AYT - Türk Dili ve Edebiyatı Test 01 EDEBİYATIN DİĞER BİLİM VE GÜZEL SANATLARLA İLİŞKİSİ

Transkript

1 Ünite 1 AYT - Türk Dili ve Edebiyatı Test 01 EDEBİYATIN DİĞER BİLİM VE GÜZEL SANATLARLA İLİŞKİSİ 1. Sanat Evde kaynanası evi bezetir, 5. I. Olgusalık - nesnellik Bu cümlenin sonuna aşağıdakilerden Yolda kaynatası yolu gözetir, II. Seçicilik - evrensellik hangisi getirilemez? Gelinsiz hâneyi kime benzetir. III. Eleştirellik - genelleyicilik A) estetik güzelliğin peşindedir IV. Mantıksallık - faydacılık B) faydayı ve yararlı olmayı amaçlar. Nettin Kızılırmak allı gelini V. Birikimli bir süreç - ulusallık C) gerçekliğin yeniden yorumlanmasıyla Gelini gelini allı gelini Yukarıdaki numaralanmış özellik- oluşur Bu türküde edebiyatın hangi bilimle lerden hangisi tümüyle bilimin özel- D) insanın duygu ve düşüncelerini ilişkisi daha ağır basmaktadır? likleri arasında yer almaz? yansıtır A) Tarih E) duygusallık ve öznellik içerir B) Felsefe C) Psikoloji D) Coğrafya E) Bilim ve Teknik Sanat: İnsanların duygu düşüncelerini çeşitli yöntemlerle güzel bir biçimde kişisel bir üslupla ifade etmesidir. Edebiyat: Duygu ve düşüncelerin sözlü veya yazılı olarak insanları etkileyecek güzellikte anlatılmasıdır. Edebiyatın ilişkili olduğu bilimler: Tarih, psikoloji, felsefe ve sosyoloji dir. Bilimin Özelikleri Olgusaldır. 2. I. Edebiyat, malzemesi dil olan bir işitsel sanattır. II. Edebî metinlerde gerçeklik yazarın kurmacasıyla verilir. III. Edebî metinlerde duygu ve düşünce ikinci plandadır. IV. Edebî metinlerde sözcükler günlük anlamlarından farklı kullanılır. V. Sanat, tasarı ve güzelliklerin anlatımıyla ortaya çıkan yaratıcılıktır. Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı yapıl- 4. Aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) Sanatın en önemli özelliği yaratıcılıktır. B) Sanatta estetik kaygısı söz konusudur. C) Sanat eseri özgündür, aynısı yapılamaz. D) Sanat, maddeye dayalı ihtiyaçların bilgi, beceri ve öğrenimle karşılanmasıdır. 6. Kültürün bu unsuru, bir milletin başka milletlerden farklı olan hayat felsefesidir. Bir milletin fertleri ortak kültür dolayısıyla tutum, zihniyet ve davranışları bakımından çeşitli ortak özellikler gösterir. Sosyal ve ruhsal olaylar karşısında fertlerin bu ortak tutum ve davranışı o milletin ---- meydana getirir. Bu cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? A) dünya görüşünü B) gelenek ve göreneklerini C) dilini Mantıksaldır. Objektiftir. Evrenseldir. Genelleyicidir. Seçiçidir. Eleştirel bakış açısı vardır. Birikimli bir süreçtir. mıştır? E) Sanat, bir beceri ve ustalığa dayalı ancak tamamen güzelliğe yöneliktir. D) dinini E) sanatını 01_AYT_EDEBİYAT_(01_16)_Test_SON.indd :22

2 Edebî Metinlerin Özellikleri İnsanların duygu ve hayal dünyalarını geliştirir. Sanatsal zevk verme ve okurda coşku uyandırmayı amaçlar. Dil sanatsaldır. İşlenmiş bir dil ve anlatımla oluşur. Dil şiirsel ve heyecana bağlı işlevde kullanılır. TEST 01 Edebiyatın Diğer Bilim ve Güzel Sanatlarla İlişkisi 1.B 2.C 3.D 4.D 5.E 6.A 7.A 8.E 9.D 10.E11.B12.C 7. Sarı Zeybek şu dağlara yaslanır, 9. I. Tiyatro - ritmik sanatlar 11. I. İnsanlar arasında anlaşmayı sağlar. Yağmur yağar silahları ıslanır, II. Mimarî - plastik sanatlar Deli gönül bir gün olsun uslanır, III. Edebiyat - ritmik sanatlar II. Sosyal ve evrensel bir kurumdur. IV. Müzik - fonotik sanatlar III. Birleştirici ve koruyucu özelliği vardır. Yazık olsun Telli Doru şanına V. Sinema - plastik sanatlar Eğil bir bak mor cepkenin kanına. IV. Kendine has yasaları vardır. Yukarıdaki numaralanmış eşleştirmelerin hangilerinde bilgi yanlışı V. Temeli, bilinmeyen zamanlarda Bu türküde edebiyatın hangi bilim atılmıştır. dalıyla olan ilişkisi öne çıkmaktadır? yapılmıştır? Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangisinde dilin özelliğine iliş- A) I ve II B) II ve III A) Tarih C) III ve IV D) III ve V kin yanlış bir bilgi verilmiştir? B) Sosyoloji E) IV ve V C) Psikoloji D) Coğrafya E) Felsefe Sözcükler mecaz ve yan anlamlarıyla kullanılır. Kurmaca metinlerdir. Yazıldıkları dönemin dil ve edebiyat zevkini yansıtır. Ana malzemesi dildir. Merkezinde insan vardır. Ait oldukları toplumun sosyal ve kültürel özelliklerini yansıtır. 8. I. Edebiyatın ana malzemesi dildir. II. İnsanın sevinçleri, duyguları, hayalleri dile getirilir. III. Dilin günlük kullanımının dışında estetik zevk verecek kullanımı vardır. IV. Dilin gelişip zenginleşmesi, sözcük sayısının artmasını sağlar. V. Sanatçı gerçeği ne denli çıplak yansıtırsa o denli başarılı olur. Yukarıdaki numaralanmış bilgilerden hangisi edebî eserler için doğru olmaz? 10. Aşağıdakilerden hangisi edebî metinlerin özelliklerinden biri değildir? A) Kelimeler gerçek anlamlarının yanı sıra yan ve mecaz anlamlarıyla da kullanılır. B) Çeşitli anlatım biçimleri ve düşünceyi geliştirme yollarından yararlanılır. C) Yazıldığı dönemin özelliklerini taşır. D) Konudan çok üslup önemlidir. E) İnsanların ihtiyacına yönelik toplumsal bir fayda amaçlanır. 12. Sanatsal (Edebî Metin) Bilimsel Metin I. İyiyi, doğruyu güzeli sezdirir. Doğruyu, yanlışı, güzeli, çirkini gösterir. II. Yoruma açıktır. Yoruma açık değildir. III. Sözcükler farklı anlamlar kazanır. Sözcükler yan ve mecaz anlamlarıyla kullanılır. IV. Estetik zevk Yarar amaçlanır. amaçlanır. V. Amaç güzelliği bulmaktır. Amaç doğrulara ulaşmaktır. Yukarıdaki numaralanmış eşleştirmelerden hangisi yanlıştır? 01_AYT_EDEBİYAT_(01_16)_Test_SON.indd :22

3 Test 02 Ünite 1 METİNLERİN SINIFLANDIRILMASI 1. Aşağıdakilerden hangisi edebî metinlerin özelliklerinden biri olamaz? A) Çok anlamlı olup her okuyuşta yeni bir anlam kazanmaları B) Edebî zevk uyandıracak öznel bir anlatıma sahip olmaları C) Benzetme, kişileştirme gibi düşünceyi geliştirme yollarından yararlanmaları D) Kurmaca gerçeklikten çok yaşanan gerçekliği işlemeleri E) Kelimeleri yan ve mecaz anlamlarıyla da kullanmaları 2. I. Bilimsel bilgiyi iletmeyi sağlayan metinlere ---- denir. II. Edebi metinlerde dilin ---- işlevinden yararlanılır. III. Belli bir konuda bir düşünceyi savunmak ve okuyucuya kabul ettirmek için yazılan yazılara ---- denir. IV. Öğreticiler metinlerde dilin ---- işlevinden yararlanılır. Yukarıdaki numaralanmış cümlelerde boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangi getirilemez? A) bilimsel metin B) edebî metin C) şiirsel D) makale E) göndergesel 3. Kelimeler, hayatımıza o kadar işlemiş, o kadar canımız, kanımız hâline gelmiştir ki insanlar artık kelimelerle duyar, kelimelerle düşünür