İZMİR İÇİN EKOLOJİK AÇIDAN SÜRDÜRÜLEBİLİR BİR KENT GELİŞİM SENARYOSU. Prof. Dr. Şerif HEPCAN

Transkript

1 805 İZMİR İÇİN EKOLOJİK AÇIDAN SÜRDÜRÜLEBİLİR BİR KENT GELİŞİM SENARYOSU Doç. Dr. Çiğdem COŞKUN HEPCAN Arş. Gör. Merve ÖZEREN Prof. Dr. Şerif HEPCAN GİRİŞ H zl ve plans z kentleşme nedeniyle doğal ekosistemlerin, yerini kentsel yerleşimlere b rakt ğ günümüzde kentlilerin doğadan uzak kalmas ve daha da önemlisi mevcut kentsel yeşil alanlar n ekolojik, sosyal ve ekonomik işlevlerinden yeterince yararlanamamalar söz konusu olmaktad r (Li et al., 2005). K zl kentleşmenin neden olduğu sorunlar nedeniyle bir çok ülke ekolojik aç dan sürdürülebilir kentler oluşturmak, mevcut kentleri ekolojik kayg lar ile yeniden şekillendirmek üzerine çal şmalar yapmaktad r. Ak ll gelişim (Smart Growth) projeleri ve uygulamalar bunlardan biridir. Ak ll gelişim temelde farkl kullan m tiplerini bir arada içeren kompakt bir kentsel gelişimi, kentsel yeşil alanlar n ve kent içinde yaya ağ rl kl mekanlar n artt r lmas n, tar m alanlar n n, doğal alanlar n, ekolojik aç dan önemli alanlar n, su kaynaklar n n korunmas n ve bu sayede kentin ekolojik yap s n n korunmas n ve iyileştirilmesini, daha yaşanabilir ve sağl kl kentlerin oluşturulmas n amaçlamaktad r (EPA, 2013). Bu bağlamda örneğin Maryland (ABD) Planlama Müdürlüğü (MDP) taraf ndan kentin ak ll ve sürdürülebilir gelişimini yönlendirmek hedefi ile ak ll gelişim modeli benimsenmiştir. Maryland in doğal kaynaklar ve doğal - kültürel miras n korumak, planlamaya yönelik veri ve analiz üretmek, halk n ve hükümetin ak ll gelişim senaryolar n desteklemesini sağlamak amac yla yasal - yönetsel çal şmalar ile planlama ve tasar ma yönelik öneriler hayata geçirilmiştir y l nda kentin ak ll ve yeşil gelişimine yönelik stratejilerin ve düzenlemelerin ortaya koyulduğu bir dizi yasal düzenleme yürürlüğe girmiştir (MDP, 2013). Maryland da ak ll gelişim üzerine yap lan çal şmalar yaln z yasal - yönetsel boyutta kalmay p planlama, tasar m ve yönetim aşamalar da hayata geçmiştir. Bu kapsamda halen sürmekte olan ve gelecekte de nicel olarak artmas planlanan projeler mevcuttur (Downtown Baltimore s Westside, 2013). New Jersey de (ABD) benzer şekilde, çevresel ve tarihi değerlerin korunmas n n sağlanmas n n yan s ra yaşam kalitesinin art r lmas ve sürdürülebilir ekonomik f rsatlar yarat lmas amac yla ak ll gelişim ilkelerini uygulamaktad r. Trafik, eğitim, çevre, iskân, aç k alanlar, ekonomik gelişim, kentin canland r lmas konular nda söz konusu gelişim modelini kullanmaktad r (State of New Jersey Department of State, 2013). Ak ll gelişim senaryolar n n temelinde Boston kentindeki park sistemleri örneğine (zümrüt kolye - emerald necklace) benzer bir yaklaş m bulunmaktad r. Boston kenti park sistemleri, park yollar olarak adland r lan, ağaç s ral yollarla birbirine bağlanan kent içinde ve yak n

