SİBER AYLAKLIK DAVRANIŞLARININ KARŞILAŞTIRMALI OLARAK İNCELENMESİ CONTRASTIVE STUDY OF CYBERLOAFING BEHAVIOURS

SİBER AYLAKLIK DAVRANIŞLARININ KARŞILAŞTIRMALI OLARAK İNCELENMESİ CONTRASTIVE STUDY OF CYBERLOAFING BEHAVIOURS Mehmet KURT (PhD) Ankara University, Faculty of Educational Sciences, Ankara, TURKEY kurt@education.ankara.edu.tr ABSTRACT : The aim of this research is to study cyberloafing behaviours of students observed in daily life and their cyberslacking behaviours observed in computer courses provided in laboratories contrastively. The research was carried out in survey model. The study group of this research consists of first year students attending Ankara University Educational Sciences Faculty and who have received Computer I and II courses at the spring term of the academic year of 2009-2010 and the total number of the students is 422 (females (n=284) and males (n=138)). Questionnaire was utilised as data collection instrument. The questionnaire consists of 21 questions covering the issues of cyberloafing/cyberslacking behaviours besides personal information. Chi-Square and McNemar test were utilized in order to find out whether there are statistical significances according to the variables of cyberloafing behaviours of students observed in daily life and their cyberslacking behaviours observed in computer courses provided in laboratories. At the end of the findings obtained within the scope of the research, it was found out that there are statistical significances between the cyberloafing behaviours of students observed in daily life and the cyberslacking behaviours observed in computer courses provided in laboratories. As a result, it can be said that there are major differences between the cyberloafing behaviours of students observed in daily life and the cyberslacking behaviours observed in computer courses provided in laboratories. Keywords: Cyberloafing, Cyberslacking, Internet, Internet Usage. ÖZET: Bu araştırmanın amacı, öğrencilerin gündelik yaşamdaki siber aylaklık davranışları ile laboratuvarda bilgisayar dersleri esnasında gösterilen siber aylaklık davranışlarını karşılaştırmalı olarak incelemeyi esas almaktadır. Araştırma tarama modelinde yürütülmüştür. Araştırmanın çalışma grubunu, 2009 2010 eğitim ve öğretim yılı bahar döneminde, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesinde öğrenim gören bilgisayar I ve bilgisayar II dersini almış olan (284 ü kız 138 i erkek) toplam 422 birinci sınıf öğrencisi oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak anket kullanılmıştır. Anket kişisel bilgilerin yanı sıra siber aylaklık davranışları içeren 21 sorudan oluşmaktadır. Öğrencilerin gündelik yaşamdaki siber aylaklık davranışları ile laboratuarda bilgisayar dersleri esnasında gösterilen siber aylaklık davranışlarına göre farklılaşıp farklılaşmadığını test etmek için Kaykare McNemar testi kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen bulgular sonucunda; öğrencilerin gündelik hayatta gösterilen siber aylaklık davranışları ile laboratuarda bilgisayar dersleri esnasında gösterilen siber aylaklık davranışlarının çoğunda anlamlı ilişki bulunmuştur. Sonuç olarak öğrencilerin gündelik yaşamda gösterdikleri siber aylaklık