10. Sayı. kolay tar fler. b l yor musunuz? da lar hakkında merak ett kler n z. püf noktasi. Mutlu yıllar! www.siemensevaletleri.com. Gelecek evinizde.



Benzer belgeler
4. SINIF FEN VE TEKNOLOJİ DERSİ II. DÖNEM GEZEGENİMİZ DÜNYA ÜNİTESİ SORU CEVAP ÇALIŞMASI

ÖSYM YGS / SOS M Diğer sayfaya geçiniz.

BİYOMLAR KARASAL BİYOMLAR SELİN HOCA

B A S I N Ç ve RÜZGARLAR

Herhangi bir noktanın dünya üzerinde bulunduğu yere COĞRAFİ KONUM denir. Coğrafi konum ikiye ayrılır. 1. Matematik Konum 2.

Fiziki Özellikleri. Coğrafi Konumu Yer Şekilleri İklimi

MEKANSAL BIR SENTEZ: TÜRKIYE. Türkiye nin İklim Elemanları Türkiye de İklim Çeşitleri

Suyun yeryüzünde, buharlaşma, yağış, yeraltına süzülme, kaynak ve akarsu olarak tekrar çıkma, bir göl veya denize akma vs gibi hareketlerine su

Nüfus Dağılışını Etkileyen Faktörler İkiye Ayrılır: 1-Doğal Faktörler 2-Beşeri Faktörler

Akdeniz iklimi / Roma. Okyanusal iklim / Arjantin

5. SINIF SOSYAL BİLGİLER BÖLGEMİZİ TANIYALIM TESTİ. 1- VADİ: Akarsuların yataklarını derinleştirerek oluşturdukları uzun yarıklardır.

YAZILI SINAV CEVAP ANAHTARI COĞRAFYA

SU HALDEN HALE G İ RER

Büyük İklim Tipleri. Ata Yavuzer 9- A Coğrafya Performans Ödevi. Bu çalışma Bilgi ve İletişim Teknolojileri dersinde hazırlanmıştır.

1- Çevresine göre alçakta kalmış ve vadilerle derin yarılmamış düzlüklere ne denir?

ÖZEL EGE LİSESİ İKLİM

10. SINIF KONU ANLATIMI. 46 EKOLOJİ 8 BİYOMLAR Karasal Biyomlar

TÜRKİYENİN JEOMORFOLOJİK ÖZELLİKLERİ. Türkiye'nin jeomorfolojik Gelişimi (Yer şekillerinin Ana Hatları)

KIRLANGIÇ L: Chelidonichthys lucerna M: Kırmızı Kırlangıç Đ: Tub gurnard A: Roter Knurrhani F: Grondin perlon

DOMATESLİ PİRİNÇ PİLAVI

BİNA BİLGİSİ 2 ÇEVRE TANIMI - İKLİM 26 ŞUBAT 2014

DOĞU ANADOLU BÖLGESİ KONUMU, SINIRLARI VE KOMŞULARI:

Detox Beslenme Programı

ÜNİTE 3 YAŞAM KAYNAĞI TOPRAK

BİYOMLAR SUCUL BİYOMLAR SELİN HOCA

ANKARA İLİ T.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI ANKARA İL MÜDÜRLÜĞÜ. Ankara da bilinçli. Çevre Gönüllüleri Yetişiyor

Her hakkı saklıdır. Ticarî amaç ile basılamaz ve çoğaltılamaz. Copyright

Hitit Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Antropoloji Bölümü. Öğr. Gör. Kayhan ALADOĞAN

TÜRKİYE NİN İKLİMİ. Türkiye nin İklimini Etkileyen Faktörler :

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ AUZEF

10. SINIF KONU ANLATIMI. 48 EKOLOJİ 10 BİYOMLAR Sucul Biyomlar

COĞRAFYA YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ 1.JEOLOJİK ZAMANDA OLUŞAN YERLER BU ALANLAR 1. JEOLOJİK ZAMANDA OLUŞTUĞU İÇİN DEPREM RİSKİ EN AZ OLAN YERLERDİR.

COĞRAFYA YEREL COĞRAFYA GENEL COĞRAFYA

Kuşların Gizemli Yolculuğu -Göç!

COĞRAFYANIN PUSULASI HARİTALARLA COĞRAFYA 2018 KPSS BAYRAM MERAL

GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ KONUMU, SINIRLARI VE KOMŞULARI:

Meteoroloji. IX. Hafta: Buharlaşma

BÖLGE KAVRAMI VE TÜRLERİ

TOPOÐRAFYA ve KAYAÇLAR

a 3 -<» rt3 ft3 Ö o\3 CO o\3 Ö o\3 CO v-< 0x3 Ö V-i -i» 3 Gezi / İlgaz Anadolu'nun Sen Yüce Bir Dağısın 0x3 Ö 0x3 Kitap / Kayıp Gül

Volkanİzlanda Yanardağ 190 yıllık uykusundan uyandı

ÇYDD: su, değeri artan stratejik bir nitelik kazanacaktır.

