T.C. HARRAN ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ HAZIRLAYANLAR: Merve AKSOY Ramazan GÖLCÜK Sena BİLEN Feyyaz ÖZTÜRK Cemile FIRATHAN Mihriban SIZIK Şanlıurfa 2015
OLGU BİLİM ARAŞTIRMASI
OLGU BİLİM (FENOMENOLOJİ) Türleri Örneklem Veri Toplama Araçları Hermenötik (Yorumlayıcı) Ampirik Tanımlayıcı Ölçüt Örneklem Yöntemi Kartopu Örneklem Yöntemi Görüşme Yapılandırılmamamış Gözlem Görüşmelerin Özetlenmesi Parçaları Tema Oluşturmak İçin Gruplama Veri Analizi Olgu Bilimsel Redüksiyon Anlamlı Parçalar Çıkarma Genel ve Özel Temaların Ortaya Çıkarılması
OLGU BİLİM ARAŞTIRMASI NEDİR? Olgu bilim hayatımızda karşılaştığımız ancak detaylı olarak bilgi sahibi olmadığımız ya da üzerine çok düşünmediğimiz olguları derinlemesine inceleyen nitel araştırma türüdür. Olgu bilim esas olarak kişilerin yaşadıkları olay ya da durum ile oluşturdukları öznel deneyimlerin incelendiği bir araştırma türüdür.
Sanders e göre olgu bilimsel tutumun en önemli özelliği odaklanılan olguyu en yalın ve serbest haliyle elde edebilmek için geçici olarak var olan tüm ön yargılarımızı,düşüncelerimizi ya da varsayımlarımızı bir kenara bırakmaktır. Olgu bilimde esas amaç bireyin dünyası ve onun oluşturduğu anlamlar olduğu için bireyin yaşantısı, yaşantıların geçtiği ortam ve bağlamda çalışılan olguyu ortaya koyarken önemlidir. Deneyim kavramı olgu bilim alanında temel taştır.
OLGU BİLİM ARAŞTIRMASINA YAPILAN ELEŞTİRİLER Ratner; olgu bilim çalışmalarının insan psikolojisinin sosyal yönünü ihmal ettiği için eleştirmektedir. Lester,Marshall ve Rossman olgu bilim çalışmalarında toplanan verilerin miktarının çok oluşu, bu verilerin analizini yaparken gerekli bağlantıları kurabilmenin ve kategorilerin ortaya çıkarmanın zor olduğunu belirtmiştir.
OLGU BİLİM ARAŞTIRMA TÜRLERİ Creswell iki olgu bilim üzerinde durmuştur: 1. Hermenötik Olgu Bilim 2. Ampirik Olgu Bilim Bir olgu bilim çalışmasının amacına ulaşmasında dikkat edilmesi gereken en önemli noktalardan birisi de araştırmacının kendi perspektifini ne kadar parantez içine alabildiğidir.
OLGU BİLİM ARAŞTIRMASI YÜRÜTÜLÜRKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR Olgu bilim araştırmaları yürütülürken dikkat edilmesi gerekn noktalardan biri birkaç kişi ile çalışılacağıdır. Fazla kişi ile çalışmak, çok sayıda ve derinlemesine görüşmeler yapmayı gerektiren olgu bilim çalışamaları için gereğinden fazla bir yük demektir. Nicel çalışmaların karakteristik özelliklerinin nitel çalışamalarda da aranması birçok yanılgılara sebep olabilir.
OLGU BİLİM ARAŞTIRMA SÜRECİ 1. Araştırma sorusunun ortaya koyulması 2. Ön çalışmaların yapılması 3. Bir teorinin belirlenip çalışmanın bu teori baz alınarak tasarlanması 4. Birincil yapılara odaklanılması 5. İkincil yapıların oluşturulması 6. Kasıtsız yapılan etkilerin varlığının kontrol edilmesi 7. Elde edilen verilerin alan yazın ve deneyine (ampirik) dayalı alanlar ile ilişkilendirilmesi
OLGU BİLİM ARAŞTIRMALARINDA VERİ TOPLAMA ARAÇLARI 1. GÖRÜŞMELER Araştırmacılar bu görüşmelerde çalışmaya katılan kişilerin odaklanılan olgu ile ilgili olarak neler hissettiklerini ve bu durumun onların hayatlarına nasıl etki ettiğini belilemek için soru sorarlar. Olgu bilim araştırmalarında daha çok yarı yapılandırılmış ya da yapılandırılmamış görüşme türleri tercih edilmektedir.
2. GÖZLEM Olgu bilimin temel amaç ve varsayımlarını tekrar gözden geçirirsek sadece gözlem ile toplanan verinin olgu bilim araştırmalar için yetersiz olacağını anlamış oluruz. Bir olgu ile ilgili olarak kişilerin neler yaşadıkları, yaşadıklarının derinliği ve bu olguyu yaşamanın etkileri çalışırken mutlaka katılımcıların kendi ağzından ve kendi bakış açıları ile ortaya konan verilerin toplanması gerekmektedir.
OLGU BİLİM ARAŞTIRMALARINDA ÖRNEKLEM SEÇİMİ Olgu bilim çalışmalarında örneklem seçimi yapılırken çalışmada odaklanılan olguyu, durumu ya da deneyimi yaşamış olan ve yaşadıklarını araştırmacıya derinlemesine aktarabilecek kişiler seçilmelidir. Derinlemesine veri toplanıp, deneyimlenen olgu detayları ile çalışıldığı için çalışmaya dahil edilecek katılımcı sayısı genellikle 10 kişi civarındadır. Olgu bilim araştırmaları yapan kişilerin özellikle çekirdek gruplardan derinlemesine veri elde etmeyi hedeflemesi ve bunu başarması esastır.
OLGU BİLİM ARAŞTIRMALARINDA GEÇERLİLİK VE GÜVENİRLİK Nitel araştırmalar için kullanılacak kriterler olması dışında, olgu bilim çalışamalarının spesifik olarak güvenirlilik ve geçerlilik kriterleri de mevcuttur. Husserl olgu bilim çalışmalarında geçerli sonuçlar elde etmenin sırrı olarak araştırmacının çalışılan olgu ile ilgili düşünce ve bilgilerini askıya aldığı süreç olarak bilinen paranteze almayı ne kadar yapabildiğini işaret etmiştir.
OLGU BİLİM ARAŞTIRMALARINDA VERİ ANALİZİ Olgu bilim çalışmalarında analiz basamağında araştırmacı olarak verileri topladıktan sonra bu veriler yardımı ile örneklemde bulunan kişilerin konu ile ilgili olarak oluşturdukları yaşantılar ve anlamlar nedir? bunları belirlemeye çalışır.
1. Paranteze alma ve olgu bilimsel redüksiyon (azaltmaindirgeme) 2. Anlamlı parçaları ortaya çıkarma 3. Anlamlı parçaları temalar oluşturmak için gruplama 4. Her bir görüşmenin özetlenmesi 5. Genel ve özel temaların ortaya çıkarılması ve bileşik (karma) özetin oluşturulması
BİRAZ DA DÜŞÜNELİM Günlük hayatımızda karşılaştığımız bir olgu ile ilgili olarak bir olgu bilim araştırmasına konu olacak bir örnek veriniz. Olgu bilim kişisel seviyede kalmaktadır ve bireysel psikolojinin sosyal boyutunu ihmal etmektedir. (Ratner) sözüne katılıyor musunuz? Neden?
KAYNAKÇA Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri doç.dr Mustafa Metin http:kutuphane.pamukkale.edu.tr/dokuman/d001588.pdf