KULLANILMIfi B NEK OTOMOB L TESL MLER N N KDV KANUNU KARfiISINDAK DURUMU Bülent SEZG N* 1-G R fi: Bilindi i üzere 3065 say l Katma De er Vergisi Kanununun Verginin konusunu teflkil eden ifllemler bafll kl birinci maddesinde; Türkiye de yap - lan ticari, s nai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesindeki teslim ve hizmetlerin, her türlü mal ithalat n n ve müzayede mahallerinde ve gümrük depolar nda yap lan sat fllar n katma de er vergisine tabi oldu u hükme ba lanm flt r. Kullan lm fl binek otomobil teslimlerinin KDV Kanunu karfl s ndaki durumu özellik gösteren bir husustur. Bu özellik kendini çeflitli biçimlerde göstermektedir. Kullan lm fl binek otomobili tesliminin ticari faaliyet veya serbest meslek faaliyeti kapsam nda yap ld durumlarda vergileme, özel bir flah s taraf ndan yap l yor olmas durumuna göre farkl olacakt r. Ayn flekilde kullan lm fl binek otomobili tesliminin ticari faaliyet veya serbest meslek faaliyeti kapsam nda yap ld durumlarda da vergileme, teslimat yapan n faaliyet konusuna göre farkl l k gösterebilmektedir. Çal flmam z n takip eden bölümlerinde kullan lm fl binek otomobili teslimlerinin KDV Kanunu karfl s ndaki durumu ayr nt l olarak incelenecektir. * Vergi Denetmeni 197
2-KULLANILMIfi B NEK OTOMOB L TESL MLER : 197 say l Motorlu Tafl tlar Vergisi Kanununun 2/1 maddesinde otomobil, yap s itibariyle sürücüsü dahil en çok sekiz oturma yeri olan ve insan tafl mak için imal edilmifl bulunan motorlu araç olarak tan mlanm flt r. Madde hükmüne göre bir arac otomobil olarak tan mlayabilmek için üç flart birlikte gerçekleflmelidir. Buna göre araç motorlu olmal, sürücüsü dahil en çok sekiz oturma yeri olmal ve insan tafl mak için imal edilmifl olmal d r. Bir araç ancak bu flartlar birlikte haiz ise otomobil olarak tan mlanabilmektedir. Binek otomobiller 2918 say l Karayollar Trafik Kanunu hükümleri gere ince kay t ve tescile tabidirler. Kullan lm fl binek otomobili teslimlerinin KDV Kanunu karfl s ndaki durumunu kavrayabilmek için 4760 say l Özel Tüketim Vergisi Kanunu hükümlerine göz atmak gerekir. Zira konuya iliflkin düzenlemeler, an lan Kanun hükümlerine at fta bulunularak yap lm flt r. ÖTV Kanununun 1/1-b maddesi hükmüne göre binek otomobillerin ilk iktisab, özel tüketim vergisinin konusunu oluflturmaktad r. Ayn Kanunun 2/1-b maddesine göre ilk iktisap (II) say l listedeki mallardan Türkiye de kay t ve tescil edilmemifl olanlar n kullan lmak üzere ithalini, müzayede yoluyla veya kay t ve tescil edilmifl olsa dahi 4077 say l Tüketicinin Korunmas Hakk nda Kanun hükümlerine göre iade edilenler de dahil motorlu araç ticareti yapanlardan iktisab n, motorlu araç ticareti yapanlar taraf ndan kullan lmaya bafllanmas n, aktife al nmas n veya adlar na kay t ve tescil ettirilmesini ifade etmektedir. 24.12.2007 tarih ve 2007/13033 say l Bakanlar Kurulu Karar n n 1/5 maddesinde kullan lm fl deyiminin, ÖTV Kanununa göre özel tüketim vergisine tabi olmayan tafl tlar ifade etti i belirtilmifltir. Dolay s yla her ne flekilde olursa olsun bir otomobile ÖTV uygulanm fl olmas onun art k kullan lm fl otomobil olarak s n fland r lmas için yeterlidir. Aç kt r ki burada sözü edilen 198
