M. TAHSİN CANBULAT 1973 yılında şimdiki adıyla Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi olan Devlet Güzel Sanatlar Akademisi nin Yüksek Mimarlık

Transkript

1

2 M. TAHSİN CANBULAT 1973 yılında şimdiki adıyla Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi olan Devlet Güzel Sanatlar Akademisi nin Yüksek Mimarlık Bölümü nden mezun oldu arasında araştırma görevlisi olarak aynı okulda tasarı geometri dersleri verdi arasında yarı zamanlı öğretim görevlisi olarak Resim Bölümü, Seramik ve Cam Bölümü, Tiyatro Dekoru ve Kostümü bölümlerinde tasarı geometri, teknik resim ve perspektif derslerine girdi yılında Fen Bilimleri Enstitüsü nde, Mimarlık Ana Bilim dalında doktora diploması aldı arasında Kocaeli Üniversitesi, İç Mimarlık Bölümü nde yardımcı doçent olarak çalıştı. Bir süre bu bölümün başkanlığını yaptı. Aynı okulun Mimarlık ve Tasarım Fakültesi nin kuruluşunda bulundu. Bu sırada MSGSÜ deki derslerini de sürdürdü arasında MSGSÜ de Tiyatro Dekoru ve Kostümü Bölümü ne geçti yılında Sahne Sanatları dalında doçent unvanını aldı yılları arasında aynı okulun Endüstri Ürünleri Tasarımı Bölümü nde doçent kadrosunda çalıştı yılında Yalova Üniversitesi, Sanat ve Tasarım Fakültesi nin İç Mimarlık Bölümü nün kuruluş çalışmalarını yapmak üzere geçiş yaptı ve burada halen Prof. Dr. olarak çalışmalarını sürdürmektedir. Çeşitli sürelerde Haliç ve Yeditepe üniversitesinde derslere girdi. Verdiği tasarı geometri, teknik resim ve perspektif derslerinin yanı sıra lisans seviyesinde fuar ve tanıtım stantları, metal ürün tasarım ilkeleri, yüksek lisans seviyesinde ise sahne tasarımında görsel derinliğin arttırılması, metal işleme teknikleri derslerine girdi. Lisans üstü tez danışmanlıkları yaptı. Üniversite dışında Mimarlık, İç Mimarlık, Restorasyon dallarında çalışmaları ve ödülleri vardır. Yazarın yayınlanmış kitapları Sahne Dekorunda Görsel Derinliğin Arttırılması-Sahte Perspektif (MSGSÜ Yayını), Sahne Tasarımında Teknik Resim (MSGSÜ Yayını), Tasarımcılar İçin Metal Şekillendirme Yöntemleri ve Metal Ürün Tasarım İlkeleri (Birsen Yayınları), Metal Mobilya Üretim ve Tasarım İlkeleri (MSGSÜ Yayını, Yard. Doç. Dr. Meltem Özkaraman Şen le birlikte), Seramikçiler İçin Teknik Resim El Kitabı (Ders notu kitabı), Fuar ve Tanıtım Stantları, Tasarım- Üretim (ders notu kitabı, öğretim görevlisi Kaya Çoker le birlikte), Ressamlar İçin Perspektif (Literatür Yayınları) Endüstri Ürünleri Tasarımında Teknik Resim (SD Yayınları), Fuar Stand Tasarımı-2010 (kitabın ön yazısını hazırlamıştır, YEM Kitapları) vardır.

3 PROF. DR. M. TAHSİN CANBULAT İÇ MİMARLIKTA TEKNİK RESİM Tanımlar-Tasarı Geometri Teknik Resim-Perspektif Remzi Kitabevi

