Türkiye de Eczac l k Alan nda Lisansüstü E itiminin Bugünü ve Gelece i

Transkript

1 Kavramsal Araflt rma / Conceptual Research Türkiye de Eczac l k Alan nda Lisansüstü E itiminin Bugünü ve Gelece i Postgraduate education in pharmacy in Turkey today and future Ya mur K l çda, Gülbin Özçelikay Ankara Üniversitesi Eczac l k Fakültesi, Eczac l k flletmecili i Anabilim Dal, Ankara Özet Türkiye de lisansüstü e itim, Cumhuriyet öncesi kurulan Eczac l k Okulu nda bafllam flt r. Ancak eczac l k fakülteleri kurulmaya baflland ktan sonra, ilk doktora tezi stanbul Üniversitesi nde yap lm flt r. Bu çal flmada, Türkiye deki eczac l k alan nda lisansüstü ö retim yapan programlara ve üniversitelere göre mezun ve mevcut ö renci say lar da l m belirlenerek, gelecekte eczac l k fakültelerinin akademik personel ihtiyac n karfl lama durumlar tart fl lacakt r. Bu çal flman n materyalini, Türkiye de eczac l k alan nda lisansüstü e itim veren sa l k bilimleri enstitülerinden al nan veriler ve eczac l k fakültelerinden al nan mevcut akademik personel da l mlar oluflturmaktad r. Eczac l k alan nda bugüne kadar, en fazla lisansüstü mezun veren üniversite, Ankara Üniversitesi; 2016 y l itibari ile en fazla lisansüstü ö rencisi olan üniversite ise Marmara Üniversitesi dir. En fazla lisansüstü e itim veren program Farmasötik Kimya, flu anda en fazla ö rencisi olan ise Farmakognozi Anabilim Dal d r y l nda eczac l k alan nda lisansüstü ö renci say s 763 iken 2016 y l May s ay nda 3608 e ulaflm flt r. Mevcut akademik personel da l m na bak ld - nda ise yeni aç lan ve aç lacak eczac l k fakültelerine akademik personel yetifltirmenin acil ihtiyaç oldu u görülmektedir. Türkiye de 2023 y l nda 9500 eczac fazlal olaca düflünüldü ünde, yeni eczac l k fakültelerinin aç lmamas, üniversitelerin eczac l k fakültelerinde özellikle ihtiyaç olan yeni lisansüstü programlar n aç lmas ve mevcut lisansüstü e itim programlar n n niteli ini art rmak üzere teflvik edici önlemlerin al nmas gerekmektedir. Anahtar sözcükler: Eczac l k, lisansüstü e itim, ö retim üyesi. Abstract Postgraduate education in Turkey started with the establishment of the School of Pharmacy, which was established before the Republic period. However, the first doctorate thesis was done in the Istanbul University of pharmacy faculties started. In this study, the distribution of graduates and current student numbers in faculties, programs and universities in Turkey in the field of pharmacy will be determined and the academic staff requirements of pharmacy faculties will be discussed. The material for this study comprises of the data from health sciences institutes in Turkey that provide postgraduate education about pharmacy and the distributions of current academic staff obtained from Faculties of Pharmacy. To date, the most postgraduate education has been provided by the Ankara University of Faculty of Pharmacy and the faculty with the highest number of postgraduate students is the Marmara University of Faculty of Pharmacy as of The program with the highest number of postgraduate education is Pharmaceutical Chemistry while the Department of Pharmacognosy has the highest number of students at present. While the number of postgraduate students in the field of pharmacy was 763 in 2007, today it has reached When considering