İnsan Kaynakları Yönetimi Bilim Dalı Tezli Yüksek Lisans Programları Bilimsel Araştırma Yöntemleri I Dr. M. Volkan TÜRKER 4 Bilimsel Araştırma Süreci* 1. Gözlem Araştırma alanının belirlenmesi 2. Ön Bilgi Toplama Yazın Taraması 3. Problem Tanımlama Araştırma sorusunun tanımlanması 4. Kuramsal (teorik) Çerçeve Kuramsal irdeleme - Değişkenler açıkça belirlenmeli ve tanımlanmalı 5. Sav ve Hipotez Oluşturma 6. Bilimsel Araştırmanın Tasarımı Evren ve Örneklem belirleme, yöntem belirleme 1 * Sekeran, Uma. Research Methods for Business. s.31. 2 Bilimsel Araştırma Süreci 1. Gözlem 6. Bilimsel Araştırma nın Tasarımı 7. Veri Toplama, Analiz ve Bulguların Yorumlanması 1. Gözlem Araştırma alanının belirlenmesi 2 Geri bildirim 8. Sonuç Çıkarma Hipotez doğrulandı mı? Araştırma Sorusunu yanıtlandı mı? 3 4 1
Sorun Nedir? Sorun, uygulama kaynaklı olabilir. Sorun, yazın kaynaklı olabilir. Uygulama kaynaklı sorunlar 1) Örgüt dahilinde çözülme ihtiyacı duyulan mevcut problemler 2) Geliştirme gereksinimi duyulan konular 3) Araştırmacının deneysel/gözlemsel açıdan cevaplamak istediği bir takım araştırma soruları 5 6 Uygulama kaynaklı sorunlara örnekler İnsan kaynağı yetiştirme programlarının beklendiği ölçüde etken olamaması, Bir ürünün satış hacminin artış göstermemesi, Ayrımcılığa maruz kalan grupların örgütlerde kariyer imkanı bulamaması, Esnek çalışma saatleri uygulamasının, işletmelere sağladığı yararlardan daha çok sorun yaratması, vb. 7 Yazın kaynaklı sorunlar Yazın nedir? Yazın, araştırmacının araştırma konusuyla ilgili ihtiyaç duyacağı bilgileri derlediği, yayınlanmış ve yayınlanmamış eserleri içeren ikincil veri kaynağıdır. Kitaplar, süreli yayınlar, konferans ve kongre kitapları, doktora ve yüksek lisans tezleri, devlet organlarınca hazırlanan yayınlar ile diğer organizasyonlarca yayınlanan finansal raporlar, araştırma sonuçları vs. yazını oluşturur. 8 2
Yazın kaynaklı sorunlar Mevcut kuramların (teorilerin) farklı zaman ve mekan bağlamında yeniden test edilmesi (A) kuramının (B) kuramının temel varsayımlarından birini geçersiz kılması durumunda ortaya çıkacak araştırma gereksinimi vb. Cevabı aranan soru / sorular nelerdir? Uygulama ve/veya yazın kaynaklı sorunu tespit ettikten sonra bu soruna ilişkin gerekli soru tanımlamaları yapılmalıdır. 9 10 Cevabı aranan sorular anlamlı sorular mıdır? Anlamlılık nedir? Yeni bilgi üretme Genellenebilirlik Sorun çözme Yeni Bilgi Üretme Şeyler Nelerdir? Şeylerin Özellikleri Nelerdir? Şeyler Arasındaki İlişkiler Nelerdir? Şeyler Arasındaki Farklar Nelerdir? Şeyler Nasıl Değişmektedir? Şeyler Neden Değişmektedir? Şeyler Hep Aynı Biçimde mi Değişmektedir? 11 12 3
Yeni Bilgi Üretme Araştırma sorumuz; 1. mevcut bir kuramın (teorinin) farklı bir zaman/mekan/koşul bağlamında irdelenmesine ve bu irdeleme sonucu yeni bilgi üretilmesine veya 2. tamamen yeni bir kuramın geliştirilmesine ihtiyaç olduğunu gösteren orijinal bilgi üretilmesine yönelik olabilir. Genellenebilirlik Örneklem dahilinde elde edilen araştırma sonuçlarının, belirli koşullar altında daha büyük gruplar için de geçerli olma durumu. 13 14 Dünya Mekan ( ölçek, koşul) Genellenebilirlik Sorun Çözme Ülke Bölge İl i 1 ü 1 b 1 b 2 b 3 i 2 i 3 i 4 ü 2 ü 3 Tasarladığımız araştırma sorusuna yanıt bulabildiğimiz taktirde hangi sorunları ne ölçüde çözebilme iddiasında bulunabileceğiz? Sektör s 1 s 2 s 3 s 4 s 5 ö 1 Örgüt ö 2 ö 3 ö 4 t 1 t 2 t 3 t 4 t 5 t 6 Zaman 15 16 4