5.SINIF FEN VE TEKNOLOJİ DERSİ

1. Yer kabuðunun yapý gereði olan bir veya birkaç mineralden oluþan kütlelere ne ad verilir?

İKLİM ELEMANLARI SICAKLIK

Minti Monti. İlkbahar 2015 Sayı:17 Ücretsizdir. Kızıl Panda


Bölgesel iklim: Makroklima alanı içerisinde daha küçük alanlarda etkili olan iklimlere bölgesel iklim denir.(marmara iklimi)

Rüzgarlar kum çakıl gibi gevşek maddeleri havalandırarak taşımak, zemine çarparak aşındırmak ve biriktirmek suretiyle yeryüzünü şekillendirirler.

8. Mevsimler ve İklimler

ÜNÝTE - 1 TOPOÐRAFYA ve KAYAÇLAR

B-) Aşağıda verilen sözcüklerden uygun olanları ilgili cümlelere uygun biçimde yerleştiriniz.

3. Eðitim - Öðrenim ve Saðlýk Kýrsal yörelerde (köylerde) eðitim ve saðlýk

Tarım, yeryüzündeki belli başlı üretim şekillerinden en gerekli ve yaygın olanıdır. Tarımın yapılış şekli ve yoğunluğu, ülkelerin gelişmişlik

SU HALDEN HALE GİRER. Nazife ALTIN. Fen ve Teknoloji

CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI

Denizlerimizi ve Kıyılarımızı Koruyalım

ADI: DÜNYA ĠKLĠMLERĠ

CO RAFYA SICAKLIK. Kavram Dersaneleri 6. ÖRNEK 1 : Afla daki haritada, Türkiye de y ll k günefllenme sürelerinin da l fl gösterilmifltir.

Kırkpınar Yaylası-Ilgaz (11 Ekim 2009) Yazı ve fotoğraflar: Hüseyin Sarı (huseyinsari.net.tr)

MEVSİMLERİN OLUŞUMU. Halil KOZANHAN EKSEN EĞİKLİĞİ DÜNYA NIN KENDİ EKSENİ ETRAFINDAKİ HAREKETİYLE GECE-GÜNDÜZ,

2016 Yılı Buharlaşma Değerlendirmesi

İKLİM TİPLERİ. Yıllık ortalama sıcaklık 25 C dolayındadır. Yıllık ve günlük sıcaklık farkı 2-3 C yi geçmez. Yıllık yağış miktarı 2000 mm den

VOLKANLAR VOLKANLAR :

BÖLÜMLERİ: - 1. Adana Bölümü - 2. Antalya Bölümü YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ: AKDENİZ BÖLGESİ KONUMU, SINIRLARI VE KOMŞULARI: Akdeniz Bölgesi

DÜNYAMIZIN KATMANLARI FEN BİLİMLERİ

Güneş, Dünya etrafında dönme hareketi yapar. Güneş, sıcak gazlardan oluşan bir gök cismidir. Güneş, kendi etrafında dönme hareketi yapar.

sınıflar için. Öğrenci El Kitabı

Minti Monti. Ya şas ın Ka r. Kar Neden Yağar? Eğlenceli Kış Hayvanlar Kışı Nasıl Geçirir? Sen Neymişsin Alpaka!

Doðal Unsurlar I - Ýklimin Etkisi Doðal Unsurlar II - Yerþekillerinin Etkisi Dünya'nýn Þekli ve Sonuçlarý

BAŞLICA TOPRAK TİPLERİ

COĞRAFYA-2 TESTİ. eşittir. B) Gölün alanının ölçek yardımıyla hesaplanabileceğine B) Yerel saati en ileri olan merkez L dir.

CANLILAR DÜNYASINI GEZELİM TANIYALIM

Dünya üzerindeki herhangi bir yerde Güneş in tam tepe noktasında olduğu an saat kabul edilir. Buna göre ayarlanan saate yerel saat denir.

Ö:1/ /02/2015. Küçüksu Mah.Tekçam Cad.Söğütlü İş Mrk.No:4/7 ALTINOLUK TEL:

Diğer sayfaya geçiniz YGS / SOS

Orojenez (Dağ Oluşumu) Jeosenklinallerde biriken tortul tabakaların kıvrılma ve kırılma olayına dağ oluşumu ya da orojenez denir.

1. İklim Değişikliği Nedir?

Muffin kalıpları. Ürün bilgisi ve tarif

Kişiye Özel SDM Protokolü Tarifler

TÜRKİYE NİN DÜNYA ÜZERİNDEKİ YERİ

Veysel Işık. JEM 107/125/151 Genel Jeoloji I. Yerin Merkezine Seyehat. Prof. Dr.

