TECHNICAL ASSISTANCE FOR INCREASED CAPACITY FOR TRANSPOSITION AND CAPACITY BUILDING ON F-GASES

Transkript

1 Genel bilgilendirme, mevcut durum ve Türkiye deki F-gazı Yönetmeliğinin güçlendirilmesine yönelik önerilen unsurlar Janusz Kozakiewicz TECHNICAL ASSISTANCE FOR INCREASED CAPACITY FOR TRANSPOSITION AND CAPACITY BUILDING ON F-gazı solventleri Danışma Toplantısı, İstanbul, 11 Nisan 2018

2 Giriş notları (1) Sera etkisi TECHNICAL ASSISTANCE FOR INCREASED CAPACITY

3 Giriş notları (2) Sera etkisi TECHNICAL ASSISTANCE FOR INCREASED CAPACITY UNFCCC (1992) Kyoto Protokolü (1997) Sera gazlarından oluşan Kyoto sepeti Doha Değişikliği (2012) Paris Anlaşması (2015)

4 Giriş notları (3) TECHNICAL ASSISTANCE FOR INCREASED CAPACITY Sera gazlarından oluşan Kyoto sepeti F-gazı GWP 100 (4. IPCC AR) CO 2 1 CH 4 25 N 2 O 298 HFC'ler PFC'ler SF } F- gazları Diğer bazı florlu maddeler, örneğin, HFO'lar, florlu eter veya alkol Kyoto Protokolü kapsamında değil ancak AB F-gazı mevzuatındaki raporlama yükümlülükleri kapsamında gösterilmiştir

5 Giriş notları (4) TECHNICAL ASSISTANCE FOR INCREASED CAPACITY F-gazları Temel uygulama alanları RAC&HP Köpükler Yangından Korunma Elektrikli Şalt (Yalnızca SF 6 ) Solventler Aerosolle r

6 Giriş notları (5) TECHNICAL ASSISTANCE FOR INCREASED CAPACITY Buharlı yağ giderme ve hassas temizlikte solvent olarak kullanılan F- gazları CFC'ler (CFC-11) ile HCFC'lerin (HCFC-225ca / cb, HCFC- 141b) yerini aldı F-gazı KIP 100 Yaygın ticari isimler HFC-43-10mee (dekafluoropentan) Vertrel XF Solkane 4310mee HFC-43-10mee içeren karışımlar Çeşitli Vertrel XM Vertrel XE HFC-365mfc (pentaflorobutan) 794 Solkane 365mfc HFC365mfc içeren karışımlar; Çeşitli Solvokane Diğer F-gazları (HFO'lar ve florlu eter veya alkol de çözücü olarak kullanılabilir)

7 Giriş notları (6) TECHNICAL ASSISTANCE FOR INCREASED CAPACITY HFC'ler ve HCFC'ler küresel tüketim eğilimleri, ton olarak HCFC HCFC HFC HFC AB dahil gelişmiş ülkeler Türkiye dahil gelişmekte olan ülkeler Acil eylem gereklidir AB revize edilmiş F-gazı Yönetmeliği (2014) Kigali Değişikliği (2016) Türkiye deki F-gazı Yönetmeliği (2017)

8 Giriş notları (7) TECHNICAL ASSISTANCE FOR INCREASED CAPACITY Montreal Protokolünde Kigali Değişikliği (2016) HFC Azaltma Planı AB dahil gelişmiş ülkeler Türkiye dahil gelişmekte olan ülkeler HFC'lerin üretimi ve tüketimi hakkında zorunlu raporlama HFC ithalat ve ihracatında zorunlu ruhsatlandırma Gelişmekte olan ülkelerin HFC'yi azaltmasına yönelik gelişmiş ülkelerin finansal olarak destek sunması

9 Giriş notları (8) TECHNICAL ASSISTANCE FOR INCREASED CAPACITY Kigali Değişikliğinin beklenen etkileri HFC nin aşamalı olarak azaltılması sayesinde tehlikeli boyutlara gelen küresel ısınma durdurulmuş olacak!

