ÇED BAŞURU DOSYASI SÜTAŞ SÜT ÜRÜNLERİ A.Ş. TİRE SÜT E SÜT ÜRÜNLERİ ÜRETİM TESİSİ ÇERESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ BAŞURU DOSYASI İZMİR İLİ, TİRE İLÇESİ, TİRE ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ ALMER Çevre Denetim Müş. Müh.İş Sağ. ve Güv. Proje Tic. Ltd. Şti. (a) ANKARA - 2013
ÇED BAŞURU DOSYASI PROJE SAHİBİNİN ADI SÜTAŞ SÜT ÜRÜNLERİ A.Ş. ADRESİ TELEFON E FAKS NUMARALARI PROJENİN ADI PROJE BEDELİ PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN AÇIK ADRESİ (İLİ, İLÇESİ, MEKİİ) PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KOORDİNATLARI, ZONE PROJENİN TANIMI E GAYESİ PROJENİN ÇED YÖNETMELİĞİ KAPSAMINDAKİ YERİ (SEKTÖRÜ, ALT SEKTÖRÜ) Genel Müdürlük; Ayşe Hatun Çeşme Sokak No: 12 Küçükbakkalköy Kadıköy / İSTANBUL Genel Müdürlük; TEL : 0 (216) 572 30 50 FAKS : 0 (216) 572 34 42 60.000.000 TL İzmir İli, Tire İlçesi, Tire Organize Sanayi Bölgesi, 1272 ada,2 no lu parsel Koor. Sırası: Sağa, Yukarı Koor. Sırası: Enlem, Boylam Datum: ED-50 Datum: WGS-84 Türü: UTM Türü: Coğrafik (Derece.kesir) D.O.M.: 27 D.O.M.: - Zon: 35 Zon: - Ölçek Fak.: 6 derecelik Ölçek Fak.: - NO SAĞA YUKARI ENLEM BOYLAM 1 562561 4219908 38.12317918 27.71327486 2 562834 4219903 38.12311517 27.71638881 3 562842 4219650 38.12083459 27.71645779 4 562819 4219523 38.11969167 27.71618424 5 562568 4219538 38.11984427 27.71332228 Tire Sütaş Süt Ürünleri A.ş. tarafından İzmir İli, Tire Organize Sanayi Bölgesi, 100.000 m 2 alanda 1.100 ton/gün süt kapasitesi ile Tire Süt ve Süt Ürünleri Üretim Tesisi yapılması ve işletilmesi planlanmaktadır. 17.07.2008 Tarih ve 26939 sayılı resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren ÇED Yönetmeliği (30.06.2011 tarih ve 27980 sayılı RG ile değişik.) Ek-I Listesi 23- Entegre süt ürünleri üretim tesisleri (50 ton/gün ve üzeri sütten peynir, yağ, yoğurt gibi süt ürünlerinden en az ikisinin üretildiği tesisler). RAPORU HAZIRLAYAN KURULUŞUN/ ÇALIŞMA GRUBUNUN ADI ALMER Çevre Denetim Müş. Müh.İş Sağ. ve Güv. Proje Tic. Ltd. Şti. RAPORU HAZIRLAYAN KURULUŞUN/ ÇALIŞMA GRUBUNUN ADRESİ, TELEFON E FAKS NUMARALARI RAPOR TARİHİ TEMMUZ 2013 Gökkuşağı Mah. 1200. Sok. No:12/14 Dikmen - Çankaya/ANKARA Tel : 0 (312) 473 71 21 Faks : 0 (312) 473 62 15 e-mail : info@almerproje.com a
ÇED BAŞURU DOSYASI İÇİNDEKİLER Sayfa No İÇİNDEKİLER... i TABLOLAR DİZİNİ... iii ŞEKİLLER DİZİNİ... iv EKLER DİZİNİ... iv BÖLÜM I: PROJENİN TANIMI E GAYESİ... 1 I.1. Proje Konusu Yatırımın Tanımı, Ömrü, Hizmet Maksatları, Önem ve Gerekliliği... 1 I.2. Projenin Fiziksel Özelliklerinin, İnşaat ve İşletme Safhalarında Kullanılacak Arazi Miktarı ve Arazinin Tanımlanması... 5 I.2.1. Projenin Fiziksel Özellikleri,... 5 I.2.2. İnşaat ve İşletme Safhalarında Kullanılacak Arazi Miktarı ve Arazinin Tanımlanması... 23 I.3. Önerilen Projeden Kaynaklanabilecek Önemli Çevresel Etkilerin Genel Olarak Açıklanması (Su, Hava, Toprak Kirliliği, Gürültü, Titreşim, Işık, Isı, Radyasyon ve benzeri.)... 24 I.3.1. İnşaat ve İşletme Aşamasında Gerekli Olan Su İhtiyacının Nereden Temin Edileceği ve Oluşan Atıksuyun Bertaraf Sistemi... 25 I.3.2. Katı Atık ve Ambalaj Atığı... 26 I.3.3. Atık Yağlar... 28 I.3.4. Tehlikeli Atıklar... 29 I.3.5. Hafriyat... 30 I.3.6. Hava Kalitesine Etkiler... 31 I.3.7. Toprak Kirliliği... 31 I.3.8. Gürültü... 32 I.4. Yatırımcı Tarafından Araştırılan Ana Alternatiflerin Bir Özeti ve Seçilen Yerin Seçiliş Nedenlerinin Belirtilmesi... 32 BÖLÜM II: PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU... 33 Proje Yeri ve Alternatif Alanların Mevkii, Koordinatları, Yeri Tanıtıcı Bilgiler... 33 i
ÇED BAŞURU DOSYASI BÖLÜM III: PROJE YERİ E ETKİ ALANININ MECUT ÇERESEL ÖZELLİKLERİ... 35 III.1. Önerilen Proje Nedeniyle Kirlenmesi Muhtemel Olan Çevrenin; Nüfus, Fauna, Flora, Jeolojik ve Hidrojeolojik Özellikler, Doğal Afet Durumu, Toprak, Su, Hava (Atmosferik Koşullar) İklimsel Faktörler, Mülkiyet Durumu, Mimari ve Arkeolojik Miras, Peyzaj Özellikleri, Arazi Kullanım Durumu, Hassasiyet Derecesi (EK- deki Duyarlı Yöreler Listesi de Dikkate Alınarak) ve Yukarıdaki Faktörlerden Birbiri Arasındaki İlişkileri de İçerecek Şekilde Açıklanması... 35 III.1.1. Nüfus... 36 III.1.2. Flora ve Fauna... 36 III.1.2.1. Flora... 36 III.1.2.2. Fauna... 36 III.1.3. Jeolojik ve Hidrojeolojik Özellikler ile Doğal Afet Durumu... 37 III.1.4. Meteorolojik Durum ve İklimsel Özellikleri... 40 III.1.5. Arazi Kullanım Durumu ve Toprak Özellikleri... 41 III.1.6. Mülkiyet Durumu... 41 III.1.7. Mimari ve Arkeolojik Miras, Proje Alanının Hassasiyet Derecesi... 41 BÖLÜM I: PROJENİN ÖNEMLİ ÇERESEL ETKİLERİ E ALINACAK ÖNLEMLER. 42 I.1. Önerilen Projenin Aşağıda Belirtilen Hususlardan Kaynaklanması Olası Etkilerinin Tanıtımı. (Bu Tanım Kısa, Orta, Uzun adeli, Sürekli, Geçici ve Olumlu Olumsuz Etkileri İçermelidir.)... 42 a) Proje için Kullanılacak Alan... 42 b) Doğal Kaynakların Kullanımı... 42 c) Kirleticilerin Miktarı, (Atmosferik Şartlar İle Kirleticilerin Etkileşimi) Çevreye Rahatsızlık erebilecek Olası Sorunların Açıklanması ve Atıkların Minimizasyonu... 43 c.1. Mevcut Durumun Tespitine Yönelik Çalışmalar... 43 c.2. Atıksu... 43 c.3. Katı Atık ve Ambalaj Atığı... 45 c.4. Atık Yağlar... 46 c.5. Tehlikeli Atıklar... 48 c.6. Hafriyat... 49 c.7. Hava Kalitesine Etkiler... 49 c.8. Gürültü... 50 c.9. Peyzaj Etkisi... 50 I.2. Yatırımın Çevreye Olan Etkilerinin Değerlendirilmesinde Kullanılacak Tahmin Yöntemlerinin Genel Tanıtımı... 51 ii
ÇED BAŞURU DOSYASI I.3. Çevreye Olabilecek Olumsuz Etkilerin Azaltılması İçin Alınması Düşünülen Önlemlerin Tanıtımı... 51 BÖLÜM : HALKIN KATILIMI... 53.1. Projeden Etkilenmesi Muhtemel Halkın Belirlenmesi ve Halkın Görüşlerinin Çevresel Etki Değerlendirmesi Çalışmasına Yansıtılması için Önerilen Yöntemler... 53.2. Görüşlerine Başvurulması Öngörülen Diğer Taraflar... 53.3. Bu Konuda erebileceği Diğer Bilgi ve Belgeler... 53 BÖLÜM I: YUKARIDA ERİLEN BAŞLIKLARA GÖRE TEMİN EDİLEN BİLGİLERİN TEKNİK OLMAYAN BİR ÖZETİ... 54 EKLER: Çevresel Etki Değerlendirmesi Başvuru Dosyası Hazırlanmasında Kullanılan ve Çeşitli Kuruluşlardan Sağlanan Bilgi ve Belgeler ile Raporda Kullanılan Tekniklerden Rapor Metninde Sunulamayan Aşağıdaki Belgeler... 57 1- Proje için Belirlenen Yer ve Alternatiflerin arsa; Çevre Düzeni, Nazım, Uygulama İmar Planı, aziyet Planı veya Plan Değişikliği Teklifleri... 57 2- Yatırımcı için Projesi ile İlgili Olarak Daha Önceden Alınmış İzin, Onay, Ruhsat veya İlgili Kurumlardan Alınmış Belgeler ve benzeri.... 57 3- Proje İçin Seçilen Alana İlişkin Arazi Kullanım Durumu... 57 NOTLAR E KAYNAKLAR ÇED BAŞURU DOSYASINI HAZIRLAYAN UZMANLARIN LİSTESİ TABLOLAR DİZİNİ Sayfa No Tablo I.1.1. Üretilmesi Planlanan Ürünler,... 4 Tablo I.1.2. Kurulacak Üniteler ve Kapladığı Alanlar,... 4 Tablo I.1.3. Tire Organize Sanayi Bölgesi ne Ait Alan Bilgileri,...24 Tablo II.1. Proje Alanının Yerleşim Yerlerine Olan Mesafeleri ve Yönleri...33 Tablo II.2. Proje Alanına Ait Koordinatlar,...33 Tablo III.1.3.1. İnceleme Alanı Jeolojik Birimlerin Gençten Yaşlıya Doğru İstifi,...34 iii
