YÖNETiCi ÖZETi. TÜRKiYE'DE SERBEST BÖLGELER

YÖNETiCi ÖZETi TÜRKiYE'DE SERBEST BÖLGELER GiRiŞ Serbest Bölgeler; ülkenin siyasi sınırları içinde olmakla beraber, ülkede geçerli ticari, mali ve iktisadi alanlara ilişkin hukuki ve idari düzeniemelerin uygulanmadığı veya kısmen uygulandığı, mevzuata göre birçok açıdan bir nevi yabancı ülke statüsüne sahip, sınai ve ticari faaliyetler için daha geniş teşviklerin tanındığı ve fiziki olarak ülkenin diğer kısımlarından ayrılan yerlerdir. Serbest Bölgelerin kurulmasıyla ilgili en önemli gelişmeler 24 Ocak 1980 Kararları'nın uygulanmasıyla başlamıştır. Ekonomide dışa açılma ve liberalleşmenin, yabancı sermaye yatırımları için teşvik edici politikalarının, daha güvenli bir iş ortamının ve daha az bürokrasinin hedeflendiği bu dönemde uzun bir süre ara verilen serbest bölge kurma çalışmalarına tekrar başlanmış ve 15 Haziran 1985 tarihinde "3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanunu" yürürlüğe girmiştir. Gelişmekte olan ülkelerin endüstriyel kalkınmasında ve ihracatının artmasında serbest bölgelerin katkısının yüksek olduğu fikrinin benimsenmesinden sonra dünyada serbest bölge sayısı hızla artmaya başlamıştır. Başta ABD, Meksıka, Brezilya, Arjantin, Almanya, ingiltere, ispanya, Bulgaristan, Macaristan, Romanya, Hindistan, Çin, Güney Kore, Endonezya, Mısır, iran, Ürdün ve Türkiye'nin de aralarında bulunduğu 100'den fazla ülkede 850'den fazla serbest bölge faaliyet göstermektedir. Son yıllarda serbest bölgeler Afrika ülkelerinde de kurulmasına rağmen, en çok Asya ve Güney Amerika ülkelerinde görülmektedir. (Serbest bölgelerin avantajiarına 2.Bölümde yer verilmektedir.) Serbest Bölgeler bazı ülkelerde bir gümrük rejimi olarak, bazı ülkelerde ise bir ekonomi ve dış ticaret politikası uygulaması olarak kullanılmaktadır. Gelişmekte olan ülkelerdeki serbest bölgeler, genelde üretim ağırlıklı "ihraç ürünleri işleme bölgeleri" iken; gelişmiş ülkelerdeki serbest bölgeler ise ticaret ağırlıklı "serbest ticaret bölgesi" şeklinde kurulmuştur. Türkiye'deki serbest bölgeler ise hem üretim hem de ticarete yönelik olup, karma bir özellik göstermektedir. Serbest Bölgelerin bağlı olduğu en üst kuruluş Dış Ticaret Müsteşarlığı Serbest Bölgeler Müdürlüğü'dür. Bunun dışında her serbest bölgede bölge müdürlüğü, serbest bölge işleticisi yada kurucu ve işleticisi, gümrük muhafaza müdürlüğü ve emniyet birimi bulunmaktadır. 1

I.BÖLÜM: RAKAMLARLA SERBEST BÖLGELER Türkiye'de 1985 yılından bulunmaktadır. bu yana faaliyet gösteren 19 adet serbest bölge Tablo 1 Ülkemizdeki serbest bölgeler ve kuruluş tarihleri ULKEMIZDEKI SERBEST BÖLGELER KURU~~Ş TARIHI 1 MERSiN SERBEST BÖLGESi 1985 2 ANT AL YA SERBEST BÖLGESi 1985 3 EGE SERBEST BÖLGESi 1987 4 ist.ahl SERBEST BÖLGESi 1990 5 TRABZON SERBEST BÖLGESi 1990 6 ist.trakya SERBEST BÖLGESi 1990 7 ADANA YUMURTALIK SERBEST BÖLGESi 1992 8 ist.deri VE END. SERBEST BÖLGESi 1992 9 MARDiN SERBEST BÖLGESi 1994 10 SAMSUN SERBEST BÖLGESi 1995 11 AVRUPA SERBEST BÖLGESi 1996 12 RiZE SERBEST BÖLGESi 1997 13 KAYSERi SERBEST BÖLGESi 1997 14 izmir MELEMEN SERBEST BÖLGESi 1997 15 GAZiANTEP SERBEST BÖLGESi 1998 16 TUBiTAK-MAM SERBEST BÖLGESi 1999 17 DENiZLi SERBEST BÖLGESi 2000 18 BURSA SERBEST BÖLGESi 2000 19 KOCAELi SERBEST BÖLGESi 2000 www.dtm.gov.tr SERBEST BÖLGE FAALiYET RUHSATLARININ KONULARINA GÖRE DAGILIMI Tablo 2: Faaliyet ruhsatlarının konularına göre dağılımı FAALIYET YERLI YABANCI TOPLAM KONULARI 2008 2009 2008 2009 2008 2009 ALIM-SATIM 1.820 1.571 362 339 2.182 1.910 ÜRETiM 658 651 178 166 836 817 DiGER 504 498 98 93 602 591 TOPLAM 2.982 2.720 638 598 3.620 3.318 www.dtm.gov.tr Serbest bölgelerde üretim, alım-satım ve diğer faaliyet konularında ruhsat verilmektedir. 2008 yılı verilerine göre toplam verilen faaliyet ruhsatlarının %60'ı alımsatım, %23'ü üretim, %1?'si diğer faaliyet konularını kapsamaktadır.2009 yılında ise %58'i alım satım, %24'ü üretim ve %18'i diğer faaliyetler için verilmiştir. Ayrıca serbest bölgelerdeki yerli yatırımcılarla üretim ve alım-satım oranı, yabancı yatırımcılarla üretim ve alım-satım oranına göre daha yüksektir. 2

Grafik 1: Faaliyet Ruhsatların ın konularına göre dağılımı (2009-adet) ı 1800~-----------------------------, 1600 1400 1200 1000 o+--~f-----------~-------ı 1 o YERLi ı 800 1-----------------------~-------------ı 1 YABANCI ; 600 400 1 200 ALIM-SATIM ÜREliM DiGER SERBEST BÖLGELER itibariyle YILLIK TiCARET HACiMLERi (1000 ABD$) Tablo 3 Serbest bölgelerin yıllık ticaret hacimleri (2008-2009-1 000 ABD$) BOLGELER OCAK-ARALIK OCAK-ARALIK % DEGIŞIM 2008 2009 istanbul DERi 6.001.678 3.867.187-35,6 EGE 3.763.964 2.658.772-29,4 ist.ahl 3.539.000 2.954.765-16,5 MERSiN 2.637.921 1.918.637-27,3 ist.trakya 1.862.771 1.190.035-36,1 BURSA 1.604.603 1.279.473-20,3 AVRUPA 1.575.653 1.180.940-25,1 ANTALYA 729.233 605.927-16,9 KOCAELi 705.309 810.654 14,9 KAYSERi 702.948 442.397-37,1 MENEMEN DERi 412.922 280.040-32,2 SAMSUN 406.402 37.290-90,8 ADANA-YUMURTALIK 263.148 172.937-34,3 GAZiANTEP 143.306 110.740-22,7 TUBiTAK-MAM 111.715 164.828 47,5 TRABZON 67.114 42.675-36,4 DENiZLi 43.584 33.079-24,1 RiZE 6.784 6.507-4,1 MARDiN............ TOPLAM 24.578.055 17.756.882-27,8 www.dtm.gov.tr 3

2008 yılı ticaret hacimleri ile 2009 yılı ticaret hacimlerine bakıldığında; toplamda %27,8 lik bir azalış görülmektedir. Türkiye'deki serbest bölgeler arasında en yüksek ticaret hacmine sahip olan istanbul Deri Serbest Bölgesinde %35.6 lık bir azalış olmuştur. Serbest Bölgelerdeki ticaret hacimlerinin azalmasındaki en büyük etken küresel kriz yanında, Serbest Bölgeler Kanunu'ndaki değişikliklerden dolayı alım-satımla uğraşan firma sayısının her geçen gün azalmasıdır. Çünkü bu firmalara sağlanan bir takım muafiyetler kaldırılmıştır. TiCARi YÖNÜ itibariyle 2005-2009 YILLARINA AiT TiCARET HACMiNDEKi DEGiŞMELER (1000 ABD$) Tablo 4 Ticari yönü itibariyle ticaret hacmindeki değişmeler (2005-2009 1000 ABD$) 2005 2006 2007 2008 2009 Yurt içinden serbest bölgelere 3.160.497 3.071.081 3.045.262 3.194.849 2.176.871 Serbest bölgelerden yurt dışına 4.610.270 4.862.882 5.311.371 5.873.559 4.913.524 Yurt dışından serbest bölgelere 7.703.962 7.951.048 8.299.939 8.247.524 5.492.960 Serbest Bölgelerden yurt içine 7.888.097 7.939.017 7.916.873 7.262.124 5.173.528 TOPLAM 23.362.826 23.824.028 24.573.445 24.578.055 17.756.882 www.dtm.gov.tr Serbest bölgelerde yapılan tüm faaliyetlerde, 2009 yılında 2008 yılına göre %27,8 lik bir azalış söz konusudur. Tablo 4'deki değerler incelendiğinde; en fazla "yurt dışından serbest bölgelere" mal girişinde bir azalma görülmüştür. Aşağıdaki grafikte de görüldüğü üzere; 2005 yılından 2008 yılına kadar toplam ticaret hacimlerinde sadece %5'1ik bir yükseliş meydana gelmesine karşın, 2009 yılında bir öndeki yıla oranla yaklaşık %30'1uk bir azalma yaşanmıştır. Grafik 2:Serbest bölge ticaret hacimleri ( 2005-2009- milyon ABD$) 30.000 24.573 23.363 25.000 --- =-= _23.824 20.000 24.578 ~~- 15.000 11.7~1 10.000 5.000 o 2005 2006 2007 2008 2009 [---- TiCARET HACMi ı 4

