R NC BÖLÜM GENEL OLARAK MAL GÖRÜNÜM

Transkript

1 B R NC BÖLÜM - Genel Olarak Mali Görünüm B R NC BÖLÜM GENEL OLARAK MAL GÖRÜNÜM 2001 y l nda yaflanan ekonomik krizin ard ndan, 2003 y l ndan itibaren uygulamaya konulan programda mali disiplinin sa lanmas na odaklan lm flt r. Bu çerçevede kamu kesiminde faiz d fl fazla sa lanmas stratejik tercih olarak belirlenmifltir. Bu hedefe ulaflmada ise öncelikle faiz ödemeleri d fl nda kalan bütçe harcamalar n n k s lmas n, dolay s yla reel olarak azalt lmas n, ayr - ca dolayl vergilerin yüksek boyutlarda art r lmas n gerektirmifltir. Böylece reel harcamalar ve transfer ödemelerinin büyük bölümünde k s nt lara gidilmifltir. Ancak nispeten göreli bu düzelme k saca de erlendirildi inde, mali disiplinin hangi amaca hizmet etti inin sorgulanmas gereklidir ve 2007 y llar n n ilk 5 ayl k dönemi itibariyle Merkezi Yönetim bütçe giderlerinin fonksiyonel s n fland rmaya göre da l mlar incelendi inde birbirine çok yak n oranlarla karfl lafl lmaktad r y l n n ilk 5 ay ile 2007 y l n n ilk 5 ay bütçe giderleri karfl laflt r ld nda, toplam 14 milyar 960 bin 433 YTL lik bir art fl gözlenmektedir. Bu art fl bir önceki y la göre % 21,83 üne denk gelmektedir. Dolay s yla bütçede y l n ilk 5 ay itibariyle %21,83 lük bir gider art fl sa lanm flt r. Toplam harcamalarda GSMH4ye oran aç s ndan %1,3 lük bir art fl görülürken, genel nitelikli transferlere iliflkin hizmetlerde yaklafl k %1 lik bir art fl görülmektedir y l n n ilk 5 ay n n gerçekleflmelerine bak ld nda, harcamalar n bafllang ç ödene ine göre yüksek oranda oldu u, bu tür sapmalar n y l boyunca devam etmesinin toplam harcamalar n bafllang ç ödene inden daha fazla gerçekleflmesine yol açt saptanm flt r. Bütçe büyüklüklerine iliflkin oranlar çerçevesinden bak ld nda, ilk olarak bütçe gelirlerinin bütçe giderlerini karfl lama oran n yans tmak gerekecektir. Özellikle 2007 y l n n Ocak ve fiubat aylar nda bütçe harcamalar yla bütçe gelirleri aras nda önemli bir fark oldu u görülmektedir. Her ne kadar 2007 Mart ay nda bütçe gelirleri harcamalara göre daha yüksek gerçekleflmiflse de, Nisan ay nda tekrar harcamalar n gelirlerden daha fazla oldu u izlenmektedir. May s ay ndaki Nisan ay na göre gerçekleflen tersi durum, bütçe göstergelerinin istikrarl bir seyir izlemedi inin ifadesidir. Bu tür istikrars z harcama ve gelir göstergeleri, 2007 y l sonu itibariyle öngörülenden daha yüksek bütçe aç n n verilmesine neden olabilecektir. Bu durum seçim ekonomisinin bütçe göstergelerine yans mas olarak da aç klanabilir. Kamu maliyesi göstergelerine merkezi bütçe gelirleri aç s ndan bak ld nda, 2007 y l içinde gelirlerde önemli gerilemeler yafland görülmektedir. Gelirlerdeki bu azal fl trendinin en büyük nedeni, 2006 y l nda bütçe gelirleri performans n olumlu yönde etkileyen bir defal k tedbirlerin, 2007 y l nda ayn düzeyde gerçekleflmemifl olmas d r y l nda ç kar lan 5520 say l yeni Kurumlar Vergisi Kanunu ile Kurumlar Vergisi oran %20 ye indirilmifl ve bu hareket neticesinde mükelleflerin vergiye uyumlar ndaki güçlüklerin gönüllü olarak afl lmas yla kurumlar vergisi has lat nda bir art fl olaca sav ileri sürülmüfltü. Ancak kurumlar vergisinden elde edilen has lat n yaklafl k %80 inin kamu kurum ve kurulufllar ile bankac l k kesiminden elde edildi i dikkate al n rsa, yap lan indirimin vergiden kaç nma flans olmayan bu kesimlerin vergi yükünü azaltmaktan baflka bir ifle yaramayaca n n, bu nedenle de sözkonusu vergi has lat nda düflüfller yaflanmas n n do al olaca n n bilinmesi gerekirdi. Bunun yan s - ra, özellikle kamu kesiminde son 4 y l hedeflenen enflasyon oran nda yap lan maafl ayarlamalar nda, enflasyon hedefi sapsa bile bir iyilefltirmeye gidilmemesi neticesinde iç talepte bir k s tla- 11