davranışları ile laboratuvarda bilgisayar derslerinde gösterilen siber aylaklık davranışları arasında önemli ölçüde uyumsuzluk bulunduğundan söz edilebilir. Anahtar Sözcükler : siber aylaklık, internet, internet kullanımı 1. GİRİŞ Ġnternet hayatımızda sayısız ihtiyacı karşılamasına rağmen, yapılan araştırmalara göre aşırı derece kullanılması, bireylerin sosyal davranışları, alışkanlıkları ve yetenekleri üzerinde olumsuz etkiler yaratmaktadır (Brubaker, 2006; Chang ve Law, 2008; Keser, 2005; Young, 1998;). Ġnternetin okullardaki bilgisayar laboratuarlarına girmesiyle siber aylaklık davranışlarının, öğrenciler tarafından, özellikle iyi tanımlanmamış bilgisayar laboratuar derslerinde de gösterildiği gözlemlenmektedir. Brubaker in (2006) yaptığı bir araştırmada; internet erişimi olan bilgisayara bağlanabilen öğrencilerin ders süresince, öğretmenin haberi olmadan internet üzerinden başka etkinliklerle uğraştığını ve internetin eğitim ortamlarında kullanılmasıyla birlikte bazı sorunların ortaya çıktığını söylemektedir. Siber aylaklığı tanımlayan araştırmalara baktığımızda; Blanchard ve Henle (2008), siber aylaklığı işyerinde, iş dışı amaçlar için e-posta ve internet kullanılması olarak; Lim (2002), çalışanların iş saatleri sırasında işyerindeki internet erişimini kendi iradeleri ile kişisel amaçları için kullanmaları olarak; Ugrin, Pearson ve Odom (2008) ise kısaca internette verimsiz zaman harcama olarak tanımlamışlardır. Ġnternetin

işyerlerinde özel amaçlı kullanımı için kullanılan kavram siber aylaklıktır. Siber aylaklıkla ilgili yapılan tanımların ortak noktaları; iş yerinde işle ilgili olmayan, iş amacı dışında ve internet üzerinde özel amaçlı etkinliklerle uğraşmak olarak karşımıza çıkmaktadır. Eğitim alanında siber aylaklık ise uyarlama yapılarak tanımlanmıştır. Kalaycı (2010) siber aylaklığı, öğrencilerin ders saatleri içerisinde, interneti ders ile ilgisi olmayan işler için kullanma eğilimi ve/veya davranışı olarak tanımlamaktadır. Siber aylaklığı, herhangi bir internet aracını kullanmak şeklinde tanımlama yapılmaması gerekmektedir. Bazı durumlarda öğretmenler ders saatinde öğrencilere interneti kullanmalarına izin vererek bir etkinlik yapmaları, bir uygulama hakkında bilgi toplamak için forum, blog ve tartışma listelerine bakma gibi davranışlar göstermesi siber aylaklık olarak nitelendirilmemelidir. Siber aylaklık davranışları çevrimiçi eğlence, kitap okuma, seyahat sitelerinde gezinme, çevrimiçi alışveriş yapma, iş arama gibi internet üzerinden yapılan bu davranışlar, işyerlerinde verim kaybına neden olmaktadır. Ugrin, Pearson ve Odom (2008) siber aylaklık davranışları sonucunda örgüt içinde anlamlı verim kayıpları yaşandığını, Phillips ve Reddie (2007) ise, bu davranışların zamanın verimsiz kullanılması ve işçilerin görevlerini yerine getirmesinde sorun yarattığını belirtmişlerdir. Benzer davranışların eğitim-öğretim ortamlarında nasıl sorunlar yaratacağı konusu ise araştırmaya açık bir sorudur. Bilgisayar laboratuvarlarında çoğunlukla bilgisayarların da internete bağlı olmasından dolayı, öğrencilerin kendilerine verilen görevlerin dışında başka şeylerle uğraşmaları sıkça gözlemlenen bir durum olmaktadır. Laboratuvarda bilgisayar dersleri