YARGITAY 7. HUKUK DA RES E: 2003/2233 K: 2003/2670 T: 29.9.2003 ORTAKLI IN G DER LMES DAVASI TAfiINMAZ ÜZER NDE B NA BULUNMASI A D YET N TESP T DAVASI (3561 SK. m. 13/j) YARGITAY 7. HUKUK DA RES KARARLARI Özet: Ortakl n giderilmeis davas nda, parsel üzerindeki binan n kendisine ait oldu- unu iddia eden kiflinin bu mülkiyet hakk - n n kabul edilmemesi üzerine açt (binan n mülkiyetinin kendisine aidiyetinin tespiti davas nda), daval lardan stanbul Vak flar Bölge Müdürlü ü davan n aç lmas na sebebiyet vermedi inden HUMK un 94/2. maddesi, kayy m ise 3561 say l Kanunun 13/J maddesi hükümleri uyar nca harç ve yarg lama giderlerinden ba fl kt r. (*) Mülkiyetin tespiti istemiyle aç lan davada mahkemece verilen karar daval lar taraf ndan incelenmesi istenilmekle temyiz iste inin süresinde oldu u anlafl lmakla dosya incelendi. Dosyadaki belgeler okundu. Tetkik hakiminin aç klamalar dinlendi. Gere i görüflüldü. Davac MB izale-i flüyu davas açt n, 2914 ada 28 parsel üzerinde bulunan binan n kendisine ait oldu una itiraz edildi ini bu nedenle 28 nolu parsel üzerindeki binan n kendisine ait oldu unun tespiti için dava açm flt r. Mahkemece davan n kabulü ile 2914 ada 28 nolu parsel üzerindeki binan n davac ya aidiyetine, davac taraf ndan yap ld n n tespitine karar verilmifl, hüküm daval lar taraf ndan temyiz edilmifltir. Daval lar n temyiz itirazlar harç, masraf ve ücreti vekalete iliflkindir. Kural olarak davaya sebebiyet vermeyen taraflara, bir baflka deyiflle yasal has m aleyhine masraf ve ücreti vekalet yüklenemez. Olay m zda stanbul Vak flar Bölge Müdürlü ün'ce verilen cevap lay has nda mülkiyet iddias nda bulunulmad da belirtilmifltir. HUMK un 94/2 maddesi uyar nca ilk oturumda ad geçen idare taraf ndan dava kabul edildi ine göre, daval dan harç ve yarg lama masraf al namayaca kuflkusuzdur. Kayy mla ilgili olarak gerek yukar daki gerekçeye ve gerekse 3561 say l yasa (*) Gönderen: Av. Bayram ASLAN
262 STANBUL BAROSU DERG S Cilt: 80 Say : 1 Y l 2006 ve harçlar kanununun 13/J maddesi gere ince kayy m harçtan muaft r. Hal böyle olunca harç ve mahkeme masraflar n n davac uhdesinde b rak lmas na karar verilmesi ve davac taraf yarar na ücreti vekâlete hükmedilmemesi gerekir. Mahkemece aksine düflünceyle bu yolda karar verilmifl olmas isabetsizdir. Bu nedenlerle daval lar n temyiz itirazlar yerinde olup kabulü gerekmifltir. Nevar ki, bu husus yeniden yarg lamay gerektirmeyece inden hüküm f kras n n 2, 3 ve 4 numaral bentlerinde yaz l "216.000.000.-TL hüküm harc ndan peflin alman 54.000.000.-TL harc n mahsubu ile bakiye 162.000.000.-TL harc n daval lardan tahsiline, - davac taraf ndan yap lan 200.000.000.- lira yarg lama giderinin daval - lardan tahsili ile davac ya ödenmesine, -takdiren 380.000.000.- lira nispi vekalet ücretinin daval lardan tahsili ile davac ya ödenmesine" sözlerinin hükümden ç kart lmas na, yerine "peflin harc n mahsubu ile bakiye 162.000.000.-TL harc n davac dan tahsiline, -Yarg lama giderlerinin davac taraf uhdesinde b rak lmas na, -daval larca davaya sebebiyet verilmedi- inden davac taraf yarar na vekalet ücreti takdirine yer olmad na" sözlerinin yaz lmas na, hükmün düzeltilen bu flekli ile ONANMASINA-daval Vak f taraf ndan yat r lan temyiz harc n n talep halinde iadesine, 29.09.2003 gününde oyçoklu u ile karar verildi. KARfiI OY YAZISI Ortakl n giderilmesi davas nda 16.7.2002 tarihli oturumda kayy m vekili dava konusu binan n davac ya ait olmad n bildirmifl, mülkiyetin tespiti davas açmas n istemifltir. Bu durumda kayy m vekili bu davan n aç lmas na aç kça neden olmufl ve bu davan n görülmesi s ras nda hiçbir oturumda davay kabul etmemifltir. Daval Vak flar vekili ortakl n giderilmesi davas nda binan n davac ya ait oldu unu aç kça kabul etmemifl, bu davan n görülmesi s ras nda 28.11.2002 tarihli oturumda davan n reddine karar verilmesini istemifltir. Davaya aç kça kabul etti ine dair hiçbir beyan olmam flt r. Bu durum karfl s nda yarg lama gideri ve vekalet ücretinin daval lara yükletilmesinde isabetsizlik bulunmamaktad r. Aç klanan nedenlerle hükmün onanmas na karar verilmesi gerekir. Kald ki, ço- unluk taraf ndan yarg lama gideri ve vekâlet ücreti hakk ndaki hüküm f kralar kald r lmak suretiyle hükmün düzeltilerek onanmas na karar verilmifl ise de bu görüflte de isabet bulunmamaktad r. Bu aflamada ço unlu un hükmün bozulmas na karar vermesi gerekir. Zira kararla hakimin direnme olana ortadan kald - r lm fl olmaktad r. Aç klanan nedenlerle ço unlu un görüflüne kat lm yorum.