ÇED BAŞURU DOSYASI ŞEKİLLER DİZİNİ Sayfa No Şekil I.2.1. Pastörize İçme Sütü Üretim Akış Şeması,... 8 Şekil I.2.2. Ayran Üretim Akış Şeması,.... 10 Şekil I.2.3. Yoğurt Üretim Akım Şeması.....12 Şekil I.2.4. Kaşar Peynir Üretim Akım Şeması....14 Şekil I.2.5. Beyaz Peynir Üretim Akım Şeması....16 Şekil I.2.6. Tereyağı Üretim Akım Şeması....18 Şekil I.2.7. Süttozu Üretim Akım Şeması......19 Şekil I.2.8. Peynir Altı Suyu Tozu Üretim Akım Şeması.....20 Şekil I.2.9. Ketçap, Mayonez ve Sos Tozu Üretim Akım Şeması..21 Şekil I.2.10. Sütlü Tatlı Üretim Akım Şeması....22 Şekil I.2.11. Geleneksel Tatlı Üretim Akım Şeması.....23 Şekil III.1.1.. İzmir İli, Yıllara Göre Nüfus Dağılımı... 382 Şekil III.1.3.1. Proje Alanı e Çevresi Diri Fay Haritası...39 Şekil III.1.3.2. İzmir İli Depremsellik Haritası...39 Şekil III.1.3.3. Proje Alanı ve Çevresi Mevcut Su Kullanım Durumu, Planlanan ve Mevcut Sulama Tesisleri...40 EKLER DİZİNİ Ek-1 Ek-2 Ek-3 Ek-4 Ek-5 Yer Bulduru Haritası ve Proje Alanına Ait Uydu Görüntüleri, Resmi Belgeler Genel Yerleşim Planı 1/25.000 Ölçekli Topografik Harita Proje Alanını Gösterir Fotoğraflar iv
ÇED BAŞURU DOSYASI BÖLÜM 1 PROJENİN TANIMI E AMACI
ÇED BAŞURU DOSYASI BÖLÜM I: PROJENİN TANIMI E GAYESİ I.1. Proje Konusu Yatırımın Tanımı, Ömrü, Hizmet Maksatları, Önem ve Gerekliliği 23 Eylül 1974 ten beri süt ve süt ürünlerinin üretiminde faaliyet gösteren SÜTAŞ Süt Ürünleri Üretim A.Ş. tarafından, İzmir İli, Tire Organize Sanayi Bölgesi, 1272 Ada, 2 No lu parselde Süt ve Süt Ürünleri Üretim Tesisi nin kurulması ve işletilmesi planlanmaktadır. Süt ve süt ürünleri sektörü, besin maddesi olarak kullanılan sütün yüksek vasıflı olarak elde edilmesi, aynı vasfı koruyacak şekilde muhafaza edilmesi, özel metot ve işlemlerle çeşitli mamuller haline getirilmesi, insan sağlığına uygun olacak şekilde pazarlanması, gıda değeri ve hijyen açısından kontrolü ile ilgili teknolojik ve endüstriyel faaliyetleri içine alan bir endüstridir. Tarım ve Köy İşleri Bakanlığınca yapılan gıda sanayi envanter çalışmasına göre, Türkiye de 24.000 civarında gıda maddesi üreten tesis mevcuttur. Süt ve süt ürünleri endüstrisinde ana hammadde olan toplam çiğ süt üretiminin % 62'si inek, % 21'i koyun, %12'si keçi ve % 5'i manda sütüdür. Sayısal yönden gıda sanayinin yaklaşık %16 sını oluşturan süt ve süt ürünleri sanayi, gıda sektöründe gerek sütün çok sayıda besin öğelerini bileşiminde bulundurması ve insan yaşamının her evresinde tüketilmesi gereken temel bir besin maddesi olması gerekse ülke ekonomisine sağladığı katma değer açısından son derece önemli bir alt sektördür. TÜİK Nisan 2013 verilerine göre Türkiye de ticari süt işletmelerince Nisan ayında 729.853 ton inek sütü toplanarak bir önceki yılın aynı ayına göre %0,3 artış gösterilmiştir. Bahse konu bu artışa bağlı olarak içme sütü ve süt ürünleri üretiminde de artış gözlenmiştir. Her geçen yıl bu artışın devam edeceği ve Türkiye nin süt üretiminin % 10 unu İzmir ilinden sağladığı göz önünde bulundurulduğunda Sütaş Süt Ürünleri A.Ş. tarafından İzmir ilinde kurulması planlanan Tire Süt ve Süt Ürünleri Üretim Tesisi nin önem arz eden bir proje olacağı öngörülmektedir. Sütaş A.Ş. tarafından yapılması ve işletilmesi planlanan Tire Süt ve Süt Ürünleri Üretim Tesisi nin; firmanın sektörde büyüme stratejisi kapsamında Karacabey ve Aksaray fabrikalarına ek olarak genel üretim kapasitesinin arttırılması amacıyla tesis edilmesi planlanmaktadır. Bu kapsamda Ege ve Marmara Bölgeleri ile Akdeniz ve İç Anadolu Bölgelerinde artan talebin ve Batı ülkelerine yapılacak olan ihracatların da bahse konu Süt ve Süt Ürünleri Üretim Tesisi ile karşılanması ve daha kısa sürede bu ülkelere ulaşımın sağlanması düşünülmektedir. Proje sahibi firma Sütaş A.Ş., çalışma esasının odak noktasını sütçülük olarak belirlemiştir. Sütaş A.Ş., sütün doğal yapısına sadık kalarak ürettikleri ürünlerin gıda sektöründe daha geniş kitlelere ulaştırılmasını en önemli toplumsal sorumluluğu olarak gören ve tüm çalışanları ve iş ortakları ile sürdürülebilirliğin, topluma ve çevreye duyarlılığın esası çerçevesinde hiçbir değerin bir diğeri olmadan üretilemeyeceği, sınırlı kaynakların kontrollü bir şekilde kullanılması gerektiği ve toplumsal bir fayda üretme bilinciyle faaliyetlerini sürdürmektedir. Ürettikleri ürünlerin insan sağlığı üzerinde direk etkileri olduğunun bilincinde olan Sütaş A.Ş., aynı sorumluluğunu süt üreticisine, dolayısıyla hayvancılık sektörüne karşı da duymaktadır. 1
ÇED BAŞURU DOSYASI Bu amaçla Sütaş A.Ş., 1996 da Bursa Karacabey Uluabat Köyü ndeki fabrikasının yanında kurduğu "Süt Hayvancılığı Eğitim Merkezi" nde ve buradaki örnek çiftlikte, aynı yıl Bursa Uludağ Üniversitesi, 2000 yılında da Tarım Bakanlığı ile yapılan "Eğitimde İşbirliği Protokolü" çerçevesinde, Uludağ Üniversitesi ne bağlı Karacabey Meslek Yüksek Okulu nun öğrencileri ile Türkiye nin her yanından hayvan yetiştiricilerinin uygulamalı eğitim ihtiyacını karşılamaktadır. Sütaş A.Ş. nin başarısı dünya çapında da tescillenmiştir. Dünyanın en önemli gıda fuarlarından SIAL in, Fransa nın başkenti Paris te düzenlediği yarışmada Sütaş ın Kolay Cacık ürünü en yenilikçi ürün seçilip 2002 yılında iki altın madalya kazanmıştır. İş bu ÇED Başvuru Dosyasında çevresel etkileri ayrıntılı olarak incelenmiş ve ekonomik olarak yapılabilirliği belirlenmiş olan Tire Süt ve Süt Ürünleri Üretim Tesisi projesinin hayata geçirilmesi ile süt ve süt ürünleri üretimi ile gıda sanayiine ve başta bölge ekonomisi olmak üzere ülke ekonomisine katkı sağlayacağı öngörülmektedir. Proje Konusu Yatırımın Tanımı ve Kapasitesi Proje konusu faaliyet; Sütaş Süt Ürünleri A.Ş. tarafından, İzmir İli, Tire Organize Sanayi Bölgesi, 1272 Ada, 2 No lu parsel içerisinde 100.000 m 2 büyüklüğündeki parsel alanı içerisinde 34.000 m 2 kapalı alanda inşa edilmesi ve işletilmesi planlanan Tire Süt ve Süt Ürünleri Üretim Tesisi projesidir (Bkz. Ek-1 Yer Bulduru Haritası). Proje kapsamında günlük 1.100 ton sütün işlenmesi planlanmaktadır. Söz konusu üretim kapasitesi ile tesiste; pastörize süt ve çeşitleri, peynir ve türleri, yoğurt ve türleri, ayran, tereyağı, peynir altı suyu tozu, süt tozu, sütlü tatlı çeşitleri, soslar, ketçap ve mayonez üretimi ile bal ve reçel dolumu gerçekleştirilecektir. Üretilmesi planlanan ürünler Tablo I.1.1 de sunulmuştur. (2)
