MADDE VE ÖZELLKLER. Gazlar: Belirli bir ekli ve belirli bir hacmi olamayan maddelere denir.

Transkript

1 MADDE E ÖZELLKLER Mae: Kütlesi, haci ve eylesizlii olan, uyularıızla algılayabiliiiz her eye ae enir. Cisi: Maenin eil alı haline enir. Altın bir ae ien, altın yüzü bir cisiir. Maeler atı sıvı ve gaz ola üzere üçe ayrılır; Katı: Belirli bir ele ve belirli bir hace sahip olan aelere enir. Gazlar: Belirli bir eli ve belirli bir haci olaayan aelere enir. Taneciler arası esafe ço fazla oluunan gazlar bulunuları abı taaen olurur. Gaz oleülleri serbestçe olaabililerinen abı çeperine çarpara uvvet uygularlar. Sıcalı arttıına oleüllerin hızı artar. Gazların haci sııtırılara azaltılabilir. Basınç ve sıcalıa balı olara gazların haci eitirilebilir. Gazların belirli hacileri olaasına raen ile yapılıren gazın haci abın haci olara alınır. Maeler atı sıvı ve gaz hali haricine ço yüse sıcalılara plaza haline bulunur. Katı aeleri eyana getiren taneciler arası esafe ço azır. Moleüller arası büyü bir çei uvveti varır. Maelerin orta özellileri: Bütün aelere bulunan özellilerir. Mae haına bilgi vereyen ae itarına balı olan teel özellilerir.. Kütle: Bir cisin içerii ae itarına enir. Sıvı : Belirli bir hace sahip olan ve belirli bir eli olayıp bulunuları abın elini alan aelere enir.. Haci: Bir aenin uzaya aplaıı yere enir. Sıcalıla ve basınçla eiir.. Eylesizli: Maenin uruunu eva ettire eiliine enir. Üzerinei net uvvetin sıfır oluu bir cisin uruyorsa urasına eva etesine hareet halineyse hareetine sabit hızla eva etesine eylesizli enir. Sıvı oleüller arası çei uvveti atılara göre aha üü oluunan birbirinen fazla ayrılayaca eile birbirlerinin üzerinen ayara yer eitirirler. Sıvılar ısıtılılarına, sıvı bu enerjiyi iyasal balara atarır ve balar arası esafe arttıınan sıvının haci artar. Sıvıların haci uvvetle artırılaaz. Sııtırılan sıvıların eli eiir aa haci eiez. 4. Tanecili yapı: Bütün aelerin ato ve oleül gibi tanecileren oluası bize aelerin tanecili yapıa oluunu gösterir. 5. Bolulu yapı: Maeler tanecili yapıa ise eer bu taneciler arasına ço üçüte olsa bolu olacatır. Bu a bize aelerin bolulu yapıa oluunu gösterir. 6. Eletrili yapı: Bütün aeler pozitif (+), negatif (-) veya yüsüz (0) tanecileren oluur.

2 Maelerin ayırt eici özellileri: Maelerin ayırt eilesine ullanılan özellilerir. Aynı oullara ii aenin aynı yaa farlı ae oluunu anlaa için ayırt eici özellilerine baılır. Mae itarınan baısızır.. Özütle : Biri haciei ae itarıır.. Özhaci : Biri ütlenin hacine enir.. Özısı : Herhangi bir aenin graının sıcalıını o C artıra için verilesi gereen ısı itarıır. 4. Çözünürlü: Belirli sıcalıta 00 c çözücüe çözünen ae itarına enir. 5. Erie notası: Bir aenin atı halen sıvı hale geçtii sıcalıa enir. Saf aelerin erie notası sabittir. 6. Kaynaa notası: Bir aenin sıvı halengaz hale geçeye balaıı sıcalıa enir. 7. Erie Isısı: gr atının taaının sıvı hale geçesi için verilesi gereen ısı itarıır. 8. Buharlaa ısısı: gra sıvının taaının gaz haline geçesi için verilesi gereen ısı itarıır. 9. Genlee : Isıtılan bütün aeler genleir ve bu genlee itarı her ae için farlıır. Gazların hepsi ısıtılılarına aynı ana genletileri için gazlar için ayırteici bir özelli eilir. 0. Esneli: Farlı atılara eit itara uvvet uygulanıına esneliin her atı için farlı oluu görülür. Esneli sıvı ve gazlar için ayırt eici bir özelli eilir.. letenli: Eleti aıını iletebile özelliiir.. Isı iletenlii: Her aenin ısı iletenlii farlıır. ÖZELLK KATI SII GAZ Özütle Özhaci Özısı Çözünürlü Erie Notası Dona notası Kaynaa Notası Younlaa notası Erie ısısı Buharlaa ısısı Genlee Esneli Eletri iletenlii Isı iletenlii Özirenç Maenin fizisel özellileri: Maenin ı yapısı ile ilgili özellilere enir. Fizisel Özelliler, ae baa bir aeye önüeen ölçülebilen ve gözlenebilen özellilerir. Örnein; Kaıın yırtılası Kalein ırılası Caın ırılası Buzun eriesi Muun eriesi Fizisel olaylara:. Maenin iyasal özellileri eiez.. Maenin topla ütlesi eiez.. Fizisel olayların çou tersine önütürülebilir. 4. Her fizisel olaya farlı bir özelli eiir. 5. Rayo atif aelerin rayo atifli özellileri eiez. Maenin iyasal özellileri: Maenin yapısal bir eiilie urayara yeni aelere önüesi uruuna gözlenen özellilere enir. Örnein; Kaıın yanası Sütün eiesi Muun yanası Köürün yanası Deirin paslanası Güüün ararası Yapraın çürüesi Kiyasal olaylara,. Maenin iyasal özellileri eitii için fizisel özellileri e eiir.. Maenin topla ütlesi eiez.. Kiyasal olayların çou tersine önütürüleez. 4. iyasal olaylar için gereen enerji fizisel olaylar için gereen enerjien ço büyütür. 5. Rayo atif aelerin rayo atifli özellileri eiez ( +) Ayırteici özelli, (-) Ayırteici özelli eil

