TEMPA TAVUK HAYVAN ÜRÜNLERİ, TARIM ÜRÜNÜ, GIDA PETROL ÜRÜNÜ SAN. TİC. LTD. ŞTİ. VE HAZIRLAMA TESİSİ KAPASİTE ARTIRIMI I Isparta İli, Merkez İlçesi, Kuleönü köyü MGS PROJJE MÜŞAVİRLLİ İK MÜHENDİSLLİ İK TTİ İCARETT LLTTD..ŞTTİ İ.. ANKARA ARALIK/2012
PROJE SAHİBİNİN ADI ADRESİ TELEFON VE FAKS NUMARALARI PROJENİN ADI PROJE BEDELİ PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN AÇIK ADRESİ (İLİ, İLÇESİ, MEVKİİ) TEMPA TAVUK HAYVAN ÜRÜNLERİ, TARIM ÜRÜNLERİ, Bahçelievler Mah. 108. Cad. No:3 D:11 ISPARTA Cep: 0532 293 74 22 Tel: 0332 353 49 69 Fax: 0332 353 49 74 VE HAZIRLAMA KAPASİTE ARTIRIMI 9.500.000 TL ISPARTA İLİ, MERKEZ İLÇESİ, KULEÖNÜ KÖYÜ PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KOORDİNATLARI, ZONE PROJENİN ÇED YÖNETMELİĞİ KAPSAMINDAKİ YERİ (SEKTÖRÜ, ALT SEKTÖRÜ) PTD/ÇED BAŞVURU DOSYASI/ÇED RAPORU/NİHAİ ÇED RAPORUNU HAZIRLAYAN KURULUŞUN ADI PTD/ÇED BAŞVURU DOSYASI/ÇED RAPORU/NİHAİ ÇED RAPORUNU HAZIRLAYAN KURULUŞUN ADRESİ, TELEFON VE FAKS NUMARALARI PTD/ÇED BAŞVURU DOSYASI/ÇED RAPORU/NİHAİ ÇED RAPORUNU TARİHİ (GÜN, AY, YIL) Koor. : Sağa,Yukarı Koor. : Enlem,Boylam Sırası Sırası Datum : ED-50 Datum : WGS-84 Türü : UTM Türü : COĞRAFİK D.O.M. : 30 D.O.M. : -- Zon : 35 Zon : -- Ölçek : 6 derecelik Ölçek : -- Fak. Fak. 551225.80 : 4190918.97 37.862645 : 30.581966 551249.60 : 4191044.98 37.863779 : 30.582246 551364.71 : 4191018.64 37.863535 : 30.583552 551432.46 : 4191003.14 37.863392 : 30.584321 551476.79 : 4190993.00 37.863298 : 30.584825 551453.36 : 4190868.97 37.862182 : 30.584549 551408.96 : 4190878.75 37.862272 : 30.584045 551341.11 : 4190893.66 37.862410 : 30.583275 ÇED Yönetmeliği EK-I Listesi Madde 20- Kümes hayvanları ve domuzun yetiştirildiği kapasitesi aşağıda belirlenen tesisler: A bendi -Tavuk veya piliç yetiştirme tesisleri (Bir üretim periyodunda 60.000 adet ve üzeri tavuk, 85.000 adet ve üzeri piliç veya eş değeri diğer kanatlılar) kapsamında yer almaktadır. MGS PROJE MÜŞAVİRLİK MÜHENDİSLİK TİCARET LTD. ŞTİ Şehit Cevdet Özdemir Mah. 1351.Sok No:1/7 06460 Çankaya/ANKARA Tel : (0 312) 479 84 00 Faks : (0 312) 479 84 99 ARALIK / 2012 i
İÇİNDEKİLER BÖLÜM I: PROJENİN TANIMI VE GAYESİ... 1 I.1. Proje Konusu Yatırımın Tanımı, Ömrü, Hizmet Amaçları, Önem ve Gerekliliği:... 1 I.2. Projenin Fiziksel Özelliklerinin, İnşaat ve İşletme Safhalarında Kullanılacak Arazi Miktarı ve Arazinin Tanımlanması... 6 I.3. Önerilen Projeden Kaynaklanabilecek Önemli Çevresel Etkilerin Genel Olarak Açıklanması (Su, Hava, Toprak Kirliliği, Gürültü, Titreşim, Işık, Isı, Radyasyon ve benzeri... 12 I.3.1. Su Kaynakları Üzerine Etkiler... 12 I.3.2. Hava Kalitesine Üzerine Etkiler... 13 I.3.3. Toprak Kaynakları Üzerine Etkiler... 13 I.3.4. Gürültü Kaynakları... 14 I.3.5. Titreşim, Isı, Işık, Radyasyon v.b... 14 Yatırımcı Tarafından Araştırılan Ana Alternatiflerin Bir Özeti ve Seçilen Yerin Seçiliş Nedenlerinin Belirtilmesi... 14 BÖLÜM II: PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU... 15 BÖLÜM III: PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ... 20 Öngörülen proje nedeniyle kirlenmesi muhtemel olan çevrenin; nüfus, fauna, flora, jeolojik ve hidrojeolojik özellikler, doğal afet durumu, toprak, su, hava, (atmosferik koşullar) iklimsel faktörler, mülkiyet durumu, mimari ve arkeolojik miras, peyzaj özellikleri, arazi kullanım durumu, hassasiyet derecesi (EK-V deki Duyarlı Yöreler listesi de dikkate alınarak) ve yukarıdaki faktörlerin birbiri arasındaki ilişkileri de içerecek şekilde açıklanmıştır.... 20 III.1. Nüfus... 20 III.2. Meteorolojik ve İklimsel Özellikler... 21 III.3. Flora-Fauna... 22 III.4. Jeolojik ve Hidrojeolojik Özellikler İle Doğal Afet Durumu... 23 III.4.1. Jeolojik Özellikler... 23 III.4.2. Doğal Afet Durumu... 26 III.5. Arazi Kullanım Durumu ve Toprak Özellikleri... 26 III.6. Mülkiyet Durumu... 26 III.7. Arkeolojik Miras... 27 III.8. Peyzaj Özellikleri... 27 III.9. Duyarlı Yöreler... 27 BÖLÜM IV: PROJENİN ÖNEMLİ ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER... 28 IV.1. Önerilen Projenin Aşağıda Belirtilen Hususlardan Kaynaklanması Olası Etkilerinin Tanıtımı. (Bu Tanım Kısa, Orta, Uzun Vadeli, Sürekli, Geçici ve Olumlu Olumsuz Etkileri İçermelidir.)... 28 A. Proje İçin Kullanılacak Alan... 28 B. Doğal Kaynakların Kullanımı... 28 C. Kirleticilerin Miktarı, (Atmosferik Koşullar ile Kirleticilerim Etkileşimi) Çevreye Rahatsızlık Verebilecek Olası Sorunların Açıklanması ve Atıkların Minimizasyonu.... 31 IV.2. Yatırımın Çevreye Olan Etkilerinin Değerlendirilmesinde Kullanılacak Tahmin Yöntemlerinin Genel Tanıtımı... 34 IV.3. Çevreye Olabilecek Olumsuz Etkilerin Azaltılması İçin Alınması Düşünülen Önlemlerin Tanıtımı... 34 BÖLÜM V: HALKIN KATILIMI... 37 1. Projeden Etkilenmesi Olası Halkın Belirlenmesi ve Halkın Görüşlerinin ÇED Çalışmasına Yansıtılması İçin Önerilen Yöntemler... 37 2. Görüşlerine Başvurulması Öngörülen Diğer Taraflar... 37 3. Bu Konuda Verebileceği Diğer Bilgi ve Belgeler... 37 ii
BÖLÜM VI: YUKARIDA VERİLEN BAŞLIKLARA GÖRE TEMİN EDİLEN BİLGİLERİN TEKNİK OLMAYAN BİR ÖZETİ... 38 NOTLAR VE KAYNAKLAR... 41 Notlar ve Kaynaklar ÇED Başvuru Dosyasını Hazırlayanların Tanıtımı iii
ŞEKİLLER DİZİNİ Şekil 1. İş akış şeması... 5 Şekil 2. Yem Üretim Tesisi İş Akım Şeması... 8 Şekil 3. Yemleme Sistemi Örnek Görünümü... 9 Şekil 4. Otomatik Yumurta Toplama Sistemine Örnek Görünüm... 9 Şekil 5. Tesiste Bulunan Yem Siloları... 9 Şekil 6. Örnek suluk görünümü... 10 Şekil 7. Havalandırma fanları... 10 Şekil 8. Proje Alanı Ulaşım Haritası... 15 Şekil 9. Tesis alanı ve civarını gösterir uydu görüntüleri... 16 Şekil 10. Tesisin genel görünümü... 17 Şekil 11. Tesisin genel görünümü... 17 Şekil 12. Tesis alanında bulunan idari bina görünümü... 18 Şekil 13. Tesis alanı karayolu çıkışı görünümü... 18 Şekil 14. Isparta ve Çevresinin Genelleştirilmiş Stratigrafik Kesiti... 24 Şekil 15. Isparta İli Depremsellik Haritası... 26 TABLOLAR LİSTESİ Tablo 1. Yıllara göre Türkiye de yumurta üretimi (1000 adet olarak)... 3 Tablo 2. Tesiste Planlanan Ünitelerin Özellikler... 6 Tablo 3. Tesiste kullanılması planlanan makine ve teçhizatlar... 11 Tablo 4. Tesis Alanı Sınır Koordinatları... 15 Tablo 5. Isparta İli 2011 Adrese Dayalı Nüfus Sayımı Verilerine Göre İlçe Nüfus Miktarları.. 20 Tablo 6. Isparta İli Uzun Yıllar Aylık Sıcaklık Değerleri... 21 Tablo 7. Isparta İli Uzun Yıllar Aylık Yağış Değerleri... 21 Tablo 8. Isparta İli Uzun Yıllar Bağıl Nem Değerleri... 22 Tablo 9. Isparta İli Genel Rüzgâr Verileri... 22 Tablo 10. Kullanılan İlaç ve Vitamin-Mineral Premixleri, Fiziksel-Kimyasal Özellikleri, Miktarları, Veriliş Yöntemleri... 30 Tablo 11. Tavuk Gübresinin Bazı Özellikleri... 32 EKLER LİSTESİ EK 1: Resmi Belgeler EK 2: 1/25.000 Ölçekli Topoğrafik Harita EK 3: Vaziyet Planı EK- 4: Meteoroloji Bülteni EK- 5: Çevre Düzeni Planı EK- 6: Foseptik Planı Örneği iv
