ANKARA KEÇisiNDE V. PORTAE'NIN OLUŞUMU VE intrahepatik DAGILlMI ÜZERiNDE MAKROANATOMiK ARAŞTIRMALAR"

Transkript

1 ANKARA KEÇisiNDE V. PORTAE'NIN OLUŞUMU VE intrahepatik DAGILlMI ÜZERiNDE MAKROANATOMiK ARAŞTIRMALAR" Sadettin Tıp ırdamaz l Zafer Daşçı t Hakan Yalçın 1 Kamil Beşo hık t Macrounatomic In vestlgatiens on th e Formation of the Portal Vein a nd lt's Intrahepatic in A n~o ra Goa l Summa ry : In this study the torrnatton ol tue porta\ vein. the veesee.ioining 10 this n's COUTses to l ~ e porta! hepatic and intrahepatic distribution were in'j6s1igated. lt was ObS6NSd thal pertat vem is l ormed by the cratual rresemerc. s pıe n c and gastroduodena\ vein. lt was determine that the splemc vein wa s l otmed by pencreeıc. epipjcic, right and ı e t ı rumina\, retcu'er and tett gas\fic vetn. Lt was seen that cranial rreeeruerc vee is l ormed by the ca uda\ perereete cu odenal. jejunal, üeai, ueocotc and right ccnc vem. Porta! vein was övıoe o jntc right and lelt b rancbes in hepar ot the Angora goals. Key words: Angora goa ı, pertat vem, spienic vein. cramal mesen teric vein. ramus dexter and sinister. Öze' ; Bu çeuşrreoe. v. portae'nın oluşumu v e bu oluşuma ketnan damarlar ve porta nepans'e kadar olan seyri incelendi. Ayrıca v. portae'nın kar a ci~ r içerisindeki da!)ı lım ı a raş'ı rıld ı. V. po rta e'nın v. rresenterce c renıene. v. lienalis ve v gaslr oduodena\is'in birleşmesiyle o luı,ı ı u!) u belirlendi. V. lieanalis'in w. percreetcee. ramus epiploicu s, v. ruminali s dextra, v. retic ularis, v. ruminalis s i nisı ra ve v, gastrica slntsu e'nm bi rlaşmes iyle oluş tu!)u tespit edildi. V. mesente rica cranialis'in v. pere reetıcccucceneue caudalis, w. jejunales, w. ilei, v. i ıecc ctc e ve v, cctce oextre'nm bir l eş mes i yle o luş,u!)u gözlendi. V. po rtae'n ın karaci!)erde ramus eexter ve ramus sinister olarak d a!) ıldı!) ı goriildü. Anahtar keumeler: Ankara keçisi, v. pertae. v, lienalis, v. mesenterica erenete. rarnus dexter ve emeter. Gi ri ş Keçide mide, ka ra ci ğer, 'pa nkreas ve dala ğın büyük arter ve vanalan genell ikle s ığ ı r ve koyunlardakine benzer. Keçide arter ve v ena l arı n birbiriyle olan i lişkileri belirgin olup, bu damarlar birlikte sevrederler (Healh, 196 8), K eçilerde v. portae. v. mesenterica craniaüs ve v. henalis tarafı ndan ol uşturulmaktad ı r, V. portae daha sonra corpus pan ereaticu s üzerinden ilerler. Omentum minu s'un serbest kena rım a şarak, porta hepatis'de a. hepat ica 'nın üzerinden geçer ve bu rada son da lları olan ramus dexter ve ramus sirı ister'e ay rılı r (HOTOWitZ ve W enzke, 1966). Koyunlarda v. po rtae, v. mesenlerica cranialis ve v. lienahs'in bir l e şme siy le o l uştuğu ve bu oluşu ma v. gastroduodenalis' in de katıkh ğı ifade edilmektedir (Dursun ve ark., 1994; Habal, 1975; Hea' h, 1968: Heath va Perjens. 