HİPNOTİK BEYİN Atölye Çalışması Malzemeleri 20-21 Eylül 2014 Prof. Dr. Giuseppe De Benedittis Psikoterapi Enstitüsü
Psikoterapi Enstitüsü Eğitim Yayınları: 173 Hipnotik Beyin Atölye Çalışması Malzemeleri Prof. Dr. Giuseppe De Benedittis ISBN 978-605-4817-55-9 Copyright Psikoterapi Enstitüsü Tüm hakları saklıdır. Yayıncının izni olmaksızın tümüyle veya kısmen yayımlanamaz, kısmen de olsa çoğaltılamaz ve elektronik ortamlarda yayımlanamaz. Birinci baskı: Eylül 2014 Editör: Tahir Özakkaş Çeviren ve yayıma hazırlayan: Menekşe Arık & Sevgi Akkoyun Baskı: Acar Matbaacılık Litros Yolu Fatih Sanayi Sitesi No:12/243 Zeytinburnu/İstanbul Tel: 0212 577 77 45 www.iklimmatbaa.com PSİKOTERAPİ ENSTİTÜSÜ EĞİTİM ARAŞTIRMA SAĞLIK ORGANİZASYON VE DANIŞMANLIK LTD. ŞTİ. Eğitim ve Kongre Merkezi: Fatih Sultan Mehmet Caddesi No285 Darıca-İZMİT Tel : 0262 653 6699 Fax : 0262 653 6698 Merkez: Bağdat Caddesi No: 540/8 Bostancı-İSTANBUL Tel : 0216 464 3119 Fax : 0216 464 3102 www.psikoterapi.com - www.psikoterapi.org - www.hipnoz.com ii
SUNUŞ Psikoterapi Enstitüsü olarak, öncelikle ruh sağlığı profesyonellerinin ya da ruh sağlığı ile ilgilenen kişilerin ihtiyaç duyacağı teorik bilgileri ve pratik/uygulamaya yönelik deneyimleri paylaşan özgün ve çeviri yayınlar ile literatüre katkıda bulunmayı hedefliyoruz. Psikoterapi Enstitüsü Eğitim Yayınları, Psikoterapi Enstitüsü nün çalışmaları kapsamında gerçekleştirilen atölye çalışmaları, uluslararası konferanslar ve dünya literatüründen seçkileri içermektedir. Prof. Dr. Giuseppe De Benedittis nörobilimi, psikiyatriyi, psikoterapiyi ve hipnozu bir klinisyen olarak ustaca birleştiren büyük bir bilim insanıdır. Hipnoz, nörobilim ve psikoterapinin kesiştiği alandaki önde gelen psikoterapist ve eğitmenlerden biri olan Prof. Dr. Giuseppe De Benedittis ile hipnozun nörobiyolojik temelleri, hipnozda imajinasyon ve yaratıcılık, hipnozda imajinasyon kullanımının psikodinamik terapiyle bütünleşmesi, ağrı, hipnoz ve güncel araştırmaları konu alan atölye çalışmasının kapsamlı malzemeleri bu kitapta yer almaktadır. Konuya ilgi duyan okuyucuların yanı sıra klinisyenler, psikoterapistler ve araştırmacılar için başvuru kitabı niteliği taşıyan bu yayını sizlerle buluşturmaktan kıvanç duyarız. Tahir ÖZAKKAŞ Psikoterapi Enstitüsü Başkanı iii
iv
İÇİNDEKİLER ATÖLYE ÇALIŞMASI PROGRAMI 1 KONUŞMACI HAKKINDA 2 SUNUM MALZEMELERİ Nörobilim ve Hipnoz..5 Hipnozda İmgelem ve Yaratıcılık 77 Ağrıyı Trans Yoluyla Dönüştürmek 137 Sinestezi 177 v
