Odylji Merkezi çindekiler ODYOLOJ MERKEZ Sevk ve masrafların karılanması TME SORUNLARINDA BAKIM itme aratırması itme kaybı Rehabilitasyn Yetikinlere refakat Çcuklara refakat DL/ KONUMA SORUNLARINDA BAKIM Dil/ knuma aratırması Dil/ knuma srunlarında refakat ODYOLOJ MERKEZ itme ve knuma insanın en önemli iletiim araçlarıdır. Bu alanda srunların genelde çk büyük etkileri luyr. Bakalarıyla iletiim zrlatıından, kiinin ssyal izle lma riski lur. Çevre ve uyarı seslerini hiç ya da iyi duyamamak güvensizlik duygusu verebilir. itme ve dil/ knuma srunları çcukların genel geliimini etkileyebilir. Odylji Merkezi (Audilgisch Centrum AC) iitme srunları ve dil/ knuma srunlarında aratırma ve danıma uzmanıdır. Gerektiinde çcuk ve yetikinlere rehabilitasyn ve refakat sunulur. Bir AC de, dylji, lgpedi, ssyal hizmet ve psiklji/ rtpedagji gibi farklı uzmanlık alanlarından uzmanlardan luan bir ekip çalımaktadır. Ayrıca bazen bir (psik) dil uzmanı veya knuma dil patlgu görev yapmaktadır. itme ve/veya dil/ knuma srunlarının ciddiyeti, nedenleri ve etkileri (genelde çk disiplinli larak) aratırılır. Bunun haricinde (kulak çınlaması lan) tinnitus, (ses için aırı hassasiyet lan) hyperacusis ve ditif süreç srunları için de bir AC ye bavurabilirsiniz. Sevk kararı ve masrafların karılanması Odylji Merkezi tarafından aratırma ve refakat için örnein aile hekimi gibi bir dktrun sevk kararı gerekir. Dktr, anne babanın talebinin yanı sıra, tedavi eden lgpedisyen, 1
fizyterapist veya bir çcuk yun yuvasının talebi üzerine de sevk edebilir. AC ye ziyaret masrafları genelde salık sigrtası kurumu tarafından karılanır. Masrafların karılanması hakkındaki srularınızla salık sigrtası kurumuna danıabilirsiniz. TME SORUNLARINDA BAKIM itme aratırması Odylji Merkezinin her hastası ilk önce iitme aratırmasına tabii tutulur. lk iitme aratırması nrmalde kulaklık aracılııyla ya da iki buçuk ilâ üç yaından küçük çcuklarda hparlörler arasında tn dymetriden (gözlem dymetrisi) luur. Yapılabilen baka testlerin örnekleri: Knuma dymetrisi: burada kiinin farklı seslerde neler iitebildii ölçülür. Timpanmetri: bu aratırmayla kulak zarının hareketlilii deerlendirilir. Otakustik emisynlar: bu yöntemle kısa zaman içerisinde iitme rganının iyi ilev görüp görmedii bjektif larak tespit edilebilir. Bu aratırmalarla iitme kaybının vasfı ve ciddiyeti tespit edilebilir. itme aratırmaları dylji asistanı, lgpedisyen veya bir dylg tarafından yapılır. Aratırmalar bir dylgun gözetimi altında gerçekleir. Küçük çcuklarda lgpedisyen genelde ilk iitme aratırmasını yapar. Böylece çcuun dil/ knuma geliiminden bir intiba edinilmi lur. Bazen iyi bir tehis kyabilmek için standart bir aratırma yeterli deildir. Örnein (kulak çınlaması lan) tinnitus ya da daha kmpleks iitme srunları gibi durumlarda ayrıntılı iitme aratırması gereklidir. itme kaybı itme kaybının farklı çeitleri ve dereceleri vardır. Srunun sebebi dı kulakta veya rta kulakta bulunduunda iletim kaybından bahsederiz. letim kaybı geçici labilir. Bazen iitme, brucuk yerletirilmesi gibi tıbbi bir müdahale ile düzeltilebilir. Algı kaybında sebep iç kulakta (salyangz kabuu) veya iitme sinirindedir. Bu durumda iyileme mümkün deildir; iitme kaybı kalıcıdır. itme cihazlarının uyarlanması genelde biraz düzelmeye yl açabilir. itme kaybının her iki çeidi birlikte de yer alabilir. Bu durumda karıık iitme kaybından söz ederiz. Aratırmadan snra AC nin bir görevlisi, hastayla ve/veya anne baba/ bakıcılarıyla snuçları ve tavsiyeleri görüür. 2