the current distribution of academic staff it is evident that there is an urgent need to train academic staff in newly opened faculties of pharmacy and those to be opened. Considering that 9500 pharmacists in Turkey are expected to increase in 2023, it may be advisable not to open new pharmacy faculties, to open new graduate programs specifically needed in the pharmacy faculties of universities, and to take measures to encourage the quality of existing post-graduate education programs. Keywords: Academical personal, pharmacy, postgraduate education. Ülkemizdeki eczac l k fakültelerinin ana amac, lisans ve lisansüstü düzeyde, eczac l k ve sa l k sektörünün gereksinim duydu u her alanda, nitelikli insan gücünü yetifltirmektir ( Ankara Üniversitesi Eczac l k Fakültesi Vizyon-Misyon, 2016). Lisansüstü e itim ve ö retim, yüksekö retim kurumlar n n ihtiyac olan gelece in ö retim üyelerinin ve araflt r c lar n n yetifltirilmesi; ülkelerin teknolojik, ekonomik ve kültürel geliflmeleri ile ilgili sorunlara çözüm letiflim / Correspondence: Prof. Dr. Gülbin Özçelikay Ankara Üniversitesi Eczac l k Fakültesi, Eczac l k flletmecili i Anabilim Dal, Ankara e-posta: gozcelikay@ankara.edu.tr Yüksekö retim Dergisi 2018;8(2): Deomed Gelifl tarihi / Received: Ocak / January 19, 2017; Kabul tarihi / Accepted: Temmuz / July 28, 2017 Bu makalenin at f künyesi / Please cite this article as: K l çda, Y. ve Özçelikay, G. (2018). Türkiye de eczac l k alan nda lisansüstü e itiminin bugünü ve gelece i. Yüksekö retim Dergisi, 8(2), doi: /yod Çevrimiçi eriflim / Online available at: doi: /yod Karekod / QR code:

2 Türkiye de Eczac l k Alan nda Lisansüstü E itiminin Bugünü ve Gelece i getirilmesi amac ile yap l r (Özçelikay, 2007). Lisansüstü e itim; yüksek lisans, doktora ve sanat dallar nda yap lan sanatta yeterlik programlar ndan oluflmaktad r. Ülkemizde, lisansüstü e itim, yüksekö retim kanunu ve buna ba l olarak haz rlanm fl lisansüstü e itim ö retim yönetmeli ine göre yap lmaktad r (T.C. Resmi Gazete, 2016). Yüksek lisans e itiminin organizasyonu, 1981 y l na kadar fakültelerin bünyesinde ve yönetiminde yap l rken, 6 Kas m 1981 tarihinde yürürlü e giren 2547 say l Yüksekö retim Kanunu nun 50. Maddesi gere i üniversite yönetimine ba l enstitülere verilmifltir. Bunun ard ndan 20 Temmuz 1982 tarihinde ç kart lan 41 say l Yüksekö retim Kurumlar Teflkilât Hakk nda Kanun Hükmünde Kararname ile üniversiteler yeniden düzenlenirken, yüksek lisans ö retimini yürütmek üzere üniversite rektörlüklerine ba l olarak Fen Bilimleri, Sa l k Bilimleri ve Sosyal Bilimler Enstitüleri kurulmufltur (Arslan, fiahne ve fiar, 2013). Türkiye de Lisansüstü E itimin K sa Tarihçesi Türkiye de ilk doktora tezleri Ankara daki Yüksek Ziraat Enstitüsü nde yap lm flt r ve bunu yine 1933 te kurulan stanbul Üniversitesi nde yap lan doktoralar izlemifltir. Doktora zorunlulu u 1946 da ç kart lan 4936 say l Üniversiteler Kanunu ile getirilmifltir (Dölen ve Usta, 2011). Bilindi i gibi, 14 Kas m 1908 tarihinde Mekteb-i T bbiyei Mülkiye nin Darülfünun a ba lanmas ndan sonra, Darülfünun Osmanî T p Fakültesi Nizamnâmesi kabul edilmesi ve bunun 5. maddesi ile Eczac Mektebi nin T p Fakültesi ne ba lanmas ile ad T p Fakültesi olmufltur y l nda da eczac mektebi T p Fakültesi ne Eczac Okulu olarak ba lanm flt r. Bu