3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanunu'nun "Serbest Bölgelerin Gelir ve?'nci maddesinin 1'inci fıkrasının (b) bendindeki düzenleme çerçevesinde, yurt dışından serbest bölgelere getirilen ve serbest bölgelerden Türkiye'ye çıkarılan mallar üzerinden binde 5 oranında özel hesap ücreti ödenmekteydi. Ancak tüm dünyayı etkileyen küresel finansal krizin de etkisiyle gerek yerli gerek yabancı sermaye hareketlerinde bir azalma gözlemlenmesi üzerine, bu süreçte yatırımları artırabilmek için firmalara cazip bir ortam hazırlama gereği Harcamaları" başlıklı doğmuştur. Bu itibarla; Türkiye için konumlarını sürdürebilmeleri gelişmekte olan ülkelerin küresel ortamda rekabetçi ve güçlendirilebilmeleri, büyümelerini verimlilik artışlarına dayandırmalarına ve mukayeseli üstünlük alanları yaratabilmelerine bağlıdır. Bu çerçevede, binde 5 ücret konusundaki maliyet hesabıyla ilgili olarak yapılan çalışmalarda yurt dışından serbest bölgeye mal girişi ile serbest bölgelerden Türkiye'ye mal çıkışının eşit oranda ücrete tabi tutulmasının bölgelerdeki ticari hareketliliği olumsuz yönde etkilediği, zira bölgelere yurt dışından binde 5 ücret ödenerek gelen malların üretiminde kullanılarak bölgeden üçüncü ülkelere satışının yapılması halinde ihracat odaklı çalışan üretici firmaların maliyetlerinin artmasına sebep olduğu görülmüş ve bu bağlamda; 22.01.201 O tarih 5946 sayılı "Serbest Bölgeler Kanunu'nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun" da, 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanunu'nun 7 maddesi 1 fıkrasının b bendi: "Yurt dışından bölgeye getirilen malların CIF değeri üzerinden binde 1 ve bölgeden Türkiye'ye çıkarılan malların FOB değeri üzerinden binde 9 oranında, peşin olarak ödenecek ücretler'' şeklinde değiştirilerek; serbest bölgeye mal girişinde alınan CIF değeri üzerinden %0,5 lik oran %0,1 e düşürülerek daha cazip hale getirilmeye çalışılmıştır. Serbest bölgelerden yurt içine çıkarılan mallarda ise FOB değeri üzerinden %0,5 den %0,9'a yükseltilmiştir. Söz konusu Kanun'un 7. maddesi 1. gerekçesi ise; fıkrasının b bendindeki değişikliğin./ Serbest Bölgelerin ithal malların depolandığı yerler olarak kullanılmaması gerektiği, serbest bölgelerin kurulmasındaki temel amacın, ihracata yönelik yatırım ve üretimi teşvik etmek, doğrudan yabancı yatırımları ve teknoloji girişini hızlandırmak, işletmeleri ihracata yönlendirmek ve uluslararası ticareti geliştirmek olduğu,./ Yurt dışından serbest bölgelere girişteki CIF değeri üzerinden binde 5'1ik ücreti n, bi nde 1'e düşürülmesinin yatırımcılar açısından serbest bölgeleri avantajlı hale getireceği, ancak; serbest bölgelerden Türkiye'ye çıkarılan malların FOB değeri üzerinden alınan binde 5'1ik ücretin binde 9'a çıkarılmasını ise iç piyasada haksız rekabete neden olacağı,./ Serbest bölgelerin, ihracatının teşvik edilmesi ve arttırılması çerçevesinde ülke ekonomisi için son derece önemli bir işieve sahip olduğu,./ Serbest bölgelerin ihracat odaklı üretim yapması gerektiği, bu bölgelerde faaliyet gösteren ihracatçı firmaların desteklenerek üretim ve istihdamın arttırılmasının temel amacı oluşturduğu,./ Serbest bölgelerden Türkiye'ye çıkarılacak malların FOB değerleri üzerinden peşin olarak alınması öngörülen binde 9'1uk ücretin, toplamda yüklenilen maliyetin değişmeyerek binde 10 olarak kalacağı, dolayısıyla toplam maliyet unsurları değişmediği için yurt içi sanayici açısından haksız rekabete neden olmayacağıdır. 5

Ülkemizin 2008 yılı dış ticaret hacmi 334 milyar ABD Doları iken, aynı dönemde serbest bölgelerdeki toplam dış ticaret hacmi 24,6 milyar ABD Dolarıdır. Hükümetin 201 O yılı programında; Sanayinin; kredi maliyetlerinin yüksekliği, kayıt dışı ekonomi ve düşük fiyatlı imalattan kaynaklanan haksız rekabet, bürokrasinin fazlalığı, kamunun sağladığı bazı girdilerin fiyatlarının uluslararası fiyatlara göre yüksekliği, vergi oranlarındaki yükseklik gibi temel sorunların devam ettiği, ayrıca; teknoloji üretiminde yetersizlik, modern teknoloji kullanımının hızlı yaygınlaştırılmaması, nitelikli işgücü eksikliği, yüksek katma değerli ürünlerde sınırlı üretim kabiliyeti, tesislerin üretim ve yönetim yapılarında modernizasyon ihtiyacı, sanayinin kapasitesi ve potansiyeli konusunda yatırımcıların bilgiye erişimindeki zorluklar gibi genellikle yapısal nitelikteki sorunların çözülmesi amacıyla tedbirler almakta olup, 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanunu'nun 7. maddesinin 1. fıkrasındaki değişiklikte hükümetin aldığı tedbirler kapsamında olduğu açıktır. Tablo s Serbest bölgelerin yıllara göre SERBEST BOLGEYE YURT içinden YILLAR işlem GIRIŞ hacmi (milyon dolar) SERBEST BOLGEDEN YURT DIŞINDAN TOPLAM (ithalat) 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009-EKM 1.528 2.119 2.882 3.160 3.071 3.045 3.195 1.727 Yukarıdaki 3.589 5.638 7.520 7.704 7.951 8.300 8.248 4.368 ithalat TOPLAM 5.117 7.757 10.402 10.864 11.022 11.345 11.443 6.095 70.1 72.7 72.3 70.9 72.1 73.2 72.1 71.7 YURT içine ÇlKlŞ YURT DIŞINA TOPLAM ihracat TOPLAM 5.986 8.851 11.708 12.498 12.802 13.226 13.136 8.154 37.7 38.9 36.2 36.9 38.0 40.1 44.7 49.1 (ihracat) 3.729 5.406 7.465 7.888 7.939 7.917 7.262 4.149 2.257 3.445 4.243 4.610 4.863 5.311 5.874 4.005 serbest bölgede yurt içinden ve yurt dışından girişlerde 2002 yılından Ekim 2009'a kadar önemli bir değişiklik olmadığı görülmektedir. ithalatın serbest bölgeye yapılan toplam girişler içindeki payı %7073'1er düzeyinde bir seyir izlemiştir. Serbest bölgelerden çıkışlarda ise yurt içine satışların oranı Ekim 2009'da gelindiğinde eşitlenmiş görülmektedir. tablo incelendiğinde, SERBEST BÖLGELER TiCARET HACMiNiN ÜLKELERE GÖRE DAGILIMI (1000 ABD $)(OCAK-ARALIK 2008-2009 DÖNEMi) Tablo 6: Ticaret hacminin ülkelere göre ÜLKELER I.OECD ve AB Ulkeleri AAB(27) Ülkeleri B. Diğer OECD Ülkeleri II.BDT Ulkeleri lllkuzey Afrika-Ortadoğu IV.Diğer Ulkeler V.Türkiye TOPLAM dağılımı (2008-2009-1 000 ABD$) GIRIŞ GIRIŞ ÇlKlŞ ÇlKlŞ TOPLAM TOPLAM 2008 2009 2008 2009 2008 2009 % 5.567.655 4.124.078 1.443.577 462.758 524.131 1.692.979 3.194.849 3.644.629 2.848.560 796069 195.785 388.364 1.264.182 2.176.871 3.515.794 3.205.621 310.173 704.437 825 082 828.246 7.262.124 2.732.700 2.441.529 291.171 441.754 1.075.529 663.540 5.173.628 9.083.449 7.329.699 1.753.749 1.167.195 1.349.213 2.521.225 10.456.973 6.377.330 5 290 069 1 087 241 637.539 1.463.893 1.927.722 7.350.399-29,79-27,83-38,00-45,38 8,50-23,54-29,71 11.442.372 7.669.831 13.135.683 10.087.052 24.578.055 17.756.882-27,75 www.dtm.gov.tr Serbest Bölgelere giriş çıkışta ilk sıraları OECD ve AB Ülkeleri almaktadır. 2008 yılındaki toplam ticaret hacmi 24.578.055 (1 000 ABD $) iken, 2009 yılındaki ticaret hacmi, 17.756.882 (1000 ABD $) a düşmüş ve % 27,75'1ik bir azalma olmuştur. 2009 yılı verilerine göre; toplam ticaret hacminin %29,8'i AB ülkeleri, %6.1 'i 6