FENERBAHÇE SPOR KULÜBÜ EĞİTİM KURUMLARI ANADOLU LİSESİ 10. SINIFLAR COĞRAFYA İZLEME SINAVI

COĞRAFİ YAPISI VE İKLİMİ:

MEZGĐT. L: Merlangius merlangius euxinus M: Mavi mezgit Đ: Whiting A: Merlan F: Merlu

Atoller (mercan adaları) ve Resifler

Kızlarsivrisi (3070 m) (27-28 Haziran 2015) Yazı ve fotoğraflar: Hüseyin Sarı

ÜNİTE 4 DÜNYAMIZI SARAN ÖRTÜ TOPRAK

Her hakkı saklıdır. Ticarî amaç ile basılamaz ve çoğaltılamaz. Copyright

JAA ATPL Eğitimi (METEOROLOJİ) World Climatology

TÜRKİYE NİN FİZİKİ ÖZELLİKLERİ. ekrem keskin

Dünya kendi içinde benzerlik gösteren 6 büyük flora alemine ayrılır: 1.Holarktikflora alemi 2.Paleotropis, 3.Neotropis, 4.Australis 5.

GİRİŞ. Sağlıklı Beslenme ve Vücudumuzun Sağlıklı Beslenme Piramidi. Ana Gıda Grupları

DALGALAR NEDEN OLUŞUR? Rüzgar Deniz Araçları (Gemi, tekne vb) Denizaltı Heyelanları Depremler Volkanik Patlamalar Göktaşları Topografya ve akıntılar

ABDULLAH ALİYE CAN ANAOKULU MENEKŞELER SINIFI ARALIK AYI BÜLTENİ

Dünyanın ısısı düzenli olarak artıyor. Küresel ortalama yüzey ısısı şu anda15 santigrat derece civarında. Jeolojik ve diğer bilimsel kanıtlar,

MADDENİN ISI ETKİSİYLE HAL DEĞİŞİMİ SEZEN DEMİR

Doğada Keşif Yapıyoruz

FRANSA. Turizm,Ulaşım,Sanayi.

Murat TÜRKEŞ ve Telat KOÇ Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü, Çanakkale

Transkript:

10. Sayı BU AY KONUMUZ DA LAR kolay tar fler bunlari b l yor musunuz? da lar hakkında merak ett kler n z foto flaka püf noktasi Mutlu yıllar! www.siemensevaletleri.com Gelecek evinizde. 01.indd 1 12/5/08 4:13:46 PM

bunla i b l yor musunuz? Dünyanın en büyük ve en yüksek da ları Asya daki Himalaya Da ları dır. Da ların uzunlu u 2500 km yi bulur. Himalayalar, dünyanın en yüksek zirvesi olan Everest i de içine alır. Yüksekli i 8850 metredir. Yeryüzündeki en yüksek 14 tepe Himalayalar dadır. Türkiye nin en yüksek da ı A rı Da ı dır. A rı Da ı, Do u Anadolu da yer alır. Yüksekli i 5137 metredir. Zirvesi dört mevsim boyunca erimeyen karlarla kaplıdır. Yeryüzünde aktif durumda 1500 den fazla yanarda vardır. Yakla ık 80 den fazla yanarda ın da okyanusların altında oldu u biliniyor. Aktif yanarda ların en tanınmı toplulu u Akdeniz grubudur. Vezüv, Etna, Stromboli ve Vulcano yu içine alır. Dünyanın en büyük volkanı Havai deki Mauna Loa nın deniz seviyesinden yüksekli i 4300 metredir. Türkiye, bitki örtüsü açısından dünyanın en zengin ülkelerinden biridir. Yakla ık 9000 bitki türünün bulundu u ülkemizde yüksek da çayırlarından, bazı tropik bitkilere, bozkırlardan i ne yapraklı ormanlara kadar çok çe itli bitki toplulukları bulunmaktadır. 2 Da larda daha çok me e, kestane, akçaa aç, ardıç gibi kozalaklı ve i ne yapraklı a açlar, kekik, karanfil gibi da bitkileri vardır. En yüksek tepelerde ise da yosunları yeti ir. Güne Sistemi nin en yüksek da ı, Mars taki Olympus Mons tur. Yüksekli i 25 km dir. 02-Bunlari biliy..indd 2 12/5/08 5:02:18 PM

