DSİ 7. BÖLGE (SAMSUN) MÜDÜRLÜĞÜ. TAŞKELİK GÖLETİ ve SULAMASI, MALZEME OCAKLARI, KIRMA-ELEME TESİSİ ve HAZIR BETON SANTRALİ PROJESİ

Transkript

1 DSİ 7. BÖLGE (SAMSUN) MÜDÜRLÜĞÜ TAŞKELİK GÖLETİ ve SULAMASI, MALZEME OCAKLARI, KIRMA-ELEME TESİSİ ve HAZIR BETON SANTRALİ PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ RAPORU SAMSUN İLİ, ALAÇAM İLÇESİ, TAŞKELİK KÖYÜ MEVKİİ ppm kirlilik önleme ve yönetimi dan. müh. inş. taah. san. ve tic. ltd. şti. Mustafa Kemal Mah. Dumlupınar Bulvarı No:266, Tepe Prime İş Merkezi, B-85, Çankaya/ ANKARA Tel: (312) Fax: (312) e-posta : ppm@ppm.com.tr Yeterlik Belge No: 33 ÇED Raporu Nihai ÇED Raporu ANKARA OCAK

2 Proje Sahibinin Adı : Adresi : DSİ 7. Bölge (Samsun) Müdürlüğü Telefon Numarası : (0 362) Bahçelievler Mahallesi İstiklal Caddesi No: / SAMSUN Faks Numarası : (0 362) Projenin Adı : Taşkelik Göleti ve Sulaması, Malzeme Ocakları ve Kırma- Eleme Tesisi Projesi Proje Bedeli : TL Proje İçin Seçilen Yerin Açık Adresi (İli, İlçesi, Mevkii) : Samsun İli, Alaçam İlçesi, Taşkelik Köyü Mevkii Projenin İçin Seçilen Yerin Koordinatları, Zone : Proje için seçilen yerin koordinatları ve proje kapsamında bulunan ünitelere ait koordinatlar, Nihai ÇED Raporu Bölüm II, Tablo II.2.2 de verilmiştir. Projenin ÇED Yönetmeliği Kapsamındaki Yeri (Sektörü, Alt Sektörü) ÇED Raporu nu Hazırlayan Kuruluşun Adı: ÇED Raporu nu Hazırlayan Kuruluşun Adresi, Telefon ve Faks Numaraları : ÇED Raporunu Hazırlayan Kuruluşun Yeterlik Belgesi No su, Tarihi: ÇED Raporu nun Tarihi (Gün, Ay,Yıl): Proje, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Mülga ÇED Yönetmeliği ve tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Mülga ÇED Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik Ek I listesi 15. Madde de Su depolama tesisleri (Göl hacmi 10 milyon m 3 ve üzeri olan baraj ve göletler) ve 28.Maddesi a) 25 hektar ve üzeri çalışma alanında (kazı ve döküm alanı toplamı olarak) açık işletme kapsamında yer almakta olup proje konusu tarımsal sulama alanı, Ek-II listesi 29. Maddenin ç bendinde belirtilen; Tarımsal amaçlı su yönetimi projeleri (1000 hektar ve üzeri) kapsamına girmektedir. PPM Kirlilik Önleme ve Yönetimi Dan. Müh. İnş.Taah. San. ve Tic. Ltd. Şti. Mustafa Kemal Mah. Dumlupınar Bulvarı No: 266 Tepe Prime İş Merkezi B Blok No:85, Çankaya/ ANKARA Tel: Fax: Belge No: 33 Tarih:

3 ĠÇĠNDEKĠLER LĠSTESĠ Ġçindekiler Listesi... i Tablolar Listesi... viii ġekiller Listesi... xiii Ekler Listesi... xvi BÖLÜM I: PROJENIN TANIMI VE AMACI... 1 (Proje Konusu Faaliyetin Tanımı, Ömrü, Hizmet Amaçları, Pazar veya Hizmet Alanları ve Bu Alan Içerisinde Ekonomik ve Sosyal Yönden Ülke, Bölge ve/veya Il Ölçeğinde Önem ve Gereklilikleri)... 1 BÖLÜM II: PROJE ĠÇIN SEÇILEN YERIN KONUMU... 8 II.1. Projenin Yeri (Ġlgili Valilik veya Belediye Tarafından Doğruluğu OnanmıĢ Olan Proje Yerinin, Lejant ve Plan Notlarının Da Yer Aldığı Onanlı Çevre Düzeni Planı ve Ġmar Planları Üzerinde, Bu Planlar Yoksa Mevcut Arazi Kullanım Haritası Üzerinde Gösterimi)... 8 II.2. Proje Kapsamındaki Ünitelerin Konumu (Bütün Idari ve Sosyal Ünitelerin, Teknik Altyapı Ünitelerinin Varsa Diğer Ünitelerin Proje Alanı Içindeki Konumlarının Vaziyet Planı Üzerinde 1/ lik Haritada Gösterimi, Bunlar Için Belirlenen Kapalı ve Açık Alan Büyüklükleri Proje Kapsamında Yer Alan Geçici ve Nihai Depolama Alanlarının 1/25.000, 1/5.000 ve/veya 1/1.000'lik Haritalar Üzerinde Gösterimi), ġantiye YerleĢim Planı, Hafriyat Döküm Sahaları, Baraj, UlaĢım Yolu vb Yapılara Ait Plan ve Kesitler Ile YağıĢ Alanı ve Akım Gözlem Istasyonlarını Gösterir Çizimler Teknik Resim Standartlarına Uygun Olarak Çizilmesi) BÖLÜM III. PROJENĠN EKONOMĠK VE SOSYAL BOYUTLARI III.1. Projenin GerçekleĢmesi Ile Ilgili Yatırım Programı ve Finans Kaynakları.. 20 III.2. Projenin GerçekleĢmesi Ġle Ilgili IĢ Akım ġeması veya Zamanlama Tablosu 20 III.3. Projenin Fayda-Maliyet Analizi III.4. Proje Kapsamında Olmayan Ancak Projenin GerçekleĢmesine Bağlı Olarak, Proje Sahibi veya Diğer Yatırımcılar Tarafından GerçekleĢtirilmesi Tasarlanan Diğer Ekonomik, Sosyal ve Altyapı Projeleri III.5. Proje Kapsamında Olmayan Ancak Projenin GerçekleĢebilmesi Için Zaruri Olan ve Proje Sahibi veya Diğer Yatırımcılar Tarafından GerçekleĢtirilmesi Planlanan Diğer Ekonomik, Sosyal ve Altyapı Projeleri III.6. KamulaĢtırma, Yeniden YerleĢimin Nasıl Yapılacağı III.7. Diğer Hususlar BÖLÜM IV: PROJE KAPSAMINDA ETKĠLENECEK ALANIN BELĠRLENMESĠ VE BU ALAN ĠÇĠNDEKĠ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLĠKLERĠN AÇIKLANMASI (*) IV.1. Projeden Etkilenecek Alanın Belirlenmesi, (Etki Alanının Nasıl ve Neye Göre Belirlendiği Açıklanacak ve Etki Alanı Harita Üzerinde Gösterilecek) IV.2. Etki Alanı Ġçerisindeki Fiziksel ve Biyolojik Çevrenin Özellikleri ve Doğal Kaynakların Kullanımı IV.2.1. Meteorolojik ve Iklimsel Özellikler IV.2.2. Bölgesel ve Proje Alanı Jeolojik Özellikleri (Sahanın 1/ Ölçekli Genel Jeoloji Haritası ve Inceleme Alanına Ait Büyük Ölçekli (1/5000 ya da Varsa 1/1.000 Ölçekli) Jeoloji Haritası Ile Stratigrafik Kolon Kesitleri, Özellikle HES Sahasında Yüzeylenen Birimlerin Fiziksel Özellikleri Ile Jeoformolojik, Özellikler, Tektonik i

4 Hareketler, Doğal Afet Potansiyeli, Heyelan, Benzersiz OluĢumlar, Çığ, Sel, Kaya DüĢmesi), Jeoteknik Etüt Raporu, IV.2.3. Hidrojeolojik Özellikler (Yeraltı Su Seviyeleri; Halen Mevcut Her Türlü Keson, Derin, Artezyen, vb. Kuyu; Emniyetli Çekim Değeri; Suyun Fiziksel, Kimyasal, Bakteriyolojik Özellikleri; Yer Altı Suyunun Mevcut ve Planlanan Kullanımı, IV.2.4. Hidrolojik Özellikler (Yüzeysel Su Kaynaklarının-Göl, Akarsu ve Diğer Sulak Alanlar-Fiziksel, Kimyasal, Bakteriyolojik ve Ekolojik Özellikleri, Akarsuların Debileri, Mevsimlik DeğiĢimleri, TaĢkınlar, Su Toplama Havzası, Sedimantasyon, Drenaj, Tüm Su Kaynaklarının Kıyı Ekosistemleri), Ġçme Suyu ve Kullanma Suyu Amaçlı Kullanım Durumları, Projenin Bulunduğu Havzanın Hidrolojik Karakteri, Ekolojik Potansiyeli, Diğer Havzalarla EtkileĢimi, Projenin Yer Alacağı Nehrin Su Kalitesi ve SKKY de Yer Alan Parametreler Ġle KarĢılaĢtırılması, IV.2.5. Yüzeysel Su Kaynaklarının Mevcut ve Planlanan Kullanımı (Içme, Kullanma, Sulama Suyu, Elektrik Üretimi, Baraj, Göl, Gölet, Su Ürünleri Üretiminde Ürün ÇeĢidi ve Üretim Miktarları), IV.2.6. Toprak Özellikleri ve Kullanım Durumu (Toprak Yapısı, Arazi Kullanım Kabiliyeti, Sınıflaması, TaĢıma Kapasitesi, Yamaç Stabilitesi, Kayganlık, Erezyon, Toprak ĠĢleri Ġçin Kullanımı, Doğal Bitki Örtüsü Olarak Kullanılan Mera, Çayır vb.), 54 IV.2.7. Tarım Alanları (Tarımsal GeliĢim Proje Alanları, Sulu ve Kuru Tarım Arazilerinin Büyüklüğü, Ürün Desenleri ve Bunların Yıllık Üretim Miktarları, Ürünlerin Ülke Tarımındaki Yeri ve Ekonomik Değeri), IV.2.8. Orman Alanları (Ağaç Türleri ve Miktarları, Kapladığı Alan Büyüklükleri ve Kapalılığı Bunların Mevcut ve Planlanan Koruma ve/veya Kullanım Amaçları, 1/ Ölçekli MeĢcere Haritası), IV Ġç Sulardaki (Göl, Akarsu) Canlı Türleri (Bu Türlerin Tabii Karakterleri, Ulusal ve Uluslararası Mevzuatla Koruma Altına Alınan Türler; Bunların Üreme, Beslenme, Sığınma ve YaĢama Ortamları; Bu Ortamlar Için Belirlenen Koruma Kararları,) IV Flora ve Fauna (Türler, Endemik Özellikle Lokal Endemik Bitki Türleri, Alanda Doğal Olarak YaĢayan Hayvan Türleri, Ulusal ve Uluslararası Mevzuatla Koruma Altına Alınan Türler, Nadir ve Nesli Tehlikeye DüĢmüĢ Türler ve Bunların Alandaki BulunuĢ Yerleri, Av Hayvanlarının Adları, Popülasyonları ve Bunlar Için Alınan Merkez Av Komisyonu Kararları) Proje Alanındaki Vejetasyon Tiplerinin Bir Harita Üzerinde Gösterilmesi. Projeden ve ÇalıĢmalardan Etkilenecek Canlılar Için Alınması Gereken Koruma Önlemleri (InĢaat ve IĢletme AĢamasında). Arazide Yapılacak Flora ÇalıĢmalarının Vejetasyon Döneminde GerçekleĢtirilmesi ve Bu Dönemin Belirtilmesi, IV Madenler ve Fosil Yakıt Kaynakları (Rezerv Miktarları, Mevcut ve Planlanan IĢletme Durumları, Yıllık Üretimleri ve Bunun Ülke veya Yerel Kullanımlar Için Önemi ve Ekonomik Değerleri), IV Hayvancılık (Türleri, Beslenme Alanları, Yıllık Üretim Miktarları, Bu Ürünlerin Ülke Ekonomisindeki Yeri ve Değerleri), IV Peyzaj Değeri Yüksek Yerler ve Rekreasyon Alanları, IV Devletin Yetkili Organlarının Hüküm ve Tasarrufu Altında Bulunan Araziler (Askeri Yasak Bölgeler, Kamu Kurum ve KuruluĢlarına Belirli Amaçlarla Tahsis EdilmiĢ Alanlar, vb.), IV Proje Yeri ve Etki Alanının Mevcut Kirlilik Yükü, IV Diğer Özellikler, ii

5 IV.3. Sosyo - Ekonomik Çevrenin Özellikleri IV.3.1. Ekonomik Özellikler (Yörenin Ekonomik Yapısını OluĢturan BaĢlıca Sektörler, Yöresel IĢgücünün Bu Sektörlere Dağılımı, Sektörlerdeki Mal ve Hizmet Üretiminin Yöre ve Ülke Ekonomisi Içindeki Yeri ve Önemi, Diğer Bilgiler), IV.3.2. Nüfus (Yöredeki Kentsel ve Kırsal Nüfus, Nüfus Hareketleri; Göçler, Nüfus ArtıĢ Oranları, Ortalama Hane Halkı Nüfusu, Diğer Bilgiler), IV.3.3. Gelir (Yöredeki Gelirin IĢkollarına Dağılımı, IĢkolları Itibariyle KiĢi BaĢına DüĢen Maksimum, Minimum ve Ortalama Gelir), IV.3.4. ĠĢsizlik (Yöredeki IĢsiz Nüfus ve Faal Nüfusa Oranı), IV.3.5. Yöredeki Sosyal Altyapı Hizmetleri (Eğitim, Sağlık, Kültür Hizmetleri ve Bu Hizmetlerden Yararlanılma Durumu), IV.3.6. Kentsel ve Kırsal Arazi Kullanımları (YerleĢme Alanlarının Dağılımı, Mevcut ve Planlanan Kullanım Alanları, Bu Kapsamda Sanayi Bölgeleri, Konutlar, Turizm Alanları vb.), IV.3.7.Diğer Özellikler BÖLÜM V: PROJENĠN BÖLÜM IV TE TANIMLANAN ALAN ÜZERĠNDEKĠ ETKĠLERĠ VE ALINACAK ÖNLEMLER (Bu bölümde; projenin fiziksel ve biyolojik çevre üzerine etkileri, bu etkileri önlemek, en aza indirmek ve iyileģtirmek için alınacak yasal, idari ve teknik önlemler V.1 ve V.2 baģlıkları için ayrı ayrı ve ayrıntılı bir Ģekilde açıklanır.) V.1. Arazinin Hazırlanması, InĢaat ve Tesis AĢamasındaki Projeler, Fiziksel ve Biyolojik Çevre Üzerine Etkileri ve Alınacak Önlemler V.1.1. Arazinin Hazırlanması Için Yapılacak IĢler Kapsamında Nerelerde ve Ne Kadar Alanda Hafriyat Yapılacağı, Hafriyat Miktarı, Hafriyat Artığı Toprak, TaĢ, Kum vb Maddelerin Nerelere TaĢınacakları veya Hangi Amaçlar Için Kullanılacakları, Nihai Bertaraf Yöntemleri, Hafriyat Döküm Sahalarını (Varsa Alternatif Hafriyat Döküm Alanları) Gösterir Vaziyet Planı, V.1.2. Arazinin Hazırlanması Sırasında ve Ayrıca Ünitelerin InĢaasında Kullanılacak Maddelerden Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli, Toksik ve Kimyasal Olanların TaĢınımları, Depolanmaları ve Kullanımları, Bu IĢler Için Kullanılacak Aletler ve Makinalar, V.1.3. Proje Kapsamındaki UlaĢım Altyapısı Planı, Bu Altyapının InĢası Ile Ilgili IĢlemler, Yapılacak Yolun Özellikleri, Kullanılacak Malzemeler, Kimyasal Maddeler, Araçlar, Makineler; Altyapının InĢası Sırasında Kırma Öğütme, TaĢıma, Depolama Gibi Toz Yayıcı Mekanik IĢlemler, Trafik Yükü, Yeni Yapılacak Yollar, Tesislere UlaĢım Için Kullanılacak Yol Güzergahlarının Belirtilmesi, V.1.4. Zemin Emniyetinin Sağlanması Için Yapılacak IĢlemler, V.1.5. Proje Için Gerekli Malzemenin (TaĢ-Kum, Beton vb.) Nereden Nasıl Temin Edileceği, Trafik Yükü UlaĢım Altyapısı Planı, Altyapının InĢaası Ile Ilgili IĢlemler, Kullanılacak Makine Ekipmanları, V.1.6. Kırma-Eleme Tesisinin Kapasitesi, Teknolojisi, Üretim Miktarlarının ÇalıĢma Süreleri (Gün-Ay-Yıl), IĢletme Yöntemi, UlaĢım Altyapısı Planı, Altyapının InĢası Ile Ilgili IĢlemler, Kullanılacak Makine Ekipmanları, Nakliye Güzergahları, Beton Santralı Tesisinin Kapasitesi, Teknolojisi, Üretim Miktarlarının ÇalıĢma Süreleri (Gün-Ay-Yıl), UlaĢım Altyapısı Planı, Altyapının InĢası Ile Ilgili IĢlemler, Kullanılacak Makine Ekipmanları, Nakliye Güzergahları, V.1.7. Proje Kapsamında Açılacak Olan TaĢocağı, Kum Ocağı, Kil Ocağı Gibi Malzeme Ocaklarının Sayısı, Ruhsat Hukuku, Ruhsat Koordinatları, Alan Miktarları, iii

6 Rezerv Hesapları (En, Boy, Kalınlık ve Yoğunluk-Görünür, Muhtemel), Üretim Miktarları (Gün-Ay-Yıl), ĠĢ-Akım ġemaları, Uygulanacak Üretim Yöntemleri, Basamak Yüksekliği, GeniĢliği, ġev Açısı, Basamak Sayısı, Nakliye Güzergahları, UlaĢım Altyapısı Planı, Altyapının ĠnĢaası Ġle Ġlgili ĠĢlemler, Kullanılacak Makine Ekipmanları, Ocakların BaĢlangıç ve Nihai Durumlarının Ġmalat Haritaları Üzerinde Gösterimi, V.1.8. Proje Alanı Içindeki Su Ortamlarında Herhangi Bir Amaçla GerçekleĢtirilecek Kazı, Dip Taraması, vb. IĢlemler Nedeni Ile Çıkarılacak TaĢ, Kum, Çakıl ve Benzeri Maddelerin Miktarı, Nerelere TaĢınacakları veya Hangi Amaçlar Için Kullanılacakları, V.1.9. Derivasyon (InĢaat Alanının Kuru Tutulabilmesi Için Akarsu Güzergahının Geçici Olarak DeğiĢtirilmesi) Amacıyla veya Diğer Nedenlerle Akarsu Havzasında Yapılacak Her Türlü Doldurma, Kazıklar Üzerine InĢaat ve Benzeri IĢlemler Ile Bunların Nerelerde Ne Kadar Alanı Kaplayacağı ve Kullanılacak Malzemeler, Araç ve Makinalar, Dere Yatağında Yapılacak Olan ÇalıĢmaların Etkileri (Bulanıklık, Suyun Debisi vb. InĢaat Alanlarından Gelebilecek Bulanıklığı ve Kimyasal Madde Yükü Fazla Olan Suların Nasıl, Ne ġekilde Drene Edileceği), V TaĢkın Önleme ve Drenaj Ile Ilgili IĢlemlerin Nerelerde ve Nasıl Yapılacağı, V Arazinin Hazırlanması Döneminde Flora ve Faunaya (Kara-Su) Olabilecek Etkiler, Nehirdeki Balık Türlerinin Menba-Mansap GeçiĢini Temin Etmek Amacıyla Tasarlanan Uygun GeçiĢ Yapıları Ġhtiyaç Duyulan Yatak Düzenlemeleri, V Su Tutma AĢamasında Bırakılacak Su Miktarı V Projenin GerçekleĢtirilmesi Sırasında Patlatma Yapılıp Yapılmayacağı, Patlatma Sırasında Alınacak Önlmeler, Tahkimat Sistemi Hakkında Bilgi, V Yer Altı Suyuna Etkiler V /27 Sayılı BaĢbakanlık Genelgesi Kapsamında Değerlendirme, V Olabilecek Heyelanlara KarĢı Alınacak Önlemler, V Ekosistem Değerlendirme Raporunun Değerlendirilmesi V Orman Alanlarına Olabilecek Etki ve Bu Etkilere KarĢı Alınacak Tedbirlerin Tanımlanması, V Arazinin Hazırlanması, InĢaat Alanı Için Gerekli Arazinin Temini Aracıyla Elden Çıkarılacak Tarım Alanlarının Büyüklüğü (m 2 Olarak ve Mülkiyet Durumu), Bunların Arazi Kullanım Kabiliyetleri ve Tarım Ürün Türleri, Yüzeyden Sıyrılacak Bitkisel Toprak Miktarı, Nerede Nasıl Muhafaza Edileceği, Yeniden Değerlendirme Yöntemi, InĢaat Faaliyetlerinden Etkilenecek Ekili Araziler, V Arazinin Hazırlanması ve InĢaat Alanı Için Gerekli Arazinin Temini Amacıyla Kesilecek Ağaçların Tür ve Sayıları, MeĢcere Tipi, Kapalılığı, Kesilecek Ağaçların Bölgedeki Orman Ekosistemi Üzerine Etkileri, Ortadan Kaldırılacak Tabii Bitki Türleri ve Ne Kadar Alanda Bu IĢlerin Yapılacağı, Ağaç ve Bitki Kaybından Ötürü Fauna Üzerine Olabilecek Etkiler, V Arazinin Hazırlanmasından BaĢlayarak Ünitelerin Açılmasına Kadar Yapılacak IĢlerde Kullanılacak Yakıtların Türleri, Özellikleri, OluĢacak Emisyonlar,154 V Arazinin Hazırlanmasından BaĢlayarak Ünitelerin Açılmasına Dek Su Temini Sistemi Planı, Suyun Nereden Temin Edileceği, InĢaat Için Gerekli Suyun Temin Edileceği Kaynaklardan Alınacak Su Miktarı ve Bu Suların Kullanım Amaçlarına Göre Miktarları, Atık Suların Cins ve Miktarları, Bertaraf Yöntemleri ve DeĢarj Edileceği Ortamlar, iv

7 V Arazinin Hazırlanmasından BaĢlayarak Ünitelerin Açılmasına Dek Meydana Gelecek Katı Atıkların Cins ve Miktarları, Bu Atıkların Nerelere TaĢınacakları veya Hangi Amaçlar Ġçin Kullanılacakları, Bertaraf ġekilleri, V Arazinin Hazırlanmasından BaĢlayarak Ünitelerin Açılmasına Dek Yapılacak ĠĢler Nedeni Ġle Meydana Gelecek Vibrasyon, Gürültünün Kaynakları ve Seviyesi, Kümülatif Değerler, V Arazinin Hazırlanmasından BaĢlayarak Ünitelerin Açılmasına Dek Yerine Getirilecek IĢlerde ÇalıĢacak Personelin ve Bu Personele Bağlı Nüfusun Konut ve Diğer Teknik/Sosyal Altyapı Ihtiyaçlarının Nerelerde ve Nasıl Temin Edileceği, V Arazinin Hazırlanmasından BaĢlayarak Ünitelerin Açılmasına Dek Sürdürülecek IĢlerden, Insan Sağlığı ve Çevre Için Riskli ve Tehlikeli Olanlar, V Proje alanında, peyzaj öğeleri yaratmak veya diğer amaçlarla yapılacak saha düzenlemelerinin (ağaçlandırmalar ve/veya yeģil alan düzenlemeleri vb.) ne kadar alanda, nasıl yapılacağı, bunun için seçilecek bitki ve ağaç türleri, Peyzaj Planı, V Yeraltı ve Yerüstünde Bulunan Kültür ve Tabiat Varlıklarına (Geleneksel Kentsel Dokuya, Arkeolojik Kalıntılara, Korunması Gerekli Doğal Değerlere) Olabilecek Etkilerin Belirlenmesi, V Diğer Özellikler, V.2. Projenin ĠĢletme AĢamasındaki Projeler, Fiziksel ve Biyolojik Çevre Üzerine Etkileri ve Alınacak Önlemler, V.2.1. Proje Kapsamındaki Tüm Ünitelerin Özellikleri, Hangi Faaliyetlerin Hangi Ünitelerde GerçekleĢtirileceği, V.2.2. Su Tutulması Sonucu Su Kalitesine ve Su Ortamındaki Canlılara Olabilecek Etkiler, Proje Için Tespit Edilen Balık Türlerine Ait GeçiĢ Yapıları, Bu Sistemlerin ve Mansap Can Suyu ÇıkıĢ Yerinin Gösterildiği Açıklayıcı Çizim, Santral ÇıkıĢ Noktasından Su Kalitesi Ölçüm Sonuçlarına IliĢkin Bilgi, Su Tutulması Ile OluĢabilecek Iklim DeğiĢikliği ve Bu DeğiĢiklik Sonucu Bitki Örtüsü, Fauna, Habitat ve Biyotoplar Üzerine Olabilecek Etkiler, Mansaba Bırakılacak Su Hesabı (Havza Akımları, Yan Dere Katılımları, YağıĢ-AkıĢ IliĢkisi, Ekolojik Potansiyel, Varsa Ulusal ve Uluslar Arası Mevzuatla Korunan Balık Türleri ve Muhtemel Ihtiyaçları, Su Hakları, Savaklanan Sular, Yatak ve Kesit Durumu Ile Su Kalitesi ve Havzanın ÇeĢitli Sektörlerce Planlanan Kullanımı Dikkate Alınmalı), V.2.3. Suyun Temin Edileceği Kaynağın Kullanılması Sonucu Mansapta Olabilecek DeğiĢimler (Erozyon, Nehir Hidrolojisi, Sucul Hayat, Sediment GeliĢi vb.), IĢletme Debileri, V.2.4. Su Kaynağına Ait Varsa Diğer Kullanım ġekilleri ve Etkileri, Projenin Memba ve Mansap Kısmında Yer Alan Projeler Ile Birlikte Değerlendirilmesi, V.2.5. Baraj Ömrünün Uzatılması Ġçin Alınması Gereken Diğer Önlemler, V.2.6. Ulusal ve Uluslararası Mevzuatla Korunması Gereken Alanlar Üzerine Etkiler, V.2.7. Yeraltı ve Yüzeysel Su Kaynaklarına Olabilecek Etkiler, V.2.8. Sulama Sistemi Yapıları, Sulama Ile Su ve Toprakta OluĢabilecek (Azot, Bor, TuzlaĢma) Etkiler, Tarımsal Üretime Olabilecek Etkiler ve Sulama Ile OluĢacak Bitki Paterni, Sulamadan Dönen Suların Su Kalitesine Etkileri, V.2.9. Sulamadan Kaynaklanacak Yüksek Taban Suyunu DüĢürmek Ġçin Uygulanacak Drenaj Sistemleri ve Islah Tedbirleri, v