ÇED BAŞURU DOSYASI Tablo I.1.1. Üretilmesi Planlanan Ürünler Ürün Üretim Miktarı 1 Pastörize süt 32.997 ton/yıl 2 UHT sade süt 30.780 ton/yıl 3 SÜT UHT yarım yağlı 4.104 ton/yıl 4 Aromalı süt 821 ton/yıl 5 Kondense süt 20 ton/yıl 6 Beyaz peynir 4.121 ton/yıl 7 Kaşar peyniri 2.782 ton/yıl 8 PEYNİR Mihaliç peyniri 369 ton/yıl 9 Taze krema peyniri 5.400 ton/yıl 10 Eritme Peyniri 165 ton/yıl 11 Meyve suyu portakal suyu 5.040 ton/yıl 12 MEŞRUBAT Domates suyu 106,9 ton/yıl 13 Şalgam suyu 160,9 ton/yıl 14 Sundae 274 ton/yıl 15 YOĞURT Yoğurt 62.095 ton/yıl AYRAN 16 Ayran 37.259 ton/yıl 17 Süttozu 950 ton/yıl 18 Peynir suyu tozu 1.196 ton/yıl 19 TOZ Salep 274 ton/yıl 20 Krem şanti 274 ton/yıl 21 Diğer toz ürünleri (yoğurt tozu ve buzağı maması) 100 ton/yıl 22 Mayonez 3 ton/yıl 23 Sos 3 ton/yıl SOS 24 Reçel Dolum 117 ton/yıl 25 Bal Dolumu 117 ton/yıl 26 YAĞ Tereyağı 4.983 ton/yıl 27 TATLI Sütlü Tatlı Geleneksel Tatlı 10.950 ton/yıl 3.650 ton/yıl Yapılması planlanan tesis, Tire Organize Sanayi Bölgesi nde 100.000 m 2 arazi içerisinde, yaklaşık 34.000 m 2 kapalı alan üzerine kurulacak olup, proje alanı Batıanadolu Süt A.Ş. ye tahsis edilmiştir. Konu ile ilgili Tire OSB nin 06.03.2013 tarih ve 2013/03 sayılı İzmir Yönetim Kurulu Kararı ve bahse konu arazinin Batıanadolu Süt A.Ş. adına düzenlenmiş tapu örneği Ek-2/Resmi Yazılar başlığı altında sunulmuştur. Sütaş Süt Ürünleri A.Ş. ile Batıanadolu Süt A.Ş arasındaki birleşme işlemi 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümlerine uygun olarak 05.07.2013 tarihinde tescil edilmiş olup, 05.07.2013 tarihinde Batıanadolu Süt A.Ş. nin birleşme nedeniyle sicil kaydı terkin edilmiştir. Bu kapsamda Batıanadolu Süt A.Ş. adına kayıtlı İzmir İli, Tire İlçesi, Turan Mahallesi, tapunun 32L-4-A pafta, 1272 Ada, 2 parselde yer alan arsa nitelikli gayrimenkulün malik değişikliği ile ilgili ilgili resmi kurumlardan alınan yazılar Ek-2/Resmi Yazılar başlığı altında sunulmuştur. Proje alanına ait görünümler Ek-5/Proje Alanını Gösterir Fotoğraflar başlığı altında sunulmuştur. Bu alan içerisinde; süt alım ünitesi ve ön işleme, yoğurt üretim ünitesi, peynir üretim ünitesi, tereyağı üretim ünitesi, kurutma ünitesi ve soğuk depo alanları, arıtma tesisi ve yardımcı tesislerden oluşacaktır. Kurulması planlanan proje kapsamında inşa edilecek tesisler ve kaplayacağı alanlar tablo I.1.2 de verilmiştir. (3)
ÇED BAŞURU DOSYASI Tablo I.1.2. Kurulacak Üniteler ve Kapladığı Alanlar, 1 Mal ve Hizmet Üretim Binası 2 Yardımcı İşletmeler Binası 3 İdari Bina 4 Soğuk Depo 5 Kuru Depo 6 Ara Yollar 7 Hurdalık Depoları Binaları Kurulacak Ünite Kaplayacağı Alan 1.800 m 2 27.000 m 2 8 Su Deposu 9 Arıtma Tesisi 5.200 m 2 TOPLAM KAPALI ALAN 34.000 m 2 Türkiye nin süt üretiminin % 10 unu İzmir ilinden sağladığı göz önünde bulundurulduğunda, İzmir ve çevresinin çiğ süt üretimi açısından zengin bir özelliğe sahip yöreler arasında yer aldığı görülmektedir. Bu kapsamda yapılması ve işletilmesi planlanan Tire Süt ve Süt Ürünleri Üretim Tesisi nde üretilecek olan ürünler için gerekli olan çiğ süt, İzmir İli ve yakın çevresindeki süt üreticilerinden sağlanacaktır. Aynı zamanda söz konusu projenin faaliyete geçmesine müteakip, Sütaş A.Ş. tarafından süt üretimini teşvik eden ve Karacabey ve Aksaray fabrikalarında da uygulanan bir çalışma olan, Sözleşmeli Damızlık Süt Hayvancılığı Projesi nin İzmir de hayata geçirilmesi planlanan bahse konu tesiste de uygulamaya konulması planlanmaktadır. Aynı zamanda Sütaş A.Ş. tarafından belirli bir bölgede kurulacak olan örnek hayvan besleme çiftlikleri vasıtasıyla yöre halkının bilinçlendirilerek bölgede süt üretim veriminin arttırılması sağlanacaktır. Yapılması planlanan proje alanına ait 1/25.000 Ölçekli Topografik Harita Ek-4 te ve Faaliyet Ünitelerini aziyet Planı Ek-3 te verilmiştir. Yatırımın Hizmet Maksatları Sütaş A.Ş. tarafından İzmir ili, Tire Organize Sanayi Bölgesi, 1272 Ada, 2 No lu parsel içerisinde kurulması yapılması ve işletilmesi planlanan Tire Süt ve Süt Ürünleri Üretim Tesisi nin; firmanın sektörde büyüme stratejisi kapsamında Karacabey ve Aksaray fabrikalarına ek olarak genel üretim kapasitesinin arttırılması amacıyla tesis edilmesi planlanmaktadır. Bu kapsamda Ege ve Marmara Bölgeleri ile Akdeniz ve İç Anadolu Bölgelerinde artan talebin ve Batı ülkelerine yapılacak olan ihracatların da bahse konu Tire Süt ve Süt Ürünleri Üretim Tesisi ile karşılanması ve daha kısa sürede bu ülkelere ulaşımın sağlanması düşünülmektedir. Proje sahibi firma, sütün doğal yapısını bozmadan ürettikleri süt ve süt ürünlerinin daha geniş kitlelere ulaşması kapsamında İzmir ilinde gerçekleştirmeyi planladıkları bahse konu süt ve süt ürünleri üretim tesisi ile başta bölge gıda sektörü olmak üzere ülke gıda sektörüne de hizmet vermeyi amaçlamaktadır. Ayrıca projenin hayata geçirilmesi ile çalışacak olan personelin yöre halkından karşılanması planlandığından bölgeye de istihdam olanağının sağlanması amaçlanmaktadır. (4)