olmuşlardır. Bunun için dillerde duyguları seslendiren sözler yani duyan kelimeler ve felsefe terimleri hâline gelmiş düşünen kelimeler vardır. Daha da önemlisi, insanlar ister iki kişi arasındaki aşk olsun ister daha başka sevgiler için olsun duydukları ayrılık ve heyecanı bu kelimelerle söylerler, Anne sevgisi, bayrak sevgisi, vatan sevgisi insanlık sevgisi ve sevgilerin en yaygını aşk, gerçek olduğu zaman birer boş kelime değil; içi, altınla doldurulmuş birer cevher kelime somluğundadır. Bu metin aşağıdakilerden hangisine girer? A) Felsefî metin B) Tarihî metin C) Edebî metin D) Sosyolojik metin E) Coğrafî metin AYT - Türk Dili ve Edebiyatı 4. Belgeler ışığında olayların yorumlandığı metinler tarihsel metinlerdir. I Varlık, bilgi ve değer konularını işleyen metinler, bilimsel metinlerdir. II Felsefi metinler ise başlık, özet, giriş, asıl metin, sonuç, tartışma bö- III lümlerinden oluşan metinlerdir. Gazete çevresinde gelişen metinler, IV makale, deneme, sohbet, fıkra, eleştiri, röportajdır. Anı, günlük, gezi yazısı, biyografi, mektup gibi metin türleri ise kişisel hayatı konu alan metinlerdir. V Bu parçadaki bilgi yanlışının düzeltilmesi için numaralanmış bölümlerden hangileri yer değiştirmelidir? A) I. ve II. B) II. ve III. C) II. ve IV. D) III. ve V. E) IV. ve V. Öğretici Metinlerin Özellikleri Açıklamak, bilgi vermek, öğretmek amacıyla yazılır. Açıklayıcı, örnekleyici anlatım biçim ve yöntemi kullanılır. Günlük yaşantıları tarihî olaylar ve bilimsel gereçler işlenir. Duygu ve düşünceler kısa kesin bir dille verilir. Dil, göndergesel işlevdedir. Söz sanatlarına genellikle yer verilmez. Anlatım açık ve yalındır. Ders kitaplarına, bilimsel yayınlarda ve ansiklopedilerde kullanılır. 01_AYT_EDEBİYAT_(01_16)_Test_SON.indd :22

4 Öğretici Metinler Zevk vermek Şiirsel ve heyecana bağlı işlev Yan ve mecaz anlam Öznel bakış açısı Kurumadır Öyküleyici, betimleyici anlatım. Edebî Metinler Öğretmek, bilgi vermek Göndergesel işlev Gerçek anlam Nesnel bakış açısı Gerçeğe dayanır Açıklayıcı anlatım TEST 02 METİNLERİN SINIFLANDIRILMASI 1.D 2.B 3.C 4.B 5.D 6.E 7.A 8.E 9.C , metinlerde açıklamak, bilgi vermek 7. Maceraları hâlâ anlatılan Köroğlu nu 9. Anlatmaya ve göstermeye bağlı metinlerin göstermek ön plandayken ---- metinlerde Alp tipi kadrosuna sokabiliriz. Hayasettirmek ortak yönleri; metinlerin yapı- sezdirmek, çağrıştırmak, histın anlamını kuvvetli olmada bulması sının zaman, mekan, olay örgüsü ve bunların çevresinde düşündürmek bakımından Oğuz Kağan ve Dede kişi unsurları üzerine kurulması, hem ve bir güzellik ortaya koymak Korkut kahramanları soyundan gelir. anlatmaya hem de göstermeye bağlı esastır. O da onlar gibi yiğitliği en üstün kıymet metinlerin birer edebî metin olması- Bu parçada boş bırakılan yerlere sayan, aktif, dışa dönük, savaşçı dır. Farklı yönleri ise anlatmaya da- aşağıda verilenlerden hangileri sırasıyla bir tiptir. yalı metinlerin bir olayı veya durumu getirilmelidir? Bu parçada hangi anlatım türünden ----, göstermeye dayalı metinlerin göz A) Sözlü - öğretici yararlanılmıştır? önünde ----, yani ---- amacıyla yazılmalarıdır. B) Sanatsal - yazılı A) Açıklama B) Öyküleme Anlatmaya dayalı metinler- de tasvirlere yer verilirken göstermeye C) Sanatsal - öğretici