4 iç mimarlıkta teknik resim / Tahsin Canbulat Remzi Kitabevi, 2018 Her hakkı saklıdır. Bu yapıtın aynen ya da özet olarak hiçbir bölümü, telif hakkı sahibinin yazılı izni alınmadan kullanılamaz. Editör: Nesrin Arslan Kapak düzenleme: Ömer Erduran ısbn birinci basım: Nisan 2018 Kitabın basımı 2000 adet yapılmıştır. Remzi Kitabevi A.Ş., Akmerkez E3-14, Etiler-İstanbul Sertifika no: Tel (212) Faks (212) post@remzi.com.tr Baskı ve cilt: Seçil Ofset, 100. Yıl Mah. Matbaacılar Sitesi 4. Cad. No: 77 Bağcılar-İstanbul Sertifika no: / Tel (212)

5 5 Kızım Senem e

6

7 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ GİRİŞ...13 TEKNİK RESMİN TANIMI-STANDARTLAR VE TEKNİK ÇİZİM...15 TEKNİK RESİM ÇİZİM GEREÇLERİ...16 Çizim Masaları, 16 T Cetveli Paralel Cetveller, 18 Gönyeler, 19 Pergel, 21 Ölçü Cetvelleri, 22 Eğri Cetveller, 22 Açıölçerler, 22 Şablonlar, 23 Kalemler, 24 Silgiler, 25 Yapışkanlı Bantlar, 25 Resim Kâğıtları, 26 Resim Kâğıdı Normları, 27 Etiket, 28 Resim Kâğıtlarının Katlanması, 29 ÇİZGİ VE ÇİZGİ ÇEŞİTLERİ...36 Kalınlıklarına Göre Çizgi Çeşitleri, 36 Koyuluk Tonlarına Göre Çizgi Çeşitleri, 36 Renklerine Göre Çizgiler, 36 Biçimlerine Göre Çizgi Çeşitleri, 37 YAZI...47 ÇİZGİ GEOMETRİSİ GEOMETRİK ÇİZİMLER...55 ÇİZGİ...57 Doğru ve Doğru Parçası, 57 Doğru Parçasının İki Eşit Parçaya Bölünmesi (Doğru Parçasının Orta Dikmesinin Çizilmesi), 58 Doğru Parçasının Eşit Ölçülerde veya Belirli Oranlarda Bölünmesi, 58 Ölçek Değiştirme (Şekil büyültmeküçültme), 59 Çoğaltma, 61 Altın Oran, 62 Açı ve Çeşitleri, 63 Açının İki Eşit Parçaya Bölünmesi, Açıortayının Bulunması, 63 Dik Açının Üç Eşit Parçaya Bölünmesi, 64 Bir Açının Taşınması, 64 Doğruya İçindeki Bir Noktadan Dik Çıkmak, 64 Doğru Parçasının Bir Köşesinden Dik Çıkmak, 65 Doğruya İçindeki Bir Noktadan Pergel Yardımıyla Dik Çıkmak, 65 Doğruya İçindeki Bir Noktasından Yaylar Yardımıyla Dik Çıkmak, 65 Doğruya Dışındaki Bir Noktadan Dik İndirmek, 66 Doğru Parçasının Orta Dikmesinin Çizilmesi Doğru Parçasının Orta Noktasının Bulunması Doğru Parçasının İki Eşit Parçaya Bölünmesi, 66 Doğruya Dışındaki Bir Noktadan Paralel Çizmek, 66 Doğruya İstenilen Mesafede Paralel Çizmek, 67 Doğruya Paralel Çizmek, 67 ÇEMBER VE YAYLAR...67 Çemberin ve Yayın Merkezinin Bulunması, 68 Teğet Çizimi, 68 Çembere Dışındaki Bir Noktadan Teğet Çizmek, 69 Üçgenin İç Teğet Çemberinin Çizilmesi, 69 Üçgenin Dıştan Teğet Çemberinin Çizimi, 69 Üçgenin Dış Çemberinin Çizilmesi Üçgenin Köşelerinden Geçen Çemberin Çizilmesi, 70 İki Çemberin Dıştan Ortak Teğetinin Çizilmesi, 70 İki Çemberin İçten Ortak Teğetin Çizilmesi, 71 İki Noktayı Yarıçapı Belli Bir Yayla Birleştirmek, 71 Nokta ile Doğruyu Yarıçapı Verilen Bir Yayla Birleştirmek, 72 İki Doğruyu Yarıçapı Verilen Bir Yayla Birleştirmek, 72 Çember ile Bu Çemberi Kesen Doğruyu Yarıçapı Verilen Bir Yayla Birleştirmek, 73 7