sadece Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi bölümünde değil, üniversite genelinde hemen hemen tüm programlarda verilmektedir. Bu sebeple siber aylaklık davranışlarının tanımlanması ve genel profilin ortaya konulmasında üniversitedeki diğer bilgisayar laboratuar dersleri göz önüne alınarak bir çalışma yapma gereksinimi ortaya çıkmaktadır. Bu araştırmanın amacı, öğrencilerin gündelik yaşamdaki siber aylaklık davranışları ile laboratuarda bilgisayar dersleri esnasında gösterilen siber aylaklık davranışlarını karşılaştırmalı olarak incelemeyi esas almaktadır. Bu amaç doğrultusunda; gündelik yaşamda ve laboratuarda ders esnasında öğrenciler ne tür siber aylaklık davranışları göstermektedir ve öğrencilerin gündelik hayatta ve laboratuarda ders esnasında gösterilen siber aylaklık davranışları farklılaşmakta mıdır? sorularına cevap aranmıştır. 2. YÖNTEM 2.1. Çalışma Grubu Araştırma betimsel bir araştırma niteliğinde olup tarama modelinde yürütülmüştür. Araştırmanın çalışma grubunu, 2009 2010 eğitim ve öğretim yılı bahar döneminde, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesinde öğrenim gören bilgisayar I ve bilgisayar II dersini almış olan 284 ü kız (% 67.3), 138 i erkek (% 32.7) olmak üzere toplam 422 öğrenciden oluşturmaktadır. Öğrencilerin % 83.2 si (n=351) bilgisayar I ve bilgisayar II dersini birinci sınıfta alırken % 16.8 i (n=71) ikinci sınıfta almaktadır. 2.2. Veri Toplama Aracı Veri toplama aracı olarak anket kullanılmıştır. Siber aylaklık davranışlarını karşılaştırmalı olarak belirlemeye yönelik geliştirilen anket iki bölümden oluşmaktadır. Kişisel bilgiler kısmında öğrencilerin cinsiyeti, program türü, bilgisayara sahip olma, internette kalma süreleri internet kullanma sıklığı, internet kullanma becerisi ve internete erişim yerleri ile ilgili demografik değişkenleri içeren sorulara yer verilmiştir. Ġkinci kısımda ise öğrencilerin gündelik yaşamda ve ders esnasında internet üzerinde yapmış oldukları siber aylaklık davranışlarını içeren 21 sorudan oluşmaktadır. Sorular sınıflamalı ölçek türünde hazırlanmıştır. Siber aylaklık davranışlarını içeren sorular belirlenirken orjinali Blanchard ve Henle (2008) tarafından oluşturulan ve Türkçe ye uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışmaları Kalaycı (2011) tarafından gerçekleştirilen 22 maddelik 5 li likert tipi bir ölçme aracından yararlanılmıştır. 2.3. İşlem Anketler araştırmacı tarafından 2009 2010 eğitim ve öğretim yılı bahar dönemi final sınavları sonunda, öğrencilere araştırmanın amacının özetlendiği birer yönergeyle bire bir uygulanmıştır. Araştırma esnasında katılımcılardan gelen sorular cevaplanmıştır.

2.4. Verilerin Analizi Verilerin istatistiksel analizleri için SPSS 17 paket programı kullanılmıştır. Siber aylaklık davranışlarına yönelik sorular sınıflama ölçeğinde düzenlendiğinden elde edilen veriler çalışma grubunun cinsiyet, program türü, bilgisayara sahip olma, internette kalma süreleri, internet kullanma sıklığı, internet kullanma becerisi ve internete erişim yerleri gibi değişkenler dikkate alınarak frekans ve yüzde kullanılmak suretiyle çözümlenmiştir. Öğrencilerin gündelik hayatta ve ders sırasında internet üzerinde yapmış oldukları siber aylaklık davranışlarındaki değişme McNemar