Araştırma sorusu belirleme örnekleri Ör: İlgilendiğiniz konu başlığı çocuk suçları olsun. Bu soruna ilişkin olası araştırma soruları; 1. Türkiye de 2010 yılı itibarıyla çocuk suçlarının oranı nedir? 2. Türkiye de çocuk suçları oranını düşürmek için neler yapılabilir? 3. Çocuk suçlarının azaltılmasında okul öncesi eğitimin rolü nedir? 17 1 inci olasılık hem çok dar kapsamlıdır hem de basit bir istatistiki veri ile cevaplanabilecek bir sorudur. Başlı başına araştırmaya değer bir nitelik taşımaz. 2 nci olasılık ise çok geniş kapsamlıdır. Araştırma için göz önüne alınması gereken sayısız değişken söz konusu. 3 üncü olasılık kapsam itibarıyla araştırılmaya uygundur. 18 Ör: Türkiye Makarna Sanayicileri Derneği verilerine göre; Türkiye dünya makarna ticaretinde ihracatta İtalya'dan sonra 2 nci sırada yer almaktadır. 1. Türkiye makarnacılık sanayisi geçmişte ne tür pazarlama stratejilerine sahipti? 2. Türkiye makarnacılık sanayisi dünya çapında ihracatta ne zaman bir numaraya yükselecektir? 3. Buğday fiyatlarındaki artışın, ülkemizdeki makarnacılık sanayisinin ihracat gücünü olumsuz yönde etkilememesi için ne gibi önlemler alınabilir? 19 1 inci olasılık çok geniştir. Makarnanın sanayi olarak Türkiye ye giriş tarihi 1922 yılıdır! 2 nci olasılık hem çok dar kapsamlıdır hem de araştırılabilir nitelikte değildir. Rakip ülke ekonomilerinin belirsizliği kontrol edilemeyen bir değişkendir. 3 üncü olasılık hem kapsam bakımından uygundur hem de sektörün önündeki tehlikeye ilişkin olması bakımından son derece yararlıdır. 20 5
Genellenebilirlik örnekleri Ör: Örnek konu: MESLEKİ TÜKENMİŞLİK VE DUYGUSAL ZEKA ARASINDAKİ İLİŞKİ 21 22 Araştırma Soruları 1. Is there a relationship between aspects of burnout and emotional intelligence? 2. Are there significant differences between demographic variables and aspects of burnout? 3. Are there significant differences between demographic variables and emotional intelligence? 4. Are there significant differences between demographic variables and subscales of emotional intelligence? 23 Örneklem Participants for the present study were eighty three general education teachers and 17 special education teachers who were employed in the Huntington High School in the Huntington Union Free School District in Huntington, New York. There were 35 male and 65 female teachers. 24 6