8 V Projenin IĢletilmesi Sırasında ÇalıĢacak Personelin ve Bu Personele Bağlı Nüfusun Konut ve Diğer Sosyal/Teknik Altyapı Ihtiyaçlarının Nerelerde, Nasıl Temin Edileceği, V Ġdari ve Sosyal Ünitelerde Içme ve Kullanma Amaçlı Suların Kullanımı Sonrasında OluĢacak Atık Suların Arıtılması Için Uygulanacak Arıtma Tesisi Karakteristiği, Arıtma Prosesi, Arıtılan Atık Suların Hangi Alıcı Ortamlara, Ne Miktarlarda, Nasıl Verileceği, V Konut, Sosyal ve Idari Tesislerden OluĢacak Katı Atık Miktar ve Özellikleri, Depolama/Yığma, Bertarafı IĢlemleri, Bu Atıkların Nerelere ve Nasıl TaĢınacakları veya Hangi Amaçlar Için ve Ne ġekilde Değerlendirileceği, V Proje Ünitelerinin IĢletilmesi Sırasında OluĢacak Gürültünün Kaynakları ve Kontrolü Için Alınacak Önlemler, V Proje Alanında Peyzaj Öğeleri Yaratmak veya Diğer Amaçlarla Yapılacak Saha Düzenlemeleri, Peyzaj Onarım Planı, V Ekosistem Değerlendirme Raporuna ĠliĢkin Değerlendirme, V Tarımsal Ekonomi Planlama ve Mühendislik Hizmetleri Genel Esaslarına Göre Hazırlanan Su Hakları Raporu, V Acil Eylem Planları (Deprem, Heyelan, Kaya DüĢmesi Gibi) V Diğer Özellikler V.3. Projenin Sosyo-Ekonomik Çevre Üzerine Etkileri V.3.1.Proje Ile GerçekleĢmesi Beklenen Gelir ArtıĢları; Yaratılacak Istihdam Imkanları, Nüfus Hareketleri, Göçler, Eğitim, Sağlık, Kültür, Diğer Sosyal ve Teknik Altyapı Hizmetleri ve Bu Hizmetlerden Yararlanılma Durumlarında DeğiĢiklikler vb., V.3.2. Çevresel Fayda-Maliyet Analizi BÖLÜM VI: ĠġLETME PROJE KAPANDIKTAN SONRA OLABILECEK VE SÜREN ETKILER VE BU ETKILERE KARġI ALINACAK ÖNLEMLER V1.1. Arazi Islahı ve Reklamasyon ÇalıĢmaları, VI.2. Mevcut Su Kaynaklarına Etkiler, BÖLÜM VII. PROJENĠN ALTERNATĠFLERĠ (Bu Bölümde Yer Seçimi, Teknoloji, Alınacak Önlemler, Alternatiflerin KarĢılaĢtırılması ve Tercih Sıralaması Belirlenecektir.) BÖLÜM VIII: ĠZLEME PROGRAMI VIII.1. Faaliyetin InĢaatı Için Önerilen Izleme Programı, Faaliyetin IĢletmesi ve IĢletme Sonrası Için Önerilen Izleme Programı ve Acil Müdahale Planı VIII.2. ÇED Olumlu Belgesinin Verilmesi Durumunda, Yeterlik Tebliği nde Yeterlik Belgesi Alan Kurum/KuruluĢların Yükümlülükleri BaĢlığının Ikinci Paragrafında Yer Alan Hususların GerçekleĢtirilmesi Ile Ilgili Program, BÖLÜM IX: YUKARIDAKĠ BAġLIKLAR ALTINDA VERĠLEN BĠLGĠLERĠN TEKNĠK OLMAYAN BĠR ÖZETĠ (Projenin ĠnĢaat ve ĠĢletme AĢamalarında Yapılması Planlanan Tüm ÇalıĢmaların ve Çevresel Etkiler Ġçin Alınması Öngörülen Tüm Önlemlerin, Mümkün Olduğunca Basit, Teknik Terim Ġçermeyecek ġekilde ve Halkın Anlayabileceği Sadelikte Anlatılması) BÖLÜM X: HALKIN KATILIMI (Projeden Etkilenmesi Muhtemel Yöre Halkının Nasıl ve Hangi Yöntemlerle Bilgilendirildiği, Proje Ġle Ġlgili Halkın GörüĢlerinin ve Konu Ġle Ġlgili Açıklamalar) BÖLÜM XI: SONUÇLAR vi

9 (Yapılan Tüm Açıklamaların Özeti, Projenin Önemli Çevresel Etkilerinin Sıralandığı ve Projenin GerçekleĢmesi Halinde Olumsuz Çevresel Etkilerin Önlenmesinde Ne Ölçüde BaĢarı Sağlanabileceğinin Belirtildiği Genel Bir Değerlendirme, Proje Kapsamında Alternatifler Arası Seçimler ve Bu Seçimlerin Nedenleri) Ekler Notlar ve Kaynaklar ÇED Raporunu Hazırlayanların Tanıtımı vii

10 TABLOLAR LĠSTESĠ Tablo I.1. Proje Kapsamında ĠĢletilecek Malzeme Ocakları ve Tesislerin Kullanım Alanları. 4 Tablo I.2. Proje Sahasında Yer Alan Tüm YerleĢim Birimlerinin Ġçme Suyu Ġhtiyaç Tahminleri... 7 Tablo II.2.1. KuĢ UçuĢu Mesafeye Bağlı Olarak Proje Ünitelerine En Yakın YerleĢim Yerleri (Yapı/Konut) Tablo II.2.2. Proje Kapsamındaki Ünitelerin Koordinatları ve Kapladıkları Alanlar Tablo III.2.1. Zamanlama Tablosu Tablo III.6.1. TaĢkelik Göleti ve Ana Kanal Güzergahı Alanlarındaki KamulaĢtırmaya Konu Olan TaĢınnmazlar Tablo III.6.2. TaĢkelik Göleti ve Ana Kanal Güzergahı Alanlarındaki TaĢınmazların Fiili Ödeme Değerleri Tablo III.6.3. TaĢkelik Göleti ve Ana Kanal Güzergagı Alanlarındaki TaĢınmazların Net Gelir Kayıp Değerleri Tablo III.6.4. Fiili Ödeme Değerleri Sonuç Tablosu Tablo III.6.5. Net Gelir Kayıpları Sonuç Tablosu Tablo IV Basınç Değerleri Tablo IV YağıĢ Değerleri Tablo IV Nispi Nem Değerleri Tablo IV Sayılı Günler Değerleri Tablo IV Maksimum Kar Kalınlığı Değerleri Tablo IV BuharlaĢma Değerleri Tablo IV Yönlere Göre Rüzgârın Esme Sayıları Toplamı (Aylık ve Yıllık) Tablo IV Yönlere Göre Rüzgârın Mevsimlik Esme Sayıları Toplamı Tablo IV Yönlere Göre Ortalama Rüzgâr Hızı (m/s) Tablo IV Ortalama Rüzgâr Hızı (m/s) Tablo IV Maksimum Rüzgâr Hızı (m/s) Tablo IV Fırtınalı ve Kuvvetli Rüzgârlı Günler Sayısı Değerleri Tablo IV Ġhtiyaç Duyulacak Doğal Yapı Malzeme Miktarları Tablo IV TaĢkelik Göleti YağıĢ Alanı Parametreleri Tablo IV TaĢkelik Göleti ÇeĢitli Yöntemlerle HesaplanmıĢ Proje TaĢkın Debilerinin Sonuçları Tablo IV Göllerin Beslenme Durumları Tablo IV Genel Toprak Yetersizlikleri Tablo IV Mevcut KoĢullarda Arazi Sınıfları Dağılımı Tablo IV Mevcut KoĢullarda Arazi Sınıfları Dağılımı Tablo IV Bugünkü KoĢullarda Sulama Alanında YetiĢtirilen Bitkiler ve EkiliĢ Oranları Tablo IV Bugünkü KoĢullarda Tartılı Ortalama ile Üretim Değeri Tablo IV Bugünkü KoĢullarda Tartılı Ortalama ile Üretim Gideri Tablo IV Bugünkü KoĢullarda Ulusal Tarım Geliri Tablo IV Projeden Sonra Uygulanması Önerilen Projeli Bitki Deseni Tablo IV Projeli KoĢullarda Sulama Alanında YetiĢtirilen Bitkiler ve EkiliĢ Oranları 61 Tablo IV GeliĢme Periyodu Katsayılarının Hesaplanması Tablo IV Projeli KoĢullarda Tartılı Ortalama ile Üretim Değeri Tablo IV Projeli KoĢullarda Tartılı Ortalama ile Üretim Gideri Tablo IV Projeli KoĢullarda Ulusal Tarım Geliri viii

11 Tablo IV Proje ile OluĢacak ĠndirgenmiĢ Ulusal Tarım Gelir ArtıĢı Tablo IV Sulama Alanının Toplam ĠndirgenmiĢ Tarım Geliri Tablo IV Bitkilerin YetiĢme Süreleri Tablo IV Proje Ünitelerinin MeĢcere Tipleri Tablo IV Linyit ve Jeotermal Verileri Tablo IV Malzeme Sahalarına Ait Veriler Tablo IV Kazı Cinsi ve Kazı Miktarları Tablosu Tablo IV Samsun Ġli ve Alaçam Ġlçesi nde BüyükbaĢ ve KüçükbaĢ Hayvan Varlıkları (2011) Tablo IV Samsun Ġli ve Alaçam Ġlçesi Hayvansal Üretim Değerleri (2009 ve 2011). 82 Tablo IV Alaçam Ġlçesi ne Ait Sosyo-Ekonomik Göstergeler (2004) Tablo IV Proje Alanındaki YerleĢim Merkezleri ve Nüfusları Tablo IV Proje Alanındaki YerleĢim Merkezleri ve Nüfusları Tablo IV Ġllerin Sosyo-Ekonomik GeliĢmiĢlik Sıralaması (2011) Tablo IV Samsun Ġlinin ĠĢgücü Göstergeleri (15+ yaģ) Tablo IV Proje Alanına Ait Eğitim Verileri Tablo IV Ġlçelere Göre ġehir ve Köy Nüfusları (2007) Tablo V Kazı Yapılacak Üniteler, Kazı Miktarları ve Dolgu Miktarları Tablo V Kazı ĠĢleminde Kullanılacak Makine ve Ekipmanlar Tablo V Proje Kapsamında Kullanılacak Araçlardan Kaynaklı OluĢacak Araç Yükü. 99 Tablo V Proje Kapsamındaki Malzeme Ocakları, Rezerv, ĠĢletme Yöntemi ve Üretim Miktarları Tablo V Proje Kapsamında Açılması ve ĠĢletilmesi Planlanan Malzeme Alanlarına Ait Görünür Ve Muhtemel Rezerv Bilgileri Tablo V Noktasal TaĢkın Frekans Analizi Yöntemiyle Hesaplanan Yinelenmeli TaĢkın Debileri Tablo V Bölgesel TaĢkın Frekans Analizi Yöntemiyle Hesaplanan Yinelenmeli TaĢkın Debileri Tablo V DSĠ Sentetik Yöntemiyle Hesaplanan Yinelenmeli TaĢkın Debileri Tablo V DSĠ Sentetik Yöntemiyle Hesaplanan Yinelenmeli TaĢkın Debileri Tablo V TaĢkelik Çayı Dikmen AGĠ Baz Akım Hesabı Tablo V ÇeĢitli Yöntemlerle HesaplanmıĢ Proje TaĢkın Debileri Tablo V T-K-1 Kaya Malzeme Alanı (IIa Grubu Bazalt Ocağı) Ġçin Yer Sarsıntısı Üzerinde Etkili DeğiĢkenler Tablo V W= 101,41 lb (46 kg) Alınarak Hesaplanan Mesafeye Göre TitreĢim Hızı Değerleri Tablo V Bina Temeli TitreĢim Hızı (Vo) Değerlerine Bağlı Olarak Patlatma Nedeniyle Hasar Görebilecek Bina Türleri (Forssbland, 1981) Tablo V Gölet Gövdesi Ġçin Yer Sarsıntısı Üzerinde Etkili DeğiĢkenler Tablo V W= 68,34 lb (31 kg) Alınarak Hesaplanan Mesafeye Göre TitreĢim Hızı Değerleri Tablo V Bina Temeli TitreĢim Hızı (Vo) Değerlerine Bağlı Olarak Patlatma Nedeniyle Hasar Görebilecek Bina Türleri (Forssbland, 1981) Tablo V Derivasyon Tüneli Patlatma Paterni Tablo V Proje Bölgesinde Bulunması Muhtemel Balık Türlerinin Ekolojik Özellikleri (Cows And Welcomme, 1998) Tablo V Mevcut Durumda Üretilen Tarım Ürünleri ve Bu Ürünlerin EkiliĢ Oranları ix

12 Tablo V Proje Kapsamındaki Kesilecek Ağaç Sayısı ve Orman Alanı Tablo V Proje Kapsamında Kullanılacak Ekipmanlar Tablo V Proje Kapsamında ĠnĢaat Alanlarında Kullanılacak Araçlar ve Yakıt Miktarları Tablo V Motorin Özellikleri Tablo V Hesaplamalarda Kullanılan Emisyon Faktörleri Tablo V Proje Kapsamında ĠnĢaat Alanında Bulunan Araçlardan Kaynaklı Emisyonlar Tablo V Evsel Nitelikli Atık Suların Bazı Tipik Özellikleri Tablo V Teçhizat Tipi ve Bunların Net Güç Seviyesine Uygun Olarak Tanımlanan Ses Gücü Seviyeleri Tablo V Kullanılacak Makinelerin Motor Güçleri Tablo V Proje Kapsamında Kullanılacak ĠĢ Makinaları Ses Gücü Seviyeleri Tablo V I.Grup Gürültü Kaynağı Ġçerisinde Bir Arada ÇalıĢması Planlanan ĠĢ Makineleri ve Ses Gücü Seviyeleri Tablo V I.Grup Gürültü Kaynağı Alanlarında Kamyon, Ekskavatör, Yükleyici, Arazöz, Rock Drill, Transmikser, Kırma-Eleme Tesisi, Hazır Beton Santrali ve Patlatma Ġçin 4 Oktav Bandında Ses Basıncı Düzeyi Tablo V I.Grup Gürültü Kaynağı Alanlarında Mesafelere Göre Her Bir Oktav Bandı Ġçin Atmosferik YutuĢ Hesabı Tablo V I.Grup Gürültü Kaynağı Alanlarında Mesafelere Göre 4 Oktav Bandı Ġçin Net Ses Düzeyi Tablo V I.Grup Gürültü Kaynağı Alanlarında Düzeltme Faktörleri Tablo V I.Grup Gürültü Kaynağı Alanlarında Kullanılacak Olan Makineler Ġçin 4 Oktav Bandında Net Ses Gücü Seviyeleri Tablo V I.Grup Gürültü Kaynağı Alanlarında Bütün Gürültü Kaynaklarının 4 Oktav Bandında Mesafelere Göre Toplam Ses Düzeyi Tablo V II.Grup Gürültü Kaynağı Ġçerisinde Bir Arada ÇalıĢması Planlanan ĠĢ Makineleri ve Ses Gücü Seviyeleri Tablo V II.Grup Gürültü Kaynağı Alanlarında Kamyon, Arazöz ve Silindir Ġçin 4 Oktav Bandında Ses Basıncı Düzeyi Tablo V II.Grup Gürültü Kaynağı Alanlarında Mesafelere Göre Her Bir Oktav Bandı Ġçin Atmosferik YutuĢ Hesabı Tablo V II. Grup Gürültü Kaynağı Alanlarında Mesafelere Göre 4 Oktav Bandı Ġçin Net Ses Düzeyi Tablo V II.Grup Gürültü Kaynağı Alanlarında Düzeltme Faktörleri Tablo V II.Grup Gürültü Kaynağı Alanlarında Kullanılacak Olan Makineler Ġçin 4 Oktav Bandında Net Ses Gücü Seviyeleri Tablo V II.Grup Gürültü Kaynağı Alanlarında Bütün Gürültü Kaynaklarının 4 Oktav Bandında Mesafelere Göre Toplam Ses Düzeyi Tablo V III.Grup Gürültü Kaynağı Ġçerisinde Bir Arada ÇalıĢması Planlanan ĠĢ Makineleri ve Ses Gücü Seviyeleri Tablo V III.Grup Gürültü Kaynağı Alanlarında Kamyon, Ekskavatör, Yükleyici ve Arazöz Ġçin 4 Oktav Bandında Ses Basıncı Düzeyi Tablo V III.Grup Gürültü Kaynağı Alanlarında Mesafelere Göre Her Bir Oktav Bandı Ġçin Atmosferik YutuĢ Hesabı Tablo V III. Grup Gürültü Kaynağı Alanlarında Mesafelere Göre 4 Oktav Bandı Ġçin Net Ses Düzeyi x

13 Tablo V III.Grup Gürültü Kaynağı Alanlarında Düzeltme Faktörleri Tablo V III.Grup Gürültü Kaynağı Alanlarında Kullanılacak Olan Makineler Ġçin 4 Oktav Bandında Net Ses Gücü Seviyeleri Tablo V III.Grup Gürültü Kaynağı Alanlarında Bütün Gürültü Kaynaklarının 4 Oktav Bandında Mesafelere Göre Toplam Ses Düzeyi Tablo V IV.Grup Gürültü Kaynağı Ġçerisinde Bir Arada ÇalıĢması Planlanan ĠĢ Makineleri ve Ses Gücü Seviyeleri Tablo V IV.Grup Gürültü Kaynağı Alanlarında Kamyon, Ekskavatör, Yükleyici, Arazöz, Rock Drill ve Patlatma Ġçin 4 Oktav Bandında Ses Basıncı Düzeyi Tablo V IV.Grup Gürültü Kaynağı Alanlarında Mesafelere Göre Her Bir Oktav Bandı Ġçin Atmosferik YutuĢ Hesabı Tablo V IV.Grup Gürültü Kaynağı Alanlarında Mesafelere Göre 4 Oktav Bandı Ġçin Net Ses Düzeyi Tablo V IV.Grup Gürültü Kaynağı Alanlarında Düzeltme Faktörleri Tablo V IV.Grup Gürültü Kaynağı Alanlarında Kullanılacak Olan Makineler Ġçin 4 Oktav Bandında Net Ses Gücü Seviyeleri Tablo V IV.Grup Gürültü Kaynağı Alanlarında Bütün Gürültü Kaynaklarının 4 Oktav Bandında Mesafelere Göre Toplam Ses Düzeyi Tablo V V.Grup Gürültü Kaynağı Ġçerisinde Bir Arada ÇalıĢması Planlanan ĠĢ Makineleri ve Ses Gücü Seviyeleri Tablo V V.Grup Gürültü Kaynağı Alanlarında Kamyon, Ekskavatör, Yükleyici ve Arazöz Ġçin 4 Oktav Bandında Ses Basıncı Düzeyi Tablo V V.Grup Gürültü Kaynağı Alanlarında Mesafelere Göre Her Bir Oktav Bandı Ġçin Atmosferik YutuĢ Hesabı Tablo V V. Grup Gürültü Kaynağı Alanlarında Mesafelere Göre 4 Oktav Bandı Ġçin Net Ses Düzeyi Tablo V V.Grup Gürültü Kaynağı Alanlarında Düzeltme Faktörleri Tablo V V.Grup Gürültü Kaynağı Alanlarında Kullanılacak Olan Makineler Ġçin 4 Oktav Bandında Net Ses Gücü Seviyeleri Tablo V V.Grup Gürültü Kaynağı Alanlarında Bütün Gürültü Kaynaklarının 4 Oktav Bandında Mesafelere Göre Toplam Ses Düzeyi Tablo V ġantiye Alanı Ġçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri Tablo V Proje Ünitelerine Yakın YerleĢimlerin Gürültüden Etkilenme Durumları 201 Tablo V Peyzaj Onarım Planı Uygulama Takvimi Tablo V Toz Emisyonu Kütlesel Debi Hesaplamalarında Kullanılacak Emisyon Faktörleri Tablo V Gölet Alanında Patlatma Faaliyetinden Kaynaklanan Havada Asılı Partiküllerin Dağılımı ( g/m 3 ) Tablo V Gölet Alanında Patlatma Faaliyetinden Kaynaklanan Çöken Tozların Dağılımı (mg/m 2.saat) Tablo V I.Grup Toz Emisyon Kaynağından Kaynaklanan Toz Emisyonu Değerleri 217 Tablo V I. Grup Toz Emisyon Kaynağından Kaynaklanan Havada Asılı Partiküllerin Dağılımı ( g/m 3 ) Tablo V I. Grup Toz Emisyon Kaynağından Kaynaklanan Çöken Tozların Dağılımı (mg/m 2.saat) Tablo V Kazı Fazlası Malzemenin Kazı Fazlası Malzeme Alanına Nakliyesi Faaliyetinden Kaynaklı Toz Emisyonunun Mesafelere Göre Dağılımı ( g/m 3 ) xi

14 Tablo V II.Grup Toz Emisyon Kaynağından Kaynaklanan Toz Emisyonu Değerleri Tablo V II. Grup Toz Emisyon Kaynağından Kaynaklanan Havada Asılı Partiküllerin Dağılımı ( g/m 3 ) Tablo V II. Grup Toz Emisyon Kaynağından Kaynaklanan Çöken Tozların Dağılımı (mg/m 2.saat) Tablo V III.Grup Emisyon Kaynağından Kaynaklanan Toz Emisyonu Değerleri Tablo V III. Grup Toz Emisyon Kaynağından Kaynaklanan Havada Asılı Partiküllerin Dağılımı ( g/m 3 ) Tablo V III. Grup Toz Emisyon Kaynağından Kaynaklanan Çöken Tozların Dağılımı (mg/m 2.saat) Tablo V T-B-1 ve T-B-2 Geçirimsiz Malzeme Alanlarında Malzemenin Nakliyesi Faaliyetinden Kaynaklı Toz Emisyonunun Mesafelere Göre Dağılımı ( g/m 3 ) Tablo V T-K-1 IIa Grubu Bazalt Ocağı nda Patlatma Faaliyetinden Kaynaklanan Havada Asılı Partiküllerin Dağılımı ( g/m 3 ) Tablo V T-K-1 IIa Grubu Bazalt Ocağı nda Patlatma Faaliyetinden Kaynaklanan Çöken Tozların Dağılımı (mg/m 2.saat) Tablo V IV.Grup Emisyon Kaynağından Kaynaklanan Toz Emisyonu Değerleri. 241 Tablo V IV. Grup Toz Emisyon Kaynağından Kaynaklanan Havada Asılı Partiküllerin Dağılımı ( g/m 3 ) Tablo V IV. Grup Toz Emisyon Kaynağından Kaynaklanan Çöken Tozların Dağılımı (mg/m 2.saat) Tablo V T-K-1 Kaya Malzeme Alanı nda (IIa Grubu Bazalt Ocağı) Malzemenin Nakliyesi Faaliyetinden Kaynaklı Toz Emisyonunun Mesafelere Göre Dağılımı ( g/m 3 ) Tablo V TaĢkelik Göleti Ana Ġletim Hattı Kazısı Emisyon Kaynağından Kaynaklanan Toz Emisyonu Değerleri Tablo V TaĢkelik Göleti Ana Ġletim Hattı Kazısı Emisyon Kaynağından Kaynaklanan Toz Emisyonunun Mesafelere Göre Dağılımı ( g/m 3 ) Tablo V GeçiĢ Dönemi Uzun Vadeli ve Kısa Vadeli Sınır Değerleri ve Uyarı EĢikleri (Hava Kalitsi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği) Tablo V PM10 ve Çöken Toz Ġçin SKHKKY Ek-2 Tablo 2.2 de verilen Yıllara Göre Sınır Değerler Tablo V Proje Ünitelerine Yakın YerleĢimlerin Tozdan Etkilenme Durumları Tablo V Sulama Ġle OluĢacak Bitki Paterni Tablo V ĠĢletme AĢamasında OluĢacak Atıksu Ġçerisindeki Kirlilik Yükleri xii

15 ġekġller LĠSTESĠ ġekil II.1.1. Yerbulduru Haritası... 9 ġekil II.2.1. Proje Ünitelerini Gösterir Uydu Görüntüsü ġekil II.2.2. Proje Ünitelerini Gösterir Uydu Görüntüsü ġekil II.2.3. Proje Ünitelerini Gösterir Uydu Görüntüsü ġekil II.2.4. Proje Ünitelerini Gösterir Uydu Görüntüsü ġekil IV Türkiye Ġklim Bölgeleri Haritası ġekil IV Basınç Değerleri Grafiği ġekil IV Sıcaklık Değerleri Grafiği ġekil IV YağıĢ Değerleri Grafiği ġekil IV Nispi Nem Değerleri Grafiği ġekil IV Sayılı Günler Değerleri Grafiği ġekil IV Maksimum Kar Kalınlığı Değerleri Grafiği ġekil IV BuharlaĢma Değerleri Grafiği ġekil IV Esme Sayılarına Göre Yıllık Rüzgâr Diyagramı ġekil IV Esme Sayılarına Göre Mevsimlik Rüzgâr Diyagramları ġekil IV Esme Sayılarına Göre Aylık Rüzgâr Diyagramları ġekil IV Ortalama Rüzgâr Hızına Göre Yıllık Rüzgar Diyagramı ġekil IV Ortalama Rüzgâr Hızı Grafiği ġekil IV Maksimum Rüzgâr Hızı Diyagramı ġekil IV Fırtınalı ve Kuvvetli Rüzgârlı Günler Sayısı Değerleri Grafiği ġekil IV Gölet Yeri ve Yakın Çevresinin GenelleĢtirilmiĢ Stratigrafi Kesiti (Ölçeksiz) ġekil IV Samsun Ġli Deprem Haritası ġekil IV Proje Alanının Erozyon Riskini Gösterir Harita ġekil IV Proje Alanının Erozyon Riskini Gösterir Harita ġekil IV Proje Alanının Erozyon Riskini Gösterir Harita ġekil IV Proje Alanının Erozyon Riskini Gösterir Harita ġekil IV Proje Alanının Erozyon Riskini Gösterir Harita ġekil IV YaklaĢık Proje Alanını Gösterir Samsun Ġli Maden Haritası ġekil IV YaklaĢık Projesi Alanını Gösterir Türkiye Enerji ve Tabii Kaynaklar Haritası ġekil IV Yüksek Sırt, Yamaç ve Dere Ġçlerinde Öneri Bitkilendirme Tekniği ġekil V Exel Handidet Elektriksiz Kapsül Sistemi ve Gecikme Kombinasyonları ġekil V Exel Handidet Bağlantı ġekli ġekil V Exel HTD Yüzey Bağlantı Elemanı ġekil V ANFO ve Jelatinit Dinamite Ait Örnek Fotoğraf ġekil V Otoyollar ve Devlet Yolları Trafik Hacim Haritası ġekil V Kırma-Eleme Tesisi ĠĢ Akım ġeması ġekil V Hazır Beton Santrali ĠĢ Akım ġeması ġekil V Ib Grubu Kil Ocaklarına Ait ĠĢ Akım ġeması ġekil V T-K-1 Kaya Malzeme Alanı na (IIa Grubu Bazalt Ocağı) Ait ĠĢ Akım ġeması ġekil V TaĢkelik Göleti Yinelenmeli TaĢkın Hidrografları ġekil V T-K-1 Kaya Malzeme Alanı (IIa Grubu Bazalt Ocağı) Ġçin Yapılan Tasarım Verilerine Göre Kaya Fırlama Mesafesi xiii

16 ġekil V Gölet Gövdesi Ġçin Yapılan Tasarım Verilerine Göre Kaya Fırlama Mesafesi ġekil V Paket Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisi ĠĢ Akım ġeması ġekil V I.Grup Gürültü Kaynağı Alanlarında Mesafeye Bağlı Olarak Gürültü Seviyeleri ġekil V II.Grup Gürültü Kaynağı Alanlarında Mesafeye Bağlı Olarak Gürültü Seviyeleri ġekil V III.Grup Gürültü Kaynağı Alanlarında Mesafeye Bağlı Olarak Gürültü Seviyeleri ġekil V IV.Grup Gürültü Kaynağı Alanlarında Mesafeye Bağlı Olarak Gürültü Seviyeleri ġekil V V.Grup Gürültü Kaynağı Alanlarında Mesafeye Bağlı Olarak Gürültü Seviyeleri ġekil V Gürültü Perdesine Ait Temsili Fotoğraf ġekil V Gölet Alanında Patlatma Faaliyetinden Kaynaklanan Havada Asılı Tozların Dağılım Grafiği ( g/m 3 ) ġekil V Gölet Alanında Patlatma Faaliyetinden Kaynaklanan Çöken Tozların Dağılımı (mg/m 2.saat) ġekil V I. Grup Toz Emisyon Kaynağından Kaynaklanan Havada Asılı Tozların Dağılım Grafiği ( g/m 3 ) ġekil V I. Grup Toz Emisyon Kaynağından Kaynaklanan Çöken Tozların Dağılımı (mg/m 2.saat) ġekil V Kazı Fazlası Malzemenin Kazı Fazlası Malzeme Alanına Nakliyesi Faaliyetinden Kaynaklı Toz Emisyonunun Mesafelere Göre Dağılım Grafiği ( g/m 3 ) 223 ġekil V II. Grup Toz Emisyon Kaynağından Kaynaklanan Havada Asılı Tozların Dağılım Grafiği ( g/m 3 ) ġekil V II. Grup Toz Emisyon Kaynağından Kaynaklanan Çöken Tozların Dağılımı (mg/m 2.saat) ġekil V III. Grup Toz Emisyon Kaynağından Kaynaklanan Havada Asılı Tozların Dağılım Grafiği ( g/m 3 ) ġekil V III. Grup Toz Emisyon Kaynağından Kaynaklanan Çöken Tozların Dağılımı (mg/m 2.saat) ġekil V T-B-1 ve T-B-2 Geçirimsiz Malzeme Alanlarında Malzemenin Nakliyesi Faaliyetinden Kaynaklı Toz Emisyonunun Mesafelere Göre Dağılım Grafiği ( g/m 3 ) 235 ġekil V T-K-1 IIa Grubu Bazalt Ocağı nda Patlatma Faaliyetinden Kaynaklanan Havada Asılı Tozların Dağılım Grafiği ( g/m 3 ) ġekil V T-K-1 IIa Grubu Bazalt Ocağı nda Patlatma Faaliyetinden Kaynaklanan Çöken Tozların Dağılımı (mg/m 2.saat) ġekil V IV. Grup Toz Emisyon Kaynağından Kaynaklanan Havada Asılı Tozların Dağılım Grafiği ( g/m 3 ) ġekil V IV. Grup Toz Emisyon Kaynağından Kaynaklanan Çöken Tozların Dağılımı (mg/m 2.saat) ġekil V T-K-1 Kaya Malzeme Alanı nda (IIa Grubu Bazalt Ocağı) Malzemenin Nakliyesi Faaliyetinden Kaynaklı Toz Emisyonunun Mesafelere Göre Dağılım Grafiği ( g/m 3 ) ġekil V TaĢkelik Göleti Ana Ġletim Hattı Kazısından Kaynaklanan Toz Emisyonunun Mesafelere Göre Dağılım Grafiği ( g/m 3 ) xiv