çer de ne var? Merhaba Arkada lar, 6 merak ed len sorulår Bir yılı daha geride bıraktık. Yeni bir yıla yine sizlerle birlikte girmek ne güzel! Do a ve çevre bilgilerimi siz sevgili Siemjunior okurlarıyla payla mak bana büyük bir mutluluk veriyor... Bu sayımızın konusu da lar. Da lar ne güzeldir de il mi! Tepesi bembeyaz karlarla kaplı da ları seyretmek ne keyiflidir. Bir da gezintisi yaptı ımızda içimiz açılır, ci erlerimiz oksijenle dolar, kendimizi çok iyi hissederiz. Peki, dünyamızın büyük bir bölümünü kaplayan da ların nasıl olu tu unu, kaç çe it da oldu unu, yanarda ları biliyor musunuz? Da lar hakkında birbirinden ilginç bilgileri bu sayıda bulacaksınız. Hepinize sa lıklı, mutlu, ba arılı bir yıl dilerim. 8 ç zg öykü 5 foto flaka MT YAZ SAH B : A. Haluk ÇELEB O LU Adresi: Balkan Cad. Çakmak Mah. No:51 Ümraniye - STANBUL YAZI LER MÜDÜRÜ: Deniz Karaç YÖNET M YER VE ADRES : BSH Ev Aletleri Sanayii ve Ticaret A. Balkan Cad. Çakmak Mah. No:51 Ümraniye - STANBUL BASIM YER : Do an Ofset BASIM TAR H : Aralık 2008 KOORD NASYON: Do an Egmont ED TÖR : Nural Birden LLÜSTRASYON: Murat Bingöl GRAF K TASARIM: enol Alanbay YAYIN TÜRÜ: YEREL SÜREL YAYIN BSH Ev Aletleri Sanayii ve Tic. A.. tarafından 3 ayda bir yayınlanır, ücretsizdir. 444 66 88 Siemens Ça rı Yönetim Merkezi www.siemensevaletleri.com 03 Icindekiler.indd 3 12/5/08 4:17:05 PM

KL MANJARO Ç N YAPAY KAR MI ÜRETSEM ACABA? b l m - Çevre Klimanjaro Da ı, doruklarını süsleyen bembeyaz karlarıyla Afrika nın en iyi bilinen sembollerinden biri. Ancak yapılan ara tırmalar, son otuz yıl içinde eski yanarda ın tepesindeki kar ve buz tabakasının git gide eridi ini ve yüzde 80 oranında azaldı ını ortaya koydu. Bu hızla giderse Klimanjaro nun doruklarında hiç kar kalmayaca ı tahmin ediliyor. Bunun en büyük nedeninin küresel ısınma oldu u söyleniyor. 4 kl manjaro nun karları er yor! süphan da ı, da cıların gözdes... Do u Anadolu daki Süphan Da ı, son yıllarda da cıların gözde mekanı haline geldi. Bitlis te bulunan 4048 metre yüksekli indeki Süphan Da ı, yüksek sırada ları ve ilginç yer ekilleriyle da cılık meraklılarına farklı seçenekler sunuyor. Süphan Da ı, profesyonel ekip kullanılmadan çıkılabilecek bir da, bu yüzden da cılık meraklıları ilk deneyimlerini burada gerçekle tirebiliyor. erc yes da ı nda yen b r b tk türü keflfed ld! Bitki türü bakımından zengin bir yapıya sahip olan Kayseri Erciyes Da ı nda yeni bir bitki türü ke fedildi. Kayseri Erciyes Üniversitesi Ö retim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Cem Vural tarafından yapılan incelemelerde, ke fedilen bitki türüne Dianthus Aytachii ismi verildi. 0.5 ile 7 santimetre boya sahip olan bitkinin beyaz-kırmızı taç yaprakları bulunan bir karanfil türü oldu u belirtiliyor. Çengel boynuzlu da keç ler koruma altında... Dünyada sadece Do u Karadeniz Bölgesi nde görülen çengel boynuzlu da keçileri koruma altına alınıyor. Dünyada 16 farklı keçi türünden biri olan çengel boynuzlu da keçileri sadece Kaçkar Da ları Milli Parkı nda ya ıyor. Sayıları her gün azalmakta olan da keçileri, Avrupa Birli i Projesi ile bilinçsiz avcılardan korunacak. Yöre halkı bu keçi türü hakkında bilinçlendirilecek. 04 Bilim.indd 4 12/5/08 4:19:01 PM

foto fiaka BAKIN, BEN DE DA LARIN KRALI OLDUM! UFAK TEFEK B EY AMA CANIMIZA OKUYACAK SANK! HAYDA BRE PEHL VAAAN! SAKIN ÜSTÜME TIRMANIP BEN RAHATSIZ ETMEY N. ÇOK UYKUM VAR, MIRRRR! U YÜKSEKL K KORKUSUNDAN DA ASLANI DE L, OLSA OLSA YER ASLANI OLURUM! NEYSE, SONUNDA Z RVEYE VARDIM. DA CILIK DA ZOR M YAN! MD DEPREM OLURSA YANDIK! OOOH! BURADA K MSE BEN RAHATSIZ EDEMEZ! 5 05 Fotosaka.indd 5 12/5/08 4:20:47 PM