2 806 çevresinde yer alan çeşitli büyüklükteki parklar içermektedir (Emerald Necklace Conservancy, 2013). Bu park yollar araç, yaya ve bisiklet yollar n içermekte ve kullan c lara rekreasyonel olanaklar sağlamaktad r. Bu yaklaş m ayn zamanda geleneksel kent merkezine yeni eklemlenen gelişim alanlar n bağlamay diğer bir deyişle çok işlevli bir ekolojik ağ oluşturmay hedeflemektir. Ekolojik ağ sisteminde amaç, kentsel peyzaj mozaiği içinde aç k ve yeşil alan sistemini oluşturan tüm yeşil alanlar n fonksiyonel şekilde bağlant l olmas d r. Ekolojik ağ sistemi temelde parçalar (parklar, botanik bahçeleri, mezarl klar, doğal alanlar vb.) ve koridorlardan (doğrusal şeritler şeklindeki parklar, akarsu koridorlar, kanallar vb.) oluşmaktad r. İzmir, 322 kişi/km 2 nüfus yoğunluğuyla ülkemizin en yoğun yerleşimlerinden birisidir. Kentte özellikle son 40 y ll k periyotta büyük çapl bir kentsel gelişim yaşanm ş ve yap laşm ş alanlar üç kat ndan fazla bir oranda artm şt r. Bu süreçte ayr ca banliyöleşme olgusuyla da karş laşan İzmir, başta k y bölümler olmak üzere ana ulaş m akslar boyunca saçaklanan gelişme göstermiştir. Bu gelişme kentte doğal alanlar ve yeşil alanlar n aleyhine bir durum yaratm ş ve bu alanlar n büyük bölümü yap laşm ş alanlara dönüşmüştür (Hepcan et al., 2013). Şüphesiz bu gelişmeler İzmir kentini ekolojik aç dan sürdürülebilir olmayan bir noktaya taş m şt r. Bunun en büyük kan t, Hepcan (2013) ün İzmir in merkez ilçelerinde peyzaj metrikleri kullan larak yeşil alan dokusu ve bağlant l l k durumunun ölçüldüğü çal şmas na göre; kentsel yeşil alanlar n kentin sadece %1.45 ini oluşturduğu, üstelik bu alanlar n oldukça parçalanm ş ve yal t lm ş bir yap da olduğu saptanm şt r. Bu bağlamda bu çal şma; kentin geleceğine yönelik olarak ekolojik aç dan sürdürülebilir bir gelişim senaryosu (ak ll gelişim senaryosu) üretmeyi diğer bir deyişle aç k - yeşil alanlar n ekolojik ağlar mant ğ nda örüldüğü daha yaşanabilir bir kent gelişimine yönelik bir yaklaş m n ortaya konulmas n hedeflemektedir. Üretilen bu senaryonun ekolojik aç dan sürdürülebilir olup olmad ğ n test edebilmek için, kentin mevcut durumu (Hepcan, 2013) ve bu senaryo peyzaj metrikleri kullan larak analiz edilerek karş laşt r lm şt r. ARAŞTIRMA ALANI Araşt rma alan n ve Kuzey enlemi ve Doğu boylam aras nda kalan toplam km 2 büyüklüğündeki Çiğli, Karş yaka, Bayrakl, Konak, Bornova, Buca, Gaziemir, Karabağlar, Balçova, Narl dere, Güzelbahçe ilçeleri oluşturmaktad r (Şekil 1). MATERYAL Araşt rma alan na ait 2005 tarihli IKONOS uydu görüntüsü, bu görüntünün kontrollü s n fland r lmas yla üretilen arazi kullan m haritas (Hepcan, 2013; Hepcan et al., 2013) ile 1/25000 ölçekli topoğrafik haritalar araşt rma materyalini oluşturmaktad r. Arazi kullan m haritas yap laşm ş alanlar (yap laşm ş alanlar, endüstriyel alanlar, otoyollar, hava alan, çöp depolama alanlar, taş - maden ocaklar ), kentsel yeşil alanlar (kent parklar, okul-kampüs bahçeleri, mezarl klar, oyun alanlar, su k y s rekreasyon alanlar, konut bahçeleri), tar m alanlar (tar m alanlar, zeytinlik alanlar ve meyve bahçeleri) ve doğal alanlar (maki, frigana ve orman vejetasyonlar, ağaçland rma alanlar, tuzlu düzlükler, sulak alanlar) olmak üzere 4 s n f alt nda yeniden s n fland r lm şt r.