2 2007 Mali zleme Raporu (Ara Rapor) Ekonomiye Güven ve Beklentiler Anketi istanbul smmmo man n olufltu u, meydana gelen talep daralmas n n ise tüketimi azaltmas sonucunda da özellikle ÖTV ve KDV tahsilatlar nda düflüfl yafland söylenebilir. Yine, KDV tahsilat n n düflük gerçekleflmesinin bir di er önemli nedeni, vatandafllar n toplad klar fifl ve faturalar karfl l nda vergi iadesi almalar na iliflkin uygulaman n kald r lmas olabilir. Bu y l n seçim y l olmas nedeniyle, mevcut hükümetin ya da seçimlerden sonra iktidara gelebilecek herhangi bir hükümetin do rudan yeni baz vergiler getirmek veya halihaz rdaki vergilerin oranlar n artt rmak suretiyle genel bütçe gelirleri kalemlerinde görülen mali disiplinden uzaklaflma yönündeki göstergeleri de ifltirebilmesi pek de mümkün gözükmemektedir. Bu nedenle, 2007 sonunda vergi gelirlerinin mevcut performans yla GSMH nin %25 inin biraz üzerinde gerçekleflece i yönündeki bütçe hedefi iddial olmaktan öteye geçmeyecektir. Kamu gelirlerinin giderlerini karfl lamamas halinde ülkelerin vazgeçemedi i gelir kaynaklar ndan biri olan borçlanma ve getirdi i sorunlar, ülkemiz için de geçerlidir. ç borç stokunda GSMH ya oran olarak 2003 y l ndan bu yana meydana gelen azal fl trendi, 2006 y l n n ilk alt ayl k dönemine kadar devam etmifl, May s 2006 da yaflanan mini kriz sonucu bir puan yükselmifl, 2006 y l, iç borç stokundaki hareketlilik ile kapanm flt r Ocak-May s döneminde iç borç stoku GSMH nin ortalama 41,4 ü düzeyinde gerçekleflmifl, bu haliyle bir önceki y l n ayn dönemine göre %2,7 oran nda azal fl göstermifltir. Esasen bu azal fl iç borç stokunda cari fiyatlarla meydana gelen azal fltan de il, 2007 y l GSMH rakam n n bir önceki y la oranla yüzde 9,7 oran nda yüksek programlanmas ndan kaynaklanm flt r y l sonunda 93,579 milyon YTL olan merkezi yönetim d fl borç stoku 2007 May s ay nda 83,073 milyon YTL düzeyine gerilemifltir. Bu demektir ki, 2007 y l na gelindi inde bir miktar azal fl olmufl, daha do rusu May s 2006 daki ekonomik dengesizli in yaratt d fl borç stoku art fl h z durdurulmaya çal fl lm flt r. Vadeleri aç s ndan d fl borçlara bakt m zda, 2005 y l nda 131,746 milyon $ olan orta-uzun vadeli toplam d fl borç stoku, 2006 y l nda % 25 artm fl ve 165,390 milyon $ a ulaflm flt r. Bu y ldaki art flta, resmi kreditörlerin pay ndaki azal fla karfl l k özel kreditörlerden al nan borç miktar ndaki art fl n etkili oldu u anlafl lmaktad r. Son y llarda Türkiye nin d fl borç yap s yap sal bir de ifliklik kazanm flt r. Özel sektörün d fl borç stoku, toplam d fl borcun yar s ndan fazlas n oluflturmaktad r. Devletin borçlar IMF program çerçevesinde programl bir flekilde azal rken, özel kesim borçlar artm flt r. Özetlemek gerekirse; bütçeler hükümetlerin bir y ll k icraatlar n gösteren, toplumsal güç dengelerine ya da dengesizliklerine göre oluflan sosyo-ekonomik durumun yans d belgelerdir. O nedenle, bütçenin harcama kalemlerinde yap lan k s tlamalar ve gelir kalemlerini art r c uygulamalar toplumu sosyo-ekonomik aç dan etkilemektedir. Son dönemlerde mali disiplin amac güdülerek bütçede gerçeklefltirilen bu uygulamalar sonucu yarat lan sosyal maliyetler, toplumsal ve ekonomik sorunlar n artmas na neden olabilecek etkenlerdir. E er bu sosyal maliyetler mali disiplinin getirdi i avantajlardan daha fazla de er tafl yorsa, sa lanan mali disiplinin sorgulanmas gerekecektir. Elbetteki son y llarda görülen ekonomik göstergelerdeki düzelmeler önemli ad mlard r. Ancak büyüme ve enflasyonda sa lanan bu düzelmeler, topluma yeterince yans m yorsa, mali disiplin göstergeleri sadece suni bir refah ifadesi olacakt r. Bu noktada önemli olan, toplumdaki gelir da l - m n ve toplumun sosyo-ekonomik ihtiyaçlar n öngören politikalar n uygulanabildi i sosyal devlet anlay fl n n kamu yönetimince üstlenilmesidir. 12

3 B R NC BÖLÜM - Genel Olarak Mali Görünüm 1. MERKEZ YÖNET M BÜTÇE G DERLER GEL fimeler * 2007 y l ndaki bütçe giderleri geliflmelerine geçmeden önce, kamu mali yönetiminde son dönemdeki de iflikliklerin yans t lmas gereklidir say l Kanun yerine uygulamaya geçilen 5018 say l Kanun ile kamu mali yönetiminde önemli de ifliklikler sa lanm flt r say l Kanuna geçilmesinin ana nedeni 1050 say l Kanunun uyguland dönemde kamu mali yönetiminde yaflanan sorunlard r. Bu kapsamda Türk bütçe sisteminde 1050 say l Kanun dönemindeki aksayan noktalar flu flekilde özetlenebilir (Mutluer vd., 2005: ): - Bütçeleme sürecinde plan-program, program-bütçe ve plan-bütçe iliflkileri kurulamam flt r. - Kamu mali yönetiminde stratejik planlar yap lmam flt r. - Kamu kurumlar n n görevleri aç kça tan mlanmam flt r. - Kamu mali yönetiminde denetim sadece mevzuat yönünden yap lm flt r, etkinli e dikkat edilmemifltir. - Verilen ödenekler sonland r lamam fl ve sadece bir önceki y lki harcamalar dikkate al nm flt r. - Yönetsel sorumluluklar tam olarak tan mlanmam flt r. - Borçlanma ile ilgili baz ifllemler bütçelefltirilememifltir. - S k s k ç kar lan ek bütçeler gerçek bütçelerin boyutlar n aflm flt r. - Devlet varl klar n n kontrolü ve denetimi yap lamam flt r. - Vergi istisnalar, indirimler ve muafiyetler bütçelefltirilememifltir. - K T lere iliflkin bütçeleme ifllemlerinde sorunlar yaflanm flt r. - Mevzuat sayesinde iç-d fl borç ödemeleri ve sosyal güvenlik transferlerine imkan tan nm flt r say l Kanunda yaflanan bu aksakl klar n sonucunda, 5018 say l Kanunla mali yönetime baz yenilikler getirilmifltir. 10 Aral k 2003 de kabul edilen 5018 say l kanun, kamu mali yönetimini, Kamu kaynaklar n n tan mlanm fl standartlara uygun olarak etkili, ekonomik ve verimli kullan lmas n sa layacak yasal ve yönetsel sistem ve süreçleri olarak tan mlamaktad r say l Kanunla getirilen yenilikler kamu maliyesinin temel ilkeleri ve kamu kayna n n kullan m bak - m ndan incelenebilir. Bu ba lamda kamu maliyesinin temel ilkeleri bak m ndan getirilen yenilikler flunlard r (Mutluer vd., 2005: ): - Bütçe türleri uluslararas standartlarda benimsenen biçimde yeniden tan mlanm fl ve s n fland - r lm flt r. Katma bütçe kald r lm fl, kamu idareleri, idari ve mali statülerine göre genel bütçeli veya özel bütçeli hale getirilmifltir. - Bütçe hakk n n en iyi flekilde kullan lmas amac yla, bütçenin kapsam geniflletilmifltir. Döner sermayeli iflletmeler ile fonlar bütçe için al nm fl ve belli bir süre sonra tasfiyesi öngörülmüfltür. - Kamu idarelerinin tüm gelir ve giderlerinin bütçede yer almas sa lanmakta, bütçe d fl nda gelir ve gider ifllemleri önlenmek istenmektedir. - Kalk nma planlar ile bütçeler aras nda s k bir ba kurulmufl, stratejik planlama ve performans esasl bütçeleme ile çok y ll bütçeleme sistemine geçilmifltir. * Çal flman n bu bölümünd kullan lan istatistiki veriler Maliy Bakanl Strateji Gelifltirme Bakanl ndan edinilmifltir. 13