merak ed len sorular Ve iðte cevapları. dünyanın en yüksek da ları hang ler d r? ôlarla kaplıdır. Yeryüzünün yüzde 24 ü da y Amerika nın Asya nın yüzde 54 ü, Kuze zde 25 i, Güney yüzde 36 sı, Avrupa nın yü ustralya nın Amerika nın yüzde 22 si, Av zde 24 ü yüzde 17 si ve Afrika nın yü anın en bütünüyle daôlıktır. Düny arı ðunlardır: yüksek daôlarından bazıl K2 (Pakistan, Everest (Nepal, 8850m), (Tibet, 8611m), Kanchen Junga 16m), 8586m), Lhoste (Tibet, 85 manjaro Makalu (Tibet, 8463m), Kli (Yeni Gine, (Tanzanya, 5895m), Java (òsviçre, 4807m), 5029m), Alp-Mont Blanc m) Fujiyama (Japonya, 3776 türk ye dek da ların da ılımı: Ülkemiz engebeli ve yüksek bir yapıya sahiptir. Türkiye de daôlar çok genið bir alan kaplar. Baðlıca sıradaôlar kuzeyde ve güneyde kıyıya paralel olarak uzanır. Sıradaôlar ülkenin doôu kesiminde daha sıktır ve en yüksek tepeler buralarda görülür. Türkiye deki daôların daôılımı ðöyledir: Kuzey Anadolu Daôları: (òsfendiyar, Canik, Rize Daôları, Mescid Daôı, Köroôlu, Küre ve Ilgaz daôları.) Güney Anadolu Daôları: (Toros Daôları) Batı Anadolu Daôları: (Madra, Yunt, Aydın, Menteðe, Türkmen, Emir Daôı, Murat Daôı, Kaz Daôları, Uludaô, Yıldız Daôları.) òç Anadolu Daôları: (Elmadaô, Akdaôlar, Tecer, Erciyes, Karacadaô.) Doôu Anadolu Daôları: (Munzur, Palandöken, Bingöl Daôları. Büyük Aôrı ve Küçük Aôrı Daôı, Tendürek, Süphan, Nemrut.) 6 06-07 Merak Edilen Sorular.indd 6 12/5/08 4:22:57 PM

yanarda lar nasıl oluflur? Dünyamızın yüzeyini kaplayan yerkabuôunun altında magma adı verilen erimið katmanlar vardır. Magma, yüksek basınç ve sıcaklıkla erimið mineraller ve madenlerden oluðan yoôun bir sıvıdır. ñiddetli yer sarsıntıları sonucu magmanın yüzeyden dıðarı püskürmesi sonucu yanardaôlar oluður. Bir yanardaô patlamasından önce gökyüzüne toz ve kül püskürür. Ardından sıcak magma yeryüzüne çıkmaya baðlar. Volkanlardan yeryüzüne akan magmaya lav denir. Sıcak lavlar bir süre sonra yerin üstünde soôuyarak kayalara dönüðür. da larda hang Çevre koðulları canlılar için çok önemlidir. Isı, güneð ıðıôı, nemlilik, yaôıð, rüzgar, kaya ya da toprak türleri gibi etmenler canlı türlerini belirler. Daôlarda yaðayan bitki ve hayvanların türü de yükseltiye baôlıdır. Bir daôın yamaçlarında birbirinden farklı yaðam kuðaklarına rastlanabilir. Hayvanlar genellikle bitkiyle beslendikleri için, belli bir alanın bitki örtüsü onların beslenme biçimini etkiler. Örneôin Güney Amerika daki And Daôları nda yaðayan bir kuð türü olan çulluk, daôların yüksek yerlerindeki bitkilerle beslenir. Daôlarda yaðayan birçok hayvan vardır; geyikler, daô keçileri, daô aslanları, kurtlar, tilkiler, ayılar, daô sıçanları ve küçük memeliler. Birçok büyük ve küçük hayvan mevsimler deôiðtikçe beslenebilmek için daôın Çulluk daha yüksek yerlerine çıkar ya da aðaôılara iner. 06-07 Merak Edilen Sorular.indd 7 7 12/5/08 4:24:11 PM