AB hariç diğer OECD ülkeleri, %22,7'si Kuzey Afrika-Ortadoğu, BDT ve diğer ülkelere ve %41,4'ü ise Türkiye'ye aittir. SERBEST BÖLGELER TiCARET HACMiNiN DAGILIMI (1000 ABD $)(2008-2009) Grafik 3: Ticaret hacminin ülkelere göre dağılımı (2008-2009-1 000 ABD) 10.000 8.000 6.000 4.000 2.000 o TÜRKİYE AB DiGER DiGEROECD KUZEY BDT ÜLKRERi ÜLKELER ÜLKELERi AFRiKA- ÜLKRERi ORTADOGU SERBEST BÖLGELER TiCARET HACMiNiN SEKTÖRLERE GÖRE DAGILIMI (1000 ABD $)(OCAK-ARALIK 2008-2009) T a bl o 7 s er b es t b oıge ı ı er r ıcaret h acmının se kt"" or ı ere gore.. d agıımı - ı (2008-2009) SEKTORLER GIRIŞ GIRIŞ ÇlKlŞ ÇlKlŞ TOPLAM TOPLAM 2008 2009 2008 2009 2008 2009 I.Tarım 498.268 427.141 504.516 428.776 1.002.784 855.917 ABitkisel Ürünler 435.137 395.355 475.583 409.072 910.720 804.428 B.Hayvansal Ürün. 57.491 27.761 23.635 14.878 81.126 42.640 C.Su Ürün. 1.995 1.121 1.514 1.472 3.509 2.594 D.Orman Ürün. 3.645 2.902 3.784 3.353 7.429 6.256 ıı.madenciıik ve 22.568 24.430 22.505 21.006 45.073 45.435 Taşocağı lll. Sanayi 10.921.536 7.218.260 12.608.662 9.637.270 23.530.198 16.855.530 Aişlenmiş Tarım 568.747 534.151 652 038 605.209 1.220.785 1.139.360 Ürünleri B işlenmiş Petrol 104.133 14.397 98.582 6.391 202.715 20.787 Ürünleri C.Sanayi Ürünleri 10.248.657 6.669.713 11.858.042 9.025.670 22.106.699 15.695.383 TOPLAM 11.442.373 7.669.831 13.135.683 10.087.052 24.578.055 17.756.882 www.dtm.gov.tr % -14,65-11,67-47,44-26,09-15,79 0,80-28,37-6,67-89,75-29,00-27,75 Serbest Bölgelerde faaliyet gösteren, en önemli sektör sanayi sektörüdür. Toplam faaliyet konuları içerisinde %95 lik bir paya sahiptir. Ancak 2009 yılında 2008 yılına oranla %28,4 lik bir azalma olmuştur. Bu azalma ülkenin dış ticaretindeki genel düşüşle paralel bir gelişmedir. Ote yandan işlenmiş petrol ürünlerinin hacmi tüm sektörlerdeki toplam azalışın 3 kat üzerinde daralmış gözükmektedir. Petrol fiyatlarında yaklaşık %50 azalma olduğu düşünüise bile bu oran yine de yüksektir. Hayvansal ürünler ise %471ik düşüşle dikkat çekmektedir. Fiyat elastikiyeti daha düşük olan tarım ürünlerindeki daralmanın genel ortalamanın altında olması da bir 7

göstergedir. Son olarak madencilik sektörü hemen hemen mevcut durumunu korumakla beraber toplam içerisinde payı çok düşüktür. diğer Serbest bölgeleri istihdam yönünden değerlendirirsek; 2008 yılı verilerine göre ise; 40.829 işçi, 7.385 büro personeli, 2.427 diğer olmak üzere 50.641 kişi, 2009 yılı verilerine göre; 31.220 işçi, 5.566 büro personeli, 7.297 diğer olmak üzere, toplam 44.083 kişi, istihdam sağlamıştır. 2009 yılında 2008 yılına göre %13'1ük bir istihdam kaybı gerçekleşmiştir. 2009 YILI istihdam DAGILIMI Grafik 4: Serbest bölgeler istihdam dağılımı (2009-Toplam 44.083 kişi) DiGER 17% L işçi 70% 8

II.BÖLÜM: SERBEST BÖLGELERiN AMACI, AVANTAJLARI VE SAGLANAN TEŞViKLER SERBEST BÖLGELERiN AMACI, işlevi, FAALiYETLERi VE AVANTAJLARI Serbest bölgelerin bağlı olduğu mevzuat hükümleri 15.06.1985 tarih ve 18785 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan, 3218 Sayılı Serbest Bölgeler Kanunu ile düzenlenmektedir. 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanunu'na göre Kuruluş Amacı: ihracata yönelik yatırım ve üretimi teşvik etmek Dogrudan yabancı yatırımlara ve teknolojı gırışını hızlandırmak, işletmeleri ihracata yönlendirmek, Uluslararası ticareti geliştirmektir. Serbest Bölgelerin işlevi: Ülkeye yabancı sermaye ve teknolojilerin getirilmesine imkan sağlayacak uygun zemin yaratılması, sanayicinin ihtiyaç duyduğu bazı hammadde ve ara malların kolaylıkla, istenilen miktarda ve zaman kaybı olmadan temin edilebilmesi, sağlanan teşvik ve avantajlarla düşük maliyetli mal üretimi ve ihracı, Türkiye dışından gelen malların transit olarak diğer ülkelere satımı, yeni istihdam olanaklarının yaratılması, Türk ihraç ürünlerinin ihracatını kolaylaştırmak ve hızlandırmak bakımından bir basamak olması işlevlerini görmektedir. Serbest Bölgelerde Yapılabilecek Faaliyetler: Serbest bölgelerde, serbest bölgenin fiziki özelliklerine göre; üretim,alımsatım,depo işletmeciliği, montaj-demontaj, bakım-onarım,işyeri kiralama, sergileme, paketleme, bankacılık, sigortacılık, finansal kiralama, kıyı bankacılığı, müşavirlik mühendislik gibi konular başta olmak üzer, Serbest Bölgeler Genel Müdqrlüğü'nce uygun görülen ve çevre kirliliği yaratmayan her türlü sanayi, ticaret ve hizmet faaliyetlerinde bulunulabilir. Serbest Bölgelerde faaliyette bulunmak için Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğü'nden Faaliyet Ruhsatı alınması gerekmektedir. Faaliyet Ruhsatı alınması için Genel Müdürlük, Serbest Bölge Müdürlüğü işletici veya kurucu işletici şirketten temin edilecek Faaliyet Ruhsatı Müracaat Formu ve istenilen belgeler ile Genel Müdürlüğe başvurulması gerekir. Faaliyet ruhsatı, hazır işyeri kiralamak suretiyle faaliyet gösterecek kiracı kullanıcı firmalar için 1 O yıl (faaliyet konusu üretim olanlar için 15 yıl), kendi işyerini inşa etmek suretiyle faaliyet gösterecek yatırımcı- kullanıcı firmalar için ise 20 yıl (faaliyet konusu üretim olanlar için 30 yıl) süreli verilmektedir. Bu süre sonunda, müracaat halinde koşulların sağlanması durumunda yeniden Faaliyet Ruhsatı verilebilir. 9