C) Tartışma D) Betimleme dayalı metinler bu parantez içi ifadelerle D) Öğretici - sanatsal E) Karşılaştırma gösterilir. E) Kurmaca - gerçekçi Bu parçada boş bırakılan yerlere 8. I. Öğretici metinler, bilgi verme amacıyla aşağıdakilerin hangisinde verilen- yazılır; sanatsal metinlerde ler sırasıyla getirilmelidir? estetik zevk gayesi vardır. A) canlandırma -tutmak - göstermek II. Öğretici metinlerde gerçekler dile B) anlatmak-göstermek-canlandırmak getirilir; sanatsal metinler kurguya 6. I. Bilimsel metinler bir teze dayanır. dayanır. C) anlatmak-canlandırmak-göstermek II. Bilimsel metinlerde anlatım nesneldir. III. Öğretici metinlerde nesnellik öne D) gözlemlemek-canlandırmak-anlatmak çıkar; sanatsa metinlerde öznellik E) anlatmak - göstermek - sunmak hâkimdir. III. Bilimsel metinlerde dil göndergesel işlevdedir. IV. Öğretici metinlerde resmî, açık, anlaşılır bir kullanılır; sanatsal metinlerde IV. Bilimsel metinler, alanında uzmanlarca sanatlı dil görülür. yazılır. V. Öğretici metinlerde tartışmacı; V. Bilimsel metinlerde sözcüklere sanatsal metinlerde açıklayıcı bir yeni anlamlar yüklenir. anlatım kullanılır. Yukarıdaki numaralanmış bilgilerden Yukarıdakileri hangisinde öğretici hangisi bilimsel metinler için metinler ile sanatsal metinler kar- yanlıştır? şılaştırılırken bir bilgi yanlışı yapılmıştır? A) I B) II C) III D) IV E) V A) I B) II C) III D) IV E) V 01_AYT_EDEBİYAT_(01_16)_Test_SON.indd :22

5 Test 03 Ünite 2 AYT - Türk Dili ve Edebiyatı 1 - COŞKU VE HEYECANA BAĞLI METİNLER -I (Şiirde Yapı ve Ahenk-1) 1. Aşağıdakilerden hangisi duraklı 3. Sükutun bahçesi tılsım ve pınar 5. Aşağıdaki beyitlerin hangisinde re- dizelerden oluşmuştur? Yıldızdan cümlesi karanlıkların dif vardır? A) Dağılmış sümbülü solmuş gülleri İklimler dışında ezeli bahar A) İşte yıldızların içine düştüm Yüzüne dökülmüş teller perişan Mevsimler içinde tükenmez yarın B) Yaz gelir de heveslenir bitersin Bu dörtlük için aşağıdakilerden Dağlara sarıldım aşka dönüştüm Güz gelince başın alır gidersin hangisi söylenemez? B) Ne yanar kimse bana âteş-i dilden C) Bakmaz mısın Karac oğlan hâline A) 11 li hece ölçüsüyle yazılmıştır. özge Garip bülbül konmuş gülün dalına B) Çapraz uyak düzenine göre oluşturulmuştur. Ne açar kimse kapım bâd-ı sabâdan D) Benim mecbur olduğumu fark etti gayrı Zalim garaz etti kaçtı gelmedi C) Birinci ve üçüncü dizede tam uyak C) Çok sürse ayrılık, aradan geçse E) Bugün ben bir bağa girdim vardır. çok sene Ne bağ duydu ne bağbancı D) İlk dizede s sesi ile aliterasyon Biz sende olmasak bile, sen bizdesin yapılmıştır. gene E) İkinci ve dördüncü dizeler arasında D) Bırak yorgun başları bu taşlarda yarım uyak vardır. uyusun Tutuşmuş ruhlarına bir damla gözyaşı sun Hece Ölçüsü Şiiri oluşturan dizelerdeki hece sayısının eşitliğine dayanır. Durak Şiir okurken nefes alınıp durulan yerlerdir. Şiirlerimizde hecenin en çok = 7 li, = 8 li, = 11 li, = 11 li kalıpları kulanılmıştır. 4. Aşağıdaki dizelerden hangisinde farklı bir uyak kullanılmıştır? A) Aşka sevk u meyelanım var idi E) Bir hazan akşamı indimdi yeşil sahile ben Vardı kumral sular üstünde beyaz bir yelken Redif Dize sonlarında uyaklardan sonra gelen, anlamları, görevleri aynı olan ek ya da sözcüklerdir. 