dönemde eczac okulunda doktora yap lmas söz konusu de ildir. lk doktora e itimini alan, Muammer Enver Öztekin (1931) Fransa da ve Sar m Çelebio lu (1932) Almanya da doktora e itimi alm fllard r (Dölen ve Usta, 2011). T p Fakültesine ba l Eczac Okulu, ders konular daha yak n olmas nedeniyle y llar aras nda Fen Fakültesi ne ba lanm flt r. Bu dönemlerde eczac l k alan nda, Fen Fakültesi doktora mevzuat kapsam nda doktora e itimi yap lm flt r. Ayn dönemde Eczac Okulu nda bulunan yabanc hocalar eczac l k alan nda ilk doktora çal flmalar na dan flmanl k yapm flt r. Ord. Prof. Dr. Alfred Heilbronn, y llar aras nda Eczac Okulu nda Farmakognozi derslerini vermifl ancak eczac l k alan nda doktora yapt rmam flt r. Turhan Baytop doktora çal flmas na kendisinin dan flmanl nda bafllam fl olsa da tezini Eczac Okulu nda Prof. Dr. Sar m Çelebio lu nun yan nda tamamlam flt r (1949) (Dölen ve Usta, 2011). Alman eczac ve kimyager Prof. Dr. Kurt Bodendorf y llar aras nda Eczac Okulu nda Farmasötik ve Analitik Kimya dersleri vermifl ancak doktora yapt rmam flt r. Frans z eczac Prof. Dr. Pierre Duquénois ( ) y llar aras nda Eczac Okulu nda Farmasötik ve Analitik Kimya dersleri vermifl, Hayriye Amâl (1942) ve Zehra Sezer (1944) olmak üzere iki kifliye doktora yapt rm flt r. sviçreli eczac Ord. Prof. Dr. Leopold Rosenthaler, tarihleri aras nda Eczac Okulu Galenik Farmasi derslerini vermifl ve Kemal Erali (1943), Semiha Bayraktar [Tulus] (1947), Hikmet Eltutar (1949) ve Hasibe Koçak (1949) olmak üzere, dört kifliye doktora yapt rm flt r (Dölen ve Usta, 2011). Eczac Okulu, 1944 y l nda tekrar T p Fakültesi ne ba lanm flt r da ç kart lan 4936 say l Üniversiteler Kanunu nun, asistanlar için doktora yapma zorunlulu u getirmesi ve1949 da Eczac Okulu Doktora Yönetmeli i yay nlanmas ile eczac l k alan nda doktora çal flmalar say s nda önemli art fllar olmufltur (Dölen ve Usta, 2011). Eczac l k okullar n n fakülte haline gelmesi Cumhuriyetin ilan ndan sonra olmufltur. lk olarak, 4936 say l Üniversiteler Kanunu uyar nca ve 156 say l Ankara Üniversitesi nin Kurulufl ve Kadrolar hakk ndaki 5239 say l kanuna, ek kanunun 16 Aral k 1960 tarihli Resmi Gazete de yay nlanmas ile Ankara Üniversitesi Eczac l k Fakültesi kurulmufl ve kadrolar belirlenmifltir ( Ankara Üniversitesi Eczac l k Fakültesi 30. Y l Almana, 1991). Bundan bir y l sonra, stanbul Üniversitesi Senatosu nun 16 Kas m 1961 tarihinde ald karar n 15 Ocak 1962 tarihinde Millî E itim Bakan taraf ndan onaylanmas üzerine, stanbul Üniversitesi Eczac l k Fakültesi kurulmufltur (Dölen ve Usta, 2011). stanbul Üniversitesi Eczac l k Fakültesi d fl ndaki eczac l k fakültelerinde doktora programlar, fakültelerin kurulufl dönemlerinin ard ndan ancak 1970 li y llar n ortalar nda bafllayabilmifltir. Bir mesle in gelifliminde lisans e itimi yan nda, bu e itimi verecek ö retim elemanlar n n yetiflmesini sa layan lisansüstü e itimin önemi de son derece büyüktür. Özellikle Yüksekö retim Kurulu nun Büyüme ve Kalite bafll kl raporunda gelecek y llarda üniversitelerde ö retim eleman ihtiyac ndan bahsedilmektedir (Çetinsaya, 2014). Bu nedenle Eczac l k alan nda lisansüstü e itim ile ilgili, say s çok fazla olmayan çal flmalara destek olmak üzere bu çal flma planlanm flt r. Bu çal flmada, 2016 y l May s ay itibari ile Türkiye deki eczac l k alan nda lisansüstü e itim ö retim; fakültelere, programlara ve üniversitelere göre mezun ve mevcut ö renci say lar, ö retim üyesi say lar da l m belirlenerek eczac l k fakültelerinde lisansüstü e itimin önemi, geliflimi ve özellikle gelecekte eczac l k fakültelerinin akademik personel ihtiyac - n karfl lama durumlar tart fl lacakt r. Cilt / Volume 8 Say / Issue 2 A ustos / August