Kullanılan Ölçek Teacher Burnout. The Maslach Burnout Inventory-Educator's Survey (MBI-ES) is 22- item self-report instrument to assess perceived levels of three dimensions of burnout. Emotional Intelligence. The BarOn Emotional Quotient Inventory: Short Development Edition (BarOn EQ-i:S) (Bar-On, 2004) is a 51-item selfreport rating scale designed to measure emotional intelligence across eight scales 25 26 Araştırma Soruları 1. Duygusal zeka ve tükenmişlik arasında ilişki var mıdır? 2. Bayan ve erkek yöneticilerin duygusal zeka ve tükenmişlik durumları arasında fark var mıdır? 3. Yöneticilerin medeni durumlarına göre duygusal zeka ve tükenmişlik durumları arasında fark var mıdır? 4. Yöneticilerin öğrenim durumlarına göre duygusal zeka ve tükenmişlik durumları arasında fark var mıdır? 5. Yöneticilerin yaşlarına göre duygusal zeka ve tükenmişlik durumları arasında fark var mıdır? 27 6. Yöneticilerin çalıştıkları işletmede görev yaptıkları basamak durumlarına göre duygusal zeka ve tükenmişlik durumları arasında fark var mıdır? 7. Yöneticilerin toplam çalışma yılı durumlarına göre duygusal zeka ve tükenmişlik durumları arasında fark var mıdır? 8. Yöneticilerin şu andaki işyerindeki çalışma yılı durumlarına göre duygusal zeka ve tükenmişlik durumları arasında fark var mıdır? 28 7
Ana-Kütle / Örneklem bu çalışmada İŞ-KUR un ve Devlet İstatistik Enstitüsü nün 2006 yılı verilerine göre, sigortalı işgören sayısının 10 kişiden fazla olduğu, Erzurum da faaliyet gösteren 309 özel işletme ana kütle olarak kullanılmıştır. 29 30 Kullanılan Ölçek Araştırmada veri toplama aracı olarak, geçerlilikleri ve güvenirlikleri kanıtlanmış Bar- On Duygusal Zeka Ölçeği ve Maslach Tükenmişlik Ölçeği (MBI) nden yararlanılmıştır. Maslach Tükenmişlik Envanteri likert tipi bir ölçektir ve 22 maddeden oluşmaktadır. 31 32 8
Araştırma Sorusu What are the moderating effects of age, gender, and ethnicity on the relationship between emotional intelligence and occupational burnout? moderating = ılımlaştırıcı 33 34 Ana-Kütle / Örneklem estimated a total U.S. population of 500,000 pastors. the necessary population sample for this study was 100 completed unique pairings Participation by the clergy was volunteer, thus nonrandom. 35 Kullanılan Ölçek Permission was obtained for the slight modification and administration of the Maslach Burnout Inventory (MBI) Human Services Survey (MBI-HSS) to become the Ministry Service Survey (MBI/MSS) (see Appendix D). Essentially this involved displacing work and job with the term ministry. The operational measurements of emotional intelligence for this research study were derived from the Mayer et al. (1997) Four-Branch Model of emotional intelligence (Mayer et al., 2002; see also Salovey & Mayer, 1990). 36 9
Good jobs, bad jobs: Workers' evaluations in five countries Joseph A Ritter; Richard Anker International Labour Review; 2002; 141, 4; ProQuest European Business, pg. 331 37 38 Ör: 39 40 10
Ör: Tez adı: Factors related to technological innovation in successful small and medium-sized export manufacturing firms in Korea Araştırma sorusu: Yasal, ekonomik ve sosyal çevre faktörleri, Güney Kore de faaliyet gösteren küçük ve orta büyüklükte ihracat yapan üretici işletmelerinin teknolojik yenilik yapma potansiyellerini hangi koşullarda arttırmakta veya azaltmakta olduğu; a) işletme yöneticileri tarafınca, b) işletmelerin teknik personelince, c) Sanayi ve Ticaret Bakanlığının yetkililerince nasıl algılanmaktadır? 41 Haftaya görüşmek dileğiyle Dr. M. Volkan TÜRKER 42 11