17 ġekil V Proje Alanı Memba ve Mansabındaki Diğer Projeleri Gösterir Harita ġekil V Doğal Afet ve Kaza, Sabotaj ve Benzeri Durumlarda Uygulanacak Müdahale Planı ġekil X.1. Samsun Ġli, Alaçam Ġlçesi, TaĢkelik Köyü, Köy Kahvehanesi nde Düzenlenen Halkın Katılımı Toplantısı ndan Görünüm ġekil X.2. Samsun Ġli, Alaçam Ġlçesi, TaĢkelik Köyü, Köy Kahvehanesi nde Düzenlenen Halkın Katılımı Toplantısı ndan Görünüm xv

18 EKLER LĠSTESĠ Ek-1 1/ Ölçekli Genel YerleĢim Planı Ek-2 Samsun-Çorum-Tokat Planlama Bölgesi 1/ Ölçekli Çevre Düzeni Planı, Plan Hükümleri ve Lejantı Ek-3 1/ Ölçekli Etki Alanı Haritası Ek-4 Samsun Meteoroloji Ġstasyonu nda Kaydedilen Uzun Yıllara Ait Veriler ( ) Ek-5 1/ Ölçekli Jeoloji Haritası Ek-6 Korunan Alanları Gösterir Harita Ek-7 Ava Açık ve Kapalı Alanlar Haritası Ek-8 Samsun Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü GörüĢ Yazısı Ek-9 MeĢçere Haritası Ek-10 Ekolojik Değerlendirme Raporu Ek-11 Ġmalat Haritaları ve Restorasyon Planları Ek-12 Amasya Orman Bölge Müdürlüğü ÇED Ġnceleme Değerlendirme Formu Ek-13 Bafra Belediyesi Atıksu Kabül Yazısı Ek-14 Samsun BüyükĢehir Belediyesi Katı Atık Kabül Yazısı Ek-15 Samsun Göl-Su Göletleri Samsun-Alaçam TaĢkelik Göleti Mansap Su Kullanım Hakları Raporu Ek-16 Ġzleme Planı Ek-17 Samsun Tabiat Varlıklarını Koruma ġube Müdürlüğü GörüĢ Yazısı Ek-18 Maden ĠĢleri Genel Müdürlüğü (MĠGEM) GörüĢ Yazısı Ek-19 1/ Ölçekli Su Kaynaklarını Gösterir Harita Ek-20 Diri Fay Haritası Ek-21 Kazı Fazlası Malzeme Alanı Plan ve Kesiti Ek-22 Onaylı Uzun Yıllar Aylık Ortalama Akım Değerleri (m 3 /s) Ek-23 T-K-1 Kaya Malzeme Alanı (IIa Grubu Bazalt Ocağı) Doğaya Yeniden Kazandırma Planı Ek-24 T.C. UlaĢtırma, Denizcilik ve HaberleĢme Bakanlığı Karayolları Genel Müdürlüğü 7. Bölge Müdürlüğü GörüĢ Yazısı Ek-25 T-K-1 Kaya Malzeme Alanı (IIa Grubu Bazalt Ocağı) Rehabilitasyon Projesi Ek-26 Ġçme Suyu ve Sulama Suyu Analiz Sonuçları xvi

19 BÖLÜM I: PROJENIN TANIMI VE AMACI (Proje Konusu Faaliyetin Tanımı, Ömrü, Hizmet Amaçları, Pazar veya Hizmet Alanları ve Bu Alan Içerisinde Ekonomik ve Sosyal Yönden Ülke, Bölge ve/veya Il Ölçeğinde Önem ve Gereklilikleri) Proje Konusu Faaliyetin Tanımı DSĠ 7. Bölge (Samsun) Müdürlüğü tarafından, Samsun Ġli, Alaçam Ġlçesi ne bağlı TaĢkelik Köyü nün 3,5 km güney batısında TaĢkelik Çayı üzerinde TaĢkelik Göleti ve Sulaması, Malzeme nin yapılması planlanmaktadır. Hazır Beton Santrali Projesi Devlet Su ĠĢleri Genel Müdürlüğü nün planladığı 1000 Günde 1000 Gölet Projesi kapsamındadır. TaĢkelik Göleti nin talvegden yüksekliği 92 m olmasına rağmen, Göl-Su Göletleri kapsamında ihale edildiğinden baraj değil de gölet adı verilmiģtir. Proje ile, Samsun Ġli, Alaçam Ġlçesi, TaĢkelik, Sarılık, Yenice, Zeytinköy, Yukarıelma, Karlı ve Gökçeboğaz Köyleri ile Bafra Ġlçesi Eldavut, Sarayköy ve Kelikler Köyü ne ait tarım arazilerinin sağlıklı sulama olanağına kavuģması ve yakın yerleģim yerlerinin içme ve kullanma suyu ihtiyacının karģılanması amaçlanmaktadır. Hazır Beton Santrali Projesi kapsamında inģaa edilecek göletin maksimum depolama hacmi 27,158 hm 3, tarımsal arazi sulama alanı brüt ha dır. Söz konusu kapasiteler baz alındığında, gölet alanı tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Mülga ÇED Yönetmeliği ve tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Mülga ÇED Yönetmeliğinde DeğiĢiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik Ek I listesi 15. Madde de Su depolama tesisleri (Göl hacmi 10 milyon m 3 ve üzeri olan baraj ve göletler) kapsamında yer almaktadır. Proje konusu sulama alanı ise; tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Mülga ÇED Yönetmeliği ve tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Mülga ÇED Yönetmeliğinde DeğiĢiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik Ek-II listesi 29. Maddenin ç bendinde belirtilen; Tarımsal amaçlı su yönetimi projeleri (1000 hektar ve üzeri) kapsamına girmektedir. Samsun Ġli, Alaçam Ġlçesi, TaĢkelik, Sarılık, Yenice, Zeytinköy, Yukarıelma, Karlı ve Gökçeboğaz Köyleri ile Bafra Ġlçesi Eldavut, Sarayköy ve Kelikler Köyleri tarım arazilerinin sulanması ve civar yerleģimlerin içme-kullanma suyu ihtiyaçlarının karģılanması amacıyla yapılması düģünülen TaĢkelik Göleti nin gölet aks yeri, TaĢkelik Köyü nün 3,5 km güneybatısında, TaĢkelik Çayı üzerinde yer almaktadır. TaĢkelik Göleti nin önerildiği yerde talveg kotu yaklaģık 197,50 metredir. Kret kotu 289,50 m olan göletin talvegden yüksekliği 92,00 metredir. Kret uzunluğu 409 m olan kil çekirdekli kaya dolgu tipindeki gölette dolusavak sağ sahilde, derivasyon ve dipsavak sistemi de sağ sahilde yer almaktadır. 1

20 Proje kapsamındaki gölet gövdesinde kaya dolgu ihtiyacı DSĠ 7. Bölge tarafından Derbent Barajı kapsamında açılan kaya ocağından sağlanması planlanmaktadır. Ancak söz konusu ocaktan sağlanamaması halinde T-K-1 IIa Grubu Bazalt Ocağı nın açılıp iģletilerek ihtiyacın giderilmesi planlanmaktadır. TaĢkelik Göleti Sulama Alanlarında iletim kanallarının ihtiyaç duyacağı yastıklama malzemesi (kum-çakıl malzeme) dıģarıdan satın alma yoluyla temin edilecektir. Gölet kapsamında ihtiyaç duyulan kil malzemesi temini için ise T-B-1, T-B-2, A-A ve A-B Geçirimsiz Malzeme Ocakları (Ib Grubu Kil Ocakları) belirlenmiģtir. Ancak, planlanan proje revize edilmiş olup, ÇED Raporu nda belirtilen A-A ve A-B Geçirimsiz Malzeme Ocakları (Ib Grubu Kil Ocakları) proje kapsamından çıkarılmıştır. Bu nedenle A-A ve A-B Geçirimsiz Malzeme Ocakları (Ib Grubu Kil Ocakları) açılmayacak ve işletilmeyecektir. Proje kapsamında açılması ve iģletilmesi planlanan malzeme ocakları, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Mülga ÇED Yönetmeliği Ek-I Çevresel Etki Değerlendirmesi Uygulanacak Projeler Listesi, Madde 28 Madencilik projeleri, Ruhsat hukuku ve aģamasına bakılmaksızın, a) 25 hektar ve üzeri çalıģma alanında (kazı ve döküm alanı toplamı olarak) açık iģletmeler dahilinde bulunmaktadır. Söz konusu malzeme ocaklarının hammadde üretim izinleri için DSĠ 7. Bölge Müdürlüğü tarafından T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Maden ĠĢleri Genel Müdürlüğü ne baģvurular yapılmıģtır. T-K-1 Kaya Malzeme Alanı (IIa Grubu Bazalt Ocağı) için ER: dir. T-B-1 ve T-B-2 Geçirimsiz Malzeme Alanları (Ib Grubu Kil Ocakları) için ise tek baģvuru yapılmıģ olup, ER: dir. Proje kapsamında açılması ve iģletilmesi planlanan malzeme ocaklarının Hammadde Üretim Ġzinleri alınmadan ocak alanlarının içerisinde herhengi bir faaliyete baģlanılmayacaktır. 24 ha büyüklüğündeki T-B-1 Geçirimsiz Malzeme Alanı nın (Ib Grubu Kil Ocağı) rezervi 2,50 m iģletme derinliğinde m 3 tür. Proje kapsamında ihtiyaç olan kil malzeme miktarı m 3 tür. Geriye kalan malzeme ihtiyacı T-B-2 Geçirimsiz Malzeme Alanı ndan karģılanacaktır. T-B-1 Geçirimsiz Malzeme Alanı nda (Ib Grubu Kil Ocağı) üretim çalıģmaları, ocağın üst yüzeyinde bulunan 0,3 m kalınlığındaki bitkisel toprağın sıyrılmasından sonra açık ocak iģletme yöntemiyle 2,50 m iģletme derinliğinde çalıģılacak, malzemeler ekskavatör yardımı ile kazılarak alınacak, kamyonlara yüklenmek sureti ile sulama göleti alanına taģınacaktır. 24 ha büyüklüğündeki T-B-2 Geçirimsiz Malzeme Alanı nın (Ib Grubu Kil Ocağı) rezervi 2,50 m iģletme derinliğinde m 3 tür. Proje kapsamında ihtiyaç olan kil malzeme miktarı m 3 tür. Geriye kalan malzeme ihtiyacı T-B-1 Geçirimsiz Malzeme Alanı ndan karģılanacaktır. T-B-2 Geçirimsiz Malzeme Alanı nda (Ib Grubu Kil Ocağı) üretim çalıģmaları, ocağın üst yüzeyinde bulunan 0,3 m kalınlığındaki bitkisel toprağın sıyrılmasından sonra açık ocak iģletme yöntemiyle 2,50 m iģletme derinliğinde çalıģılacak, malzemeler ekskavatör yardımı ile kazılarak alınacak, kamyonlara yüklenmek sureti ile sulama göleti alanına taģınacaktır. 8,73 ha büyüklüğündeki T-K-1 Kaya Malzeme Alanı nın (IIa Grubu Bazalt Ocağı) rezervi m 3 tür. Proje kapsamında ihtiyaç duyulan kaya malzeme miktarı m 3 tür. T-K-1 Kaya Malzeme Alanı nda (IIa Grubu Bazalt Ocağı) üretim, açık ocak 2

21 iģletmeciliği delme-patlatma yöntemiyle 9 m geniģlikli ve 11 m yükseklikli, 70 0 Ģev açısına sahip, 13 adet basamak oluģturularak malzemeler alınacak ve ihtiyaç bölgelerine kamyonlarla sevkedilecektir. Proje kapsamında inģa edilecek olan yapılar için gerekli olan beton, Ģantiye alanında (göl alanı içerisinde) kurulacak olan 1 adet Hazır Beton Santrali nden karģılanacaktır. Söz konusu hazır beton santrali 15 m 3 /saat kapasiteli olarak planlanmaktadır. Proje kapsamında maksimum 15 m 3 /saat kapasitede kurulması planlanan Hazır Beton Santrali, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Mülga ÇED Yönetmeliği Seçme Eleme Kriterleri Uygulanacak Projeler Listesi (Ek-II) nin 19. Maddesi Üretim kapasitesi 100 m³/saat ve üzeri olan hazır beton tesisleri, çimento veya diğer bağlayıcı maddeler kullanılarak ĢekillendirilmiĢ malzeme üreten tesisler, ön gerilimli beton elemanı, gaz beton, betopan ve benzeri üretim yapan tesisler hükmü uyarınca kapsam dıģıdır. Hazır Beton Santrali nin yanı sıra, proje kapsamında ihtiyaç duyulacak kaya malzemenin kırma eleme iģlemine tabi tutulması gerektiği için, Ģantiye alanında (göl alanı içerisinde) 1 adet Kırma-Eleme Tesisi kurulacak olup söz konusu tesisin kapasitesi ise 110 ton/saat ( ton/yıl) olarak planlanmaktadır. Proje kapsamında 110 ton/saat ( ton/yıl) kapasitede kurulması planlanan Kırma- Eleme Tesisi, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Mülga ÇED Yönetmeliği Seçme Eleme Kriterleri Uygulanacak Projeler Listesi (Ek- II) nin 49. Maddesi, d bendi, Kırma-eleme-yıkama tesisleri (Ek-1 de yer almayanlar) kapsamındadır. Hazır Beton Santrali Projesi kapsamında yapılması ve iģletilmesi planlanan gölet, sulama alanı, malzeme ocakları, kırma-eleme-yıkama tesisi ve hazır beton santralinden kaynaklanacak çevresel etkilerin değerlendirilmesi amacıyla iģbu ÇED Raporu hazırlanmıģtır. Projenin Ömrü Hazır Beton Santrali Projesi nin inģaat süresi yaklaģık 4 yıl olarak hesaplanmıģtır. Projenin ekonomik ömrü ise 50 yıl olarak öngörülmektedir. Malzeme ocakları, kırma-eleme tesisi, hazır beton santrali gibi yardımcı tesislerin ömrü proje süresi olan 4 yıl olup, rapor kapsamında yapılan toz ve gürültü hesaplamaları maksimum etkiyi hesaplayabilmek adına 3 yıl boyunca, yılda 10 ay, ayda 25 gün ve günde 10 saat çalıģılacağı varsayımına göre üretim hızı belirlenmiģ ve çevresel etkileri değerlendirilmiģtir. ġantiye tesisin ömrü ise inģaat süresi kadar (4 yıl) olacaktır. Gölet inģaatının tamamlanması ile söz konusu tesisler (Ģantiye, kırma-eleme tesisi ve hazır beton santrali) baģka projelerde değerlendirilmek üzere sökülerek proje alanından uzaklaģtırılacaktır. 3

22 Hizmet Amaçları, Pazar veya Hizmet Alanları ve Bu Alan İçerisinde Ekonomik ve Sosyal Yönden Ülke, Bölge ve/veya İl Ölçeğinde Önem ve Gereklilikleri Samsun Ġli, Alaçam Ġlçesine bağlı TaĢkelik Köyü nün 3,5 km güneybatısında TaĢkelik Çayı üzerinde yapılması planlanan TaĢkelik Göleti ile Samsun Ġli, Alaçam Ġlçesi, TaĢkelik, Sarılık, Yenice, Zeytinköy, Yukarıelma, Karlı ve Gökçeboğaz Köyleri ile Bafra Ġlçesi Eldavut, Sarayköy ve Kelikler Köyleri tarım arazilerinin sulanması ve civar yerleģimlerin içme-kullanma suyu ihtiyaçlarının karģılanması planlanmaktadır. Projenin ana su kaynağı TaĢkelik Çayı olup söz konusu proje ile bölgenin ihtiyaç duyduğu tarımsal sulama ve iyi kalitede içme-kullanma suyu önemli ölçüde sağlanması hedeflenmekte ve gölet ile ha büyüklükte bir tarım arazisi sulu tarıma açılabilecektir. Proje sahasındaki mevcut su ve toprak kaynaklarından maksimum oranda faydalanmak ve yöre halkının refah seviyesini yükseltmek ana nedendir. Tek geçim kaynağı olan tarımın bu amaçla geliģtirilmesi, içme suyu ihtiyacının karģılanması, iģ imkanlarının sağlanması ve baģka Ģehirlere göçün önlenmesi amaçlanmaktadır. Ayrıca gölet inģaatı, gölet gövde üniteleri ve sulama kanalları inģaatı için ihtiyaç duyulacak olan iģ gücü bölgeden sağlanarak ekonomik katkıda sağlanmıģ olacaktır. Göletin inģaatı için gölet gövdesi ve sulama kanalları için ihtiyaç duyulacak olan doğal yapı malzemeleri için ise 2 adet geçirimsiz malzeme ocağı (Ib Grubu Kil Ocakları) ve 1 adet kaya malzeme ocağı (IIa Grubu Bazalt Ocağı) belirlenmiģtir. Söz konusu ocaklar, TaĢkelik Göleti ve Sulama Alanları inģaatlarında ihtiyaç duyulan malzemeleri karģılama amacına yönelik hizmet edecektir. Açılıp iģletilmesi planlanan malzeme ocaklarında da gölet inģaatında olduğu gibi iģ gücü ihtiyacı bölgeden sağlanarak bölge ekonomisine artı gelir olarak fayda sağlayacaktır. Söz konusu malzeme ocakları ile gölet yapımı, gölet gövde üniteleri inģaatı ve sulamalarda iletim kanalları yapımı için gereken hammadde temini sağlanacak olup, proje maliyet açısından fayda sağlayacaktır. Proje kapsamında açılacak olan malzeme ocakları ve tesislerin kullanım alanları Ģu Ģekilde olacaktır; Tablo I.1. Proje Kapsamında ĠĢletilecek Malzeme Ocakları ve Tesislerin Kullanım Alanları Malzeme Ocağı / Tesis T-B-1 Geçirimsiz Ib Grubu Kil Ocağı T-B-2 Geçirimsiz Ib Grubu Kil Ocağı T-K-1 IIa Grubu Bazalt Ocağı Kırma-Eleme Tesisi (1 Adet) Hazır Beton Santrali (1 Adet) Ġhtiyaç Duyulan Kullanım Alanları TaĢkelik Gölet Gövdesi Kil Dolgu Ġhtiyacında TaĢkelik Gölet Gövdesi Kil Dolgu Ġhtiyacında Kaya (Tüvenan) Dolgu, Riprap, Kaya (UfaltılmıĢ) Dolgu ve Agrega Ġhtiyacında Kaya Malzemesinin Kırılıp Elenmesinde Kaya Ocağından Temin Edilen Agrega Ġle Hazır Beton Yapımında Yukardaki tablodan da anlaģıldığı üzere söz konusu projede açılması ve iģletilmesi planlanan malzeme ocaklarının hizmet maksatları, yalnızca ilgili gölet yapımından kaynaklı hammadde ihtiyaçlarını gidermek olup, bu doğrultuda gölet projeleri için önem arz etmektedir. 4

23 Hidroloji Proje Karakteristikleri Derenin Adı : TaĢkelik YağıĢ Alanı, (km 2 ) : km 2 Yıllık Ortalama Akım, (hm 3 ) : 25,19 hm 3 Gölet Gövdesi Göl Gövde Tipi : Kil Çekirdekli Kaya Dolgu Talveg Kotu, (m) : 197,50 m Temel Kotu, (m) : 195,00 m Kret Kotu, (m) : 289,50 m Talvegden Yükseklik, (m) : 92,00 m Temelden Yükseklik, (m) : 95,50 m Kret Uzunluğu, (m) : 409,00 m Kret GeniĢliği, (m) : m Memba ġevi : 1/2,30 Mansap ġevi : 1/1,90 Toplam Dolgu Hacmi : m³ Minimum ĠĢletme Seviyesi, (m) : 225,47 m Normal Su Seviyesi, (m) : 283,00 m Maksimum Su Seviyesi, (m) : 287,85 m Minimum Su Seviyesinde Hacim, (hm 3 ) : hm 3 Normal Su Seviyesinde Hacim, (hm 3 ) : hm 3 Maksimum Su Seviyesinde Hacim, (hm 3 ) : hm 3 Aktif Hacim, (hm 3 ) : hm 3 Memba Batardosu Dolusavak Tipi : Merkezi Kil Çekirdekli Kaya Dolgu Talveg Kotu, (m) : 199,50 m Temel Kotu, (m) : 197,50 m Kret Kotu, (m) : 221,42 m Talvegden Yükseklik, (m) : 21,92 m Temelden Yükseklik, (m) : 23,92 m Kret Uzunluğu, (m) : 145,00 m Kret GeniĢliği, (m) : 8,00 m Memba ġevi : 1/2,3 Mansap ġevi : 1/1,9 Yeri Tipi 5 : Sağ Sahil : Kontrolsuz

24 YaklaĢım Kanalı Kotu, (m) : m EĢik Kret Kotu, (m) : 281,20 m EĢik Boyu, (m) : 13,50 m BoĢaltım Kanalı GeniĢliği, (m) : m BoĢaltım Kanalı Uzunluğu, (m) : m Dolusavak TaĢkın Gir. Debisi (OET) (m 3 /s) : m 3 /s Dolusavak TaĢkın ÇıkıĢ Debisi (OET) (m 3 /s) : 641,00 m 3 /s Tasarım Su Derinliği, Ho, (m) : 4,72 m OluĢan Su Derinliği, He, (m) : 4,72 m Maksimum Rezervuar Su Seviyesi, (m) : 287,85 m Enerji Kırıcı Tipi : Sıçratma EĢiği Derivasyon Tüneli Yeri : Sağ Sahil Kesiti : Dairesel Çapı, (m) : 3,50 m Uzunluğu, (m) : m Derivasyon TaĢkın Gir.Debisi (25 yıl) (m 3 /s) : m 3 /s Derivasyon TaĢkın Çık. Debisi (25 yıl) (m 3 /s) : 90,96 m 3 /s GiriĢ Taban Kotu, (m) : m ÇıkıĢ Taban Kotu, (m) : m Memba Batardosu Kret Kotu, (m) : 221,42 m Dipsavak (Sulama Sistemi) Yeri Emniyet Vanası Tipi Ayar Vanası Tipi Çapı, (m) : Sağ Sahil : Sürgülü Kapak : Küresel : 1.20 m Dipsavak (Dereye deģarj) Yeri : Sağ Sahil Emniyet Vanası Tipi : Sürgülü Kapak Ayar Vanası Tipi : Küresel Çapı, (m) : 0.50 Sulama Sistemi Sulama Alanı Net, (ha) : ha Sulama Alanı Brüt, (ha) : ha Sulama Suyu Ġhtiyacı, (m 3 /ha/yıl) : 3.407,99 m 3 /ha/yıl Canlı Hayatı Suyu, (m 3 /s) : 0,0879 m 3 /s Sulama ġekli : Yüksek Basınçlı Boru Sistemi Ġletim Hattı Boru Çapı, (m) : Boru Cinsi : CTP, PE 6

25 Ġçme Suyu Ġhtiyacı Tahminleri Proje ile, Samsun Ġli, Alaçam Ġlçesi, TaĢkelik, Sarılık, Yenice, Zeytinköy, Yukarıelma, Karlı ve Gökçeboğaz Köyleri ile Bafra Ġlçesi Eldavut, Sarayköy ve Kelikler Köyü ne ait tarım arazilerinin sağlıklı sulama olanağına kavuģması ve yakın yerleģim yerlerinin içme ve kullanma suyu ihtiyacının karģılanması amaçlanmaktadır. Söz konusu yerleģim yerleri ile ilgili olarak DSĠ Genel Müdürlüğü Ġçmesuyu Dairesi BaĢkanlığı kriterlerine göre yapılan içme suyu ihtiyacı tahminleri aģağıda verilmiģtir. YerleĢim birimlerinin hayvan sayıları ilgili ilçe tarım müdürlüklerinden temin edilmiģtir. Tüm yerleģim birimlerinin su ihtiyaçlarını gösteren tablo özet olarak aģağıdaki tabloda verilmiģtir. Tablo I.2. Proje Sahasında Yer Alan Tüm YerleĢim Birimlerinin Ġçme Suyu Ġhtiyaç Tahminleri Sıra No YERLEġĠM ADI Su Ġhtiyacı (hm 3 /yıl) TAġKELĠK KÖYÜ SARILIK KÖYÜ YENĠCE KÖYÜ ZEYTĠN KÖYÜ YUKARIELMA KÖYÜ KARLI KÖYÜ GÖKÇEBOĞAZ KÖYÜ YENĠKÖY KÖYÜ HABĠLLĠ KÖYÜ DOYRAN KÖYÜ TOPLU KÖYÜ GÖÇKÜN KÖYÜ TEFEKLĠ KÖYÜ KIġLAKONAK KÖYÜ AKBULUT KÖYÜ SANCAR KÖYÜ ALAÇAM ĠLÇESĠ YAKAKENT ĠLÇESĠ Toplam

26 BÖLÜM II: PROJE ĠÇIN SEÇILEN YERIN KONUMU II.1. Projenin Yeri (Ġlgili Valilik veya Belediye Tarafından Doğruluğu OnanmıĢ Olan Proje Yerinin, Lejant ve Plan Notlarının Da Yer Aldığı Onanlı Çevre Düzeni Planı ve Ġmar Planları Üzerinde, Bu Planlar Yoksa Mevcut Arazi Kullanım Haritası Üzerinde Gösterimi) Proje alanı, Orta Karadeniz Bölgesi nde, Samsun Ġli, Alaçam Ġlçesi, TaĢkelik Köyü nün 3,5 km güneybatısında, TaĢkelik Çayı üzerinde yer almaktadır. TaĢkelik Göleti nin kuzeyinde Kavak Tepe (1.201 m), Karga Ttepe (1.163 m) yer almaktadır. Proje kapsamında ihtiyaç duyulan malzemeler için 2 adet geçirimsiz (Ib Grubu Kil Ocakları) ve 1 adet kaya ocağı (IIa Grubu Bazalt Ocağı) belirlenmiģtir. Ayrıca söz konusu malzeme ocaklarına paralel Ģantiye alanında (göl alanı içerisinde) 1 adet kırma-eleme tesisi ve 1 adet hazır beton santrali kurulması planlanmaktadır. Proje kapsamında dolusavak, derivasyon ve dipsavak tesisleri kurulacak olup sulama alanında iletimi sağlamak maksadıyla sulama kanalları (toprak altı boru) yapılacaktır. Söz konusu proje ünitelerinin alanları ve yakın çevresi 1/ Ölçekli Genel YerleĢim Planı nda gösterilmektedir (Bkz. Ek-1). Gölet Gövdesi: TaĢkelik Göleti yeri, Orta Karadeniz Bölgesi nde Samsun ili Alaçam Ġlçesi nin TaĢkelik Köyü nün 3,5 km güneybatısında, TaĢkelik Çayı üzerinde seçilmiģtir. TaĢkelik Göleti nde dere yatağında alüvyon 1-2 m civarındadır. Yamaçlar volkanik kayaçlardan oluģmaktadır ve bir duraylılık sorunu yoktur. Gölet gövdesi yapım aģamasında çeģitli dolgu malzemelerine ihtiyaç duymaktadır. Bu nedenle proje kapsamında kil ve kaya malzeme temini amacıyla malzeme ocakları belirlenmiģ olup gövde dolgu, beton agrega ve yastıklama kumu ihtiyacı doğrultusunda DSĠ 7. Bölge Müdürlüğü tarafından kaya ve kil ocakları için T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Maden ĠĢleri Genel Müdürlüğü ne (MĠGEM) gerekli baģvuruları yapılmıģtır. T-K-1 Kaya Malzeme Alanı (IIa Grubu Bazalt Ocağı) için ER: dir. T-B-1 ve T-B-2 Geçirimsiz Malzeme Alanları (Ib Grubu Kil Ocakları) için ise tek baģvuru yapılmıģ olup, ER: dir. Proje kapsamında açılması ve iģletilmesi planlanan malzeme ocaklarının Hammadde Üretim Ġzinleri alınmadan ocak alanlarının içerisinde herhengi bir faaliyete baģlanılmayacaktır. Proje kapsamında açılması planlanan malzeme ocakları Ģu Ģekildedir; T-B-1 Geçirimsiz Malzeme Alanı (Ib Grubu Kil Ocağı); aks yerinin yaklaģık 3,5 km kuzeydoğusunda, Yongazoğlu Mahallesi üst kotundaki 24 hektarlık tarlalar, T-B-1 Geçirimsiz Malzeme Alanı olarak belirlenmiģtir. T-B-2 Geçirimsiz Malzeme Alanı (Ib Grubu Kil Ocağı); aks yerinin yaklaģık 3 km kuzeydoğusunda, Yongazoğlu Mahallesi üst kotundaki 24 hektarlık tarlalar, T-B-2 Geçirimsiz Malzeme Alanı olarak belirlenmiģtir. 8

