Uludağ Üniversitesi Mühendislik Fakültesi 4 Aralık 2013 Dr. K. Ahmet Sevimli Yardımcı Doçent Uludağ Üniversitesi Hukuk Fakültesi
K. Ahmet Sevimli Kimdir? 1972 yılında İstanbul da doğdu. 1990 yılında Bursa Anadolu Lisesi nden, 1995 yılında İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi nden mezun oldu. Stajını bitirip Avukatlık Ruhsatını aldıktan hemen sonra, 1996 yılında akademik hayata atıldı. 1999 yılında İş Hukukunda Kaptan başlıklı teziyle, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Bilim Dalı nda Uzman; 2006 başında ise İşçinin Özel Yaşamına Müdahalenin Sınırları başlıklı doktora teziyle, Özel Hukuk Anabilim Dalında Doktor unvanını aldı. Çalışma hayatına ilişkin güncel haber ve akademik makalelerin yayınlandığı iş-güç web sitesinin kurucuları arasında bulunan Dr. Sevimli, Mayıs 2006 da İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi ndeki görev süresini tamamlayarak, Uludağ Üniversitesinde göreve başladı. Dr. Sevimli, Eylül 2007 itibariyle Uludağ Üniversitesi Hukuk Fakültesi İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Anabilim Dalına Yardımcı Doçent olarak atanmıştır. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından 2012-2014 dönemi için Antalya bölgesine resmi arabulucu olarak seçilen Dr. Sevimli, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Derneği üyesi ve Türkiye Futbol Federasyonu Uyuşmazlık Çözüm Kurulu Hakemidir. Dr. Ahmet Sevimli nin İş Hukuku alanında yayınlanmış kitap, makale ve karar değerlendirmelerinin yanı sıra; Hukuk, Endüstri İlişkileri ve Sosyoloji alanında çevirileri bulunmaktadır.
Hukuk Kavramı ve Yaptırım Hukuk, belli bir toplumda, belli bir zamanda yürürlükte olan, devletçe yaptırıma bağlanmış toplumsal davranış kuralları bütünüdür. "Devletçe yaptırıma bağlanmış" olma niteliği hukuk kurallarını, ahlak, din ya da görgü kuralları gibi diğer toplumsal davranış kurallarından ayıran temel özelliktir. Kişiyi hukuk kurallarına uymaya, aykırı davranıştan çekinmeye zorlayan devlet gücü uygulamalarının tümünü kapsamak üzere "yaptırım" (müeyyide) deyimi kullanılır. Çağdaş hukuk anlayışında; devlet, yaptırım gücünü tek elde toplayan örgüttür.
KAMU HUKUKU 1.Uluslararası Hukuk 2.Anayasa Hukuku 3.İdare Hukuku 4.Vergi Hukuku 5.Ceza Hukuku 6. Usul Hukuku 7. İcra ve İflas Hukuku ÖZEL HUKUK 1. Medenî Hukuk a)kişiler Hukuku b)aile Hukuku c)miras Hukuku d) Eşya Hukuku 2. Borçlar Hukuku 3. Ticaret Hukuku 4. Devletler Özel Hukuku
SORUMLULUK Hukukta Sorumluluğun; hukukî sorumluluk ve ceza sorumluluğu olmak üzere başlıca iki anlamı vardır. Hukuki sorumluluk, bir bireyin bir haksız fiilden ya da sözleşmeye aykırılıktan ötürü başkalarına verdiği zararı tazmin etme (giderme) yükümlülüğü altına girmesidir. Ceza Sorumluluğu ise, suç işleyen bir kişinin ceza yaptırımıyla karşılaşabilirliğidir. Ceza sorumluluğunun başlıca özelliği bireysel bir sorumluluk olmasıdır.