3 Ya mur K l çda ve Gülbin Özçelikay Gereç ve Yöntem Bu çal flman n materyalini, 2016 y l May s ay itibari ile Türkiye de eczac l k alan nda lisansüstü e itim veren 17 farkl sa l k bilimleri enstitüsünden al nan veriler ve eczac l k fakültelerinden al nan mevcut akademik personel da l mlar ile ilgili veriler oluflturmaktad r. Eczac l k alan nda yap lan lisansüstü e itim, yap lan di er çal flmalarla karfl laflt rma yap larak de erlendirilmifltir. Bulgular Türkiye de lisansüstü e itim veren sa l k bilimleri enstitüleri anabilim dallar ve programlar na göre doktora, tezli ve tezsiz yüksek lisans mezun ve mevcut ö renci da l mlar Tablo 1 de verilmifltir. Tablo 1 de görüldü ü gibi, bünyesinde eczac l k fakültesi bulunan Üniversitelerin Sa l k Bilimleri Enstitülerine ba l 18 Anabilim dal nda, 28 programda, 24 tezli, 17 tezsiz yüksek lisans ve 18 doktora program olmak üzere toplam 59 program mevcuttur. Eczac l k alan nda lisansüstü e itim veren üniversitelerin da- l m ise Tablo 2 de verilmifltir. Türkiye de 2016 y l May s ay itibari ile lisans ö rencisi alan 25 eczac l k fakültesi olmas na ra men lisansüstü e itim veren 17 eczac l k fakültesi toplam 62 programda, 3608 mezun vermifltir. Ayr ca 3058 ö renci bu dönemde lisansüstü e itimini yapmaktad r. Eczac l k fakültelerindeki akademik personelin üniversitelere göre da l m (May s 2016) Tablo 3 te verilmifltir. Tablo 1. Türkiye de Eczac l k alan nda lisansüstü e itim veren anabilim dal ve programlar n n, tezli-tezsiz yüksek lisans ve doktora ö rencileri ile mezunlar n n da l m. Anabilim Dal Program ad Doktora Tezli yüksek lisans Tezsiz yüksek lisans Toplam Mezun Mevcut Mezun Mevcut Mezun Mevcut Mezun Mevcut Analitik Kimya Analitik Kimya Biyokimya Biyokimya Eczac l k flletmecili i Eczac l k flletmecili i Eczac l k Meslek Bilimleri Eczac l k Meslek Bilimleri Eczac l k Temel Bilimleri Genel Kimya Farmasötik Bilimler Farmasötik Bilimler 2 2 Farmasötik Biyoteknoloji Farmasötik Biyoteknoloji Farmakoekonomi Farmakoekonomi Farmakognozi Farmakognozi Farmakognozi Fitoterapi Farmasötik Kimya Farmasötik Kimya Farmasötik Kimya laç Metabolizmas 3 3 Farmasötik Botanik Farmasötik Botanik Farmasötik Mikrobiyoloji Farmasötik Mikrobiyoloji Farmasötik Toksikoloji Farmasötik Toksikoloji Farmakoloji Farmakoloji Farmakoloji Klinik Farmasi Farmakoloji Psikofarmakoloji 5 5 Farmasötik Teknoloji Farmasötik Teknoloji Farmasötik Teknoloji laç ve Kozmetik Uretimi Teknolojileri Farmasötik Teknoloji B yofarmasöt k ve Farmakinetik Farmasötik Teknoloji Kozmetoloji Farmasötik Teknoloji laç Mühendisli i Farmasötik Teknoloji Nanoteknoloji 8 8 Farmasötik Teknoloji Biyoteknoloji Klinik Eczac l k Klinik Eczac l k Temel Eczac l k Bilimleri Temel Eczac l k Bilimleri Radyofarmasi Radyofarmasi Toplam Yüksekö retim Dergisi Journal of Higher Education