Faaliyet Ruhsatı Nasıl Alınır? Serbest bölgelerde faaliyette bulunmak için Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğü'nden Faaliyet Ruhsatı alınması gerekir. Faaliyet Ruhsatı alınması için Genel Müdürlük, Serbest Bölge Müdürlüğü, işletici veya kurucu işletici şirketten temin edilecek Faaliyet Ruhsatı Müracaat Formu (ekte bir örneği sunulmaktadır) 'nun daldurularak aşağıda belirtilen eklerle birlikte, Genel Müdürlüğe başvurulması gerekmektedir.! Müracaatçı ve serbest bölgede yapılacak faaliyet hakkında tanıtıcı bilgi,! Müracaat formundaki imza sahibinin yetki belgesi ve imza sirküleri ile varsa firma temsilcisinin yetki belgesi ve imza beyannamesi,! Müracaatçı firmanın kuruluş ilanı ve son sermaye ve ortaklık yapısının yayımlandığı Türkiye Ticaret Sicil Gazeteleri ticaret ve/veya sanayi odası kaydı,! Son üç yıla ilişkin bilançoları, kar zarar cetvelleri,! Faaliyet ruhsatı ücretinin Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasına yatırıldığını gösterir banka dekontunun aslı,! Varsa, son üç yılda Türkiye'ye getirilen döviz tutarlarını gösterir belgeler,! Banka, kıyı bankacılığı ve finansal kiralama kuruluşları için Hazine Müsteşarlığı Banka ve Kambiyo Genel Müdürlüğü'nden sigorta kuruluşları için Hazine Müsteşarlığı Sigortacılık Genel Müdürlüğü'nden alınan izin yazısı. Genel Müdürlükçe yapılan değerlendirme sonucunda; Faaliyet Ruhsatı verilmesi uygun görülen firmaların tebliğden itibaren 30 gün içerisinde; kira sözleşmesini yapmaları gerekir. Serbest Bölge Müdürlüğü'nce onaylanmış kira sözleşmesinin bir sureti Genel Müdürlüğe iletilerek Faaliyet Ruhsatı alınır. Serbest Bölgelerin Sağladığı Avantajlar. 1.Üretici kullanıcılar için Vergi Avantajlarından Yararlanma imkanı Üretim konulu faaliyet ruhsatına sahip firmaların imal ettiği ürünlerin satışından elde ettikleri kazançları Türkiye'nin Avrupa Birliği üyeliğinin gerçekleşeceği yılın vergileme dönemi sonuna kadar Gelir veya Kurumlar Vergisinden istisnadır. Serbest Bölgelerde üretilen FOS bedelinin en az %85'ini yurtdışına ihraç eden kullanıcıların istihdam ettikleri personele ödedikleri ücretler gelir vergisinden müstesnadır. Bu oran Bakanlar Kurulu tarafından %50'ye kadar indirilebilir. üretim faaliyetlerinde bulunan firmalar, serbest bölgelerde gerçekleştirilen faaliyetlerle ilgili olarak yapılan işlemleri ve düzenlenen kağıtları damga vergisi veya harçlardan müstesnadır. 2.0rta ve Uzun Vadede Geleceği Planiayabilme imkanı Hazır işyeri kiralayan kiracı-kullanıcı firmalar için 15 yıl, Hazır işyeri kiralayan üretici-kiracı-kullanıcı firmalar için 20 yıl, Kendi işyerini inşa eden yatırımcı- kullanıcı firmalar için 30 yıl, Kendi işyerini inşa eden üretici-yatırımcı-kullanıcı firmalar için 45 yıl süreli faaliyet ruhsatı düzenlenmektedir. 3. Kar transferi imkanı lo

Serbest bölge faaliyetlerinde elde edilen kazanç ve gelirler, hiçbir izne tabi olmaksızın yurt dışına veya Türkiye'ye serbestçe transfer edilebilmektedir. 4. Ticaret Kolaylığı imkanı 5.Gümrük Vergisi Prosedürlerinden Arındırılmış Ticari Faaliyet imkanı 6. AB ve Gümrük Birliği Kriterlerinin Gerektirdiği Serbest Dolaşım Belgelerinin Temini imkanı 7. Eşitlik Prensibi 8.Zaman Kısıtlaması Bulunmaması 9.Pazar ihtiyaçlarına ve Şartlara göre serbestçe belirlenecek ticari faaliyet imkanı 10.Gerçekçi bir Enflasyon Muhasebesi imkanı 11.Yerli ve yabancı tüm pazarlara erişim imkanı 12.Azaltılmış bürokratik prosedür ve dinamik işletme yönetimi 13. Stratejik avantaj 14.Her türlü ticari ve sınai faaliyete uygun ve ucuz altyapı imkanı 15.Tedarik zinciri imkanlarından yararlanma kolaylığı Serbest Bölgelerde Daha Avantajlı Sayılan Firmalar: Serbest Bölgelerde aşağıda belirtilen faaliyetlerde bulunan firmalar daha avantajlı sayılmaktadır.! Ülke içerisindeki vergisel nitelikli mali yüklerden ve bürokrasiden kurtulmak isteyen firmalar;! ithal girdi kullanarak ürettiği ürünleri dış pazarlara satan firmalar,! Emek yoğun sektörlerde faaliyette bulunan firmalar, : Transit ticaret, reeskont ve takas ticareti faaliyetlerinde bulunan firmalar,! Dövizle işlem yapmak isteyen üreticiler, toptancılar, bankalar ve sigortalar,! Altyapısı hazır modern iş ortamı arayan firmalar. YENi BiR SERBEST BÖLGE KURULURKEN GÖZÖNÜNE ALINAN KRiTERLER Yeni bir serbest bölge kurulurken göz önüne alınan şekilde sıralayabiliriz; başlıca kriterleri aşağıdaki! Serbest bölgenin; ülke ekonomisine, istihdama,üretime sağlayacağı katkı,! Serbest bölge arazisinin karayolu, denizyolu, havalimanı ve demiryolu ağiarına yakınlığı,! Serbest bölge kurulacak ilin ve yörenin sanayi ve ticaret faaliyetleri açısından durumu,! Serbest bölgenin hinterlandının büyüklüğü, : Serbest bölge arazisinin haberleşme, su, elektrik gibi imkanları,! Serbest bölge arazisinin mülkiyet durumu ve arazisinin kullanım amacı,! Serbest bölgede yapılacak faaliyetlerin çevre kirliliği yaratıp yaratmayacağı,! Serbest bölge arazisinin fiziki koşulları, : Serbest bölgenin alt ve üst yapısı için yapılacak harcamaların büyüklüğü ve bu harcamaların finansmanının nasıl sağlanacağı,! Serbest bölgenin alt ve üst yapısının tamamlanması için gereken süre, : Serbest bölgeyi kurup işletecek potansiyel girişimcinin varlığı,! Mevcut serbest bölgelerlerekabet oluşturup oluşturmayacağı. ll

SERBEST BÖLGELERE SAGLANAN TEŞViKLER!! Firmalar bölgedeki üretim faaliyetleri nedeni ile elde ettikleri gelirlerle ilgili olarak; kurumlar vergisi ve gelir vergisi dahil KDV, gümrük vergisi, KKDF'den muaftır. Serbest bölge faaliyetlerinden elde edilen kazanç ve gelirler yurt dışına veya Türkiye'ye transfer edilebilir.! Türkiye'deki tam ve dar gerçek kişilerin serbest bölgelerdeki faaliyetleri dolayısıyla elde ettikleri kazanç ve iratlar, kambiyo mevzuatına uygun olarak, Türkiye'ye getirilmesi halinde gelir vergisinden muaftır.! Serbest bölgeler gümrük hattı dışında sayıldığından, serbest bölgeler ile Türkiye'nin diğer yerleri arasında yapılan ticarette dış ticaret rejimi hükümleri uygulanır. Başka bir deyişle, Türkiye'den serbest bölgeye satılan mallar ihracat rejimine serbest bölgeden Türkiye'ye satılan mallar ise ithalat rejimine tabi olup, serbest bölge kullanıcıları Türkiye'den ihraç fiyatına (KDV'siz) mal satın alabilirler. Diğer taraftan, serbest bölge ile diğer ülkeler ve diğer serbest bölgeler arasında dış ticaret rejimi hükümleri uygulanmaz.! Serbest bölgeye getirilen Türkiye veya AB menşeli ya da buralarda serbest dalaşımda bulunan malların, serbest dalaşımda bulunma statüsü değişmediğinden, Türkiye'ye veya AB üyesi ülkelere girişinde gümrük vergisi ödenmez. Ayrıca, üçüncü ülke menşeli malların serbest bölgeye girişinde ve bu malların Türkiye veya AB üyesi ülkeler dışındaki üçüncü ülkelere gönderilmesi halinde de gümrük vergisi ödenmez. Ancak, serbest bölgeden Türkiye'ye veya AB üyesi ülkelere gönderilen serbest dolaşım durumunda olmayan üçüncü ülke menşeli mallar için Ortak Gümrük Tarifesi'nde belirtilen oran üzerinden gümrük vergisi ödenir.! Serbest bölgeler "Türkiye-AB Gümrük Birliği Gümrük Bölgesi" içerisinde sayıldığından; serbest bölgelerden Türkiye veya AB menşeli ürünler ile Türkiye'de serbest dolaşım durumunda bulunan ürünler A.TR Belgesi düzenlenerek AB'ye gönderilebilir. Üçüncü ülke menşeli ürünler ise Ortak Gümrük Tarifesi'nde belirtilen oran üzerinden serbest bölge gümrük müdürlüğüne gümrük vergisi ödenerek serbest dolaşıma geçirildikten sonra ATR Belgesi düzenlenerek AB'ye gönderilebilir.! Serbest bölgede faaliyette bulunan firmalar yatırım ve üretim safhalarında Bakanlar Kurulu'nca belirlenen yatırım teşviklerinden yararlanabilir.! Serbest bölgede sağlanan teşvik ve avantajlardan yerli ve yabancı bütün firmalar eşit olarak yararlan ır.! Mallar serbest bölgede süre sınırlaması olmaksızın kalabilir.! Fiyat, kalite ve standartlarla ilgili olarak kamu kurum ve kuruluşlarına yeni yetkiler serbest bölgelerde uygulanmaz.! Serbest bölgedeki faaliyetlerle ilgili her türlü ödemeler dövizle yapılır. 12