kullan lm fl deyiminin otomobilin fiilen kullan lmas yla veya kendi mekanik aksam yard m yla bir yerden bir yere götürülmesiyle herhangi bir ilgisi yoktur. Yukar da da belirtti imiz üzere Türkiye de kay t ve tescil edilmemifl olan otomobillerin kullan lmak üzere ithali, müzayede yoluyla sat fl, kay t ve tescil edilmifl olsa dahi 4077 say l Tüketicinin Korunmas Hakk nda Kanun hükümlerine göre iade edilenler de dahil motorlu araç ticareti yapanlardan iktisab, motorlu araç ticareti yapanlar taraf ndan kullan lmaya bafllanmas, aktife al nmas veya adlar na kay t ve tescil ettirilmesi özel tüketim vergisinin konusunu oluflturmakta ve bütün bu durumlarda otomobile ÖTV uygulanmaktad r. Bu yönüyle otomobile ÖTV uygulanm fl olmas onun art k kullan lm fl otomobil olarak s n fland r lmas için yeterlidir. ÖTV Kanununa göre Türkiye de kay t ve tescil edilmemifl olan araçlar ÖTV ye tabidir. Dolay s yla yafl ne olursa olsun Türkiye de trafi e kay t ve tescil edilmemifl olan araçlar n ( 0 km olmayan otomobillerin) ithalinde genel hükümler çerçevesinde %18 katma de er vergisi uygulanacakt r. thal edilen otomobilin Türkiye de yeniden sat lmas durumunda katma de er vergisi yönünden nas l bir yükümlülük do aca ise bu teslimat n ticari faaliyet ve serbest meslek faaliyeti kapsam nda yap l p yap lmad na veya özel kifli taraf ndan yap l p yap lmad na göre farkl l k gösterecektir. fiayet bu teslim ticari faaliyet ve serbest meslek faaliyeti kapsam nda yap l yorsa an lan bakanlar Kurulu Karar gere ince %1 KDV oran uygulanacak, teslimat özel bir kifliden yap l yorsa KDV uygulanmayacakt r. Öte yandan özel kiflilere ait olsa dahi, icra daireleri veya vergi dairelerinde müzayede suretiyle kullan lm fl binek otomobil sat fl nda da %1 KDV oran uygulanacakt r. (Oktar, 2008, 266). Bu noktada konuyu somut bir flekilde ortaya koyabilmek ad na iki örnek verelim. Bay (A) özel ifllerinde kullanmak üzere Almanya dan dört yafl nda bir otomobil ithal etmifltir. Bay (A) otomobili bir süre kulland ktan sonra Bayan (B) ye satm flt r. Türkiye de trafi e kay t ve tescil edilmemifl olan söz ko- 199
nusu otomobil ÖTV ye tabidir. Dolay s yla ithalat aflamas nda genel hükümler çerçevesinde %18 KDV uygulanmas gerekir. Bay (A) otomobili bir süre sonra Bayan (B) ye satt nda ise bu ifllem katma de er vergisinin konusuna girmedi inden KDV hesaplanmayacakt r. (Y) Limited fiirketi, Almanya dan bir dört yafl nda bir otomobil ithal etmifl ve iflletme aktifine kaydetmifltir. fiirket bir süre sonra otomobili gerçek kifli (C) ye satm flt r. Türkiye de trafi e kay t ve tescil edilmemifl olan söz konusu otomobil ÖTV ye tabidir. Dolay s yla ithalat aflamas nda genel hükümler çerçevesinde %18 KDV uygulanmas gerekir. fiirket otomobili bir süre sonra gerçek kifli (C) ye satt nda, bu teslim ticari faaliyet kapsam nda yap ld ndan, an - lan Bakanlar Kurulu Karar gere ince %1 KDV hesaplanacakt r. Ayn Bakanlar Kurulu Karar nda, KDV Kanununun 30/b maddesine göre, binek otomobil al m