ÇED BAŞURU DOSYASI Çalışacak Personel Sayısı ve Yatırımın Ömrü Proje kapsamında arazi hazırlık ve inşaat çalışmalarında yaklaşık 150 kişi çalışacaktır. İnşaat aşamasında çalışacak işçiler, genel olarak yakın çevreden sağlanacak ve yöreye azda olsa istihdam imkanı yaratılacaktır. Proje kapsamında çalışacak teknik personeller ise yöre dışından istihdam edilecek olup, personelin konaklama, sosyal ihtiyaçları ve idari ihtiyaçları kurulacak şantiye alanında karşılanacaktır. Projenin işletme aşamasında ise yaklaşık 1095 personel görev alacaktır. Tesis Tire Organize Sanayi Bölgesi içerisinde yer alacağı için işletmeye geçtikten sonra çalışacak olan personelin idari, teknik ve sosyal altyapı gereksinimleri tesis içerisinde karşılanacaktır. Tesiste haftada 7 gün, günde 24 saat ve 3 vardiya olarak üretim yapacaktır. Yatırımın ekonomik ömrü 30 yıl olarak planlanmakta olup, 30 yıl sonra günün ekonomik koşulları göz önünde bulundurularak, yatırımın ömrü yeniden uzatılabilecektir. I.2. Projenin Fiziksel Özelliklerinin, İnşaat ve İşletme Safhalarında Kullanılacak Arazi Miktarı ve Arazinin Tanımlanması SÜTAŞ Süt Ürünleri Üretim A.Ş. tarafından, İzmir İli, Tire Organize Sanayi Bölgesi, 1272 Ada 2 No lu parsel içerisinde, 100.000 m 2 büyüklüğündeki alanın yaklaşık 34.000 m 2 kapalı alanda Tire Süt ve Süt Ürünleri Üretim Tesisi inşa edilmesi ve işletilmesi planlanmaktadır. Proje alanına ait görünümler Ek-5/Proje Alanını Gösterir Fotoğraflar başlığı altında sunulmuştur. Proje alanı Batıanadolu Süt A.Ş. ye tahsis edilmiştir. Konu ile ilgili Tire OSB nin 06.03.2013 tarih ve 2013/03 sayılı İzmir Yönetim Kurulu Kararı ve bahse konu arazinin Batıanadolu Süt A.Ş. adına düzenlenmiş tapu örneği Ek-2/Resmi Yazılar başlığı altında sunulmuştur. Sütaş Süt Ürünleri A.Ş. ile Batıanadolu Süt A.Ş arasındaki birleşme işlemi 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümlerine uygun olarak 05.07.2013 tarihinde tescil edilmiş olup, 05.07.2013 tarihinde Batıanadolu Süt A.Ş. nin birleşme nedeniyle sicil kaydı terkin edilmiştir. Bu kapsamda Batıanadolu Süt A.Ş. adına kayıtlı İzmir İli, Tire İlçesi, Turan Mahallesi, 32L-4-A pafta, 1272 Ada, 2 parselde yer alan arsa nitelikli gayrimenkulün malik değişikliği ile ilgili ilgili resmi kurumlardan alınan yazılar Ek-2/Resmi Yazılar başlığı altında sunulmuştur. Planlanan projenin fiziksel özellikleri ve inşaat ve işletme safhalarında kullanılacak arazi miktarı ve arazinin tanımlanması I.2.1 ve I.2.2 başlıkları altında sunulmuştur. I.2.1. Projenin Fiziksel Özellikleri, İzmir İli, Tire İlçesi, Tire Organize Sanayi Bölgesi içerinde, SÜTAŞ Süt Ürünleri A.Ş. tarafından, 100.000 m 2 büyüklüğündeki alanda yaklaşık 34.000 m 2 kapalı alan üzerine kurulması planlanan Tire Süt ve Süt Ürünleri Üretim Tesisi inşa edilmesi ve işletilmesi planlanmaktadır. Sütaş A.Ş. tarafından yapılması ve işletilmesi planlanan Tire Süt ve Süt Ürünleri Üretim Tesisi nin; firmanın sektörde büyüme stratejisi kapsamında Karacabey ve Aksaray fabrikalarına ek olarak genel üretim kapasitesinin arttırılması amacıyla tesis edilmesi planlanmaktadır. Bu kapsamda Ege ve Marmara Bölgeleri ile Akdeniz ve İç Anadolu Bölgelerinde artan talebin ve Batı ülkelerine yapılacak olan ihracatların da bahse konu Tire Süt ve Süt Ürünleri Üretim Tesisi ile karşılanması ve daha kısa sürede bu ülkelere ulaşımın sağlanması düşünülmektedir. (5)
ÇED BAŞURU DOSYASI Yapılması ve işletilmesi planlanan Süt ve Süt Ürünleri Üretim Tesisi nde üretilecek olan ürünler için gerekli olan çiğ süt, İzmir İli ve yakın çevresindeki süt üreticilerinden sağlanacaktır. Türkiye nin süt üretiminin % 10 unu İzmir ilinden sağladığı göz önünde bulundurulduğunda, İzmir ve çevresinin çiğ süt üretimi açısından zengin bir özelliğe sahip yöreler arasında yer aldığı görülmektedir. Proje kapsamında günlük 1.100 ton sütün işlenmesi planlanmaktadır. Söz konusu üretim kapasitesi ile tesiste; pastörize süt ve çeşitleri, peynir ve türleri, yoğurt ve türleri, ayran, tereyağı, peynir altı suyu tozu, süt tozu, bal, reçel, sütlü tatlı ve geleneksel tatlı çeşitleri, soslar, ketçap ve mayonez üretimi gerçekleştirilecektir. Proje kapsamında üretilecek olan tüm ürünlerin ana hammaddesi süttür. Proje kapsamında üretilecek olan ürünlerde hammadde olarak kullanılan sütün yanında yardımcı hammadde olarak bazı maddeler de kullanılacaktır. Yapılması ve işletilmesi planlanan proje kapsamında kullanılacak olan teknolojiden kaynaklı oluşacak atıklar, üretim akım şeması üzerinde her bir proses için ayrı olarak incelenmiştir. İşletme aşamasında prosesten kaynaklı oluşacak olan soğutma suları, kapalı devre olarak çalışacak ve dolayısıyla da dışarıya ya da alıcı ortama herhangi bir şekilde deşarjı olmayacaktır. Proje kapsamında oluşacak peyniraltı suları ise peyniraltı suyu tozu yapımında kullanılacağından dolayı herhangi bir kirlilik yaratması söz konusu olmayacaktır. Fabrikaya gelen tüm sütler, farklı ürünlerin üretilmesi amacıyla işlenmeden önce süt alım ünitesinde toplanarak aynı işleme tabii tutulur. Sonrasında üretilecek olan ürünlerin proseslerine göre işleme tabii tutulur. - Süt Alım Ünitesi Fabrikaya tanker ve yakın mesafelerden güğümler ile taşınan çiğ sütler, çiğ süt laboratuvarı tarafından yapılan analizlere göre sınıflandırılmaktadır. Süt alım hatları üzerindeki flowmetrelerle miktar tespiti yapıldıktan sonra sütler soğutularak (fabrikaya soğuk zincir ile taşınan çiğ sütlerin sıcaklığının 4 C ın üzerine çıkması halinde soğutma yapılır) ve klarifikasyon işlemine tabi tutularak çiğ süt depolama tanklarına alınmaktadır. Klarifikasyon, mekanik kuvvetle çalışan ve yoğunluk farkından faydalanarak kirlilikleri ayırabilen ileri bir tür filtrasyon tekniği, bir separasyon işlemidir. Klarifikasyon, sütü kaba kirliliğinden arındırmak için kullanılır; sütteki kıl, saman ve benzeri fiziksel kirlilikleri temizlemek amacıyla uygulanır. Süt alım prosesinden hiçbir yan ürün çıkmamaktadır. Ön İşleme Ünitesi Bu ünite fabrikaya gelen tüm çiğ sütlere prosesler kapsamında gerekli teknolojik işlemlerin uygulandığı ünitedir. Çiğ süt depolama tanklarındaki süt, hammadde olarak kullanılacağı ürüne bağlı olarak (ısıl işlem şart olarak tüm çiğ sütlere uygulanır) pastörizasyon hatlarına beslenip, termizasyon, deaerasyon, standardizasyon (evaporasyon dahil), homojenizasyon, pastörizasyon ve soğutma işlemlerine tabi tutulur. Bu işlemleri sırasıyla aşağıdaki prensiplerle uygulanmaktadır: Termizasyon, 57 C-68 C arasında en az 15 sn süre ile uygulanan bir işlemdir, plakalı ısı değiştiricilerde gerçekleştirilmektedir. Deaerasyon, sütün içindeki çözünmüş oksijeni uzaklaştırma işlemidir; bu işlemle sütteki oksidatif değişikliklerin minimize edilmesi amaçlanır. (6)