:~ Serbest bölgelerden Türkiye'ye yönelik hammadde, yarımamul, sanayi malları satışına (ithalat) ve serbest bölge ile diğer ülkeler arasında yapılacak takas ticaretine kısıtlama getirilmemiştir. Serbest bölgelerde üretilen veya ticareti yapılan nihayi tüketim malı satışında % 51'1ik kısmın Türkiye harici ülkelere satilması esastır. : 99 yıla kadar süreli faaliyet ruhsatı verilebilir. :~ Başvuru ve faaliyet süresince her türlü bcırokrasi en aza indirilmiştir. Serbest bölgeler özel sektör şirketlerince işletilmektedir. : Serbest bölgelerde; 1580 sayılı Belediye Kanunu (15 inci maddenin 5, 22, 32 ve 47.inci bendieri hariç), 5682 sayılı Pasaport Kanunu, 5683 sayılı Yabancıların Türkiye'de Seyahat ve ikametleri Hakkındaki Kanun 2007 sayılı Türkiye'deki TCırk Vatandaşlarına Tahsis Edilen Sanat ve Hizmetler Hakkındaki Kanun ile ek ve değişiklikleri, 2677 sayılı Sivil Hava Meydanları, Limanlar Sınır kapılarında Görev ve Hizmetlerin Yürütülmesi Hakkında Kanun, 1050 sayılı Muhasebe-i Umumiye Kanunu, 832 sayılı Sayıştay Kanunu, 2886 sayılı Devlet ihale Kanunu ile diğer kanunların 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanunu'na aykırı hükümleri uygulanmaz. :~ Serbest bölgeler; AB ve Orta Doğu pazarlarının yakınında, Akdeniz, Ege ve Karadeniz'deki bcıyuk limanlara, uluslararası havaalanlarına, karayolu ağlarına, kültur, turizm ve eğlence merkezlerine yakın yerlerde kurulmuştur. : Serbest bölgelerin altyapısı gelişmiş ülkelerdeki benzerleri ile aynı standarttadır. Açık ve kapalı alan kiraları diğer ülkelere göre düşüktür. 13

SERBEST BÖLGE MÜDÜRLÜGÜ ADRES-TELEFON BiLGiLERi işletici/kurucu işletici ŞiRKETi KURULUŞ ADANA-YUMURTALIK SERBEST BÖL. MÜD. P.K.10 01920 Ceyhan-ADANA TAY-SEB-ADANA YUMURTALIK SER.BÖL.. KUR.iŞLTAŞ. 1992 o 322 634 20 80-634 20 70 aysbmq@ttnet. net. tr TARiHi ANTALYA SERBEST BÖLGE MÜD. P.K.1 07070 Yeniliman ANTALYA ASBAŞ ANTALYA SER.BÖL.iŞL TAŞ. 1985 o 242 259 01 88-259 14 42 info@ant-free-zone org. tr AVRUPA SERBEST BÖLGE MÜDÜRLÜGÜ P.K.350 59860 Çorlu-TEKiRDAG AVRUPA S. B. KUR. VE işl TAŞ. 1996 O 282 691 1 O 54 (3 hat)- 691 1 O 53 avruqasbm@asb. com. tr BURSA SERBEST BÖLGE MÜDÜRLÜGÜ Hisar MevkiiLiman Yolu PK.35 Gemlik BURSA SUSEB-BURSA S. B. KUR. VE işltaş. 2000 o 224 524 87 87-524 87 89 brsbm@ttnet. net. tr DENiZLi SERBEST BÖLGE MÜDÜRLÜGÜ 20350 Çardak- DENIZLi DENSER DENiZLi S.B.KUR.VE işltaş. 2000 02588511119-8511016 denizlisbm@ttnet. net. tr EGE SERBEST BÖLGE MÜDÜRLÜGÜ Akçay Cad. No:144/135410 Gaziemir-lZMiR ESBAŞ-EGE S. B. KUR. VE işl TAŞ. 1987 o 232 251 02 44-251 54 54 info@egesbm com GAZiANTEP SERBEST BÖLGE MÜD. P.K.67 Fevzi Çakmak -GAZiANTEP GASBAŞ-GAZiANTEP S.B.KUR. VE IŞLT.A.Ş. 1998 O 342 359 10 31 (3 hat)- 359 10 30 info@freezone-anteq.gov.tr ISTANBUL ATATÜRK HAVALiMANI S. B. M. Havalimanı 34149 istanbul isbi-ist.ahl.ser. BÖL. KUR. işl TAŞ. 1990 O 212 465 00 65 (3 hat) 465 01 24 ahlsbm@suqeronline.com

SERBEST BÖLGE MÜDÜRLÜGÜ ADRES-TELEFON BiLGiLERi işletici/kurucu işletici ŞiRKETi KURULUŞ TARiHi istanbul DERi VE END. SER.BÖL.MÜD. Aydınlı-Orhanlı Mevkii 81464 Tuzla-iSTANBUL DESBAŞ-iST.DER.VE END.SER.BÖL.KUR.iŞL TAŞ. 1992 o 216 394 18 87-394 21 28 derisb@ttnet. net. tr ISTANBUL TRAKYA SER. BÖL MÜD. Karatoprak Mevkii Nato Karşısı Ferhatpaşa Mah. isbaş-isttrakya S.B.KUR.iŞLTAŞ. 1990 Çatalca-iSTANBUL O 212 786 60 02 (20 hat) isttrak:ıasbm@ttnet. net. tr izmir MENEMEN DERi SER.BÖL.MÜD. Maltepe Köyü,Panaz Tepe Mevkii Menemen idesbank-lzmir MENEMEN DERi SER.BÖL.KUR.iŞLT.A.Ş. 1997 izmir O 232 842 66 27-842 66 24 serbestbolge@dsl. ttnet. net. tr KAYSERI SERBEST BÖLGE MÜDÜRLÜGÜ Ankara Yolu 15.km No:467 KAYSERi KAYSER-KAYSERi SER.BÖL.KUR.iŞLT.A.Ş. 1997 o 352 311 39 81-311 39 80 ksbmud@mynet.com KOCAELi SERBEST BÖLGE MÜDÜRLÜGÜ Yeni Köy Arpalı Mevkii 41275 izmit-kocaeli KOSBAŞ-KOCAELi S. B. KUR. VE işl TAŞ. 2000 o 262 341 38 41-341 38 50 kocaelisbm@mynet.com MARDiN SERBEST BÖLGE MÜDÜRLÜGÜ Organize Sanayi Bölgesi 47100 istasyon MARDiN MASBAŞ-MARDiN SER. BÖL. KUR. işl TAŞ. o 482 215 20 70-215 16 94-215 20 55 1994! serbestbolge@suqeronline.com MERSiN SERBEST BÖLGE MÜDÜRLÜGÜ P.K.15 MERSiN MESBAŞ-MERSiN SER.BÖL.iŞLTAŞ. 1985 O 324 238 75 90 (4 hat) 238 75 95 info@mersinsbm.com RiZE SERBEST BÖLGE MÜDÜRLÜGÜ Engindere Mah.Küçük Sanayi Sitesi yanı 53100 RiSBAŞ-RiZE SER.BÖLKUR.iŞL TAŞ. RiZE O 464 226 09 52-53, 226 09 54 1997 rizeser@ttnet. net.tr

ı SERBEST BÖLGE MÜDÜRLÜGÜ ADRES-TELEFON BiLGiLERi işletici/kurucu işletici ŞiRKETi KURULUŞ SAMSUN SERBEST BÖLGE MÜDÜRLÜGÜ 55100 Limaniçi SAMSUN SASBAŞ-SAMSUN SER. BÖL. KUR. işl T.A. Ş. 1995 o 362 445 19 96-445 30 14 samserbol@mynet.com TRABZON SERBEST BÖL. MÜD. 61100 Limaniçi TRABZON TRANSBAŞ-TRABZON S.B.KUR.iŞLT.A.Ş. 1990 o 462 326 42 33-326 18 07 tr b.se rbo!@ttnet. n et. tr TUBiTAK-MAM TEKNOLOJi SER.BÖL.MÜD. P.K. 56 41470 Gebze-KOCAELi MARTEK-MARMARA TEKNOKENT A.Ş. 1999 o 262 646 30 45 teknoloji.sbm@su(2eronline.com TARiHi