8 iç mimarlıkta teknik resim 8 Doğru İle Çemberi Yarıçapı Bilinen Bir Yayla Birleştirmek, 73 İki Çemberi Yarıçapı Verilen İçbükey Bir Yayla Birleştirmek, 74 İki Çemberi, Yarıçapı Verilen Dışbükey Bir Yayla Birleştirmek, 74 Kesişen İki Çemberi Yarıçapı Verilen Bir Yayla Birleştirmek, 75 Çemberin Doğrusal Boyunun Çizim Yoluyla Bulunması (Kochanski Metodu), 75 ELİPS VE OVAL ÇİZİMLERİ...75 Teğet Çemberleri Yardımıyla Elips Çizimi, 75 Teğet Dörtgenleri Yardımıyla Elips Çizimi, 76 Eğrilik Çemberleri Yardımıyla Elips Çizimi, 77 Elipsin İp Metoduyla Çizimi, 77 Eşlenik Çapları Bilinen Elipsin Çizimi (Rytze Metodu), 78 PARABOL ÇİZİMİ...78 HİPERBOL ÇİZİMİ...78 Evolvent Çizimi, 80 Spiral Çizimi, 80 Helis Eğrisi, 81 YÜZEYLER Üçgenler, 84 Üçgen Çizimleri, 84 Pisagor Teoremi, 84 Dörtgenler, 85 Dörtgen Çizimleri, 85 DÜZGÜN ÇOKGENLER...86 Eşkenar Üçgen Çizimi, 86 Kare Çizimi, 86 Düzgün Beşgen Çizimi, 87 Düzgün Altıgen Çizimi, 87 Düzgün Yedigen Çizimi, 88 Düzgün Sekizgen Çizimi, 88 Düzgün Çokgenlerin Çiziminde Kullanılan Genel Yöntem, 88 HACİMLER...89 Prizmalar, 90 Piramit, 90 Silindir, 90 Koni, 90 Küre, 90 Tor, 90 DÜZGÜN ÇOKYÜZLÜLER İZDÜŞÜMLER...97 Görünüş Çizimleri, TASARI GEOMETRİ İZDÜŞÜM VE İZDÜŞÜM DÜZLEMLERİ Koordinatlar Sistemi, 134 Eşlenik Dik İzdüşüm, 137 NOKTA VE NOKTA KONUMLARI DOĞRULAR Doğru Konumları ve Özel Doğrular, 145 Doğruların Birbirlerine Göre Konumları, 146 Doğru İzleri, 148 Doğru Parçasının Gerçek Boyunun Bulunması, 150 Doğrunun Eğim Açısının Bulunması, 151 DÜZLEMLER Düzlem Konumları, 152 Düzlem İfadeleri, 152 Düzlem İfadelerinin Dönüşümleri, 156 Düzlemlere Ait Özel Doğrular, 157 Düzlem-Doğru Arakesitleri, 159 Düzlemleri Delen Doğruların Görünen ve Görünmeyen Kısımlarının Bulunması, 160 Düzlemlerin Birbirleriyle Arakesitleri, 161 Düzlemlerin Çevrilmesi, 164 Bilgi Notu 4.1: Eksen Değiştirmede Yeni İzdüşümün ve Yeni İzin Bulunması Düzlemlerin Gerçek Yüzeylerinin Bulunması, 167 Düzlemlerin Eğim Açılarının Bulunması, 168 HACİMLERİN ARAKESİTLERİ Doğrularla Hacimlerin Arakesitleri, 168 Doğru-Prizma Arakesiti, 169 Doğru-Piramit Arakesiti, 170 Doğru-Silindir Arakesiti, 171 Doğru-Koni Arakesiti, 172 Doğru-Küre Arakesiti, 172 HACİMLERLE DÜZLEMLERİN ARAKESİTLERİ Prizma-Düzlem Arakesiti, 173 Piramit-Düzlem Arakesiti, 174 Silindir-Düzlem Arakesiti, 175 Koni-Düzlem Arakesiti, 176 GEOMETRİK HACİMLERİN BİRBİRLERİYLE ARAKESİTLERİ İki Prizma Arakesiti, 178 İki Piramit Arakesiti, 180