testi kullanılarak çözümlenmiştir. McNemar testinin kullanılmasının gerekçesi, testin gözlem sayısının az olduğu durumlarda ikili biçimde sınıflandırılan ve birimlerin bir konudaki ilk görüşleri ile sonraki görüşleri arasında geçişleri daha ayrıntılı biçimde analiz etmesi ve bağımlı gruplar için kullanılan bir Kay-Kare testi olmasıdır (Alpar, 2001; Ergün 1995; Özdamar, 1999; Siegel, 1977). Elde edilen verilerin analizinde α=0.05 anlamlılık düzeyi esas alınmıştır. Ayrıca, α=0.01 hata düzeyinde anlamlı çıkan sonuçlar çizelgelerde gösterilmiştir. 3. BULGULAR 3.1. Kişisel Bilgiler Bu bölümde öğrencilerin kişisel bilgilerden cinsiyet, bölüm/sınıf, evinde bilgisayar olup olmadığı, internet kullanma sıklığı, internette kalma süresi, internet kullanma becerisi ve internete erişim değişkenlerinin frekans ve yüzdeleri Tablo 1 de verilmiştir. Tablo1: Öğrencilerin Kişisel Bilgilerine Ġlişkin Bulgular Değişkenler Özellikler Frekans (n) Yüzde (%) Cinsiyet Kadın 284 67.3 Erkek 138 32.7 Bilgisayar ve Öğretim 68 16.1 Bölüm-Sınıf Teknolojileri I Rehberlik ve Psikolojik 76 18.0 Danışma I Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi II 66 15.6 Sınıf Öğretmenliği I 70 16.6 Okul Öncesi Öğretmenliği I 71 16.8 Zihin Engelliler Öğretmenliği I 71 16.8 Evinde Bilgisayar Olan 308 73.0 Olmayan 114 27.0 Her Gün 176 41.7 Ġnternet Kullanma Haftada Birkaç Gün 222 52.6 Ġnternette Süresi Ġnternet Becerisi Kalma Kullanma Ayda Birkaç Gün 24 5.7 Yaklaşık 1 saat 180 42.7 1-3 saat arası 178 42.2 3 saatten fazla 64 15.2 Acemi 29 6.9 Orta 232 55.0 Ġleri 161 38.1 Evimde 277 65.6 Ġnternete Erişim Okulda 405 96.6 Ġşyerinde 29 6.9 Ġnternet Kafede 174 41.2 Bir Tanıdığın Evinde 100 23.7 Yurtta 21 5.0 Toplam 422 100.0 Araştırmaya katılan öğrencilerin üçte ikisi (% 67.3) kız öğrencilerden üçte biri (%32.7) erkek öğrencilerden oluşmaktadır. Öğrencilerin % 16.1 i bilgisayar ve öğretim teknolojileri, % 18 i rehberlik ve psikolojik danışma, % 15.6 sı din kültürü ve ahlak bilgisi, 16.6 sı sınıf öğretmenliği, % 16.8 i okul öncesi

Gündelik Hayatta Yapılan Etkinlikler 5 th International Computer & Instructional Technologies Symposium, 22-24 September 2011, Fırat University, ELAZIĞ- TURKEY öğretmenliği ve % 16.8 i zihin engelliler öğretmenliği olmak üzere birbirlerine yakın eşit bir dağılım sergilemektedirler. Öğrencilerin dörtte üçüne yakının (%73) evinde bilgisayar bulunmaktadır. Öğrencilerin yarısından fazlası (%52.6) haftada birkaç gün internete bağlanırken bunu her gün internete bağlananlar (%41.7) izlemektedir. Ayda birkaç kez internete bağlananların oranı (%5.7) ise çok azdır. Yine internette kalma süreleri açısından öğrencilerin, % 42.7 si yaklaşık bir saat internette bağlı kalırken % 42.2 si ise bir ile üç saat kadar internette kaldıklarını belirtmişlerdir. Ġnternette üç saatten daha fazla bağlı kalanların oranı ise % 15.2 dir. Öğrencilerin büyük bir çoğunluğu (% 84.9) internette üç saatin altında zaman harcamaktadırlar. Yine öğrencilerin yarısından fazlası (%55.0) interneti orta düzeyde, % 38.1 i ileri düzeyde ve % 6.9 u ise acemi düzeyde kullanma becerisine sahip olduklarını belirtmişlerdir. Öğrencilerin tamamına yakını (%93.1) interneti orta ve ileri düzeyde kullandığı söylenebilir. Öğrencilerin internete erişim için kullandığı yerlere baktığımızda; % 96.6 sı okuldan internete erişimi kendilerine uygun bulduklarını, yaklaşık üçte ikisi (%65.6) evinden, %41.2 si internet kafeden, %23.7 si bir tanıdığı veya arkadaşının evinden, % 6.9 u işyerinden ve % 5 i yurttan internete erişiminin kendilerine uygun olduğunu belirtmişlerdir. Öğrencilerin tamamına yakını (% 96.6) internete erişim için okulu kullandığı söylenebilir. 