SERBEST BÖLGELER HAKKINDA BASINDA ÇlKAN HABERLER Serbest bölgelere ihracat kan kaybediyor Güneydoğu Anadolu Bölgesinden serbest bölgelere yapılan ihracatta yüzde 30'1uk kayıp yaşanıyor. Güneydoğu Anadolu ihracatçı Birlikleri(GAiB) Genel Sekreterliği verilerine göre, bölge illerinden serbest bölgelere yapılan ihracat, bu yılın ilk yarısında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 30 oranında geriledi. Bu yılın ocak-haziran döneminde serbest bölgelere 7 milyon 462 bin dolarlık ihracat yapıldı. Bölgeden geçen yılın aynı döneminde serbest bölgelere 1 O milyon 594 bin dolarlık ihracat gerçekleştirilmişti. Ocak Haziran 2009 döneminde bölge illerinden serbest bölgelere 5 milyon 219 bin dolarlık tekstil, 573 bin dolarlık kuru meyve, bin 670 dolarlık hububat ve bakiiyat ihraç edildi. Bölge illerinden Ocak-Haziran 2009 döneminde en fazla ihracat yapılan serbest bölgeler, 2 milyon 295 dolarlık ihracat yapılan istanbul Deri Serbest Bölgesi, 2 milyon 139 bin dolarlık ihracat yapılan Mersin Serbest Bölgesi ve 2 milyon 34 bin dolarlık ihracat yapılan Gaziantep Serbest Bölgesi oldu. GAZIANTEP AA ZAMAN 13 Temmuz 2009, Pazartesi Serbest bölgelere ihracat kan kaybediyor Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nden serbest bölgelere yapılan ihracatta yüzde 30'1uk kayıp yaşanıyor. Güneydoğu Anadolu ihracatçı Birlikleri (GAIB) Genel Sekreterliği verilerine göre, bölge illerinden serbest bölgelere yapılan ihracat, bu yılın ilk yarısında geçen yılın aynı dönemin... Güneydoğu Anadolu Bölgesi' nden serbest bölgelere yapılan ihracatta yüzde 30'1uk kayıp yaşanıyor. Güneydoğu Anadolu ihracatçı Birlikleri(GAiB) Genel Sekreterliği verilerine göre, bölge illerinden serbest bölgelere yapılan ihracat, bu yılın ilk yarısında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 30 oranında geriledi. Bu yılın ocak-haziran döneminde serbest bölgelere 7 milyon 462 bin dolarlık ihracat yapıldı. Bölgeden geçen yılın aynı döneminde serbest bölgelere 10 milyon 594 bin dolarlık ihracat gerçekleştirilmişti. Ocak Haziran 2009 döneminde bölge illerinden serbest bölgelere 5 milyon 219 bin dolarlık tekstil, 573 bin dolarlık kuru meyve, bin 670 dolarlık hububat ve bakiiyat ihraç edildi. Bölge illerinden Ocak-Haziran 2009 döneminde en fazla ihracat yapılan serbest bölgeler, 2 milyon 295 dolarlık ihracat yapılan istanbul Deri Serbest Bölgesi, 2 milyon 139 bin dolarlık ihracat yapılan Mersin Serbest Bölgesi ve 2 milyon 34 bin dolarlık ihracat yapılan Gaziantep Serbest Bölgesi oldu. 13.07.2009 Serbest bölgelerde işler düzeliyor Serbest Bölgeler Genel Müdürü Tuğrul Yalçıner, serbest bölgelerde ekonomik krizin etkisinin yavaş yavaş azalmaya başladığını, yılın ilk çeyreğinde serbest bölgelerdeki ticaret hacminin 1 milyar dolara ulaştığını bildirdi. Tuğrul Yalçıner, dünyadaki küresel krizin serbest bölgeler... Serbest Bölgeler Genel Müdürü Tuğrul Yalçıner, serbest bölgelerde ekonomik krizin etkisinin yavaş yavaş azalmaya başladığını, yılın ilk çeyreğinde serbest bölgelerdeki ticaret hacminin 1 milyar dolara ulaştığını bildirdi. Tuğrul Yalçıner, dünyadaki küresel krizin serbest bölgelere de yansıdığını söyledi. 2Serbest bölgelerdeki ticaret hacminin yüzde 43'ten yüzde 21'e gerilediğine dikkati çeken Yalçıner, 'Serbest ı

bölgelerde krizin etkileri azalıyor. Yılın ilk çeyreğinde serbest bölgelerin ticaret hacmi 1 milyar dolara ulaştı. istihdamdaki düşüş ise yüzde 16'ya geriledi. Yalçıner, ihracat Tebliği'nde yapılan değişikliklerle serbest bölgelerde faaliyette bulunan ve ihracat yapan firmaların da Eximbank kredilerinden yararlandırılacağını anlattı. 24.04.2009 Serbest bölgelerde l(dv krizi aşıldı Gümrük Müsteşarlığı'nın 21 Ocak 2008'de aldığı kararla Türkiye'den serbest bölgelere yapılan ihracatta KDV muafiyetini ortadan kaldıran uygulamada, eskiye dönüldü. 27 Şubat tarihinde CünırCJk harcanan yemek malzemeleri, duyuruldu. r!ı~':]ı Gı)rmı:Jklcr Genel nden gelen yazıyla bölgede ve kırtasiye ürünleri gibi ürünlerden de artık alınmayacağı Problemin çözümü için gümrüklerden sorumlu Devlet Bakanı Yazıcı'nın söz vermesinin ardından Ankara'da bir araya gelen Gümrük ve bürokratları, ilk olarak inşaat demiri, beton ve çimento gibi yatırım maddeleri için beyanname doldurularak, KDV'den muaf olunması kararını almıştı. Daha sonra çalışmalara devam eden bürokratlar, büro ve yemek malzemeleri gibi tüketim maddelerinde de KDV muafiyeti uygulamasına geri dönme kararı verdi. Bunun üzerine 27 Şubat tarihinde bütün Gümrük başmüdürlüklerine yazı gönderildi. Yazıda, "Serbest dalaşımda bulunan eşyanın serbest bölgelerdeki alıcılara tesliminde KDV ihracat istisnasından yararlanabilmesi için Serbec;t Formu'nun tevsik edici belge olarak kullanılmasının başkanlıklarınca da uygun görüldüğü bildirilmiştir." ifadesine yer verildi. Bu kararla serbest bölgeler, 37 gün sonra KDV muafiyetinden yeniden tam olarak taydalanma imkanına kavuştu. Ege Serbest Bölgesi Pazarlama Koordinatörü Ertuğrul karardan sonra sadece kendi bölgelerinde 40 milyon Euro'luk yatırırnda çivi çakılamaz hale gelindiğini belirterek, "Umarız bundan sonra serbest bölge mantığına aykırı kararlar alınmaz." dedi. Ali Rıza izmir Kriz, sonunda serbest bölgeleri de vurdu Küresel kriz olumsuz etkilerini serbest bölgelerde de gösterdi. Söz konusu bölgelerde ilk üç ayda yüzde 43,5 gerilemeyle 3,7 milyar dolarlık ticaret yapıldı. Ticaret gerçekleştirilen 18 serbest bölge arasında, sadece TÜBiTAK-MAM Teknoloji bölgesinde yüzde 116,8 artış gözlendi. Ti... Küresel kriz olumsuz etkilerini serbest bölgelerde de gösterdi. Söz konusu bölgelerde ilk üç ayda yüzde 43,5 gerilemeyle 3,7 milyar dolarlık ticaret yapıldı. Ticaret gerçekleştirilen 18 serbest bölge arasında, sadece BiT/\K-MA.fvl ı bölgesinde yüzde 116,8 artış gözlendi. Ticareti en fazla gerileyen bölge ise yüzde 99,5 ile Sanısun Serbest oldu. En fazla ticaret Istanbul Deri Seı best nde, en az ticaret ise Samsun Serbest nde yapıldı. Türkiye'deki serbest bölgelerde Ocak-Mart döneminde ticaret hacmi, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 43,5 gerile-yerek, 3 milyar 692 milyon 707 bin dolar oldu. Bu arada, serbest bölgelerin istihdama katkısı Ocak-Mart döneminde 42 bin 171 kişi oldu. Geçen yıl aynı dönemde serbest bölgelerde 46 bin 613 kişi istihdam edilmişti. 04.05.2009 iran'la serbest bölge oluşturulacak Sanayi ve Ticaret Bakanı Nihat Ergün, amaçlarının hem irantarafının hem de Türkiye tarafının avantajlarıyla bu bölgede bir serbest sanayi bölgesi oluşturmayı amaçladıklarını belirtti. Ergün, geçen yılın sonlarında gündeme gelen ve bu yılın sonuna doğru neticeye ulaştırmayı planladıkları bu proje nedeniyle Van'a geldiklerini ifade ederek, şunları kaydetti: 2