ÇED BAŞURU DOSYASI Standardizasyon, sütün yağının veya diğer kuru madde bileşenlerinin ayarlanması işlemidir. Süt yağını standardize etmek için separatör adı verilen ve mekanik prensiplerle çalışan cihazlardan faydalanılır. Separasyon yağsız, yarım yağlı veya az yağlı süt elde etmek amacıyla uygulanır. Separasyonda yan ürün olarak krema elde edilir; bu krema tereyağı üretiminde kullanılır. Diğer bir standardizasyon işlemi evaporasyondur; Evaporasyon negatif basınç altında sütteki suyun belirli bir bölümünün buharlaştırılması işlemidir, evaporatör adı verilen cihazlarda gerçekleştirilir. Evaporasyonda çıkan buhar yoğunlaştırılarak su olarak kullanılır. Pastörizasyon 72 C ta 15 saniye veya 63 C ta 30 dakika veya diğer eşdeğer sıcaklık/zaman kombinasyonlarında uygulanan bir ısıl işlem tekniğidir; pastörizasyon plakalı ısı değiştiricilerde (plate heat exchanger-pastörizatör) gerçekleştirilir. Pastörizasyonda ve diğer teknolojik işlemlerde enerjinin yeniden kullanımı esastır; sütü pastörize veya sterilize etmek için kullanılan sıcak su veya buhar işlemden sonra yeniden kullanılır. Homojenizasyon, süt yağı globüllerinin küçük, eşit parçalara ayrılarak sütün içinde homojen bir şekilde dağılmasını sağlamak ve süt yüzeyinde kaymak tabakası oluşumunu önlemek amacıyla uygulanır. Homojenizatör adı verilen cihazlarda gerçekleştirilir. Homojenizasyonda süt; yağ globüllerinden daha küçük bir delikten yüksek basınçla itilerek geçirilir ve böylece süt yağı globülleri parçalanır. Homojenizatörte uygulanan teknolojik işlemlerde yağ seperasyonu dışında yan ürün çıkmamaktadır. Yukarıda anlatılan teknikler kapsamında sütten üretilecek farklı ürünlere bağlı olarak prosesinin devamının gerçekleştirileceği ilgili ünitede işlemler devam eder. - Pastörize Süt Üretim Teknolojisi Klarifiye edilmiş ve çiğ süt depolama tankında 4-6 o C de depolanmış çiğ süt önce Deodorizasyon işlemi için 70-75 o C kadar ısıtılır ve deodorize edilir. Bu işlemin amacı sütü yabancı kokulardan arındırmaktır. Daha sonra yağ oranının ayarlanması için seperatöre yönlendirilir. Yağ oranı minimum % 3,30 e ayarlanan süt, 65 o C de homojenize edilmek üzere homojenizatöre yönlendirilir. Homojenize edilmiş süt, yaklaşık 85 ± 2 o C ısıl işleme uğratılır. Daha sonra 4-6 o C ye soğutulur, ambalajlanır ve yine 4-6 o C de depolanır. Pastörize Süt üretim teknolojisi akış şeması Şekil I.2.1 de sunulmuştur. (7)
ÇED BAŞURU DOSYASI Çiğ Süt Ön Isıtma (70-75 o C) Deodorizasyon Soğutma Suyu Standardizasyon (Min % 3,3 Yağ) Geri Kazanım Yoluyla Tekrar Kullanma Homojenizasyon (Min. 150 bar, 65 o C) Pastörizasyon (85 +- 2 o C) Ambalaj Deposu Soğutma Suyu Soğutma (4-6 o C) Atık Ambalaj Malzeme Dolum Şekil I.2.1. Pastörize İçme Sütü Üretim Akış Şeması, - Ayran Üretim Teknolojisi Süt toplama merkezlerinden gelen sütler fabrika içine alınmadan önce her tanker gözünden numuneler alınarak kimyasal analizleri (ph, Kuru madde, Yağ, Antibiyotik, Sıcaklık) yapılır. Analiz sonuçlarının uygunluğuna göre alım prosesine başlanılır. Gözle görülebilir kirletici maddelerden ayrılması amacıyla süt önce Klarifikatörden geçirilir. Daha sonra, süt içinde daha sonraki aşamalarda ürün tadını olumsuz etkileyebilecek kokulardan arındırılması amacıyla Deodorize edilir ve depolanmak üzere Çiğ süt stok tanklarına gönderilir. Depolama işlemi daha önce yapılan kimyasal analiz sonuçlarına göre sınıflandırılarak yapılır. Depolanmış temiz süt, yağ oranının ayarlanması amacı ile seperatöre gönderilir. Krema seperatöründe yağ oranı ayarlanmış çiğ süt, süt yağının serum içerisinde homojen dağılımının sağlanması amacıyla homojenizatöre alınır. Homojenizasyon sıcaklığı 65 o C dir ve Min 150 bar basınçta gerçekleştirilir. Homojenize edilmiş süt hemen sonra 85±5 o C de pastörize edilir. (8)
ÇED BAŞURU DOSYASI Pastörizasyon işleminden sonra Kültür ilave edilerek 6-8 saat 40-45 o C inkübasyona bırakılan mayalanmış süt pıhtılaşınca yaklaşık 10 o C ye kadar soğutulur. Yaklaşık % 30 su ve % 0,5 tuz ilave edilerek karıştırılır. İşlem bitiminde 4-6 o C ye kadar soğutulan ayran, dolum makinesine gönderilir. Dolumu tamamlanmış ayranlar ayran viyollerine yerleştirilerek 4-6 o C de soğuk hava deposunda depolanarak sevkiyata hazır hale getirilir. Ayran üretim teknolojisine ait akış şeması Şekil I.2.2 de verilmiştir. (9)
ÇED BAŞURU DOSYASI Soğutma Suyu Çiğ Süt Kabulü Standardizasyon Homojenizasyon (Min. 150 bar, 65 o C) Soğutma Suyu Pastörizasyon (85 +- 2 o C) Soğutma (40-45 o C) Geri Kazanım Yoluyla Tekrar Kullanma Kültürleme Ambalaj Deposu İnkübasyon (40-45 o C) Soğutma Suyu Soğutma (10 o C) Tuz ve Su İlavesi Karıştırma Atık Ambalaj Malzeme Dolum (4-6 o C) Depolama Şekil I.2.2. Ayran Üretim Akış Şeması, (10)
ÇED BAŞURU DOSYASI - Yoğurt Üretim Teknolojisi Yoğurt üretiminde kullanılacak çiğ süt, mikrobiyolojik yönden çok kaliteli olmalıdır. Antibiyotik kalıntısı içeren ve mastitisli hayvanlardan elde edilen sütler, kesinlikle yoğurt yapımında kullanılmamalıdır. Çiğ süt kabul kriterlerini taşıyan hammadde yoğurt yapımı için önce klarifikasyon işleminden geçirilir. Süt yağının standardize edilmesi için seperatöre yönlendirilir. Burada fazla kremanın çekilmesi suretiyle, sütün yağ oranı yaklaşık %4 ±0,2 ye ayarlanır. Standardize edilmiş süt, pastörizasyon işlemi için pastörizatöre yönlendirilir. Bu ünitede süte, 75 ± 3 o C de yaklaşık 15 sn ısıl işlem uygulanır. Daha sonra kuru madde standardizasyonu için pastörize süt, evaporatöre gönderilir. Evaporatörde yaklaşık 55-65 o C de sütün suyu vakum altında uçurularak istenilen kuru madde oranı ayarlanır. Evaporatörden çıkan süt, 55 o C de homojenize edilir. Homojenizasyonun amacı; süt yağının, serum içerisinde çaplarının küçültülmesi yoluyla eşit oranda dağılımını sağlamaktır. Bu işlemin bitiminde homojenizatörden çıkan süt tekrar pastörize edilir ve 4-6 o C ye soğutularak proses tankına alınır. Burada süte Lactobacillus bulgaricus ve Streptococcus thermophilus tan oluşan yoğurt kültürü ilave edilir ve tankın karıştırıcıları açılır. Üretime başlamadan hemen önce 40-45 o C ye ısıtılan kültürlü süt doluma gönderilir. Dolumu yapılan ambalajlar, 40-45 o C de ki inkübasyon odalarına alınırlar. Bu odalarda istenilen yapı ve kıvam kazanan yoğurtlar, 4 o C de depolanmak üzere soğuk hava depolarına gönderilir. Yoğurt üretim teknolojisine ait akış şeması Şekil I.2.3 te verilmiştir. (11)
ÇED BAŞURU DOSYASI Soğutma Suyu Süt Alımı Standardizasyon (4 +- 0,2 % Yağ) Soğutma Suyu Pastörizasyon (75 15 sn) Soğutma Suyu Evaporasyon (55-65 o C) Geri Kazanım Yoluyla Tekrar Kullanma Homojenizasyon (Min. 150 bar, 55 o C) Soğutma Suyu Pastörizasyon (90 +- 3 o C, 5 dk) Ambalaj Deposu Kültür İlavesi Soğutma (4-6 o C) Isıtma (40-45 o C) Atık Ambalaj Malzeme Dolum İnkübasyon (40-45 o C) Soğutma Şekil I.2.3. Yoğurt Üretim Akış Şeması, (12)