9 İÇİNDEKİLER Prizma-Piramit Arakesiti, 181 İki Silindir Arakesiti, 183 Silindir Koni Arakesiti, 185 Küre-Prizma Arakesiti, 186 Küre-Piramit Arakesiti, 187 Küre-Silindir Arakesiti, 188 Küre-Koni Arakesiti, 189 İki Küre Arakesiti, 190 GEOMETRİK HACİMLERİN AÇINIMLARI Prizma Açınımı, 192 Piramit Açınımı, 193 Prizma-Piramit Arakesitinin Açınımı, 194 Kesik Silindir Açınımı, 195 Kesik Koni Açınımı, 196 Eğik Koni Açınımı, 196 İki Silindir Arakesiti (Kesişen eksenli), 197 Küre Dilimleri Açılımı Çizimi, 198 Beş Köşeli Yıldız Açınımı, 198 GÖLGE İZDÜŞÜMLERİ Paralel Işık Kaynağına Göre Gölge Çizimi, 200 KOTLU GEOMETRİ TEKNİK RESİM Teknik Resim ve Standartlar, 211 Çizim Kâğıdı Yüzeyinin Kullanılması, 211 Çizim Sırası, 215 GÖRÜNÜŞ ÇİZİMLERİ Uygulama Bilgisi 5.1: Eşlenik İzdüşüm Sistemine Göre (Epür Düzenine Göre) Çizimin Yapılması Uygulama 5.2: Eşlenik İzdüşüm Sistemine Göre (Epür Düzenine Göre) Çizime Başlama ÖZEL GÖRÜNÜŞLER Döndürülmüş Görünüşler, Birleşik Görünüşler, 224 Görünüşte Detay Gösterimi, 226 Bakış Yönüne Göre Görünüş Çizimleri, 226 Görünüş Sadeleştirmeleri, Görünüş Kısaltmaları, 228 Olmayan Çizgilerin Gösterilmesi, 229 Görünüş İsimleri ve Görünüşlerdeki Açıklamalar, 231 KESİT GÖRÜNÜŞLERİ Yarım Kesitler, 236 Bölge Kesitleri (Kısmi Kesitler), 236 Profil Kesitler, 237 ÖLÇÜ VE ÖLÇÜLENDİRME Konum Ölçülendirmesi, 245 Ölçü Sembolleri, 245 Yarım Görünüşlerin Ölçülendirmesi, 246 Dar Aralıklı Ölçülerin Gösterilmesi, 246 Ölçü Çizgisiz Ölçülendirmeler, 247 Ölçülendirmede Koordinatlar Sisteminin Kullanılması, 248 Ardışık Eş Ölçüler, 250 Açı Ölçülendirmesi, 250 Eğim Ölçüsü, 251 Yay Ölçülendirmesi, 251 Daire (Çember) Ölçülendirmesi, 251 Özel Ölçülendirmeler, 256 Ölçü Alma ve Çizim (Rölöve), 256 Rölöve Çıkarmada Kullanılan Araç ve Gereçler, 256 Ölçme, 259 Yapılarda Yükseklik Ölçülendirmesi (Kod), 265 Ölçü Toleransları, 266 Tanımlama Sembolleri ve Kodlamaları, 267 Malzeme Sembolleri, 267 Mobilya Yüzey İşleme Sembolleri, 269 YAPI VE İÇ MEKÂN DONATILARI GÖSTERİMLERİ Taş ve Tuğla Duvarlar, 270 Tefriş Elemanları Gösterimi, 272 Yer ve Duvar Kaplamaları, 274 Ocaklar, Şömineler, 276 Ahşap Doğramalar, 277 Kapılar, Pencereler, 279 Ahşap Mobilyalar, 284 Metal Mobilyalar, 295 Merdivenler, Rampalar, 297 Betonarme, 304 Çiçekler, Vazolar, Saksılar, 305 İnsan Figürleri, 308 Perdeler, Kumaşlar, 308 Vidalar, Cıvatalar, 310 Mimari Çizimler, 311 Ergonomi, PERSPEKTİF Perspektif Çizimine Giriş, 335 PARALEL İZDÜŞÜM PERSPEKTİFLERİ Kavaliyer Perspektif, 337 9