3.2. Siber Aylaklık Davranışlarına İlişkin Bulgular Tablo1: Gündelik Hayatta ve Ders Esnasında Laboratuarda Gösterilen Siber Aylaklık Davranışlarının Değişimi Laboratuarda Ders Esnasında Yapılan Etkinlikler Hayır Evet Toplam 2 n % n % n % P Sohbet odalarına Hayır 324 76.8 27 6.4 351 83.2 2 =104.63 girme Evet 31 7.3 40 9.5 71 16.8 Toplam 355 84.1 67 15.9 422 100.0 P=0.694 Sanal toplulukları Hayır 316 74.9 28 6.6 344 81.5 2 =79.15 ziyaret etme Evet 40 9.5 38 9.0 78 18.5 Toplam 356 84.4 66 15.6 422 100.0 P=0.182 E-posta kullanımı Hayır 51 12.1 21 5.0 72 17.1 2 =55.53 Evet 89 21.1 261 61.8 350 82.9 Sosyal ağ sitelerini ziyaret etme Açık arttırma sitelerine bakma Kişisel web sayfasını güncelleme Toplam 140 33.2 282 66.8 422 100.0 P=0.000 Hayır 113 26.8 16 3.8 129 30.6 2 =142.77 Evet 73 17.3 220 52.1 293 69.4 Toplam 186 44.1 236 55.9 422 100.0 P=0.000 Hayır 359 85.1 15 3.6 374 88.6 2 =47.80 Evet 33 7.8 15 3.6 48 11.4 Toplam 392 92.9 30 7.1 422 100.0 P=0.013 Hayır 350 82.9 10 2.4 360 85.3 2 =98.02 Evet 37 8.8 25 5.9 62 14.7 Toplam 387 91.7 25 8.3 422 100.0 P=0.000 Fal sitelerine bakma Hayır 350 82.9 25 5.9 375 88.9 2 =45.66 Evet 29 6.9 18 4.3 47 11.1 Toplam 379 89.8 43 10.2 422 100.0 P=0.683 Çevrimiçi yapma alış-veriş Hayır 344 81.5 22 5.2 366 86.7 2 =34.32 Evet 39 9.2 17 4.0 56 13.3 Toplam 383 90.8 39 9.2 422 100.0 P=0.040 Gazetelere bakma Hayır 101 23.9 25 5.9 126 29.9 2 =72.82 Evet 103 24.4 193 45.7 296 70.1 Toplam 204 48.3 218 51.7 422 100.0 P=0.000 Anlık ileti gönderme Hayır 127 30.1 21 5.0 148 35.1 2 =85.05 Evet 107 25.4 167 39.6 274 64.9 Toplam 234 55.5 188 44.5 422 100.0 P=0.000 Blog okuma Hayır 344 81.5 24 5.7 368 87.2 2 =56.77 Evet 32 7.6 22 5.2 54 12.8

Çevrimiçi oynama Ġlan bakma oyun panolarına Toplam 376 89.1 46 10.9 422 100.0 P=0.350 Hayır 266 63.0 25 5.9 291 69.0 2 =90.62 Evet 66 15.6 65 15.4 131 31.0 Toplam 322 78.7 90 21.3 422 100.0 P=0.000 Hayır 362 85.8 25 5.9 387 91.7 2 =16.06 Evet 26 6.2 9 2.1 35 8.3 Toplam 388 91.9 34 8.1 422 100.0 P=1.000 Spor sitelerine bakma Hayır 289 68.5 23 5.5 312 73.9 2 =164.84 Evet 36 8.5 74 17.5 100 26.1 Toplam 325 77.0 97 23.0 422 100.0 P=0.117 Video izleme Hayır 82 19.4 17 4.0 99 23.5 2 =46.67 Evet 141 33.4 182 43.1 323 76.5 Toplam 223 52.8 199 47.2 422 100.0 P=0.000 Çevrimiçi bakma kişilere Hayır 243 57.6 26 6.2 269 63.7 2 =74.37 Evet 82 19.4 71 16.8 153 36.3 Toplam 325 77.0 97 23.0 422 100.0 P=0.000 Banka işlemleri Hayır 345 81.8 18 4.3 363 86.0 2 =37.97 Evet 42 10.0 17 4.0 59 14.0 Toplam 387 91.7 35 8.3 422 100.0 P=0.003 Ġnternet/teknoloji sitelerine bakma Seyahat için yer ayırma Hayır 272 64.5 37 8.8 309 73.2 2 =50.24 Evet 64 15.2 49 11.6 113 26.8 Toplam 336 79.6 86 20.4 422 100.0 P=0.009 Hayır 328 77.7 18 4.3 346 82.0 2 =76.89 Evet 45 10.7 31 7.3 76 18.0 Toplam 373 88.4 49 11.6 422 100.0 P=0.001 Ġş