Yarg tay Kararlar 263 YARGITAY 7. HUKUK DA RES E: 2005/3352 K: 2005/3429 T: 1.11.2005 A D YET N TESP T TESP T DAVASININ KOfiULLARI Özet: Kural olarak tespit davas n n dinlenebilmesi için iki koflulun varolmas gerekir. Bunlardan ilki, tespit davas n n konusunu oluflturacak bir hukuki iliflkinin söz konusu olmas d r; maddi vak alar n tespiti davaya konu olamaz. kinci koflul ise, söz konusu hukuki iliflkinin tespitinde hukuki yarar bulunmas d r. Hukuki yarar n varl n n kabul edilmesi için de; a) Davac n n bir hakk n n veya hukuki durumunun mevcut bir tehlike ile ciddi biçimde tehdit edilmifl olmas, b) Söz konusu ciddi tehdit nedeniyle davac n n hukuki durumunun belirsizlik içinde olmas, c) Davac n n hukuken korunma gereksiniminde bulunmas ve tespit hükmünün mevcut tehlikeyi ortadan kald racak nitelikte olmas gerekir. Taraflar aras nda aidiyetin tespitinden do an dava sonucunda verilen hükmün, Yarg tay'ca incelenmesi davac Kamer Kaya taraf ndan istenilmekle, temyiz iste inin süresinde oldu u anlafl lmakla, dosya incelendi, dosyadaki belgeler okundu. Tetkik hakiminin aç klamalar dinlendi. Gere i görüflüldü: Davac KK 3434 ada 1 parsel numaras ile FSM Vakf ad na tapuda kay tl 172 m2 yüzölçümündeki arsa niteli indeki tafl nmaz üzerinde bulunan muhtesatlar n kendisine ait oldu unu öne sürerek Vak flar daresi ile MK'yi has m göstermek suretiyle dava açm flt r. Mahkemece davan n k smen kabulüne, 3434 ada 1 parsel say l tafl nmaz n uzman bilirkifli taraf ndan düzenlenen haritada (A) harfi ile gösterilen bölümü üzerinde bulunan kargir binan n davac ya ait oldu unun tespitine, di er yap - lar ile ilgili taleplerinin reddine karar verilmifl; hüküm davac KK taraf ndan temyiz edilmifltir. ddia ve savunmaya mahkemece toplan p de erlendirilen deliller ile duruflma tutanaklar na yans yan bilgi ve belgelere göre dava niteli i ve
264 STANBUL BAROSU DERG S Cilt: 80 Say : 1 Y l 2006 içeri i itibariyle 3434 ada 1 parsel say l tafl nmaz üzerinde bulunan muhtesatlar n aidiyetinin tespitine iliflkindir. Mahkemece davan n kabulüne karar verilmifltir. Saptanan dava niteli i ve dosya içeri ine göre davac taraf n dava açmakta hukuki yarar n n bulunmad belirlenmifltir. Kural olarak tespit davas n n dinlenebilmesi için genel dava flartlar ndan baflka iki özel koflula daha ihtiyaç vard r. Gerçekten sözü edilen ve afla da aç klanan koflullar n ö retide ve yerleflik Yarg tay uygulamas nda "TESP T DAVASININ KEND NE ÖZGÜ KOfiULLARI OLARAK N TELEND R LMEKTED R" Sözü edilen özel koflullara gelince; 1- Özel koflullar n lki, tespit davas n n konusunu ancak bir hukuki iliflkinin oluflturabilece i tart flmas zd r. Gerçekten, tespit hükmü, hak ve alacaklar n do du u hukuki iliflkinin mevcut olup, olmad n tespit etmekte olup, miktarlar hakk nda bir fley içermez. Bu nedenle uygulamada, konusu, yaln zca maddi vak a yada vak alar olan tespit davalar n n dinlenemeyece i sonucuna var lm flt r. Kural olarak maddi vak a ya da vak alar ancak hukuki bir iliflki ile birlikte tespit davas na konu olabilirler. 