BÖLÜM I: PROJENİN TANIMI VE GAYESİ I.1. Proje Konusu Yatırımın Tanımı, Ömrü, Hizmet Amaçları, Önem ve Gerekliliği: Proje Konusu Yatırımın Tanımı; TEMPA Tavuk Hayvan Ürünleri, Tarım Ürünleri, Gıda Petrol Ürünleri San. Tic. Ltd. Şti. tarafından Isparta İli, Merkez İlçesi, Kuleönü Köyü, Alakır Mevkii sınırları içerisinde bulunan 499 ada 3 nolu parseldeki toplam 15.080,00 m 2 alanda mevcut şekilde işletilmekte olan Yumurta Üretim, Paketleme, Yem Kırma ve Hazırlama Tesisinin kapasite artırımı planlanmaktadır. 499 ada 3 nolu parsel yatırımcı firmaya ait olup, mevcut durumda işletilen tesis alanına ait Tapu Belgesi Ek-1 Resmi Belgelerde sunulmuştur. Söz konusu tesiste, 1 adet 7 katlı kümes bulunmakta olup, toplam kapasitesi 40.824 adet/dönem piliçtir. İşletilmekte olan Yumurta Üretim Tesisi için 30.12.2009 tarihinde Isparta Valiliği (Mülga) İl Çevre ve Orman Müdürlüğü tarafından ÇED Gerekli Değildir kararı alınmıştır. EK-1 Resmi Belgelerde sunulmuştur. Kapasite artırımı sonucunda 499 ada 4 nolu parseldeki toplam 8.817,00 m 2 alan ile 499 ada 5 nolu parseldeki toplam 5.749,00 m 2 alan işletmeye dahil edilecektir. Toplam faaliyet alanı 29.646,00 m 2 olacaktır. Kapasite artırımı ile tesise dahil edilen 4 ve 5 nolu parseller yatırımcı firmaya ait olup, kapasite artırımı ile birlikte ilave edilen parsellere ait Tapu Belgeleri Ek-1 Resmi Belgelerde sunulmuştur. Kapasite artırımı sonucunda, mevcut ünitelere 6 adet 8 katlı kümes ile 2 adet 6 katlı civcivhane eklenerek işletmeye alınacaktır. Böylece toplam üretim kapasitesi 717.360 adet tavuk 252.000 adet civciv olacaktır. Bu bağlamda 17.07.2008 tarih ve 26939 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Yönetmeliği Ek-I ÇED Uygulanacak Projeler Listesi Madde 20. (a) bendi Tavuk veya piliç yetiştirme tesisleri (Bir üretim periyodunda 60.000 adet ve üzeri tavuk, 85.000 adet ve üzeri piliç veya eş değeri diğer kanatlılar), kapsamında olup ÇED Başvuru Dosyası hazırlanmıştır. Proje konusu tesiste; toplam 1 adet kümes, 1 adet idari bina, 1 adet yem ünitesi, 1 adet yumurta deposu, 1 adet su deposu, 2 adet fosseptik çukuru mevcut halde bulunmaktadır. Söz konusu tesise kapasite artışı ile; 6 adet kümes, 2 adet civcivhane, 8 adet fosseptik çukuru, 1 adet gübre ünitesi, 1 adet ölü çukuru ilave edilecek olup, kapasite artırımı sonucu toplamda 7 adet kümes 2 adet civcivhane, 1 adet idari bina, 1 adet yem ünitesi, 1 adet gübre ünitesi, 1 adet yumurta deposu, 1 adet su deposu, 1 adet ölü çukuru, 10 adet fosseptik çukuru mevcut hale gelecektir. Söz konusu tesis 29.04.2009 Tarih ve 27214 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmeliği Ek-2 Madde 7.30.3 gereğince 20.000 adet ve daha fazla piliç, tavuk, hindi ve benzeri kümes hayvanları kapasiteli tesisler kapsamında yer almakta olup tesis için Çevre İzni ve Lisansı alınacaktır. Söz konusu tesis 21.11.2008 ve 27061sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Çevre Denetimi Yönetmeliği Ek-2 Madde 9.3.1. 40.000 ve üzeri kapasiteye sahip piliç üretim tesisleri kapsamında yer almaktadır 1
Yine aynı yönetmeliğin Madde 6.a) bendinde yer alan Geçici 1 inci maddede belirtilen süreler içinde tesis veya faaliyetler, en az üç çevre görevlisinden oluşan çevre yönetim birimi kurmak ve/veya çevre görevlisi çalıştırmak veya Bakanlıkça yetkilendirilmiş firmalardan bu amaçla çevre yönetim hizmeti satın almakla yükümlüdür. hükümlerine uyulacaktır. Proje Konusu Yatırımın Önem ve Gerekliliği; Türkiye de tavukçuluğun geliştirilmesi için ilk adım 1930 yılında Ankara da Merkez Tavukçuluk Araştırma Enstitüsünün kurulması ile atılmakla birlikte 1952 yılına kadar önemli bir gelişme sağlanamamıştır. 1952 yılında saf kültür ırklarının ithali gerçekleşmiş ve A.B.D. den günlük civcivler olarak gelen New Hampshire, Plymouth Rock ve Leghorn gibi ırklar Tarım Bakanlığı na bağlı kuruluşlara ve halka dağıtılmıştır. Bu uygulama ile tavukçuluk özendirilmiş, ancak bakım koşulları yeterli olmadığı ve bu ırklar üzerinde herhangi bir genetik-ıslah çalışma yapılmayıp kendi hallerine bırakıldıklarından istenilen yüksek verim düzeyine ulaşılamamıştır. Daha sonra 1956 yılında Yem Sanayi A.Ş. nin kurulması ile rasyonel besleme koşulları oluşmaya başlamıştır. Özel sektörün konuya ilgi duyması 1963 yılında hibrid ebeveynleri ithali ile başlamıştır. Ülkemizde de, piliç eti ve yumurta üretimi; damızlık-kuluçkacı işletmeler tarafından yurtdışından satın alınan ebeveyn (parent stock) hatlarına ait günlük civcivlerin (veya kuluçkalık yumurtaların), büyütülüp çiftleştirildikten sonra elde edilen civcivlerin bayiler kanalıyla üretici ticari firmalara satışı ile gerçekleştirilmektedir. Yemin; ete ve yumurtaya dönüşüm oranının çok uygun olması nedeniyle protein talebini karşılamada tavuk ürünleri, kırmızı et ve süt mamulleri gibi protein kaynaklarından daha çok tercih edilmektedir. Hayvansal üretim kolları arasında tavukçuluk, hayvansal proteinin en kolay ve en ucuz sağlanabileceği özelliktedir. Bu gerçeklerle tavuk eti ve yumurta beslenmede protein eksikliğine etkili bir çözüm olarak görülmektedir. Bu nedenlerle bugün için tavukçulukta gaye üreticiler açısından kar sağlamak ise de, dünya tavukçuluk endüstrisinin amacı et ve yumurtadan kaliteli gıda maddelerinin üretimi şeklinde tanımlanmaktadır. Tavukçuluğun ülke ekonomisine katkıları aşağıda özetlenmiştir: Tavukçuluk geçimini tamamen bu faaliyetten sağlayan büyük işletmeler yanında kırsal kesimde, köylerde düşük verimli karışık ırklarla, bazen de ticari hibritlerle aile tavukçuluğu şeklinde 5-10 ya da daha fazla sayıda tavukla yapılmaktadır. Bu aileler, tavuk eti ya da yumurta ihtiyaçlarını tamamen veya kısmen karşılayabilmektedirler. Hatta bir miktar da satış yapabilmektedirler. Beş bin ve daha büyük kapasiteli işletme sahipleri geçimini tamamen bu faaliyetten sağlarlar ve ürettikleri ürünlerle milli ekonomiye katkıda bulunurlar. Damızlık ve ticari işletmelerin sayı ve kapasitelerinin artması yem sanayi, kuluçka ve diğer kümes ekipmanları sanayi, ilaç endüstrisi ve kesimhane gibi tavukçuluk sektörünün tüm kollarındaki gelişme, her birinin ayrı iş kolu olarak büyümesi, bu sektördeki işçi istihdamını da gittikçe artırmaktadır. Tavukçuluk sektörünün tüm kollarında yapılan üretimin iç ve dış ticaretteki etkinliği, ihracat imkânı, döviz gelirleri ile milli ekonomiye katkısı söz konusudur. Ürünlerin üretiminden tüketiciye sunulmasına kadar olan safhalarda kurulan pazarlama zinciri ile iş imkânları doğmaktadır. 2