4 2007 Mali zleme Raporu (Ara Rapor) Ekonomiye Güven ve Beklentiler Anketi istanbul smmmo - Bütçe haz rlama ve uygulama sürecinde kamu idarelerine önemli esneklikler getirilmifltir. ç denetim yetkileri ilgili kamu idarelerine verilmifltir. - Say fltay taraf ndan yap lan taahhüt ve sözleflme tasar lar n n vize ifllemi 2005 den itibaren kald r lm fl, böylece harcama öncesi kontoller azalt larak kamu hizmetlerinin h zl gerçekleflmesine olanak tan nm flt r. - Denetimde uzmanlaflman n önünü açmak suretiyle bir iç denetim sistemi kurulmas amaçlanm flt r. - Kamuda ayn muhasebe sistemi kullan lmas zorunlulu u getirilmifltir. - IMF nin Devlet Mali statistikler standarlar na uygun olarak bütçe s n fland r lmas uygulamas na geçilmifltir. - Mahalli idareler ve sosyal güvenlik kurumlar n n bütçe büyüklüklerinin Meclisin bilgisine sunulmas sa lanmaktad r. - Vergi muafiyeti, istisna ve indirimleri ile vazgeçilen kamu gelirleri (vergi harcamalar ) cetveli, bütçe kanunlar na eklenecektir say l Kanunla kamu kayna n n kullan m bak m ndan getirilen yenilikler ise mali saydaml k, hesap verme sorumlulu u, performans esasl bütçeleme, stratejik plan, performans program, faaliyet raporu, çok y ll bütçeleme ve analitik bütçeleme kavramlar olarak s ralanabilir (Mutluer vd., 2005: ) Say l Kanunda Bütçe Türleri 5018 say l Kanun, merkezi yönetim kapsam ndaki kamu idareleri, sosyal güvenlik kurumlar ve mahalli idarelerden oluflan genel yönetim kapsam ndaki kamu idarelerinin mali yönetim ve kontrolünü kapsamaktad r say l Kanun, merkezi yönetim içindeki kurumlar n mali ifllemlerinin yönetimini ve kontrolünü düzenleyen çerçeve bir kanundur. Sosyal güvenlik kurumlar ve mahalli idarelerde durum biraz farkl d r. Sosyal güvenlik kurumlar, idari mali özerkli e sahip, üyelerinden prim toplay p emeklilik maafl ödeyen kurumlard r. Mahalli idareler ise yetkileri belli co- arfi bölgelerde s n rl kamu kurumlar n içerir. Bu kurumlar n mali yönetim ve kontrolü, genel hükümler bak m ndan 5018 e, özel hükümler bak m ndan kendi özel mali mevzuatlar na tabi olacakt r. Merkezi yönetim bütçesi, genel bütçe, özel bütçe ve düzenleyici-denetleyici kurum bütçelerinden meydana gelmektedir (Mutluer vd., 2005: ): Genel bütçe : Devlet tüzel kiflili ine dahil olan ve kanunun (I) say l cetvelinde yer alan kamu idarelerinin bütçeleri fleklinde tan mlan r. Temel kamu hizmetlerini yerine getiren, kendi gelirleri olmayan ve hizmet maliyetleri vergi gelirleri ile karfl lanan kurumlard r. Genel bütçenin tek bir gelir cetveli olur ve tüm genel bütçe gelirleri bu cetvelde yer al r. Daha önce katma bütçe içindeki giderlerinin ço unu vergilerle karfl layan DS, Karayollar gibi kurumlar genel bütçe içine al nm flt r. Ayr ca 2007 sonuna kadar kapat lacak bütçe içi ve d fl fonlar n gelirleri genel bütçe geliri olacak, yürütülen hizmetler de ilgili bakanl klar n bütçelerinde yer alacakt r. Özel bütçe : Bir bakanl a ba l veya ilgili olarak belirli bir kamu hizmetini yürütmek üzere kurulan, gelir tahsis edilen, bu gelirlerden harcama yetkisi verilen, kurulufl ve çal flma esaslar özel kanunlarla düzenlenen kamu idarelerinin bütçesidir. (II) say l cetvelde yer al r. 5018, katma bütçeli kurumlar n bir k sm ile bütçeden yard m alan kurulufllar özel bütçe alt nda s n fland rm flt r. Özel bütçeli kurumlar, genel bütçelilerden farkl olarak kendi öz gelirleri olabilen, ürettikleri mal 14

5 B R NC BÖLÜM - Genel Olarak Mali Görünüm ve hizmetlerinin faydas baz durumlarda tamamen baz durumlarda ise k smen bölünebilen ve fiyatland r labilen kurumlard r nin katma bütçe uygulamas nda, kurumlar öz gelirlerinin büyük k sm n, döner sermaye, özel hesaplar, vak f ve dernekler arac l yla sa lamaktayd lar. Yeni sistemde döner sermayelerin kald r lmas yla özel bütçeli kurumlar n tüm gelirleri özel bütçe kapsam na dahil edilecektir. Düzenleyici ve denetleyici kurum bütçeleri : Bankac l k, telekomünikasyon ve elektrik gibi belirli sektörleri düzenlemekle görevli kurumlar, siyasi müdahaleden uzak tutmak ve idari ve mali özerkliklerini teminat alt na alma çabas bu kurumlar ortaya ç karm flt r de bu kurumlara sa lanan ayr cal k, bütçe tasar lar n do rudan Meclise sunmalar ve mali kontrol sistemlerini 5018 e tabi olmadan kendi mevzuatlar na göre düzenlemeleridir. (III) say l cetvelde yer al rlar. (IV) say l cetvelde ise sosyal güvenlik kurumlar ile mahalli idareler yer al r. Türkiye ekonomisinde özellikle 1990 l y llar n sonlar na do ru gözlenen t kan kl klar, kamu maliyesi alan na da yans m flt r. Kamu maliyesi göstergelerinde artan dengesizlikler ilk aflamada kamu bütçesinde aç klara neden olmufl, varolan aç klar borçlanma gelirleriyle karfl lanmaya bafllanm fl ve yaflanan ekonomik krizlerle ülke ekonomisi tam anlam yla ekonomik darbo azdan kurtulamamam flt r krizinden bu yana uygulanmaya çal fl lan IMF program ile son dönemde kamu maliyesi göstergelerinde önemli düzenlemeler sa lanm flt r. Ancak IMF programlar n n uygulanmas, beraberinde baz sosyal maliyetleri de getirmifltir. Faiz d fl fazla hedefinin tutturulmas amac yla bütçe harcamalar nda önemli k s tlamalara gidilmifl, ücretler bask alt nda b rak lm flt r. Öte yandan 2001 sonras dönemde kriz dönemine k yasla ekonomik düzelmelerin yaflan lmas ola an bir geliflmedir. Dolay s yla kriz sonras ekonomik geliflmeleri incelerken kriz dönemindeki ola anüstü geliflmelere endeksli de erlendirmemek gereklidir. Kamu maliyesinde son dönemlerde görülen düzelmeler ve sa lanan mali disiplinin nas l sa land büyük önem arzetmektedir. Kamu maliyesinin harcama k sm n kapsayan kamu giderlerinin nas l kullan ld ve hangi amaçlara hizmet etti i dikkat edilmesi gereken bir husustur. E er bütçedeki harcamalar n önemli bir k sm faiz ödemesine ayr l yor ve di er harcamalarda k s tlamalara gidiliyor ise, bütçenin sosyal devlet anlay fl nda yeterli kamu hizmeti üretmesi ve üretilen de- erlerin bölüflümü arka plana b rak lm fl, demektir. Oysaki kamu bütçesi sosyal devlet anlay fl n benimseyen bir yap da nitelikli kamu hizmeti üretme amac n tafl mal d r. Güçlü Ekonomiye Geçifl program yla yap lan uygulamalar ekonomik istikrar hedefleyen IMF ve Dünya Bankas n n destek verdi i bir programd r. Yetkililere göre dönemini kapsayan 19.stand-by düzenlemesi de yine afl r borç ve istikrars zl ktan ç k fl, mali disiplinin sa lanmas - n amaçlamaktad r. Sürdürülen büyümenin yan s ra enflasyonun düflürülmesi ve belirlenen faiz d - fl fazlaya ulafl lmas hedeflenmektedir. 26 Nisan 2005 tarihli Niyet Mektubu nda da belirtildi i üzere bütçe kalemlerinde önemli k s tlamalara gidilece i aç klanm flt r: Yeni program yüksek seviyede faiz d fl fazla üretilmesi suretiyle borcun azalt lmas üzerine odaklanmaya devam etmektedir. Yüksek faiz d fl fazla, kamu politika kararl l m za iliflkin aç k bir mesaj iletmifltir... (B)ir yandan bütçenin esnekli ini gelifltirmek amac yla sosyal güvenlik ve kamu sektörleri reformlar hayata geçirilirken, di er yandan sa l k ve e itim harcamalar n n verimlili i art r lacakt r bütçesi konsolide kamu sektörü için yüzde 6.5 (konsolide bütçe için yüzde 5) oran nda bir faiz d - fl fazlay hedeflemektedir..,..sosyal güvenlik harcamalar, ilaç ve di er t bbi malzeme giderlerinde son y llarda görülen h zl art fl n önünün kesilmesi suretiyle kontrol alt na al nacakt r. Bu konudaki tedbirler, ilaç ve t bbi hizmetler için daha düflük tedarik fiyatlar uygulamas n içermektedir (Ba ms z Sosyal Bilimciler, 2007: 58). 15