Ç zg roman Da Gezintisi... YAZAN: NURAL B RDEN, Ç ZEN: MURAT B NGÖL Bakın çocuklar, u yüksekteki karlı tepeler ne güzel görünüyor de il mi? Evet evet, çok güzel. Her ey çok güzel, hava mis gibi, ci erlerim bayram ediyor. Bu da gezintisine çıktı ımız çok iyi oldu. Ne zamandır do ru dürüst yürümüyordum. Hep evde, ya da masa ba ında oturup duruyoruz. Eee... yani u anda bilgisayarımın ba ında olmak da fena olmazdı do rusu. Çok yoruldum, bacaklarım sızlamaya ba ladı. Hadi hadi, sızlanıp durma Sinem. Sürekli oturmaktan neredeyse yürümeyi unutmu sun. Yoksa bu kadar çabuk yorulmazdın. Bence bu yürüyü leri daha sık yapmalıyız. Evet, çok yazık. Birileri gencecik bir a acı kesmi. Genç bir a aca kıyılır mı? Ayrıca yasak! u insanları anlayamıyorum do rusu. Baba, bak buradaki a aç kesilmi galiba! 8 08-11-c izgi.indd 8 12/5/08 5:35:38 PM

Burnuma kızartma kokuları geliyor. Mmm, mis gibi. Demek ki yakınlarda insanlar var! Her yerde çöpler var, çok kötü! Bu i eler, konserve kutuları, plastik torbalar kendili inden çürüyüp yok olmaz, do aya karı mazlar. Böylece da larımız da çöplü e döner. A LEM Z B R SÜRE YÜRÜDÜKTEN SONRA, KAMP ALANININ Ç NDE MANGAL YAPAN BA KA B R A LEYE RASTLAR. Merhaba, kolay gelsin. Merhabalar, buyurun, birlikte yiyelim. Bol bol etimiz var. Hadi buyurun, lütfen. Da havası ne güzel de il mi. Tertemiz. Bir de yerler temiz olsa... Gelirken yerlere atılmı pet i eler, po etler, konserve kutuları gördük de biraz moralimiz bozuldu. Biz gördü ümüz çöpleri topluyoruz. Bakın... Herkes böyle yapsa ortalıkta hiç çöp kalmaz. 9 08-11-c izgi.indd 9 12/5/08 5:35:49 PM

Aferin çocuklar. Çöpler koskoca da ları bile kirletebilir. Hepimiz bu konuda duyarlı olmalıyız. Ate yakmak da çok dikkat istiyor. Tabii biz her türlü önlemimizi aldık. Etrafa sıçramaması lazım. Ayrıca ate in iyice söndü ünden emin olmadan gitmemek gerek. En iyisi biraz suyla söndürmek... Ke ke herkes sizler kadar duyarlı olsa. Neyse, biz biraz daha yürüyece iz. Size afiyet olsun. Ho ça kalın. Ho ça kalın. Güle güle! SOHBET EDEREK YOLLARINA DEVAM EDERLER 10 08-11-c izgi.indd 10 12/5/08 5:35:58 PM

? Aaa, sincaba bakın. Ne eker ey! O kokladı ı ey ne acaba? Hiç yabancı gelmiyor ama.. A, evet, bu bir pilmi. Zavallı sincap, onu ceviz mi zannetti acaba? nsanlar da ları gerçekten de çöplük olarak kullanıyorlar. Bu pillerin do adaki tüm bitkilere, hayvanlara ne kadar zararlı oldu unu kimse bilmiyor mu acaba? Bunlar resmen zehir saçıyor. Anne, evde yeteri kadar bo po et var mı? Evet var, ama neden sordun? Bundan sonra da da yürüyü e çıkarken yanımıza bol bol po et alalım da, biz de yere atılmı olan tüm bu çöpleri toplayalım. Ben daha temiz bir da da yürümek istiyorum. Ben de öyle! 11 08-11-c izgi.indd 11 12/5/08 5:36:06 PM

da larimiz a rı da ı püf noktasi toros da ları Türkiye nin Akdeniz kıyısına paralel olarak uzanan sırada lardır. En yüksek noktası 3767 metre ile Kızılkaya zirvesidir. Türkiye nin en yüksek da ıdır. Sönmü bir volkanik da dır. Do u Anadolu da, A rı ilindedir. Yüksekli i 5137 metredir. nemrut da ı Adıyaman ın Kahta ilçesindeki Nemrut Da ı, sönmü bir volkanik da dır. En yüksek noktası 2150 metredir. Tepesinde bulunan dev heykelleriyle dünyanın sekizinci harikası olarak tanınır. kazda ı Do al güzellikleriyle birçok efsaneye konu olan Kazda ı, 1774 metre yüksekli iyle Biga Yarımadası nın en yüksek da ıdır. Akarsuları, bitki örtüsü ve hayvan varlı ı ile Türkiye nin do al kaynakları en zengin yerlerinden biridir. Türkiye nin kuzeyinde, Do u Karadeniz kıyısı boyunca uzanan sırada lardır. Yüksekli i 3000 metrenin üzerindedir. Da cılık, yürüyü, kayak gibi do a sporlarının yapıldı ı merkezlerden biridir. kaçkar da ları ç Anadolu nun en yüksek da ıdır. Sönmü bir yanarda olan Erciyes in zirvesi bir kubbeye benzer. En yüksek noktası 3917 metredir. Kayak merkezlerimizden biridir. erc yes da ı c lo da ı Do u Anadolu Bölgesi nin Hakkari ilindeki buzul da lardır. Yakla ık 30 km boyunca uzanır. Türkiye nin ikinci yüksek zirvesi olan Uludoruk zirvesini de içine alır. ç Anadolu da, Aksaray ve Ni de sınırları içinde yer alır. 3268 metre yüksekli i ile ç Anadolu nun en yüksek ikinci volkanik da ıdır. Doru unda büyük bir krater gölü yer alır. Do u Anadolu Bölgesi nin batısında yer alır. Batıdan do uya 130 km boyunca uzanan sırada lardır. Yüksekli i 3300 metreyi geçer. Üzerinde buzul gölleri, me e ormanları, yabani hayvanlar ve sayısız bitki türleri bulunmaktadır. 12 hasan da ı munzur da ları 12-13 Pu fnoktasi- Yemekler.indd12 12 12/12/08 1:45:08 PM