nda yüklenilen katma de er vergisini indirim hakk bulunan mükelleflerin bu araçlar tesliminde %18 katma de er vergisi oran uygulanaca belirtilmifltir. Bilindi i üzere KDV Kanununun ndirilemeyecek katma de er vergisi bafll kl 30 uncu maddesinin (b) bendinde; faaliyetleri k smen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanmas veya çeflitli flekillerde iflletilmesi olanlar n bu amaçla kulland klar hariç olmak üzere iflletmelere ait binek otomobillerinin al fl vesikalar nda gösterilen katma de er vergisinin mükelleflerin vergiye tabi ifllemleri üzerinden hesaplanan katma de er vergisinden indirilemeyece- i hükme ba lanm flt r. Madde hükmüne göre faaliyetleri k smen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanmas veya çeflitli flekillerde iflletilmesi olan mükelleflerin bu amaçla kulland klar binek otomobillerin al fl vesikalar nda gösterilen katma de er vergisinin mükelleflerin vergiye tabi ifllemleri üzerinden hesaplanan katma de er vergisinden indirilebilecektir. Bu mükelleflerin söz konusu binek otomobilleri bir süre kulland ktan sonra teslim etmeleri durumunda bu ifllem %18 katma de er vergisine tabii olacakt r. 200
Konuyu bir örnekle aç klayal m. (X) Oto Kiralama Afi binek otomobil kiralama ifli konusunda faaliyet göstermekte olup belirli bir tarihte iki adet kullan lmam fl (yayg n söyleyiflle 0 km) binek otomobil iktisap etmifltir. fiirket otomobillerden birini pazarlama departman nda kullanacak, di erini ise ana faaliyet konusu kapsam nda kiraya verecektir. Bu durumda flirket KDV Kanununun 30/b maddesi kapsam nda ikinci otomobil için ödedi i katma de- er vergisini vergiye tabi ifllemleri üzerinden hesaplanan katma de er vergisinden indirilebilecek, birinci otomobil için ödedi i katma de er vergisini ise indiremeyecektir. fiirket bir süre sonra söz konusu otomobillerden ikincisini satarsa %18 katma de er vergisi hesaplamas gerekecektir. Ayn flekilde birinci otomobili satarsa %1 katma de er vergisi hesaplayacakt r. 3-KONUYA L fik N MUKTEZALAR: stanbul Defterdarl n n 12.11.2002 tarih ve KDV.MUK.B.07.4. DEF.0.34.18.30.6118 say l muktezas : Faaliyetleri binek oto sat n al p kiraya vermek olan flirketin binek oto al m nda ödedi i katma de er vergisini indirim konusu yapmas mümkündür. Ayr ca kullan lm fl binek otolar n sat fl nda %1 oran nda katma de er vergisi uygulanacakt r. Gelirler Genel Müdürlü ü nün 27.03.2001 tarih ve B.07.0.GEL.0. 53/5328-1687/16402 say l muktezas : Münhas ran sakatlar için imal edilmifl binek amaçl tafl tlar n kullan lm fl olanlar n n teslimi %1 oran nda katma de er vergisine tabi olup, sakatlar için imal edilmifl olsa dahi gerçek usulde KDV mükellefiyeti olmayanlar n binek otomobil teslimleri katma de er vergisine tabi bulunmamaktad r. Adana Defterdarl n n 24.12.2002 tarih ve B.07.4.DEF.0. 01.12/2002-4202 tarihli muktezas : cra müdürlü ünde sat lan kullan lm fl binek otomobile %1 oran nda katma de er vergisi uygulanaca 201