27 T-K-1 Kaya Malzeme Alanı (IIa Grubu Bazalt Ocağı); aks yerinin kuģ uçuģu 10.3 km güneybatısında uygun nitelikte yaklaģık 8,73 hektarlık bir saha belirlenmiģtir. Malzeme sahasında çok sert, sağlam az kırıklı, çatlaklı granodiyoritler yüzeylenmektedir. Kırık zonları boyunca yükselen volkanik birim, etrafında sedimanter birimler yüzeylenmektedir. Bu saha T-K-1 kaya malzeme sahası olarak isimlendirilmiģtir. Gölet aks yerine uzaklığı yaklaģık mevcut yollar ile 14,8 km dir. Ayrıca proje kapsamında m 2 lik alanda ġantiye Alanı, 500 m 2 lik alanda 1 adet Kırma-Eleme Tesisi ve 500 m 2 lik alanda 1 adet Hazır Beton Santrali kurulması planlanmaktadır. Proje alanına ait yerbulduru haritası aģağıda verilmiģtir; ġekil II.1.1. Yerbulduru Haritası Ek-2 de verilen Samsun-Çorum-Tokat Planlama Bölgesi 1/ Ölçekli Onaylı Çevre Düzeni Planı na göre; TaĢkelik Göleti Göl Alanı, orman alanları, T-K-1 Kaya Malzeme Alanı (IIa Grubu Bazalt Ocağı), orman alanları ve marjinal tarım alanları, 9

28 T-B-1 Geçirimsiz Malzeme Alanı (Ib Grubu Kil Ocağı), nitelikli tarım alanları, T-B-2 Geçirimsiz Malzeme Alanı (Ib Grubu Kil Ocağı), nitelikli tarım alanları, Sulama Alanı ise orman alanları, nitelikli tarım alanları, arkeolojik sit alanı ve tarıma dayalı sanayi alanı kapsamında bulunmaktadır. Çevre Düzeni Planı Plan Hükümlerinin numaralı maddesinde yer alan Bu plan ile belirlenen planlama alt bölgeleri içinde veya dıģında ihtiyaç olması halinde güvenlik, sağlık, eğitim vb. sosyal donatı alanları, büyük kentsel yeģil alanlar, kent veya bölge/havza bütününe yönelik her türlü atık bertaraf tesisleri ve bunlarla entegre geri kazanım tesisleri, arıtma tesisleri, sosyal ve teknik altyapı, karayolu, demiryolu, havaalanı, baraj, enerji üretimi ve iletimine iliģkin kullanımlar kamu yararı gözetilerek, ilgili kurum ve kuruluģların görüģleri doğrultusunda, alt ölçekli planları çevre düzeni planı değiģikliğine gerek olmaksızın ilgili idaresince bu planın koruma, geliģme ve planlama ilkeleri doğrultusunda hazırlanır. Hazırlanan planlar Bakanlığın uygun görüģü alınmadan onaylanamaz. Onaylanan planlar veri tabanına iģlenmek üzere sayısal ortamda bakanlığa gönderilir. Söz konusu tesisler/tesis alanları amacı dıģında kullanılamazlar. Yakma veya düzenli depolarının yanı sıra fiziksel/kimyasal/biyolojik öniģlem ünitelerini içeren entegre atık bertaraf veya geri kazanım tesislerinin yer seçimi, atığın en yakın ve en uygun olan tesiste bertaraf edilmesi ilkesi çerçevesinde, bölgenin atık miktarı dikkate alınarak ilgili kurum ve kuruluģların görüģü doğrultusunda belirlenir. hükmü uyarınca; ayrıca malzeme ocaklarına iliģkin uygulamanın Plan Hükümlerinin numaralı Maden ĠĢletme Tesisleri, Geçici Tesisler ve Ocaklara ĠliĢkin Hükümler kapsamında yürütülecektir. Söz konusu faaliyet sahasına iliģkin uygulama Samsun-Çorum-Tokat Planlama Bölgesi 1/ Ölçekli Çevre Düzeni Planı nın ve numaralı hükümleri ve ilgili kurum ve kuruluģ görüģleri doğrultusunda, 3194 sayılı Ġmar Kanunu ve Yönetmelikleri ve ilgili diğer mevzuatlar uyarınca yapılacaktır. II.2. Proje Kapsamındaki Ünitelerin Konumu (Bütün Idari ve Sosyal Ünitelerin, Teknik Altyapı Ünitelerinin Varsa Diğer Ünitelerin Proje Alanı Içindeki Konumlarının Vaziyet Planı Üzerinde 1/ lik Haritada Gösterimi, Bunlar Için Belirlenen Kapalı ve Açık Alan Büyüklükleri Proje Kapsamında Yer Alan Geçici ve Nihai Depolama Alanlarının 1/25.000, 1/5.000 ve/veya 1/1.000'lik Haritalar Üzerinde Gösterimi), ġantiye YerleĢim Planı, Hafriyat Döküm Sahaları, Baraj, UlaĢım Yolu vb Yapılara Ait Plan ve Kesitler Ile YağıĢ Alanı ve Akım Gözlem Istasyonlarını Gösterir Çizimler Teknik Resim Standartlarına Uygun Olarak Çizilmesi) Hazır Beton Santrali Projesi, Samsun Ġli, Alaçam Ġlçesi, TaĢkelik Köyü Mevkii nde TaĢkelik Çayı üzerinde yer almaktadır. Faaliyete iliģkin proje ünitelerini gösteren 1/ Ölçekli Genel YerleĢim Planı Ek- 1 de verilmiģtir. Proje ünitelerinin genel konumu ġekil II.2.1, ġekil II.2.2, ġekil II.2.3 ve ġekil II.2.4 verilen uydu görüntülerinde gösterilmiģtir. 10

29 ġekil II.2.1. Proje Ünitelerini Gösterir Uydu Görüntüsü-01 ġekil II.2.2. Proje Ünitelerini Gösterir Uydu Görüntüsü-02 11

30 ġekil II.2.3. Proje Ünitelerini Gösterir Uydu Görüntüsü-03 ġekil II.2.4. Proje Ünitelerini Gösterir Uydu Görüntüsü-04 Proje kapsamındaki ünitelerin en yakın yerleģim birimlerine mesafeleri Tablo II.2.1 de verilmiģ olup, mesafe kuģ uçuģu olarak en yakın yapı/konut referans alınarak hesaplanmıģtır. 12

31 Kaya Malzeme Alanı Geçirimsiz (Kil) Malzeme Alanları DSĠ 7. Bölge (Samsun) Müdürlüğü Tablo II.2.1. KuĢ UçuĢu Mesafeye Bağlı Olarak Proje Ünitelerine En Yakın YerleĢim Yerleri (Yapı/Konut) Ünite T-B-1 Geçirimsiz (Kil) Malzeme Alanı (Ib Grubu Kil Ocağı) En Yakın YerleĢim Yeri Samsun Ġli, Alaçam Ġlçesi, Yongazoğlu Mahallesi ne Ait Yapı/Konut En Yakın Yapı/Konutun Üniteye Göre Konumu En Yakın Yapı/Konutun Mesafesi (m) Malzeme Alanının Ġçerisinde YerleĢim Yerleri Bulunmaktadır T-B-2 Geçirimsiz (Kil) Malzeme Alanı (Ib Grubu Kil Ocağı) T-K-1 Kaya Malzeme Alanı (IIa Grubu Bazalt Ocağı) Gölet Gövdesi ve Yardımcı Üniteleri (Dolusavak, Derivasyon Tüneli, Dipsavak) Kazı Fazlası Malzeme Alanı Bitkisel Toprak Depo Alanı-1 Bitkisel Toprak Depo Alanı-2 ġantiye Alanı Kırma-Eleme Tesisi Hazır Beton Santrali Samsun Ġli, Alaçam Ġlçesi, Yongazoğlu Mahallesi ne Ait Yapı/Konut Samsun Ġli, Alaçam Ġlçesi, AĢağı Isırganlı Köyü ne Ait Yapı/Konut Samsun Ġli, Alaçam Ġlçesi, Kuzdağ Mahallesi ne Ait Yapı/Konut Samsun Ġli, Alaçam Ġlçesi, Dikmen Mahallesi ne Ait Yapı/Konut Samsun Ġli, Alaçam Ġlçesi, Hacıköy Mahallesi ne Ait Yapı/Konut Samsun Ġli, Alaçam Ġlçesi, Y.Sarıalan Mahallesi ne Ait Yapı/Konut Samsun Ġli, Alaçam Ġlçesi, Gamitoğlu Mahallesi ne Ait Yapı/Konut Samsun Ġli, Alaçam Ġlçesi, Dikmen Mahallesi ne Ait Yapı/Konut Samsun Ġli, Alaçam Ġlçesi, Tüfekli Köyü ne Ait Yapı/Konut Samsun Ġli, Alaçam Ġlçesi, Yongazoğlu Mahallesi ne Ait Yapı/Konut Samsun Ġli, Alaçam Ġlçesi, AĢağı Isırganlı Köyü ne Ait Yapı/Konut Samsun Ġli, Alaçam Ġlçesi, Kuzdağ Mahallesi ne Ait Yapı/Konut Samsun Ġli, Alaçam Ġlçesi, Dikmen Mahallesi ne Ait Yapı/Konut Malzeme Alanının Ġçerisinde YerleĢim Yerleri Bulunmaktadır Kuzeydoğu 490 Güney 530 Kuzeydoğu 525 Güneydoğu Güneybatı Doğu 300 Batı 600 Batı 90 Güney 145 Kuzeydoğu 490 Güney 550 Kuzeydoğu

32 Proje kapsamındaki ünitelere ait koordinatlar ve kapladıkları alanlar Tablo II.2.2 de verilmiģtir. Tablo II.2.2. Proje Kapsamındaki Ünitelerin Koordinatları ve Kapladıkları Alanlar NOKTA ADI UTM 6 DERECE DATUM: ED-50 DOM: 33 - ZON: 36 COĞRAFĠK DATUM: WGS-84 Y (Sağa) X (Yukarı) X (Enlem) Y (Boylam) TAġKELĠK GÖL ALANI TG TG TG TG TG TG TG TG TG TG TG TG TG TG TG TG TG TG TG TG TG TG TG TG TG TG TG T-B-1 GEÇĠRĠMSĠZ MALZEME ALANI TB TB TB TB TB TB TB TB TB TB TB TB ALAN Ha PAFTA NO E35-D4 E35-D3 24 Ha E35-D3

33 NOKTA ADI UTM 6 DERECE DATUM: ED-50 DOM: 33 - ZON: 36 COĞRAFĠK DATUM: WGS-84 Y (Sağa) X (Yukarı) X (Enlem) Y (Boylam) T-B-2 GEÇĠRĠMSĠZ MALZEME ALANI TB TB TB TB TB TB TB TB TB TB TB TB T-K-1 KAYA MALZEME ALANI TK TK TK TK TK TK TK TK TK TK TK TK TK TK TK TK TK ANA ĠLETĠM HATTI TIL TIL TIL TIL TIL TIL TIL TIL TIL TIL TIL TIL TIL TIL ALAN PAFTA NO 24 Ha E35-D Ha F35-A m. E35-D3

34 NOKTA ADI UTM 6 DERECE DATUM: ED-50 DOM: 33 - ZON: 36 COĞRAFĠK DATUM: WGS-84 Y (Sağa) X (Yukarı) X (Enlem) Y (Boylam) TIL TIL TIL TIL TIL TIL TIL TIL TIL TIL TIL TIL TIL TIL TIL SULAMA ALANI SA SA SA SA SA SA SA SA SA SA SA SA SA SA SA SA SA SA SA SA SA SA SA SA SA SA SA SA SA SA ALAN Ha PAFTA NO E35-C4 E35-D3 E35-D4

35 NOKTA ADI UTM 6 DERECE DATUM: ED-50 DOM: 33 - ZON: 36 COĞRAFĠK DATUM: WGS-84 Y (Sağa) X (Yukarı) X (Enlem) Y (Boylam) HAZIR BETON SANTRALĠ HBS HBS HBS HBS KIRMA-ELEME TESĠSĠ KEY KEY KEY KEY ġantġye ALANI SN SN SN SN BĠTKĠSEL TOPRAK DEPO SAHASI-1 BD BD BD BD BD BD BD BD BD BD BD BD BD BD BĠTKĠSEL TOPRAK DEPO SAHASI-2 BTD BTD BTD BTD BTD BTD BTD BTD KAZI FAZLASI MALZEME ALANI KF KF KF KF KF KF ALAN PAFTA NO 0.05 Ha E35-D Ha E35-D3 0.2 Ha E35-D Ha E35-D3 0.9 Ha F35-A1 27 Ha E35-D3

36 NOKTA ADI UTM 6 DERECE DATUM: ED-50 DOM: 33 - ZON: 36 COĞRAFĠK DATUM: WGS-84 Y (Sağa) X (Yukarı) X (Enlem) Y (Boylam) KF KF KF KF KF KF KF KF KF RELOKE YOL R R R R R R R R R R R R R R R R R R R R R R R R R R R R R R R R R R R R ALAN m. PAFTA NO E35-D4 F35-A1

37 NOKTA ADI UTM 6 DERECE DATUM: ED-50 DOM: 33 - ZON: 36 COĞRAFĠK DATUM: WGS-84 Y (Sağa) X (Yukarı) X (Enlem) Y (Boylam) R R R R R R R R GÖLET GÖVDESĠ AKS AKS AKS AKS AKS AKS AKS AKS ALAN PAFTA NO 2 Ha E35-D3 19

38 BÖLÜM III. PROJENĠN EKONOMĠK VE SOSYAL BOYUTLARI III.1. Projenin GerçekleĢmesi Ile Ilgili Yatırım Programı ve Finans Kaynakları Yatırım bedeli, SUĠġ Ltd. ġti. tarafından hazırlanan Samsun Ġli, Göl-Su Göletleri ve Sulamaları Alaçam TaĢkelik Göleti Ön Ġnceleme Raporu nda TL olarak belirlenmiģtir. Yatırım bedeli detayları aģağıda ayrıntılı olarak verilmiģtir. Yatırım Bedeli Gölet Gövde Dolusavak Derivasyon tüneli Derivasyon tüneli giriģ çıkıģ yapıları Dipsavak Gölet ulaģım yolları Toplam Sulama Boru+Sanat Yapıları (% 15) Sulama ġebekesi+sanat Yap.(% 15) Drenaj Toplam Genel Toplam TL TL TL TL TL TL TL TL TL TL TL TL Toplam proje bedeli TL olup, bu bedelin tamamının öz kaynaklardan karģılanması planlanmaktadır. III.2. Projenin GerçekleĢmesi Ġle Ilgili IĢ Akım ġeması veya Zamanlama Tablosu Projenin gerçekleģmesiyle ilgili zamanlama tablosu Tablo III.2.1 de yer almaktadır. 20

39 Tablo III.2.1. Zamanlama Tablosu TESĠSLER 1- GÖLET GÖVDESĠ + BATARDOLAR 2- DOLUSAVAK 3- DERĠVASYON VE DĠPSAVAK 4- ĠÇMESUYU SU ALMA TESĠSLERĠ 5- ENJEKSĠYONLAR 6- ULAġIM VE ġantġye YOLLARI SOSYAL TESĠSLER, MÜTEFERRĠK 7- ĠġLER 8- KAMULAġTIRMA 9- SULAMA ANA BORU HATLARI 10- SULAMA ġebekesġ 11- DRENAJ ġebekelerġ SULAMA ĠLE ĠLGĠLĠ SANAT 12- YAPILARI 13- ĠġLETME BAKIM TESĠSLERĠ 14- ARITMA TESĠSĠ 15- ĠÇMESUYU ĠLETĠM TESĠSLERĠ 16- DEPOLAR ĠÇMESUYU ĠLE ĠLGĠLĠ SANAT 17- YAPILARI TAġKELĠK GÖLETĠ VE SULAMASI YATIRIMININ YILLARA DAĞILIMI BĠRĠNCĠ 6 AY YATIRIM YILLARI 1. YIL 2. YIL 3. YIL 4. YIL ĠKĠNCĠ 6 BĠRĠNCĠ ĠKĠNCĠ BĠRĠNCĠ ĠKĠNCĠ BĠRĠNCĠ AY 6 AY 6 AY 6 AY 6 AY 6 AY ĠKĠNCĠ 6 AY 21

40 III.3. Projenin Fayda-Maliyet Analizi Sulama alanında hesaplanan ulusal tarım geliri artıģı 2012 yılı fiyatlarına 1.05 katsayısı ile artırılarak taģınmıģ ve değerleri aģağıda verilmiģtir. TL Mevcut Ulusal Tarım Geliri = TL Projeli Ulusal Tarım Geliri = TL Ulusal Tarım Gelir ArtıĢı = TL Sulama Alanı Brüt = ,6 da Sulama Alanı Net = da Yıllık Tarımsal Net Gelir ArtıĢı = x ,6 x = Faiz+Amortisman ve Yenileme giderleri (TL) A= Amortisman+Faiz Gideri = TL B= Yenileme Gideri = TL ĠĢletme ve Bakım Gideri (TL) C=ĠĢletme Bakım Gideri (A+B+C) Giderler Toplamı = TL = TL Projenin Savunulması Gelir-Gider Oranı / = 1.76 R = 1,60 III.4. Proje Kapsamında Olmayan Ancak Projenin GerçekleĢmesine Bağlı Olarak, Proje Sahibi veya Diğer Yatırımcılar Tarafından GerçekleĢtirilmesi Tasarlanan Diğer Ekonomik, Sosyal ve Altyapı Projeleri Projenin inģaat ve iģletme aģamalarında yöre halkı için iģ imkânları doğacaktır. ĠnĢaat döneminde vasıfsız eleman ihtiyacı istihdam olanağı doğacağı tahmin edilmekte olup, vasıfsız eleman ihtiyacı öncelikli olarak yakın çevredeki köylerden sağlanacaktır. Ayrıca, çalıģan iģçilerin sosyal ihtiyaçlarının büyük bir bölümü, yakında bulunan yerleģim birimlerinden sağlanacak ve bu faaliyetler de yöre halkı için ek bir gelir kaynağı yaratacaktır. III.5. Proje Kapsamında Olmayan Ancak Projenin GerçekleĢebilmesi Için Zaruri Olan ve Proje Sahibi veya Diğer Yatırımcılar Tarafından GerçekleĢtirilmesi Planlanan Diğer Ekonomik, Sosyal ve Altyapı Projeleri İnşaat İçin Gerekli Elektrik Enerjisinin Sağlanması ĠnĢaat ve daha sonra tesislerin iģletilmesi aģamasında kullanılacak olana elektrik enerjisi, inģaat sahasının yakınında bulunan TaĢkelik Köyü nden çekilecek enerji nakil hattı ile sağlanacaktır. 22

41 Su Temini Söz konusu projenin inģaat ve iģletme aģamasında içme suyu piyasada mevcut olan hijyenik içme sularından temin edilecektir. Su temininin damacanalar ile yeterli olmaması durumunda ise gerekli olan su, TaĢkelik Göleti aks yeri membasında mevcut durumda yer alan ve Alaçam Ġlçesi nden 3 adet ve Bafra Ġlçesi nden 17 adet köyün içme suyunu temin ettiği Bafra Batı Sahası Ġçmesuyu Hattı ndan karģılanacaktır. Su temininin Bafra Batı Sahası Ġçmesuyu Hattı ndan sağlanması durumunda DSĠ 7. Bölge Müdürlüğü tarafından gerekli izinler projenin uygulama aģamasında alınacaktır. Kullanma suyunun ise DSĠ nin izinli kuyularından alınması planlanmaktadır. DSĠ nin izinli kuyularından alınamaması durumunda; dere yatağına açılacak 10 metreyi aģmayacak keson kuyudan temin edilecektir. Sosyal Hizmet Tesisi ĠĢ kanunu ve halk sağlığı ile ilgili düzenlemelerin gerektirdiği Ģekilde iģçi ve diğer personel için yeterli miktarda yatakhane, yemekhane, mutfak, kantin, banyo WC vb. tesisler temin edilecektir. ÇalıĢan personelin sağlık hizmetleri için civardaki sağlık birimlerinden (sağlık evi, sağlık ocağı, devlet hastanesi) faydalanılacaktır. III.6. KamulaĢtırma, Yeniden YerleĢimin Nasıl Yapılacağı TaĢkelik Göleti göl alanı ve ana kanal güzergahındaki kamulaģtırmaya konu olan taģınmazlar Tablo III.6.1 de verilmiģtir. Tablo III.6.1. TaĢkelik Göleti ve Ana Kanal Güzergahı Alanlarındaki KamulaĢtırmaya Konu Olan TaĢınnmazlar Kot Göl Alanı Ana Kanal Mutlak Koruma Alanı TaĢınmazın Cinsi Miktarı Da-Adet Kt 30,00 Kavak 500,00 Orman 600 Kt 210 St 316 Ev (Tek Kat) 7 Ev (Ġki Kat) 5 Samanlık 12 TaĢkelik Göleti göl alanı ve ana kanal güzergahındaki kamulaģtırmaya konu olan taģınmazların fiili ödeme değerleri 2012 yılı birim fiyatları ile Tablo III.6.2 de verilmiģtir. Tablo III.6.2. TaĢkelik Göleti ve Ana Kanal Güzergahı Alanlarındaki TaĢınmazların Fiili Ödeme Değerleri Miktarı Birim Fiyatı Toplam Kot TaĢınmazın Cinsi (da-adet-km) (TL/da-adet-km) Tutar (TL) GÖL ALANI KT , , , ,14 Kavak 7 YaĢ , ,00 23

42 Kot Miktarı Birim Fiyatı Toplam TaĢınmazın Cinsi (da-adet-km) (TL/da-adet-km) Tutar (TL) Kavak Kesim YaĢı , ,00 Orman , ,00 Ara Toplam ,00 % 20 Ġlave ,00 Genel Toplam ,00 ANA KANAL KT , ,00 Toplam ,00 % 20 Ġlave ,00 Genel Toplam ,00 ST 316, , , , , ,80 MUTLAK KORUMA ALANI Tek Katlı Ev 7, , ,00 Ġki Katlı Ev 5, , ,00 Samanlık 12, , ,00 Ara Toplam ,00 % 20 Ġlave ,00 Genel Toplam ,00 TaĢkelik Göleti göl alanı ve ana kanal güzergahındaki kamulaģtırmaya konu olan taģınmazların net gelir kayıp değerleri 2012 yılı birim fiyatları ile Tablo III.6.3 te verilmiģtir. Tablo III.6.3. TaĢkelik Göleti ve Ana Kanal Güzergagı Alanlarındaki TaĢınmazların Net Gelir Kayıp Değerleri Kot TaĢınmazın Cinsi 24 Miktarı (da-adet-km) Birim Fiyatı (TL/da-adet-km) Toplam Tutar (TL) GÖL ALANI KT , , , ,14 Kavak 500 5, ,00 Orman , ,00 TOPLAM 25891,36 ANA KANAL KT , ,91 ST , ,83 TOPLAM ,74 MUTLAK KORUMA ALANI Tek Katlı Ev 7 20,74 145,18 Ġki Katlı Ev 5 55,08 275,40 Samanlık 12 7,65 91,80 TOPLAM 512,38

43 TaĢkelik Göleti göl alanı ve ana kanal güzergahındaki kamulaģtırmaya konu olan taģınmazların fiili ödeme ve net gelir kayıp değerleri kümülatif olarak Tablo III.6.4 ve Tablo III.6.5 te verilmiģtir. Tablo III.6.4. Fiili Ödeme Değerleri Sonuç Tablosu Kot Fiili Ödeme Tutarı (TL) %20 Emniyet Faktörü (TL) Toplam Fiili Ödeme Tutarı (TL) GÖL ALANI , , , , ,14 TOPLAM , , ,00 ANA KANAL , , ,80 TOPLAM , , ,80 MUTLAK KORUMA ALANI , , ,00 TOPLAM , , ,00 GENEL TOPLAM , , ,80 Tablo III.6.5. Net Gelir Kayıpları Sonuç Tablosu Kot Tarımsal Gelir Kaybı Alan (da) Net Gelir Kaybı (TL) Tarım DıĢı Gelir Kaybı Alan (da) Net Gelir Kaybı (TL) GÖL ALANI , , , ,14 ANA KANAL ,74 MUTLAK KORUMA ALANI 512,38 TOPLAM , ,40 Toplam Net Gelir Kaybı = ,48 TL III.7. Diğer Hususlar Bu bölümde aktarılacak baģka bir husus bulunmamaktadır. 25

44 BÖLÜM IV: PROJE KAPSAMINDA ETKĠLENECEK ALANIN BELĠRLENMESĠ VE BU ALAN ĠÇĠNDEKĠ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLĠKLERĠN AÇIKLANMASI (*) IV.1. Projeden Etkilenecek Alanın Belirlenmesi, (Etki Alanının Nasıl ve Neye Göre Belirlendiği Açıklanacak ve Etki Alanı Harita Üzerinde Gösterilecek) Hazır Beton Santrali Projesi kapsamında yer alan ünitelerin inģaat ve iģletme aģamasında oluģacak toz, gürültü, trafik gibi olumsuz etkiler ile doğal kaynak kullanımı (gölet göl alanı) göz önünde bulundurularak projeden etkilenecek alanlar belirlenmiģtir. Projeden etkilenecek alanların gösterildiği 1/ Ölçekli Etki Alanı Haritaları Ek-3 te verilmiģtir. Proje kapsamında iģletme aģamasında etki alanı belirlenirken, göl alanında su tutulmasından kaynaklanacak etki oluģacağı göz önünde bulundurulmuģtur. IV.2. Etki Alanı Ġçerisindeki Fiziksel ve Biyolojik Çevrenin Özellikleri ve Doğal Kaynakların Kullanımı IV.2.1. Meteorolojik ve Iklimsel Özellikler Proje alanında tipik Karadeniz Ġklimi hakimdir. En çok yağıģ, sonbahar ve kıģ aylarında olup, yazlar sıcak, kıģlar ılık ve yağıģlıdır. YağıĢlar genellikle depresyonik karakterlidir. Ġlkbahar ve yaz aylarında yeryüzünün aģırı ısınması durumunda konvektif karakterli yağıģlar görülebilir. Ayrıca yağıģ sistemi geldiğinde, kuzeyden esen rüzgarların etkisiyle, dağ silsilesi boyunca yükselen nemli hava, orografik özellik kazanarak yüksek kotlarda yağıģların artmasına neden olur. ġekil IV Türkiye Ġklim Bölgeleri Haritası 26

45 Meteorolojik ve iklimsel özelliklerin değerlendirilmesinde kullanılan Samsun Meteoroloji Ġstasyonu Meteorolojik Bülteni ( ) Ek-4 te verilmiģtir. Basınç Samsun Meteoroloji Ġstasyonu gözlem kayıtlarına göre yıllık ortalama basınç 1015,7 hpa dır. Maksimum basınç 1032,2 hpa ve minimum basınç 997,18 hpa olarak ölçülmüģtür. Tablo IV Basınç Değerleri Basınç (hpa) Maksimum Basınç (hpa) Ortalama Basınç (hpa) Minimum Basınç (hpa) AYLAR I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Yıllık 1038, ,6 1033,8 1026,7 1025,8 1021,9 1022,3 1030,6 1035,2 1034,8 1035,6 1032, ,5 1016,7 1013,9 1014,1 1012,6 1011,2 1012,1 1015, , ,7 992,2 994,4 994, ,8 997,1 996,9 998,8 1000,1 1000,8 998,2 996,4 997,18 Kaynak: Devlet Meteoroloji İşleri Gn. Md. Samsun Meteoroloji İstasyonu ( ) ġekil IV Basınç Değerleri Grafiği Sıcaklık Samsun Meteoroloji Ġstasyonu gözlem kayıtlarına göre yıllık ortalama sıcaklık 14,41 ºC dır. Maksimum sıcaklık 38,4 ºC olarak tarihinde, minimum sıcaklık -7 olarak tarihinde ölçülmüģtür. 27