ÇED BAŞURU DOSYASI - Kaşar Peynir Üretim Teknolojisi Fabrikaya gelen süt; tankerlerden süt alımına başlamadan önce numuneler alınarak kimyasal analizleri (ph, Kuru madde, Yağ, Antibiyotik, Sıcaklık) yapılmak üzere laboratuara alınır. Analiz sonuçlarının uygunluğuna göre süt, fabrikaya alınmaya başlanır. Klarifikatörden geçirilip gözle görülebilecek fiziksel kirlilikler uzaklaştırılarak işletmeye alınır. Temizleme seperatörüne geçirilerek fiziksel ve görünmeyen kirlilikleri uzaklaştırılan süt plakalı soğutucularda +4 o C nin altında soğutularak depolama tanklarına alınır. Depolama tankındaki süt, pastörizatörden (72 ± 2 o C) geçirildikten sonra 31-35 o C de soğutulup proses tankına alınır. Sütün tanka alımı bittikten sonra sütten numune alınarak kimyasal analizleri yapılır eğer sorun yoksa kültür dozajı yapılır. Proses tankına alınan süte kalsiyum klorür ilavesi yapılır. Sütün uygun asitliğe gelmesiyle birlikte süte maya ilavesi yapılır. Süte katılacak maya miktarı maya testiyle belirlenir. Maya testi: Mayanın kullanımında önce kuvvetinin saptanması gerekir. Çünkü maya kuvveti, sütün bileşimine, asitliğine ve mayalama sıcaklığına göre oldukça değişkenlik gösterebilmektedir. Bu nedenle, maya kuvveti mayalanmaya hazır hale getirilmiş sütte belirlenmelidir. Bu sütten 25 ml alınarak 1/10.luk maya çözeltisinden belirli bir miktar, genellikle 1 ml ilave edilerek ilk pıhtının görülmesine kadar geçen süre belirlenir. Asıl süte katılacak maya miktarı da aynı şekilde belirlenir. Süt mayalandıktan sonra 30 dakika beklenilerek sütün pıhtı oluşturması beklenir. Pıhtının oluşmasının ardından proses tankının içerisindeki bıçaklar vasıtasıyla pıhtı kesilerek bir süre kendi halinde döndürülür. Daha sonra tankın buhar vanası tekrar açılarak 38-41 o C ye ısıtma işlemi yapılır. Isıtma, pıhtının suyunu atması için yapılır. Isıtma işleminden sonra proses tankının içindeki telemenin süzülmesi işlemine başlanır. Tamburdan geçen teleme tekneye alınırken alt tarafa akan peynir altı suyu pompa yardımıyla peynir altı suyu tankına gönderilir. Teleme tekneye alındıktan sonra bir süre bekletilerek hem fazla suyunun atılması sağlanır hem de asitlik gelişimi beklenir. Asitlik gelişimi tamamlanmış olan teleme, haşlanmak üzere tekne içerisinde büyük parçalar halinde kesilerek haşlamaya geçilir. Haşlamaya başlama kararı ph ya göre verilir. Haşlama makinesinin bıçağı çalıştırılarak büyük parçalar halinde kesilmiş olan teleme, bıçak yardımıyla daha küçük dilimler halinde kesilerek içeriğinde bomesi 11 ve sıcaklığı pastörizasyon yapıldığında 80-85 o C olan tuzlu suda haşlanarak helezon yardımıyla ön taraftaki yoğurma bölümüne geçer. Yoğurma haznesinde, haşlanarak gelen hamur bu bölümde kollar yardımıyla yoğrularak homojen bir yapı kazanarak ikinci yoğurma bölümü olan helezonlu bölüme geçer. Burada helezonlar vasıtasıyla sıkıştırılarak ve sıcaklığı 80 o C olan hazneden geçerek porsiyonlama bölümüne geçer. Burada istenen gramaj miktarları ayarlanarak istenen ürün gramajlanır. Gramajlanan peynir kalıplara konur ve kalıplara konan peynirler birkaç defa çevrilerek hem kalıbın şeklini alması hem soğuması sağlanır ve ardından ön olgunlaştırma odasına alınır. Ön olgunlaştırma odasında kalıplar içerisinde soğuyup kalıpların şeklini alan peynirler ertesi gün kalıplardan çıkartılarak olgunlaştırma odasındaki raflara dizilir. Yüzeyi kuruyan peynirlerin kimyasal analizleri yapılarak uygunsa paketleme işlemine geçilir. Paketlenen peynirler 1 hafta 4-6 C deki soğuk depoda depolanır. Kaşar Peynir üretim teknolojisi akış şeması Şekil I.2.4 te verilmiştir. (13)
ÇED BAŞURU DOSYASI Süt Alımı Pastörizasyon (72 +- 2 o C) Soğutma Suyu Kültürleme (31-35 o C) İnkübasyon Geri Kazanım Yoluyla Tekrar Kullanma Mayalama (31-35 o C) Pişirme (38-41 o C) Peyniraltı Suyu Tozu Yapımında Kullanılacak Pıhtının Tankerlere Alınması Peyniraltı Suyu Haşlama (80 o C) Porsiyonlama Olgunlaştırma Atık Ambalaj Malzeme Paketleme Depolama 4-6 o C Sevkiyat Şekil I.2.4. Kaşar Peynir Üretim Akış Şeması, (14)
ÇED BAŞURU DOSYASI - Beyaz Peynir Üretim Teknolojisi Klarifiye edilmiş çiğ inek sütü, yağ oranının ayarlanması amacıyla seperatöre yönlendirilir. Yağ oranı ortalama % 3,3 e düşürülen süt, 78 + 3 o C de ısıl işleme tabi tutulur ve 35+- 3 o C ye soğutulur. Daha sonra depolama tankından beyaz peynir ünitesine yönlendirilen süt teknelere doldurulur. Teknelere süt alımı başlamadan, teknelerin içerisine düzgün bir biçimde önce cendere bezi daha sonra bezin üzerine branda serilir. Süt brandanın üzerine akıtılır. Proses sütünün alımı tamamlanınca sütte kimyasal analizler tekrarlanır. Beyaz peynire işlenecek pastörize süte; - Artan asitlik ile mayanın, sütü pıhtılaşmasını önlemek, - Peynir suyunun pıhtıdan ayrılmasını kolaylaştırmak, - Arzu edilmeyen mikroorganizmaların gelişimini önlemek, - Sürekli standart özellikte peynir elde etmek, amaçları ile sütü %0,1-2 oranında starter kültür ayrıca; mayalamadan önce pıhtılaşmayı hızlandırmak amacıyla 100 lt. süte 10-20 CaCl 2 ilave edilir. Mayalama için uygun asitliğe ulaşıncaya dek beklenir. Beyaz peynire işlenmek üzere tekneye doldurulan sütte mutlaka maya testi yapılır. Sütün niteliğine göre pıhtılaşma süresi ve ürünün kalitesi değişeceği için her proseste maya kuvveti yeniden hesaplanır. Hesaplama sonucunda ortaya çıkan miktar kadar maya süte ilave edilir. Özel kırım bıçakları yardımıyla, pıhtı parçalanarak serumun pıhtıdan ayrılması sağlanır. Daha sonra branda dikkatli bir şekilde sıyrılarak teknenin dışına alınır. Pıhtı ve serum süzme işleminin gerçekleştirilmesi için cendere bezine sarılı bir biçimde tutulur. Serumun ayrılmasını kolaylaştırmak ve peyniri düzgün şekil vermek amacı ile beze sarılı pıhtıya baskı uygulanır. Peynir altı suyunun asitliği sürekli kontrol edilir ve uygun asitlik değerinde baskılar alınır. Beyaz peynir mastarlar ve keskin bıçaklar yardımıyla ile standart dikdörtgen şeklinde kesilir. Tekneler, kalıpların üzeri kaplanana dek salamura suyu ile doldurulur. Kalıplar uygun ph değerine ulaştığında içerisinde pastörize salamura suyu bulunan tenekelere veya salamura ile dolu pratik kaselere doldurulur. Tenekedeki kalıplardan birine çekme bandı sarılır ve doldurulmuş tenekenin üzeri kapatma poşeti ile kapatılır. Daha sonra tenekeler ağızlarının kapatılması için makineye yerleştirilir deposunda depolanırlar. Beyaz peynir üretim teknolojisi akış şeması aşağıdaki şekilde verilmiştir. Beyaz Peynir üretim teknolojisi akış şeması Şekil I.2.5 te verilmiştir. (15)