1985; Nics el ve erk., 1981). V. lienehs'in v. mesemerca craniaiis' ten daha hecimh o ld uğ u ve v. po nae'mn po rta heparis'te vesica fena ve ductus cyst icus'ıan gelen küçük ve nalert da ald ı ğı be lirtilmektedir (Heath, 1968). Aynı çalışmada v. porta e ve onun o luş um una katı l a n damarla rın kapak kapsamadığı, çok küçük damarlarda yer 'alan kapakla r ın da vena boy unca kan a k ı m ını e ng ell emedi ği vu rg ulanmakladı r. V. gastrodudenalis keçide bazen v. gastrice dextre'y r a l ı r. Bir koçide v. gastroepipl oica dexlra ve v. pancreeticodu odenejs'in son kı smı mesoduod e num içerisinde ca udodorsale uzanan ortak bir gövde o l uşt urara k v. mesent e rica cranialis'e açılan v. pa ncreat icoepiploica ile b irle şt iği beli rtilmektedir (HabeI 1975; Horowitz ve Wenzke, 1966). May (1975) koyunlarda v, po rta e'nın v. mesenterica cranialis ile v. ga striea ' nı n b irleşmes i nden ol uşt uğ u n u, v. lienalis'm v,!"'j~jnaıi s dexler'e açıld ığ ını ve, v. gastroduodenalis'in abomasum, du- ( teli.~ T arihi : l:\ S.U. Ar:l.}llrma f onu ıarafın"' an "'e sıeklenm işti r {SOAf; ). t.s.o. Vet. Fuk., Anatomi Anabilim D a lı. KONYA.

2 TII'IRDAMAZ. DAŞ~ :ı. YAL~:IN. BEŞOLUK odenum, pankreas ve omentum'un venöz kanını v. portae'ya taşıdığını bildirmektedir. Yeni doğan kuzularda ön mideler gelişmediği için v. lienalis'in, v. mesenterica cranialis ile aynı hacimde olduğu, kuzu büyüdükçe ön midelerin gelişmesine bağlı olarak v. lienalis'in hacminin arttığı ve v. mesenterica cranialis'ten daha geniş olduğu ifade edilmektedir. Kuzularda haftalığa kadar v. lienalis gelişmekte, bundan sonra ise adı geçen damarın hacminin v. mesenterica craniaiis'e göre değişmediği bildirilmektedir (Heath ve Perkins, 1985). Koyun ve keçide karaciğer içerisine giren v. portae, ramııs dexter ve sinister olmak üzere 2 kola ayrılır. Karaciğer loplarının içinde intrahepa\ik olarak dağıldıktan sonra v. centralis olarak toplanırlar ve daha sonra vv. hepaticae olarak karaciğerin facies diaphragmaticus'unda organı terk ederek v. cava caudalis' e açılırlar (Dursun ve ark., 1994, Garner ve Singleton 1953 ; Gupta ve Gupta, 1979; Heath, 1968; Zietzchmann, 1966). Materya l ve Metot Bu çalışmada materyalolarak 8 adet Ankara keçisi kullanıldı. Usulüne uygun olarak öldürülen hayvanların karın boşluğu açıldı ve aorta abdominaiis'ten kanı boşaltıldı. Kanı boşaltılan hayvanların v. mesenterica cranialis'inden girilerek % O.9'luk tuzlu su ile yıkandı. Ad ı geçen venadan renklendirilmiş latex enjekte edildi. Bu işleme diğer venalar doluncaya kadar devam edildi. Materyaller, enjeksiyonu takiben 24 saat bekletilerek, v. portae 'yı oluşturan damarlar ve intrahepatic dağılımı diseke edilerek incelendi. Adı geçen damarların resimleri alınarak çalışmada sunuldu. alındı. Çalışmada N.A.v.'daki (1994) terimler ' esas Bulgular Ankara keçilerinde vena portae'yı (Şekil 1/1, 2/1), v. mesenterica cranialis ve v. linealis'in oluşturduğu, ayrıca v. gastroduodenalis'in de bu oluşuma katıldığı belirlendi. V. gastroduodenalis'in (Şekil 1/4), v. portae'ya