46 Tablo IV Sıcaklık Değerleri Ortalama Sıcaklık (ºC) Maksimum Sıcaklık Günü Maksimum Sıcaklık Yılı Maksimum Sıcaklık (ºC) Minimum Sıcaklık Günü Minimum Sıcaklık Yılı Minimum Sıcaklık (ºC) AYLAR I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Yıllık 7 6,8 8 11,3 15,5 20,3 23,4 23, , , ,2 26,2 32, ,4 37,4 37,5 35,2 34,8 38,4 29,7 28,9 38, ,6-6,8-7 -2,4 2,7 9 13, ,5-2,2-3,6-7 Kaynak: Devlet Meteoroloji İşleri Gn. Md. Samsun Meteoroloji İstasyonu ( ) ġekil IV Sıcaklık Değerleri Grafiği YağıĢ Samsun Meteoroloji Ġstasyonu gözlem kayıtlarına göre yıllık ortalama toplam yağıģ miktarı 698,7 mm dir. Günlük maksimum yağıģ miktarı 116,4 mm dir. Tablo IV YağıĢ Değerleri AYLAR Yıllık I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Toplam YağıĢ Ortalaması 60,1 50,3 57,9 58,3 51,3 48,3 33,4 39,2 51,9 89,2 82,2 76,6 698,7 28

47 (mm) Maksimum YağıĢ (mm) AYLAR Yıllık I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII 45,7 39,9 31,1 45,6 56,2 77,5 68,4 116,4 58,4 63,1 66, ,4 Kaynak: Devlet Meteoroloji İşleri Gn. Md. Samsun Meteoroloji İstasyonu ( ) ġekil IV YağıĢ Değerleri Grafiği Ortalama Nispi Nem Samsun Meteoroloji Ġstasyonu gözlem kayıtlarına göre yıllık ortalama nispi nem % 73,29 dur. Tablo IV Nispi Nem Değerleri AYLAR Yıllık I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Ortalama Nem (%) 67 69, ,2 75,8 73,4 73,3 74,8 75,4 69,9 66,2 73,29 Kaynak: Devlet Meteoroloji İşleri Gn. Md. Samsun Meteoroloji İstasyonu ( ) 29

48 ġekil IV Nispi Nem Değerleri Grafiği Sayılı Günler Samsun Meteoroloji Ġstasyonu gözlem kayıtlarına göre yıllık ortalama kar yağıģlı günler sayısı 12,9, yıllık ortalama kar örtülü günler sayısı 4,9, yıllık ortalama sisli günler sayısı 10,6, yıllık ortalama dolulu günler sayısı 0,4, yıllık ortalama kırağılı günler sayısı 5,1, yıllık ortalama orajlı günler sayısı 28,1 dir. Tablo IV Sayılı Günler Değerleri AYLAR Yıllık I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Kar YağıĢlı Günler Sayısı 3,8 4,6 2 0,2 0,4 1,9 12,9 Kar Örtülü Günler Sayısı 1,5 2,2 0,5 0,1 0 0,6 4,9 Sisli Günler Sayısı Ortalaması 0,5 0,7 2,4 3,3 2,6 0,3 0 0,3 0,4 0,1 10,6 Dolulu Günler Sayısı Ortalaması 0 0 0,1 0 0, ,1 0 0,4 Kırağılı Günler Sayısı Ortalaması 1,2 1,4 1,5 0,2 0,1 0,7 5,1 Toplam Orajlı Günler Sayısı Ortalaması 0,1 0,2 0,6 2,6 5 5,8 3 3,9 3,9 1,9 0,9 0,2 28,1 Kaynak: Devlet Meteoroloji İşleri Gn. Md. Samsun Meteoroloji İstasyonu ( ) 30

49 ġekil IV Sayılı Günler Değerleri Grafiği Maksimum Kar Kalınlığı Samsun Meteoroloji Ġstasyonu gözlem kayıtlarına göre maksimum kar kalınlığı 36 cm dir. Tablo IV Maksimum Kar Kalınlığı Değerleri AYLAR Yıllık I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Maksimum Kar Kalınlığı (cm) Kaynak: Devlet Meteoroloji İşleri Gn. Md. Samsun Meteoroloji İstasyonu ( ) ġekil IV Maksimum Kar Kalınlığı Değerleri Grafiği 31

50 BuharlaĢma Samsun Meteoroloji Ġstasyonu gözlem kayıtlarına göre yıllık ortalama açık yüzey buharlaģma miktarı 858 mm dir. Günlük maksimum açık yüzey buharlaģması 11,8 mm dir. Tablo IV BuharlaĢma Değerleri Ortalama Açık Yüzey BuharlaĢması (mm) Maksimum Açık Yüzey BuharlaĢması (mm) AYLAR I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Yıllık 19 16,2 16,2 65,3 88,8 120,4 152,9 145,7 98,3 66,9 43,4 24, ,5 11,8 7,3 11 8, ,2 9 8,6 11, ,8 Kaynak: Devlet Meteoroloji İşleri Gn. Md. Samsun Meteoroloji İstasyonu ( ) ġekil IV BuharlaĢma Değerleri Grafiği Rüzgâr Yıllık, Mevsimlik, Aylık Rüzgâr Yönü Samsun Meteoroloji Ġstasyonu gözlem kayıtlarına göre, yönlere göre rüzgârın esme sayıları toplamı aģağıdaki tabloda verilmiģtir. Tablo IV Yönlere Göre Rüzgârın Esme Sayıları Toplamı (Aylık ve Yıllık) YÖNLER AYLAR I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII YILLIK N NNE NE ENE

51 YÖNLER AYLAR I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII YILLIK E ESE SE SSE S SSW SW WSW W WNW NW NNW Kaynak: Devlet Meteoroloji İşleri Gn. Md. Samsun Meteoroloji İstasyonu ( ) YILLIK ġekil IV Esme Sayılarına Göre Yıllık Rüzgâr Diyagramı Samsun Meteoroloji Ġstasyonu gözlem kayıtlarına göre birinci derecede hakim rüzgar yönü SSW (Güneygüneybatı), ikinci derecede hakim rüzgar yönü SW (Güneybatı), üçüncü derecede hakim rüzgar yönü NNW (Kuzeykuzeybatı) dir. Tablo IV Yönlere Göre Rüzgârın Mevsimlik Esme Sayıları Toplamı Yönler Ġlkbahar Yaz Sonbahar KıĢ N NNE NE ENE E ESE SE

52 Yönler Ġlkbahar Yaz Sonbahar KıĢ SSE S SSW SW WSW W WNW NW NNW ĠLKBAHAR YAZ SONBAHAR KIġ ġekil IV Esme Sayılarına Göre Mevsimlik Rüzgâr Diyagramları 34

53 OCAK ġubat MART NĠSAN MAYIS HAZĠRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKĠM KASIM ARALIK ġekil IV Esme Sayılarına Göre Aylık Rüzgâr Diyagramları 35

54 Yönlere Göre Rüzgâr Hızı Yönlere göre ortalama rüzgâr hızları aģağıdaki tabloda verilmiģtir. Tablo IV Yönlere Göre Ortalama Rüzgâr Hızı (m/s) YÖNLER AYLAR I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Yıllık N 1,9 2,0 2,0 1,7 1,7 2,2 2,8 2,8 2,4 2,0 1,9 1,9 2,11 NNE 1,8 1,9 1,9 1,8 1,8 2,2 2,8 2,9 2,3 2 1,7 1,8 2,08 NE 1,5 1,8 1,8 1,6 1,6 1,9 2,3 2,5 2,3 1,8 1,6 1,5 1,85 ENE 1,6 1,8 1,8 1,7 1,7 2 2,3 2,4 2,3 1,9 1,6 1,7 1,90 E 1,8 1,9 1,8 1,6 1,6 2 2,2 2,4 2,3 2,1 1,7 1,8 1,93 ESE 1,9 1,8 1,7 1,5 1,4 1,7 1,7 1,9 2 1,8 1,7 1,9 1,75 SE 2 1,9 1,5 1,3 1,2 1,3 1,2 1,3 1,5 1,4 1,8 2 1,53 SSE 2,5 2,1 1,7 1,5 1,2 1,3 1,4 1,4 1,3 1,6 2 2,5 1,71 S 2,8 2,4 2 1,5 1,3 1,3 1,3 1,3 1,3 1,6 2,2 2,8 1,82 SSW 2,9 2,6 2 1,7 1,3 1,4 1,5 1,5 1,6 1,7 2,4 3 1,97 SW 3 2,6 2 1,6 1,2 1,3 1,4 1,4 1,4 1,5 2,1 2,9 1,87 WSW 2,4 2,2 1,8 1,5 1,2 1,2 1,3 1,4 1,3 1,4 1,8 2,4 1,66 W 2 1,9 1,6 1,4 1,2 1,4 1,5 1,4 1,3 1,4 1,6 1,9 1,55 WNW 2, ,8 1,4 1,8 2 1,9 1,7 1,7 1,8 2 1,85 NW 2,3 2,3 2,2 1,9 1,7 2,1 2,3 2,3 2,1 2 2,1 2,2 2,13 NNW 2,2 2,4 2,3 2,1 1,9 2,3 2,7 2,8 2,4 2,2 2,1 2,2 2,30 Kaynak: Devlet Meteoroloji İşleri Gn. Md. Samsun Meteoroloji İstasyonu ( ) ġekil IV Ortalama Rüzgâr Hızına Göre Yıllık Rüzgar Diyagramı 36

55 Ortalama Rüzgâr Hızı Samsun Meteoroloji Ġstasyonu gözlem kayıtlarına göre yıllık ortalama rüzgâr hızı 2,32 m/sn dir. Tablo IV Ortalama Rüzgâr Hızı (m/s) Ortalama Rüzgar Hızı (m_sec) AYLAR Yıllık I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII 3,1 2,8 2,3 1,9 1,6 1,9 2,3 2,3 2,1 2 2,4 3,1 2,32 Kaynak: Devlet Meteoroloji İşleri Gn. Md. Samsun Meteoroloji İstasyonu ( ) ġekil IV Ortalama Rüzgâr Hızı Grafiği Maksimum Rüzgâr Hızı ve Yönü Samsun Meteoroloji Ġstasyonu gözlem kayıtlarına göre maksimum rüzgârın yönü SSW (Güneygüneybatı), maksimum rüzgârın hızı 34,5 m/s dir. Tablo IV Maksimum Rüzgâr Hızı (m/s) Maksimum Rüzgar Hızı (m_sec) ve Yönü AYLAR I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII 31,2 SW 30 WSW 32,8 SW 26 WNW 27 W 24,4 NW 22,2 W 26,3 SW 22 N 23,1 NW 29,3 WNW 34,5 SSW Yıllık 34,5 SSW Kaynak: Devlet Meteoroloji İşleri Gn. Md. Samsun Meteoroloji İstasyonu ( ) 37

56 ġekil IV Maksimum Rüzgâr Hızı Diyagramı Ortalama Fırtınalı Günler Sayısı, Ortalama Kuvvetli Rüzgârlı Günler Sayısı Samsun Meteoroloji Ġstasyonu gözlem kayıtlarına göre yıllık ortalama fırtınalı günler sayısı 14,8, yıllık ortalama kuvvetli rüzgârlı günler sayısı 61,5 tur. Tablo IV Fırtınalı ve Kuvvetli Rüzgârlı Günler Sayısı Değerleri AYLAR Yıllık I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Fırtınalı Günler Sayısı Ortalaması 3,8 2,7 1,2 0,7 0,4 0,4 0,2 0,1 0,3 0,4 1,2 3,4 14,8 Kuvvetli Rüzgârlı Günler Sayısı 8,4 7,5 6,8 4,7 2,6 2,8 3,2 2,7 2,7 4 6,7 9,4 61,5 Ortalaması Kaynak: Devlet Meteoroloji İşleri Gn. Md. Samsun Meteoroloji İstasyonu ( ) ġekil IV Fırtınalı ve Kuvvetli Rüzgârlı Günler Sayısı Değerleri Grafiği 38

57 IV.2.2. Bölgesel ve Proje Alanı Jeolojik Özellikleri (Sahanın 1/ Ölçekli Genel Jeoloji Haritası ve Inceleme Alanına Ait Büyük Ölçekli (1/5000 ya da Varsa 1/1.000 Ölçekli) Jeoloji Haritası Ile Stratigrafik Kolon Kesitleri, Özellikle HES Sahasında Yüzeylenen Birimlerin Fiziksel Özellikleri Ile Jeoformolojik, Özellikler, Tektonik Hareketler, Doğal Afet Potansiyeli, Heyelan, Benzersiz OluĢumlar, Çığ, Sel, Kaya DüĢmesi), Jeoteknik Etüt Raporu, GENEL JEOLOJĠ Stratigrafik Jeoloji Proje sahası ve civarında, Kampaniyen-Meastrihtiyen yaģlı Cankurtaran Formasyonu, Meastrihtiyen- Paleosen yaģlı Akveren Formasyonu, Alt Eosen yaģlı AtbaĢı Formasyonu, Orta Eosen yaģı Kusuri Formasyonu ve Tekkeköy Formasyonları ile Kuvaterner yaģlı alüvyon ve yamaç molozu birimleri yüzeylenmektedir. Gölet yeri ve yakın çevresinin genelleģtirilmiģ stratigrafi kesiti Tablo IV de verilmiģtir. Çökel Kayaçlar Cankurtaran Formasyonu (Kc) KireçtaĢı blokları ve volkanik ara düzeyler içeren kumtaģı, silttaģı, kiltaģı, kumlu kireçtaģı ve çakıltaģı ardalanmasından oluģan birimin adlandırılması Badgley (1959) tarafından yapılmıģtır. Badgley (1959) in üye aģamasında incelediği birimi Gedik ve diğ. (1981) formasyon aģamasında değerlendirmiģtir. Birimin özellikle alt düzeylerinde yaygınca gözlenen volkanitler Volkanit Üyesi olarak ayrılmıģtır. Birimi, Blumenthall (1940) Orta FliĢ, Geiss (1954) Asıl andezit erüpsiyonları tavanındaki sahil serisi sedimanları, Ketin ve GümüĢ (1963) Gürsökü Formasyonu adı ile incelemiģlerdir. Schmidt (1911) Boyabat Sinop arasındaki dağ sıralarının fliģ türü çökellerden oluģtuğunu, bu fliģ çökellerinin Galiçya Karpatları ve Romanya Formasyonu na çok benzediğini ileri sürmüģtür. Cankurtaran Formasyonu Yılmaz ve Tüysüz (1984) tarafından ayırtlanan ve Gökçeağaç Formasyonu nun içinde incelenen FliĢ Üyesi ile de deneģtirilebilir. Birimin Volkanit Üyesi dıģında kalan bölümünden, YoldaĢ ve diğ. (1985) 1800 m kalınlık ölçmüģlerdir. Cankurtaran Formasyonu baģlıca ince, ince orta tabakalı, düzgün tabakalanmalı, sarımsı boz, yeģilimsi kül renkli, kumtaģı, silttaģı, kiltaģı, killi kireçtaģı ardalanmasından oluģur. Formasyonun alt kesimlerinde bazaltik andezitik lav, tüf ve aglomeralardan oluģan volkanitli ara düzeyler ile bol ve irili ufaklı kireçtaģı olistolitli olistostrom düzeyler de yaygınca gözlenir. Alttan Kapanboğazı Formasyonu, üstten Akveren Formasyonu ile geçiģli olan birimin volkanitsiz yada az volkanitli olan bu bölümü, Volkanit Üyesinin volkanotortul özellikli kayaçları ile yanal ve dikey geçiģlidir. Cankurtaran Formasyonu Ģelf ilerisinde, volkanik etkinliklerin de hüküm sürdüğü bir alanda türbidit akıntıların etkisiyle oluģmuģ, bir denizaltı yelpaze çökelidir. 39

58 Gedik ve Korkmaz (1984) ın fosil bulgularına göre birimin yaģı Kampaniyen Maestrihtiyen dir. Gölet yeri ve sulama alanı bu birim üzerinde yer almaktadır. ġekil IV Gölet Yeri ve Yakın Çevresinin GenelleĢtirilmiĢ Stratigrafi Kesiti (Ölçeksiz) Volkanit Üyesi (Kcv) BaĢlıca bazaltik andezitik lav, tüf ve aglomeralardan oluģan birim Ketin ve GümüĢ (1963) ün Ayancık Ġlçesi dolayında ayırtladıkları YemiĢliçay Formasyonu na karģılık gelir. Volkanit Üyesi Cankurtaran Formasyonu nun özellikle alt düzeylerinin çökelimi evresinde 40

59 geliģen bir volkanik etkinliğin ürünü olup yanal ve dikey yönde Cankurtaran Formasyonu nun çökelleriyle geçiģlidir. Birim, baģlıca kumtaģı, silttaģı, Ģeyl ara tabakaları içeren andezitik bazaltik lav, tüf ve aglomeralardan oluģur. Yer yer kanal dolgusu biçiminde çakıltaģı düzeyleri içerir. Tabaka kalınlıkları ve renk oldukça değiģkendir. Çok ince silttaģı Ģeyl tabakalarının yanı sıra, çok kalın ya da masif görünümlü tüf ve aglomera tabaka veya seviyelerine de rastlanır. Renk genel olarak yeģil, yeģilimsi boz, kahverengidir. Lavlar baģlıca bazalt ve bazaltik andezittir. Siyahımsı yeģil, yeģil rengin egemen olduğu lavlarda camsı bir hamur içinde olivin, piroksen ve plajiyoklaz mineralleri gözlenir. Lavlar yer yer soğuma çatlakları ve yastıklı yapılar sergiler. Tüfler ve aglomeralar lavlara göre daha yaygın olup, ince kumtaģı silttaģı Ģeyl tabakaları içerir. Renk yeģil, yeģilimsi kahverengidir. Tüflerde yüksek oranda feldispat kristallerine ve küresel ayrıģma yapılarına sıkça rastlanır. Akveren Formasyonu (KTa) BaĢlıca volkanik ara katkılar içeren kireçtaģı, killi kireçtaģı, marn, kiltaģı, silttaģı, kumtaģı ardalanmasından oluģan birim adını Ayancık Ġlçesinin yaklaģık 18 km kadar güneydoğusunda yeralan Akveren Köyünden alır (Badgley, 1959). Birim, Blumenthall (1940) tarafından Gerze tipi kalker fliģi, Akartuna (1953) tarafından Alaplı Tabakaları, Geiss (1954) tarafından Açık renkli marn kalker adı ile incelenmiģtir. Akveren Formasyonu ayrıca Tokay (1949) ın Karadeniz Ereğlisi Alaplı dolayında ayırdığı Alaplı Marnokalkerleri ve Akyol ve diğ. (1974) nin Cide KurucaĢile dolayında ayırdıkları Hisarköy Formasyonu ile de deneģtirilebilir. Birimin Akveren Köyü dolayındaki yüzeylemesinden ölçülen kesitte 930 m kalınlık elde edilmiģtir (Gedik ve Korkmaz, 1984). Akveren Formasyonu baģlıca beyaz renkli marn, killi kireçtaģı, kireçtaģı ve bunların arasında yer alan karbonatlı kumtaģı silttaģı, kiltaģı ve kireçli Ģeylerden oluģur. Birimin üst düzeylerinde yer alan kireçtaģı tabakaları genellikle çörtlüdür. Bu çörtlü tabakalar Kretase Paleosen geçiģini belirledikleri gibi, bu özellikleriyle aynı zamanda bir kılavuz düzey görünümündedir. Akveren Formasyonunda tabaka kalınlıkları ince orta olup tabakalanma genel olarak düzgündür. KiltaĢı Ģeyl tabakaları ince, kireçtaģı killi kireçtaģı tabakaları göreceli olarak daha kalındır. Akveren Formasyonu alttan Cankurtaran Formasyonu, üstten de AtbaĢı Formasyonu ile geçiģlidir. Akveren Formasyonu açık Ģelf yamaç ortamıda çökelmiģtir. Ketin ve GümüĢ (1963), Akyol ve diğ. (1974) ile YoldaĢ ve diğ. (1985) birime, buldukları fosillere dayanarak Maestrihtiyen Paleosen yaģını vermiģlerdir. AtbaĢı Formasyonu (Tpea) BaĢlıca kireçtaģı ara tabakaları içeren, mor renkli marn ve Ģeylerden oluģan birim adını Sinop- Ayancık yolu üzerinde yeralan AtbaĢı mevkisinden alır (Ketin ve GümüĢ, 1962). AtbaĢı Formasyonu, Blumenthall (1940) ın Tangalın alacalı filiģi ve Kırmahal Tabakaları, Akartuna (1953) nın Daniyen Paleosen Tabakaları, Geiss (1954) in açık 41

60 renkli kumlu marn, Akyol ve diğ. (1974) nin Akgüney Formasyonu ve Cide Formasyonu nun kırmızı marn üyesi, Yergök ve diğ. (1989) nin Yahyalar Formasyonu ile deneģtirilebilir. Birim bej renkli, ince orta tabakalı, killi kumlu kireçtaģı, bordo renkli, ince tabakalı marn ardalanmasıyla baģlar; kalın çok kalın tabakalı, kırmızımsı kahverenkli marnlarla sürer. Üst düzeyleri boz renkli, ince tabakalı kumtaģı ile orta, orta kalın tabakalı, boz renkli marn ardalanması biçimindedir. Alttan Akveren Formasyonu, üstten Kusuri Formasyonu ile geçiģli olan formasyondan, Gerze nin 14 km kadar batısında yeralan Tangal Köyündeki kesitinden 538 m kalınlık ölçülmüģtür (Gedik ve Korkmaz, 1984). AtbaĢı Formasyonu düģük akıģ rejimli, türbidit akıntılarla kontrol edilen, açık Ģelf yamaç ortamında çökelmiģtir. Gedik ve Korkmaz (1984) birimin yaģını, Sinop dolayında yaptıkları çalıģmalarda buldukları, fosillere göre Alt Eosen olarak belirlemiģlerdir. Kusuri Formasyonu (Tek) Boz renkli marn, kumtaģı, krem renkli kireçtaģı ardalanmasından oluģan birim adını Ayancık ın 20 km kadar doğusunda yeralan Kusuri Köyünden alır (Badgley, 1959). Blumenthall (1940) birime Ayancık kumtaģı adını vermiģtir. Arni (1941) Örtü silsilesi olarak tanımladığı istifin en üst düzeylerinde de Volkanik katkılı alacalı Ģistli kil adını vermiģtir. Akartuna (1953) birimi Alacalı fliģ, Tokay (1954) ise Lütesiyen fliģi adı ile incelenmiģtir. Badgley (1959) altta yeralan kumtaģlarına Ayancık Formasyonu, üstteki marn Ģeyl düzeylerine de Kusuri Formasyonu adını vermiģtir. Daha sonra Ketin ve GümüĢ (1962) de birimi iki formasyona ayırarak Badgley (1959) in kullandığı adla incelemiģlerdir. Akyol ve diğ. (1974) birimi Cide Formasyonu içinde Hocaköy Ģeyl üyesi, Gedik ve diğ. (1984) Yenikonak Formasyonu nun, alt düzeylerinde yeralan kumtaģlarına Ayancık üyesi, üstteki marn Ģeyl düzeylerine de Kusuri Üyesi adını vermiģlerdir. Sütçü ve diğ. (1982) birime Kusuri Formasyonu adını vermiģler, alt düzeylerde gözlenen kumtaģlarını da Ayancık Üyesi olarak ayırmıģlardır. Kusuri Formasyonu boz, sarımsı beyaz, mavimsi yeģilimsi kül renkli, ince orta tabakalı, bol Nummulites sp. li düzgün tabakalanmalı kumtaģı Ģeyl marn ardalanması ve kumlu kireçtaģı ara tabakalarından oluģur. Birimin alt düzeyleriyle yanal geçiģler sunan mercek ya da kama konumlu çakıltaģı kumtaģı tabakaları Ayancık Üyesi adı ile ayırtlanmıģtır. YumuĢak topoğrafyası ile belirgin olan birimden Ketin ve GümüĢ (1963) 1925 m, Gedik ve Korkmaz (1984) 1460 m kalınlık ölçmüģlerdir. Kusuri Formasyonu kimi yüzeylemelerinde doğrudan, kimi yüzeylemelerinde ise Ayancık Üyesi ile AtbaĢı Formasyonu üzerinde geçiģlidir. Kusuri Formasyonu ndaki ince tane boyu ve fosil yayılımı çökeliminin düģük enerjili bir denizde ve olasılıkla Ģelf ortamında ve dalga tabanı altında olduğuna iģaret eder. Birimin yaģı Akartuna (1953) ya göre Ġpresiyen Lütesiyen, Tokay (1954) a göre Lütesiyen, Yergök ve diğ. (1987) ne göre Alt-Orta Eosen dir. 42

61 Yamaç Molozu (Qym) Proje alanını çevreleyen yamaçlar boyunca gözlenmekte olup orta-zayıf dayanımlı sedimanter birimlerin ayrıģması ile oluģmuģ, kil ağırlıklı, kum ve çakıl yığıģımları Ģeklindedir. Yamaç molozu kalınlığının genel olarak 0,5-2,0 m olduğu tahmin edilmektedir. Yamaç molozları yer yer eğim boyunca akmıģtır. Birim Kuvaterner yaģlıdır. Alüvyon (Qal) Akarsu eğiminin fazla olması sebebiyle, eğimin yer yer düģük olduğu cep Ģeklinde, kalınlığı 0,5-1,0 metreyi bulan, genellikle çakıl içeren birikimler haricinde, alüvyon birimi bulunmamaktadır. Gölet aks yerinde alüvyon bulunmamaktadır. Birim Kuvaterner yaģlıdır. Mağmatik Kayaçlar Tekkeköy Formasyonu (Tet) BaĢlıca volkano sedimanter özellikli kayalardan oluģan birim adını Samsun un yaklaģık 10 km güneybatısında yer alan Tekke Köy ünden alır (Gedik ve Korkmaz,1984). Orta Karadeniz in doğu bölümünde, kıyı boyunca kuzeybatı güneydoğu gidiģli bir yayılım sunan birim Saner ve diğ. (1980) tarafından Ġlev Volkanit Üyesi, Terlemez ve Yılmaz (1980) tarafından YeĢilce Formasyonu adı ile incelenmiģtir. Formasyon, Ketin ve GümüĢ (1963) ün Kusuri Formasyonu nun Sürmeli Volkanit Üyesi ve Kaya (1982) nın Yığılca Formasyonu ile de deneģtirilebilir. Formasyonun alt düzeyleri çökel kaya ağırlıklı iken, üstte doğru önce volkanoklastik, sonra volkanik kaya egemen duruma geçer. Tabanda ince tabakalı, yeģilimsi koyu kül renkli kiltaģı, silttaģı, kumtaģı ve yeģil, krem, beyaz renkli, kalın tabakalı tüfit ardalanmasından oluģan birim, üstte doğru aglomera tüf ardalanmasına ve en üstte de bazik lav akıntıları ile aglomera ardalanmasına dönüģür. Tüf ve tüfitler yeģil, krem, beyaz renkli, kalın tabakalı, yer yer de masif görünümlüdür. Aglomeralar kahverengimsi boz renkli olup, tüflü bir matriks içinde baģlıca bazalt ve daha az andezit parçaları içerir. Düzensiz katmanlanmalı ve tüflerle yanal geçiģlidir. Bazalt lavları, siyah renkli, seyrek olarak fenokristaller içeren porfirik dokulu, alt kesimlerde aglomeralarla ardalanmalı ve yer yer yastı yapılı, som görünümlü ve çoğunlukla olivinli bazalttır, andezitler siyah, yeģilimsi siyah renkli, mikrolitik dokulu olup, üst düzeylerde spilitik özellikler sunar. Tekkeköy Formasyonu, altta Kusuri Formasyonu ile uyumludur. Birim doğuda 2000 m yi aģkın kalınlık sunarken (Hakyemez ve diğ., 1989), inceleme alanı içinde yaklaģık 300 m kalınlıktadır. Alt düzeyleri derin denizel ortamda, türbidit akıntılar etkisinde oluģan birime bir volkanik etkinliğin de eģlik ettiği, bu volkanizmaya bağlı olarak geliģen bazik lav akıntıları ve püskürmeler sonucu ortamın sığlaģtığı ve yer yer karalaģmaların geliģtiği de gözlenmiģtir (YoldaĢ ve diğ., 1985). Birim Orta-Üst Eosen yaģlıdır. Metamorfik Kayaçlar Proje sahası ve yakın çevresinde metamorfik kayaçlar bulunmamaktadır. 43