4 Türkiye de Eczac l k Alan nda Lisansüstü E itiminin Bugünü ve Gelece i Tablo 2. Türkiye de Eczac l k alan nda lisansüstü e itim veren üniversitelerin da l m (2016). Doktora Tezli yüksek lisans Tezsiz yüksek lisans Üniversite ad Mezun Mevcut Mezun Mevcut Mezun Mevcut Anadolu Üniversitesi Ankara Üniversitesi Atatürk Üniversitesi Ege Üniversitesi Erciyes Üniversitesi Gazi Üniversitesi Hacettepe Üniversitesi nönü Üniversitesi stanbul Üniversitesi stanbul Medipol Üniversitesi stanbul Kemerburgaz Üniversitesi* 2 Karadeniz Teknik Üniversitesi Marmara Üniversitesi Mersin Üniversitesi Trakya Üniversitesi 25 Yeditepe Üniversitesi Yüzüncü Y l Üniversitesi* 39 Toplam * tarih ve 3011 say l Resmi Gazetede yay nlanan 7033 say l kanunla stanbul Kemerburgaz Üniversitesi'nin ad Alt nbafl Üniversitesi olarak, Yüzüncü Y l Üniversitesi'nin ad Van Yüzüncü Y l Üniversitesi olarak de ifltirilmifltir y l May s ay itibari ile e itim ö retim veren eczac l k fakültelerinde 488 i eczac, 221 i eczac l k d fl nda lisans mezunu olan toplam 709 ö retim üyesi bulunmaktad r. Türkiye deki Eczac l k Fakültelerinde 2016 y l May s ay itibari ile 601 ö retim üyesi, 3058 lisansüstü e itim yapan ö renci bulunmaktad r. Ö retim üyesi bafl na düflen lisansüstü ö renci say s 5 tir. Tart flma Yüksekö retim Kurulu nun Büyüme ve Kalite bafll kl raporunda, Önümüzdeki süreçte akademisyen yetifltirme, Türkiye yüksekö retim sisteminin niceliksel ve niteliksel geliflmesi aç s ndan temel unsurlar n bafl nda gelmektedir. vurgusu vard r. Bunun için öncelikle mevcut durumun analiz edilmesi zorunludur (Çetinsaya, 2014). Türkiye de 2016 y l May s ay itibariyle 25 adet lisans düzeyinde ö renci alan ve e itim-ö retim devam eden eczac - l k fakültesi bulunmaktad r. Çal flmam z n sonuçlar na göre; üniversitelere ba l sa l k bilimleri enstitülerinde, 17 eczac l k fakültesinde 28 farkl alanda ve 59 program olarak lisansüstü e itim verilmektedir. Tayland da 2013 y l nda, yap lan bir çal flmada; 16 eczac l k okulunun 8 inde lisansüstü program n bulundu u, 8 inde bulunmad belirtilmifltir (Chanakit, Low, Wongpoowarak, Moolasarn ve Anderson, 2014). Türkiye de, 2000 y l ndan önce aç lan eczac l k fakültelerinde daha fazla lisansüstü program ve programlara kay tl ö renci oldu u görülmektedir (Özçelikay, 2007). Maryland Üniversitesi Eczac l k Fakültesi nde de benzer flekilde yeni aç lan eczac l k okullar n n %6 s nda lisansüstü e itim yap l rken, daha önce aç lan okullar n % 80 inde lisansüstü e itim yap ld belirlenmifltir (Knapp ve Knapp, 2009) y l May s ay itibari ile lisansüstü programlardan en fazla mezun veren fakülte, Ankara Üniversitesi Eczac l k Fakültesi dir. En fazla lisansüstü ö rencisi olan fakülte Marmara Üniversitesi Eczac l k Fakültesi ( Tablo 2), en fazla lisansüstü ö renci mezun eden program ise Farmasötik Kimya d r ( Tablo 1) y l nda American Association of Colleges of Pharmacy nin (AACP) haz rlad raporda da yeni programlar aç lmas ve ö retim eleman yetifltirilmesine ihtiyaç oldu u belirtilmifltir. En fazla doktora e itimi mezunu veren bölüm olan Eczac l k Uygulamalar birinci s rada iken, ikinci s rada Sosyal ve Yönetsel Bilimler, üçüncü s rada ise T bbi Kimya yer almaktad r (Beardsley vd., 2008) y l itibariyle ülkemizde en fazla ö rencisi olan program Farmakognozi Anabilim Dal d r. En fazla ö retim üyesi olan eczac l k fakültesi Hacettepe Üniversitesi iken ikinci s rada Ankara Üniversitesi gelmektedir ( Tablo 3) y l nda ABD de yap lan bir çal flmada ise en fazla ö retim eleman olan bölümler Farmakoloji, Farmasötik Bilimler ve Eczac l k Uygulamalar bölümleridir (Beardsley vd., 2008). Cilt / Volume 8 Say / Issue 2 A ustos / August