10 HFC azaltma planlarının karşılaştırılması % Türkiye - Kigali Değişikliğine Dayalı Zorunluluk AB - muhtemelen Türkiye tarafından takip edilecek % Kigali Amendment A5, % HFC consumption, baseline (100% HFC) (65% HCFC) Regulation 517/2014, % HFC placed on the market, baseline (HFC only)

11 HFC'lerin aşamalı olarak azaltılması nasıl sağlanır? (1) HFC ithalat kota sistemi + HFC ithalat / ihracat lisans sistemi Piyasaya sürme ve kullanım kısıtlamaları Zorunlu etiketleme Yeni teknolojilerin tanıtımı Eğitim ve sertifikasyon sistemi HFC ler Zorunlu sızıntı testleri Kayıt, kayıt tutma ve raporlama Geri kazanım ve atık yönetimi

12 HFC'lerin aşamalı olarak azaltılması nasıl sağlanır?(2) HFC ithalat kotası ve ithalat/ihracat ruhsatlandırması

13 HFC'lerin aşamalı olarak azaltılması nasıl sağlanır? (3) HFC ithalat kota sistemi + HFC ithalat / ihracat lisans sistemi Türkiye deki F-gazı Yönetmeliği kota yok, ruhsatlandırma sistemi mevcut değil AB F-gazı Yönetmeliği 517/2014 Her yıl HFC üreticilerine ve ithalatçılarına tahsis edilmiş olan kotaları (CO 2 eşleniği) ancak şu ana kadar ithalat / ihracat lisans sistemi yoktur CO 2 eşleniği taban çizgisinde HFC yıllık ülke kotası : 'de HFC üretimi + ithalatı Kigali Değişikliğinden kaynaklanandan çok daha düşük ama bazı istisnaların olması mümkündür Eski HFC üreticileri ve ithalatçıları - Ülke kotasının ve yeni üreticiler/ithalatçıların % 89'u - Ülke kotasının %11'i 3 yıl sonra Yeni üreticiler/ithalatçılar eski olur ve tahsis edilen kotalar ilk 2 yılın üretim/ithalatlarına dayanır Yılda <100 ton CO2 eşleniği ithal edildiğinde kota yükümlülüğü yoktur Önceden şarj edilmiş RAC & HP ekipmanında bulunan HFC ithalatı kota yetkisi + uygunluk beyanı (Komisyon Yönetmeliği 2016/879)

14 HFC'lerin aşamalı olarak azaltılması nasıl sağlanır?(4) HFC ithalat kotası sistemi + HFC ithalat / ihracat lisans sistemi CO 2 eşleniği nasıl hesaplanır? CO 2 eşdeğerinin tonları (CO 2 eşleniği) metrik tonları, maddenin veya karışımın KIP ile çarparak hesaplanır Örneğin, 1 ton HFC-43-10mee (KIP = 1 640) = tonco 2 eşleniği

15 HFC'lerin aşamalı olarak azaltılması nasıl sağlanır?(5) HFC ithalat kota sistemi + HFC ithalat / ihracat lisans sistemi Cevaplanması gereken önemli sorular Kigali Değişikliği alt referans kabul edilerek, Türkiye'de gerçekçi olacak şekilde taban çizgisi ne olmalıdır ve HFC azaltma aşamaları için ne tür adımlar atılmalıdır? AB kota sistemi gibi bir sistem, prensipte Türkiye şartlarına uygun mudur? HFC ithalat/ihracat lisans sistemi, HFC kota sistemini tamamlayıcı olarak Türkiye'ye sunulmalı mıdır? Evet ise, geçerli OTİM lisans sistemini yansıtmalı mıdır?

16 HFC'lerin aşamalı olarak azaltılması nasıl sağlanır? (6) Piyasaya sürme ve kullanım kısıtlamaları

17 HFC'lerin aşamalı olarak azaltılması nasıl sağlanır? (7) F-gazı solvent sektörü ile ilgili piyasaya sürme (POM) kısıtlamaları Türkiye de F-gazı Yönetmeliği kısıtlama yok AB F-gazı Yönetmeliği 517/2014 kısıtlama yok

18 HFC'lerin aşamalı olarak azaltılması nasıl sağlanır?(8) Zorunlu etiketleme

19 HFC'lerin aşamalı olarak azaltılması nasıl sağlanır?(9) Zorunlu etiketleme Türkiye deki F-gazı Yönetmeliği basınçlı konteynırlar ve F-gazı içeren tüm ürün ve ekipmanlar Açıklama florlu sera gazı içerir Madde veya karışımın adı Miktar kg cinsinden + ( tarihinden itibaren) miktar CO 2 eşleniği cinsinden AB F-gazı Yönetmeliği 517/ Komisyon Yönetmeliği 2015/2068 Aynı şartlar ama tamamı tarihinden itibaren zorunludur F-gazı hariç tutulan kullanım içinse (örneğin, imha) konteynır bu duruma uygun bir şekilde etiketlenmelidir Önemli Not: AB yönetmeliğine göre geri dönüştürülmüş ve geri kazanılmış F-gazları bu şekilde etiketlenmiş olmalıdır. Türkiye deki F-gazı Yönetmeliğinde böyle bir hüküm mevcut değildir.