kolay tar fler Tarifler benden hazırlaması senden! Kı geldi, havalar so udu. Sıcacık bir çorbaya ne dersiniz? Bir de kolayca yapabilece iniz po aça tarifimiz var. Tabii, her zaman oldu u gibi bir büyü ünüzle birlikte... Kı çorbası i 30 r. n Tarifi: Pirinci bir kapta ha layın. Tavuk gö sünü ayrı bir tencereye koyup, üzerine 4 su barda ı su ekleyerek ha layın. Patates, havuç ve kerevizi küp eklinde do rayıp, tavu un üzerine ekleyin. Sebzeler iyice pi ince, ha lanmı pirinci ve tuzu da ekleyin. Bir kabın içinde çırptı ınız yumurta ve limon suyunu çorbanın kaynayan suyuna karı tırın. Çorbayı ate ten aldıktan sonra üzerini kıyılmı maydanozla süsleyin. Peynirli po aça Malzemeler: 3 su barda ı un 1 yumurta 1 tatlı ka ı ı tuz Yarım su barda ı sıvı ya Yarım su barda ı süt 1 su barda ı yo urt 1 paket toz maya Çörek otu ve susam 200 gr beyaz peynir Malzemeler: Yarım su barda ı pirinç 1 tavuk gö sü 2 adet patates 1 adet havuç 1 adet kereviz 1 adet limon 1 yumurtanın sarısı nce kıyılmı maydanoz Yeteri kadar tuz Tarifi: Unu bir kabın içine bo altın. Paket mayayı toz halinde una ekleyip karı tırın. Yumurtanın sarısını po açanın üzerine sürmek için ayırın, beyazını una katın. Yo urt, sıvı ya ve tuzu da ekleyip kulak memesi kıvamında bir hamur elde edinceye kadar yo urun. Hamuru 40 dakika dinlendirin. Daha sonra ceviz büyüklü ünde parçalar koparıp içine bir miktar peynir koyduktan sonra ya lanmı tepsiye dizin. Üzerine ayırdı ınız yumurta sarısını sürün, çörek otu ve susam da serptikten sonra, önceden 180 dereceye ısıtılmı fırında üzerleri kızarıncaya kadar pi irin. Afiyet olsun 13 12-13 Pu fnoktasi- Yemekler.indd13 13 12/5/08 4:27:58 PM

10 soruda da lar Daô nedir? Daôlar, çevresindeki alanlardan daha yüksek olan kara kütleleridir. Yeryüzündeki karasal alanın yaklaðık yüzde 24 ü daôlarla kaplıdır. Dünyadaki nehirlerin çoôu daôlardaki kaynaklardan beslenir. Daôlar nasıl oluðtu? Daôlar, çok uzun zaman dilimleri içinde, volkanik patlamalar ya da büyük sarsıntılar sırasında yer kabuôunun yükselmesiyle ortaya çıkmıðtır. Yerkabuôu çok büyük tabakalar halindedir. òki yeryüzü tabakası çarpıðtıôında, daha dayanıklı olan tabaka diôerinin altında kalır. Üstte kalan tabaka kıvrılarak yükselir ve daôları meydana getirir. Kaç çeðit daô vardır? Tektonik ve volkanik daôlar olmak üzere iki daô tipi vardır. Tektonik daôlar yerin sıkıðmasıyla oluðmuðtur. Türkiye deki Kaçkar, Munzur ve Canik daôları tektonik daôlardır. Yanardaôların patlaması sonucu yüzeye çıkan erimið maddeler zamanla katılaðarak volkanik daôları oluðturmuðtur. Yurdumuzdaki Aôrı, Erciyes ve Nemrut daôları volkanik daôlardır. Sıradaô ne demektir? Daôların bir kısmı tek daôlar, bir kısmı da sıradaôlar halindedir. Türkiye deki Erciyes ve Hasandaô tek daôlardır. Sıradaôlar, birçok daôın birleðmesiyle oluðan daôlar topluluôudur. Bir sıradaôı diôerinden ırmaklar ya da vadiler ayırır. Yurdumuzdaki Toroslar sıradaôlara örnektir. Daôlarda insanlar yaðar mı? Dünya nüfusunun yüzde 10 u daôlarda yaðar. Alpler, yaðam koðulları açısından en elveriðli daôlardır. Alpler de yaklaðık 11 milyon insan yaðamını sürdürmektedir. Daôda yaðam koðulları oldukça zordur, iklim serttir, hava soôuktur. Buna raômen insanlar bu koðullara uyum göstererek yaðamayı baðarmaktadır. Türkiye de halen 20 bin civarında daô köyü bulunmaktadır. Kaz Daôları ndaki Tahtakuðlar Köyü, Konya daki Yaylacık Köyü daô köyleridir. 14 14-15 On soru.indd 14 12/5/08 4:49:08 PM