6 2007 Mali zleme Raporu (Ara Rapor) Ekonomiye Güven ve Beklentiler Anketi istanbul smmmo Özü yukar da belirtilen k s tlar alt nda merkezi yönetim bütçe gerçekleflmeleri bundan sonraki bölümlerde hem analitik, hem ekonomik, hem de fonksiyonel aç dan incelenerek uluslararas karfl - laflt rmalara yer verilecektir. Veriler ayl k nominal veriler olmakla birlikte, bütçe ve GSMH içindeki paylar itibariyle de sunulacakt r MERKEZ YÖNET M BÜTÇE GERÇEKLEfiMELER Öngörülen bütçe aç ndan daha düflük bir de erde aç k veren 2006 bütçesinde, bütçe gelirleri 171,3 milyar YTL olarak gerçekleflmifltir. Bütçe gelirleri hedefinin 11 milyar YTL afl ld bu dönemde, bütçe giderlerinde sadece 1 milyar YTL lik sapma meydana gelmifltir. Bütçe aç n n 4 milyar YTL olarak sonuçland bu dönemde, bütçe performans n n baflar l oldu u görülmektedir. Ancak bütçe performans n n de erlendirilmesinde 2006 y l na özgü bir defal k düzenlemelerin önemi gözard edilmemelidir. Gelirlerde sa lanan art fllar n yan nda, baz harcama kalemlerinin gider olarak 2006 bütçesine kaydedilmeyerek 2007 y l na aktar lmas, giderlerin düflmesine neden olmufltur. Merkezi yönetim bütçe gerçekleflmelerine aylar itibariyle bak ld nda 2007 Ocak ay gerçekleflmesinde 2006 Ocak ay na göre %60 art fl görülürken, fiubat ay nda kayda de er bir art fl sözkonusu olmam flt r. Ancak Mart ay yla bafllayan yükselifl, Nisan da tekrar düflmüfl, May s ta yüzde 26 düzeyine denk gelen bir art flla sonuçlanm flt r May s ay nda Merkezi Yönetim bütçe giderleri 17,6 milyar YTL olarak gerçekleflmifltir y l May s ay Merkezi Yönetim bütçe giderlerinin; 4,6 milyar YTL si faiz harcamalar, 13 milyar YTL si ise faiz d fl harcamalardan oluflmaktad r y l n n ilk 5 ayl k harcama toplam, 2006 y l n n ilk 5 ayl k harcama toplam ndan her ne kadar %22 lik bir art fl gösterse de, y ll k bütçe tahminine oranla bir önceki y la göre eflit düzeyde seyretmifltir y l n n ilk 5 ayl k harcama toplam toplam y ll k bütçenin %39 una denk düflerken, 2007 y l n n ilk 5 ayl k harcama toplam da y ll k bütçe hedefinin %40,7 sini oluflturmufltur nin ilk 5 ay itibariyle harcama kalemlerindeki en büyük oransal art fl personel giderlerinde görülmektedir. Ancak son aylardaki cari transferler kalemindeki oransal art fl da dikkat çekicidir. 16

7 B R NC BÖLÜM - Genel Olarak Mali Görünüm Tablo 1. Merkezi Yönetim Bütçe Gerçekleflmeleri YILI MERKEZ YÖNET M BÜTÇE GERÇEKLEfiMELER (2007 Y l Baz na Getirilmifl) (Bin YTL) Oca fiub Mar Ni s Ma y Haz Tem Agu Eyl Eki Kas Ara Toplam Harcama lar Faiz Hariç Harcama Personel Giderleri Sosyal Güv.Kur. Devlet Primi Mal ve Hizmet Al mlar Cari Transferler Sermaye Giderleri Sermaye Transferleri Borç Verme Yedek Ödenekler Faiz Harcamalar Gelirler Vergi Gelirl eri Teflebbüs ve Mülkiyet Gelirleri Al nan Ba fl ve Yard mlar ile Özel Gelirler Faizler, Paylar ve Cezalar Sermaye Gelirleri Bütçe Dengesi Faiz D fl Denge