5 Ya mur K l çda ve Gülbin Özçelikay Tablo 3. Türkiye de Eczac l k Fakültelerinde mevcut ö retim elemanlar n n üniversitelerine göre da l m (May s 2016). Üniversite ad Eczac ö retim Eczac olmayan Toplam ö retim üyesi say s ö retim üyesi say s üyesi say s Araflt rma görevlisi, ö retim görevlisi ve uzman Eczac Eczac olmayan Toplam Atatürk Üniversitesi Ad yaman Üniversitesi A r brahim Çeçen Üniversitesi Anadolu Üniversitesi Ankara Üniversitesi Bezmialem Vak f Üniversitesi Biruni Üniversitesi Cumhuriyet Üniversitesi Dicle Üniversitesi Ege Üniversitesi Erciyes Üniversitesi Erzincan Üniversitesi Gazi Üniversitesi Hacettepe Üniversitesi nönü Üniversitesi stanbul Kemerburgaz Üniversitesi* stanbul Medipol Üniversitesi stanbul Üniversitesi Karadeniz Teknik Üniversitesi Marmara Üniversitesi Mersin Üniversitesi Trakya Üniversitesi Yeditepe Üniversitesi Yeni Yüzy l Üniversitesi Yüzüncü Y l Üniversitesi* Toplam * tarih ve 3011 say l Resmi Gazetede yay nlanan 7033 say l kanunla stanbul Kemerburgaz Üniversitesi'nin ad Alt nbafl Üniversitesi olarak, Yüzüncü Y l Üniversitesi'nin ad Van Yüzüncü Y l Üniversitesi olarak de ifltirilmifltir. AACP nin 2008 y l nda yay nlad raporda, gelecek 10 y lda eczac l k fakültelerindeki ö retim elemanlar say s nda yaklafl k %20 civar nda art fl olaca belirtilmifltir (Beardsley vd., 2008). Ülkemizde 2006 y l nda eczac l k fakültelerindeki ö retim üyesi say s 396 iken, bugün toplam 709 d r. Son 10 y lda eczac l k fakültelerindeki ö retim üyesi say s %79 artm flt r. Türkiye de 2006 y l nda doktora programlar ndan mezun say s 22 iken (Özçelikay, 2007), 2016 y l May s ay nda 947 olmufltur ( Tablo 1). Lisansüstü e itimden toplam mezun ö renci say s ise 2006 y l sonu itibariyle 103 iken (Özçelikay, 2007), May s 2016 itibariyle 3608 dir ( Tablo 1). Böylelikle, Cumhuriyet dönemi ile birlikte fakülte haline gelen eczac l k e itim kurumlar, bafllang çta e itimi fen ve t p fakültelerinden ö retim elemanlar ile sürdürürken bugün kendi yetifltirdikleri ö retim elemanlar ile e itim ö retimini sürdürecek insan gücüne sahip olmufltur. Ancak, mevcut akademik personel da l m incelendi inde yeni aç lan veya ö renci alacak yeni eczac l k fakültelerinde akademik personel eksikli i dikkat çekmektedir. ABD de yap - lan baz çal flmalarda, eczac l k alan nda e itim ve araflt rmalarda geliflmeyi desteklemek için personel ihtiyac belirtilmifltir Carter, Nathisuwan, Stoddard ve Munger, 2004; Knapp ve Knapp, 2009) y l nda yap lan bir çal flmada, akademik eczac say s n n 2020 y l na kadar iki kata yak n artaca belirtilmifltir (Knapp, 2002) y l nda yap lan baflka bir çal flmada ise eczac l k kolejlerinin ve okullar n n art fl karfl s nda nitelikli ö retim elemanlar n n bulunmas konusunda sorunlara dikkat çekilmifltir (Knapp, Manolakis, Webster ve Olsen, 2011). AACP nin 2008 y l nda yay nlad rapora göre doktora programlar ndan mezun say s 2004 y l nda 335, 2005 y l nda 429 iken 2006 y l nda 442 olmufltur (Beardsley vd., 2008). 204 Yüksekö retim Dergisi Journal of Higher Education