katılan bir damar olduğu ve duodenum'un başlangıcı düzeyinde, v. gastrica dextra ve v. gastroepiploica dextra'nın birleşmesiyle oluştuğu ve v. pancreaticoduodenalis cranialis'in de bu noktaya açıldığı tespit edildi. V. gastrica dextra'nın (Şekil 1/5), omentum minus ile sarılı bir şekilde abomasum'un curvatura minor yüzü üzerinde ilerleyerek, flexura duodeni düzeyinde v. gastroepiploica dextra ile birleşerek v. gastroduodenalis' e katıldığı gözlendi. Ayrıca v. gastrica dextra'nın v. gastroepiploica dextra'ya nazaran daha kalın olduğu ve bu damarın abomasum'un curvatura minor'unda v. gastrica sinistra ile birleştiği belirlendi. V. gastroepiploica dextra'nın (Şekil 1/6) abomasum'un curvatura major'u boyunca ve omentum rnajus'la sarı lı bir şekilde seyrettiği ve f1exura duodeni düzeyinde v. gastrica dextra ile birleşerek v. gastroduodenalis'in oluşumuna katıldığı belirlendi. Ayrıca abomasum'un curvatura major'unda ve ventral yüzünde v. gastroepiploica sinistra ile birleştiği gözlendi. V. pancreaticoduodenalis cranialis'in (Şekil 1/7), duodenum ve pankreas ın venöz drenajını yapan 3 dalolarak oriiin aldığı ve v. gastroduodenalis'in başlangıcından 2 cm sonra adı geçen damara açıldıkları belirlendi. Bu 3 daldan ikisinin ince, diğerinin ise daha kalın olduğu gözlendi. V. lienalis 'in (Şekil 1/2); vv. pancreaticae, ramus epiploicus, v. ruminalis dexter, v. reticularis, v. ruminalis sinistra ve v. gastrica sinistra 'nın birleşmesiyle oluştuğu ve ayrıca v. mesenterica cranialis'ten daha kalın olduğu gözlendi. Vv. pancreaticae'nın (Şekil 1/9), pankreasın ventral yüzünden gelen iki ince dal ın birleşmesiyle oluştuğu ve v. lienalis ile v. mesenterica cranialis 'in birleşme düzeyine açıldığı görüldü. Ayrıca çok ince olan diğer dalın da, v. Iienalis'in v. portae'ya açılmadan önceki düzeyine katıldığı belirlendi. Ramus epiploicus'un, rumen 'in omentum rnajus'a ait dalları tarafından meydana getirildiği ve sulcus longitudinalis dexter boyunca ilerleyerek v. lienalis'e açıldığı tespit edildi. V. ruminalis dextra'nın (Şekil 1/13), rumen'in facies visceralis'inin ven öz drenajını yaptığı, sulcus \ongitudinalis dexter boyunca ilerleyerek sayıları 8 10 arasında değişen ramus coüateralis'leri de aldığı 134

3 ı\ n k :.ı nı Kl'lj i~in ıh: V. I'nrt:.ıe nın ()hı ~ ıınıl l "l' İntn,.., ve 7 Ankara keçisi nde (%87.5) direkt olarak. 1 Ankara keçisinde (%12,5) ise v, ruminalls sinistra ile birleşerek v. tieneüş'e aç ı ld ığı belirlendi. Ayrı ca bu dama rı n v, nımi nal is simstra'da n daha kaun oldugu gözlendi. V, retk ute ns'in (Şekilll15) iki f ark lı dal halinde reuculum'un taetes vlsce raus'uun ve facies diaph ragmatica's ı nı n ve n öz d renaj ı nı y ap\ ı ğ ı belirlendi. Bu da llardan birincisinin reticuium'un lacies visceralis'ini n dorsal ve ve r aral kıs ı mla rı nda n orijin aldığı ve v. gastrica s me ı ra'nm v. gastroepiploica sinistra ile birleşi mi nd en önceki düzeyine aç ıld ığ ı belirlendi. Ay