8 2007 Mali zleme Raporu (Ara Rapor) Ekonomiye Güven ve Beklentiler Anketi istanbul smmmo Tablo 2. Merkezi Yönetim Bütçe Gerçekleflmeleri Merkezi Yönetim Bütçe Gerçekleflmeleri (Bin YTL.) Oca fiub Mar Nis May Topla m 2007 Bütçe Tahmini Harcamalar Faiz Hariç Harcama Personel Giderleri Sosyal Güv.Kur. Devlet Primi Mal ve Hizmet Al mlar Cari Transferler Sermaye Giderleri Sermaye Transferleri Borç Verme Yedek Ödenekler Faiz Harcamalar Gelirler Genel B ütçe Gel irl eri Vergi Gelirleri Teflebbüs ve Mülkiyet Gelirleri Al nan Ba fl ve Yard mlar ile Özel Gelirler Faizler, Paylar ve Cezalar Sermaye Gelirleri Özel Bütçeli darelerin Öz Gelirleri Düzen. ve Denet. Kurumlar n Gelirler i Bütçe Dengesi Faiz D fl Denge

9 B R NC BÖLÜM - Genel Olarak Mali Görünüm 2006 bütçesine bak ld nda, faiz hariç harcamalar bütçenin %74 ünü oluflturuken, faiz harcamas %26 d r. Faiz hariç harcamalardaki en yüksek paya cari transfer (%28) ve personel giderleri (%21) kalemleri sahiptir y l n n bu verilerine karfl l k 2007 y l ndaki 5 ayl k verilere göre, faiz hariç harcamalar bütçe harcamalar n n %72 sini meydana getirirken, faiz harcamalar %28 ini oluflturmaktad r. Bu y l n ilk 5 ay ndaki faiz hariç harcamalardaki en yüksek paya yine cari transferler (%31) ve personel giderleri (%22) kalemleri sahiptir. Öte yandan 2007 y l n n ilk 5 ayl k harcama ve gelir toplamlar y l sonu tahminin %40 civar ndad r ki, bu oran 2006 y l n n ayn dönemine yak n bir orand r. Tablo 3. Merkezi Yönetim Bütçe Gerçekleflmeleri/GSMH (%) 2006 Oca fiub Mar Nis May Haz Tem Agu Eyl Eki Kas Ara Toplam Harcamalar 2,0 2,7 2,2 2,6 2,4 2,3 2,9 2,9 2,5 2,6 2,3 3,1 30,4 1-Faiz Hariç Harcama 1,6 1,5 1,8 1,9 1,6 1,8 1,9 1,9 1,9 2,0 1,8 2,7 22,5 Personel Giderleri 0,6 0,5 0,5 0,6 0,6 0,5 0,6 0,5 0,6 0,6 0,6 0,5 6,6 Sosyal Güv.Kur. Devlet Primi 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,9 Mal ve Hizmet Al mlar 0,1 0,2 0,2 0,2 0,2 0,3 0,3 0,2 0,2 0,3 0,3 0,8 3,2 Cari Transferler 0,7 0,7 0,9 0,8 0,5 0,7 0,6 0,8 0,8 0,8 0,6 0,6 8,6 Sermaye Giderleri 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,2 0,2 0,1 0,2 0,2 0,7 2,1 Sermaye Transferl eri 0,0 0,0 0,1 0,0 0,1 0,0 0,1 0,1 0,0 0,0 0,0 0,1 0,5 Borç Verme 0,1 0,0 0,0 0,1 0,0 0,1 0,0 0,1 0,0 0,0 0,0 0,1 0,6 Yedek Ödenekler 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 2-Faiz Harcamalar 0,4 1,2 0,4 0,7 0,8 0,5 1,0 1,0 0,6 0,6 0,6 0,3 8, bütçe harcamalar n n GSMH ye oran %30,4 iken, 2007 tahmini bütçe harcamalar %32,5 e yükselece ini iflaret etmektedir y l ndaki faiz harcamalar GSMH nin %8 i iken, 2007 y l nda y l sonu tahmini itibariyle faiz harcamalar n n GSMH içindeki pay n n %8,4 e yükselmesi beklenmektedir. Tablo 4. Merkezi Yönetim Bütçe Gerçekleflmeleri/GSMH (%) 2007 Oca fiub Mar Nis May Topla m 2007 B ütçe Tahmini Harcamalar 2,9 2,4 2,5 2,6 2,8 13,2 32,5 1-Faiz Hariç Harcama 1,8 1,6 1,8 2,1 2,1 9,5 24,1 Personel Giderleri 0,7 0,5 0,5 0,6 0,6 2,9 6,9 Sosyal Güv.Kur. Devlet Primi 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,4 1,6 Mal ve Hizmet Al mlar 0,1 0,2 0,2 0,3 0,3 1,1 2,5 Cari Transferler 0,8 0,7 0,9 0,9 0,9 4,2 9,6 Sermaye Giderleri 0,0 0,1 0,1 0,2 0,1 0,5 1,9 Sermaye Transferleri 0,1 0,0 0,0 0,0 0,1 0,2 0,6 Borç Verme 0,1 0,0 0,1 0,0 0,0 0,2 0,6 Yedek Ödenekler 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,4 2-Faiz Harcamalar 1,1 0,8 0,6 0,5 0,7 3,7 8,4 19

10 2007 Mali zleme Raporu (Ara Rapor) Ekonomiye Güven ve Beklentiler Anketi istanbul smmmo Tablo 5. Merkezi Yönetim Bütçe Gerçekleflmeleri/Bütçe Toplam (%) 2006 Oca fiub Mar Nis May Haz Tem Agu Eyl Eki Kas Ara Toplam Harcamalar 6,6 8,7 7,1 8,6 8,0 7,5 9,6 9,4 8,2 8,5 7,6 10,0 100,0 1-Faiz Hari ç Harcama 5,3 4,9 5,8 6,3 5,3 5,8 6,4 6,3 6,2 6,7 5,8 9,0 73,8 Personel Giderleri 2,0 1,5 1,6 1,9 1,8 1,8 1,9 1,7 1,9 2,1 1,9 1,5 21,5 Sosyal Güv.Kur. Devlet Primi 0,3 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 0,4 2,9 Mal ve Hizmet Al mlar 0,3 0,5 0,7 0,7 0,8 0,9 1,1 0,7 0,7 0,9 0,9 2,5 10,6 Cari Transferler 2,3 2,3 2,8 2,7 1,7 2,3 2,0 2,7 2,7 2,7 2,1 2,0 28,3 Sermaye Giderleri 0,2 0,2 0,2 0,3 0,5 0,4 0,6 0,6 0,4 0,6 0,5 2,2 6,8 Sermaye Transferleri 0,0 0,0 0,2 0,0 0,2 0,0 0,3 0,2 0,1 0,1 0,0 0,2 1,5 Borç Verme 0,3 0,1 0,1 0,4 0,1 0,2 0,2 0,2 0,1 0,1 0,1 0,2 2,1 Yedek Ödenekler 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 2-Faiz Harcamalar 1,3 3,9 1,3 2,3 2,7 1,6 3,3 3,1 2,0 1,8 1,9 1,1 26, y l n n ilk 5 ayl k harcamalar toplam bütçe harcamalar n n %39 una denk gelirken, 2007 y l nda bu oran %41 e yaklaflm flt r. Aradaki %2 lik fark seçim y l olmas gerekçesiyle aç klanabilir. Tablo 6. Merkezi Yönetim Bütçe Gerçekleflmeleri/Bütçe Tahmini (%) 2007 Oca fiub Mar Nis May Toplam ANAL T K BÜTÇE SINIFLANDIRMASINA GÖRE MERKEZ YÖNET M BÜTÇE G DERLER GERÇEKLEfiMELER Yukar da belirtildi i üzere 2006 y l nda bütçe kalemlerine iliflkin baz düzenlemeler yap lm flt r. Bu düzenlemeler gerek harcamalar n gider olarak ertesi y la kayd r lmas uygulamalar n içerirken gerekse baz harcamalarda meydana getirilen k s tlamalar da kapsamaktad r. Bu düzenlemeler flu flekilde s ralanabilir (Ba ms z Sosyal Bilimciler, 2007: 60-61) : Sa l k ve yat r m ödeneklerinde k s nt ya gidilmesiyle birlikte baz harcamalar n tahakkuk ettirilmemesi nedeniyle 2007 y l na devri sözkonusu olmufltur bütçesinde görülen Bütçelefltilmifl Borçlar kalemindeki 1,7 milyar YTL lik harcama gerçekleflmesine ra men,bütçe gideri olarak kaydedilmemifltir Bütçe Tahmini Harcamalar 9,02 7,47 7,63 7,98 8,63 40,73 100,00 1-Faiz Hariç Harcama 5,59 5,05 5,69 6,48 6,38 29,19 74,17 Personel Giderleri 2,13 1,67 1,66 1,77 1,74 8,97 21,30 Sosyal Güv.Kur. Devlet Primi 0,27 0,21 0,21 0,21 0,22 1,12 4,93 Mal ve Hizmet Al mlar 0,41 0,60 0,68 0,92 0,82 3,43 7,60 Cari Transferler 2,38 2,22 2,64 2,81 2,80 12,86 29,69 Sermaye Giderleri 0,07 0,24 0,31 0,52 0,42 1,56 5,90 Sermaye Transferleri 0,16 0,03 0,03 0,14 0,25 0,60 1,78 Borç Verme 0,18 0,08 0,16 0,11 0,12 0,66 1,80 Yedek Ödenekler 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 1,16 2-Faiz Harcamalar 3,42 2,42 1,94 1,50 2,25 11,54 25,83