ÇED BAŞURU DOSYASI Süt Alımı Soğutma Suyu Pastörizasyon (78 +- 3 o C) Geri Kazanım Yoluyla Tekrar Kullanma Kültürleme (35 +- 3 o C) İnkübasyon Mayalama Peyniraltı Suyu Pıhtı Kesimi Presleme Peyniraltı Suyu Tozu Yapımında Kullanılacak Kesme Ambalaj Deposu Salamura erme Toplama Atık Ambalaj Malzeme Paketleme Şekil I.2.5. Beyaz Peynir Üretim Akış Şeması, (16)
ÇED BAŞURU DOSYASI - Tereyağı Üretim Teknolojisi Çiğ sütten elde edilen ve yağ oranı % 40 olan soğutulmuş krema, krema pastörizatörüne alınır ve 95 + 5 o C de ısıl işleme tabi tutularak pastörize edilir. Sıcaklığı 25 + 3 o C ye düşürülür ve olgunlaştırma tankına alınır. Olgunlaşma tankına alınan kremaya bu sıcaklıkta kültür ilavesi yapılır. Kültür ilavesi standart tat ve aroma yönünden daha zengin bir ürün elde etmek için yapılır. Kültür ilavesi yapıldıktan sonra 18-20 saat kadar olgunlaşmaya bırakılır. Süre sonunda ph 5-6 olmalıdır. Olgunlaşma işlemi tamamlandıktan sonra krema 8-12 o C ye soğutularak kristalleşme işlemine başlanır. İyi bir yapıya sahip tereyağı elde etmek ve yağ kaybının en az ve yayıklamanın daha çabuk olması için kremadaki yağın %50 sinin kristalleşmesi arzu edilir. Bunun için krema 8-12 o C de 2,5-3 saat bekletildikten sonra yayıklama işlemine geçilir. Burada yağ globülleri sıkıştırılıp ve bazı yağ globüllerinin parçalanmasıyla oluşan serbest yağ diğer globüllerin etrafını örter ve böylece yağ granülleri oluşturulur. Tereyağın tekstürel yapısını etkilediğinden yayıklama ısısının 8-9 o C olması gerekmektedir. Yağdan yayık altı suyunun uzaklaştırılması için yıkama işlemi yapılır. Yayıktaki yağ granülleri, yıkama ısısından daha düşük ısıda, bakteriyolojik ve kimyasal yönden iyi ve kaliteli suyla düşük hızda çalışan yayık içinde birkaç dakika çevrilerek yıkanır ve fazla su yayığın altındaki tahliye vanasından süzülür. Tereyağının bileşimini ayarlamak ve tereyağına istenen görünüm ve kıvam kazandırmak için yoğurma işlemi yapıldıktan sonra, paketleme işlemine geçilir. Paketlenen tereyağı 4-6 o C de depolanarak sevkiyata hazır hale getirilir. Tereyağı üretim teknolojisine ait akış şeması Şekil I.2.6 da verilmiştir. (17)
ÇED BAŞURU DOSYASI Süt Alımı Pastörizasyon (SÜT) Süt İşleme Krema %40 Yağ Soğutma Suyu Pastörizasyon (95 +- 3 o C) Kültürleme (25 +- 3 o C) Soğutma Suyu Olgunlaşma Ambalaj Deposu Kristalleştirme (8-12 o C) Geri Kazanım Yoluyla Tekrar Kullanma Yayıklama (8-9 o C) Dolum Paketleme Atık Ambalaj Malzeme Depolama Sevkiyat Şekil I.2.6. Tereyağı Üretim Akış Şeması, (18)
ÇED BAŞURU DOSYASI - Süttozu Üretim Teknolojisi Fabrikaya gelen süt; tankerlerden süt alımına başlamadan önce numuneler alınarak kimyasal analizleri (ph, Kuru madde, Yağ, Antibiyotik, Sıcaklık) yapılır. Analiz sonuçlarının uygunluğuna göre süt, fabrikaya alınmaya başlanır. Klarifikatörden geçirilip fiziksel kirlilikler uzaklaştırıldıktan sonra, istenmeyen kokulardan arındırılmak üzere Degazöre gönderilen süt daha sonra plakalı soğutucularda +4 o C nin altında soğutularak depolama tanklarına alınır. Çiğ süt tanklarında depolanan süt Yağ oranının ayarlanması için seperatöre yönlendirilmeden önce ön ısıtılır. Yağ standardizasyonundan sonra yaklaşık 90 ±5 o C Pastörize edilir ve 5 o C ye soğutulur. Pastörize olmuş ve soğutulmuş süt Evaporatöre alınarak belirli kurumaddeye kadar yükseltilir( Brix yaklaşık 52 ± 5 g ) ve daha sonra 190 o C sıcaklıktaki kurutma odasında kurutulur. Son olarak da 25 Kg lık Kraft ambalajlara paketlenir. Süttozu Üretim Akış Şeması Şekil I.2.7 de verilmiştir. Geri Kazanım Yoluyla Tekrar Kullanma Süt Alımı Standardizasyon Soğutma Suyu Pastörizasyon (90 +- 5 o C) Tankta Soğuk Depolama (4-6 o C) Soğutma Suyu Evaporasyon (Brix 52 +- 2 o C) Ambalaj Deposu Kurutma (190 o C) Atık Ambalaj Malzeme Paketleme Şekil I.2.7. Süttozu Üretim Akış Şeması, (19)
ÇED BAŞURU DOSYASI - Peynir Altı Suyu Tozu Üretim Teknolojisi Telemenin ayrılması sırasında uzaklaştırılan Peynir Altı Suyu ( P.A.S ) filtre edilerek depolama tanklarına alınır. Gerekli kimyasal analizler (ph, Kuru madde, Yağ ) yapıldıktan sonra analiz sonuçlarının uygunluğuna göre prosese başlanır. Yaklaşık 80 ±2 o C Pastörize edilir ve 5 o C soğutulur. Pastörize olmuş ve soğutulmuş süt Evaporatöre alınarak belirli kurumaddeye kadar yükseltilir (Brix yaklaşık 51±2 g). Daha sonra 190 o C sıcaklıktaki Kurutma odasında kurutulur. Son olarak da 25 Kg lık Kraft ambalajlara paketlenir. Peynir Altı Suyu Tozu Üretim Akış Şeması Şekil I.2.8 de verilmiştir. Geri Kazanım Yoluyla Tekrar Kullanma Peynir Altı Suyu Standardizasyon Soğutma Suyu Pastörizasyon (80 +- 5 o C) Tankta Soğuk Depolama Soğutma Suyu Evaporasyon (Brix 51 +- 2 o C) Ambalaj Deposu Kurutma (190 o C) Atık Ambalaj Malzeme Paketleme Şekil I.2.8. Peynir Altı Suyu Tozu Üretim Akış Şeması, (20)
ÇED BAŞURU DOSYASI Ketçap-Mayonez -Soslar Üretim Teknolojisi Üretim için gerekli olan malzemeler uygun oranda karıştırılır. Karışım uygun kıvama gelince, paketlenir ve soğutmaya bırakılır. Ketçap-Mayonez ve Sos Tozu Üretim Akış Şeması Şekil I.2.9 da verilmiştir. Karışım Hazırlama Geri Kazanım Yoluyla Tekrar Kullanma Karıştırma Dolum Ambalaj Deposu Soğutma Suyu Soğutma Atık Ambalaj Malzeme Paketleme Şekil I.2.9. Ketçap, Mayonez ve Sos Tozu Üretim Akış Şeması, - Tatlı Üretim Teknolojisi Proje kapsamında Tatlım markası adı altında Sütlü Tatlı ve Geleneksel Tatlı olmak üzere iki kategoride tatlı üretimi gerçekleştirilmesi planlanmaktadır. Genel olarak üretim aşamaları aynı olan tatlıların, üretimine ait detaylı bilgi aşağıda sunulmuştur. Sütlü Tatlı Süt ve süt ürünlerinin tüm aşamalarında fabrikaya gelen süt; tankerlerden süt alımına başlamadan önce numuneler alınmasıyla kimyasal analizlere (ph, Kuru madde, Yağ, Antibiyotik, Sıcaklık) tabii tutulur. Analiz sonuçlarının uygunluğuna göre süt, fabrikaya alınmaya başlanır. Klarifikatörden geçirilip fiziksel kirlilikler uzaklaştırıldıktan sonra, istenmeyen kokulardan arındırılmak üzere Degazöre gönderilen süt daha sonra plakalı soğutucularda +4 o C nin altında soğutularak depolama tanklarına alınır. Çiğ süt tanklarından alınan süte uygun miktarda ve fiziksel özelliklerde krema eklenerek termize stok tankına alınır. Termizasyon, 57 C-68 C arasında en az 15 sn süre ile uygulanan bir işlemdir ve plakalı ısı değiştiricilerde gerçekleştirilmektedir. Karışım, dolum aşamasından geçip ısıtma işlemine tabii tutulur. Isıtma işleminden sonra uygun akışkanlığa gelen karışım, yüksek hızla karıştırılarak süt ve kremanın uygun kıvama gelmesi sağlanır. İstenilen kıvama gelen karışım test edilir ve karışım (Mix) tankına alınır. (21)