Kişilerin düşüncelerini dış dünyaya yansıtması, olarak adlandırılır. Bu açıklama doğurmaya yönelik olduğunda buna hukuki işlem denir. Başka bir anlatımla hukuki sonuç elde etmek amacıyla yapılan irade açıklamasıdır., iki tarafın (kişinin) karşılıklı ve birbirine uygun irade açıklamasıyla ortaya çıkan hukuki işlemdir. İki taraf arasında denilen hukuki ilişkiyi kurar ve her sözleşme bir veya birden çok borç doğurur.
Sözleşmeye aykırılıktan doğan sorumluluk taraflardan birinin sözleşmeyle yüklendiği borçlara aykırı davranarak karşısındakine verdiği zararın tazminiyle sorumlu olmasıdır. (TBK m.112/i).
bir e maddi veya manevi bir vermiş olan kişinin verdiği zararı etme (giderme) yükümlülüğüdür. (TBK m.49/i).
KUSUR Özel hukukta kusur iki şekilde ortaya çıkar 1) Kasıt: Hukuki eylem veya işlemi yaparken hukuka aykırı sonucu bilmek ve istemektir. 2) İhmal: Hukuki eylem veya işlemi yaparken hukuka aykırı sonucu istememekle birlikte, bu sonucun doğmaması için gerekli dikkat ve özeni göstermemektir. Ceza Hukukunda ise ihmal in yerine kullanılan deyimin taksir olduğu söylenebilir. Taksir, dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılık dolayısıyla, bir davranışın suçun kanuni tanımında belirtilen neticesi öngörülmeyerek gerçekleştirilmesidir.
ZARAR Maddi Zarar Bir kimsenin istemi dışında mal varlığında meydana gelen ve para ile ölçülebilen eksilmedir. Başka bir anlatımla zarar verici eylem ya da işlem gerçekleşmemiş olsaydı mal varlığının bulunacağı durum ile haksız fiil nedeniyle aldığı hal arasındaki fark kişinin maddi zararını oluşturur. Bu zararı karşılamaya yönelen tazminata maddi tazminat denir. Manevi Zarar Manevi değerlere ve/veya kişilik değerlerine yapılan saldırı sonucunda duyulan sıkıntı, acı, üzüntü, elem, keder kişinin manevi zararını oluşturur. Bu zararı karşılamaya yönelen tazminata manevi tazminat denir.
İşçi ve İş Sözleşmesi Bir ne dayanarak çalışan gerçek kişiye işçi, işçi ile işveren arasında kurulan ilişkiye iş ilişkisi denir (4857 sk.m.2/i). (4857 sk.m.8/i). (TBK m. 393/I). Hizmet Akdi = Hizmet Sözleşmesi = İş Sözleşmesi
Bağımlılık: İş sözleşmesinin bağımlılık unsurundan söz edildiğinde, işçinin işverene ekonomik bağımlılığı değil, kişisel (hukuki) bağımlılığı -işverenin emir ve buyruklarına uygun şekilde, onun gözetim ve denetiminde işini görmesi; işin hiyerarşi içinde yapılması- anlaşılır. Bu, iş sözleşmelerinin çok büyük bir çoğunluğunda, işçinin işverene ekonomik olarak da bağımlı olduğu gerçeğinin yadsındığı anlamına gelmez. Ancak, ekonomik bağımlılık, işçi niteliğinin belirlenmesinde kullanılabilecek hukuki bir ölçüt değildir. Bu tür bağımlılık iş sözleşmesini diğer iş görme sözleşmelerinden (istisna, vekâlet) ayırmakta kullanılabilecek önemli unsurdur. İş sözleşmelerinin hepsinde yoğunluğu farklı olmakla birlikte bağımlılık mevcuttur.
İşveren Bir iş sözleşmesine dayanarak işçi çalıştıran gerçek veya tüzel kişiye yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlara işveren, denir (4857 sk.m.2/i). Gerçek kişiler, Özel Hukuk ve Kamu Hukuku Tüzel kişileri ve hatta tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlar (bakanlıklar, adi şirketler vb.) dahi işveren olabilirler.