3 HACM Bir aenin uzaya aplaıı yere haci enir.. Kuru uun haci: Katı ve sıvıların haci sabittir, gazların haci ise eienir. Haci, sıcalı ve basınçla eiir. Katıların haci; belirli bir eli varsa haci forüllerinen yosa taıra abı yaa ereceli silinir içinei sıvıya bıraılara bulunur. Sıvıların haci ölçeli aplarla bulunur. Haci birileri: KATI Kiloetreüp Hetoetreüp h Deaetreüp a Metreüp Desietreüp Santietreüp Milietreüp Haci birileri: SII Kilolitre Hetolitre h Dealitre a Litre Desilitre Santilitre c Mililitre hava hava ( uruu + su ) top belenen topla 50 c u ile 50 c su arıtırılıına 00 c arıı olası beleniren sıvı seviyesi 75 c gösteriyorsa eei uun içine 5 c bolu yani hava varır. Katılara haci birileri biner biner büyür. Sıvıların haci ölçüsü onar onar büyür. litre ( ) esietreüp ( ). Geoetri eli olayan atı cisin haci: Geoetri eli olayan cisilerin haci ereceli silinirle ölçülürse; yeri eien sıvının haci cisin hacini verir.. Sua çözünen cisilerin haci: Katı bir cisin içine bolu varsa sıvı içerisine çözünüüne bu boluu sıvı oluraca ve ereceli silinirei sıvı seviyesi belenenen biraz aha üü olacatır. cisi topla su gerçe belenen su 50 c sıvı içerisine bir cisi atılıına sıvı seviyesi 75 c e geliyorsa ee i cisin haci 5 c tür. Geoetri eli olayan cisilerin haci taıra apları ölçülürse cisin içine bolu yosa taan sıvının haci cisin hacini verir. Tü atı cisiler içerisine bolu oluu için haci ölçüsü güvenilir eilir. Birbirine arıayan sıvıların haci: Birbirine arıayan sıvıların haci ereceli aplar ile ölçülür. Sıvılar birbirine arıaıı için topla haci eiez. Eer taıa abına atılan cisi 50 c sıvı taırıyorsa cisin haci 50 c eetir.

4 Birbirine arıabilen sıvıların haci: Birbirine arıabilen sıvılara, sıvılar içerisine ço üçüte olsa bolu oluu için topla hacie bir azala olur AIRLIK Bir cisin ütlesine yer çeii tarafınan uygulanan çei uvvetine aırlı enir. Aırlı, cisin yerine ve hareetine balıır. Aırlı, cisin bulunuu yere göre eiir. Aırlı, inaoetre ile ölçülür. Yerin erezine oru yöneli bir vetörür. Gazların haci: Sıcalı ve basınç, gazların hacini etiler. Bu neenle anca belirli sıcalı ve basınç altına gazların haci hesaplanabilir ve ölçülebilir. G G N.g g g sn Gazların haci belirli artlara ölçülebilir. g G.M r yer yer g g utup evator G 6,67.0 N 9,8. g N 9,78. g N.. g Ölçü ilei gazın bir sıvı üzerine toplanası ile yapılabilir. KÜTLE Bir cisie bulunan ae itarına ütle enir. ile gösterilir. Sıcalı, basınç ve bulunuu yere balı eilir. Kütle evrenin her yerine aynıır, eiez. Fizisel veya iyasal bir olay sonucuna topla ütle eiez. Kütle eit ollu terazi ile ölçülür. Kütle saler bir nicelitir. Kütle birileri: Kilogra g Hetogra hg Deagra ag Gra g Desigra g Santigra cg Miligra g Kütle birileri onar onar büyür. Kental (q) 00 g ton ( t) 000 g Evatoran utuplara oru giiliçe ünyanın yarıçapı azalır bunan olayı yer çei ivesi artacaı için aırlıta artı olur. Dünyanın erezine aırlı sıfırır. Dünyanın yüzeyinen yuarı oru çıılıça ve aaı oru iniliçe aırlı azalır. Bir cisin aırlıı; cisin bulunuu gezegenin ütlesine, yarıçapına ve bulunuu yere göre eiir. Uzay boluuna ve cisilerin çei alanlarının ıına aırlı sıfırır. Aırlı birileri: Kilogra uvvet g.f Newton N Gra uvvet gr.f Dyne yn g.f 9.8 N 0 gr.f 9,8.0 5 yn Dara: Kabın ütlesi Brüt: Kap + Cisi Net: Maenin gerçe ütlesi