HİPNOTİK BEYİN ATÖLYE ÇALIŞMASI PROGRAMI 20 Eylül 09:00 10:30 Nörobilim, Psikoterapi ve Hipnoz 10:30 11:00 Kahve Arası 11:00 12:30 Hipnoz Araştırmaları 12:30 14:00 Öğle Yemeği 14:00 15:30 Meditasyon ve Hipnoz 15:30 16:00 Kahve Arası 16:00 17:30 Hipnoz ve Ağrı Algısı 21 Eylül 09:00 10:30 Hipnozda Yaratıcılık ve İmgelem 10:30 11:00 Kahve Arası 11:00 12:30 Görsel Hafıza ve Üçüncü Göz 12:30 14:00 Öğle Yemeği 14:00 15:30 Fotografik Bellek ve Hipnozda Sinestezi 15:30 16:00 Kahve Arası 16:00 17:30 Zihinsel İmgeler ve Trans 1
KONUŞMACI HAKKINDA Giuseppe De Benedittis, Milano Üniversitesi nde Nöroşirurji Bölümünde Doçent Doktor ve Ağrı Merkezi Direktörü olarak görev yapmaktadır. Ayrıca İtalya Hipnoz Birliği Başkan Yardımcısı ve Yönetim Kurulu Üyesidir. 2009 yılına İHB tarafından verilen Ernst R. Hilgard Bilimsel Üstün Başarı Ödülü ne layık görülmüştür. Ana ilgi alanları arasında kronik ağrı, hipnozun nörofizyolojik bağlantıları ve hipnoanaljezi yer almaktadır. Prof. De Benedittis Almanya, Hollanda, Macaristan, İsrail, Bulgaristan, Polonya, Singapur, Meksika ve ABD de çeşitli ulusal ve uluslararası hipnoz konferanslarında açılış konuşması yapmış, panel ve atölye çalışmalarına katılmıştır. Ayrıca ağrı ve hipnotik konular üzerine 200 den fazla profesyonel yayın hazırlamıştır. 2 HİPNOTİK BEYİN
SUNUM MALZEMELERİ
SİHİRLİ BAĞ Hipnotik Beyin Nörobilim, Tıp ve Psikoterapi Arasındaki Boşluğa Nasıl Köprü Kurar? Giuseppe De Benedittis Interdepartmental Center for the Study and Treatment of Ağrı, University of Milan Fondazione IRCCS Ospedale Maggiore Policlinico,Mangiagalli & Regina Elena, Milan, Italy Slide 2 Nörobilim ve Hipnoz 5
Slide 3 (YARDIMCI ARAŞTIRMALAR (DIŞSAL ÇALIŞMALAR) Dikkat süreçleri Zihinsel imgelerin ve algı süreçlerinin yönlendirilmesi Amnestik süreçler Bilinçli/bilinçdışı süreçlerin irdelenmesi İÇSEL ARAŞTIRMALAR Ağrı kontrolü Nörobilişsel süreçler Deneysel nöropsikopatoloji (sanal hastalar/ hipnotik benzetimler) Bilinçdışı çatışmaların hipnotik olarak ayarlanması Transın niteliklerini belirleme ve geçerli kılma DBH yi SBH den ayırt etme Hipnoyik süreç ve tepkilerin çok boyutlu mekanizmalarını anlama Hipnoterapötik strateji ve tekniklerin nörodinamik bağıntılarını araştırma De Benedittis, 2012 Uluslararası Hipnoz Birliği 2009 Ernest R. Hilgard Bilimsel Üstün Başarı Ödülü deneysel çalışmalara ilişkin yayınları ile hipnoz sürecinin daha iyi anlaşılmasını ve hipnoz uygulamalarının sonuçlarının daha iyi öngörülür hale gelmesini sağlamıştır. 6 HİPNOTİK BEYİN
zihin, beyin ne yapıyorsa odur Herhangi bir zihinsel etkinlik aynı zamanda Any mental sinirsel event (nöral) is also bir etkinliktir a neural event. Eric Kandel, 2005 Slide 6 HİPNOZ ARAŞTIRMALARI İçsel Araştırmalar Yardımcı Araştırmalar Bilişsel Performansın Hipnotik Modülasyonu Deneysel Nöropsikopatoloji Nörobilim ve Hipnoz 7
Slide 7 Slide 8 HİPNOZUN NÖRAL TEMELLERİ 8 HİPNOTİK BEYİN