Adana Defterdarl n n 20.11.2004 tarih ve B.07.4.DEF.0. 01.12/2004-2600 say l muktezas : Müdürlü ünüz bünyesinde bulunan ve ihale ile sat fl yap lacak kullan lm fl binek otomobil teslimlerinde %1 katma de er vergisi uygulanmas gerekir. stanbul Defterdarl n n 07.10.2005 tarih ve KDV.MUK.B. 07.4.G B.4.34.17.01.7126 say l muktezas : Test arac olarak sat n ald n z binek otomobillerin al fl nda ödedi iniz katma de er vergisinin indirimi mümkün olmay p gider veya maliyet unsuru olarak de erlendirilmesi gerekmektedir. Di er taraftan, söz konusu binek otolar n bir süre kullan ld ktan sonra sat lmas halinde bu sat fllar kullan lm fl binek otomobil kapsam nda %1 oran nda katma de er vergisine tabi olacakt r. 4-SON SÖZ: Kullan lm fl binek otomobili (yayg n söyleyiflle ikinci el otomobil) teslimlerinin KDV Kanunu karfl s ndaki durumu özellik gösteren bir husustur. Bu türden araçlar n teslimi, ticari faaliyet veya serbest meslek faaliyeti kapsam nda yap l yorsa %1 oran nda katma de er vergisi uygulanacakt r. Teslim, ticari faaliyet veya serbest meslek faaliyeti kapsam nda de il de özel bir flah s taraf ndan yap l yorsa katma de er vergisi uygulanmayacakt r. Bununla beraber özel kiflilere ait olsa dahi, icra daireleri veya vergi dairelerinde müzayede suretiyle kullan lm fl binek otomobil sat fl nda da %1 oran nda katma de er vergisi uygulanacakt r. Dolay s yla kullan lm fl binek otomobili teslimlerinin KDV Kanunu karfl s ndaki durumunu belirleyen birinci unsur bu teslimin ticari faaliyet veya serbest meslek faaliyeti kapsam nda yap l p yap lmad d r. kinci el otomobil teslimlerinin KDV Kanunu karfl s ndaki durumunu belirleyen ikinci unsur, teslimi yapan kiflinin binek otomobil al m nda ödedi- i katma de er vergisini indirim hakk bulunup bulunmad d r. fiayet kifli 202
(mükellef) otomobil al m için ödedi i katma de er vergisini dönem içindeki teslim ve hizmetleri üzerinden hesaplad katma de er vergisinden indirebiliyorsa bu arac n tesliminde %18 oran nda katma de er vergisi uygulanacakt r. Mükellef söz konusu araç için ödedi i katma de er vergisini indiremiyorsa, arac satarken %18 de il %1 KDV hesaplamas gerekecektir. KAYNAKÇA Adana Defterdarl (20.11.2004). B.07.4.DEF.0.01.12/2004-2600 say - l muktezas. Adana Adana Defterdarl (24.12.2002). B.07.4.DEF.0.01.12/2002-4202 tarihli muktezas. Adana Bakanlar Kurulu Karar (24.12.2007) 2007/13033 say l Bakanlar Kurulu Karar. Ankara Gelirler Genel Müdürlü ü (27.03.2001). B.07.0.GEL.0.53/5328-1687/ 16402 say l muktezas. Ankara stanbul Defterdarl (07.10.2005).KDV.MUK.B.07.4.G B.4.34.17. 01.7126 say l muktezas. stanbul stanbul Defterdarl (12.11.2002). KDV.MUK.B.07.4. DEF.0.34.18. 30.6118 say l muktezas. stanbul Oktar, Kemal (2008). KDV stisnalar ve adeler. Gnflltlmfl. 8. bs. Ankara : Maliye ve Hukuk Yay nlar. T.C. Yasalar (23.02.1963). 197 say l Motorlu Tafl tlar Vergisi Kanunu. Ankara: Resmi Gazete (11342 say l ) T.C. Yasalar (18.10.1983). 2918 say l Karayollar Trafik Kanunu. Ankara: Resmi Gazete (18195 say l ) T.C. Yasalar (02.11.1984). 3065 say l Katma De er Vergisi Kanunu. Ankara : Resmi Gazete (18563 say l ) T.C. Yasalar (12.06.2002). 4760 say l Özel Tüketim Vergisi Kanunu. Ankara : Resmi Gazete (24783 say l ) 203
204