3 807 Şekil 1 Araşt rma alan YÖNTEM Araşt rman n yöntemi; İzmir kentinin mevcut durumu ile kent için ekolojik ağlar temelinde oluşturulmuş aç k ve yeşil alan sistemini içeren sürdürülebilir bir gelişim senaryosu (ak ll gelişim senaryosu) üretilmesi ve bu senaryonun peyzaj metrikleri kullan larak FRAGSTATS 3.4 (McGarigal and Marks 2003) yaz l m nda analiz edilmesi üzerine kurgulanm şt r. Kentin mevcut durumuna ait veriler Hepcan (2013) ün İzmir kentinin aç k ve yeşil alanlar n n değerlendirmesine yönelik çal şmas ndan elde edilmiştir. Ak ll gelişim senaryosu, arazi kullan m haritas üzerinden uydu görüntüsü kullan larak üretilmiştir. Senaryoda, kentin mevcut kentsel yeşil alanlar na ek olarak kentin yap laşm ş alan n n s n rlar içinde kalan potansiyel aç k ve yeşil alanlar belirlenmiştir. Kent içindeki akarsu koridorlar, kuru dere yataklar ve su kanallar, otoyol, karayolu ve demiryolu kenarlar nda doğrusal koridorlar oluşturulmuştur. Ayr ca at l alanlar, aç k taş ve maden ocaklar, doğal alanlar ile yap adalar aras nda kalm ş yap laşmam ş alanlar potansiyel aç k ve yeşil alanlar olarak tan mlanm şt r. Araşt rmada kullan lan peyzaj metrikleri peyzaj s n flar n n kendisine özgü fiziksel yap s n veya mekansal karakteristik özelliklerini ölçen / analiz eden algoritmalard r (McGarigal and Marks, 1995). PLAND; peyzaj n oran bir peyzaj tipinin peyzajdaki oran n, NP; parça say s peyzaj tipine ait peyzaj parças say s n, MPS; ortalama parça büyüklüğü değeri bir arazi kullan m tipine ait parçalar n aritmetik ortalamas n ifade eder. PROX_AM; yak nl k, bir peyzajda belirli bir arazi kullan m tipine ait parçalar n ve mekansal dağ l m n

4 808 (yal t lm şl ğ n ) analiz eder. GYRATE_AM; bir arazi kullan m tipine ait parçalar n peyzajdaki devaml l ğ n /sürekliliğini hesaplamaya yönelik bir analizdir. ENN_AM; komşu parçalar aras ndaki en yak n doğrusal mesafe, ayn arazi kullan m tipi için bir parçadan diğerine olan en k sa doğrusal mesafedir (McGarigal and Marks, 1995; McGarigal and Marks 2003; Botequilha Leitao et al. 2006). BULGULAR Araşt rma alan n n mevcut durumunda bask n arazi örtüsünü % 60 l k oran yla doğal alanlar oluşturmaktad r. Bunu % 26 l k bir oran ile yap laşm ş alan takip etmektedir. Tar m arazileri % 12 lik bir orana sahip iken kentsel yeşil alanlar n oran % 1.45 tir (Şekil 2a). Kentin yap laşm ş alan, körfez çevresi ile ana ulaş m ağlar doğrultusunda yay l m göstermektedir. Tar m arazileri çoğunlukla kenttin çeperlerine yak n, dağ n k bir yap göstermektedir. Doğal alanlar, kentin yap laşm ş bölümünün çeperlerinde yer almaktad r. Kentsel yeşil alanlar ise kent içinde dağ n k bir yap göstermektedir. (Hepcan, 2013). Tablo 1 Mevcut durum analiz sonuçlar PLAND (%) NP MPS GYRATE_AM PROX_AM ENN_AM Yap laşm ş alan Kentsel yeşil alan Tar m alan Doğal alan Tablo 2 Ak ll gelişim senaryosu analiz sonuçlar PLAND (%) NP MPS GYRATE_AM PROX_AM ENN_AM Yap laşm ş alan Kentsel yeşil alan Tar m alan Doğal alan Ak ll senaryonun analizi sonucunda ise araşt rma alan n n % unu doğal alanlar n, % 22 sini yap laşm ş alanlar n, % 12 sini tar m alanlar n n ve % 6.84 ünü kentsel yeşil alanlar n oluşturduğu belirlenmiştir. Doğal alanlar en bask n arazi kullan m tipi olup, araşt rma alan n n % 58 ini kaplamakta ve kentin yap laşm ş bölümünü çevrelemektedir. Kentinin yap laşm ş alan % 22 lik bir orana sahiptir. Tar m arazileri ise kentsel dokunun kaplad ğ alan n yar s kadar bir alan kaplamaktad r. Mevcut ve potansiyel kentsel yeşil alanlar n ise küçük parçalar halinde kentin yap laşm ş alan nda dağ l m gösterdiği belirlenmiştir (Tablo 1-2, Şekil 2b). Ak ll gelişim senaryosunda kentsel yeşil alanlar n kent içindeki oran n n % 1.45 ten 6.84 e ç kt ğ belirlenmiştir. Mevcut durumda kentsel yeşil alanlar n say s (NP) 2177 iken, potansiyel alanlar n tan mlanmas ndan sonra bu değer (NP) e ulaşm şt r. Mevcut durumda PROX_AM değeri iken, ak ll gelişim senaryosunda bu değer olarak hesaplanm şt r. ENN_AM değeri ise mevcut durumda tir. Ak ll gelişim senaryosunun analizi sonucunda bu değer 4 kat azalarak ye düşmüştür. GYRATE_AM, kentsel yeşil alanlar için değerinin mevcut durumda , ak ll senaryoda ise olarak belirlenmiştir.