arama Hayır 370 87.7 16 3.8 386 91.5 2 =25.70 Evet 27 6.4 9 2.1 36 8.5 Toplam 397 94.1 25 5.9 422 100.0 P=0.126 Müzik indirme Hayır 79 18.7 10 2.4 89 21.1 2 =35.69 Evet 180 42.7 153 36.3 333 78.9 Toplam 259 61.4 163 38.6 422 100.0 P=0.000 Tablo 2 de araştırmaya katılan öğrencilerin gündelik hayatta gösterilen siber aylaklık davranışlarından %82.9 u (n=350) e-postayı kullanmaktadır. Bunu sırasıyla müzik indirme (% 78.9 n=333), video izleme (% 76.5 n=323), gazetelere bakma (% 70.1 n=296) ve sosyal ağ sitelerini ziyaret etme (% 69.4 n=293) davranışları izlemektedir. En az gösterilen davranış ise ilan panolarına bakma (% 8.3 n=35) ve iş arama (% 8.5 n=36) davranışı gelmektedir. Buna göre öğrencilerin büyük bir çoğunluğu gündelik hayatta en çok e-posta kullanma, müzik-video izleme ve indirme etkinliklerini yapmaktadırlar. Ders esnasında gösterilen siber aylaklık davranışlarına baktığımızda yine öğrencilerin % 61.8 i (n=261) e-postayı birinci sırada kullanmaktadır. Bunu sırasıyla sosyal ağ sitelerini ziyaret etme (% 52.1 n=220), gazetelere bakma (% 45.7 n=193) ve video izleme (% 43.1 n=182) davranışları izlemektedir. En az gösterilen davranış ise yine ilan panolarına bakma (% 2.1 n=9) ve iş arama (% 2.1 n=9) davranışı gelmektedir. Bu bulgulara göre ders esnasında gösterilen siber aylaklık davranışları, gündelik hayatta gösterilen davranışlara oranla azalsa da sıralama açısından paralellik göstermektedir. Öğrencilerin gündelik hayattaki siber aylaklık davranışları ile ders esnasında yapmış oldukları siber aylaklık davranışları arasında değişme olup olmadığı McNemar testi kullanılarak çözümlenmiştir. Her bir davranış için ayrı ayrı yapılan bu çözümlemede öğrencilerin gündelik hayatta göstermiş oldukları siber aylaklık davranışları ile ders esnasında laboratuarda göstermiş oldukları siber aylaklık davranışlarının değiştiği şeklinde yorumlanmıştır. Tablo 2 de verilen McNemar testi sonuçlarına göre; E-posta kullanımı, Sosyal ağ sitelerini ziyaret etme, Açık arttırma sitelerine bakma, Kişisel web sayfasını güncelleme, Fal sitelerine bakma, Çevrimiçi alış-veriş yapma, Gazetelere bakma, Anlık ileti gönderme, Çevrimiçi oyun oynama, Video izleme, Çevrimiçi kişilere bakma, Banka işlemleri, Ġnternet/teknoloji sitelerine bakma, Seyahat için yer ayırma, Müzik indirme etkinliklerinde gündelik hayat ile ders sırasında laboratuarda internet üzerinde yapmış oldukları siber aylaklık davranışları arasında anlamlı bir değişme olduğu görülmektedir. Diğer taraftan Sohbet odalarına girme, Sanal toplulukları ziyaret etme, Blog okuma, Ġlan panolarına bakma, Spor sitelerine bakma ve

Ġş arama etkinliklerinde ise gündelik hayatla laboratuarda ders esnasında gösterilen siber aylaklık davranışları arasında uyumluluk vardır. Başka bir anlatımla gündelik hayatta gösterilen siber aylaklık davranışları ile ders esnasında laboratuarda gösterilen siber aylaklık davranışları önemli düzeyde değişme göstermemiştir. Siber aylaklık etkinliklerinden gündelik yaşamda gösterilen etkinlikle ders esnasında laboratuarda gösterilen etkinlikler arasında bir uyum ve paralellik olduğu söylenebilir. Örneğin siber aylaklık davranışlarından e-posta kullanımına bakıldığında, gündelik yaşamda e-posta kullanımı ile laboratuvarda