Tavukçuluk sektörünün gelişmesi, bu alandaki ziraat mühendisi, veteriner hekim, ziraat teknisyeni ve hayvan sağlık memuru istihdamı da artmaktadır. Tavukçulukta yan ürün olan gübre tarım alanları için aranılan özelliktedir, Kesimhane ve kuluçkahane artıklarının değerlendirilmesi de mümkündür Yumurta tavukçuluğu, insan beslenmesinde mükemmel bir gıda olan yumurtanın üretimi açısından çok önemli bir yetiştiricilik faaliyetidir. Ülkemizdeki hayvansal protein açığının kapatılabilmesi için hayvancılığın genel olarak geliştirilmesi gerekmekte olup, hayvancılık içerisinde tavukçuluğa özel bir yer ve önem verilmesi ülke ekonomisi adına son derece önem arz etmektedir. Türk yumurta sektörü çok sayıda modern üretim tesisi, bilgi birikimi ve örgütlü yapısı ile gelişimini hızla sürdürmektedir. Sektör son beş yılda yaklaşık %52 büyümüş, üretim, tüketim ve ihracat artmıştır. 2011 yılı verilerine göre Türkiye yumurta üretiminde 11. Sırada yer almaktadır. Tablo 1. Yıllara göre Türkiye de yumurta üretimi (1000 adet olarak) Yıl 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Yumurta üretimi 11.733.572 12.724.959 13.190.696 13.832.726 11.840.390 12.954.686 Kaynak :www.tuik.gov.tr Proje Konusu Yatırımın Ömrü; Söz konusu tesisin ömrü günün ekonomik koşullarına bağlı olarak değişmekle birlikte, tesiste zamanı geldiğinde yapılacak yenilemelerle 50 yıllık bir ömür öngörülmüştür. Bu süre sonunda yapılacak değerlendirmeler sonucunda tesis, üretimine belirli revizyonlar ve/veya yeni yatırımlar ile devam edebilecektir. Tesiste Gerçekleştirilecek Faaliyetler Tesiste mevcut durumda 1 adet kümes bulunmaktadır. Kapasite artırımı ile birlikte toplamda 6 adet kümes ve 2 adet civcivhane eklenecek olup, toplamda 7 adet tavuk kümesi ve 2 adet civcivhane bulunacaktır. Tesiste üretim işlemlerine, piyasadan satın alınacak civcivler ile başlanacaktır. Tesise getirilen civcivler, civciv kafeslerine alınarak yumurta verebilecek döneme kadar yetiştirilecektir. Civcivler yetiştirme kümeslerinde 18 hafta süresince büyütülecektir. 18 hafta sonunda yarka haline gelen hayvanlar; yumurta kümeslerine aktarılacaktır. Burada yetiştirilecek yumurtalık tavuklar, 54 hafta sonunda verimli yumurtlama dönemlerini tamamlamaktadırlar. İlk periyodun ardından gerçekleştirilecek temizlik/dezenfeksiyon çalışmaları sonrasında yeni civcivler alınacaktır. Böylelikle; üretimin kesintisiz olarak devamı sağlanacak ve yumurta kümeslerinin boş kalmaması sağlanmış olacaktır. Planlanan tesiste yumurtalık tavuk yetiştiriciliği, civciv yetiştiriciliği ve yumurta üretimi yapılacaktır. Üretimi yapılan yumurtalar yumurta toplama makinesi yardımıyla toplanacak ve paketleme işlemi sonrasında piyasaya sunulacaktır. Yumurta tavuğu kümeslerine alınan yarkalar; 54 haftalık verimli yumurtlama sürecini tamamladıktan sonra (tesise civciv olarak alınmasından 72 hafta sonra) satış için piyasaya sunulacaktır. 3
Tesiste yetiştirilecek yumurta tavuğunun performans özellikleri aşağıda verilmiştir Yumurta Verimi: 72 haftalık yumurta verimi 305 adet Pik dönemi yumurta verimi %97 Yumurta ağırlığı ortalaması 60,3 kg 72 haftalık yumurta kütlesi 18,40 kg Yem Tüketimi Büyütme dönemi (18 hafta) Yumurtlama dönemi (günlük ortalama) 5,9 kg 100-105 gr Cinsi Olgunluk: İlk yumurtlama yaşı 140-145 gün % 50 verim yaşı 155-160 gün Maksimum verime ulaşma yaşı 180-185 gün Canlı Ağırlık: 8. hafta 490 gr Cinsi olgunluk 1535 gr 72. hafta 1820-1850 gr Yaşama Verimi: Büyütme dönemi (18 hafta) %97-98 Yumurtlama dönemi (19-72 hafta) %93-95 Tesiste 1 tavuğun 1 dönemde ortalama 305 adet yumurtlaması baz alındığında; Mevcut durumda: 40.824 adet yumurta tavuğu yetiştirilmektedir. 40.824 adet yumurta tavuğu x 305 adet yumurta = 12.451.320 adet/yıl yumurta üretimi yapılmaktadır. Kapasite artırımı ile birlikte 717.360 adet yumurta tavuğu yetiştirilmesi planlanmaktadır. Bu planlama ile 717.360 adet yumurta tavuğu x 305 adet yumurta=218.794.000 adet/yıl yumurta üretimi gerçekleştirilecektir. Tesislerde üretilecek yumurtalar günde iki defa otomatik yumurta toplama makinesi ile toplanarak yumurta paketleme ünitesine gönderilecek ve burada yumurtalar viyoller içerisine yerleştirilerek piyasaya sevk edilecektir. Yumurtaların sevkiyatı günlük olarak yapılacaktır. 4
CİVCİV ALIMI Civcivlerin Yarka Yetiştirme Kümeslerinde Büyütülmesi (Yaklaşık 18 Hafta) Belirli süreçlerde kümesler tamamen dezenfekte edilir. Yarka Haline Gelen Hayvanların Yumurta Tavuğu Yetiştirme Kümeslerine Alınması (Yaklaşık 54 Hafta süresince tavuklar burada tutulmaktadır) YUMURTA ÜRETİMİ TAVUKLARIN SATIŞA SUNULMASI (72 Haftanın Sonunda Yumurta Tavukları Satılacaktır) YUMURTALARIN YUMURTA TOPLAMA ÜNİTESİNDA, BOYUTLARINA GÖRE AYRILMASI-PAKETLENMESİ İŞLEMLERİ ÜRETİMİ Verimli yumurtlama süreçlerini tamamlayan yumurta tavuklarının yerine yeni civcivler alınıp büyütülerek yumurta kümeslerine bırakılır. ÜRETİLEN YUMURTALARIN PİYASAYA ARZI Şekil 1. İş akış şeması 5