5 809 A B Şekil 2 (A) Araşt rma alan n n mevcut durumu (Hepcan, 2013), (B) Ak ll gelişim senaryosu * Bu bildiri Peyzaj Mimarlar Odas ad na düzenlenmiştir.

6 810 TARTIŞMA VE SONUÇ Sanayileşmeye dayal göçlerle h zlanan kentleşme hareketleri İzmir in fiziksel, sosyal, kültürel, ekonomik olarak değişimine neden olmuş, bu değişim kent mekân n n günümüzdeki düzensiz formunu ve dokusunu oluşturmuştur. H zl büyüme, göçe dayal nüfus art ş kentsel alan gereksinimini önemli ölçüde artt rm şt r. Bu süreç denetimsizlik ve plans zl kla bütünleştiğinde, aş r yap yoğunluklar, sosyal ve teknik altyap da yetersizlik ve yaşam destek sistemleri ile tarihsel ve doğal çevrenin tahribine, bozulmas na neden olmuştur. Günümüzde İzmir kentinin mekânsal yay l m, tar m, orman alanlar, su havzalar, doğal ortamlar, koruma alt ndaki alanlar, k y lar gibi doğal eşiklere dayanm ş yer yer bu eşikler aş lmaya başlam şt r (Topal, 2009). Yukar daki tespitleri destekler yönde 1963 ve 2005 y llar aras nda, İzmir kentinde ciddi bir kentsel değişim yaşanm ş olduğunu söylemek olas d r. Bu süreçte kentin yap laşm ş alanlar % 30 a yak n bir art ş göstermiştir. Bu art ş büyük ölçüde tar m alanlar n n aleyhine bir gelişim göstermiş, tar m alanlar başta olmak üzere doğal bitki örtüsü, sulak alanlar gibi değerli doğal peyzajlar da kentsel alana dönüşmüştür. Örneğin Gediz Deltas n n doğusunda yer alan tuzlu düzlük çok dramatik bir azal ş göstermiş ve 42 y ll k zaman diliminde % 40 dan fazla oranda yok olarak kentsel kullan m na dönüşmüştür (Hepcan et al., 2013). Hiç şüphesiz yukar da ad geçen bu gelişim sürecinde kentsel yeşil alanlar da olumsuz bir biçimde etkilenmiştir. İzmir kentinde mevcut durum incelendiğinde, kentsel yeşil alanlar n peyzajdaki konfigürasyonunu tan mlayan parça say s ve ortalama parça büyüklüğü değerleri, kentsel yeşil alanlar n boyutlar n n küçük ve kent peyzaj içinde oldukça parçalanm ş bir yap da olduğunu göstermektedir (Hepcan, 2013). Yine ayn araşt r c, İzmir kentindeki kentsel yeşil alanlar n oran n %1.45 olarak saptam şt r. Bu oran Stockholm kentinde % 30 (rezerv alanlar yla birlikte % 40) (European Union, 2010), Zürih te (İsviçre) % 19, Dublin de (İrlanda) % 17, Birmingham da (İngiltere) % 13, Helsinki de (Finlandiya) % 8, Leipzig de (Almanya) % 15 tir (URGE-Team, 2004). Bu değerler göz önüne al nd ğ nda İzmir in bu kentlerin oldukça gerisinde olduğu aç kt r. Bu çal şmada oluşturulan ak ll senaryoda ise kentsel doku içerisindeki refüj, ulaş m ağlar n n çevreleri, at l alanlar, yap adalar n n aras ndaki boş alanlar, doğal alanlar vb. alanlar n potansiyel alan olarak değerlendirilmesi durumunda bile, kentsel aç k ve yeşil alanlar n oran ancak yaklaş k 4.5 kat art ş göstererek % 6.84 e ulaşabilmiştir (Tablo 2). Mevcut durumla karş laşt r ld ğ nda senaryo ile önerilen kentsel yeşil alanlar n, GYRATE- _AM değerinin yüksek olmas, kent peyzaj nda kentsel yeşil alanlar n sürekliliğinin fazla olduğu anlam na gelmektedir. PROX_AM değerinin yüksek, ENN_AM değerinin düşük olmas ise kentsel yeşil alanlar aras ndaki bağlant l ğ n yüksek olduğunu ifade