62 Yapısal Jeoloji YaklaĢık kuzeydoğu-güneybatı doğrultulu bir sıkıģmanın etkisinde kalan inceleme alanında, kuzeydoğu-güneybatı doğrultulu yapılar geliģmiģtir. Tabakalanma Gölet aks yeri ve diğer yapı yerlerinin üzerinde yer aldığı Cankurtaran Formasyonuna ait kumtaģı ve çamurtaģı ardalanması ince ve orta tabakalıdır. Aks yerindeki tabaka kalınlıkları genellikle 5-20 cm arasında değiģmektedir. Tabakalar sol sahile ve mansaba doğru eğimlidir. Sol sahilde 68/55 o eğim yönü ve eğim açısı ölçülmüģtür. Kıvrımlanma Proje sahası ve çevresinde lokal, küçük ölçekli ve büyük ölçekli kıvrımlanmalar mevcuttur. Büyük ölçekli olarak gölet yerinin yaklaģık 4 km güney batısında yer alan ve kuzeybatı-güneydoğu yönünde uzanan bir antiklinal (Ġnözü Antiklinali) yapısı bulunmaktadır. Eklemlenme Gölet yerindeki birimlerde, küçük ölçekli kırıklar mevcut olup büyük ölçekli eklem sistemleri gözlenmemiģtir. Faylanma Gölet yeri ve çevresinde yapılan çalıģmalarda gölet aks yerinin yaklaģık 350 m mansabında kuzeybatı - güneydoğu yönünde uzanan fayın varlığından ĢüphelenilmiĢ, olası fay ekli jeoloji haritalarında gösterilmiģtir. Fayın gölet yerine olumsuz bir etkisi olmayacaktır. Gölet yerinin yaklaģık 4,2 km kuzeydoğusundan ise yöredeki en önemli fay olan, Alaçam (Erikli) Fayı geçmektedir. Fay kuzeybatı-güneydoğu yönünde uzanmaktadır. Kuzeydoğu taraf düģmüģ, güneybatı taraf ise yükselmiģtir. Fay zonu Akveren Formasyonu ile AtbaĢı Formasyonu arasında sınır oluģturmaktadır. Diskordans-Konkordans Cankurtaran Formasyonu, üstündeki Akveren altındaki Kapanboğazı Formasyonları ile uyumludur. Deprem Durumu Proje sahası ve yakın çevresi, Bayındırlık ve Ġskan Bakanlığının hazırladığı Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası nda Ġkinci Derece Deprem Bölgesi içinde yer almaktadır. Proje alanının çevresinde, deprem aktivitesini arttıracak boyutta büyük fay zonları bulunmamaktadır. Yukarıda anlatılan deprem durumuyla ilgili veriler dikkate alındığında 44

63 proje için sismik dizayn katsayısının baģlangıç olarak 0.3 g seçilmesi uygun olacaktır. Proje alanını gösterir deprem haritası aģağıdaki Ģekilde verilmiģtir. ġekil IV Samsun Ġli Deprem Haritası Ek-20 de verilen Diri Fay Haritası na göre proje alanına en yakın fay m uzaklıkta bulunmaktadır. Proje alanında yapılacak her bir yapı için Mülga Bayındırlık ve Ġskan Bakanlığı nın Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik esaslarına ve Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkındaki Yönetmelik hükümlerine titizlikle uyulacaktır. Hidrojeoloji Proje kapsamındaki gölet yerinde yüzlek veren kumtaģı çamurtaģı ardalanması, genel olarak geçirimsiz özelliktedir. Birim akifer özelliği taģımamaktadır. MÜHENDĠSLĠK JEOLOJĠSĠ Gölet Yerinin Geçirimliliği Gölet yeri ve yakın çevresinde, Kampaniyen-Meastrihtiyen (Üst Kretase) yaģlı Cankurtaran Formasyonuna ait kumtaģı ve çamurtaģı ardalanması (Kc) yüzeylenmektedir. Birimler, ince, ince-orta tabakalanmalı, sarımsı boz renkli olup genel olarak sert, sıkı, az ayrıģmıģ (W2), yer yer kırıklı ve orta dayanımlı özelliktedir. 45

64 Gölet yerindeki kumtaģı ve çamurtaģı birimleri, sol sahil mansap yönüne doğru eğimli olup eğim açısı ortalama o, tabaka kalınlıkları ise genel olarak 5-20 cm arasında değiģmektedir. Birim, genel olarak sıkı ve az kırıklı çatlaklı ve geçirimsiz özelliktedir. Akarsu eğiminin fazla olması sebebiyle aks yerinde alüvyon birikimi bulunmamaktadır. Lokal olarak gözlenen, ayrıģmıģ anakaya ve yamaç molozu birikimleri, yapılacak sıyırma kazıları ile kaldırılacaktır. Gölet yeri ve çevresindeki birimlerin genel olarak geçirimsiz özellikte olması sebebiyle, yapılacak sıyırma kazılarından sonra aks yerinde geçirimsizlik açısından herhangi bir problem beklenmemektedir. Gölet Yerinin Duraylılığı Aks yerinde yer alan ve genel özellikleri yukarda anlatılan kumtaģı çamurtaģı ardalanması, genel olarak sert, sıkı, az ayrıģmıģ (W2), yer yer kırıklı ve orta dayanımlı özelliktedir. Tabakalar eğimleri ortalama o sol sahile ve mansaba doğru eğimlidir. Talvegde alüvyon birimi bulunmamaktadır. Kalınlığı fazla olmayan lokal ayrıģmıģ anakaya ve yamaç birikimleri gözlenmekte olup yapılacak sıyırma kazıları ile kaldırılacaktır. Sağ sahilde eğimler yamaç içine doğru olup duraylılık açısından talvegde ve sağ sahilde herhangi bir problem bulunmamaktadır. Sol sahilde ise tabaka eğimleri yamaç dıģına doğru olup sıyırma ve cut-off kazılarında bu durum dikkate alınmalı, Ģevler daha yatık seçilmelidir. KumtaĢı ve çamurtaģı ardalanmasından oluģan ve kütle-örnek özelliği bağlamında yapılan RMR (Bieniawaski, 1989) sınıflamasına göre orta kaya niteliğindeki birimin, yaklaģık olarak içsel sürtünme açısı Ø =27-40 o, kohezyonu ise C = Kpa (Kaya ġev Stabilitesi, E Hoek and J. W. Bray) kabul edilebilecektir. Birimin yaklaģık tek eksenli basınç dayanımı= Mpa (Pratical Handbook For Underground Rock Mechanics, 1986) alınabilecektir. TaĢkelik Göleti gövde dolgusu, kil çekirdekli kaya dolgu tipinde planlanmaktadır. Bu durumda yukarıdaki veriler ıģığında, aks yerine taģıma gücü ve duraylılık problemi beklenmemektedir. TaĢkelik Göleti göl alanının büyük bölümünde, aks yerinde yer alan ve özellikleri yukarıda anlatılan, kumtaģı çamurtaģı birimleri yer almaktadır. Göl alanı sonlarında, az bir kısımda ise aynı formasyona ait sedimanter birimler ile ardalanmalı, volkanitler yüzeylenmektedir. Göl alanında duraylılık ve geçirimlilik problemi bulunmamaktadır. Yukarıda izah edilmiģ veriler neticesinde gölet yeri için geçirimsizlik açısından problem beklenmediği belirtilmiģ olup anakayanın geçirimlilik özelliğinin planlama aģamasında temel sondajlar yapılarak nihai geçirimsizlik durumu, buna bağlı alınması 46

65 gereken önlemler ve dolayısıyla gereği durumunda enjeksiyon sınırı belirlenecektir. DOĞAL YAPI MALZEMELERĠ Malzeme Ġhtiyacı TaĢkelik Göleti gövde dolgusu, kil çekirdekli kaya dolgu tipinde planlanmaktadır. TaĢkelik Göleti projesinin toplam malzeme ihtiyacı yaklaģık m 3 olup, malzemelerin dağılımı aģağıdaki tabloda verilmektedir: Tablo IV Ġhtiyaç Duyulacak Doğal Yapı Malzeme Miktarları Ġhtiyaç Duyulan Doğal Yapı Malzemesi Miktar (m 3 ) TaĢkelik Göleti Geçirimsiz Malzeme (Ib Grubu Kil) Kaya dolgu, Riprap, Agrega (IIa Grubu Bazalt) Kum-Çakıl, Yastıklama Kumu (Ia Grubu Kum-Çakıl) Malzeme Alanları Tanımı TaĢkelik Göleti inģaat aģamasında duyulan malzeme gereksinimlere göre açılacak malzeme ocakları 2 adet I b Grubu Kil Ocağı ve 1 adet II a Grubu Bazalt Ocağı ndan ibarettir. Proje kapsamında ihtiyaç duyulan kum-çakıl malzeme dıģarıdan satın alma yoluyla temin edilecek olup geçirimli malzeme (kum-çakıl) ocağı açılmayacaktır. Açılması planlanan söz konusu malzeme ocakları yaklaģık olarak toplam 56,73 hektarlık alanı kaplamaktadır. T-B-1 Geçirimsiz Malzeme Sahası (Ib Grubu Kil Ocağı); aks yerinin yaklaģık 3,5 km kuzeydoğusunda, Yongazoğlu Mahallesi üst kotundaki 24 hektarlık tarlalar, T-B-1 geçirimsiz malzeme sahası olarak belirlenmiģtir. YaklaĢık 2,5 m kazı ile m³ malzeme alınabilecektir. Malzeme alanı özel Ģahısların mülkiyetindedir. UlaĢım yolu mevcuttur. T-B-2 Geçirimsiz Malzeme Sahası (Ib Grubu Kil Ocağı); aks yerinin yaklaģık 3 km kuzeydoğusunda, Yongazoğlu Mahallesi üst kotundaki 24 hektarlık tarlalar, T-B-2 geçirimsiz malzeme sahası olarak belirlenmiģtir. YaklaĢık 2,5 m kazı ile m³ malzeme alınabilecektir. Malzeme alanı özel Ģahısların mülkiyetindedir. UlaĢım yolu mevcuttur. T-K-1 Kaya Malzeme Sahası (IIa Grubu Bazalt Ocağı); aks yerinin kuģ uçuģu 10.3 km güneybatısında uygun nitelikte yaklaģık 8,73 hektarlık bir saha belirlenmiģtir. Malzeme sahasında çok sert, sağlam az kırıklı, çatlaklı granodiyoritler yüzeylenmektedir. Kırık zonları boyunca yükselen volkanik birim, etrafında sedimanter birimler yüzeylenmektedir. Bu saha T-K-1 kaya malzeme sahası olarak isimlendirilmiģtir. Gölet aks yerine uzaklığı yaklaģık mevcut yollar ile 14,8 km dir. Sahadan, yaklaģık m³ malzeme alınabilecektir. Malzeme alanı hazineye ait olup, kamulaģtırma sorunu bulunmamaktadır. Söz konusu IIa grubu bazalt ocağına alternatif olarak ise DSĠ tarafından ruhsatlı olup halen iģletilmekte olan Derbent Barajı yakınında Kozağacı Köyü mevkiindeki saha 47

66 belirlenmiģtir. Proje alanına ait 1/ Ölçekli Jeoloji Haritası Ek-5 te verilmiģtir. IV.2.3. Hidrojeolojik Özellikler (Yeraltı Su Seviyeleri; Halen Mevcut Her Türlü Keson, Derin, Artezyen, vb. Kuyu; Emniyetli Çekim Değeri; Suyun Fiziksel, Kimyasal, Bakteriyolojik Özellikleri; Yer Altı Suyunun Mevcut ve Planlanan Kullanımı, Proje kapsamındaki gölet yerinde yüzlek veren kumtaģı çamurtaģı ardalanması, genel olarak geçirimsiz özelliktedir. Birim akifer özelliği taģımamaktadır. Söz konusu proje kapsamında, faaliyetin inģaat, iģletme ve ÇED izleme dönemlerinde tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Yeraltı Sularının Kirlenmeye ve Bozulmaya KarĢı Korunması Hakkında Yönetmelik te belirtilen hükümlere uyulacaktır. IV.2.4. Hidrolojik Özellikler (Yüzeysel Su Kaynaklarının-Göl, Akarsu ve Diğer Sulak Alanlar-Fiziksel, Kimyasal, Bakteriyolojik ve Ekolojik Özellikleri, Akarsuların Debileri, Mevsimlik DeğiĢimleri, TaĢkınlar, Su Toplama Havzası, Sedimantasyon, Drenaj, Tüm Su Kaynaklarının Kıyı Ekosistemleri), Ġçme Suyu ve Kullanma Suyu Amaçlı Kullanım Durumları, Projenin Bulunduğu Havzanın Hidrolojik Karakteri, Ekolojik Potansiyeli, Diğer Havzalarla EtkileĢimi, Projenin Yer Alacağı Nehrin Su Kalitesi ve SKKY de Yer Alan Parametreler Ġle KarĢılaĢtırılması, Projenin su kaynaklarını; TaĢkelik Köyü nün 3,5 km güneybatısında yer alan TaĢkelik Çayı oluģturmaktadır. TaĢkelik Göleti nden, Samsun Ġli, Alaçam Ġlçesi, TaĢkelik, Sarılık, Yenice, Zeytinköy, Yukarıelma, Karlı ve Gökçeboğaz Köyleri ile Bafra Ġlçesi Eldavut, Sarayköy ve Kelikler Köyleri tarım arazilerinin sulanması ve civar yerleģimlerin içmekullanma suyu ihtiyaçlarının karģılanması planlanmaktadır. TaĢkınlar Proje sahasında meteoroloji istasyonu yoktur. Proje sahasını Thiessen Poligonu na göre % 87 oranında Alaçam ve % 13 oranında Kolay DMĠ istasyonları etkilemektedir. Alaçam meteoroloji istasyonunun gözlem periyodunda kullanılabilir 20 yıllık yağıģ değeri bulunmaktadır. Ġstasyon 1983 yılında kapanmıģtır. Kolay meteoroloji istasyonunun gözlem periyodunda kullanılabilir 24 yıllık yağıģ değeri bulunmaktadır. Ġstasyon 1997 yılında kapanmıģtır. Alaçam ve Kolay meteoroloji istasyonlarının yılda günlük maksimum yağıģlarının ekstrem dağılımları hesaplanmıģ ve Alaçam DMĠ istasyonu için en uygun dağılımın Pearson Tip-3 (Gama Tip-3) dağılımı, Kolay DMĠ istasyonu için en uygun dağılımın Log- Pearson Tip-3 dağılımı olduğu görülmüģtür. Samsun DMĠ istasyonun saatlik plüviyograf oranları proje taģkın hesabında kullanılmıģtır. Havza YağıĢ-AkıĢ Eğri Numarasının Tayini TaĢkelik Göleti YağıĢ-AkıĢ eğri numarası hidrolojik II Ģartında 84 seçilmiģtir. 48

67 Havzanın Fiziksel Özelliklerinin Tayini TaĢkelik Göleti yağıģ alanı, bilgisayar ortamında 1/25000 ölçekli haritadan 89,6 km 2 ölçülmüģtür. YağıĢ alanı parametreleri Tablo IV de verilmiģtir. TAŞKELİK GÖLETİ Tablo IV TaĢkelik Göleti YağıĢ Alanı Parametreleri YAĞIŞ ALANI PARAMETRELERİ Tablo 3.12 A(km 2 ) L(km) L C (km) S Har. C II C III 89,6 19,6 10,5 0, HARMONİK EĞİM HESABI Birim Hidrograf Sıra No Kot Kot Farkı L 10 1 T Q T Q (m) (m) (m) SĠ Saat m 3 /s/mm Saat m 3 /s/mm ,00 0,00 4,99 2, ,715 0,28 0,10 5,54 2, ,000 0,55 0,48 6,09 1, ,000 0,83 1,01 6,65 1, ,292 1,11 1,78 7,20 0, ,950 1,38 2,73 7,76 0, ,041 1,66 3,80 8,31 0, ,041 1,94 4,88 9,69 0, ,300 2,22 5,64 11,08 0, ,615 2,49 6,15 12,46 0, ,130 2,77 6,34 13,85 0,03 TOPLAM 48,085 3,05 6,21 3,32 5,83 3,60 5,33 3,88 4,76 4,15 4,18 4,43 3,55 YĠNELENMELĠ YAĞIġ HESABI Ġst Adı Thiessen Oranı P 2 P 5 P 10 P 25 P 50 P 100 P 500 P 1000 P P OEBY Alaçam 0,87 51,9 71,4 81,7 92,8 100,0 106,6 118,6 124,6 139,5 259,5 Kolay 0,13 48,3 66,2 79,4 97,5 112,2 127,9 163,9 185,6 252,3 252,3 YağıĢ Alanı 1,00 51,5 70,7 81,4 93,4 101,6 109,3 124,5 132,5 154,2 258,5 Süre PLV Bafra P 2 P 5 P 10 P 25 P 50 P 100 P 500 P 1000 P 1000 P OEBY 0,083 0,15 7,6 10,5 12,0 13,8 15,0 16,2 18,4 19,6 22,8 38,3 0,167 0,22 11,4 15,7 18,1 20,7 22,5 24,2 27,6 29,4 34,2 57,3 0,250 0,27 14,1 19,4 22,3 25,6 27,8 30,0 34,1 36,3 42,3 70,9 0,500 0,37 18,9 25,9 29,8 34,2 37,2 40,1 45,6 48,6 56,5 94,8 1 0,46 23,9 32,9 37,8 43,4 47,2 50,8 57,9 61,6 71,7 120,2 2 0,55 28,1 38,6 44,5 51,0 55,5 59,7 68,0 72,4 84,3 141,3 3 0,60 30,6 42,1 48,4 55,6 60,5 65,0 74,1 78,9 91,8 153,8 4 0,65 33,2 45,6 52,5 60,3 65,6 70,5 80,3 85,5 99,5 166,8 5 0,68 35,2 48,4 55,7 63,9 69,5 74,8 85,2 90,7 105,5 176,9 6 0,73 37,4 51,3 59,0 67,7 73,7 79,3 90,3 96,1 111,8 187,5 8 0,78 40,3 55,3 63,6 73,0 79,4 85,5 97,3 103,6 120,6 202,1 12 0,87 44,6 61,3 70,6 81,0 88,1 94,7 107,9 114,8 133,6 224,0 18 0,93 48,0 66,0 75,9 87,1 94,8 102,0 116,2 123,6 143,9 241,2 24 1,00 51,5 70,7 81,4 93,4 101,6 109,3 124,5 132,5 154,2 258,5 49

68 Proje Yeri TaĢkın Hesapları Proje taģkın hesaplamalarında istatistik yöntemlerden Noktasal ve Bölgesel TaĢkın Frekans Analizi, sentetik yöntemlerden DSĠ Sentetik Yöntem ve Direkt Mockus yöntemleri kullanılmıģtır. Proje taģkın debileri olarak, Direkt Mockus Yöntemiyle hesaplanan yinelenmeli taģkın debileri kabul edilmiģtir. ÇeĢitli Yöntemlerle hesaplanmıģ proje taģkın debilerinin sonuçları Tablo IV de verilmiģtir. Tablo IV TaĢkelik Göleti ÇeĢitli Yöntemlerle HesaplanmıĢ Proje TaĢkın Debilerinin Sonuçları TaĢkelik Göleti dolusavak taģkın giriģ hidrografı olarak Direkt Mockus Yöntemiyle hesaplanan Kadastrofal TaĢkın Hidrografı kabul edilmiģtir. Dolusavak taģkın giriģ debisi 871,3 m 3 /s dir. 50

69 Sedimatasyon Durumu TaĢkelik Göleti nin su kaynağı olan TaĢkelik Çayı üzerinde sediment gözlemleri bulunmamaktadır. Yıllık sediment verimi ġartnamede 250 m 3 /km 2 /yıl olarak verilen değer alınmıģtır. Ölü hacim miktarı göletin ekonomik ömrü olan 50 yıl için; V Gölet Ölü = 89,6 x 50 x 250 = m 3 = 1,12 hm 3 kabul edilmiģtir. Su Toplama Havzasının Oligotrofik, Mezotrofik, Ötrofik, Distrofik Olarak Sınıflandırılması Suyun toplama kanalları yolu ile su iletim hatlarına transferi ile birlikte su alma noktasının mansabında su hızı, su derinliği ve ıslak çevrede meydana gelebilecek değiģiklikler sucul ekosistem açısından çok önemlidir. Hidrobiyolojik parametrelerdeki en küçük değiģiklik, sucul canlıların yaģam koģullarını büyük oranda etkiler. Yapılan çeģitli araģtırmalar sucul canlıların su hızı konusunda seçici davrandıklarını göstermektedir. AraĢtırmalar, su miktarı ve zamanlamasının akarsu ekosistemlerinde canlı gruplarının dağılımını kontrol eden en önemli faktörlerden bir tanesi olduğunu göstermektedir (Power ve ark. 1995, Resh ve ark. 1988). Benzer araģtırmalarda, akarsu tabanında yaģayan (bentik) omurgasızların su hızı, su derinliği ve taban kayması gibi hidrolik parametrelerindeki değiģimlerden etkilendikleri gözlemlenmiģtir. Su hızı, askıdaki katı maddelerin boyutunu ve konsatrasyonunu da etkilemektedir. Akarsu tabanının Ģekillenmesinde su hızının yine büyük önemi vardır. Sucul ekosistem için önemli olan çözünmüģ gazların (O 2 ve CO 2 ) ve besin maddelerinin transferinde su hızı önemlidir. Su hızı, ayrıca bazı sucul türlerin solunum ve üreme faaliyetlerini de etkilemektedir (Allan ve ark. 1993). Ötrofikasyon Akarsudan göle geçiģte su hızı difüzyon ve oksijen alma kapasitesinin düģmesine bağlı olarak doğal temizleme kapasitesi düģmekte, oluģan göl ortamı ötrofikasyon sürecine girmektedir. Göl su kalitesinde meydana gelen değiģimler de sucul canlı yaģamını değiģtirmektedir (Aras ve ark. 2008). Besi elementleri fazlaca deģarj edildiği göl, rezervuar, akarsu, haliç ve sahil gibi tüm ortamlarda su kalitesinin bozulmasına ve zamanla da ötrofikasyona neden olur. Bununla birlikte ötrofikasyon su ortamının yapısına bağlı olarak farklı bir geliģme süreci izler. Örneğin göllerde ötrofikasyonu etkileyen temel faktör bekleme süresi ve sıcaklık tabakalaģmasıdır. Rezervuarlar, göller ve akarsular arasında geçiģ özellikleri gösterir. Bekleme süresi göllere göre daha kısadır. Su giriģi ise baraj tasarımına göre dipten veya yüzeyden olabilir. Akarsularda ise yapı akım değerlerine göre değiģmektedir (Vollenweider,1981). Bir su ortamının ötrofikasyon açısından ele alınması aģamasında en önemli adımlardan biri trofik seviyenin doğru bir Ģekilde tespit edilmesidir. Göllerin trofik seviyelerinin belirlenmesi amacıyla kullanılan 3 temel parametre, Toplam Fosfor, Klorofil-a ve Secchi Diski Derinliği dir. Bunun dıģında hipolimnotik oksijen ihtiyacı, alkalinite, sediment canlılarının oranlarının kullanıldığı çeģitli parametreler de mevcuttur. 51

70 AĢağıdaki tabloda, bir su ortamının trofik seviyesinin tespitinde kullanılabilecek sınıflandırma örneği verilmektedir. Tablo IV Göllerin Beslenme Durumları Parametre Oligotrofik Mezotrofik Ötrofik Toplam Fosfor (µg/l) < >20 Klorofil-a (µg/l) < >10 Secchi Diski Derinliği (m) >4 2-4 <2 Hipolimnetik Oksijen (%) > <10 Kaynak: (Thoman vd.,1987) Yapılan değerlendirmenin ardından ele alınan su ortamının hangi trofik seviyede olduğuna karar verilir. Su ortamının ötrofik seviyede olmaması durumunda önleyici faaliyetlere ağırlık verilmelidir. Ötrofikasyon tedbirleri olarak; -Besi maddesi kaynaklarının bir envanteri çıkartılarak su kaynağına olan etkilerinin değerlendirilmesi ayrı ayrı yapılmalıdır. Bu tespitin ardından koruma altına alınacak su kaynağının kullanım amacına yönelik olarak gerekiyorsa bu kaynaklardan göle gelen azot ve fosfor yükünde azaltma yapılmalıdır. -Ötrofikasyonun ilk belirtilerinin tespit edildiği durumlar için uygulanılacak önlemler önceden belirlenmelidir. Bu amaçla aģırı çoğalmıģ fitoplankton türleri ile beslenen zooplanktonların kullanılması gibi biyolojik yöntemler tercih edilmelidir. Uygulanacak her tedbirin su ekosistemi üzerindeki etkileri önceden araģtırılmalıdır. -Göl ve rezervuarlara gelen yan derelerden kaynaklanan besi maddesi yüklerinin tespit edilmesi için ek önlemler alınmalıdır. -Besi maddelerinin hava, toprak ve su ortamlarında taģınımıyla ilgili çalıģmalar yürütülerek bu konuda ve fosfor yükünün değiģmesine karģılık gölün vereceği tepkinin modellemesi yapılmalıdır. Sedimentten kaynaklanan içsel besi maddesi kaynaklarının etkileri de bu çalıģmalarda göz önünde bulundurulmalıdır. Gölet göl alanının su kalitesinde olumsuz değiģiklikler oluģmaması için su tutma alanı altında kalacak çalı ve ağaç gibi organik maddelerin çürümesinin engellenmesi için sıyırma yapılacak, böylelikle doğal göllerde görülen ötrofikasyon sürecini hızlandırıcı etki büyük bir ölçüde engellenecektir. IV.2.5. Yüzeysel Su Kaynaklarının Mevcut ve Planlanan Kullanımı (Içme, Kullanma, Sulama Suyu, Elektrik Üretimi, Baraj, Göl, Gölet, Su Ürünleri Üretiminde Ürün ÇeĢidi ve Üretim Miktarları), TaĢkelik Göleti nden içmesuyu temini oldukça önemli olmaktadır. TaĢkelik Göleti rezervuarı memba kısmında arıtma tesisi yer almaktadır. Hızlı kum filtrelerinden oluģan arıtma tesisinden alınan içme suyu Bafra ilçesine bağlı 23 köye içme ve kullanma suyu vermektedir. Ġsale hattı göl alanında kalmaktadır. Dolayısıyla mevcut sistemin isale hattı göl 52