11 B R NC BÖLÜM - Genel Olarak Mali Görünüm Mahalli dare Paylar 2006 bütçesinde gider olarak kaydedilmeyerek, yaklafl k 1,2 milyar YTL lik gider 2007 y l bütçesine devredilmifltir. Öte yandan borçlanma vadelerinden kaynaklanan sarkma nedeniyle yüksek faiz ödemelerinin 2007 y l nda yap lacak olmas 2006 bütçesinin göstergelerine olumlu katk da bulunmufltur. Örne- in Aral k 2006 daki 1,8 milyar YTL lik faiz ödemesi Ocak 2007 de 7 milyar YTL ye s çrayarak, bir önceki y l n ayn dönemine göre %32,8 lik bir art fla neden olmufltur. Ayr ca son y llarda güdülen düflük kur politikas bu dönemde de devam ederek hem d fl borç ödemeleri hem de dövize dayal kamu harcamalar n n yerli para cinsinden de erini düflürmüfltür. Özellefltirme gelirlerinin bir k sm bütçeye gelir olarak yaz larak gelir göstergelerinde art fl sa lanm flt r. SSK ve Ba -Kur da uygulanan prim aff nedeniyle tahsil edilen 3,8 milyar YTL bütçeye kaydedilmemifltir. E er bu düzenlemeler ve uygulamalar dikkate al narak bütçe performans yeniden gözden geçirilecek olunursa, 2006 y l bütçe aç resmi yetkililerce aç kland gibi GSMH nin %0,7 si de il, %2,7 sine ulaflt görülebilmektedir (Ba ms z Sosyal Bilimciler, 2007: 61). Tablo Y l Düzeltilmifl Merkezi Yönetim Bütçesi (milyar YTL) Bütçe Düzeltilmifl Bütçe (1)/GSMH (%) (3) (2)/GSMH (%)(4) Gerç ekleflmeleri (1) Gerçekleflmeleri (2) Harcamalar 175,3 180,1 30,4 32,0 Faiz Hariç Harcama 129,4 134,2 22,5 23,9 -Bele diye 1.,0 0,0 0,2 Paylar (+) -Sos.Güv.Prim 3,8 0,0 0,7 Aff (+) Faiz Harcamalar 45,9 45,9 8,0 8,2 TMSF nin Vergi, 6,2 0,0 1,1 Gecikme Zamm, Faiz ve Benzeri Ödemeleri (-) Bütçe Dengesi -4,0-15, 0-0,7-2,7 FDF 42,0 31,0 7,3 5,5 GSMH 576,0 576,0 Kaynak : (Ba ms z Sosyal Bilimciler, 2007: 61) Yukar daki aç klamalar n yan nda analitik bütçe s n fland rmas na göre merkezi yönetim bütçe harcamalar n n alt ana bafll klar toplam bütçe harcamalar na oran aç s ndan incelendi inde 2006 y l nda mal ve hizmet al m giderlerindeki savunma-güvenlik %4,3, sa l k giderlerinin %3, di er mal ve hizmet al m giderlerinin ise %3,3 oldu u görülmektedir. Cari transfer kaleminin alt bafll klar ndan görev zararlar %4,1, hazine yard mlar %12,4, tar msal destekleme %2,7 olarak en yüksek paylar alm flt r y l nda ise 5 ayl k rakamlar kendi içinde de erlendirildi inde, mal ve hizmet al m giderlerindeki savunma-güvenli in %2,1, sa l k giderlerinin %3,3, di er mal ve hizmet al m giderlerinin ise %2,9 oran na sahip oldu u görülmektedir. Cari transfer kaleminin alt bafll klar ndan görev zararlar %0,5, hazine yard mlar %17,8, tar msal destekleme ise %4,5 olarak pay alm flt r. 21

12 2007 Mali zleme Raporu (Ara Rapor) Ekonomiye Güven ve Beklentiler Anketi istanbul smmmo Tablo 8. Analitik Bütçe S n fland rmas na Göre Merkezi Yönetim Bütçe Giderleri Gerçekleflmeleri-2006 Oca fiub Mar Nis May Haz Tem Agu Eyl Eki Kas Ara Toplam Merkezi Yönetim Bütçe Giderleri (A+B) A) Faiz Hariç Bütçe Giderleri Personel Giderleri Memurlar flçiler Sözleflmeli Personel Geçici ve Di er Personel Sosyal Güvenlik Kurumlar na Devlet Primi Giderleri Memurlar flçiler Sözleflmeli Personel Geçici ve Di er Personel Mal ve HizmetAl m Giderleri a) S avunma-güvenlik MSB Jandarma Emniyet b) Sa l k Giderleri GenelTedavive Sa l k Malzemesi Gid Genel laç Giderleri Yeflil Kart Sa l k Hizmetleri laç Giderleri Tedavi ve Sa l k Malzemesi Giderleri c) Borçlanma Genel Giderleri d) Di er Mal ve Hizmet Al m Gider leri Cari Transferler a)görev Zararlar K T' Görev Zararlar Sosyal Güvenlik Kurumlar Görev Zararlar (Emekli Sand ) Bafllan g ç Ödene i Halk Bankas Ziraa t Bankas Di er Görev Zararlar b)hazine Yard mlar Sosyal Güvenlik Kurulufllar na Hazine Yard mlar Emekli Sand Ba -Kur SSK flsizlik Sigorta Fonu Mahalli darelere Hazine Yard mlar