5 ET KOLLU TERAZ Kol uzunluları eit olan terazie sol veya sa efeen herhangi birine ölçülece olan ütle, ierine e gra onur. 7. Hatalı terazi; Kollarının uzunluu eit olayan faat efelerin aırlılarıyla engelenen terazilerir. Yapılan ölçüler hatalıır. Doru ölçü yapılabilesi için aırlı her ii efee e ölçüleliir. Duyarlılı N : Binicinin ütlesi N : Kolai topla böle sayısı Binicinin ütlesi verileise; Kuvvet x Kuvvet olu Yü x Yü olu Eitliinen fayalanılara ile yapılır....g..g.g..g 0. K 5. b + 0. L Binicinin ütlesi verileise;.. g..g..g..g.. gerçe. K (Binicinin bulunuu böle).( Duyarlılı ) + L Duyarlılı N Her bir bölenin aç graa arılı gelii, binicinin ii böle arası yereitiresi, binicinin her bir böle ayası, ölçülebilece en üçü ütle ifaelerinin hepsi uyarlılıı verir. Terazinin uyarlılıı verilise; Duyarlılı gr ise, K L + ( Binicinin bulunuu böle ).

6 ÖZKÜTLE: Bir cisin biri haciei ae itarına özütle enir. 6.) Sabit basınç altına bir sıvının - grafiine, zaanla ei arttıınan, sıvının özütlesi artıyor. Bunun olabilesi için sıvının sıcalıının azalası gereir. BRM TABLOSU Özütle Kütle Haci gr c gr c Özelliler.) Noral artlara özütle sabittir. Kütle veya hacin eiesiyle özütle eiez. 7.) Sabit basınç altına bir sıvının - grafiine ei azalıyorsa sıvının özütlesi azalıyor eetir. Bunun için sıcalıın artası gereir..) Özütle, sabit sıcalı ve basınç altına aeler için ayırt eici bir özellitir..) - grafiinin eii özütleyi verir. - grafiinin eii e özhacii verir. 8.) Gazın basıncı ve sıcalıı sabit tutulara çizilen grafiler atı ve sıvılara oluu gibiir. 9.) Maeler ısıtılıına hacileri artar ve özütleleri azalır. Su ise istisnai bir uruur. 0.) Suyun at basınçta ve + 4 o C e haci inuuur. + 4 o C üstüne ve altına haci artar. Ei tan özütle Ei tan özhaci 4.) Özütleyi eitirenin yollarınan biri basıncı eitiretir. Basınç sayesine aenin haci eiir, ütlesi e sabit oluunan özütle eii olur..) Suyun at basınç altına + 4 o C özütlesi en büyütür. 5.) Gazlara ütle sabit tutulara haci eitirilebilir. Bu urua özütle hacile ters orantılıır. Bizut ve antiona su gibi avranır.

7 Sıvı arıılarının özütlesi: i yaa aha ço aenin eyana getirii hoojen bir arııın özütlesi,. Sıvılar eit ütlee arıtırılıyorsa: Eer sıvılar eit ütlee arıtırılıyorsa arııın özütlesi arııa giren sıvıların özütlelerinin geoetri ortalaasına eittir i sıvı eit hacie arıtırılırsa: Eer sıvılar eit hacie arıtırılıyorsa arııın özütlesi arııa giren sıvıların özütlelerinin ariteti ortalaasına eittir ( +. ) Özelliler: a) Karııın özütlesi her zaan arııa atılan sıvıların özütlelerinin arasına bir eerir. Karııa n tane sıvı giriyorsa arııın özütlesi, n n Eit hacie ( ebileri eit ) sıvı aıtan ii sıvının özütle-zaan grafii; b) Karııın özütlesi her zaan haci büyü olan sıvının özütlesine aha yaınır. eilei aba önce uslu açılıp özütleli bir itar sıvı aıtılıp aha sonra ier uslu açılıyor bu urua arııın özütlesi her zaan en büyü en üçü e olur. c) Özütlesi üçü olan bir sıvıya aynı sıcalıta özütlesi büyü olan bir sıvı arıtırılırsa arııın özütlesi artar.