Erken Çocukluk Eğitim ve Bakımında Akran İlişkileri Peer Relationships in Early Childhood Education and Care Editörler Margaret Kernan ve Elly Singer Çeviri Editörleri Yrd. Doç. Dr. Aysel Tüfekci Doç. Dr. Ümit Deniz
NOBEL AKADEMÝK YAYINCILIK EÐÝTÝM DANIÞMANLIK TÝC. LTD. ÞTÝ. YAYIN NU : 542 E itim Bilimleri Nu : 113 ISBN : 978-605-133-444-8 1. Basımdan Çeviri, Ocak 2013 ERKEN ÇOCUKLUK E T M VE BAKIMINDA AKRAN L K LER PEER RELATIONSHIPS IN EARLY CHILDHOOD EDUCATION AND CARE MARGARET KERNAN VE ELLY SINGER Çeviri Editörleri: YRD. DOÇ. DR. AYSEL TÜFEKC DOÇ. DR. ÜM T DEN Z Copyright 2013, NOBEL AKADEM K YAYINCILIK E T M DANI MANLIK T C. LTD. T. SERT F KA NU 20779 Bu bask n n bütün haklar Nobel Akademik Yay nc l k E itim Dan manl k Tic. Ltd. ti.ne aittir. Yay nevinin yaz l izni olmaks z n, kitab n tümünün veya bir k sm n n elektronik, mekanik ya da fotokopi yoluyla bas m, yay m, ço alt m ve da t m yap lamaz. All Rights Reserved. Authorised translation from the English language edition published by Routledge, a member of the Taylor & Francis Group. This provision is an integral part of this Agreement, and the licence to publish granted by the Proprietor is conditional upon the printing of the correct copyright notice. Genel Yay n Yönetmeni: Nevzat Argun -nargun@nobelyayin.com- Yay n Koordinatörü: P nar Gülter -pinargulter@nobelyayin.com- E itim Bilimleri Editörü: Nevzat Argun -nargun@nobelyayin.com- Redaksiyon: Emre Gürbüz -emregurbuz@nobelyayin.com- Dizgi-Mizanpaj: Dilek Alantor Çelebi -dilek@nobelyayin.com- Görsel Tasar m: Özgül Emekçi Özbudak -ozgul@nobelyayin.com Üretim Sorumlusu: Halil Ye il Bask ve Cilt: Hazar Matbaac l k Sertifika Nu: 26482 Da t m: Volkan Kurt -volkankurt@nobelyayin.com- +90 312 418 20 10 Tan t m: Sad k Küçükakman -sadik@nobelyayin.com- Yavuz ahin -yavuz@nobelyayin.com- Onur Uysal -onur@nobelyayin.com- Çetin Erdo an -cetin@nobelyayin.com- Serdar Dö er -serdar@nobelyayin.com- Serhat Geçkald -serhat@nobelyayin.come-satis: Volkan Özdemir -esatis@nobelkitap.com- Sipari : siparis@nobelyayin.com KÜTÜPHANE B LG KARTI Kernan, Margaret. Singer, Elly Erken Çocukluk Bak m nda Akran li kileri / Peer Relationships in Early Childhood Education and Care Margaret Kernan, Elly Singer Çeviri Editörleri: Yrd. Doç. Dr. Aysel Tüfekci, Doç. Dr. Ümit Deniz 1. Bas mdan Çeviri, xiii + 144 s., 160x235 mm Kaynakça ve dizin var. ISBN 978-605-133-444-8 1. Akran li kileri 2. Erken Çocukluk 3. Erken Çocukluk E itim ve Bak m 4. Ö retmen ve Bak c lar NOBEL AKADEMÝK YAYINCILIK EÐÝTÝM DANIÞMANLIK TÝC. LTD. ÞTÝ. Ankara Daðýtým Kültür Mah. Mithatpaþa Cad. Nu: 74 B-01/02 Kýzýlay / ANKARA Tel: 0312 418 20 10 Faks: 0312 418 30 20 / www.nobelyayin.com nobel@nobelyayin.com Merkez ÝOSB Abdülkadir Geylani Cad. Nu: 2/A Ostim / ANKARA Tel/Faks: 0312 386 00 91