13 B R NC BÖLÜM - Genel Olarak Mali Görünüm Belediyelere Yard m l Özel dareleri (Köy Hizmetleri Personelinin Ücret Ödemeleri) Di er Hazine Yard mlar DF F Di er c) Kar Amac Gü tmeyen Kurulufllara Yap lan Transferler Siyasi Partilere Yard m Di er d)hane Halk na Yap lan Transferler Burslar ve Harçl klar E itim Amaçl Di er Transferler Sa l k Amaçl Transferler Yiyecek Amaçl Transferler Bar nma Amaçl Transferler e) Tar msal Destekleme Ödemeleri Do rudan Gelir Deste iödemeleri Ürün Destekleme Ödemeleri Hayvanc l k Destekleme Ödemeleri Tar m Reformu Uygulama Projesi Çay Desteklemesine liflkin Hizmetler Tar m Ürünleri Sigortas f)hane Halk na Yap lan Di er Transferler g) Sosyal Amaçl Transferler h)yurtd fl na Yap lan Transferler K br s Uluslararas Kur.Kat l m Pay Di er i) Gelirden Ayr lan Paylar Mahalli dare Paylar l Özel darelerine Büyükflehi r Belediyeler ine Di er Belediyelere Fon Paylar SSDF SYDTF Di erleri Di er Paylar E itime Katk Pay Toplu Konut daresi Di er Sermaye Giderleri Mamul Mal Al mlar

14 2007 Mali zleme Raporu (Ara Rapor) Ekonomiye Güven ve Beklentiler Anketi istanbul smmmo Gayr imenkul Al mlar ve Kamulaflt rmas Gayrimenkul Sermaye Üretim Giderleri Gayr imenkul Büyük O nar m Giderleri Di er Sermaye Giderleri Sermaye Transferleri a) Yurtiçi Sermaye Transferleri Köy H izmetleri Genel M üdürlü ü (Devam Eden Yat r mlar) KÖY-DES Projesi Di er b) Yurtd fl Sermaye Transferleri K br s Di er Borç Verme a) Yurtiçi Borç Verme K T Risk Hesab Di er b) Yurtd fl Borç Verme K br s (Kredi) K br s (Teflvik) Yedek Ödenekler Personel Giderlerini Karfl lama Ödene i Yedek Ödenek Do alafetgiderlerinikarfl lama Öden Yat r mlar H zland rma Ödene i lama Ba l Borçlar Karfl lama Ödene i Özellikli Giderleri Karfl lama Ödene i Di er Yedek Ödenekler B. Faiz Gider leri ç B orç Faiz Ödemeleri D fl Borç Faiz Ödemeleri skonto Giderleri ve K sa Vadeli Nakit fllemlere Ait Faiz Giderleri

15 B R NC BÖLÜM - Genel Olarak Mali Görünüm Tablo 9. Analitik Bütçe S n fland rmas na Göre Merkezi Yönetim Bütçe Giderleri Gerçekleflmeleri YILI MERKEZ YÖNET M BÜTÇE HARCAMALARI AYLIK GERÇEKLEfiMELER (Bin YTL) Oca fiub Mar Nis May Toplam Bafllang ç Öden. Merkezi Yönetim Bütçe Gider leri (A+B) A) Faiz Hariç Bütçe Giderleri Personel Giderleri Memurlar flçiler Sözleflmeli Personel Geçici ve Di er Personel Sosyal Güvenlik Kurumlar na Devlet Primi Giderleri Memurlar flçiler Sözleflmeli Personel Geçici ve Di er Personel Prim Fark Ödemeleri Mal ve Hizmet Al m Giderleri a) Savunma-Güvenlik Milli Savunma Bakanl Jandarma Genel Komutanl Emniyet GenelMüdürlü ü b) Sa l k Giderleri Genel Tedavi ve Sa l k Malzemesi Giderleri Ge nel laç Giderleri Yeflil Kart Sa l k Hizmetleri laç Giderleri Tedavi ve Sa l k Malzemesi Giderler i c) Devlet Borçlar Genel Giderleri d) Di er Mal ve Hizmet Al m Giderleri Cari Transferler a)göre v Zararlar

16 2007 Mali zleme Raporu (Ara Rapor) Ekonomiye Güven ve Beklentiler Anketi istanbul smmmo -Kamu Teflebbüsleri Halk Ba nkas Ziraat Bankas Di er Görev Zararlar b)hazine Yard mlar Sosyal Güvenlik Kurulufllar na Hazine Yard mlar flsizlik Sigorta Fonu Sa l k, Emeklilik ve Sosyal Yard m Giderleri De vlet Sosyal Güvenlik Katk s Sosyal Güvenli i Olmayanlar n Sa l k Primi Fatural Ödemeler Emeklilere Ek Ödeme Sosyal Güvenlik Aç k Finansman Mahalli darelere Hazine Yard mlar Belediyelere Yard m (Denklefltirme Ödene i) lözel dareleri (Köy Hizmetleri Pers.ve Di er) Di er Hazine Yard mlar DF F Di er c) Kar Amac Gütmeyen Kurulufllara Yap lan Transferler Siyasi Partilere Yard m Di er d)hane Halk n a Yap lan Transferler Burslar ve Harçl klar E itim Amaçl Di er Transferler Sa l k Amaçl Transferler Y iyecek Amaçl Transferler Bar nma Amaçl Transferler e) Tar msal Amaçl Transferler D o rudan Gelir Deste i ve Di er Ödemeler Ürün Destekleme Ödemeleri Çay Desteklemesine l iflkin Hizmetler

17 B R NC BÖLÜM - Genel Olarak Mali Görünüm Hayvanc l k Destekleme Ödemeleri Tar m Reformu Uygulama Projesi (AR P) Tar m Ürünleri Sigortas D i er Tar msal Amaçl Transferler f)hane Halk na Yap lan Di ertransferler g) Sosyal Amaçl Transferler h)yurtd fl na Yap lan Transferler K br s Uluslararas Kur.Kat l m Pay Di er i) Geli rd en Ayr lan Paylar Mahall i dare Paylar lözel darelerine Büyükflehir Belediyelerin e D i er Belediyelere Fonlara Verilen Paylar SSDF SYDTF Di erleri Di er Paylar E itime Katk Pay Toplu Konut daresi Di er Sermaye Giderleri Mamul Mal Al mlar Ga yrimenkul Al mlar ve Kamulaflt rmas Ga yrimenkul Sermaye Üret im Giderleri Gayrimenkul Büyük Onar m Giderleri D i er Sermaye Giderleri Sermaye Transferleri a) Yurtiçi Sermaye Transferleri KÖY -DES Projesi