rıca omas um'u n tacies parietalis'ind en gelen ince bir da lı n da v, reticulans ile birlikte v. gastrica sinis tra'ya açıldığ ı, diğer bir da l ın ise direk olarak v. gastrica sinist ra'va aç ıldığı tespit edildi. Diger ikinci da l ın ise retic ulum'un tacie s diaphragmaticus'unun venôz d rena j ını yapt ığ ı, v. ruminali s sinistra ve v, gast rica sinistra ile birlikte v. Iienahs'ln oluşumuna k at ı kiı ğ ı görüldü. Ay rıca omasurnun facies pariela lis'inden çıkan çok say ı da ince dalların da bu ikinci data aç ı l dı kları gözlendi. V. ruminalis s i n ist ra ' n ı n (Şe k i l 1/ 12) rumen'in parietal yüzün Cın ven öz d re najını sağ l aya n. say ıla rı 6 ile 7 ara sında d e ği ş e n dallar taratmden o l uşturularak eulcus Iong itudinahs sinistra boyu nca sey r ettiğ i ve 7 Ankara keçi sinde ("1087.5) v. reticularis ile b irleşerek, 1 Ankara keç isinde (%12.5) ise v. ruminahs dex1ra ile birlikte v. üenans'e açıldığı tespit edildi. V. qasttca s inis t ra'nın (Şek il 1/11 ) omasum ile abama sum'un tacies visce ralis'inin ve n öz d rena jın ı yaplıg ı ve v. rencuiaris'in ilk dalı ile b i rleşe re k, v. gastroepiploica sinistra ve v. reticutaris'in ikinci d alı ile birlikte v. tienehs'in o l uşumuna kalıldıkları belirle ndi. V. qastroep jploica sinlstranm ( Ş e k i l, 1/10), abamasum'un c u rv aı u ra major'u ile omen\um maju s'un venöz drenajın ı yaptıgı. oma sum ve reticu'u rn ara s ı nda v. çastrca sinisıra ve v. rencu'eris'm ikinci dalı ile birlikte v. lienalis'in oluşumu na ka t ıl dı ğ ı gözlendl V. mesen\erica craniaus'in (Şe ki l 1/14); v, pancrea\icodu odenalis caudalis, w. jejunaie s. vvüei. v, üeocohca ve v. cohca dextra'mn birl eş mes iy le ol uşt uğ u belirlendi. V. pancreauco duodenajis caudalis'in ( Şekil 118), pankreas ve uuodenum'un son kesiminin venöz d re na j ı nı yapt ığ ı, z'şer cm ara l ı k la iki dal halinde v. mesen\ erica crarneüs'e aç ı ld ıklan tes pit edildi. Vv. jejunales'in (Şe k il 1/ 17), jej unum'un ven öz drenajını yapan sayı lan a ras ı nda d eğ i şen dalların bi r leş mesiyle ve v. mesenterica craniatis'e a çıl dıkla rı belirlendi. A yrıca sadece koyu n ve keçide bulunan rami coiici de xı n'lenn de gyri cen\rifugales'in ve n ôz dre najı nı yapt ı ğı ve vv, jejunales ile rami colici'yi birl eşt irdikle r i tespit edildi. Vv. ilei'nin (Şe ki l 1/1 9). ileum'u n venöz kanını alan ço k say ıda ki dalla rı n mesoileum içerisinde birleşmes iy l e o l uştuğu ve v. mesenle rica cranialis'e aç ıld ıkla rı belirlendi. Aynı zamanda vv. ilei'nin v, ileocolica ile bi r leşt i ğ i de gözlendi. V. ileocolica'mn: rami colici. w. colica dextrae ve v. ceca lis'in b irleş mesiyle oluşarak. v, mes e n ıe rca cranialis'in oluşu muna katddrklan belirlendi. Rami colidnin (Şekil 1/2 0) sayıla rı 7-10 aras ı nda değiş en ince da lları alarak, calon'un gyri centrjpedalis't ennden ç ı kl ı ğ ı ve 4 adet ana dalolarak v. ileocolca'nm oluşum una kat ı ld ıkları gözlendi. Aynı