Daôların önemi nedir? Sıcaklık ve yaôıð üzerinde daôların çok büyük etkileri vardır. Yeryüzündeki ormanların büyük bir kısmı daôlardadır. Daôların uzanıðı ve yüksekliôi, farklı bitki ve orman kuðaklarının yetiðmesine, bu da farklı canlı türlerinin ortaya çıkmasına neden olur. Ayrıca daôlar zengin su, enerji ve maden kaynaklarıdır. Daôlar iklimi nasıl etkiler? Daôlık bölgelerde daôların nemli rüzgarlara bakan yamaçları bol yaôıð alır. Yükseklerde kıðlar çok soôuk geçer, iklim serttir. Çevresi daôlarla kaplı olan bölgelerdeyse yaôıð azdır. Örneôin òç Anadolu Bölgesi nde yaôıðların yetersiz olmasının nedeni çevresindeki yüksek daôlardır. Daôlar neden yaôıða neden olur? Hareket eden hava bir daô ile karðılaðtıôında yükselmeye baðlar. Yükselirken genleðir, soôur ve bulutlar oluður. Daha da yükseldiôinde yoôunlaðma olur ve su damlacıkları yaôıð olarak düðmeye baðlar. Eôer yükselme soôuk bir hava kütlesi içinde olursa yaôıð kar olarak görülür. Daôlardan nasıl yararlanırız? Daôlar, temiz havası, güzel manzarası ile insanlar için her zaman çekici olmuðtur. Bir daô gezintisi yaptıôımızda ciôerlerimiz oksijenle dolar. Daôcılık sporu en keyifli sporlardan biridir. Ayrıca daôlarda çiftçiler hayvanlarını otlatır, su kaynaklarından yaðam bölgelerine su saôlanır. Daôlar çevre kirliliôinden zarar görür mü? Çevre kirliliôi daôlar için de tehdit oluðturur. Yapılan araðtırmalar, tüm dünyada daôlara verilen çevre zararının selleri, toprak kaymalarını ve yangınları artırabileceôini, daô eteklerinde yaðayan insanların açlıkla karðı karðıya kalmalarına yol açabileceôini ortaya koyuyor. Daôlara zarar veren etmenlerin baðında kirlilik, savað, aôaçların kesilmesi ve bilinçsiz turizm geliyor. 15 14-15 On soru.indd 15 12/5/08 4:51:05 PM

7 FARK FREL BULMACA?! 16 16-19 Oyun.indd 16 12/5/08 4:39:42 PM

BOYAMA LAB RENT Bulutu bana ula tırabilir misin? 17 16-19 Oyun.indd 17 12/5/08 4:40:31 PM

EKS K PARÇA Buzdolabının eksik parçası a a ıdakilerden hangisi? DA LAR Bu da ların bazıları birbirinin aynı. Onları bulabilir misin? 18 16-19 Oyun.indd 18 12/5/08 4:40:46 PM

GÖLGELER Gölgemi kaybettim! Bulabilir misin? DA Ç ZEL M 19 16-19 Oyun.indd 19 12/5/08 4:41:02 PM

Nadide Seçil ARSLAN Ne e AKGÜN Göksu YILDIRIM Deniz GÖKMENO LU bulmacaların yanıtları 7 FARK LAB RENT EKS K PARÇA DA LAR FREL BULMACA: Tependeki çukur da ne öyle? Yıllar önce patladı ım zaman oldu! GÖLGELER: 3 NOLU GÖLGE 20 Sizden gelenleryeni.indd 20 12/5/08 5:09:40 PM