Çalışacak kişi sayısı; İnşaat aşaması: Söz konusu tesiste kapasite artırımı için inşaat aşamasında 10 kişi çalıştırılacaktır. İşletme aşaması: İşletilmekte olan Yumurta Üretim, Paketleme, Yem Kırma Ve Hazırlama tesisinde, 3 kişi çalışmakta olup, kapasite artırımı sonucu toplam 30 kişinin çalıştırılması planlanmaktadır. İşletme aşamasında tesis proses gereği yılda 365 gün, günde 8 saat süresince kesintisiz çalışacaktır. I.2. Projenin Fiziksel Özelliklerinin, İnşaat ve İşletme Safhalarında Kullanılacak Arazi Miktarı ve Arazinin Tanımlanması Mevcut durumda işletilmekte olan tesis 15.080,000 m 2 'lik alan üzerinde kurulu bulunmakta olup, kapasite artışı sonrasında toplam tesis alanı 29.646,00 m 2 olacaktır. Mevcut durumda ve kapasite artışı sonrasında tesiste yer alan ünitelerin boyutları ile kapladığı kapalı alanlar Tablo 2'de verilmiştir. Tablo 2. Tesiste Planlanan Ünitelerin Özellikler Ünite Adı Adet En (m) MEVCUT ÜNİTELER Alan Büyüklüğü Boy (m) Toplam Alan (m 2 ) Yem ünitesi 1 11,34 66,5 754,11 Yumurta deposu 1 16 90 1440 Kümes 1 10,15 72,14 732,221 İdari-Sosyal Bina 1 7,78 9.76 75,9328 Su deposu 1 3 3 9 Fosseptik çukuru 2 2 2 8 TOPLAM ALAN 3.019,26 KAPASİTE ARTIRIMINDAN SONRA PLANALANAN ÜNİTELER Planlanan kümesler 6 15 90 8100 Planlanan Civcivhane 2 15 90 2700 Fosseptik 8 2 2 32 Gübre ünitesi 1 8 45 360 Ölü çukuru 1 4 4 16 KAPASİTE ARTIRIMI İLE EKLENECEK TOPLAM ALAN 11.208 TOPLAMDA KULLANILACAK ALAN 14.227,26 m 2 TESİS ALANI 29.646 m 2 6
Tesiste Yer Alan Ünite, Alet ve Ekipmanlar Tesis ünitelerine ait bilgiler aşağıda verilmiştir. Kümesler Proje kapsamında yer alan kümesler; kat kafes sistemindedir. Bu sistemde yemlemesulama işlemleri otomatik olarak gerçekleştirilmektedir. Kafes sistemi kümes tipinde; tavuklar kafes içerisinde durmakta ve serbest şekilde gezinmelerine izin verilmemektedir. Tavuklar kafesin içinde bir kaçı bir arada bulunur. Yem ve su önlerinde sürekli olarak hazırdır. Proje konusu tesiste mevcutta bulunan bir adet kümesin özelliği: 7 kat, 3 blok 108 göz (toplam 4536 göz) : Her bir göze 10 hayvan olmak üzere inşa edilmiştir ve 40.824 adet mevcutta hayvan bulunmaktadır. Yeni planlama ile hayvan sayısı 45.360 adet tavuk olacaktır. Planlanan ilave kümeslerden her birinin özelliği : 8 kat, 5 blok 140 göz (toplam 11.200 göz) : Her bir göze 10 hayvan konulacaktır ve toplamda 112.000 adet tavuk yetiştirilecektir. Planlanan ilave civcivhanelerden her birinin özelliği: 6 kat, 5 blok 60 göz (toplam 3600 göz) :Her bir göze 35 hayvan konulacaktır ve toplamda 126.000 adet civciv yetiştirilecektir. Kafes sisteminin özellikleri: Kafes sisteminin sahip olduğu aşağıda açıklanan avantajlar nedeniyle kafes sistemi kümes tercih edilmiştir. - Birim kümes alanına konan tavuk sayısı diğer kümeslerden 4-5 misli fazladır. - Yumurtalar daha temizdir. - Yere yumurtlama sorunu yoktur. - Ölüm oranı genellikle daha düşüktür. - Tavukların tek tek kontrolü, kötü ve düşük verimlilerin ayrılması daha kolaydır. - Gübrenin alta geçmesi ve tavukların birbirleriyle temasının az olması nedeniyle hastalık kontrolü daha kolaydır. Bu tip kümesler, yumurta üretimi yapan çiftlikler için idealdir. Kafes sisteminde yem kaybı azdır. Yumurtalar kendiliğinden yumurta kanallarına birikir. Fazla iş gücü gerektirmeyen bir sistemdir. Kafes sistemi ticari yumurta üretiminde en iyi kümes tiplerinden biridir. Proje kapsamında yer alan civciv ve yumurta tavuğu yetiştirme kümesleri; kat kafes sisteminde olacaktır. Bu sistemde yemleme-sulama işlemleri otomatik olarak gerçekleştirilmektedir. Bunun dışında tesiste yer alan kümeslerde hayvanların temizlik, sıcaklık, hava ihtiyaçlarını karşılamak amacı ile havalandırma bacası, ısıtıcı hidrofor ve yem silosu gibi bazı ekipmanlar kullanılacaktır. 7
Yem ünitesi Söz konusu tesiste yem ünitesinde 9 adet çelik silo, 1 adet kantar, 1 adet kırma ünitesi, 1 adet lift bulunmaktadır. Yumurta elde etmek amacıyla beslenmekte olan tavukların enerji, protein, mineral madde vitamin, su ve yağ gereksinimleri dikkate alınarak dengeli beslenmelerini sağlamak için sahada bir yem hazırlama ünitesi bulunmaktadır. Yem hazırlama ünitesinde, beslenmekte olan tavukların durumu ve ihtiyaçlarına göre formulasyonlar hazırlanmakta ve bu çerçevede yem üretimi gerçekleştirilmektedir. Tesiste yer alan yem ünitesine, hammadde ve yardımcı malzeme temini piyasadan yapılmaktadır. Temin edilen maddeler elektronik kantarda tartıldıktan sonra istenilen oranda karıştırılarak hayvanlara verilmektedir. İhtiyaç olması durumunda hammadde kırıcıda küçültülmektedir. Ünitede herhangi bir emisyon ya da toz çıkışı veya doğal kaynak kullanımı söz konusu olmayıp kapalı sistemde çalışmaktadır. Şekil 2. Yem Üretim Tesisi İş Akım Şeması. 8
Yemleme Sistemi Proje kapsamında yer alan civciv ve yumurta tavuğu yetiştirme kümesleri; kat kafes sisteminde olacaktır. Bu sistemde yemleme-sulama işlemleri otomatik olarak gerçekleştirilmektedir. Bunun dışında tesiste yer alan kümeslerde hayvanların temizlik, sıcaklık, hava ihtiyaçlarını karşılamak amacı ile havalandırma bacası, ısıtıcı ve yem silosu gibi bazı ekipmanlar kullanılacaktır. Bu sistemde kümes dışında bulunan yem silolarından helezon yardımı ile yem arabalarına gelecek yem, yem haznelerine otomatik olarak dökülmek suretiyle gerçekleştirilecektir. Şekil 3. Yemleme Sistemi Örnek Görünümü Şekil 4. Otomatik Yumurta Toplama Sistemine Örnek Görünüm Otomatik Yumurta Toplama Hattı Her kafes sırasının ön tarafında yer alan toplama başlıkları ile çalışan otomatik yumurta toplama sistemidir. Kafes gözlerinin ön kısmına gelen yumurtalar yumurta bez bantları ile kafes sıra başındaki yumurta toplama ünitesine sevk edilir ve asansörlü yumurta toplama ünitesi ile her kattan sırayla toplanır. Toplanmış yumurtalar konveyörler aracılığıyla yumurta tasnifleme makinesine aktarılır. Sistem, mümkün olan en az yumurta kırık/çatlak oranı ile en hijyenik biçimde yumurta toplamaya olanak sağlar. Yem Silosu: Her bir kümes için ayrı olarak projelendirilen yem siloları genellikle galvaniz sacdan üretilmektedir. Bu sayede üstündeki ondülin ölçüleri güneş ışığının yansımasını sağlamakta ve silo içindeki çimlenmenin önüne geçilmektedir. Silo pencereleri sayesinde silonun içindeki yem seviyesi rahatlıkla kontrol edilebilmektedir. Şekil 5. Tesiste Bulunan Yem Siloları 9
Suluk Kümeslerde su verme işlemi kafes sırası ve katı boyunca yerleştirilecek, üzerinde nipel damlalıklar bulunacak su boruları ile sağlanacaktır. Su; yerleştirilecek borulara, her sıranın başında bulunacak su hazneleri ile iletilecektir Şekil 6. Örnek suluk görünümü Havalandırma Bacası ve Fan: Söz konusu tesiste kokunun önlenmesi için kümeslerde otomatik termostatlı fanlar kullanılmaktadır. Kapasite artırımı ile birlikte toplamda 15 adet fan kullanılması planlanmaktadır. Kümesler içerisindeki hava giriş ve çıkışı fanlar ile sağlamaktadır. Fanlar hayvanların sürekli oksijenli ve tozsuz bir ortamda yetiştirilmesini sağlamaktadır. Havalandırma işlemi sayesinde, kümesler içerisindeki amonyak gibi kötü kokulu gazların, nemin ve tozun ortam dışına çıkarılmasını sağlanmakta ve kümesler içinde oluşması muhtemel kötü hava, altlığın nem seviyesinin yükselmesi ve altlığın ıslak kalmasının doğuracağı koksidiyoz gibi hastalıkların ortaya çıkması gibi olumsuz etkiler engellenmektedir. Şekil 7. Havalandırma fanları Gübre Sevk Sistemi: Kapasite artırımı ile birlikte tesise 1 adet gübre ünitesi yapılması planlanmaktadır. Oluşan gübre günlük olarak toplanarak kümes dışına taşınacaktır. Gübrenin toplanmasında raylı sıyırıcılar kullanılacaktır. Gübre bantlar vasıtasıyla kümes dışına taşınacaktır ve römorklara yüklenecektir. Tavuk dışkısı (gübre) günlük olarak toplanarak gübre deposuna gönderilecektir. İdari Bina m 2 dir. Söz konusu tesiste 1 adet idari bina bulunmakta olup, kapladığı toplam alan 75,9 10