ders esnasında e-posta kullanımı arasında.01 düzeyinde anlamlı bir değişme çıkmıştır [ 2 (1) =55.53, p<.01]. Gündelik yaşamda öğrencilerin %82.9 u (n=350) e-posta kullanıp %17.1 i (n=72) e-posta kullanmazken, ders esnasında e-posta kullananların oranı %66.8 e (n=282) düşmüş, e-posta kullanmayanların oranı ise % 33.2 ye (n=140) yükselmiştir. Gündelik yaşamda e-posta kullanan 89 öğrenci (% 21.1), ders esnasında e-posta kullanmazken, gündelik yaşamda e-posta kullanmayan 21 öğrenci ise ders esnasında e-posta kullanmaya başlamıştır. Bu bulguya göre her iki durumda da e-posta kullanımı en çok gösterilen davranış olmasına rağmen anlamlı bir farklılaşma bulunmuştur. Yine siber aylaklık davranışlarından sosyal ağ sitelerini ziyaret etme etkinliğine baktığımızda, gündelik yaşamda sosyal ağ sitelerini ziyaret etme ile laboratuvarda ders esnasında sosyal ağ sitelerini ziyaret etme arasında.01 düzeyinde anlamlı bir değişme çıkmıştır [ 2 (1) =142.77, p<.01]. Gündelik yaşamda 293 öğrenci (% 69.4) sosyal ağ sitelerini ziyaret edip 129 öğrenci (% 30.6) sosyal ağ sitelerini ziyaret etmezken, ders esnasında sosyal ağ sitelerini ziyaret eden öğrencilerin sayısı 236 ya (% 55.9) düşmüş, ziyaret etmeyen öğrencilerin sayısı ise 186 ya (% 44.1) çıkmıştır. Gündelik yaşamda sosyal ağ sitelerini ziyaret eden 73 öğrenci (% 17.3) ders esnasında sosyal ağ sitelerini ziyaret etmezken, gündelik yaşamda sosyal ağ sitelerini ziyaret etmeyen 16 öğrenci (% 3.8) ise ders esnasında sosyal ağ sitelerini ziyaret etmeye başlamıştır. 4. SONUÇ VE TARTIŞMA Araştırma bulgularına göre öğrencilerin gündelik hayatta en fazla e-posta kullanma, müzik indirme, video izleme, gazetelere bakma ve sosyal ağ sitelerini ziyaret etme davranışları dikkat çeken siber aylaklık davranışlarıdır. Laboratuvarda ders esnasında en çok gösterilen davranışların oranı gündelik hayattaki davranışlara kıyasla azalsa da benzer sıralama görülmektedir. Blanchard ve Henle (2008) nin yaptığı bir çalışmada, e-posta kullanımı, genel haber ve finansal sitelere bakma, çevrimiçi alışveriş yapma, açık artırma sitelerine girme davranışlarının yapılma sıklığının fazla olduğu ortaya çıkmıştır. En sık yapılan siber aylaklık davranışlarına yönelik Ugrin, Pearson ve Odom (2008) un yaptıkları çalışmada işyerinde yapılan siber aylaklık davranışlarında en yüksek ortalamadan en düşük ortalamaya doğru sırasıyla bakıldığında, e-posta kullanımı, sohbet odalarına girme, video izleme, çevrimiçi alışveriş, oyun oynama, pornografik siteleri ziyaret etme, yatırım sitelerini ziyaret etme olarak bulunmuştur. Yine Wyatt ve Philips in 2005 yılında yaptıkları bir araştırmada bu bulguyu doğrular niteliktedir. E-posta en çok yapılan etkinlik iken, oyun oynama ve bir şeyler indirme en az yapılan etkinlikler olarak belirtilmektedir. Yapılan araştırmalara bakıldığında en sık yapılan ve yapılmasında sakınca görülmeyen davranış e-posta kullanımı olduğu görülmektedir. Blanchard ve Henle (2008) nin çalışmasında bu durum ile ilgili olarak, çalışanların kişisel telefon görüşmelerini, eposta kullanımı ile benzer olduğu görüşünde oldukları belirtilmektedir. McNemar testi sonuçlarına göre; E-posta kullanımı, Sosyal ağ sitelerini ziyaret etme, Açık arttırma sitelerine bakma, Kişisel