Slide 9 I. NÖROBİLİM ve HİPNOZ Hipnoz arayışı Hipnotik durumun/sürecin nitelenmesi ve geçerli kılınması Değişik bilinç hallerinin (hipnoz, transandantal meditasyon, vs.) sıradan bilinç hallerinden ayırt edilmesi Hipnotik süreç ve tepkilerin (örn. hipnoztik ağrı yitimi) çok boyutlu nöral mekanizmalarının anlaşılması Klinik yansımaları: hipnoterapötik strateji ve tekniklerin altında yatan nörodinamik bağıntıların araştırılması (örn. doğrudan telkinler mi dolaylı telkinler mi, kişiye özel telkinler mi hazır telkinler mi) Slide 10 NÖROBİLİM VE PSİKOTERAPİ ARASINDA KURULAN KÖPRÜ Elektrofizyolojik çalışmalar (örn., Bispektral Analiz) Beyin görüntüleme (fmri, PET) İleri Beyin Görüntüleme (Gerçek zamanlı fmri) Beyin-Bilgisayar Arayüzü (BBA) Nöral geribildirim Nörobilim ve Hipnoz 9
Slide 11 fmri NÖTR HİPNOZUN İŞLEVSEL NÖROANATOMİSİ Prefrontal Korteks ACC Thalamus Oksipital Korteks Maquet, 1999; Rainville & Price, 2000; Faymonville et al., 2000; Rainville et al., 2002 Slide 12 HİPNOZDA PREKUNEUSUN ROLÜ 10 HİPNOTİK BEYİN
Slide 13 HİPNOZDA PREKUNEUSUN ROLÜ Slide 14 NÖTR HİPNOZUN İŞLEVSEL NÖROANATOMİSİ Beyin Görüntüleme Çalışmaları (PET, fmri) Güncel beyin görüntüleme verileri, hipnotize edilebilirliğin potansiyel bir anatomik (biçimsel ve hacimsel) temeli olabileceğini ortaya koymaktadır; bu veriler, korpus kallosum rostrumundaki çeşitlilikleri dikkat ve ketlenme süreçlerindeki farklılıklarla bağlantılandırır (Horton ve diğ., 2002). Nörobilim ve Hipnoz 11
Toplam Alan Slide 15 ÖN KORPUS KALLOSUMALANI ve HİPNOTİZE EDİLEBİLİRLİK 300 250 200 150 100 YHD DHD 50 0 Ortalama Rostrum Alanı Modif. from Horton et al., 2002 Slide 16 ÖN KORPUS KALLOSUM BÜYÜKLÜĞÜ ve HİPNOTİZE EDİLEBİLİRLİK Hipnotize edilebilirliği yüksek denekler Erkekler Kadınlar Hipnotize edilebilirliği düşük denekler Erkekler Kadınlar Horton et al., 2002 12 HİPNOTİK BEYİN
Slide 17 17. Uluslararası Hipnoz ve Hipnoterapi Kongresi, Acapulco, 20-26 Ağustos 2006 BİSPEKTRAL ANALİZ: TRANS DERİNLİĞİNİ DEĞERLENDİRMENİN VE TAKİP ETMENİN NESNEL BİR YÖNTEMİ. İlk sonuçlar. Giuseppe De Benedittis Ağrı Araştırma & Tedavi Ünitesi, Nörocerrahi Enstitüsü, Nörolojik Bilimler Fakültesi, Milan Üniversitesi, İtalya Slide 18 BİSPEKTRAL ANALİZ Nörobilim ve Hipnoz 13
Slide 19 BEYİN DURUMUNU İZLEME Genel anestezi sırasında, tipik EEG değişimleri şöyledir: Ortalama genişlik (güç) artışı Ortalama frekans artışı EEG dalga biçimindeki frekans örüntüleri betadan deltaya geçtikçe değişimler daha belirgin olur. Bu örüntü, derin anestezi (duyu yitimi) ile örtüşür. Bu karmaşık EEG dalga biçimi, bireysel öğelerine ayrılabilir. Veriler güç spektrumu analiziyle analiz edilip güç spektrumunda frekans öğesi başına düşen güç şeklinde gösterilebilir. Slide 20 ARTAN ANESTEZİ DOZLARI SIRASINDA GENEL EEG ÖRÜNTÜLERİ Uyanık Orta seviyede yatıştırma Genel anestezi Derin anestezi 14 HİPNOTİK BEYİN