20 HFC'lerin aşamalı olarak azaltılması nasıl sağlanır?(10) Zorunlu etiketleme HFC-365mfc içeren F-gazı solvent ekipmanının etiketi üzerinde bulunan metin örneği : Florlu sera gazları içerir Solvent : Solkane 365mfc (HFC-365mfc) HFC-365mfc KIP değeri = 794 Sistem doluluk ağırlığı = 80 kg Sistem CO 2 eşdeğer doluluk ağırlığı = 63.5 ton

21 HFC'lerin aşamalı olarak azaltılması nasıl sağlanır? (11) Zorunlu etiketleme Cevaplanması gereken önemli sorular : Etiketleme hükümlerine ilişkin herhangi bir yorum var mıdır? F-gazı solvent sektöründeki paydaşlar F-gazı yönetmeliğinde yer alan şartları karşılayacak etiket için bir format önermek ister mi?

22 HFC'lerin aşamalı olarak azaltılması nasıl sağlanır?(12) Yeni teknolojilerin teşvik edilmesi

23 HFC'lerin aşamalı olarak azaltılması nasıl sağlanır?(13) Yeni teknolojilerin teşvik edilmesi Türkiye deki F-gazı Yönetmeliğinde bu konuyla ilgili madde bulunmamaktadır AB F-gaz Yönetmeliği 517/2014 bu konuyu sektörle tartışmak adına Danışmanlık Forumu F-gaz solvent sektöründe neden yeni teknolojilerin teşvik edilmesi gerekmektedir? Bu sektörde kullanılan F-gazları oldukça yüksek KIP (Küresel Isınma Potansiyeline) sahiptir ve solvent kullanımı salımsal bir kullanımdır!

24 HFC'lerin aşamalı olarak azaltılması nasıl sağlanır?(14) Yeni teknolojilerin teşviki Cevaplanması gereken önemli sorular : Yüksek KIP olan F-gazlarına yönelik alternatifleri teşvik etmek için Türkiye'nin bir networke veya ulusal danışma forumuna ihtiyacı var mıdır? Hangi kuruluşlar katılım için davet edilmelidir? Ne tür görevler zorunluluk arz etmelidir? Yeni teknolojileri teşvik etmek için başka ne tür araç ve yöntemler oluşturulabilir? Yüksek KIP olan F-gazına vergi getirilmesi gibi ekonomik teşvikler alternatifler açısından faydalı olur mu?

25 HFC'lerin aşamalı olarak azaltılması nasıl sağlanır?(15) Eğitim ve sertifikasyon Sistemi

26 HFC'lerin aşamalı olarak azaltılması nasıl sağlanır? (16) Eğitim ve sertifikasyon sistemi Türkiye de F-gazı Yönetmeliği zorunlu sertifikasyon: Servis teknisyenleri (askeri kurumlarda eğitim almış olanlar hariç) Ekipmanlardan F-gazı solventi geri kazanımı ÇŞB, belgelendirme planı ve ilgili prosedürleri tanımlamakla yükümlü olup, ilgili yönetmelik henüz yayınlanmamıştır AB F-gazı Yönetmeliği 517/ /2008 sayılı Komisyon Yönetmeliği Yukarıdaki şekilde zorunlu sertifika + sertifika alacak kişiler için detaylı gereklilikler

27 HFC'lerin aşamalı olarak azaltılması nasıl sağlanır?(17) AB'de belgelendirme gereklilikleri Sertifika kurumu (veya kurumları) Değerlendirme kurumu (veya kurumları) Sınavı geçmek sertifika almanın ön koşuludur Hem teorik hem de pratik sınav zorunludur Sınav programı Komisyon Yönetmeliğinde belirtilmiş olan belirli konuları içermelidir Eğitim zorunlu DEĞİLDİR ancak eğitim de mevcut olmalıdır ve alternatif teknolojileri içermelidir

28 HFC'lerin aşamalı olarak azaltılması nasıl sağlanır?(18) Sertifika gereksinimleri Türkiye'de nasıl uygulanabilir? Tüm sektörler için tek bir sertifika kuruluşu mu olmalı yoksa farklı sektörler için ayrı belgelendirme kuruluşları mı olmalı? F-gaz solvent sektöründe - sadece bir değerlendirme kurumu ve bir eğitim kurumu mu olmalıdır yoksa çeşitli değerlendirme yapıları ve eğitim kurumlarına izin verilebilir mi? Bir kurumun belgelendirme/değerlendirme/eğitim kurumu olarak aday gösterilmesi için gereklilikler neler olabilir? Eğitim/sınav programı için minimum gereklilikler neler olmalıdır bunlar ilgili AB yönetmeliğinden mi uyarlanmalıdır? Herhangi bir sertifikalandırma sistemi hem F-gazlarını hem de OTİM i kapsayacak şekilde mi olmalıdır veya sadece F-gazlarını mı kapsamalıdır?