zamanda rami cohci'ran. vv, jeju nales'in ramus co lici dext n'si ile de bir l e ştiği beli rlendi. Vv. colicae dextra e' n ın (Şek il 1121 ). say ı la n 6-8 a ras ında d eğiş e n ince dalları n ansa spiralis coli'nin gyri ce n\ritugales'lerinden ç ık ma s ıy la ol u ştu ğu ve bu da lla r ın 3 ana dal halinde bi rleşe re k v. ileocoüca'nm oluşumu na katrknklan belirlendi. V, cecalis (Şe ki l 111 8), say ıla rı a ras ı nda değ işe n ince da lla rı n cecum' un c urva ıu ra ceci mmor'undan orijin a l masıyla ve bu da lla rın birleş erek v. ileocol ica 'nı n ol uşumuna kat ıld ığ ı görükiü, Ayrıca v.cecaiis'in vv. üei ile de birleştiği gözlendi. V. mesentenca ca udalis'in (Şek il 1116); v. cotea medic. v, couca sir as ı ra. w. sigmoidae ve v, rec taüs cranialis'in birle şme s iyle olu şarak v_ mesenterice cranieüs'in ol uş um una ka\ ı1d ığ l tespit edildi. V. colica media'nm ( Ş ek i l. 1122). ca lon transve rsum'u n ve nöz d re~jı rıı yapan dalların birleşme siyl e o l u şt u ğ u v e v, mese nterica ceodahs'e katı ldığı belirlendi. Ayrıca cojon transversum'u n oorsalinde v. colica sinistra ile b irleşti ği gözlendi. V. colica einlst re'nm (Şek i l 1/23). colon descendere'ın venöz" d re najını ya pl ığı ve colon des- 135

4 ııl'irdam A/., DAŞ<,'1. Y Aı. ~:ın, BEŞOL UK cendens'in caudali düzeyinde vv. sigmoideae ile birl e ştiğ i tespit edildi. Bununla birlikte colon descendens'in cranialinde v. colica media ile birleştiğ i de belirlendi. Vv. s igmo ideae ' n ın, colon descendens'in son kı smı ve colon sigmo idea' nı n ven öz drenajım yapan ince dallarla başladığı ve bu dalların da v. colica sinistra'ya açılarak sonlandıkları gönild ü. V. rectahs cranialis' in, rectum'un cranial kı s mının venôz dren ajını yaptığı ve v. mesenl erica cauoalis'in o l uş umuna katıld ığı belirlendi. Karaciğ er içerisine giren v. potta e. ramus dexter ve ramus sinister olmak üzere iki kola ayrılır, Lobus hepatis dexter'in veröz drenajını yapan ramus dexter (Ş e ki l 2/2): biri kahn olmak üzere sayılan 4-6 aras ı nda değişen dalların birleşmesiyle ol uş ur. Kal ın olan daim lobus hepalis dexter'in veraral kı smının venöz drenajım yaptı ğı belirlendi, V. portae'nm porta hepatis'teki düzeyinde dorsalden gelen 6 adet ince dalın lobus caudatus'un verıöz d renaj ın ı yaptığı, venlraldeki 2 dalın ise ve sica feuea ve ductus cysticus'ta n ç ı kt ı ğ ı belirlendi. Lobus hepetle sinister'in veröz d renaj ı m yapan ramus sinister (Şek i l 213) ; S'i daha kalın olmak üzere say ı la rı 8 10 a ras ı nda deği şen dalla r ın birle şmes iyle o l uşt uğu tespit edildi. Tartışma ve Sonuç V.portae'nı n Ankara keçisinde. v. llenelis ve v. mesenterica cranialls'jn bineşmesivle oluştuğu ve v. qastrccuodenefis'tn de bu oluşuma kat ıldı ğı belirlendi. Bu bulgul arımı z literatür (Heath, 1968: Heath ve Percins. 