web sayfasını güncelleme, Fal sitelerine bakma, Çevrimiçi alış-veriş yapma, Gazetelere bakma, Anlık ileti gönderme, Çevrimiçi oyun oynama, Video izleme, Çevrimiçi kişilere bakma, Banka işlemleri, Ġnternet/teknoloji sitelerine bakma, Seyahat için yer ayırma, Müzik indirme etkinliklerinde gündelik hayat ile laboratuarda ders sırasında internet üzerinde yapmış oldukları siber aylaklık davranışları arasında anlamlı bir değişme olsa da her iki durumda da benzer davranışların daha çok tercih edildiği söylenebilir. Bu davranışların anlamlı çıkmasında çevresel ve bireysel faktörlerin etkisi olduğu düşünülmektedir. Sonuç olarak laboratuvarda ders esnasında gösterilen siber aylaklık davranışları eğitim ortamında gösterilmemesi beklenen davranışlardır. Bu tür istenmeyen davranışların sonlandırılmasında birtakım teknik düzenlemelerin (örneğin önleyici yazılım kullanma, proxy ayarlarının kapatılması gibi) yanı sıra laboratuvarda ders veren öğretmenlerin istenmeyen davranışların sonlandırılmasında davranışların sıklığı, yansıma genişliği ve etki derecesine göre önleyici tedbirler almalıdır.

KAYNAKLAR Alpar, R. (2001). Spor bilimlerinde uygulamalı istatistik. Ankara:Nobel Yayın Dağıtım. Blanchard, A. & Henle, C. (2008). Correlates of Different Forms of Cyberloafing: The Role of Norms and External Locus of Control. Computers in Human Behavior, 24(3), 1067 1084. Brubaker, A. T. (2006). Faculty Perceptions Of The Impact Of Student Laptop Use In A Wireless Internet Environment On The Classroom Learning Environment And Teaching Information and Library Science, the faculty of the School of Information and Library Science of the University of North Carolina, Master Dissertation Chang, M. K. & Law, S. P. M. (2008). Factor structure for young s ınternet addiction test: A confirmatory study, Computers in Human Behavior, 24(6), 2597 2619 Ergün, M. (1995). Bilimsel Araştırmalarda Bilgisayarla Ġstatistik Uygulamaları. Ankara: Ocak Yayınları, Henle, C. Blanchard, A. (2008). The Interaction of Work Stressors and Organizational Sanctions on Cyberloafing. Journal of Managerial Issues, Vol. XX Number 3 Fall 2008:383-400 Kalaycı, E. (2010). Üniversite Öğrencilerinin Siber Aylaklık Davranışları ile Öz Düzenleme Stratejileri Arasındaki Ġlişkinin Ġncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara. Keser, H. (2005). Ġnsan-Bilgisayar Etkileşimi ve Sağlığa Etkisi. Ankara:Nobel Yayınevi Lim, V. G. K. (2002). The IT way of loafing on the job: cyberloafing, neutralizing and organizational justice. Journal of Organizational Behavior, 23, 675 694. Özdamar, K. (1999). Paket Programlar ile Ġstatistiksel Veri Analizi. Eskişehir: Kaan Kitapevi. Siegel, S. (1977). Davranış Bilimleri Ġçin Parametrik Olmayan Ġstatistikler. (Çev. Yurdal Topsever). Ankara: A.Ü. DTCF Yayınları No:274 Ugrin, J. C., Pearson, J. M. and Odom, M. D. (2008). Profiling Cyber-Slackers in the Workplace: Demographic, Cultural, and Workplace Factors',Journal of Internet Commerce,6(3), 75-89 Wyatt, K. & Philips, G. J. (2005). Internet Use And Misuse in The Workplace, Proceedings of OZCHI 2005, Canberra, Australia. Young, K. S. (1996). Internet Addiction: The emerge of a new clinical disorder. Cyberpsychology and behavior, 1(3), 237 244