2. Dağlar, omuz omuza yaslanan dağlar Sular kararınca paslanan dağlar Yukarıdaki dizelerin uyak türü aşağıdakilerden hangisidir? A) Zengin uyak B) Yarım uyak C) Tam uyak D) Tunç uyak E) Cinaslı uyak Yüreğimde heyecanım var idi B) Sonbaharın zevki hoştur Tut elinden yâri koştur C) Uyandı bülbülüm dumanlı dağda Vefasız geceye çimenli bağda D) Bedenimde buzdan bir el yürüyor Kapanası gözümü kan bürüyor E) Aşk ateşi beni yakar Dünya güzelmiş kim bakar? 6. Aşağıdakilerden hangisi şiirde ritim ve ahengi sağlayan unsurlardan değildir? A) Kafiye B) Redif C) İç kafiye D) Aliterasyon E) Seci Bir şiirde uyak (kafiye) varsa redif uyaklardan sonra gelir. 01_AYT_EDEBİYAT_(01_16)_Test_SON.indd :22

6 Uyak (Kafiye) Dize sonlarındaki ses benzerliğidir. Yarım Uyak Tek sesin benzerliğidir. Tam Uyak İki sesin benzerliğidir. Zengin Uyak İkiden çok sesin benzerliğidir. Tunç Uyak Aslında bir zengin uyak çeşidi olup kafiyeli seslerin diğer kafiye olan sözcüğün içinde yer almasıdır. Cinaslı Uyak Eş sesli (sesteş) sözcüklerle sağlanan uyaktır. TEST 03 ŞİİRDE YAPI VE AHENK A 2.C 3.E 4.D 5.A 6.E 7.B 8.D 9.B 10.D 11.A 12.A 7. Emmim kızı aç kapıyı gireyim 9. Aşağıdaki dizelerin hangisinde redif 11. Su başında sulaklarda Hasta mısın hâlin hatırın sorayım yoktur? Türk ün sesi kulaklarda Susuz değil misin bir su vereyim A) Sabah olsun ben bu yerden gideyim Beşiklerde beleklerde Çaylarda çalkanan sellerin hani Türk üz türkü çağırırız Bu dizelerle ilgili aşağıda verilen Bu dörtlüğün uyak düzeni, aşağıdakilerden hangisidir? Garip bülbül gibi feryat edeyim bilgilerden hangisi yanlıştır? A) Halk şiiri örneğidir. B) Aynalara bakma, aynalar fenalık A) Düz uyak B) Sarma uyak B) Çapraz uyak düzenindedir. Denizi, sonsuz olanı düşün artık C) Çapraz uyak D) Cinaslı uyak C) Dili yalın ve soldadır. C) Mor menevşe boynun eğmiş E) Örüşük uyak D) Nazım birimi dörtlüktür. Yapracığı suya değmiş E) Yarım uyak kullanılmıştır. D) Durmayın orada kargı kucakta 12. Aşağıdaki dizelerin hangisinde zengin Dolansın yiğitler köşe bucakta uyak kullanılmıştır? E) Çepeçevre bahar içinde bir yer A) Sendin sunulan ruhuma tek badesi gördük aşkın Ferhat ile Şirin i beraber gördük Ben ta o kadehten beri divane ve şaşkın B) Ey yolcu, değişmez bu devir hırsı bırak Bir müddeti var sayısıyla dönmekte bu çark 8. Ben bu dilber için yanar, gezerim 10. Dertli gitsen o yaylaya derdin diner Adını her yerde anar gezerim C) Okşar nefeslerin ince bir çaresiz Bülbülüm dikene konar gezerim Gecesinde yıldızlarla konuşursun dili Sabahına allı pullu güneş iner Göremem yoncamı, gözümde perde Ruhun titrek kanadında uçan kuşun Sen ey çocukluk düşlerimin karşı Bu dörtlük için aşağıdakilerden Bu dörtlükle ilgili aşağıdakilerin sahili hangisi söylenemez? hangisi yanlıştır? D) Âh çekerim resmine baktığımda A) Biçim olarak koşmaya benzer. A) 12 li hece ölçüsüyle yazılmıştır. Bir mahzunluk var boyun büktüğümde B) Hece ölçüsünün 11 li kalıbıyla yazılmıştır. B) abab biçiminde çapraz uyaklıdır. C) Redife yer verilmiştir. E) Garbın ucunda, son kıyıdan en C) Uyak düzeni aaab şeklindedir. gürültülü D) Zengin uyak kullanılmıştır. D) Tam uyak vardır. E) Konusuna göre pastoral şiirdir. Bir med zamanı, gökyüzü kurşunla E) Sözcük redifi kullanılmıştır. örtülü 01_AYT_EDEBİYAT_(01_16)_Test_SON.indd :22