71 altında kalmayacak Ģekilde reloke edilecektir. Proje sahasındaki yerleģim yerlerinin içme suyu ihtiyaçları 150 lt/s olarak belirlenmiģ olup bu ihtiyacın 75 lt/s lik kısmı reloke edilmiģ mevcut sistemden, kalan 75 lt/s lik kısmı ise TaĢkelik Göleti nden temin edilecektir. Projenin iģletme aģamasında göletten temin edilecek içmesuyu ve sulama suyu için, TaĢkelik Göleti nin su kaynağı olan Mandıra Çeyı ndan alınan su numunelerine iliģkin DSĠ 7. Bölge Müdürlüğü tarafından Ġçme Suyu ve Sulama Suyu Analiz Raporu hazırlatılmıģ olup (Bkz. Ek-26), elde edilen sonuçlar Su Kirliliğ Kontrolü Yönetmeliği Tablo 1, Kıtaiçi Su Kaynaklarının Sınıflarına Göre Kalite Kriterleri Tablosuna göre değerlendirilmiģtir. Buna göre; a) Fiziksel ve Ġnorganik Kimyasal Parametreler: Bu grupta yer alan parametrelerin çoğunluğu II.Sınıf Su Kalite Sınıfına; ph ve Toplam Fosfor parametreleri III. Sınıf Su Kalite Sınıfına, ÇözünmüĢ Oksijen ve Oksijen Doygunluğu parametreleri IV. Sınıf Su Kalite Sınıfına, Sülfat Ġyonu, Nitrat Azotu ve Sodyum parametreleri I. Sınıf Su Kalite Sınıfına dahildir. b) Organik Parametreler: Bu grupta yer alan parametrelerin çoğunluğu I.Sınıf Su Kalite Sınıfına; Toplam Organik Karbon parametresi II. Sınıf Su Kalite Sınıfına dahildir. c) Ġnorganik Kirlenme Parametreleri: Bu grupta yer alan parametrelerin çoğunluğu I. Sınıf Su Kalite Sınıfına; Civa ve Demir parametreleri II. Sınıf Su Kalite Sınıfına dahildir. d) Bakteriyolojik Parametreler: Bu grupta yer alan parametrelerin tamamı I.Sınıf Su Kalite Sınıfına dahildir. Projenin iģletme aģamasında DSĠ 7. Bölge Müdürlüğü tarafından periyodik aralıklarla Ġçme Suyu ve Sulama Suyu Analiz Raporları hazırlattırılacak ve su kirliliği parametreleri kontrol edilecektir. Proje alanının ana su kaynağı TaĢkelik Çayı olup, proje sahasının tarımsal yapısı bu akarsu eksenli olarak ĢekillenmiĢtir. Proje alanında gerçekleģtirilen mevcut sulamalar genelde TaĢkelik Çayı kaynaklı olmayıp dalgıç pompalarla yapılan yeraltın suyu kaynaklı sulamalardır. Bu sulamaların haricinde TaĢkelik Göleti mansabında bulunan ve TaĢkelik Çayı na derive olan Çatmık Dere, Çelebiçay Dere ve Köserelik Dere ile TaĢkelik Köyü nün üstünde bulunan kaynaklardan da sulama yapılmaktadır. Bu yapılan sulamalar bu proje kapsamında basınçlı borulu sistem, yağmurlama ve damlama yöntemiyle daha sağlıklı bir sulama olanağına kavuģacaklardır. Bu nedenle proje alanında mevcut durumda su kullanım haklarına konu olacak sulama kanalı ve ark bulunmamaktadır. Ayrıca, alanda değirmen, balık çiftliği vb. su kullanımına ihtiyaç duyan yapılar da yer almamaktadır. Sulama Ģebekesi yüksek basınçlı borulu sistem olarak öngörülmüģtür. Sulama sisteminde yağmurlama ve damlama sulaması beraberce düģünülmüģtür. Hububat, mısır ve yonca bitkilerinin yağmurlama, diğer bitkilerin ise damlama yöntemi ile sulanacağı kabul edilmiģtir. 53

72 IV.2.6. Toprak Özellikleri ve Kullanım Durumu (Toprak Yapısı, Arazi Kullanım Kabiliyeti, Sınıflaması, TaĢıma Kapasitesi, Yamaç Stabilitesi, Kayganlık, Erezyon, Toprak ĠĢleri Ġçin Kullanımı, Doğal Bitki Örtüsü Olarak Kullanılan Mera, Çayır vb.), Toprak Özellikleri Proje alanı toprakları yamaçlarda kolüvyal taban arazilerde alüvyal orijinlidir. Toprakların renkleri kahverengi ve bu rengin tonları Ģeklinde olup, yapıları sürüm derinliğinde granüler, alt katmanlarda blok ve yer yer granülerdir. Genellikle ağır bünyeli olan topraklarda renk lekelerine rastlanmamıģtır. Yapılan etütlerde, proje alanında çeģitli derinliklerde toprak kısıtlayıcı faktör tespit edilmiģtir ha alanda toprak profili cm lerde, 75 ha alanda cm lerde, 40 ha alanda cm lerde toprakla karıģık taģ ve çakıl, 11 ha alanda cm de ve 11 ha alanda da cm de kaba kum ve çakıl tabakası ile sınırlıdır. Kimyasal analizlerin devam ettiği proje alanında yapılan etütlerde tuzluluk ve sodyumluluk sorununa rastlanmamıģtır. Alan topraklarının toprak yetersizlikleri Tablo IV de verilmiģtir. Tablo IV Genel Toprak Yetersizlikleri Yetersizlik e e 2 e 3 k k 2 Alan % 27,50 17,39 1,42 0,41 Proje alanında toplam ha alanda arazi sınıflandırma ve drenaj çalıģması yapılmıģtır. Yapılan çalıģmalar neticesinde 75 ha alan 1. Sınıf, 703 ha alan 2. Sınıf sulanabilir, ha alan 3. Sınıf sulanabilir, 142 ha alan geçici sulanamaz 5. sınıf ve ha alan ise sulanamaz 6. Sınıf alan olarak belirlenmiģtir. Arazi sınıfları dağılımı Tablo IV de verilmiģtir. Tablo IV Mevcut KoĢullarda Arazi Sınıfları Dağılımı SINIFLAR Sulanabilir Alan Geçici Sulanamaz Alan Sulanamaz Alan Genel Toplam ha % 1,42 13,32 41,63-56,37 2,69 40,94 100,00 54

73 Erozyon Risk Durumu Proje kapsamında kullanılacak alanlar ġekil IV ġekil IV te verilmekte olup, alanlar çok hafif, hafif, orta ve güçlü risk grubundadır. Kaynak: -Türkiye Erozyon Risk Haritası, ġekil IV Proje Alanının Erozyon Riskini Gösterir Harita-01 Kaynak: -Türkiye Erozyon Risk Haritası, ġekil IV Proje Alanının Erozyon Riskini Gösterir Harita-02 55

74 Kaynak: -Türkiye Erozyon Risk Haritası, ġekil IV Proje Alanının Erozyon Riskini Gösterir Harita-03 Kaynak: -Türkiye Erozyon Risk Haritası, ġekil IV Proje Alanının Erozyon Riskini Gösterir Harita-04 56

75 Kaynak: -Türkiye Erozyon Risk Haritası, ġekil IV Proje Alanının Erozyon Riskini Gösterir Harita-05 IV.2.7. Tarım Alanları (Tarımsal GeliĢim Proje Alanları, Sulu ve Kuru Tarım Arazilerinin Büyüklüğü, Ürün Desenleri ve Bunların Yıllık Üretim Miktarları, Ürünlerin Ülke Tarımındaki Yeri ve Ekonomik Değeri), Proje alanında kuru koģullarda hububat, fiğ ve tütün tarımı yapılmaktadır. Sulu koģullarda ise silaj ve dane mısır, sebze, yonca, dane fasulye ve meyve tarımı yapılmaktadır. Proje alanı genelde engebeli bir yapıya sahiptir. Bu nedenle ilaçlama ve gübreleme olayları makine ile değil el ile ve sırt pompaları vasıtasıyla yapılmaktadır. Proje alanının ana ürünü kuru koģullarda yetiģtirilen ve aile iģgücünün yoğun olarak kullanıldığı tütün bitkisi olduğu bilinmektedir yılında çıkartılan Ģeker ve tütün yasası nedeniyle tütün lokomotif ürün olma özelliğini kaybetmiģtir. Kuru tarımın ağırlıklı bitkisi hububat ve fiğ tarımıdır. Hububat tarımı proje alanında özellikle kuru tarım arazilerinde en etkin tarım Ģekli olarak görülmektedir. Bu grup bitkilerden ağırlıklı olarak buğday yetiģtiriciliği ön planda olup, değiģik ekmeklik ve makarnalık çeģitlerin tarımı yapılmaktadır. Arpa tarımı yıldan yıla ivme kaybederek sınırlı oranlara kadar gerilemiģtir. Bu durum büyük ölçüde hayvancılık üretiminde yaģanılan olumsuz geliģmelere dayandırılabilir ise de, ikame suni yem çeģitliliğinin ve yaygınlığının artıģı da bu olumsuz süreci tetiklemiģtir. Bir diğer önemli yem bitkisi yonca ve silaj mısırdır. Besleyici özelliği oldukça yüksek olan bu hayvan yemleri yörede sulama olanakları çerçevesinde tarımı yapılabilir bitkidir. Projeli koģullarda en önemli bir hayvan yemi olarak yaygın tarım Ģansı bulacağı kesindir. Proje alanında karıģık olarak sebze tarımı da yapılmaktadır. Üretim fazlası yakın pazarlarda değerlendirilmektedir. 57

76 Meyvecilik iklim koģulları nedeniyle geliģme göstermiģtir. Meyvecilik adı altında ağırlıklı olarak elma tarımı yapılmaktadır. Proje alanında bulunan köylerde toplam 897 traktör bulunmaktadır. Traktörlerin tüm donanımları bulunmaktadır. Bu köylerde 6900 büyük baģ ve 1580 de küçükbaģ hayvan bulunmaktadır. Tarımsal etkinlikler büyük ölçüde mekanize olmuģtur demek oldukça iddialı bir yaklaģım olacaktır. Toprak iģleme araç ve gereçleri dıģında yaygın makine kullanımı çiftçilerin mali durumları ölçeğinde etkindir. Parsel geniģliklerinin küçüklüğü etkin toprak iģleme randımanını düģürmektedir. Gübre kullanımı etkin ve istenilen düzeylerdedir. Taban gübresi olarak kullanımı yaygındır. Üst gübre olarak ise % 26 A.Nitrat, üre ve % 33 lük A.Nitrat kullanılmaktadır. Tarımda ilaç kullanımı için aynı Ģeyleri söylemek pekte olanaklı değilse de, özellikle son yıllarda ciddi bir geliģme izlenebilmektedir. Yaygın olarak kullanılan grup, yabancı ot kontrol ilaçlarıdır. Gerek gübre ve gerekse de ilaç kullanımı sulu tarım koģullarının geliģimine paralel olarak mutlak artıģ gösterecektir. Proje alanında bulunan çiftçilerin ilçe ziraat mühendisliği ile sıkı iliģkileri bulunmaktadır. Yöre çiftçisine tarımsal destekler, bitkisel ve hayvansal üretim, mücadele ve gübre kullanımı konularında teorik ve pratik bilgiler aktarılmaktadır. T.C Ziraat Bankası tarım alanında baģlatmıģ olduğu basınçlı borulu sistemle ilgili kredi uygulaması devam etmektedir. Damla ve yağmurlama tesisi kuranlara faizsiz kredi verilmektedir. Çiftçiler damla ve yağmurlama tesisi kuracakları zaman firmalara projeyi yaptırıp bankaya müracaat ederek faizsiz krediyi azami 5 yıl ödemeli olarak kullanmaktadırlar. Arazi Sınıfları Dağılımı Proje alanında toplam ha alanda arazi sınıflandırma ve drenaj çalıģması yapılmıģtır. Yapılan çalıģmalar neticesinde 75 ha alan 1. Sınıf, 703 ha alan 2. Sınıf sulanabilir, ha alan 3. Sınıf sulanabilir, 142 ha alan geçici sulanamaz 5. sınıf ve ha alan ise sulanamaz 6. Sınıf alan olarak belirlenmiģtir. Arazi sınıfları dağılımı Tablo IV de verilmiģtir. Tablo IV Mevcut KoĢullarda Arazi Sınıfları Dağılımı SINIFLAR Geçici Sulanamaz Sulanamaz Sulanabilir Alan Genel Alan Alan Toplam ha % 1,42 13,32 41,63-56,37 2,69 40,94 100,00 Kültür ÇeĢitleri ve ekiliģ Oranları Yapılan anket çalıģmalarına göre, etüt alanında bugünkü koģullarda saptanan bitkiler ve ekiliģ oranları Tablo IV de verilmiģtir. 58

77 Tablo IV Bugünkü KoĢullarda Sulama Alanında YetiĢtirilen Bitkiler ve EkiliĢ Oranları Bitki Cinsi EkiliĢ Oranı % Hububat 46,0 Fiğ 18,2 K. Sebze 3,0 S. Mısır 8,7 D. Mısır 8,2 Tütün 6,8 Yonca 3,3 Meyve 5,8 Toplam 100,0 Tarımsal Üretim Değeri Bugünkü koģullarda etüt alanında tartılı ortalama ile dekara düģen tarımsal üretim değeri 502,86 TL/da olarak bulunmuģtur olup, Tablo IV te detaylandırılmıģtır. Tablo IV Bugünkü KoĢullarda Tartılı Ortalama ile Üretim Değeri Bitki Cinsi Dağılım Verim B.F Üretim Değeri Tar. Ort. Üret. (%) kg/da YTL/kg YTL/da Dğ. YTL/da Hububat 46, , ,00 101,20 Fiğ 18, , ,00 19,11 K. Sebze 3, , ,50 53,63 S. Mısır 8, , ,00 31,32 D. Mısır 8, , ,00 57,40 Tütün 6, , ,00 71,40 Yonca 3, , ,00 11,88 Meyve 5, , ,50 110,93 Buğday (saman) 500 0, ,00 46,00 Toplam 100,0 502,86 Tarımsal Üretim Gideri Tarımsal üretim gideri Tablo IV te verilmiģ olup toplam 176,73 TL/da olarak bulunmuģtur. Tablo IV Bugünkü KoĢullarda Tartılı Ortalama ile Üretim Gideri Üretim Gideri Tar. Ort. Üret. Bitki Cinsi EkiliĢ Oranı % YTL/da Gideri YTL/da Hububat (K) 46,0 142,65 65,62 Fiğ 18,2 89,58 16,30 K. Sebze 3,0 495,04 14,85 S. Mısır 8,7 201,45 17,53 D. Mısır 8,2 205,94 16,89 Tütün 6,8 289,79 19,71 Yonca 3,3 104,81 3,46 59

78 Üretim Gideri Tar. Ort. Üret. Bitki Cinsi EkiliĢ Oranı % YTL/da Gideri YTL/da Meyve 5,8 385,84 22,38 Toplam 100,0 176,73 Ulusal Tarım Geliri Bugünkü koģullarda etüt alanında dekara elde edilen ulusal tarım geliri 326,13 TL/da olarak hesaplanmıģ ve Tablo IV te verilmiģtir. Tablo IV Bugünkü KoĢullarda Ulusal Tarım Geliri Bitkisel Üretim Değeri YTL/da Bitkisel Üretim Gideri Ulusal Tarım Geliri YTL/da YTL/da 502,86 176,73 326,13 Projeden Sonra Beklenen Durum Projeli Bitki Deseni Projeli bitki deseni belirlenirken; proje alanının ekolojik koģulları, Türkiye nin genel tarım politikaları, ortalama iģletme geniģliği, pazar olanakları, yöre çiftçilerinin eğilim ve deneyimleri, halen sulanmakta olan yakın alanların tarımsal yapıları, yörede bulunan ve tarımla ilgili kamu ve özel kuruluģların görüģleri, bitki bazında göreli avantaj kaidesi yanında etütlerde görev alan teknik personelin kiģisel görüģ ve yaklaģımları etkili olmuģtur. Projeli koģullarda daha teknik bir tarım yapılacağı, ekim nöbeti sistemlerine uyulacağı, özellikle gerekli gübre ve ilaç kullanımının yaygınlık kazanacağı ve en önemlisi de zamanında ve yeterli suyun temin garantisi gibi genel savlardan hareketle, 3 'lü ekim nöbeti temel alınarak bitki deseni oluģturulmuģtur. Tablo IV Projeden Sonra Uygulanması Önerilen Projeli Bitki Deseni Sabit Tesis % I.Grup % II.Grup % III.Grup % Yonca 12 Hububat 26 S.Biber 6 S.Mısır 10 Meyve 10 K.Sebze 12 D.Mısır 8 Domates 8 Bostan 4 D.Fasulye Nöbetin ilk ayağını hububat grubu bitkiler oluģturmaktadır. Mevcut koģullardaki hububat tarımının büyük ölçekte proje dıģı sahalara kayacağı bir gerçektir. Ancak gene de toprak verimliliğinin devamı adına, ekim nöbetine uyulması gerekli bir koģul olarak kabul edilmelidir. Bu yaklaģımdan hareketle, hububat tarımının sürdürülebilirliğinin sağlanması açısından münavebenin bir ayağı olarak düģünülmüģtür. Ġkinci ayak yörenin geleneksel ürünü olan s.biber, k.sebze ve domates olarak önerilmektedir. Projeli koģullarda s.mısır, d.mısır, bostan ve d.fasulye ekim nöbetinin üçüncü ayağını oluģturmaktadır. 60

79 Proje alanı iklim faktörleri ve vegetasyon süreci 2. ürün Ģansına olanak sağlamaktadır. Ġkinci ürün olarak da iģgücü de dikkate alınarak hububat % sini yarısı kadar hayvancılık için silaj mısır önerilmiģtir. Önerilen bitkilere ait verimler, uygulanacak olan sulama yönteminin getirisi dikkate alınarak bölge ortalamalarına uygun olarak alınmıģ, toprak yapısı, sulama olanaklarının durumu, mevcut tarımsal yapı ile çiftçi bazındaki eylemsel pratikler gibi genel savlardan hareketle belirlenmeye çalıģılmıģtır. Sulama sistemi kapalı basınçlı sistem halinde yağmurlama ve damlama sulama yöntemleri Ģeklinde önerilmektedir. Önerilen projeli bitki deseni Tablo IV de verilmektedir. Tablo IV Projeli KoĢullarda Sulama Alanında YetiĢtirilen Bitkiler ve EkiliĢ Oranları Bitki Cinsi EkiliĢ Oranı Hububat 26,0 K. Sebze 12,0 Domates 8,0 S. Biber 6,0 S. Mısır 10,0 D. Mısır 8,0 Bostan 4,0 D. Fasulye 4,0 Yonca 12,0 Meyve 10,0 Silaj mısır (2) 13,0 Toplam 113,0 GeliĢme ve Adaptasyon Süreci Projenin hayata geçmesiyle birlikte beklenen üretim artıģlarına ulaģmada belli bir süreç geçecektir. Bu artıģ patern ve verim geliģmelerinin yanı sıra saha açılımlarını da kapsayacaktır. Bu bağlamda geliģim periyodu hesaplamaları yapılmıģ ve Tablo IV de detaylandırılmıģtır. 61

80 D.FASULYE 4 159,62 6,38 YONCA 12 79,23 9,51 MEYVE ,32 42,83 SĠLAJ MISIR (2) ,98 16,38 DSĠ 7. Bölge (Samsun) Müdürlüğü TOPLAM 113,00 311,64 Tablo IV GeliĢme Periyodu Katsayılarının Hesaplanması Tablo:6.11 Gelişme Periyodu Katsayısının Hesaplanması Projeli Koşullarda Mev.Koş. Proje Gelişme Artan Ort.Glş Bitki Cinsi Üretim Tar.Ort. Tar.Ort. Ġle Art. Değerin Periyot Dağılım Değeri Üretim Üretim Üretim Yıl Periyot Ġnd.Kıy. Katsay. % YTL/da Değeri Değeri Değeri Katsay. YTL/da YTL/da YTL/da YTL/da HUBUBAT P ,00 132,60 147,20-14,60 5 0,901-13,15 M K,SEBZE P ,00 204,75 204,75 5 0, ,48 M ,00 68,25 53,63 14,62 3 0,949 13,87 DOMATES P ,00 342,00 342,00 5 0, ,14 M S.BĠBER P ,00 135,00 135,00 5 0, ,64 M S.MISIR P ,00 54,00 31,32 22,68 3 0,949 21,52 M D.MISIR P 8 840,00 67,20 57,40 9,80 3 0,949 9,30 M BOSTAN ( KAVUN ) P 4 900,00 36,00 36,00 5 0,901 32,44 M D.FASULYE P 4 980,00 39,20 39,20 5 0,901 35,32 M YONCA P 8,7 500,00 43,50 43,50 5 0,901 39,19 M 3,3 500,00 16,50 11,88 4,62 3 0,949 4,38 MEYVE P 4,2 2437,50 102,38 102,38 7 0,855 87,53 M 5,8 2437,50 141,38 110,93 30,45 5 0,901 27,43 SĠLAJ (2) P ,00 58,50 58,50 5 0,901 52,71 M FĠĞ P 19,11-19,11 5 0,901-17,22 M TÜTÜN P 71,40-71,40 5 0,901-64,33 M 0,00 0,00 TOPLAM 113, ,25 502,87 938,38 843,25 0,899 Tarımsal Üretim Değeri Projeli koģullarda optimal verime ulaģıldığında birim alandan elde edilebilecek tarımsal üretim değeri 1441,25 TL/ da olarak hesaplanmıģtır ve Tablo IV da verilmiģtir. Tablo IV Projeli KoĢullarda Tartılı Ortalama ile Üretim Değeri Bitki Cinsi Dağılım Verim B.F Üretim Değeri Tar. Ort. Üret. (%) kg/da YTL/kg YTL/da Dğ. YTL/da Hububat 26, , ,00 85,80 K. Sebze 12, , ,00 273,00 Domates 8, , ,00 342,00 S. Biber 6, , ,00 135,00 S. Mısır 10, , ,00 54,00 D. Mısır 8, , ,00 67,20 Bostan 4, , ,00 36,00 D. Fasulye 4, , ,00 39,20 Yonca 12, , ,00 60,00 Meyve 10, , ,50 243,75 Silaj mısır (2) 13, , ,00 58,50 Buğday (saman) 900 0, ,00 46,80 Toplam 113,0 1441,25 62

81 Tarımsal Giderler Projeli koģullarda elde edilecek tarımsal üretim değerine ulaģabilmek için yapılacak giderler toplamı 311,64 TL/da olarak bulunmuģtur ve Tablo IV da verilmiģtir. Tablo IV Projeli KoĢullarda Tartılı Ortalama ile Üretim Gideri Bitki Cinsi Dağılım Üretim Gideri Tar. Ort. Üret. (%) YTL/da Gideri. YTL/da Hububat 26,0 159,81 41,55 K. Sebze 12,0 534,34 64,12 Domates 8,0 692,93 55,43 S. Biber 6,0 622,64 37,36 S. Mısır 10,0 155,05 15,51 D. Mısır 8,0 189,71 15,18 Bostan 4,0 184,83 7,39 D. Fasulye 4,0 159,62 6,38 Yonca 12,0 79,23 9,51 Meyve 10,0 428,32 42,83 Silaj mısır (2) 13,0 125,98 16,38 Toplam 113,0 311,64 Ulusal Tarım Geliri Projeli koģullarda elde edilen üretim değeri ve üretim gideri farkı da tablo IV de hesaplanmıģtır. Üretim gelirindeki önemli artıģa karģın, giderlerdeki sınırlı artıģ dikkat çekici olabilecektir. Bilindiği gibi küçük su iģleri kapsamında değerlendirilen projelerde ulusal tarım geliri esas alınmakta, üretime ulaģımda yapılan giderler içerisinde de iģçilikler değerlendirme dıģı kalmaktadır. Proje ile sağlanacak en önemli katkılar ise ürün artıģında sağlanabilecek artıģlardır. Bu noktada da özellikle iģgücü ağırlıklı girdiler etkili olmaktadır. Bunların değerlendirme dıģı bırakılıyor oluģları bu tablonun açıklaması olarak verilebilecektir. Tablo IV Projeli KoĢullarda Ulusal Tarım Geliri Bitkisel Üretim Değeri YTL/da Bitkisel Üretim Gideri YTL/da Ulusal Tarım Geliri YTL/da 1441,25 311, ,61 Ulusal Tarım Gelir ArtıĢı ve ĠndirgenmiĢ Değeri Projeli ile ulaģılacak ulusal tarım gelir artıģı ve bunun indirgenmiģ değeri Tablo IV de verilmiģtir. 63

82 Tablo IV Proje ile OluĢacak ĠndirgenmiĢ Ulusal Tarım Gelir ArtıĢı Prj. KoĢullarda Ulusal Tarım Gl.YTL/da Developman Per. Katsayısı Prj. Tarım Gel. ĠndirgenmiĢ Dğ. YTL/da Mv. KoĢullarda Ulusal Tarım Gl. YTL/da Artan Ulusal Tarım Geliri YTL/da 1129,61 0, ,10 326,13 688,97 Toplam Alan Ġçin Ulusal Tarım Geliri ve ĠndirgenmiĢ Kıymeti Tablo IV te tüm sulama alanı için bulunan gelir artıģı ve bunun indirgenmiģ Ģekli verilmektedir. Tablo IV Sulama Alanının Toplam ĠndirgenmiĢ Tarım Geliri Mevcut KoĢullarda Ulusal Tarım Geliri Projeli KoĢullarda Ulusal Tarım Geliri Developman Periyodu Katsayısı Projeli KoĢullarda Ulusal Tarım Gelirinin Ġnd. Değ. Artan Ulusal Tarım Geliri Toplamı YTL/da Net Saha (da) Brüt Saha (da) Toplam Saha Geliri YTL 326, , , ,60 0,899 0, , ,90 688, ,66 Projeli KoĢullarda Tarımı Önerilen Her Bitki Ġçin Belirlenen YetiĢme Süreleri Tablo IV te Projeli koģullarda tarımı önerilen her bitki için belirlenen yetiģme süreleri verilmiģtir. Sabit tesisler için yörede görülen ilk ve son don tarihleri esas olarak alınmıģtır. 64

83 Bitki Cinsi Tablo IV Bitkilerin YetiĢme Süreleri AYLAR YetiĢme Süreleri Sulama Yöntemi Hububat *********************** ************ ************ ************************* ************* *********** ************ *** ******* ************* / Yağmurlama K.Sebze ***** ************************* ************* *********** ****** / Damlama Domates ***** ************************* ************* *********** ************ *** / Damlama S.Biber ************************* ************* *********** ************ ***** / Damlama S. Mısır ** ************ ************************* ************* *********** ************************ *** / Yağmurlama D. Mısır **** ************************* ************* ******* / Yağmurlama Bostan ********* ************* ************* *********** ****** / Damlama D.Fasulye **** ************************************** *********** ** / Damlama Yonca *********************** *********** ************************************************************************************* *********************** / Yağmurlama Meyve *********************************** ************************************* ************************ ************************ *********************** / Damlama Silaj Mısır (2) *********** ************************ ************ ******* / Yağmurlama (Kaynak: Samsun İli Göl-Su Göletleri ve Sulamaları Alaçam Taşkelik Göleti Ön İnceleme Raporu, 2013). 65

84 IV.2.8. Orman Alanları (Ağaç Türleri ve Miktarları, Kapladığı Alan Büyüklükleri ve Kapalılığı Bunların Mevcut ve Planlanan Koruma ve/veya Kullanım Amaçları, 1/ Ölçekli MeĢcere Haritası), Söz konusu proje için, Amasya Orman Bölge Müdürlüğü ne gerekli baģvurular yapılmıģtır. Orman Genel Müdürlüğü nden 1/ Ölçekli Mesçere Haritaları temin edilmiģ olup, proje üniteleri üzerine iģlenmiģtir (Bkz. Ek-9, Mesçere Haritası). Proje sahasının bulunduğu orman alanı miktarı m 2 dir (Bkz. Ek-12, Amasya Orman Bölge Müdürlüğü nden Temin Edilen ÇED Ġnceleme ve Değerlendirme Formu). Proje ünitelerinin mesçere tipleri ise Tablo IV de verilmiģtir. Tablo IV Proje Ünitelerinin MeĢcere Tipleri Gölet Gövdesi Ünite Kırma-Eleme Tesisi Hazır Beton Santrali ġantiye Ana Ġletim Hattı Gölet Alanı T-B-1 ve T-B-2 Geçirimsiz Malzeme Alanı T-K-1 Kaya Malzeme Alanı MeĢcere Tipi Z-1, MDya3 MDya3 MDya3 MDya3 Z, Z-1, Mab3 MDya3, Knb3, KnGnb3, Z-1, Z-3, Z-4, MGna3, MGnab3, BM, KnMb3, GnMab3, BM-2, GnMa3 Z, BM BKn3, Knbc2-1 Sulama Alanı Z-1, Z, Ma3, MGna3, Mab3, BM, Mab, Mab-3-2, Z-3 Projenin ÇED çalıģmaları tamamlandıktan sonra inģaat aģaması baģlamadan, T.C. Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü nden gerekli izinler alınacaktır. Bu aģamada öncelikle arazi ve kadastro araģtırmaları gerçekleģtirilecek, haritalar hazırlanacak kesin mülkiyet durumları belirlenecektir. Projede kullanılacak orman alanı miktarı, kesilecek ağaç miktarı ve ağaç türleri v.s. izin aģamasında hazırlanacak 1/1.000 ölçekli ağaç röleve planları ile belirlenecektir. Proje kapsamında bulunan T-K-1 Kaya Malzeme Alanı (IIa Grubu Bazalt Ocağı), ormanlık alan olup, Orman Kanununun 16 ncı maddesinin Uygulama Yönetmeliği nin 16 ncı maddesi ikinci fıkrasında yer alan; Rehabilitasyon projeleri; madencilik faaliyeti sonucunda oluģabilecek topoğrafik yapının madenin iģletme projesine göre belirlenmesi sonrasında, rehabilite ile oluģturulabilecek yeni topoğrafyanın belirlenmesi, toprak ıslahı ve orman kurma esasları dikkate alınarak ormancılık bürosu mensuplarınca düzenlenir. Ġzin sahibince rehabilitasyon projesinin uygulanacağı taahhüt edilir. Hükmü kapsamında söz konusu T-K-1 Kaya Malzeme Alanı (IIa Grubu Bazalt Ocağı) için rehabilitasyon projesi hazırlanmıģ olup, Ek-25 te verilmiģtir. 66