29 HFC'lerin aşamalı olarak azaltılması nasıl sağlanır? (19) Zorunlu Sızıntı testleri

30 HFC'lerin aşamalı olarak azaltılması nasıl sağlanır?(20) Zorunlu sızıntı testleri Türkiye deki F-gazı Yönetmeliği F-gazı solvent ekipmanı için geçerli değildir AB F-gazı Yönetmenliği 517/2014 F-gazı solvent ekipmanı için geçerli değildir

31 HFC'lerin aşamalı olarak azaltılması nasıl sağlanır? (21) Kayıt, kayıt tutma ve raporlama

32 HFC'lerin aşamalı olarak azaltılması nasıl sağlanır? (22) Kayıt, kayıt tutma ve raporlama Türkiye de F-gazı Yönetmeliği Merkezi Veri tabanına Kayıt olma ve veri sağlama zorunluluğu aşağıdakiler için gerekmektedir: Yılda 1 tondan fazla F-gazı üretenler, ithalatını ve ihracatını yapanlar Distribütör veya kullanıcı olan ya da F-gazının geri kazanımını, geri dönüşümünü, ıslahını veya imhasını gerçekleştiren gerçek ve tüzel kişiler Ürün ve ekipman (3 kg veya daha fazla F-gazı içeren) üreticileri Ekipman (3 kg veya daha fazla F-gazı içeren) operatörleri Şimdiye kadar Merkezi Veri Tabanı oluşturulmamıştır ancak Proje kapsamında bu veri tabanının geliştirilip, oluşturulması planlanmaktadır.

33 HFC'lerin aşamalı olarak azaltılması nasıl sağlanır?(23) Kayıt, kayıt tutma ve raporlama AB F-gazı Yönetmeliği 517/2014 Aşağıdakileri gerçekleştiren tüm işletmelere yönelik online raporlama yapılması gerekmektedir: Yılda 1 ton veya daha fazla ya da 100 ton CO 2 eşleniği veya daha fazla F-gazı ve diğer F-gazı ithalatı/ihracatı yılda ton CO 2 eşleniği veya daha fazlası için rapor denetimden geçmelidir. 500 ton CO 2 eşleniği veya daha fazla F-gazı veya diğer F-gazı içeren ürün veya ekipmanların piyasaya sürülmesi Yılda 1 ton veya daha fazla ya da 1000 ton CO 2 eşleniği veya daha fazlası f-gazı ve diğer f-gazı imha edilmesi hammadde olarak yılda 1000 ton CO 2 eşleniği veya daha fazla F-gazı kullanımı Tüm bu işletmeler ve kota tahsisi veya yetki prosedürlerinde yer alan işletmeler, Elektronik Kayıt Sistemine online olarak kayıt olmalıdır.

34 HFC'lerin aşamalı olarak azaltılması nasıl sağlanır? (24) Kayıt, kayıt tutma ve raporlama AB F-gazı Yönetmeliği 517/2014 Kayıt tutmak aşağıdakiler için gereklidir: Sızıntı testi yapılması zorunlu olan F-gazı ekipman operatörleri (yüklenen, geri kazanılan ve eklenen F-gazı türü ve miktarı, servis teknisyenleri ve şirketlerine dair tarih ve bilgiler de olmak üzere ekipman üzerinde gerçekleştirilen tüm faaliyetler) AB'de F-gaz solvent ekipmanı için gerekli değildir ancak Türkiye için faydalı olabileceği göz önünde bulundurulmalıdır. Ekipman operatörleri için faaliyet gösteren hizmet şirketleri AB F-gazı Yönetmeliğinde yer alan kayıt tutmaya yönelik diğer şartların F-gazı solvent sektörü ile ilgisi yoktur

35 HFC'lerin aşamalı olarak azaltılması nasıl sağlanır? (25) Kayıt, kayıt tutma ve raporlama Projede önerilen nedir? ÇŞB de kurulacak 2 adet elektronik veri tabanı: Ekipman Operatörleri Merkezi Kayıtları (CREO) ve İş Raporları Veri tabanı (DBR) Bu tür veri tabanları Ocak 2016'dan beri Polonya'da başarılı bir şekilde çalışmakta olup, hem yetkililer hem de işletmeler için son derece faydalı olmaktadır Bu tarz veri tabanlarının avantajları şunlardır: Evrak işi olmaması Verileri izleme, toplama ve analiz etmenin çok basit olması Kullanıcılar ile iletişimin çok basit olması, örneğin, yaklaşmakta olan sızıntı testi son tarihine ilişkin ekipman operatörlerini uyarma