Rehabilitasyn itme kaybı buna neden verdiinde Odylji Merkezi hastaya rehabilitasyn knusunda yardım eder. lk adım nrmalde bir veya iki iitme cihazının uyarlanmasının görümesidir. Görevli, hastanın isteklerini de göz önünde tutarak tespit edilen iitme kaybına göre hangi iitme cihazlarının kullanılabileceini belirtir. AC hasta ile birlikte en iyi çözümü arar. itme cihazının teslimatı iitme cihazları maazası aracılııyla gerçekleir. itme cihazlarını denemek için daima ilk önce bir deneme dönemi vardır. En iyi çözümün ne lduu belli lduu anda iitme cihazları kesin larak satın alınır. Deneme dönemi esnasında Odylji Merkezinde bir kntrl yapılıp, srular ve srunlar görüülebilir. Bunun yanı sıra lp sistemi, kapı zili uyarısı ve cep telefnu kullanımı gibi baka yardım gereçlerine ilgi verilir. Yetikinlere refakat Odyljik aratırma ve rehabilitasynun yanı sıra refakat ve danımanlık Odylji Merkezinin önemli görevleridir. Bu knuyla genelde AC nin ssyal hizmet bölümü ilgilenir. Hastaya destek ve refakat sunulur. Gerektiinde e ve çcuklar gibi baka kiiler de buna katılır. Ayrıca çalıma rtamında aracılık ve refakat da mümkündür. Arb (i rtamları) kurumu gittikçe daha çk rtaklaa çalıılmaktadır. Aır iitmenin nitelii ve bunun evde, i yerinde ya da hbiler esnasındaki etkilerine ilgi gösterilir. Bunun haricinde bilgilendirme de refakatin önemli bir byutudur. Çu Odylji Merkezi düzenli bir ekilde grup halinde aır iitmenin çeitli yönleri hakkında bilgi verilen tplantılar düzenler. Ayrıca birkaç AC, dudak kumayı örenme gibi iletiim kursları vermektedir. Ciddi tinnitus ikayetleri lan aır iitenlerin aratırma ve refakati de bütün merkezlerde mümkündür. Bunun haricinde AC, aniden aır iiten veya saır lan kiilere destek verebilir. Plts- en laatdf (Ani ve geç yata saırlık) adlı FENAC brüründe bu knu hakkında ayrıntılı bilgi bulabilirsiniz. Bu brürde ayrıca (kısmen kafatasına yerletirilen iitme prtezi lan) kklear implant hakkında da bilgi bulunur. Çcuklara refakat Artık bebeklerin iitmesi dumdan kısa süre snra salık danıma bürsu aracılııyla aratırılmaktadır. Bir veya her iki kulak üç kere testten geçemediinde bebek (aile hekiminin aracılıı lmadan) ayrıntılı tehis için Odylji Merkezine sevk edilir. Çcuklarda ileriki yata da iitme srunları luabilir. Bir çcuun aır iittii anlaıldıında, bu durum genelde anne baba ve yakın çevresi açısından nlar için tamamen yeni bir dünyayla tanıma anlamına gelir. Özellikle çcuk iitme cihazları kullandıında, anne baba ve öretmenlerin bilgi ve refakate ihtiyacı lur. Deneme dönemi esnasında Odylji Merkezinde iitme cihazları kntrl edilip, deneyimler deerlendirilir. Ayrıca AC iitme cihazlarının etkisini knumak için, anne baba ile görüerek, 3
kre, çcuk yun yuvası veya kulla iletiim kurar. Aynı zamanda aır iitme ve grup içerisinde bunun etkileri hakkında bilgi verilebilir. MBN/FEN/10888 Odylji Merkezinde aır iiten çcuun iitmesi haricinde genelde dil/ knuma geliimi ve (zihinsel lanaklar, davranı ve/veya ssyal duygusal geliim lmak üzere) bütün geliimi aratırır. Bu aratırmalardan snra neticeler anne baba ile görüülüp, gerektiinde daha snraki refakat veya kul seçimine ilikin lanaklar hakkında tavsiyelerde bulunulur. Aır iiten çcukların refakatiyle genelde AC nin ssyal hizmet bölümü de ilgilenir. Ssyal hizmet görevlisi, çcuklarının iitme srunlarını