Çeviri Grubu Ön Söz Yrd. Doç. Dr. Aysel TÜFEKCİ Bölüm 1: Giriş Yrd. Doç. Dr. Aysel TÜFEKCİ, Doç. Dr. Ümit DENİZ Bölüm 2: Erken Çocukluk Eğitim ve Bakım Ortamlarında Sosyalleşme Çalışmaları İçin Bir Model Yrd. Doç. Dr. Aysel TÜFEKCİ Bölüm 3: Çocuklar ve Ebeveynlerin Oyun ve Arkadaşlık Perspektifleri Yrd. Doç. Dr. Aysel TÜFEKCİ Bölüm 4: Küçük Çocukların Katılım Haklarının Kültürel Çeşitlilik Bağlamında Yeniden Düşünülmesi Bilim Uzmanı Gül KAHVECİ, Yrd. Doç. Dr. Aysel TÜFEKCİ Bölüm 5: Oyun ve Reçete Öğr. Gör. Dr. Mümin TUFAN Bölüm 6: Kamerun da Karma Yaş Gruplarının Önemi Yrd. Doç. Dr. Refika OLGAN ODTÜ, Eğitim Fakültesi Bölüm 7: Brezilya Gündüz Bakım Merkezlerinde Akran İlişkileri Yrd. Doç. Dr. Refika OLGAN ODTÜ, Eğitim Fakültesi Bölüm 8: Çok Kültürlü Çocuk Bakım Ortamlarında Aidiyet Duygusunu Beslemek Bilim Uzmanı Gül KAHVECİ Bölüm 9: Engelli Çocukların Kaynaştırılması Öğr. Gör. Dr. Mümin TUFAN Bölüm 10: Küçük Çocukların Sosyal İlişkilerini Desteklemede Erken Çocukluk Bakıcılarının Eğitimi Doç. Dr. Ümit DENİZ Bölüm 11: Saygı Doç. Dr. Ümit DENİZ
Yazarlar Nina von der Assen, Hollanda n n Leiden ehrindeki Uluslararas Çocuk Geli imi Giri imi (ICDI) nde program yöneticisidir. ICDI, politikalar ve uygulamalar geli tirmek için yerel kapasitenin (çocuklar n, onlar n topluluklar n n, kurulu lar n ve yetkililerin) geli mesine yard m ederek zor artlar alt nda büyüyen çocuklar n esenlikte olmalar n sa lamak için çal an uluslararas bir sivil toplum örgütüdür. Nina n n uzmanl k alan, engelli çocuklar ve çocuk haklar konular n içermektedir. Carollee Howes ve California Üniversitesi Los Angeles (UCLA) taki meslekta lar n n çal malar, çocuklar n aile içindeki ve çocuk bak m ortamlar ndaki sosyal ili kilerinin geli imlerine odaklan r. Los Angeles, Amerika Birle ik Devletleri ndeki en büyük göçmen grubu olan, ço unlukla yoksul, k rsal alanlardan gelen Meksika kökenli ailelere ev sahipli i yapmaktad r. Los Angeles; ayn zamanda sosyal statü, etnik köken ve ana dili bak m ndan çe itlili i olan uluslararas bir kent merkezidir. Margaret Kernan okul öncesi e itim ve bak m nda ve ilkö retimde ö retmen, e itimci ve ara t rmac olarak rlanda, ngiltere ve Hollanda da çal m t r. Kendi çal malar n, çocuklu un disiplinler aras sosyal çal malar kapsam nda görmekte ve disiplinler aras ara t rman n zorluklar ndan keyif almaktad r. Kentsel ortamlarda oyunun, çocuklar n ev, bak m ve e itim ortamlar ndaki ve mahalle ya ant lar ndaki rolü özel ilgi alanlar ndan biridir. Margaret, Leiden, Hollanda da Uluslararas Çocuk Geli imi Hareketleri (ICDI) nin üst düzey program yöneticisidir. Anne Trine Kjørholt Norveç Çocuk Ara t rma Merkezinin yöneticisidir. O ve meslekta lar çocuk ve çocuklu a ili kin disiplinler aras sosyal çal malar paradigmas ile ba lant l olarak teorik ve metodolojik ara t rmalar yürütmektedirler. Norveç Çocuk Ara t rma Merkezi, küresel bir ara t rma a olan Uluslararas Çocuk zlemi için anahtar bir kurumdur. Anne Trine nin son zamanlarda yönetmekte oldu u büyük ara t rma projeleri aras nda unlar yer al r: (1) Modern Çocuk ve Esnek Piyasas, Çocuklar n Ya am n n Kurumsalla t r lmas ve Bireyselle tirilmesi; (2) Vatanda Olarak Çocuklar ve Çocuk Yarar na Olma; (3) Etiyopya ve Zambiya da Çocuklar, Gençler ve Yerel Bilgi. Bame Nsamenang n ara t rma alanlar, erken çocukluk ve gençlik geli imi ve Afrika ya özgü ö retmen e itimi ders kitab geli tirmektir. Kendisi, Kamerun da Yaoundé Üniversitesi E itim Fakültesinde psikoloji ve e itim bilimleri profesörüdür. Ayn zamanda, bir ara t rma ve hizmet tesisi olan nsan Geli imi Kaynak Merkezinin yöneticisidir.