etmektedir. ENN_AM değerinin dört kat azalmas, kentsel yeşil alanlar n mevcut duruma göre dört kat yak n mesafede olduğunu belirtmektedir. Bu durum önerilen senaryonun İzmir kentini kentsel yeşil alanlar aç s ndan daha sürdürülebilir bir konuma getirdiğinin göstergesidir. Görünen odur ki ak ll gelişim senaryosunda bile, İzmir kentinin kentsel yeşil alanlar n n yukar da ad geçen kentlerin düzeyine ulaşmas oldukça güç görünmektedir. Bunun temel nedeni İzmir kentinin yerleşim dokusu, ağ rl kl olarak çok katl binalar n bitişik nizamda bir araya gelmesidir. Ayr ca, MPS değeri, yap laşmas n tamamlam ş kentsel doku içindeki kentsel yeşil alanlar n büyüklüklerinin oldukça küçük olduğunu göstermektedir. Dolay s yla kentin aralar nda bağlant lar oluşturulabilecek geniş kentsel yeşil alanlara ihtiyac bulunmaktad r. Yap laşma yoğunluğunun yüksek olmas nedeniyle fiziksel olarak yeni kentsel yeşil alanlar oluşturma olanaklar son derece s n rl d r. Ancak geniş yap yüzeylerine sahip binalarda çat bahçeleri oluşturulmas, yap yüzeylerinin bitkilendirilmesi (düşey bahçeler

7 811 oluşturulmas ) ya da at l alanlar n dönüştürülmesi gibi alternatif çözüm önerilerine ihtiyaç duyulmaktad r. Londra, İsviçre ve New York kentlerindeki örnekler gibi çat bahçeleri oluşturulabilir (Brenneisen, 2006). Benzer şekilde yap yüzeylerinin bitkilendirilmesi (düşey bahçeler oluşturulmas ) yoluyla kente yeşil yüzeyler kazand r labilir. Yukar da ad geçen çözümlerle birlikte kentsel yeşil alan miktar n n artt r lmas tek baş na yeterli değildir. Miktarla birlikte niteliğinde iyileştirilmesi gereklidir. Bunun sistematik biçimde yaklaş mla yap lmas ve kentte bir yeşil alanlar sisteminin - kentsel bir ekolojik ağ n oluşturulmas gereklidir. Ekolojik ağ temelinde oluşturulan kentsel aç k ve yeşil alan sisteminde ekolojik yap n n sağl kl olmas ; ağ n bileşenlerini oluşturan alanlar n ekolojik kalitesinin yüksek olmas yla doğru orant l d r. Büyük parçalar n ekolojik kalitelerinin yüksek olmas nedeniyle, sistemde mümkün olduğunca büyük parçalar n bulunmas na çal ş lmal d r. Kentsel doku içinde ekolojik ağlar n oluşturulmas ; s adas oluşumunu azalt r, hava kalitesini iyileştirir, kent iklimine olumlu katk sağlar, kentsel yaban hayat için habitat oluşturur ve türlerin hareketine olanak sağlar, kent halk na rekreasyonel olanaklar sunar. Ak ll gelişim senaryosunda kesintisiz koridorlar ulaş m ağlar (karayollar ve demiryollar ) ve akarsu - dere yataklar, deniz k y s ve kanallar gibi doğrusal peyzaj elemanlar ile s n rl d r. Ancak aç k ve yeşil alanlar aras ndaki bağlant l l k Portland, Boston ve Singapur kentlerindeki örneklerde olduğu gibi kentsel doku içinde sistematik bir şekilde doğrusal yeşil alanlar n oluşturulmas yla sağlanabilir (NE Holladay Green Street Corridor Plan, 2012; Emerald Necklace Conservancy, 2013; Guniwan, 2011). Kentin birçok bölümünde (Karabağlar, Karş yaka ve Bayrakl ilçelerinde) kuru dere ve akarsu yataklar n n içinde ya da k y s nda yap lar yer almaktad r. Baz bölgelerde ise akarsu yataklar kapat lm şt r. Bu durum kent ve yak n çevresinin su rejimini