36 Ekipman Operatörlerinin Merkezi Kayıtları (CREO) ÇŞB CREO CREO Web Sitesi F-gazı solvent ekipman operatörleri

37 İş Raporları Veri Tabanı (DBR) ÇŞB DBR DBR Web sitesi

38 HFC'lerin aşamalı olarak azaltılması nasıl sağlanır?(27) Kayıt, kayıt tutma ve raporlama Cevaplanması gereken önemli sorular CREO ve DBR elektronik veri tabanları oluşturma konusundaki genel fikre katılıyor musunuz? CREO da tutulmak üzere ekipman kayıt defterlerine hangi ekipmanlar dahil edilmelidir? Hangi işletme grupları yıllık raporları DBR veri tabanına göndermelidir (F-gazlarının ve diğer F- gazlarının ithalatçı, ihracatçı ve kullanıcıları, F-gazlarını ve diğer F-gazlarını içeren ürün ve ekipmanların üreticileri, ithalatçıları ve ihracatçıları)? CREO ve DBR veri tabanlarının sadece F-gazlarını değil, aynı zamanda diğer F-gazlarını (Bu tarz diğer F-gazları hakkında raporlama (AB) Yönetmeliği 517/2014'e göre zorunludur) ve OTİM i kapsaması ve ÇŞB tarafından halihazırda yönetilen OTİM İzleme Sistemi ile bir şekilde entegre olması mantıklı olur mu?

39 HFC'lerin aşamalı olarak azaltılması nasıl sağlanır? (28) Geri kazanım ve atık yönetimi

40 HFC'lerin aşamalı olarak azaltılması nasıl sağlanır?(29) Geri kazanım ve atık yönetimi Türkiye deki F-gazı Yönetmeliği Geri kazanım, ıslah veya imha için sertifikalı kişilerce ekipmanlardan F- gazlarının geri kazanımını sağlayacak operatörler F-gazlarının geri kazanımı/geri dönüşümü/ıslahı/imhası için Atık Yönetmeliği geçerlidir (2/4/2015 tarihli sayılı Resmi Gazete) ) AB F-gazı Yönetmeliği 517/2014 Geri kazanım, ıslah veya imha için sertifikalı kişilerce ekipmanlardan F- gazlarının geri kazanımını sağlayacak operatörler Geri dönüşüm/ıslah/imha ile ilgili belli başlı koşullar mevcut değildir (ilgili konteynırların etiketlenmesi hariç) ve Atık Yönergesi geçerlidir F-gazların ömürleri bitiminde F-gaz konteynırlarından zorunlu geri kazanımı

41 HFC'lerin aşamalı olarak azaltılması nasıl sağlanır?(30) Geri kazanım ve atık yönetimi Cevaplanması gereken önemli sorular Halihazırda F-gazı solvent sektöründe (eğer varsa) kullanılmış F-gazların toplanması nasıldır? Şu anda toplanmasından kim sorumludur veya sorumlu olmalıdır? Halihazırda hangi geri dönüşüm sistemi/altyapısı mevcut? Türkiye'de F-gazlarına yönelik herhangi bir ıslah etme tesisi hakkında bilginiz var mı? Türkiye'de F-gazlarının ve OTİM in bertarafı için uygun tesisler hakkında bilginiz var mı?

42 Sonuçlar TECHNICAL ASSISTANCE FOR INCREASED CAPACITY Türkiye, Kigali Değişikliği ile uyumlu olması ve AB F-gazı mevzuatının belirli hükümlerini uygulaması için F-gazı Yönetmeliğini revize etmek niyetinde ise Türkiye için konuyla ilgili bir yol haritası geliştirilmelidir. Bu sunumda ve çalıştay için hazırlanan Bilgilendirme Notunda Türkiye deki F-gazı Yönetmeliğinin gelecekteki olası uzantısına ilişkin bir dizi önemli soru yönlendirilmiş olup, bu sorulara verilebilecek olası cevaplar bu Toplantının Çalışma Gruplarında tartışılacaktır. F-gazı solvent sektörünü temsil eden paydaşlar olarak bu konularla ilgili tavsiyeleriniz son derece yararlı olacak ve projede planlanan diğer faaliyetlerin uygulanmasında dikkate alınacaktır.

43 İlginiz için teşekkürler! İletişim : jankozak@poczta.neostrada.pl