xii Yazarlar Roxanna Pastor Meksika da, Meksika Ulusal Özerk Üniversitesi (UNAM)'nde, Psikoloji Fakültesinde profesördür. Erken çocukluk dönemi uzman olmak isteyen stajyer psikologlarla çal maktad r. Onun ve meslekta lar n n çal malar, çocuklar, aileleri, ö retmenleri ve bak m merkezlerini geli imsel perspekti e ölçme, de erlendirme ve müdahale etme konusundad r. Direkt olarak çocuklar, ö retmenler, aileler ve toplumla çal mak özel itina gerektirmektedir. Sacha Powell, Kathy Goouch ve Trica David ngiltere nin güneydo usunda, Canterbury Christ Kilisesi Üniversitesinde yer alan erken çocukluk ara t rma toplulu unun üyeleridirler. Her bir ekip üyesi, ulusal ve uluslararas geni bir ara t rma projeleri yelpazesinde yer almaktad r. Bireysel olarak, erken çocukluk e itimi ve bak m alan nda her biri de i ik uzmanl klar ve ilgi alanlar na sahiptirler. Belirgin olarak Sacha çocuk haklar, Kathy okuryazarl k, Trica politika ve uygulama alanlar nda uzmand r. Ortak olarak, ara t rma sonuçlar n ve ulusal politikaya yönelik tepkilerini geni bir dinleyici kitlesine eri ilebilir k lmak için ve küçük çocuklarla yapt m z bütün çal malar n alt nda yatan eyleri ara t rman n önemini göstermek için çal maktad rlar. Miriam Rosenthal ve Lihi Gatt Kudüs teki Hebrew Üniversitesinde Erken Çocukluk Çal malar Bölümündedirler. Erken Çocukluk Çal malar Bölümü, gündüz bak m ortamlar ndaki personel ve çocuklar n deneyimlerinin farkl boyutlar n n doküman n olu turan ara t rmalar ve bak m kalitesini geli tirme amac na yönelik ara t rma temelli e itim modellerinin ve müdahale programlar n n geli tirilmesi ve çocuk bak m konusundaki sosyal politikalar n de i tirilmesine yönelik giri imler yoluyla srail deki bak m n kalitesinin geli tirilmesi çal malar nda son 30 y ld r yo un bir biçimde yer alm t r. Maria Clotilde Rosetti-Ferreria, Zilma de Moraes, Ramos de Oliveria, Mara Ignez Campos-de-Carvalho ve Katia Souza Amorim São Paulo Üniversitesinde aktivitelerine ba layan, 1990 larda resmi bir kurum olan ve 1996 y l nda UNESCO taraf ndan tan nan (UNESCO 1996) Brezilya nsan Geli imi ve Erken Çocukluk E itimi Ara t rma Merkezi (CINDEDI) nde ara t rmac d rlar. CINDEDI deki ara t rmac lar, insan kaynaklar n n ara t r lmas, e itim ve ö retimi, gündüz bak m merkezleri ile koruyucu kurumlar için dan manl k ve rehberlik, ö retim materyalleri ile ö retici bilimsel videolar n üretimi ve çocuklar ile gençler yarar na lobi ve müdafaa çal malar gibi birbiriyle ili kili etkinliklerde yer alm lard r. Elly Singer Utrecht ve Amsterdam Üniversitelerinde doçenttir. Dorian de Haan Utrecht ve INHOLLAND Üniversitelerinde doçenttir. kisi de Hollanda da grup ortamlar ndaki küçük çocuklarla ilgili geni çapl ara t rmalarda yer alm lard r. Çal malar ; cinsiyet ve çok kültürlülük sorunlar, ortak oyun, mizah ve çat malar, sözel olmayan ileti im ve dil geli imi, ö retmenin rolü ve çocuklarda ileti im konular üzerinde odaklanm t r. Elly Singer, erken çocukluk e itimi ve bak m n n tarih ve sosyal duygusal geli im alanlar nda uzmanla m t r. Dorian de Haan dil geli imi ve dil e itiminde uzmanla m t r. Her ikisi de Hollanda daki çocuk bak m merkezlerindeki pedagojik niteli i geli tirmeye yönelik baz projelere kat lm lard r.
Yazarlar xiii Rita Swinnen 1985 y l nda program geli tirme ve baz ülke ve bölgelerdeki projelerin denetiminden sorumlu program uzman olarak Hollanda'daki Bernard van Leer Foundation'a kat ld. Kendisi, Sosyal Kayna t rma ve Çe itlili e Sayg konular yla ilgili olarak program görevlisi olarak çal mas s ras nda, ayr ca, 2007 y l nda küçük çocuklar n sosyal ya amlar üzerine bir re eksiyon ve eylem toplulu unu kurma giri iminde bulundu. 2009 y l nda Bernard van Leer Foundation'dan ayr lm t r ve erken çocukluk e itimi alan nda ba ms z dan man olarak hâlen aktif olarak yer almaktad r.