6 Türkiye de Eczac l k Alan nda Lisansüstü E itiminin Bugünü ve Gelece i Tablo 4. Türkiye de Eczac l k alan nda lisansüstü e itim veren üniversitelerde ö retim üyesi bafl na düflen lisansüstü ö renci da l m (May s 2016). Toplam Mevcut Ö retim üyesi ö retim lisansüstü bafl na düflen üyesi ö renci lisansüstü Üniversite ad say s say s ö renci say s Anadolu Üniversitesi Ankara Üniversitesi Atatürk Üniversitesi Ege Üniversitesi Erciyes Üniversitesi Gazi Üniversitesi Hacettepe Üniversitesi nönü Üniversitesi stanbul Üniversitesi stanbul Medipol Üniversitesi stanbul Kemerburgaz Üniversitesi Karadeniz Teknik Üniversitesi Marmara Üniversitesi Mersin Üniversitesi Trakya Üniversitesi Yeditepe Üniversitesi Yüzüncü Y l Üniversitesi Toplam ABD de 1990 l y llar n ortalar ndan beri eczac l k kolejleri ve okullar n n say s nda bir art fl oldu u belirtilmifltir. Bu eczac l k okullar ndaki art fl lisans düzeyindeki programlara kay tlar art r rken, niceliksel ve niteliksel yönden ö retim üyesi ihtiyac n ortaya ç karm flt r (Carter, Nathisuwan, Stoddard ve Munger, 2003). Ülkemizde 1997 y l na kadar 7 olan eczac l k fakültesi say s 2016 y l sonu itibari ile 29 a ulaflm flt r. Türkiye'de eczac l k fakülteleri say s yaklafl k 20 y lda %314 artm flt r. ABD de yap lan bir çal flmada 1996 y l ndan 2008 y l na kadar ö renci alan eczac l k kolej ve okullar n n say s %45 art fl göstermifltir (Knapp ve Knapp, 2009). May s 2016 itibari ile eczac l k fakültelerinde toplam 601 ö retim üyesi bulunmakta ve 962 doktora, 1429 tezli yüksek lisans, 667 tezsiz yüksek lisans ö rencisi e itim almaktad r. Ö retim üyesi bafl na ö renci da l m na bak ld nda ortalama 1 ö retim üyesi bafl na 5 ö renci düflmektedir ( Tablo 4). Türkiye de 2023 y l nda 9500 eczac fazlal olaca tahmin edilmektedir (9 bin 100 iflsiz eczac, 2015). Sa l k bilimleri enstitüsüne ba l eczac l k anabilim dallar nda 2006 y l nda ö retim üyesi bafl na 0.27 ö renci düflerken, 2016 y l nda 5 ö renci düflmektedir (Özçelikay, 2007). Geçen bu y llar içerisinde eczac l k alan nda lisansüstü e itim yayg nlafl rken buna paralel olarak mezun ö renci say s ve ö retim eleman say s da artm flt r y l May s ay ndan günümüze kadar dört eczac l k fakültesi daha ö renci almaya bafllam flt r (Bülent Ecevit, Çukurova, Ac badem Mehmet Ali Ayd nlar, Selçuk üniversiteleri) y l itibariyle kurulufl karar ç kan ve önümüzdeki y llarda ö renci alacak eczac l k fakülteleri de düflünülecek olursa, bu eczac l k fakültelerine nitelikli ö retim eleman yetifltirmek gereklili i ortaya ç kmaktad r. Mevcut baz eczac l k fakültelerinde de eczac yetifltirmek üzere akademik personele ihtiyaç oldu u da çok aç kt r. Mevcut eczac l k fakültelerindeki akademik personel say s na destek olacak, akademik personel niteli ini artt racak ve meslekte ihtiyaç olan yeni lisansüstü programlar aç lmas n sa layacak tedbirlerin al nmas gerekmektedir. Öncelikle ö retim üyesi ve program say s fazla olan eski ve alt yap s uygun eczac l k fakültelerinin oldu u üniversitelerde lisansüstü e itime daha da önem verilmelidir. Lisansüstü e itim veren fakültelerin alt yap imkânlar n n gelifltirilmesi de ayr ca önerilmektedir. Kaynaklar 9 bin 100 iflsiz eczac (2015). Eczac n n Sesi, Temmuz 2017 tarihinde <eczacininsesi.com/?yon=haber&id=7950> adresinden eriflildi. Anadolu Üniversitesi Sa l k Bilimleri Enstitüsü nün say ve Ankara Üniversitesi Eczac l k Fakültesi Vizyon-Misyon (2016). 