10 iç mimarlıkta teknik resim 10 Çember ve Eğrilerin Kavaliyer Perspektiflerinin Çizimi, 342 Kavaliyer Perspektifte Kesit Gösterimi, 348 Kavaliyer Perspektifte Ölçülendirme, 348 Aksonometrik Perspektif, 349 Aksonometrik Perspektifte Kesit Gösterimi, 353 Aksonometrik Perspektifte Ölçülendirme, 356 KONİK İZDÜŞÜM PERSPEKTİFİ PERSPEKTİF ELEMANLARI Obje, 360 Bakış Noktası-Göz (G), 360 Yer Düzlemi, 361 Bakış Yüksekliği, 361 Ufuk Düzlemi, 362 Resim Düzlemi, 362 Göz Işınları, 362 Yer Çizgisi (YÇ), 362 Ufuk Çizgisi, 363 Kaçış Noktaları, 363 Konik Perspektif Çizimine Başlama, 364 Yer Düzlemindeki Yatay Doğruların Perspektiflerinin Çizimi, 368 Bir Noktanın Perspektifteki Yerinin Bulunması, 369 Yer Düzlemindeki Bir Çokgenin Perspektifinin Çizimi, 370 Çember Perspektifinin Çizimi, 371 Geometrik Hacimlerin Perspektif Çizimleri, 372 Bakış Yönüne Göre Perspektif Görünüş Farkları, 380 Eğimli Çizgi ve Yüzeylerin Perspektiflerinin Çizimi, 383 Merdiven Perspektifi, 386 İki Kollu Merdiven Perspektifi, 390 İç Mekân Perspektifleri, 392 Düşeyde Kaçış Noktalı Perspektif (Eğik Resim Düzlemli Perspektif), 394 Göz Işınları Kullanılarak Perspektif Çizimi, 395 Perspektifte Deformasyon, 398 Perspektifte Gölge Çizimi, 399 İç Mekânda Işık ve Gölge, 400 Güneş Işığı Gölgesi, 403 Perspektifte Yansıma, 404 Yatay Düzlemlerdeki Yansımaların Çizimi, 405 Düşey Düzlemdeki Yansımaların Perspektiflerinin Çizimi, 407 KAYNAKÇA...415