18 2007 Mali zleme Raporu (Ara Rapor) Ekonomiye Güven ve Beklentiler Anketi istanbul smmmo BELDES Projesi TÜB TAK AR-GE Ödene i Ka lk nma Ajanslar ller Bankas Evrensel Hizmetler Di er b) Yurtd fl S ermaye Transferleri K br s Di er Borç Verme a) Yurtiçi Borç Verme K T Sermaye Risk Hesab Ö renim Kredisi Di er b) Yurtd fl Borç Verme K br s (Kredi) K br s (Teflvik) Yedek Ödenekler Personel Giderlerini Karfl lama Ödene i Ye dek Ödenek Do alafetgiderlerinikarfl lama Ödene i Ya t r mlar H zland rma Ödene i lama Ba l Borçlar Karfl lama Ödene i Özellikli Giderleri Karfl l ama Ödene i Yeni Kurulan Dairelerin Giderlerini Karfl lama Ödene i Sa l k Borçlar n Karfl lama Ödene i B. Faiz Giderleri ç Borç Faiz Ödemeleri D fl Borç Faiz Ödemeleri skonto Giderleri ve K sa Vadeli Nakit fllemlere Ait Faiz Giderleri

19 B R NC BÖLÜM - Genel Olarak Mali Görünüm MERKEZ YÖNET M BÜTÇE G DERLER N N FONKS YONEL SINIFLANDIRMAYA GÖRE AYLIK GERÇEKLEfiMELER Merkezi Yönetim bütçe giderlerinin fonksiyonel s n fland rmaya göre da l m n n GSMH ye oran na bak ld nda, 2006 y l sonu itibariyle genel kamu hizmetlerinin GSMH ye oran %11,85 tir. Bu oran n %70 e yak n bir k sm n borç yönetimi hizmetleri kalemi oluflturmaktad r. Savunma hizmetlerinin GSMH ye oran 1,99 iken, kamu düzeni ve güvenlik hizmetlerinin GSMH ye oran 1,8 dir. Ekonomik ifller ve hizmetler kalemi GSMH nin %3,63 ünü olufltururken, çevre ve koruma hizmetleri ise GSMH den sadece %0,02 lik bir pay alm flt r. Sa l k hizmetlerinin pay %1,61, e itim harcamalar n n pay %3,85, sosyal güvenlik ve sosyal yard m hizmetlerinin ise %4,55 lik bir pay sözkonusudur y l Merkezi Yönetmi bütçe giderlerinin fonksiyonel olarak bütçe içindeki ald klar paylarda ilk s rada %38,9 oran ile genel kamu hizmetleri yer almaktad r. Genel kamu hizmetleri içeri- inde bulunan borç yönetimi kalemi ise tek bafl na bütçenin %26,4 ü kadard r. Sosyal güvenlik ve sosyal yard m hizmetlerinin bütçe içindeki ald pay %15 olmakla birlikte, bu s n fland rma içerisinde yaklafl k %95 lik paya sahip olan harcama kalemi s n fland rmaya girmeyen sosyal güvenlik ve sosyal yard m hizmetleri kalemidir. Savunma hizmetleri ile kamu düzeni ve güvenlik hizmetlerinin toplam bütçeden %12,4 oran nda pay al rken e itim hizmetleri %12,7, sa l k hizmetleri %5,3, çevre koruma hizmetleri ise %0,1 oran na sahiptir. Merkezi Yönetim bütçe giderlerinin fonksiyonel s n fland rmaya göre da l m, 2006 ve 2007 y llar n n ilk 5 ayl k dönemi itibariyle bütçe içinde ald klar paylar aç s ndan incelendi inde birbirine çok yak n oranlarla karfl lafl lmaktad r y l n n ilk 5 ay ile 2007 y l n n ilk 5 ay bütçe giderleri karfl laflt r ld nda, toplam 14 milyar 960 bin 433 YTL lik bir art fl gözlenmektedir. Bu art fl bir önceki y la göre %21,83 üne denk gelmektedir. Dolay s yla bütçede y l n ilk 5 ay itibariyle %21,83 lük bir gider art fl sa lanm flt r. Toplam harcamalarda GSMH ye oran aç s ndan %1,3 lük bir art fl görülürken, genel nitelikli transferlere iliflkin hizmetlerde yaklafl k %1 lik bir art fl görülmektedir. 29

20 2007 Mali zleme Raporu (Ara Rapor) Ekonomiye Güven ve Beklentiler Anketi istanbul smmmo Tablo 10. Merkezi Yönetim Bütçe Giderlerinin Fonksiyonel S n fland rmaya Göre Ayl k Gerçekleflmeleri-2006 Merkezi Yönetim Bütçe Giderlerinin Fonksiyonel S n fland rmaya Göre Ayl k Gerçekleflmeleri-2006 (Bin YTL) Oca fiub Mar Nis May Haz Tem A u Eyl Eki Kas Ar a Toplam HARC AMALAR I-GENEL KAMU H ZMETLER Yasama ve Yürütme Organlar, Fin. vemali ifller, D fl. Hiz D fl Ekonomik Yard m Hizmetleri Gene l Hizmetler Temel Araflt rma Hizmetleri BorçYönetimi Hizmetleri Gene l Nitelikli Transferlere liflkin Hizmetler Gene l Ka mu Hizmetlerine liflkin Araflt r ma ve Gel. Hiz S n fland rmayagirmeyen Genel Kamu Hizmetleri II-SAVUNMA H ZMETLER Askeri SavunmaHizmetleri Sivil Savunma Hizmetleri D fl Askeri Yard m Hizmetleri S n fland rmayagirmeyen Savunma Hizmetleri Bütçe Hedefi III-KAMU DÜZEN VE GÜVENL K H ZMETLER Güvenlik Hizmetleri Yan g ndan Korunma Hizmetleri Mahkeme Hizmetleri Cezaevi daresi Hizmetleri Kamu Düzeni vegüven li e liflkin Araflt r ma ve Gel. Hiz S n fland rmayagirmeyen Kamu Düzeni ve Güvenlik Hiz IV-EKONOM K filer VE H Z Gene l Ekonomik fller ve Hizm Tar m, Ormanc l k, Bal kç l k ve Avc l k Hizmetleri Yak t ve Enerji Hizmetleri Madencilik, malat ve nflaat Hiz Ulaflt rma H izmetleri letiflim Hizmetleri Di er Endüstriler Ekonomik Faaliyetlere liflkin Araflt r ma ve Gelifltirme Hiz S n fland rm aya Girmeyen Ekonomik fller ve Hizmetler V-ÇEVRE KORUMA H ZMET At k Y önetimi Hizmetleri At k Su Yöne timi Hizmetleri