7 Temmuz 2017 tarihinde < adresinden eriflildi. Ankara Üniversitesi Sa l k Bilimleri Enstitüsü nün 1985 say ve Ankara Üniversitesi Eczac l k Fakültesi 30. Y l Almana (1991). 7 Temmuz 2017 tarihinde < ezc_30.-y%c4%b1l_son.pdf> adresinden eriflildi. Arslan, M., fiahne, B. S. ve fiar, S. (2013). History of Turkey s graduate programs in the field of pharmacy and the development of the last five years: review. Turkiye Klinikleri Journal of Pharmacy Sciences, 2(1), Atatürk Üniversitesi Sa l k Bilimleri Enstitüsü nün say ve Beardsley, R., Matzke, G. R., Rospond, R., Williams, J., Knapp, K., Kradjan, W., and Brazeau, D. (2008). Factors influencing the pharmacy faculty workforce. American Journal of Pharmaceutical Education, 72(2), Article 34. Chanakit, T., Low, B. Y., Wongpoowarak, P., Moolasarn, S., and Anderson, C. (2014). A survey of pharmacy education in Thailand. American Journal of Pharmaceutical Education, 78(9), Article 161. Carter, O., Nathisuwan, S., Stoddard, G. J., and Munger, M. A. (2003). Faculty turnover within academic pharmacy departments. Annals of Pharmacotherapy, 37(2), Çetinsaya, G. (2014). Büyüme, kalite, uluslararas laflma: Türkiye Yüksekö retimi için bir yol haritas. Ankara: YÖK. Cilt / Volume 8 Say / Issue 2 A ustos / August

7 Ya mur K l çda ve Gülbin Özçelikay Dölen, E. ve Usta, Ç. D. (2011). Türkiye de eczac l k doktoralar n n bafllamas ve 1983 öncesinde stanbul Üniversitesi nde yap lan eczac l k doktoralar. Osmanl Bilimi Araflt rmalar, 12(2), Ege Üniversitesi Sa l k Bilimleri Enstitüsü nün say ve Erciyes Üniversitesi Sa l k Bilimleri Enstitüsü nün 2757 say ve Gazi Üniversitesi Sa l k Bilimleri Enstitüsü nün 9614 say ve Hacettepe Üniversitesi Sa l k Bilimleri Enstitüsü nün (e-posta yoluyla al nan) nönü Üniversitesi Sa l k Bilimleri Enstitüsü nün (e-posta yoluyla al nan) stanbul Kemerburgaz Üniversitesi Sa l k Bilimleri Enstitüsü nün 5004 say ve stanbul Medipol Üniversitesi Sa l k Bilimleri Enstitüsü nün 28 say ve stanbul Üniversitesi Sa l k Bilimleri Enstitüsü nün say ve Karadeniz Teknik Üniversitesi Sa l k Bilimleri Enstitüsü nün (e-posta yoluyla al nan) Knapp, D. A., and Knapp, D. E. (2009). Attributes of colleges and schools of pharmacy in the United States. American Journal of Pharmaceutical Education, 73(5), Article 96. Knapp, D. A. (2002). Professionally determined need for pharmacy services in American Journal of Pharmaceutical Education, 66(4), Knapp, K. K., Manolakis, M., Webster, A. A. and Olsen, K. M. (2011). Projected growth in pharmacy education and research, 2010 to American Journal of Pharmaceutical Eeducation, 75(6), Article 108. Marmara Üniversitesi Sa l k Bilimleri Enstitüsü nün (e-posta yoluyla al nan) Mersin Üniversitesi Sa l k Bilimleri Enstitüsü nün (e-posta yoluyla al nan) Özçelikay, G. (2007). Türkiye de eczac l k programlar nda lisansüstü e itim. Ankara Üniversitesi Eczac l k Fakültesi Dergisi, 36(4), T.C. Resmi Gazete (2016). Lisansüstü E itim Ö retim Yönetmeli i. 20 Nisan 2016 tarihli Resmi Gazete, Say : Trakya Üniversitesi Sa l k Bilimleri Enstitüsü nün 7104 say ve Yeditepe Üniversitesi Sa l k Bilimleri Enstitüsü nün (e-posta yoluyla al nan) Yüzüncü Y l Üniversitesi Sa l k Bilimleri Enstitüsü nün 3589 say ve Yüksekö retim Dergisi Journal of Higher Education