ÇED BAŞURU DOSYASI Bu aşamada karışıma sterilizasyon işlemi uygulanarak bakteri v.b. zararlıların oluşması önlenir. Son aşamada karışım dolum tankına alınarak soğutulur ve paketlenir. Paketlenen ürünler soğuk depoya alınır. Sütlü Tatlı üretimine ait iş akım şeması Şekil I.2.10 da verilmiştir Karışım Hazırlama Süte Krema İlavesi Termize Stok Tankı Geri Kazanım Yoluyla Tekrar Kullanma Isıtma Soğutma Suyu Karıştırma (Yüksek Hızlı) Mix Tankı Ambalaj Deposu Sterilizasyon Dolum Tankı Atık Ambalaj Malzeme Soğutma Paketleme Makinesi Şekil I.2.10. Sütlü Tatlı Üretim Akış Şeması, Geleneksel Tatlı Yapılan kimyasal analizler sonucu işlem görmeye uygun olan sütler geleneksel tatlı üretim faaliyeti kapsamında önce doluma alınır. Ardından 28,9 C ile 50 C arasında ön ısıtma işlemine tabii tutulur. Uygun kıvama ulaşıp ulaşmadığı otomatik olarak test edilen karışım, 28.9 o C 70 o C arasında ikinci bir ısıtma işlemine daha tabii tutulur. Uygun sıcaklıkta süt ve krema karışımının akışkanlığı sağlandıktan sonra yüksek hızla karıştırma gerçekleştirilerek süt ve kremanın tamamen karışması sağlanır. İstenilen kıvama gelen karışım test edilir ve karışım tankına alınır. Bu aşamada karışıma sterilizasyon işlemi uygulanarak bakteri v.b. zararlıların oluşması önlenir. Son aşamada karışım boşaltım tankına alınır ve paketlenir. Geleneksel Tatlı üretimine ait iş akım şeması Şekil I.2.11 de verilmiştir (22)
ÇED BAŞURU DOSYASI Karışım Hazırlama Süte Krema İlavesi Termize Stok Tankı Geri Kazanım Yoluyla Tekrar Kullanma I. Ön Isıtma 28.9 o C 50 o C Karıştırma (Yüksek Hızlı) Ambalaj Deposu Soğutma Suyu Mix Tankı Sterilizasyon Dolum Tankı Atık Ambalaj Malzeme Soğutma Paketleme Makinesi Şekil I.2.11. Ketçap, Mayonez ve Sos Tozu Üretim Akış Şeması, I.2.2. İnşaat ve İşletme Safhalarında Kullanılacak Arazi Miktarı ve Arazinin Tanımlanması SÜTAŞ Süt Ürünleri Üretim A.Ş. tarafından, İzmir İli, Tire ilçesi, Tire Organize Sanayi Bölgesi, 1272 Ada, 2 No lu parselde Tire Süt ve Süt Ürünleri Üretim Tesisi kurulması ve işletilmesi planlanmaktadır. Proje kapsamında günlük 1.100 ton sütün işlenmesi planlanmaktadır. Söz konusu üretim kapasitesi ile tesiste; pastörize süt ve çeşitleri, peynir ve türleri, yoğurt ve türleri, ayran, tereyağı, peynir altı suyu tozu, süt tozu, bal, reçel, sütlü tatlı ve geleneksel tatlı çeşitleri, soslar, ketçap ve mayonez üretimi gerçekleştirilecektir. Yapılması planlanan tesis, Tire Organize Sanayi Bölgesi nde 100.000 m 2 arazi içerisinde, yaklaşık 34.000 m 2 kapalı alan üzerine kurulacak olup, proje alanına ait tapu örneği ve Sütaş A.Ş. ile proje alanı sahibi Batıanadolu Süt A.Ş. nin birleşme işlemlerine ait resmi belgeler Ek-2/Resmi Yazılar başlığı altında sunulmuştur. Bahse konu alan içerisinde; süt alım ünitesi ve ön işleme, yoğurt üretim ünitesi, peynir üretim ünitesi, tereyağı üretim ünitesi, kurutma ünitesi ve soğuk depo alanları, arıtma tesisi ve yardımcı tesislerden oluşacaktır (Bkz. Ek-3/aziyet Planı). Süt ve Süt Ürünleri Üretim Tesisi İzmir İli, Tire İlçesi, Tire Organize Sanayi Bölgesi sınırları içerisinde L19-d3 no lu paftalarda yer almakta olup, 1/25.000 ölçekli Topoğrafik Harita Ek-4 te sunulmuştur. (23)
ÇED BAŞURU DOSYASI İzmir İli nin topraklarının büyük bölümü kalkersiz kahverengi topraklar sınıfına girmektedir. Alanı geniş olan diğer topraklar, kalkersiz orman toprakları ile kırmızı Akdeniz topraklarıdır. Akarsu havzalarının düz bölümlerini oluşturan alüvyonel araziler geniş bir alanı kaplamaktadır. Geriye kalan topraklar ise kahverengi orman toprakları, kırmızı akdeniz toprakları rendzina toprakları ve organik topraklardır. Projenin çevresel etki değerlendirme çalışmaları kapsamında, proje alanı içerisinde iklim, topoğrafya, bitki örtüsü ve zamanın etkisi ile oluşan çeşitli büyük toprak grupları konularında, İzmir İli Arazi arlığı kitaplarından ve İzmir Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü tarafından hazırlanan raporlardan yararlanılmıştır. Proje alanı da genel yapı itibari ile yukarıda belirtilen özellikleri göstermektedir. Proje alanının üzerinde herhangi bir yapılaşma söz konusu değildir. Yakın çevresinde sanayi kuruluşları yer almaktadır. Proje alanının iki cephesinden, organize sanayi bölgesi içerisinde ulaşımı sağlayan yollar geçmektedir. Tesis alanı, Tire OSB içerisinde yer aldığı için, organize sanayi bölgesi müdürlüğünün sunduğu hizmetlerden yararlanmaktadır. Proje alanında alt yapı sistemi ve su şebekesi mevcuttur. Tesisin yer alacağı Tire Organize Sanayi Bölgesi ne ait genel özellikler aşağıda sıralanmıştır. Tablo I.1.3 te ise Tire Organize Sanayi Bölgesi ne ait alan bilgileri verilmiştir. Tablo I.1.3. Tire Organize Sanayi Bölgesi ne Ait Alan Bilgileri Bölümler Alan (m 2 ) Alan % Endüstri Alanı 2.787.478 68.50 Ayrılmış Alan (B Bölgesi 2. Safha) 817.823 20.10 Teknik ve Sosyal Alan 150.072 3.70 Yeşil Alan 1.132.562 27.80 Toplam Kurulum Alanı 4.063.093 m² - Kaynak: Tire OSB Web Sitesi Tire OSB yer seçimi, kamulaştırma, tüm altyapı projeleri, fizibilite etüdü işlemlerini tamamlanmış olup, taahhüdü dahilindeki altyapının tamamını faaliyete geçen katılımcılarına sağlamış durumdadır. Bilhassa tüm Anadolu'nun deprem bölgesi olması vasfı göz önünde tutularak jeolojik ve jeofizik etütler öncelikle tamamlanmış ve TOSBİ sınırları içerisinde fay hattı olmadığı tespit edilmiştir. İmar planı tamamlandığı an ve hiçbir sanayi kuruluşu yapılmadan, çevre koruma bandına 15.000 adet fidan dikimi yapılmıştır. Projenin organize sanayi bölgesinde yer alması inşaat ve işletme aşamalarında birçok yönden olumlu koşullar oluşturmakla birlikte inşaat ve işletme aşamalarında çevrede oluşabilecek olumsuzluklar da en alt seviyeye çekilmiş olacaktır. I.3. Önerilen Projeden Kaynaklanabilecek Önemli Çevresel Etkilerin Genel Olarak Açıklanması (Su, Hava, Toprak Kirliliği, Gürültü, Titreşim, Işık, Isı, Radyasyon ve benzeri.) Sütaş Süt Ürünleri A.Ş. tarafından gerçekleştirilmesi planlanan Tire Süt ve Süt Ürünleri Üretim Tesisi projesi kapsamında, günlük 1.100 ton sütün işlenmesi ile pastörize süt ve çeşitleri, peynir ve türleri, yoğurt ve türleri, ayran, tereyağı, peynir altı suyu tozu, süt tozu, sütlü tatlı ve geleneksel tatlı çeşitleri, soslar, ketçap ve mayonez üretimi ile bal ve reçel dolumu gerçekleştirilecektir. (24)