"iran ve Türkiye arasında serbest sanayi bölgesi oluşturma fikri ortaya çıkmıştır. Bu, irantarafından da ortaya atılan, bizim tarafımızdan da uygun görülen, sınır bölgemizde bir serbest sanayi bölgesi oluşturmadır. Bizim hukuki altyapımız, teşvik sistemimiz böyle bir ortamın oluşturulmasına imkan vermektedir. Aynı zamanda i ran 'ın enerji, doğalgaz ve hammadde kaynakları konusundaki zenginliği de farklı bir katkı sağlamaktadır. Dolayısıyla amacımız, hem irantarafının hem de Türkiye tarafının avantajlarıyla bu bölgede bir serbest sanayi oluşturmaktır. Sanayi bölgesini güçlendirerek, aynı zamanda Ortadoğu'nun önemli sanayi ve üretim üssü haline getirmek açısından, bu projeyi önemsiyoruz." Bu projenin önemli ayaklarından birisinin de Van olabileceğini anlatan Bakan Ergün, kentin bu potansiyelini değerlendirmek, iran-türkiye sınırında, bir serbest sanayi bölgesi oluşturmanın adımlarını hıziandırma çalışmalarını yapmak üzere Van'da görüşmeler yapacaklarını söyledi. BÖLGEDE YENi BiR iklimin MEYDANA GELMESi BiZiM için ÖNEMLi Bakan Ergün, bu projenin lğdır'a uzanan ayağının da bulunduğunu ifade ederek, şöyle devam etti: "Çünkü iran sınırımız, uzun bir sınırdır. Iğdır'da bu projenin bir ayağını oluşturma imkanımız vardır. Bu bölgemiz (Iğdır) ise iki ülke sınırından ziyade, adeta 4 ülke sınırının buluştuğu bir noktadadır. Bu noktalar, Nahcivan bölgesi üzerinden Azerbaycan, aynı zamanda son zamanlarda atılan adımlarla Türkiye Ermenistan arasındaki ilişkiler ile Azerbaycan-Ermenistan arasındaki ilişkiler çözüme kavuşursa, bir yönüyle Ermenistan, Türkiye ve iran'dır. Bütün bunların bu bölgede sanayi ve ticaretle harmanlanması, bölgenin üretim merkezi haline gelmesi, Ermenistan'dan, Türkiye'den, Nahcivan'dan insanların bu serbest sanayi bölgelerinde işine gelip gidebilme imkanına kavuşması ve bölgede yeni bir ikiimin meydana gelmesi, bizim açımızdan çok önemlidir." AA Serbest Bölge genişlemeli Samsun Serbest Bölgesi'nin diğer serbest bölgeler ile kıyaslanınca çok küçük bir alana kurulu olduğunu belirten Yönetim Kurulu Başkanı Fahrettin Ulusoy, yatırımcının bölgeye gelse için Serbest Bölge'nin acilen genişletilmesi gerektiğini ifade etti. 1998 yılında kurulan Sams... nin diğer serbest bölgeler ile kıyaslanınca çok küçük bir alana kurulu olduğunu belirten Yönetim Kurulu Başkanı Fahrettın yatırımcının bölgeye gelse için Smbest 'nin acilen genişletilmesi gerektiğini ifade etti. 1998 yılında kurulan Samsun Serbest nin 73 bin 150 metrekarelik bir alanda kurulu bulunduğunu hatırlatan Serbest Bölge Yönetim Kurulu Başkanı Fahrettin bugünkü ekonomik şartların zorluğuna rağmen bölgeye yatırım için 15'in üzerinde firmanın müracaatta bulunduğunu söyledi. Alan darlığı nedeniyle bu talebin yerine getirilemediğini vurgulayan Ulusoy, 'Bölgenin bitişiğinde faaliyeti bulunmayan JI,:::Jalt ile DLH ikmal ve U bulunuyor. Bu bölgede yeni bir yerleşim düzenlemesi yapılmalıdır. Samsun Serbest Bölgesi'nin alanının genişlemesi gerek Samsun gerekse Türkiye ekonomisine önemli katkısı olacaktır' dedi. TEK BiR FiRMANIN ALANI DAHA BÜYÜK Samsun serbest Bölge 'nin kullanılabilir alanının 45 Bin metrekare olduğunun altını çizen Ulusoy, 'Diğer serbest bölgelerde yatırımcı tek bir firmanın kullandığı alan, bu alandan daha büyüktür. Diğer bölgelerin alanları ile Samsun Serbest Bölgesi alanı kıyaslandığında sonuç ortadadır' diye konuştu. DiGER SERBEST BÖLGELERiN KULLANILABiLiR ALANI Serbest Bölge Alanı m2 Firma Sayısı Sc:::rbest Böloesi(izmir) 2.200.000 300 14.141 kişi Mersin Serbest Bölgesi 786.000 555 6.855 kişi Serbest Bölr:ıesi 433.985 108 3.803 kişi Samsun Serbest Bölgesi 73.150 12 116 kişi 3

05.06.2009 BAfiP.D!F;;; SAMSUN... SERBEST BOLGELERDE KAN KAYBI ee SU UYOR ANKARA- C3tıliz Dernirc;:ın Ytıccl- Küresel kriz nedeniyle serbest bölgelerde yapılan ticarette gerileme trendi devam ederken, ilk 6 ayda yüzde 39,1 azalmayla 8,1 milyar dolarlık ticaret yapıldı. En fazla ticaret 1,8 milyar dolar ile Deri Soıtıest nde gerçekleşti. En fazla ticaretin yapıldığı ülkeler, 2,8 milyar dolarla ()[::CD ve AB ülkeleri oldu. Serbest bölgelerde istihdam edilen personel sayısında da yüzde 12,9 gerileme yaşanırken, söz konusu bölgelerde 43 bin 554 kişiye istihdam sağlandı. AA muhabirinin Dış Ticaret M ı~1j verilerinden yaptığı hesaplamalara göre, Ocak-Haziran döneminde en fazla ticaretin gerçekleştirildiği bölge istanbul Serbest olurken, söz konusu bölgede geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 44 gerilemeyle 1 milyar 835 milyon 552 bin dolar ticaret yapıldı. Ege Serbest Bölgesinde yüzde 39,4 gerilemeyle 1 milyar 248 milyon 995 bin dolarlık, Atatürk i i:;ıvc.ıiinıarmıda(istanbui-ahi_) ise yüzde 28,1 gerilemeyle 1 milyar 395 milyon 72 bin dolarlık ticaret yapıldı. Dmi Serbest geçen yıl aynı dönemde 3 milyar 278 milyon 81 bin dolarlık, Ege Serbest Bölgesinde 2 milyar 59 milyon 863 bin dolarlık, istanbui-ahl 'de de 1 milyar 940 milyon 102 bin dolarlık ticaret gerçekleştirilmişti. Bir önceki yılın Ocak-Haziran dönemine kıyasla Mersin Seıtıest Bölqesinde yüzde 37,4 azalma ile 879 milyon 601 bin dolarlık ticaret yapılırken, Serbesi yüzde 51,9 gerileme ile 518 milyon 701 bin dolarlık, Bursa Serbest yüzde 38,4 gerileme ile 567 milyon 481 bin dolarlık, Serbest yüzde 35,4 gerileme ile 547 milyon 406 bin dolarlık, yüzde 31,9 gerilemeyle 258 milyon 234 bin dolarlık,!<ocaeli yüzde 8,6 gerilemeyle 279 milyon 805 bin dolarlık, Kayseri Serbest Bölgesinde yüzde 42,4 gerilemeyle 202 milyon 615 bin dolarlık ticaret gerçekleştirildi. Bu arada, serbest bölgeler aracılığıyla Ocak-Haziran döneminde en fazla ticaretin yapıldığı ülkeler 2 milyar 847 milyon 483 bin dolarla Ekonomik işbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD) ve Birliği(AB) ülkeleri oldu. Söz konusu ülkelere yapılan ticaret geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 42,6 geriledi. Serbest bölgede ücret düzenlemesi Serbest Bölgeler Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, TBMM Genel Kurulu'nda kabul edilerek yasalaştı. C3azete'de yayımlandıktan 3 ay sonra yürürlüğe girecek olan yasaya göre, yurtdışından serbest bölgelere getirilen malların değeri üzerinden alınan binde 5'1ik ücretibinde 1'e düşerken, bu bölgelerden Türkiye'ye çıkarılan malların değeri üzerinden alınan binde 5'1ik ücret ise binde 9'a yükselecek. Teklifin tümü üzerinde lehte konuşan AK Parti Grup Başkan Vekili Mustafa Elitaş, düzenleme ile serbest bölgelerde yatırımın ve ihracatın teşvik edileceğini belirtti. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı de serbest bölgelerde 3 bin 339 şirketin faaliyet gösterdiğini, bunlardan 2 bin 619 şirketin sermayesinin yerli, 363'ünün sermayesinin yabancı, 35Tsinin ise sermayesinin yerli ve yabancı ortaklık şeklinde olduğunu söyledi. Dinçer, serbest bölgelerde çalışan 44 bin 83 personelden 248'inin yabancı 4