2- Davac n n sözünü etti i aç k bir anlat mla öne sürdü ü hukuki iliflkinin, mevcut olup olmad n n, hemen tespitinde, hukuki bir yarar bulunmal d r. Hukuki yarar koflulu, tespit davas n hükme ba layan tüm yasalarda, ö retide ve uygulamada kararl l kla aranmaktad r. Öte yandan, bir hukuki iliflkinin, hemen tespitinde, hukuki yarar n varl n n kabul edilebilmesi için, üç koflulun birlikte olmas zorunludur. Sözü edilen üç koflulu hemen aç klamak gerekirse; A) Davac n n bir hakk veya hukuki durumunun hali haz r bir tehlike ile ciddi biçimde tehdit edilmifl olmas ve sözü edilen TEHL KEN N YA- KIN VE TEHD D N C DD OLMASI GEREK R. B) Bu ciddi tehdit sebebiyle davac n n hukuki durumunun tereddüt yada belirsizlik içinde olmas, bu hususun davaca için bir zarar meydana getirebilecek nitelikte bulunmas gerekir. Tehdit, objektif olarak de erlendirildi inde, bir zarar do urabilecek nitelikte olmal d r. C) Yaln zca koflullar usulün 237. maddesi hükmünde tan mlanan biçimde kesin hükmün sonuçlar n meydana getiren, cebrî-icraya yetki vermeyen bir baflka deyiflle icra ve infaz kabiliyeti bulunmayan TESB T HÜKMÜNÜN BU TEHL KEY ORTADAN KALDIRACAK N TEL KTE OLMA- SI ZORUNLU OLDU U G B, DAVACININ, HUKUKEN KORUNMA HT YA- CI DA HAL HAZIRDA BULUNMALIDIR. ÖZELL KLE HUKUK YARAR KOfiULU TESP T DAVASININ AÇILDI I GÜNDE MEVCUT OLMALI VE HÜ- KÜM VER LD NDE VARLI INI DA SÜRDÜRMES ZORUNLUDUR. Aç klanan nedenle davac n n, hukuki korunma (himaye) ihtiyac n, baflka bir vas ta ile tamamen tatmin edebilmesinin, mümkün oldu u hallerde, hu-
Yarg tay Kararlar 265 kuki iliflkinin mücerret tespitinde, hukuki yarar n n bulunmad bu nedenle tespit davas açamayaca kuflkusuzdur. Kural olarak, ö retide ve yerleflik Yarg tay uygulamas nda "EDA DA- VASI" aç lmas n n mümkün oldu u hallerde tespit davas aç lmas nda hukuki bir yarar n bulunmad kabul edilmifltir. Sözü edilen kural n ayr k hali olarak "eda davas " ile elde edilecek tespit hükmünün kapsam, tespit davas ile elde edilecek tespit hükmünün kapsam ndan daha dar ise, "eda davas " aç lmas mümkün olmas - na ra men, eda davas ndan, ba ms z olarak ayr bir tespit davas aç labilece i de ö retide ve uygulamada kararl l k kazanm flt r. Az yukar da genel dava flartlar ndan ayr k olmak üzere tespit davas - na özgü koflullar n mahkemece resen gözetilmesi zorunludur. Bu hukuksal olgular n fl alt nda duraksamas z belirtmek gerekirse HUKUK YA- RAR, DAVA KOfiULUDUR. Az yukar da saptanan dava niteli ine göre, aç klanan hukuksal olgular n fl alt nda somut olaya bak ld nda; Aidiyetinin tespiti istenen muhtesatlar n üzerinde bulundu u 3434 ada 1 parsel say l tafl nmaz n tapu kay t örne inde aidiyetinin tespiti istenen muhtesatlar n gösterilmifl olmas, özellikle muhtesatlar n üzerinde bulundu u 3434 ada 1 parsel say l tafl nmaz hakk nda aidiyetinin tespiti davas n n aç ld günden önce aç lan derdest ortakl n giderilmesi davas n n bulunmad dikkate al nd nda, davac n n aidiyetinin tespiti davas açmakta hukuki yarar - n n bulunmad kuflkusuzdur. Hal böyle olunca davan n tümden reddine karar verilmesi gerekirken mahkemece bu olgular gözard edilerek yaz l flekilde hüküm kurulmas isabetsiz, hükmün bu nedenle bozulmas gerekir ise de temyiz edenin s fat dikkate al nd nda bu yön bozma sebebi say lmam flt r. Aç klanan nedenlerle davac taraf n temyiz itirazlar - n n reddi ile hükmün ONANMASINA, fazla yat r lan 44.800.000.-TL. (44.80 YTL) harc n istek halinde ilgilisine iadesine, 1.11.2005 gününde oybirli i ile karar verildi.