Su Deposu Tesiste mevcut olarak 1 adet su deposu bulunmaktadır. Su deposu kapasite artırımından sonra da kullanılmaya devam edecektir. Proje kapsamında tesiste ihtiyaç duyulan yeraltı suyu kullanımı ile ilgili olarak 167 sayılı Yeraltı Suları Kanunu gereğince DSİ 18. Bölge Müdürlüğü ne başvurularak Yeraltı suyu Arama Belgesi alınmıştır. (Bkz. Ek-1 Resmi Belgeler). Sızdırmasız Fosseptik Çukuru Söz konusu tesiste 2 adet mevcut halde sızdırmaz fosseptik çukuru bulunmaktadır. Kapasite artırımı ile 8 adet fosseptik çukuru eklenecek ve toplamda 10 adet fosseptik çukuru olacaktır. (Bkz. EK- 6 Fosseptik Planı Örnegi). Ölü Çukuru: Kapasite artırımı sonucunda tesiste 1 adet ölü çukuru bulundurulması planlanmaktadır. Tesis makine ekipman listesi: Söz konusu tesiste kapasite artırımı sonucu bulundurulması ve kullanılması planlanan makine teçhizatlar: Tablo 3. Tesiste kullanılması planlanan makine ve teçhizatlar Cinsi ve Teknik Özellikleri Traktör Römork Otomatik yumurta toplama hattı Yumurta tasnif makinesi Termostatlı Fan Gübre Ünitesi Yem ünitesi Jeneratör Adedi 1 adet 4 adet 1 adet 1 adet 15 adet 1 adet 9 adet silo çelik silo,1 adet kantar, 1 adet kırma ünitesi, 1 adet lift 1 adet 11
I.3. Önerilen Projeden Kaynaklanabilecek Önemli Çevresel Etkilerin Genel Olarak Açıklanması (Su, Hava, Toprak Kirliliği, Gürültü, Titreşim, Işık, Isı, Radyasyon ve benzeri Söz konusu tesisin inşaat ve işletme aşamasında katı atık, sıvı atık, gürültü, toz vb. türde etkiler ortaya çıkacaktır. İnşaat ve işletme aşamasında ortaya çıkacak çevresel etkiler aşağıda detaylandırılmıştır. İnşaat Aşamasında; -Çalışacak personelden kaynaklı evsel nitelikli katı atıklar -Çalışacak personelden kaynaklı evsel nitelikli atık sular -Hafriyat/kazı çalışmalarından kaynaklı toz emisyonu -Hafriyat atıkları -Ambalaj atıkları -Bitkisel atık yağlar -Tıbbi Atıklar -Gürültü emisyonu İşletme Aşamasında; -Çalışacak personelden kaynaklı evsel nitelikli katı atıklar -Kümeslerdeki tavuk ve civcivlerden kaynaklı katı atıklar (gübreler) -Çalışacak personelden kaynaklı evsel nitelikli atık sular -Temizlik işlerinden kaynaklı atık sular -Koku emisyonu -Ambalaj Atıkları -Bitkisel Atık Yağlar -Tıbbi Atıklar -Ölü Hayvan Atıkları -Gürültü I.3.1. Su Kaynakları Üzerine Etkiler Proje konusu tesisin gerek inşaat gerekse işletilmesi aşamasında; kullanılacak su, oluşacak atık su, katı atık vb.nin, su kaynaklarına etkisinin varlığı muhtemeldir. Söz konusu tesiste ihtiyaç duyulan su, yeraltı suyundan temin edilmekte olup, yeraltı suyu kullanımı ile ilgili olarak 167 sayılı Yeraltı Suları Kanunu gereğince DSİ 18.Bölge Müdürlüğü ne başvurularak Yeraltı Suyu Kullanma Belgesi alınmıştır.(bkz. Ek-1 Resmi Belgeler). Kapasite artırımı ile birlikte hem inşaat hem de işletme aşamalarında çeşitli amaçlarla su kullanımı olacaktır. Bunun yanında kullanılacak suya bağlı olarak bir miktar atık su oluşumu söz konusudur. Tesiste oluşacak atık suyun tamamı; tesis alanında olan sızdırmasız fosseptiklerde toplanacaktır. Fosseptiklerde biriken atık sular belli aralıklarla ücreti mukabil vidanjör ile çekilecek faal durumda bir arıtma tesisine boşaltılacaktır. Yapılan her deşarjda belge alınacak ve saklanacaktır hiçbir şekilde civarda bulunan akar/kuru derelere, yüzeysel su kaynaklarına deşarj edilmeyecektir. Söz konusu tesiste kafes sisteminin uygulanacak olması nedeniyle tavuk dışkıları bant sistemiyle toplanarak kümes dışındaki sızdırmaz özellikteki konteynırlarda toplanacak ve gübre depo alanına nakledilecektir. 12
İşletme sırasında yarka/tavukların zayi olanlarının çevreye hastalık ve mikrop saçmaması amacıyla, tesis alanına sızdırmaz plastik konteynır yerleştirilecektir. Konteynırda biriktirilen ölü hayvanlar ölü çukurları ile imha edilecektir. Tesiste gerçekleştirilecek faaliyetlerin, su kaynaklarına etkilerinin en az düzeye indirgenmesi amacıyla yukarıda belirtilen önlemler alınacaktır. Buna rağmen, faaliyetten ötürü, civar su kaynaklarında herhangi bir zarar tespit edildiğinde, söz konusu zararlar faaliyet sahibi tarafından giderilecek ve gerekli önlemler alınacaktır. I.3.2. Hava Kalitesine Üzerine Etkiler Kapasite artırımı sonucunda, mevcut alana 6 adet 8 katlı kümes ile 2 adet 6 katlı civcivhane eklenerek işletime alınacaktır. Böylece toplam üretim kapasitesi 717.360 adet tavuk 252.000 adet civciv olacaktır. Planlanan tesis; 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliği nin Kontrolü Yönetmeliği ne (değişiklik: 13.4.1012 tarih, 28263 sayılı resmi gazete) uygun olarak faaliyet gerçekleştirilecektir ve Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik gereğince Çevre İzni alınacaktır. Kanatlı hayvan yetiştiriciliği yapılan tesislerde başlıca çevresel problemlerden biri koku problemidir. Kümeslerde havalandırmayı sağlamak dolayısı ile koku oluşumunu önlemek amacıyla her kümeste termostatlı fanlar kullanılacaktır. Termostatlar uzman hekim tarafından uygun görülen sıcaklıkta fanları çalıştırmak üzere otomatik olarak ayarlanacak ve kümesler bu sıcaklığa ulaştığında fanlar otomatik olarak devreye girecektir. Havalandırma sağlanarak koku oluşumunun önüne geçilecektir. Söz konusu tesis 04.09.2010 tarih 27692 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan ve 01.01.2012 tarihinde yürürlüğe girmiş olan Kokuya Sebep Olan Emisyonların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyacaktır. I.3.3. Toprak Kaynakları Üzerine Etkiler Toprak; genellikle kalınlığı yer yer değişen habitat tabakalarından oluşmaktadır. Her tabaka, farklı tür ve yoğunlukta toprak canlılarını barındırmaktadır. Toprakta meydana gelebilecek en önemli değişiklik, hafriyat çalışmaları sonucu oluşan yapısal değişiklikler ile toprak kalitesinin düşmesidir. Fakat gerçekleştirilecek hafriyat işlemi sırasında ihtiyaç duyulan alan dışında tahribat yapılmayacak, bu sayede de toprak yapısı mümkün olduğunca az zarar görecektir. Faaliyetin işletme aşamasında 08.06.2010 tarih ve 27605 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara dair Yönetmelik (değişiklik: 14.06.2012 tarih, 28323 sayılı resmi gazete) ile 19.07.2005 tarih ve 25880 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu ve ilgili yönetmelik hükümlerine uyularak gerekli önlemler alınacaktır. 13