olduğunu söyledi. ANKARA AA ZAMAN 14 Ocak 2010, ~ o SERBEST.. BOLGELERDEKI TICARET.. IllJŞUYOR ANKARA- CCıliz Dcrnircan YL1ccl- Küresel kriz nedeniyle serbest bölgelerde yapılan ticarette gerileme trendi devam ederken, 9 ayda yüzde 35,5 azalmayla 12,8 milyar dolarlık ticaret yapıldı. En fazla ticaret 2,8 milyar dolar ile yapıldığı ülkeler, 4,5 milyar dolarla OECD ve AB ülkeleri oldu. nde gerçekleşti. En fazla ticaretin Serbest bölgelerde istihdam edilen personel sayısında da yüzde 16 gerileme yaşanırken, söz konusu bölgelerde 44 bin 863 kişiye istihdam sağlandı. AA muhabirinin D Ticaret igı verilerinden yaptığı hesaplamalara göre, Ocak-Eylül döneminde en fazla ticaretin gerçekleştirildiği bölge istanbul Deri olurken, söz konusu bölgede geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 42,2 gerilemeyle 2 milyar 788 milyon 800 bin dolar ticaret yapıldı. Ege Serbest Bölgesinde yüzde 38,7 gerilemeyle 1 milyar 911 milyon 860 bin dolarlık, ist;:ınbui fiavalimanında(istanbui-/\hi_) ise yüzde 21,9 gerilemeyle 2 milyar 168 milyon 614 bin dolarlık ticaret yapıldı. SertJest geçen yıl aynı dönemde 4 milyar 827 milyon 939 bin dolarlık, Ege Serbest Bölgesinde 3 milyar 117 milyon 671 bin dolarlık, istanbui-ahl 'de de 2 milyar 778 milyon 863 bin dolarlık ticaret gerçekleştirilmişti. 2 BÖLGEDE ARTlŞ YAŞANDI Kocaeli ~:>crbe~3t ile f31t/\k-mam ise krize rağmen ticaret hacmini artırdı. Kocaeli Böl9e~c;i'nde 9 ayda geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 10,5 artışla 631 milyon 659 bin dolarlık, TÜBiTAK-MAM Teknoloji Bölgesi'nde ise yüzde 78,24 artışla 115 milyon 267 bin dolarlık ticaret yapıldı. EN FAZLA TiCARET OECD VE AB ÜLKELERiYLE Bu arada, serbest bölgeler aracılığıyla Ocak-Eylül döneminde en fazla ticaretin yapıldığı ülkeler 4 milyar 496 milyon 562 bin dolarla Ekonomik işbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD) ve [J,if'!i[Ji(AB) ülkeleri oldu. Söz konusu ülkelere yapılan ticaret geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 38,5 geriledi. 2009-10-21 AA http://www.aa.com.tr Serbest Bölge bu yıl 25 yatı denize indiriyor Dünyanın sayılı lüks yat üretim merkezleri arasına giren Antalya Serbest Bölgesi, 2010 yılına da damgasını vuracak. Bölgede üretim yapan yat firmaları bu yıl 25 tekneyi denize indirecek. Antalya Serbest Bölgesi Müdürü Ayla Öner Bayhan, bu yılın ocak ayının ilk haftası içinde 4 yeni üreticiyatırımcı firmanın serbest bölge ailesine katıldığını, bunlarla birlikte 201 O yılına yönelik ticaret, katma değer ve istihdam öngörüleri ve beklentilerinin yükseldiğini söyledi. Lüks tekne üretiminin, Serbest nin lokomotifi olduğuna işaret eden Bayhan, 'Bu yıl değişik boylarda 25 adet teknenin denize indirilmesini bekliyoruz. Ayrıca tekne bakım onarım faaliyetlerinde de önemli bir artış olacağına ilişkin 5

olumlu gelişmeler görülmektedir.' dedi. B ayhan, firma temsilcileriyle bir araya geldiği toplantıda, 2009 yılının değerlendirmesini yaparak, 201 O'a ilişkin bilgi verdi. Küresel ekonomik krize rağmen geçen yıl 1 O firmanın daha bölgeye yatırım yaptığını kaydeden Bayhan, şöyle konuştu: 'Yılsonu itibarıyla faaliyette bulunan firma sayısı 62 yatırımcı 51 kiracı olmak üzere toplam 113'dür. Global krizin neredeyse tüm dünya ticaretini olumsuz etkilediği bir yıl olan 2009 da, bölgemizin 1 O yeni yatırımcıyı kazanmış olması kayda değer bir gelişmedir.' Bayhan, 2009 yılı ticaret hacminin 605 milyon dolar olarak gerçekleştiğini, istihdamında 3 bin 200'ü aştığı bilgisini verdi. Antalya ne bugüne kadar gerek kamu gerekse özel sektör tarafından yapılan yatırımın 100 milyon doları aştığını aktaran Bayhan, '2009 yılında bölgeye altyapı iyileştirilmesi için kamu tarafından yaklaşık 500 bin dolar, firmalarımız tarafından da üstyapı için 6,5 milyon dolar yatırım gerçekleştirilmiştir.' dedi. Yeni yıl ile birlikte bölgeye 25 bin metrekarelik bir açık arazi daha dahil edildiğini dile getiren Bayhan, 5 Ocak 2010 tarihinde Bakzınlar Kuruiu kararı ile yatırımcının hizmetine sunulan bu alanın özellikle üretim konusunda faaliyette bulunacak firmalara tahsis edileceğini belirtti. ZAMAN 09 Ocak 201 O, Cumartesi 2010-01-09 Zaman http://www.zaman.com.tr EXIMBANK'l'AN SERBEST BÖLGEDEN İHRACAT YLt\PANLARA DESTEK Eximbank, Serbest Bölgelerde üretilerek başka bir ülkeye yapılan satışlar için kredi, sigorta ve garanti hizmetlerinden yarariandırma ve bu kapsamda başka bir ülkeye satış yükümlülüğünden doğan taahhüdün kapatılmasını içeren bir destek programını devreye alıyor. ANKARA(ANKA)-Eximbank, Serbest Bölgelerde üretilerek başka bir ülkeye yapılan satışlar için kredi, sigorta ve garanti hizmetlerinden yarariandırma ve bu kapsamda başka bir ülkeye satış yükümlülüğünden doğan taahhüdün kapatılmasını içeren bir destek programını devreye alıyor. Dı~ fvllıstc:şcırlıöı'nın ihracat 2009/5 sayılı 'Serbest Bölgelerden Başka Bir Ülkeye Yapılan Satışların Türkiye ihracat Kredi Bankası A.Ş.'nin Kredi, Sigorta Ve Garanti Hizmetlerinden Yarariandıniması Hakkında Tebliğ'i Re;:;ırıi Gazete'de yayımlandı. Tebliğ, 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanunu'na göre Türkiye 'de kurulan Serbest Bölgelerde faaliyet ruhsatı alan ve bölgede belli bir işyeri bulunan gerçek veya tüzelkişi kullanıcıların, başka ülkelere satışlarını artırmak ve bu kullanıcılara finansman desteği sağlamak amacıyla hazırlandı. Tebliğ; Serbest Bölgelerde üretilerek başka bir ülkeye yapılan satışların Türkiye ihracat Kredi Bankası A.Ş. crc11 k Eximbank) tarafından sağlanan kredi, sigorta ve garanti hizmetlerinden yararlandırılmasına ve bu kapsamda başka bir ülkeye satış yükümlülüğünden doğan taahhüdün kapatılmasına ilişkin usul ve esasları kapsayacak. Serbest Bölgelerde üretilerek başka bir ülkeye yapılan satışların taahhüt gerçekleştirme süresi azami 18 ay olacak. Ancak, gemi inşa ve başka bir ülkeye satışının finansmanı amacıyla kullanılacak kredilerde (hazır gemi hariç) ise bu süre 24 ay olarak uygulanacak. Ayrıca; ilgili kullanıcı tarafından taahhüt edilen başka bir ülkeye satışın yüzde 50'sinin gerçekleştirildiğinin tevsiki kaydıyla, krediye ilişkin taahhüt süresi ilgili banka tarafından 6 ay uzatılabilecek. Gemi inşa ve başka bir ülkeye satışın finansmanı amacıyla kullanılan kredilerde (hazır gemi hariç) ise gemi inşa faaliyetinin yüzde 50'sinin tamamlandığının Deniz Ticaıet Odalarından alınanekspertiz raporuyla tevsiki kaydıyla, krediye ilişkin taahhüt süresi ilgili banka tarafından 6 ay uzatılabilecek. 6