olumsuz bir şekilde etkilemekte ayr ca, akarsu yataklar n n yak n çevresinin taşk n alanlar olmas nedeniyle risk oluşturmaktad r. Bu alanlar n kentsel dönüşümde öncelikli alanlar olarak belirlenerek, akarsu yataklar n n kanala al nmas yerine doğal yap s na uygun olarak peyzaj onar m çal şmalar yla su k y s ekosistemlerinin iyileştirilmesi, kent içinden kent d ş na kadar uzanan koridorlar haline getirilmesi sağlanabilir. Bu koridorlar n çevresine tampon bölgeler oluşturulabilir. Bu sayede yağ ş sular n n drenaj sistemleriyle kanalize edilmesi yerine toplanmas ve yer alt su rejiminin beslenmesi, ekolojik yap n n iyileştirilmesi, flora ve fauna türlerinin korunmas, kent halk için rekreasyonel olanaklar n sağlanmas mümkün olabilecektir. Akarsu koridorlar n n iyileştirilmesi son dönemlerde birçok kentte öncelikli çal şmalar aras nda yer almakta ve bu doğrultuda başar l uygulamalar yap lmaktad r. İzmir kenti için Los Angeles kentinde akarsu koridorlar n geliştirilmesi ve iyileştirilmesine yönelik haz rlanan master plan çal şmas na benzer planlar haz rlanabilir ve uygulanabilir (LARRMP, 2007). Ak ll senaryoda tar m alanlar n n azalmas n n nedeni, tar m arazilerinin içerisinden geçen akarsu yataklar n n potansiyel alanlar olarak tan mlanmas ndan kaynaklanmaktad r. Kent içindeki tar m arazilerin korunmas, kentin tar msal üretim ihtiyac için kaynak oluşturmaktad r. Bu alanlar ayr ca, su rejimi aç s ndan önem taş maktad r. Yağ ş sular n n drene edilmesini sağlamakta ve akarsu taşk nlar nda tampon bölge görevi görmektedir. Kent içindeki ve yak n çevresindeki tar m arazileri ak ll gelişim senaryolar kapsam nda potansiyel alanlar olarak kabul edilerek -Hollanda da olduğu gibi- ekolojik ağ sistemine dahil edilebilir. Bu sayede tar msal arazilerin başka kullan mlara dönüştürülmemesinin önüne geçilebilir. Ak ll gelişim senaryosunda doğal alanlar n oran % 1.5 oran nda azalm ş, parça say s ise 365 ten 273 e düşmüştür. Bu durum, kent içindeki küçük ve yap laşm ş parsellerle çevrilmiş

8 812 doğal alanlar n potansiyel alan olarak tan mlanmas ndan kaynaklanmaktad r. Buna karş l k ortalama parça büyüklüğü art ş göstermiştir ki bu, doğal alana ait parçalar n ortalama büyüklüğünün artt ğ anlam na gelmektedir. GYRATE_AM ve ENN_AM değerlerinde önemli bir değişim olmam şt r ancak PROX_AM değeri ten ye düşmüştür. Bu normalde doğal alana ait parçalar n mekânsal olarak birbirinden daha uzakta konumland ğ n ve yal t lm şl ğ n yüksek olduğunu ifade etmektedir. Bu durum ilk görüşte önerilen ak ll senaryoda bir eksikliğin olduğu şeklinde yorumlanabilir. Ancak PROX_AM değerinin düşmesinin nedeninin İzmir de doğal alanlar n kentin yap laşm ş bölümünün çeperlerinde yer almas, kent içinde büyük doğal alanlar n ve bunlar kent d ş ndaki doğal alanlara bağlayan koridorlar n bulunmamas yla aç klanmas gereklidir. Asl nda kent çeperinde yer alan % 58 oran ndaki doğal alanlar (Tablo 2), İzmir için ciddi bir potansiyel sunmaktad r. Bu doğal rezerv alanlar n n mümkün olduğunca korunmas ve bu alanlar n kentin yap laşm ş dokusu içinde kalan kentsel aç k ve yeşil alanlar aras