11 ÖNSÖZ ÖNSÖZ Teknik resim kuralları ulusal ve uluslararası resmi kurumlar tarafından hazırlanıp ilan edilen ilgili herkesin kullandığı ortak bir çizim dilidir. Teknik resmi kullanarak proje çizimiyle çalışmalarını sürdüren çok çeşitli meslek gurupları vardır. Temelde kuralların aynı olmasına karşın mesleklerinde kullandıkları konu ve ürünlerin farklı olması nedeniyle makine mühendisliği teknik resmi, inşaat mühendisliği teknik resmi, mimarlık teknik resmi gibi mesleklere özgü farklı yöntemlerle çizilmiş resim türleri algısı oluşmaktadır. Oysa temelde kuralların değişmediği sadece o meslekte kullanılan çizim konularının farklılığından oluşması söz konusudur. Örneğin makine mühendisliğinde ağırlıklı olarak makine parçalarının çizimleri yapılırken, mimarlıkta bina ve yapı elemanlarının çizimi yapılmaktadır Uzun yıllar mimarlık, iç mimarlık, endüstri ürünleri tasarımı, seramik ve cam, tiyatro dekoru bölümlerine tasarı geometri, teknik resim veya perspektif derslerine öğretim görevlisi olarak girdim. Her girdiğim yeni bölümdeki derslere başladığımda o bölümün uğraşı alanındaki ürünlerinin ne olduğunu tanımaya çalıştım ve bu şekilde uygulama derslerinde öğrencilere bunlar üzerindeki problemleri çözdürdüm. Örneğin seramik ve cam bölümünde pergelle ve eğri cetvellerle çizilen yuvarlak formlara ve ürünlere önem verirken, endüstri ürünleri tasarımı bölümünde sanayi ürünü araç ve gereçlerin çizimlerine öncelik tanımak derslerdeki başarıyı sağladı. Bu kitapta da iç mimarların mesleki uğraşı alanları olan iç mekân tasarımı, dekorasyon, mobilya tasarımı ve diğer iç mekân donatıları tasarımı olması nedeniyle uygulama örnekleri bu türde seçilmiştir. Bu kitabın yayınlanmasına kadar iç mimarlık eğitimlerinde ve profesyonel çalışmalarında en yakın meslek gurubu olan mimarlık teknik resim kitaplarından yararlanılmaktaydı. Oysa bu kitapların ağırlıklı konuları binaların tasarımı ve temelden çatıya kadar yapım teknikleriyle ilgilidir. İç mekân tasarımcısı için yukarıda da bahsettiğim binanın temeli ve karmaşık kaba yapı detayları değil iç mekân, iç mekân donatıları, ince yapısı ve dekorasyonları ile ilgilidir. O zaman bu meslek gurubu için farklı bir kitaba ihtiyacın ortaya çıktığı açıktır. İşte bu kitap özellikle iç mimarları ve dekoratörleri ilgilendiren uygulama konuların ön planda tutularak hazırlanmış olduğu bir kitaptır. Öncelikle bu kitabın içeriğinin tespiti ve sonra görsellerin hazırlanması gerçekten uzun zaman aldı. Bir resim ya da bir şekil üzerinde çalışmam saatlerimi değil bazen günlerimi aldığı oldu. Küçüklü büyüklü 700 den fazla resmin çiziminin yapılması hiç kolay olmadığının kabul edilmesi gerekir. En iyi anlatımı sağlayan şekli bulabilmek için birçok kere tekrar çizdiğim oldu. Kitabın bazı çizimlerini serbest el çizgisiyle, bazı çizimlerini cetvel yardımıyla, bazı çizimlerini ise tamamen elektronik ortamda çalıştım. Söz bilgisayar yardımıyla çizime gelmişken bundan da söz etmeden geçemeyeceğim. El çizimi ile elektronik ortamdaki çizimin farkı sadece çizim aracının farklılığıyla ilgilidir. Projenin sayısal ortamda çizilmesiyle elle çizilmesi hızlı ve zahmetsiz çiziminin dışında herhangi bir farkının olmamasıdır. Projenin çizim yönteminin ne olursa olsun sonuç çıktısının aynı olması gerekir. Yani her durumda teknik resim standartlarına uygun projeler elde edilmelidir. Bunun dışında eğitime el çizimiyle başlanması, öğrencinin beyin ve el gücünün ortak çalışması sonucu tasarım gücünün arttırılmasına yardımcı olduğuna inanmaktayım. İç Mimarlık Teknik Resim adlı bu kitabımın hazırlanmasında ise hem uzun yıllarda edindiğim bilgi ve deneyimlerin, hem de değişik zamanlarda Mimar Sinan Güzel Sanatlar 11

12 iç mimarlıkta teknik resim 12 Üniversitesi, Kocaeli Üniversitesi, Haliç Üniversitesi ve Yeditepe Üniversitesi nde verdiğim derslerden edindiğim deneyimlerin katkısı oldu. Bu kitabın hazırlanmasında bana destek veren meslektaşlarıma, akademisyen arkadaşlarıma ve aileme teşekkürlerimi sunarım. Ayrıca öğrenciliğimde ve asistanlığını yaptığım sürede öğrettikleriyle bana bugünleri armağan eden, artık aramızda olmayan kıymetli hocam Prof. Yılmaz Morçöl e minnet ve şükranlarımı sunmak isterim. M. Tahsin Canbulat