İşveren Vekili İşveren adına hareket eden ve işin, işyerinin ve işletmenin yönetiminde görev alan kimselere işveren vekili denir. İşveren Vekilinin Sorumluluğu İşveren vekilinin bu sıfatla işçilere karşı işlem ve yükümlülüklerinden doğrudan işveren sorumludur (hukuki sorumluluk). Bu Kanunda işveren için öngörülen her çeşit sorumluluk ve zorunluluklar işveren vekilleri hakkında da uygulanır (cezai sorumluluk).
İş Sözleşmesinden Kaynaklanan Haklar ve Borçlar İşçinin Borçları İşverenin Borçları İş görme (Hizmet) Borcu Ücret Borcu Bağlılık (Sadakat) Borcu Gözetme (Koruma) Borcu Eşit Davranma Borcu Uyma (İtaat) Borcu Yönetim Yetkisi (Hakkı)
1.İŞ GÖRME BORCU İ Ş G Ö R M E B O RC U N U N U N S U R L A R I İşçinin İşi Kendisinin Yapması (TBK m. 395). İşçinin İşi Özenle Yapması İşçi, yüklendiği işi özenle yapmak ve işverenin haklı menfaatinin korunmasında sadakatle davranmak zorundadır. (TBK m. 400).
2. İŞVERENİN TALİMATINA UYMA BORCU (TBK m. 399). 3.SA DA KAT (B AĞLILIK)BORCU (TBK m. 396/I). işverene zarar verebilecek tehlikelerin önlenmesi işverene zarar verebilecek hareketlerden kaçınmak
1. Ü C R E T Ö D E M E B O R C U Ücret, sosyal nedenlerle çalışılmadığı halde ücret ödenen durumlar dışında, görülen bir iş karşılığında işveren veya üçüncü kişiler tarafından sağlanan ve para ve parasal değeri olan çıkarlardan oluşan gelir türüdür. (İşK m. 32/I). (TBK m. 401).
2. İ Ş V E R E N İ N E Ş İ T D A V R A N M A B O R C U Eşit davranma borcu, bir işyerinde çalışan işçiler arasında her alanda mutlak bir eşitliği dayatmaz; gerçekten eşit durumda olan işçiler arasında ayrım yapılmasını engellemeyi amaçlar. (İşK m. 5/I).
3. İ Ş Ç İ Y İ K O R U M A ( G ö z e t m e ) B O R C U İşverenin işçiyi gözetme borcu, işverence, -işçinin çalışması nedeniyle karşılaşabileceği tehlikelerden korunması, -bu konuda önlem alınması ve -onun çıkarlarına zarar verecek davranışlardan kaçınılması şeklinde ortaya konur ve işçinin bağlılık (sadakat) borcunun karşısında yer aldığı kabul edilir. Borcun ilk akla gelen boyutu nin sağlanması bağlamında işçinin yaşamının, beden bütünlüğünün ve sağlığının korunmasıdır.
(TBK m. 417). Gözeteme Borcunun Bir Görünümü: İş Sağlığı ve Güvenliği Önlemleri Alma Borcu (TBK m.417/ii)
Önemle belirtelim ki, işveren.
İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu gerekli her türlü önlemin mevzuat boyutunu ortaya koyan kaynaklardan en önemlisidir: 1) Gerekli Her Türlü Önlemi Alma Yükümlülüğü 2) Denetleme Yükümlülüğü 3) Eğitim Verme ve Bilgilendirme Yükümlülüğü 4) İşyerini İş Sağlığı ve Güvenliği Konusunda Örgütleme Yükümlülüğü İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu Oluşturma Yükümlülüğü İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimi Oluşturma, İşyeri Hekimi ve İş Güvenliği Uzmanı Bulundurma Yükümlülüğü 5) Çalışanların Görüşlerinin Alınması ve Katılımlarının Sağlanması Yükümlülüğü (İSGK m. 18) 6) Sağlık Gözetimi Yapma Yükümlülüğü (İSGK m. 15)
İlginiz ve sabrınız için teşekkür ederim! Dr. K. Ahmet Sevimli Yardımcı Doçent Uludağ Üniversitesi Hukuk Fakültesi