I.3.4. Gürültü Kaynakları Söz konusu tesiste kapasite artırımı ile birlikte toplam üretim kapasitesi 717.360 adet tavuk 252.000 adet civciv olacaktır, belirlenen kapasite ile tesis; 04.06.2010 tarih ve 27601 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği (değişiklik: 27.04.2011 tarih ve 27917 sayılı resmi gazete) hükümlerine göre faaliyetlerini gerçekleştirecektir. I.3.5. Titreşim, Isı, Işık, Radyasyon v.b Söz konusu proje kapsamında ısı, ışık, radyasyon vb. kirliliğe yol açacak herhangi bir faaliyet bulunmamaktadır. Yatırımcı Tarafından Araştırılan Ana Alternatiflerin Bir Özeti ve Seçilen Yerin Seçiliş Nedenlerinin Belirtilmesi TEMPA Tavuk Hayvan Ürünleri, Tarım Ürünleri, Gıda Petrol Ürünleri San. Tic. Ltd. Şti. tarafından Isparta İli, Merkez İlçesi, Kuleönü Köyü, Alakır Mevkii sınırları içerisinde bulunan 499 ada 3 nolu parseldeki toplam 15.080,00 m 2 alanda mevcut şekilde işletilmekte olan Yumurta Üretim, Paketleme, Yem Kırma ve Hazırlama Tesisinin kapasite artırımı planlanmaktadır. Tesis hali hazırda işletilme olan bir tesis olduğu için alternatif yer seçimi düşünülmemiştir 14
BÖLÜM II: PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU Söz konusu tesis; Kuleönü Köyü, Merkez İlçesi/ISPARTA adresinde 499 Ada, 3 parsel üzerinde 15.080 m 2 lik alanda mevcut bulunmaktadır. Kapasite artırımından ile birlikte 4 ve 5 nolu parseller dahil edilecektir ve toplamda 29.646 m 2 alanda faaliyetler gerçekleştirilecektir. Faaliyet yeri Isparta şehir merkezine 14 km uzaklıktadır. Tesis en yakın yerleşim alanı yaklaşık 2 km mesafedeki Bozanönü Köyü dür. Şekil 8. Proje Alanı Ulaşım Haritası Planlanan tesise ait koordinat bilgileri Tablo 4 te sunulmuştur. Tablo 4. Tesis Alanı Sınır Koordinatları UTM 6 Derece Zon 35 Coğrafi Koordinatlar WGS 84 Y X Enlem Boylam 551225.80 4190918.97 37.862645 30.581966 551249.60 4191044.98 37.863779 30.582246 551364.71 4191018.64 37.863535 30.583552 551432.46 4191003.14 37.863392 30.584321 551476.79 4190993.00 37.863298 30.584825 551453.36 4190868.97 37.862182 30.584549 551408.96 4190878.75 37.862272 30.584045 551341.11 4190893.66 37.862410 30.583275 Proje alanın işlendiği 1/25.000 ölçekli topoğrafik harita EK-2 de ve vaziyet planı EK- 3 te verilmiştir. 15
Yukarıda koordinat bilgileri verilen tesis alanı ve civarını gösterir uydu görüntüleri aşağıda verilmiştir. Şekil 9. Tesis alanı ve civarını gösterir uydu görüntüleri Tesis alanı tarım arazisi vasfındadır. Konu ile ilgili olarak; Isparta İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü tarafından; proje konusu tesisin 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu, Madde3-k bendine göre tarımsal amaçlı yapılardan olduğu ve faaliyetin gerçekleşmesinde İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü nce sakınca bulunmadığı belirtilmiştir. Söz konusu kurum görüş yazısı Ek-1 Resmi Belgelerde verilmiştir. 16
Şekil 10. Tesisin genel görünümü Şekil 11. Tesisin genel görünümü 17
Şekil 12. Tesis alanında bulunan idari bina görünümü Şekil 13. Tesis alanı karayolu çıkışı görünümü 18
Projeye konu olan Yumurta Üretim, Paketleme, Yem Kırma ve Hazırlama Tesisi Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Mekansal Planlama Genel Müdürlüğünce 03/07/2007 tarihinde onaylanan Konya-Isparta Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planının M25 paftasında kalmaktadır. Söz konusu kümes projesi Çevre Düzeni Planında Tarım alanı olarak görülmektedir. Tesis alanının işlendiği 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı EK-6 da verilmiştir. 19
BÖLÜM III: PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ Öngörülen proje nedeniyle kirlenmesi muhtemel olan çevrenin; nüfus, fauna, flora, jeolojik ve hidrojeolojik özellikler, doğal afet durumu, toprak, su, hava, (atmosferik koşullar) iklimsel faktörler, mülkiyet durumu, mimari ve arkeolojik miras, peyzaj özellikleri, arazi kullanım durumu, hassasiyet derecesi (EK-V deki Duyarlı Yöreler listesi de dikkate alınarak) ve yukarıdaki faktörlerin birbiri arasındaki ilişkileri de içerecek şekilde açıklanmıştır. III.1. Nüfus Türkiye genelinde gerçekleştirilen Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) 2011 yılı verilerine göre; Isparta İli nin toplam nüfusu; 411.245 kişiden oluşmaktadır. Bu nüfusun; 277.327 kişisi ilçe merkezlerinde, geriye kalan 133.918 kişisi ise belde ve köylerde ikamet etmektedir. Tablo 5. Isparta İli 2011 Adrese Dayalı Nüfus Sayımı Verilerine Göre İlçe Nüfus Miktarları İl/İlçe merkezi Belde/Köy Toplam Isparta Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Merkez 192.093 96.572 95.521 21.418 10.760 10.658 213.511 107.332 106.179 Aksu 1.850 967 883 3.115 1.503 1.612 4.965 2.470 2.495 Atabey 4.087 1.977 2.110 1.683 817 866 5.770 2.794 2.976 Eğirdir 17.197 8.984 8.213 16.941 8.456 8.485 34.138 17.440 16.698 Gelendost 5.311 2.590 2.721 11.590 5.765 5.825 16.901 8.355 8.546 Gönen 3.555 1.787 1.768 4.263 2.029 2.234 7.818 3.816 4.002 Keçiborlu 6.961 3.461 3.500 7.933 3.822 4.111 14.894 7.283 7.611 Senirkent 5.712 2.889 2.823 7.100 3.416 3.684 12.812 6.305 6.507 Sütçüler 2.219 1.097 1.122 9.520 4.701 4.819 11.739 5.798 5.941 Şarkikaraağaç 9.919 4.762 5.157 17.174 8.479 8.695 27.093 13.241 13.852 Uluborlu 6.164 3.280 2.884 1.083 533 550 7.247 3.813 3.434 Yalvaç 20.297 10.012 10.285 31.737 15.600 16.137 52.034 25.612 26.422 Yenişarbademli 1.962 984 978 361 180 181 2.323 1.164 1.159 Toplam 277.327 139.362 137.965 133.918 66.061 67.857 411.245 205.423 205.822 Kaynak: Tüik 2011 verileri 20