kabullenmelerinde anne babaya destek, bilgi ve refakat sunar. Bu görevli aynı zamanda anne baba ve çcuun gittii çcuk yun yuvası, kre veya kul için takibindeki tüm süreç byunca sruları cevaplandırır. Aır iiten birçk çcuk nrmal temel ve rta eitime gidiyr. Aır iitmenin derecesine ve bununla birlikte luan srunlara balı larak aır iiten çcuklar için bir kuldan (örenciye balı maddi yardım yani sırt çantası da denilen) ayakta refakat için bavurulabilir. Kriterlere uyulduu takdirde temel eitimde ekstra destek için böyle bir sırt çantası yardımı alınabilir. Baka bir lanak ise iitsel ve/veya iletiim sınırlı çcuklar için özel bir kulda eitim görmektir. Aynı zamanda, mümkün lduunca erken bir tevikin önemini göz önünde tutarak, iitme ve/veya dil/ knuma srunları lan çcuklar için uzman bebek- ve çcuk grupları var. DL/ KONUMA SORUNLARINDA BAKIM Odylji Merkezleri, çcukların dil/ knuma geliimindeki srunlar durumunda da aratırma, danımanlık ve refakat sunar. Dil/ knuma aratırması yi iitmelerine ramen bazı çcuklarda dil/ knuma geliimi hiç ya da yeterince gelimez. Bu çcuklarda bütün geliim baskı altında kalabilir. Bu nedenle bu çcukların çk disiplinli bir ekip tarafından mümkün lduunca erken aratırılması önemlidir. Odylji Merkezinde dil/ knuma srunlarının tek baına ya da baka geliim srunlarıyla birlikte lup lmadıına bakılır. Birden çk dille yetien çcuklarda dil/ knuma srunlarının aynı anda birden çk dil örenmekten mi yksa hem ana dili hem de dier dili/ dilleri etkileyen bir bzukluktan mı kaynaklandıını tespit etmek önemlidir. itme aratırmasında lduu gibi dil/ knuma aratırması için de bir sevk kararı gerekir. Bavurudan snra ilk önce bir iitme aratırması yer alır. Ardından lgpedisyen çcuun dil/ knuma geliimini deerlendirir. Bu (psik) dil uzmanı veya knuma dil patlgu ile birlikte gerçekleebilir. Psiklg veya rtpedagg tarafından geliimin genelinin aratırılması ise dil/ knuma geriliini çcuun geliiminin geneliyle kıyaslamayı mümkün kılar. 4
Aratırmalardan snra bulgular anne baba ve mümkün lduunda çcukla görüülüp, devamında aratırma, refakat, barındırma veya kul seçimine ilikin tavsiyelerde bulunulur. AC tarafından sunulan refakatle bir ssyal hizmet görevlisi ilgilenebilir. Dil/ knuma srunlarında refakat Odylji Merkezinde nrmalinde lgpedik tedavi sunulmaz. Tedavi gerektiinde bu, hekim tarafından sevk edildikten snra kendi ikamet çevresinde bir lgpedisyen tarafından balatılabilir. Lgpedi temel salık sigrtasına dahildir. Gerektii takdirde Odylji Merkezi tedavi byunca terapinin gidiatı hakkında lgpedisyenle iletiim içinde lur. leriki dönemde örnein kul seçimi veya devamında refakat için yine de bir ek aratırma gerekebilir. Bazen baka yerde aratırma yapılması tavsiye edilir; örnein çcuk hekimi veya ruhsal salık bakımı kurumunda yapılacak bir muayene labilir. Çcuk fizyterapisi veya ssyal beceri kursu gibi baka tedavi çeitleri de gerekebilir. Birkaç Odylji Merkezinde veliler için kurslar sunulmaktadır. Burada çcuun dil/ knuma geliiminin teviki dak nkta luturur. Anne babalar çcuklarına günlük durumlarda iletiim ve dil knusunda yardımcı lmayı örenir. Sn larak çcuklardaki dil/ knuma srunları hafif nitelikli labilir, ama çcukların örnein küçük çcuklar için özel erken tedavi veya özel kul gibi yun ekstra bakıma ihtiyacı lacak kadar ciddi de labilir. AC çcuunuzu bu tür bir kuruma kaydettirmenizi tavsiye eder. Katılım knusunda harici bir kmisyn karar verir. 5