13 GİRİŞ

14 14

15 GİRİŞ Tarih boyunca insanlar arasındaki iletişim her dönemde önemli olmuştur. İletişim, işitsel ve görsel olarak gelişmiş, sesler yardımıyla lisanlar oluşmuş, yazılar da bunların hizmetine sunulmuştur. Yazılar önce sembolik resimler halinde kullanılmış, sonra da her sesin karşılığında bir figür belirlenerek alfabe yardımıyla yazılar oluştu. Bu şekilde her türlü iletişim eksiksiz sağlanmıştır. Sözle her şey ifade edilebilir, hatta bu kayıt edebilen araçlarla çoğaltılıp çok kişiye ulaşması sağlanabilir. Yazı ile de kitaplar yazılıp, çeşitli dillere de çevrilip, herkesin okumasına imkân verilebilir. Ama bazı bilgiler vardır ki bunlar ne sözle, ne de yazı ile anlatılabilir. Ancak kendi özel kuralları dahilinde ifade edilmesini gerektirir ki, bunların en önemlisi, teknik bilgileri içeren teknik resimlerdir. Yazılı bir iletişim biçimi olan bu resimlerin kendi özel kuralları vardır. Bu kurallar dahilinde oluşturulmuş resim dünya yüzeyinde, bu kuralları bilen herkes tarafından okunur ve anlaşılır. Bu şekilde sözle ve yazıyla ifade edilemeyen ister mühendislik, isterse mimarlık alanlarındaki tasarım ürünlerinin anlaşılmasına ve üretilebilmesine olanak sağlar. Burada doğruluk, diğer bir ifadeyle kurallara uygunluk önemlidir. Aksi durumda arzu edilen iletişim amacına ulaşılamaz. Dahası anlatılmak istenenin dışında bir ifade oluşturup çeşitli yanlışlıklara neden olacaktır. Hiçbir tasarımcı kendi düşündüğünün dışındaki bir ürünün oluşmasını muhakkak ki istemez. 15 TEKNİK RESMİN TANIMI-STANDARTLAR VE TEKNİK ÇİZİM Teknik resim, uygulamaya konulan bir tasarımın biçimsel özelliklerini ve boyutlarını çizgisel olarak, bir düzlem üzerinde ifade etme tekniğidir. Yani, üç boyutlu hacimsel cisimlerin, izdüşüm metodu yardımıyla iki boyutlu olarak bir düzlem üzerinde çizgisel bir anlatım tekniğidir. Izdüşüm ve çizim tekniği üniversal bir tekniktir. Yani, tasarımcı ve üretici kişilerin ortak bir kullanım lisanıdır. Bu lisanın kuralları çok az farklarla bütün dünya ülkeleri tarafından kullanılır. Tasarımın üretim aşamasında yapılan çalışmalarda en önemli ilişkiyi sağlar. Ancak bu kurallar ve çizim teknikleri bilinmeden bu lisanı konuşmak ve anlamak olanaksızdır. Diğer taraftan, tasarım ürününün imali sürecinde veya tasarım ürünü parçalarının birbirlerine uyumunda, ayrıca uygulanacak mekânla oluşacak ilişkilerinde baş vurulacak tek yer teknik çizim olacaktır. Tasarımcı tasarladığı ve uygulama alanına koyacağı her türlü fikri, belki tasarım sürecinin ilk safhalarında serbest el çizimleri yoluyla deneyebilir, hatta kelimelerle bile ifade yoluna gidebilir. Ama tasarımının gerçekleşme aşamasına geldiğinde, yani üç boyutlu hacimsel bir hal alma aşamasında ilk yapılacak iş, tasarımın vücut bulması için, fiziksel özelliklerinin ortaya konulmasıdır ki bu ancak teknik anlatım yoluyla olacaktır. Bu ise teknik çizim yoludur. Mimaride ve dekorasyonda, teknik bakımdan, çeşitli tasarım elemanlarının şematik ve resimsel görüntüleri bir dizi standartlar dahilinde kullanılmaktadır. Bu standartlar, yani kurallar, Türkiye de Türk Standartlar Enstitüsü (TSE) tarafından belirlenmektedir. Bunlar ise dünya uluslarının ve topluluklarının kabul etmiş olduğu standartlarla uyumluluğu göz önünde bulundurularak hazırlanırlar.