1985; Horowitz ve Wenzke 1966; Niekel ve ark., 1981) verileri ile uyum içeneindedu. Fakat May'in (1964) koyunda v. portae'nm: v. mesenterica eranialis ve v. gastrica ile o l uşt uğu ve buraya v. gastroduodenalis ve v, pancreetici'mn de katıldı ğı şekl ind eki ifadesi. bu ça lışma bu lgu la rı ile uyum göstermemektedir. Literatürün (Heath, 1968) koyun için belirtti ği v. uenalrs'in. v. mesenterica crame'is'ten daha haeimli iladesi b ul gulanmızı desteklemektedir. May (1964) koyunlard a v. lienalis'in v. turninalis dexter'e aç ı ld ığ ını bildirmesine karşın, bu ça lış mam ı zda literatür (Dursun ve ark., 1994: Habel, 1975: Heath, 1968: Heath ve Perkins, 1985: Nickel ve ark., 1 ~81 ) verilerine uygun şekilde v. portae'ya a çıldığı belirlenmiştir. Dursun ve ark. (1994) koyunda v. retcularis'in tek bir dal halinde v, gastrica sinistra'nm oluşumuna katıldığını, May (1964) ise v. gaslrica'ya direkt olarak katıldığını bildirmektedirier. Bu çalı şmada ki Aokara keçisinde ise v. retieularis, 2 farklı dal halinde gözlenmiştir. Birinci dal literatür (Dursun ve ark., 1994; Horowitz ve Wenzke, 1985) verilerin e uygun olarak v. gastrica sinistra'ya ; ikinci dal ise Horowitz ve Wenzke'nin (1966) keçi için bildirdiklerine uygun olarak v.fienalis'in o luş u m u na katıldığ ı belirlendi. Dursun ve ark. (1994) kayunda v. ruminells sinistra'mn. v. gastrica sinistra ile birle ş erek son Iand ığını bildirmesine karşın, bu ça lı ş mada Horowitz ve Wenzke'nin (1966) keçi için bildirdik leri gibi 7 Ankara keçisinde v. retieularis ile b irl eşerek ortak bir gövdeyle seyretligi ve v, gastrica si nisı ra ile beraber v. lienalis'in oluş um u na katıld ı ğ ı beli rle nm işti r. Aynca 1 Ankara keçisinde v. ruminalls dextra ile beraber v. henelis'e açıldı ğı tespit edi lm işt i r, V. esophagea eaudalis'in literatnr (Dursun ve erk., 1994: Habel. 1975; Nicke! ve ark., 1981: N.AV., 1994) verilerine uygun olarak bu ara ş tırmada sadece 2 Ankara keçisinde v. rumina1is sinistra'ya aç ı ktı ğı ; buna ka rşın aynı ltteratnr verilerinden farklı olarak bu ça lış mada 6 Ankara keçisinde her iki v. ret icu ıan s'e aç ı ld ı ğ ı belirlenmi şt i r. Vv. ilei'nin, literatür ün (Dursun ve ark., 1994) bildirdiklerinden f arklı olarak, v. mesenterica eranialis'in o luş u muna katıldığı ve orijini düzeyinde v. ileocolica ile birl eştiği tespit edilm i şt ir.. Lit eratür (Heath, 1968: Heath ve Perkins, 1985; Horowitz ve Wenzk e, 1966) verilerine ilave olarak rami colici'nin. vv. jejunales'in ramus colici dextri'si: v, cecalis' in ise w. llei ile birl e şti ği b el i rlenm i şti r. Heath (1968) kuzuların v, lienalis'inin haftalıktan itibaren v, mesenterica eranialis'e nazaran daha hacimli o ld u ğ U şe kl indeki ifadesi. bulgularımız ile uyum içerisindedir. Sonuç olarak, Ankara keçisinde v. ponae'nm, v. henaha ve v, mesenterica cranialls'in birleş m eslyle o l uş t uğ u ve bu o l uşuma v. gastroduodenalis'in de katıldığı belirtendi. V. lienalis'in ise v. mesenterica cranialis'e nazaran daha kalın olduğu gözlendi. Aynca vena portae'nın karac i ğerde ramus dexter ve ramus sinister'e ayrıld ı ğı ve bunların da v. hepatica'ya aç ılarak, sonuçta v, cave caudalis'e dokultlüğü belirlendi. 136