III.2. Meteorolojik ve İklimsel Özellikler Enlem : 37.46 Boylam : 30.33 Yükseklik : 997 m Isparta nın iklimi, Akdeniz bölgesi ile Orta Anadolu bölgesi iklimleri arasında bir geçiş özelliği gösterir. Kar yağışı azdır. Isparta İli için; Isparta Meteoroloji İstasyonu verileri kullanılmıştır. (Bkz. Ek-4 Meteoroloji Bülteni). Bölge iklimiyle ilgili bazı değerler aşağıda verilmiştir. Sıcaklık Isparta Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre yıllık ortalama sıcaklık 12, 0 C, yıllık ortalama yüksek sıcaklığı 18,3 0 C, yıllık ortalama düşük sıcaklığı ise 5,6 0 C olarak gerçekleşmiştir. Ölçülen en yüksek sıcaklık 38,5 0 C ile Temmuz ayında, ölçülen en düşük sıcaklık ise -18,5 0 C ile Mart ayında gerçekleşmiştir. Tablo 6. Isparta İli Uzun Yıllar Aylık Sıcaklık Değerleri Ock Şbt Mrt Nsn Mys Hzn Temz Agus Eyl Ekm Ksm Arlk Yıllık Ort. Sıc. (C) 1.8 2.6 5.9 10.6 15.5 20.1 23.5 22.9 18.3 12.8 7.0 3.1 12.0 Ort. Yük. Sıc. 6.5 7.6 11.7 16.4 21.8 26.6 30.3 30.3 26.6 20.7 13.4 7.7 18.3 Ort. Düş. Sıc. -2.2-1.8 0.4 4.4 8.0 11.8 14.9 14.3 10.0 6.0 1.7-0.9 5.6 En Yük. Sıc. (C) 15.7 18.6 26.8 28.2 32.0 35.0 38.0 37.4 35.4 31.0 24.6 18.8 38.0 En Düş. Sıc. (C) -16.0-16.2-18.5-7.7-1.2 4.5 4.9 7.0 1.2-4.2-11.5-15.0-18.5 Yağış Isparta Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre yıllık ortalama toplam yağış miktarı 511,5 mm.dir. Günlük en çok yağış 100,7 mm. ile Aralık ayı içerisinde olmuştur. Tablo 7. Isparta İli Uzun Yıllar Aylık Yağış Değerleri Ock Şbt Mrt Nsn Mys Hzn Temz Agus Eyl Ekm Ksm Arlk Yıllık Ort. Top. Yağ. Mik. (mm) Günlük En Çok Yağ. Mik. (mm) 65.5 57.5 52.6 60.8 48.0 28.7 13.5 12.0 13.8 35.2 49.0 74.9 511.5 76.8 74.8 42.4 34.6 35.6 32.1 29.6 39.9 36.9 54.7 64.6 100.7 100.7 21
Bağıl Nem Isparta Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre yıllık ortalama bağıl nem % 60 olarak gerçekleşmiştir. En düşük bağıl nem miktarı ise % 6 ile Eylül ayı içinde gerçekleşmiştir. Tablo 8. Isparta İli Uzun Yıllar Bağıl Nem Değerleri Saat 07 deki Ort. Bağıl Nem (%) Saat 14 deki Ort. Bağıl Nem (%) Saat 21 deki Ort. Bağıl Nem (%) Ock Şbt Mrt Nsn Mys Hzn Temz Agus Eyl Ekm Ksm Arlk Yıllık 81 80 79 76 71 64 60 65 74 82 83 83 74 60 54 48 45 41 37 34 34 34 40 50 62 44 74 70 66 64 61 55 48 50 54 63 71 76 62 Ort. Bağıl Nem (%) 72 67 64 62 58 52 47 49 54 62 68 74 60 En Düş. Bağıl Nem (%) 19 17 11 12 8 8 12 8 6 10 10 26 6 Rüzgâr Isparta Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre, yıllık ortalama rüzgâr hızı 2,0 m/sn dir. Isparta iline ait; Rüzgâr Esme Sayıları Tablo 9 da verilmektedir. Tablo 9. Isparta İli Genel Rüzgâr Verileri Saat 07 deki Ort. Rüz. hızı (m/s) Saat 14 deki Ort. Rüz. hızı (m/s) Saat 21 deki Ort. Rüz. hızı (m/s) Ock Şbt Mrt Nsn Mys Hzn Temz Agus Eyl Ekm Ksm Arlk Yıllık 1.5 1.7 1.5 1.4 0.9 1.0 1.1 0.8 0.6 0.8 1.2 1.5 1.2 2.7 3.3 3.7 4.0 3.4 3.2 3.1 2.9 2.8 2.8 2.8 2.7 3.1 1.9 2.2 2.2 2.2 1.6 1.4 1.4 1.4 1.3 1.3 1.7 1.8 1.7 Ort. Rüz. hızı (m/s) 2.0 2.4 2.5 2.5 2.0 1.9 1.9 1.7 1.6 1.6 1.9 2.0 2.0 En Hızlı Esen Rüz Yönü En Hızlı Esen Rüz hızı (m/s) S SSE SE S SE W SSE NW NW S SSE SSE S 25.2 27.3 25.4 28.2 17.9 17.4 16.0 13.3 16.7 17.3 24.0 28.0 28.2 III.3. Flora-Fauna Flora-fauna ile ilgili literatür çalışmaları devam etmekte olup verilecek olan özel formata göre hazırlanacak olan ÇED raporunda flora-fauna detaylı olarak verilecektir. Faaliyet alanında toplanacak bitki türlerinin teşhisinde Davis in Flora of Turkey and East Aegean Islands adlı eserinden yararlanılacak, hazırlanacak flora listesinin tam ve eksiksiz olması amacıyla aynı eserden literatür çalışması yapılacak, bu bölgede yapılmış araştırma, yayın, makale ve tez çalışmaları varsa araştırılarak yapılacak arazi çalışması desteklenecektir. Flora listesinde bitki türlerinin Latince ve Türkçe adları, endemizm durumları, tehlike kategorileri, fitocoğrafik bölgeleri, habitatları belirtilecektir. Flora listesi hazırlanırken TUBİVES ten yararlanılacaktır. Faaliyet alanları ve çevresinde bulunabilecek endemik bitki türlerinin belirlenmesinde Ekim, T. ve arkadaşları tarafından hazırlanan Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı adlı yayından yararlanılacaktır. 22
Endemik bitki türlerinin adları ve kategorileri kapsamlaştırma sonrası verilecek özel formata göre hazırlanacak ÇED raporunda yer alacaktır. Fauna türlerinden amfibi, sürüngen, kuş ve memeli türlerinin Latince ve Türkçe adları, Bern Sözleşmesi kapsamına değerlendirilmesi, 2012 2013 Av Dönemi Merkez Av Komisyonu Kararlarına göre değerlendirilmesi ÇED raporunda yer alacaktır. III.4. Jeolojik ve Hidrojeolojik Özellikler İle Doğal Afet Durumu III.4.1. Jeolojik Özellikler Genel Jeoloji- Stratigrafik Jeoloji Isparta İli, Batı Toridler orojenik kuşağında, Türkiye de ve dünyada bilimsel olarak büyük bir öneme sahip Isparta Büklümü (Isparta Açısı) üzerinde bulunmaktadır. İl sınırları içerisinde Paleozoyik (I. Zaman) den günümüze kadar oluşan ve farklı kökenli kayaç istifleri ile zengin bir jeoloji müzesi halindedir. Jeoloji eğitiminde bir laboratuvar olması yanında Isparta, zengin ve doğal jeolojik yapıları ile görsel ve bilimsel turizme çok uygun bir potansiyele sahiptir. Genel olarak Isparta İlinde kuzeydoğu ve güneydoğusundaki dar alanlarda Paleozoyik (I.Zaman, 570-245 my), çok geniş bir alanda yayılım gösteren Mesozoyik (II. Zaman, 65 my-günümüz) a ait kayaç istiflerine rastlamak mümkündür. Jeolojik konumu bakımından, Isparta Büklümü nün ortasında yer alan Isparta ili- Merkez ilçesi, bölgesel tektonikten önemli ölçüde etkilenmiş olan Mesozoyik ve Senozoyik yaşlı bir stratigrafik-jeolojik yapı üzerinde bulunmaktadır. İlçenin tamamına yakın kesimlerinde, bölgede Isparta Ofiyolit Karmaşığı olarak da bilinen ve kıta-okyanus levhalarının çarpışması sonucu dalan levhadan sıyrılarak ortaya çıkan okyanusal kabuk malzemesinin (ofiyolitik kayaçlar) bindirme ve nap fayları ile yerleşen bir ofiyolitik temel yer almaktadır. Bu temel ile birlikte, yer yer ofiyolit kütleleri arasında ve üzerinde yüzlek veren Geç Triyas-Erken Jura (230-200 my) yaşlı derin denizel kayaç istifleri bulunmaktadır. Ofiyolit kütleleri ve derin deniz serileri ile uyumsuz veya tektonik dokunaklı olarak dağılım gösteren diğer bir birim, Mezosoyik in büyük bir bölümünü kapsayan (230-80 my) sıkıştırılmış bir karbonat kayaç (kireçtaşı ve dolomit) istifidir. İlçenin batı bölümünde yayılımlı olarak göze çarpan ve Alt Tersiyer (Senozoyik) in bir bölümünü kapsayan (60-40 my.) Çökelim ürünü denizel kırıntılı ve karbonat kayaç istifleri bulunmaktadır. Merkez ilçenin güneydoğu kesimlerinde, Neojen başında (22-23 my) bölgeye ulaşan yeni bir denizin ürünü olan Miyosen yaşlı sığ denizel kırıntılı kayaçları, altta bulunan daha yaşlı kayaç istifleri üzerinde gelişen engebeli bir erozyonal yüzeyi örtmektedir. Geç Tersiyer in Geç Miyosen- Pliyosen (6.5-1.6 my) döneminde bölgede faaliyet gösteren karasal volkanizmanın ürünleri olan volkanit ve piroklastik kayaç serileri ise ilçenin batı-güneybatı bölümünde yüzeylenmektedir. Merkez ilçe sınırları içerisindeki en genç oluşum ise günümüzde de halen çökelimi süren ve Isparta-Atabey ovasında yayılım gösteren Kuvaterner yaşlı alüvyonlardır. 23