nda fiziksel bağlant l ğ n sağlanmas yönünde çal ş lmal d r. Son birkaç y ld r ülkemizin gündeminde olan kentsel dönüşüm uygulamalar, kentlerin yeniden planlanmas için asl nda önemli f rsatlar yaratmaktad r. Bunun için kentsel dönüşümü sadece eski yap lar n y k l p yerine yeni apartman bloklar dikmekten öte bir uygulama olarak değerlendirmek gereklidir. Bu dönüşümün ekolojik ve sosyal boyutlar n n da bulunduğu göz önüne al nmal d r. Bu bağlamda yeşil alan miktar artt r lmal, yeni oluşturulacak kentsel aç k ve yeşil alanlar, bir ekolojik ağ yaklaş m nda sistematik bir biçimde planlanmal d r. KAYNAKLAR Botequilha Leita, Ä., Miller, J., Ahern, J., and McGarigal, K., Measuring Landscapes: A Planner s Handbook, Island Press, Washington 2006, 118 p. Brenneisen, S., Space for Urban Wildlife: Designing Green Roofs as Habitats in Switzerland, Urban Habitats, Vol. 4, No. 1, 2006, pp Downtown Baltimore s Westside, Accessed 24 October Emerald Necklace Conservancy, Accessed 24 October EPA, Creating Equitable, Healthy, and Sustainable Communities: Strategies for Advancing Smart Growth, Environmental Justice, and Equitable Development, Accessed 20 October European Union. Stockholm European Green Capital Publications Office of the European Union, Belgium 2010, 52 p. Guniwan, T. Park Connector Network Planning in Singapore: Integrating the Green in the Garden City, The 5th International Conference of the International Forum on Urbanism (IFoU), National University of Singapore Department of Architecture Global Visions: Risks and Opportunities for the Urban Planet. Hepcan, Ş. Analyzing the Pattern and Connectivity of Urban Green Spaces: A Case Study of Izmir, Turkey, Urban Ecosystems, Vol. 16, 2013, pp Hepcan, Ş., Hepcan, Ç.C., K l çaslan, Ç., Özkan, M.B. and Koçan, N. Analyzing Landscape Change and Urban Sprawl of A Mediterranean Coastal Landscape: A Case Study of Izmir, Turkey. J Coastal Research, Vol. 29, No. 2, 2013, pp LARRMP, Los Angeles River Revitalization Master Plan, Accessed 24 October 2013.

9 813 Li, F., Wang, R., Paulussen, J. and Liu, X. Comprehensive Concept Planning of Urban Greening Based on Ecological Principles: A Case Study in Beijing, China, Landscape and Urban Planning, Vol. 72, 2005, pp McGarigal, K. and Marks, B.J. FRAGSTATS: Spatial Pattern Analysis Program for Quantifying Landscape Structure, 1995, USDA Forest Service General Technical Report PNW-351. McGarigal, K. and Marks, B.J. FRAGSTATS: Spatial Pattern Analysis Program for Quantifying Landscapes Structure. Version 3.4., 2003, Oregon State University, Corvallis. MDP, Maryland Department of Planning, Accessed 22 October NE Holladay Green Street Corridor Plan, NE Holladay Green Street Corridor Plan: Achieving EcoDistrict Goals, Accessed 24 October State of New Jersey Department of State, Success Stories, Accessed 24 October Topal, H. Kentsel Ekoloji ve Yaşanabilir Kent, Ege Mimarl k Dergisi, Vol. 1, No. 68, 2009, s URGE-Team. Making Greener Cities - A Practical Guide. UFZ-Bericht Nr. 8/2004 (Stadtökologische Forschungen Nr. 37), UFZ Leipzig-Halle GmbH, 2004, 120 p.