5 \ n ı... r ;ı ". " I ~ ln, h \.1 '" ' 1;1\,' " '" 4 1l Ll ~ u n ı u '~ In l r;ı..,. Şe kil 1. Vena p ort ae' n ı n da~ ı lı m ı ve seyri 1. V. portae 2. V. jenahs 3. V. rre sente-c a cranialis 4. V. gastroduodenalis 5. V. gastrica dextra 6. V. gastroepiploica dextra 7. V. panc realicoduodenalis crania lis 8. V. panc realicoduodenalis caudal is 9. Vv. parcreatcae LO.V. gas ıroepip loica seeı re 11. V. gasırica sinistra 12. V. nlminalis s in is ı ra 13. V. nlminalis dextra 14. V. rresenterca craniahs 15. V. retic\ll31is 16. V. mesenterica caudalis 17. V. tejunalis 18. V. ceceıe 19. Vv. ilel 20. Rr. colic i zt. V. ceuce dextra 22. V. calica media 23. V. eeıea s inisıra Şe kil 2. Ankara keçisinde v. portee'mn intrahepatik dag ı lı m ı 1. V. portae 2. Ramus dexter 3. Ramus sineter 137

6 TIPIIWAM A'I.. IlA ş(,:ı. YAı.~ I N. BEŞOI.UK Kaynaklar Brikas. P. and Tsiamitas. C. (1970). Anatomic Arrangement of the Hepete Veins in the Goats. Am. J. Vet. Res" Vol , Dursun. N" Tı pı r damaz, S., Daşçı, Z. (1994). Akkaraman koyununda v, portae 'nın oluşumuna kat ılan damarlar üzerinde makroanatomik ç a lı ş mala r. Vet. Bil. Derg., 10, 1-2, Garner, R.J. and Singleton, A.G. (1953). l aminar flow in the portal vein of the sheep and goal. J. Comp. Path., Vol.63, Gupta. S.C. and Gupta C.O. (1979). Venous segments in the goat (Capra hireus) spleen. Acta Anat., 105, Habel, R.E. (1975). Ruminant digestive system. In: "Sis son and Grossman's The Anatamy of the Domestic Ani mals". Ed: Getty, R. Vol.1, Filth ed., W.B. Saunders Company. Philadelphia. He sttı. T. (1968). Origin and distribution of portal blood in the sbeep. Am. J. Anat., 122, Heath, T. and Perkins, N.R. (1985). Effect of oe- velopment of the ovine fare stomaehs on the anatamy of portal vessels and on the intrahepal ic distribution of portal bload. Res. Vet. Sci.. 39, l. Horowitz, A. and Wenzke, W.G. (1966). Distribution of blood ve ss eıs l o the postdiaphragmatic digestive of the goal: Celiae trunk gastroduodenal and spıen c tnbutaries of the portal vein. Am. J. Vel. Res., 27, 120, International Anatamical Nomenelature Committee (1994). "Ncrrana Anatamica veıe nnene ' ; Fourth ed., lthaca, New York. May, N.D.S. (1964). "I he Anatamy of the Sheep". Second ed., Univers ity ol Dueenland Press, Barisbane, Australia. Nickel, R., Schummer, A., and Seiferle, E. (1981). 'Th e Anatamy of the Dcrnestle Animals". The circetetcry system, the ekin and cutaneus organ of the domestic mammals. VoL3, Verlag Paul Parey, New York. Zietzchrnann, O. (1966). venelar. In: "Evcil memeli hayvanların komparatif angiologie'si". W. Ellenberger and H. der vergleichandan Anaterme der Baum'un..Han d:ıuch Heuetlere- ad lı eserinin 18. baskısından. Pp: 97, A.Ü. Vel. Fak. Yay., 195., Ders kitabı : 97, A.O. Ba sımevi. Ankara. 138