16 iç mimarlıkta teknik resim 16 Dünya ülkelerinin teknik işbirliği sonucu bu uyum daha da önem kazanmış ve küçük farkları bile gidererek tek bir teknik resim lisanı oluşturma çalışmaları yapılmaktadır. Ülkelerarası teknolojik işbirliği öncelikle bu konuda kendini göstermiştir. Aksi durumda altından kalkılamayacak uyumsuzluklar gündeme gelebilecektir. Bu kitaptaki bilgiler de bu standartlar dahilinde hazırlanmıştır; konunun bazı spesifik özellikler gösteren yerlerinde gene bu standartlar göz önünde bulundurularak verilmiştir. TEKNİK RESİM ÇİZİM GEREÇLERİ Teknik resim, eğer elektronik ortamda çizilmiyorsa bazı araçları gerektirmektedir. Bunlar; çizim masası, T cetveli veya paralel cetvel, gönyeler, pergel, ölçü ve ölçek cetvelleri, eğri çizgi cetvelleri, yazı ve şekil şablonları, açıölçer, çizim kâğıtları, kalemler, silgi ve yapıştırıcı bantlardır. Resim 1.1: En basitinden çizim ekipmanı olarak bulunması gereken malzemelerin başında T cetveli (1) gelir, gönyeler 45 lik ve 60 lik açılarda olur (2) ve çeşitli büyüklükte olanları vardır, kurşun (3) ve mürekkepli (4) kalemler, silgiler (5), silgi şablonu (6), yapıştırıcı bant (7), eğri cetveller (8), pergel takımı (9) ve kâğıt yüzeyindeki silgi kalıntılarını temizlemekte kullanılan fırçalardır (10). Çizim Masaları Üzerine kâğıt serilerek çizim yapılan masalardır. Sabit veya ergonomik kullanım için bir mekanizmayla eğim verilebilir ve yüksekliği ayarlanabilir çeşitleri vardır. Masa yüzeyinin pürüzsüz ve düz olması, T cetvelinin kullanılabilmesi için de kenarlarının birbirlerine dik ve temiz olması gerekir. Profesyonel çizim ofislerinde kullanılanlarında yatay, dikey veya herhangi bir açıda çalışmayı kolaylaştıran mekanik cetvel düzeneği olanları vardır. Masanın üst veya yanlarına monte edilen bu mekanizmalar yardımıyla çizimin daha rahat ve hızlı yapılması sağlanır.

17 GİRİŞ Resim 1.2: Çizim masaları dört ayaklı bir taşıyıcı üzerine yerleştirilen temiz yüzeyli bir tabladan olabildiği gibi yükseklik ve eğimini ayarlamaya yarayan karmaşık bir mekanizmaya da sahip olanları vardır. Resimde orta düzeyde bir çizim masası görülmektedir. Eğimli masalarda genellikle cetvel mekanizması bulunur. Bunun nedeni cetvellerin fazla eğimli masada kayarak düşmesinin önlenmesidir. Ayrıca kalem ve diğer çizim ekipmanının masanın üzerinde bulundurulamaması bunun dezavantajı olarak görülür. 17 Resim 1.3: Tabaka veya rulo halinde bulunan kâğıtlar çizimin büyüklüğüne göre kâğıt ölçü normlarına uygun olarak kesilir, çizim masasına dört tarafından yapışkanlı bant yardımıyla sabitlenir. Burada dikkat edilmesi gereken, T cetveli veya paralel cetvel kullanılarak kâğıdın tam yatay olarak yapıştırılmış olmasıdır. Yapıştırıcı bantların tam olarak kâğıda ve masaya temas etmesi sağlanmalıdır, aksi durumda bantların uçlarının kıvrılıp cetvele yapışması çizimi aksatır.

18