Şekil 14. Isparta ve Çevresinin Genelleştirilmiş Stratigrafik Kesiti (Kaynak: MTA,2009) 24
Hidroloji Ve Hidrojeoloji Bölgedeki alüvyon, konglomera ve kireçtaşları, hidrojeolojik olarak akifer özelliği taşımaktadır. Eğirdir ve Burdur Gölleri arasında yer alan Atabey Ovası nın, her iki göl ile olan sınırında şerit halinde uzanan geçirimsiz ultrabazik kayaçlar, arada geçirimsiz jeolojik bariyer özelliği göstermektedir. Bu nedenle, Atabey Ovası nın Eğirdir ve Burdur Gölleri ile hidrojeolojik bir bağlantısı bulunmadığı belirtilmektedir. Her iki göl birbirlerinden hidrojeokimyasal ve izotop jeokimyasal özellikleri karşılaştırıldığında oldukça farklılık göstermektedir. Eğirdir Gölü havzasında önemli akiferler, batıda Uluborlu-Senirkent ovası, kuzeydoğuda Hoyran, Gelendost ve Yalvaç ovaları alüvyon akiferleri şeklinde bulunmaktadır. Bölgedeki karstik kireçtaşları da çatlak ve erime boşluklarında yeraltısuyu bulundurması bakımından büyük bir potansiyel oluşturmaktadır. Buradaki akiferlerde yeraltısuyu akım yönünün Eğirdir Gölü ne doğru olduğu düşünülmektedir. Yapılan yeraltı suyu etütlerine göre; Isparta iline ait 8 büyük ovadaki (Isparta- Merkez, Hoyran Ovası, Yalvaç Ovası, Gelendost Ovası, Atabey Ovası, Keçiborlu Ovası, Şarkikaraağaç Ovası ve Uluborlu - Senirkent Ovaları) yeraltı suyu genel envanterinde de görüleceği gibi homojen bir akifer tarifi ve boyutlandırılması olası değildir. Genel olarak ovalarda ve düşük eğimli sahalarda yüzeylenim gösteren Pliosen yaşlı kum-çakıl-kireçtaşı ve konglomera seviyeleri ile kuaterner yaşlı alüvyon kumlu-çakıllı seviyelerinin yanı sıra yamaç molozu ve birikinti konileri yörenin belli başlı akiferleridir. Toros kuşağında yer alan ve tabanında geçirimsiz jeolojik birimlerin (Ofiyolit-Serpantin-Fliş) bariyer teşkil eden allokton kireçtaşlarının ova kenarlarında tespit edilebilen seviyeleri iyi akifer niteliği göstermektedir. 25
III.4.2. Doğal Afet Durumu Depremsellik Tesis alanı, Bakanlar Kurulunun 18.04.1996 tarih ve 96/8109 sayılı kararı ile yürürlüğe giren Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası na göre 1. Derece Deprem Bölgesi içinde kalmaktadır. İnşaat aşamasında Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkındaki Yönetmelik esaslarına uyulacaktır. Şekil 15. Isparta İli Depremsellik Haritası III.5. Arazi Kullanım Durumu ve Toprak Özellikleri Tesis alanı tarım arazisi vasfındadır. Konu ile ilgili olarak; Isparta İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü tarafından; proje konusu tesisin 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu, Madde3-k bendine göre tarımsal amaçlı yapılardan olduğu ve faaliyetin gerçekleşmesinde İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü nce sakınca bulunmadığı belirtilmiştir. Söz konusu kurumun görüş yazısı Ek-1 Resmi Belgelerde sunulmuştur. III.6. Mülkiyet Durumu Proje alanı toplam 29.646,00 m 2 lik alandan oluşmakta olup alanın tamamı faaliyet sahibine aittir. Tesis alanına ait tapu belgeleri Ek-1 Resmi Belgelerde sunulmuştur. 26
III.7. Arkeolojik Miras Tesis alanı ve çevresinde arkeolojik miras bulunmamaktadır. III.8. Peyzaj Özellikleri Proje alanı ve yakın çevresinde peyzaj değeri yüksek alanlar bulunmamaktadır. III.9. Duyarlı Yöreler Tesis alanı ve çevresinde, Milli Parklar, Özel Koruma Alanları, Tarihsel, Kültürel, Arkeolojik ve Benzeri Önemi Olan Alanlar, Erozyon Alanları, Heyelan Alanları, Potansiyel Erozyon ve Ağaçlandırma Alanları İle 167 Sayılı Yer Altı Suları Hakkında Kanun Gereğince Korunması Gereken Akiferler kapsamında alan bulunmamaktadır. 27
BÖLÜM IV: PROJENİN ÖNEMLİ ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER IV.1. Önerilen Projenin Aşağıda Belirtilen Hususlardan Kaynaklanması Olası Etkilerinin Tanıtımı. (Bu Tanım Kısa, Orta, Uzun Vadeli, Sürekli, Geçici ve Olumlu Olumsuz Etkileri İçermelidir.) Tesisten etkilenecek alanın belirlenmesi için tesisten kaynaklanan çevresel, ekonomik ve sosyal boyutlardaki etkilerin bir arada değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu etkilerin bazıları doğrudan, bazıları ise dolaylı etkilerdir. A. Proje İçin Kullanılacak Alan Söz konusu tesisin toplam alanı 15.080,00 olup kapasite artırımı ile birlikte kaplayacağı toplam alan 29.646,00 m 2 dir. Kapasite artırımı ile birlikte tesisteki her bir ünitenin kapladığı alan Bölüm 1, Tablo 2 de detaylandırılmıştır. B. Doğal Kaynakların Kullanımı Su Kullanımı; Tesisin inşaat ve işletme aşamasında farklı amaçlarla su kullanımı olup, aşağıda detaylandırılmıştır. İnşaat Aşamasında Çalıştırılması Planlanan Personel Tarafından Su tüketim miktarı: Kişi başı günlük su tüketiminin Tesisin inşaatı sırasında Kullanılacak Su Miktarı : 150 lt/gün olduğu varsayımı ile :10 kişi çalıştırılacaktır. :10 x150=1500 lt/gün=1,5 m 3 /gün dür Tozumayı Engellemek Amacıyla Kullanılacak Su: Tesisin inşaatı sırasında gerçekleştirilecek kazı çalışmaları sırasında toz oluşumu söz konusudur. Ortaya çıkacak tozu minimize edebilmek için, kazı yapılan alan su ile nemlendirilecektir. Bu amaç doğrultusunda günde ortalama 1 m 3 su tüketimi olacaktır. İnşaat aşamasında toplamda 2,5 m 3 /gün su kullanılacaktır. İşletme Aşamasında Tesisin işletme aşamasında çalıştırılması planlanan 30 kişinin ihtiyaçları doğrultusunda su kullanımı, proses gereği su kullanımı (temizlik işleri için ve tesiste yetiştirilmesi planlanan kümes ve civcivhane kaynaklı su kullanımı) olacaktır. Çalıştırılması Planlanan Personel Tarafından Su Kullanımı: Kişi başı günlük su tüketiminin 150 lt/gün olduğu varsayımı ile, Tesiste Bulunacak Kişi Sayısı :30 kişi Kişi Başı Günlük Su Tüketim Miktarı :150 lt//gün Kullanılacak Su Miktarı :30 x 150 = 4500 lt/gün = 4,5 m 3 /gün dür. 28