Slide 21 BIS DİZİNİ: KLİNİK GEÇERLİLİĞİ OLAN İŞLENMİŞ EEG PARAMETRESİ BIS (Bispektral) İndeks; sayısal olarak işlenen, klinik geçerliliği olan bir EEG parametresidir. Spektral analizden türetilmiş geleneksel işlenmiş EEG parametresinden farklı olarak, BIS İndeksi türetilirken birden çok ileri düzey EEG sinyal işleme tekniği kullanılmaktadır bispektral analiz, güç spektrum analizi ve zaman alanı analizi. 1996 yılında FDA anestetiklerin hipnotik etkisini izlemede sağlam bir yardımcı araç olarak BIS indeksine izin vermiştir. Sonuç olarak, BIS indeksi anestezi yönetiminde önemli bir araç olarak ortaya çıkmıştır. 5,000 den fazla anestezi almış hastanın EEG lerinden deneysel olarak türetilmiş olan BIS indeksi, genel anestesi almış hastaların bilinçli olarak yatıştırılma ve/ya bilinç kaybı düzeyini yansıtır. Slide 22 BİSPEKTRAL ANALİZ Nörobilim ve Hipnoz 15
Slide 23 BİS İNDEKSİ: ANAHTAR ÖĞELER Bispektral Analiz BIS Algoritması BIS İndeksi Slide 24 BİSPEKTRAL ANALİZ Bispektral analiz ve sonuçları (örn. çift bağdaşım bispektrumu), Fourier transformunun farklı frekansları arasındaki evre bağıntılarını (eşleşme) değerlendiren ve EEG sinyalleriyle senkronizasyonu yakalayan karmaşık bir sinyal işlemleme metodolojisidir. Johansen & Sebel, 2000 16 HİPNOTİK BEYİN
Slide 25 SPEKTRUM Analizi ve BISPEKTRUM Analizi Zaman Dizileri Güç Spektrumu Bispektrum Konturu Bispektrum Yüzeyi Slide 26 BIS ALGORİTMASI Veritabanı analizinden tespit edilmiş anahtar EEG özellikleri şöyledir: Beta veya yüksek frekanslı (14-30 Hz) etkinleşme derecesi Düşük frekanslı senkronizasyon miktarı EEG içinde neredeyse bastırılmış dilimlerin varlığı EEG içinde eşgerilimli dilimlerin varlığı Bu EEG özelliklerini en uygun şekilde bir araya getirmek için çok değişkenli istatistik modelleri kullanılmıştır. Bu yinelemeli süreçten, klinik geçerliliğe sahip işlenmiş bir EEG parametresi verecek BIS March & Muir, 2005 algoritması geliştirilmiştir Nörobilim ve Hipnoz 17
Slide 27 BİSPEKTRAL ALGORİTMA BAŞLANGIÇ Veri Toplama Spektral, Bispektral & Bastırma Hesaplaması Artefakttan arındırılmış EEG Pek çok EEG Özelliği Klinik Uç Noktaları Kullanarak İstatistiki Tarama Çok Değişkenli İstatistik Yöntemleri İleriye Dönük Sınama En iyi EEG Özellikleri Bispektral İndeks Gerçek Zamanlı Geçerleme Uyanık Normal sese tepki verir Yüksek sesli emirlere veya hafif dürtme/sarsmaya tepki verir Genel Anestezi Açık seçik anımsama olasılığı düşüktür Sözlü uyarana tepki vermez Derin Hipnotik Durum Patlama bastırma EEG de düz çizgi 18 HİPNOTİK BEYİN
Slide 29 BİLİNÇLİLİĞE GEÇİŞ Bilinçlilikten Bilinçsizliğe Bilinçsizlikten Bilinçliliğe Süre Slide 30 BEYNİN METABOLİK HIZI VE BİS İndeksi %BMH 100 64 54 38 BIS 95 66 62 34 Nörobilim ve Hipnoz 19