85 IV.2.9. Koruma Alanları (Milli Parklar, Tabiat Parkları, Sulak Alanlar, Tabiat Anıtları, Tabiatı Koruma Alanları, Yaban Hayatı Koruma Alanları, Biyogenetik Rezerv Alanları, Biyosfer Rezervleri, Doğal Sit ve Anıtlar, Tarihi, Kültürel Sitler, Özel Çevre Koruma Bölgeleri, Özel Çevre Koruma Alanları, Turizm Alan ve Merkezleri, Mera Kanunu Kapsamındaki Alanlar, Projenin Korunan Alanlara Uzaklıklıklarının 1/ lik Haritada Gösterilmesi), Hassasiyet Derecesi tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren ÇED Yönetmeliği, Ek-V te yer alan duyarlı yöreler listesi uyarınca proje sahası içerisinde; 1. Ülkemiz Mevzuatı Uyarınca Korunması Gerekli Alanlar a) 09/08/1983 tarihli ve 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu nun 2 nci maddesinde tanımlanan ve bu Kanunun 3 üncü maddesi uyarınca belirlenen "Tabiat Parkları", "Tabiat Anıtları" ve "Tabiat Koruma Alanları" bulunmamaktadır (Bkz. Ek-6, Korunan Alanları Gösterir Harita). Proje kapsamında bulunan Ģantiye alanları, gölet göl sahası ve sulama alanlarına 10 km mesafe içerisinde "Tabiat Parkları", "Tabiat Anıtları" ve "Tabiat Koruma Alanları" bulunmamaktadır. b) 01/07/2003 tarihli ve 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu uyarınca T.C. Çevre ve ġehircilik Bakanlığı nca belirlenen "Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve Yaban Hayvanı YerleĢtirme Alanları"; Proje kapsamındaki, TaĢkelik T-B-1 ve T-B-2 Geçirimsiz Malzeme Alanları, TaĢkelik Sulama Alanı, TaĢkelik Göl Alanı ve TaĢkelik Ana Ġletim Hattının bir kısmı Devlet avlağı içerisinde kalmaktadır (Bkz. Ek-7, Ava Açık ve Kapalı Alanlar Haritası). c) 21/07/1983 tarihli ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu nun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının "Tanımlar" baģlıklı (a) bendinin 1, 2, 3 ve 5 inci alt bentlerinde "Kültür Varlıkları", "Tabiat Varlıkları", "Sit" ve "Koruma Alanı" olarak tanımlanan ve aynı kanun ile tarihli ve 3386 sayılı Kanunun (2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu nun Bazı Maddelerinin DeğiĢtirilmesi ve Bu Kanuna Bazı Maddelerin Eklenmesi Hakkında Kanun) ilgili maddeleri uyarınca tespiti ve tescili yapılan alanlar kapsamında, Proje kapsamındaki sulama alanları kapsamında yer alan Yenice Köyü sınırları içinde kalan Dedetepe Höyüğü dıģında diğer alanlarda 3386 ve 5226 sayılı yasalarla değiģik 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamına giren, mimari, tarihi, arkeolojik ve diğer önem ve özellikleri barındıran herhangi bir taģınmaz kültür varlığına rastlanmamıģtır (Bkz. Ek-8, Samsun Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü GörüĢ Yazısı). ç) 22/03/1971 tarihli ve 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu kapsamında olan Su Ürünleri Ġstihsal ve Üreme Sahaları, 67

86 Proje kapsamındaki, T-K-1 Kaya Malzeme Alanı nın (IIa Grubu Bazalt Ocağı) doğu yönünde 40 m uzaklıkta Filik Deresi, Kocaosman Deresi; TaĢkelik Sulama Alanı içerisinde, Budak, Muratlı, Ġncirli, Gökçeboğaz, Hakimin, Sarılık, BektaĢ, Abuzlar, Kabak Dereleri, TaĢkelik Çayı, Cansız, Karadus, ġahinli ve Kabayer Dereleri bulunmaktadır. d) 31/12/2004 tarihli ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği nin 17, 18, 19 ve 20 nci maddelerinde tanımlanan alanlar, içerisinde kalmamaktadır. e) 02/11/1986 tarihli ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği nin 49 uncu maddesinde tanımlanan "Hassas Kirlenme Bölgeleri", içerisinde kalmamaktadır. f) 09/08/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanunu nun 9 uncu maddesi uyarınca Bakanlar Kurulu tarafından "Özel Çevre Koruma Bölgeleri" olarak tespit ve ilan edilen alanlar, içerisinde kalmamaktadır. g) 18/11/1983 tarihli ve 2960 sayılı Boğaziçi Kanunu na göre koruma altına alınan alanlar, içerisinde kalmamaktadır. ğ) 31/08/1956 tarihli ve 6831 sayılı Orman Kanunu uyarınca orman alanı sayılan yerler, içerisinde kalmaktadır. Ek-9 da verilen MeĢcere Haritası na göre; -Gölet Gövdesi, MeĢe ağırlıklı diğer yapraklı gençlik çağı kapalı meģceresi, -Gölet alanının bir bölümü kapalı Kayın ağırlıklı Gürgen sırıklık direklik çağ meģceresi, kapalı sırıklık direklik çağı saf Kayın meģceresi, MeĢe ağırlıklı diğer yapraklı gençlik çağı kapalı meģceresi, MeĢe ağırlıklı Gürgen gençlik çağı kapalı meģceresi, bozuk MeĢe meģceresi, kapalı Kayın ağırlıklı MeĢe sırıklık direklik çağ meģceresi, MeĢe ağırlıklı Gürgen gençlik - sırıklık direklik çağı kapalı meģceresi, kapalı Kayın ağırlıklı MeĢe gençlik - sırıklık direklik çağ meģceresi ve tarım arazisi, -Ġletim Hattı nın büyük bir bölümü tarım arazisi, çok küçük bir kısmı kapalı gençlik - sırıklık direklik çağı saf MeĢe meģceresi, -Sulama alanlarının büyük bir bölümü tarım arazisi, geriye kalan küçük kısmı kapalı gençlik - sırıklık direklik çağı saf MeĢe meģceresi, kapalı gençlik çağı saf MeĢe meģceresi, Bozuk MeĢe meģceresi, MeĢe ağırlıklı Gürgen gençlik çağı kapalı meģceresi, -T-B-1 ve T-B-2 Geçirimsiz Malzeme Alanları, tarım arazisi ve bozuk meģe meģceresi -T-K-1 Kaya Malzeme Alanı (IIa Grubu Bazalt Ocağı) ise bozuk kapalı saf Kayın meģceresi ve orta gevģek yoğunlukta sırıklık direklik ince ağaçlık çağı saf Kayın meģceresi dahilindedir. Orman alanları için kamulaģtırma söz konusu olmadığından, proje kapsamında bulunan orman alanları için 6831 sayılı Orman Kanunu nun 16 ve 17 nci maddeleri gereğince gerekli izinler alınacaktır. 68

87 h) tarihli ve 3621 sayılı Kıyı Kanunu gereğince yapı yasağı getirilen alanlar bulunmamaktadır. ı) tarihli ve 3573 sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin AĢılattırılması Hakkında Kanunda belirtilen alanlar bulunmamaktadır. i) 25/02/1998 tarihli ve 4342 sayılı Mera Kanununda belirtilen alanlar, içerisinde kalmamaktadır. j) 17/05/2005 tarihli ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği ile 26/08/2010 tarihli ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren, Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği nde DeğiĢiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik, Ek-II Tampon Bölgede Yapılması Bakanlık Ġznine Tabi Olan Faaliyetler kapsamında olup, Kaya Malzeme ve Geçirimsiz Malzeme Ocakları 1.3. TaĢ ocakları, açık ocak madenciliği, patlatma yapılarak maden çıkarılan ocaklar kapsamında, gölet alanı ise Su depolama tesisleri (baraj ve göletler) kapsamında, değerlendirilmekte olup, yönetmelik kapsamında DKMP Genel Müdürlüğü nden gerekli izinler alınacaktır. 2. Ülkemizin Taraf Olduğu Uluslararası Sözleşmeler Uyarınca Korunması Gerekli Alanlar a) tarihli ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren "Avrupa nın Yaban Hayatı ve YaĢama Ortamlarını Koruma SözleĢmesi" (BERN SözleĢmesi) uyarınca koruma altına alınmıģ alanlardan "Önemli Deniz Kaplumbağası Üreme Alanları"nda belirtilen I. ve II. Koruma Bölgeleri, "Akdeniz Foku YaĢama ve Üreme Alanları" bulunmamaktadır. b) tarih ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren "Akdeniz in Kirlenmeye KarĢı Korunması SözleĢmesi" (Barcelona SözleĢmesi) uyarınca korumaya alınan alanlar bulunmamaktadır. ı) tarihli ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanan "Akdeniz de Özel Koruma Alanlarının Korunmasına Ait Protokol" gereği ülkemizde "Özel Koruma Alanı" olarak belirlenmiģ alanlar bulunmamaktadır. ıı) tarihli Cenova Bildirgesi gereği seçilmiģ BirleĢmiĢ Milletler Çevre Programı tarafından yayımlanmıģ olan "Akdeniz de Ortak Öneme Sahip 100 Kıyısal Tarihi Sit" listesinde yer alan alanlar bulunmamaktadır. ııı) Cenova Deklerasyonu nun 17. maddesinde yer alan "Akdeniz e Has Nesli Tehlikede Olan Deniz Türlerinin" yaģama ve beslenme ortamı olan kıyısal alanlar bulunmamaktadır. c) tarihli ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren "Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması SözleĢmesi"nin 1. ve 2. maddeleri gereğince Kültür Bakanlığı tarafından koruma altına alınan "Kültürel Miras" ve "Doğal Miras" statüsü verilen kültürel, tarihi ve doğal alanlar; 69

88 Proje alanı, 383 sayılı Kanun Hükmünde Kararname uyarınca Bakanlar Kurulu Kararı ile ilan edilmiģ herhangi bir Özel Çevre Koruma Bölgesi ve 4957/2634 sayılı Turizmi TeĢvik Kanunu kapsamında Bakanlar Kurulu Kararı ile ilan edilen herhangi bir Turizm Merkezi veya Kültür ve Turizm Koruma ve GeliĢim Bölgesi sınırları içerisinde kalmamaktadır. Proje kapsamındaki sulama alanları kapsamında yer alan Yenice Köyü sınırları içinde Dedetepe Höyüğü kültürel sit alanı bulunmaktadır. Diğer alanlarda 3386 ve 5226 sayılı yasalarla değiģik 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamına giren, mimari, tarihi, arkeolojik ve diğer önem ve özellikleri barındıran herhangi bir taģınmaz kültür varlığına rastlanmamıģtır (Bkz. Ek-8, Samsun Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü GörüĢ Yazısı). ç) tarihli ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren "Özellikle Su KuĢları YaĢama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanların Korunması SözleĢmesi" (RAMSAR SözleĢmesi) uyarınca koruma altına alınmıģ alanlar bulunmamaktadır. d) tarihli ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Avrupa Peyzaj SözleĢmesi gereği korunması gereken alanlar bulunmamaktadır. 3. Korunması Gereken Alanlar a) Onaylı Çevre Düzeni Planlarında, mevcut özellikleri korunacak alan olarak tespit edilen ve yapılaģma yasağı getirilen alanlar (Tabii karakteri korunacak alan, biogenetik rezerv alanları, jeotermal alanlar ve benzeri), Proje alanı, 1/ Ölçekli Samsun-Çorum-Tokat Planlama Bölgesi içerisinde kalmakta olup, Ek-2 de verilen Samsun-Çorum-Tokat Planlama Bölgesi 1/ Ölçekli Onaylı Çevre Düzeni Planı nda görülebilir. b) Tarım Alanları: Tarımsal kalkınma alanları, sulanan, sulanması mümkün ve arazi kullanma kabiliyet sınıfları I, II, III ve IV olan alanlar, yağıģa bağlı tarımda kullanılan I. ve II. sınıf ile, özel mahsul plantasyon alanlarının tamamı, TaĢkelik Göleti ve Sulaması Projesi, SUĠġ Proje Müh. Ve MüĢ. Ltd. ġti. tarafından hazırlanan KamulaĢtırma Planlama Raporu verilerine göre; Göl alanı tamamen ormanla kaplıdır. Ormanın mescere tipi de meģe, kayın ve gürgen den oluģmaktadır (MKnbc3). Aksın olduğu yerde yaklaģık 10 da kuru tarım arazisi bulunmaktadır. Dere yatağı boyunca da köylüler tarafından dikilmiģ yerli kavak bulunmaktadır. TaĢkelik Göleti nin membasında Ayin Deresi Mahallesi nin bulunduğu mevkide Bafra Ġlçesi ne bağlı 23 köye içme ve kullanma suyu sağlayan arıtma tesisi bulunmaktadır. Arıtma tesisinden çıkıp köylere içme ve kullanma suyu götüren isale hattı rezervuar içinden geçmektedir. Ayin Deresi Mahallesi nde bulunan evler mutlak koruma alanına girmektedir. 70

89 TaĢkelik Göleti nden sulama alanına sulama suyu götürecek ana kanal uzunluğu m uzunluğundadır. Bu ana kanalın kapladığı tarım alanı da 526 da dır. Ana kanal sulama alanının kenarından ve içinden geçmektedir. Ana kanal güzergahının geçtiği 526 da lık tarım alanında % 40 kuru, % 60 da sulu koģullarda tarım yapılmaktadır. TaĢkelik Göleti göl alanında tarım arazisi bulunmamaktadır. Sadece aksın olduğu yerde 30 da kuru tarım yapılan arazi vardır. Söz konusu alanda bulunan 30 da KT sınıfındaki tarım arazisinde hububat ve tütün tarımı yapılmaktadır. c) Sulak Alanlar: Doğal veya yapay, devamlı veya geçici, suların durgun veya akıntılı, tatlı, acı veya tuzlu, denizlerin gel-git hareketinin çekilme devresinde 6 metreyi geçmeyen derinlikleri kapsayan, baģta su kuģları olmak üzere canlıların yaģama ortamı olarak önem taģıyan bütün sular, bataklık sazlık ve turbiyeler ile bu alanların kıyı kenar çizgisinden itibaren kara tarafına doğru ekolojik açıdan sulak alan kalan yerler, Proje kapsamındaki, T-K-1 Kaya Malzeme Alanı nın (IIa Grubu Bazalt Ocağı) doğu yönünde 40 m uzaklıkta Filik Deresi, Kocaosman Deresi; TaĢkelik Sulama Alanı içerisinde, Budak, Muratlı, Ġncirli, Gökçeboğaz, Hakimin, Sarılık, BektaĢ, Abuzlar, Kabak Dereleri, TaĢkelik Çayı, Cansız, Karadus, ġahinli ve Kabayer Dereleri geçmektedir. ç) Göller, akarsular ve yeraltı suyu iģletme sahaları; içerisinde kalmamaktadır. d) Bilimsel araģtırmalar için önem arzeden ve/veya nesli tehlikeye düģmüģ veya düģebilir türler ve ülkemiz için endemik olan türlerin yaģama ortamı olan alanlar, biyosfer rezervi, biyotoplar, biyogenetik rezerv alanları, benzersiz özelliklerdeki jeolojik ve jeomorfolojik oluģumların bulunduğu alanlar, içerisinde kalmamaktadır. IV Ġç Sulardaki (Göl, Akarsu) Canlı Türleri (Bu Türlerin Tabii Karakterleri, Ulusal ve Uluslararası Mevzuatla Koruma Altına Alınan Türler; Bunların Üreme, Beslenme, Sığınma ve YaĢama Ortamları; Bu Ortamlar Için Belirlenen Koruma Kararları,) Proje kapsamında alanın içsularındaki canlı türlerini belirlemeye yönelik Hidrobiyolojik (Sucul YaĢam) Değerlendirme çalıģmaları Uzman Biyolog Sezer Topaloğlu tarafından gerçekleģtirilmiģtir. Söz konusu proje kapsamında, TaĢkelik Çayı içsularında bulunan canlı türlerine ait bilgilere aģağıda kısaca değinilmiģ olup, türler Ek-10, Ekolojik Değerlendirme Raporu içerisinde Tablo 10 da listelenmiģtir. Alburnoides bipunctatus (Bloch, 1782), akarsuların bol oksijenli, akıntılı suları tercih eder. Genellikle sürüler halinde bazen de tek tek bulunur. Küçük canlılarla beslenir. Ekonomik değeri yoktur. Capoeta tinca (Heckel, 1843), sürüler halinde derelerin akıntılı yukarı kesimlerinde yaģar. Böceklerle beslenir. Eti için avlanır. 71

90 Capoeta sieboldi (Steindachner, 1864), derelerin akıntılı kesimlerinde yaģar. Anadolu da, Karadeniz'e akan akarsu sistemlerinde yaygın olarak bulunmaktadır. Böceklerle beslenir. Eti için avlanır. Cobitis splendens Erkakan, 1998, Derelerin kumlu, çakıllı ve taģlı alanlarında yaģar. Bu balıkların hemen hepsi cm derinliğindeki sularda yaģayabilirler. Bu balıklar içerisinde ekonomik değeri olan balık türleri Capoeta cinsine ait türlerdir. Bu balık türleri Mayıs- Temmuz ayları arasına dere sularına yumurta bırakırlar. Bu dönemde dere suyunun yeterli düzeyde olması balıkların üreme fonksiyonlarını daha iyi yapmalarını sağlamaktadır. IV Flora ve Fauna (Türler, Endemik Özellikle Lokal Endemik Bitki Türleri, Alanda Doğal Olarak YaĢayan Hayvan Türleri, Ulusal ve Uluslararası Mevzuatla Koruma Altına Alınan Türler, Nadir ve Nesli Tehlikeye DüĢmüĢ Türler ve Bunların Alandaki BulunuĢ Yerleri, Av Hayvanlarının Adları, Popülasyonları ve Bunlar Için Alınan Merkez Av Komisyonu Kararları) Proje Alanındaki Vejetasyon Tiplerinin Bir Harita Üzerinde Gösterilmesi. Projeden ve ÇalıĢmalardan Etkilenecek Canlılar Için Alınması Gereken Koruma Önlemleri (InĢaat ve IĢletme AĢamasında). Arazide Yapılacak Flora ÇalıĢmalarının Vejetasyon Döneminde GerçekleĢtirilmesi ve Bu Dönemin Belirtilmesi, Proje alanı ve yakın çevresine ait Ekolojik Değerlendirmeler, 2013 yılı Mayıs ayı içinde gerçekleģtirilen kısa süreli arazi gözlemleri ve literatür çalıģmalarına dayalı olarak Uzman Biyolog Sezer Topaloğlu tarafından hazırlanmıģ olup, Ek-10, Ekolojik Değerlendirme Raporu ile verilmiģtir. Proje kapsamında hazırlanan Değerlendirme Raporu sonuçlarına aģağıda kısaca değinilmektedir. Fitoekolojik (Floristik) Değerlendirme Sonuç ve Öneriler Davis tarafından Türkiye florasında kullanılan kareleme sistemine göre araģtırma alanı A5 karesi içinde yer almaktadır. GerçekleĢtirilen literatür taraması sonucu alanda 11 adet endemik bitki türü tespit edilmiģ olup Türkiye florası ortalamasının oldukça altındadır. Bunun en önemli sebebi Avrupa-Sibirya Fitocoğrafik bölgesinin egemen olduğu Karadeniz Bölgesi nde dağ silsilelerinin denize paralel uzanması nedeniyle izolasyonun gerçekleģmemiģ olmasıdır. Endemik bitkilerin tamamı IUCN kategorilerine göre sınıflandırılmıģ olup 10 adet LR (Ic) ve 1 adet LR (nt) bitki türü bulunmaktadır. Buna göre alanda tehdit kategorisi yüksek (VU ve EN) türe rastlanmamıģtır. Alanda BERN sözleģmesi ile koruma altına alınan bitki türü tespit edilmemiģtir. Bölge genel anlamda Avrupa-Sibirya bitki coğrafyası bölgesinde yer almakla birlikte alt kesimlerde Öksin kökenli türler yoğunlukta iken üst kesimlerde hirkaniyen türler dominant duruma geçer. Bu da alanın alt kesimlerinin Öksin Provensi sınırları içinde bulunduğunu göstermektedir. Belirlenen bu türler neredeyse tüm Karadeniz Bölgesi nde yaygın olup özel bir koruma gerektirmemektedir. 72

91 Planlanan projenin gerçekleģmesi durumunda akarsu boyunca normal akıģ engellenmiģ olacaktır. Bu durum baģta dere yatağındaki riparian vejetasyon olmak üzere hat boyunca suya bağlı ekosistemler için olumsuz etkiler yaratacaktır. Nehir yatağından su alındıktan sonra dik ve derin vadileri kat ederek düģüģ noktasına ulaģtırılacaktır. Ġletim sisteminin yapımı toprak altından borularla aç-kapa sistemi ile planlandığından habitatlar üzerinde tahribat minimum düzeyde olacaktır. Ġletim sistemi ve yol vb. faaliyetlerle habitatlarda meydana gelecek deformasyonların Ekolojik Restorasyon ilkelerine uygun olarak restore edilmesi mutlaka sağlanmalıdır. Habitatlarda fizyonomiye hakim olan bitki türlerinin oluģturduğu sinekolojik (Fitosoyolojik) ünitelerin yapısının korunması birincil önceliktir. ĠnĢaat sürecinde ya da daha evvel özellikle faaliyet alanı ve yakın çevresinde bulunabilecek yukarıda belirtilen tehdit altındaki taksonların tohumları mutlaka toplanmalıdır. Tohumların bir kısmı ilgili Tohum Gen Bankalarına ulaģtırılmalıdır. Koruma gerektiren türler tohum ya da fide olarak ekolojik özellikleri yakın olan alan dıģı habitatlara taģınarak (Ex-Situ) yeni populasyonlar oluģturulmalıdır. Yeni habitatlarda tohumların çimlenme baģarıları ve fidelerin hayatta kalma baģarıları izlenmelidir. Dere yatağına türlerin ihtiyacı oranında su verilmesinin Riparian vejetasyonun devamlılığı açısından önemlidir. Sonuç olarak; proje alanı ve çevresinde floristik çeģitliliğin ve habitat bütünlüğünün korunması floristik çeģitliliğin devamı açısından önemlidir. ĠnĢaat faaliyetlerinden etkilenecek alanlarda Ekolojik Restorasyon ilkelerine uygun olarak bir restorasyonun gerçekleģtirilmesi ve yukarıda bahsedilen diğer önlemlerin alınmasının floristik çeģitlilik üzerindeki olumsuz etkileri minimuma indireceği varsayılmaktadır. Faunistik Değerlendirme Sonuç ve Öneriler Alanın biyolojik ve ekolojik karakterini oluģturan önemli unsurlar (Biyotoplar, Türler ve Süreçler) değerlendirme açısından bir odak oluģturur. Göletin yer aldığı ekolojik zon farklı yaģam alanlarını içinde barındırması, bu biyotopların ihtiva ettiği tür çeģitliliği, bu türlerin birbirleri ve çevreleriyle olan iliģkileri değerlendirmelerde göz önünde tutulmalıdır. Alanın özgün değeri kuģ göç yolu üzerinde olmasıdır. Proje sahası, TaĢkelik Deresi boyunca olup, karasal ve sucul habitatları içeren orman ve kayalık biyotoplarından oluģmaktadır. Alana daha çok yaprak döken türlerin dominant olduğu mezofil karakterli bir orman vejetasyonu hâkimdir. Gölet çalıģması biyotoplarda boyutsal bir kayıba yol açmayacak olmakla birlikte, kontrollu ağaç kesimi, kazma gibi proje çalıģmaları erozyona ve ciddi toprak kaybına neden olabilir. Alanda yapılacak tahribat (kanal açma, yol açma, ağaç kesimi vb.) geri kazanım çalıģmalarıyla giderilmelidir. 73

92 Karadeniz özgün faunaya sahiptir. Bu nedenle çalıģmaların yapım aģamasında özen gösterilmelidir. ĠnĢaat aģamasının yabani hayvanların üzereme zamanı olan Mart Haziran arasında çok dikkatli yapılması, gürültünün minimize edilmesi, patlatma çalıģmalarının ise bu aylarda yapılmaması önerilir. Alandaki ekosistemlerin çoğu antropojenik etki altındadır. Alanın doğallık kriteri oldukça düģüktür. Ancak yine de mevcut yapıya en az zarar vermek amacıyla doğal biyotoplarda çalıģılırken, özellikle inģaat aģamasında alanda Yaban hayatı konusunda deneyimli tercihen Omurgalı Hayvan Sistematiği ve Ekoloji ile ilgili lisansüstü ünvana sahip sürekli bir Biyolog çalıģtırılmalıdır. Gölet alanı ve malzeme alanlarındaki biyotop tipleri bütün Karadeniz Bölgesi nde yaygın olup bu bakımdan lokal nadirlik söz konusu değildir. Alanda doğal ekosistemler gittikçe gerilediği için mevcut yapı kırılgandır. ĠnĢaat ve iģletme aģamasında gerekli hassasiyet gösterilmeli ve geri kazanım çalıģması yapılmalıdır. Hat boyundaki karıģık orman ve kayalık alanlar ile tarla/çalılıklar, bazı sürüngen, kuģ ve memeli türleri için tipiklik değeri yüksektir. Bu nedenle doğal yapı olabildiğince az tahrip edilmelidir. Sonuç olarak; yukarıda listelenen hususlara dikkat edilmesi kaydıyla, BirleĢmiĢ Milletlerin çevre sorunlarına yaklaģımını açık bir Ģekilde tanımlayan UNEP in (United Nation Enviromental Programme) çevresel konulara yaklaģımı olan Ekonomik geliģmeyi ve kalkınmayı engellemeyecek Ģekilde doğa koruma stratejilerinin geliģtirilmesi prensibini ve ülke çıkarları göz önüne alınarak yapılması planlanan göletin çevresel etkilerinin fauna ve biyotoplar üzerine geri dönüģümsüz bir etki yapmayacağı öngörülmüģtür. IV Madenler ve Fosil Yakıt Kaynakları (Rezerv Miktarları, Mevcut ve Planlanan IĢletme Durumları, Yıllık Üretimleri ve Bunun Ülke veya Yerel Kullanımlar Için Önemi ve Ekonomik Değerleri), Samsun Ġli, Karadeniz sahil Ģeridinin orta bölümünde YeĢilırmak ve Kızılırmak nehirlerinin Karadeniz e döküldükleri deltalar arasında yer almaktadır. Samsun Ġli kabaca Kuzey Anadolu Fayı nın kuzeyi ve güneyinde farklı istiflenmeler gösteren iki tektonik ünite üzerinde yer alır. Ayrıca her iki ünite üzerinde de ofiyolit napları bulunur. Ülkemizdeki güncel depremleri üreten Kuzey Anadolu Fayı il alanındaki en önemli tektonik hattır. Bir diğer önemli fay da Samsun ve Ayvacık ın güneyinden geçen KB-GD uzanımlı Erikli ters fayıdır. Samsun Ġli maden çeģitliliği ve rezervi bakımından sınırlı potansiyele sahiptir. Ġlde belirlenmiģ metalik maden ve endüstriyel hammadde kaynakları kurģun-çinko ve manganez zuhurları ile tuğla-kiremit ve çimento hammaddelerdir. KurĢun-çinko zuhurları Havza ve Terme ilçelerinde yer almakta olup, ekonomik bir öneme sahip değillerdir. Ancak, Havza- Ersandıklı kurģun-çinko zuhurunda eski yıllarda açılmıģ iki adet arama ve üretim galerisi bulunmaktadır. Manganez zuhurları Kavak, Ladik ve Vezirköprü ilçelerinde yer almaktadır. Ġldeki en önemli endüstriyel hammadde kaynağı Ladik ilçesinde bulunan Çimento hammaddeleri sahasıdır. Bu sahalardan Ladik Çimento fabrikası için üretim yapılmaktadır. Ladik-Akpınar sahasında 830 milyon ton kireçtaģı, ton kil, Ladik-Körüklüdere sahasında ton kil ve Hasanağaç sahasında ise ton tras rezervi 74

93 belirlenmiģtir. Bunun dıģında Vezirköprü ilçesinde de ton muhtemel rezerve sahip alçıtaģı oluģumları yer almaktadır. Maden Tetkik Arama Genel Müdürlüğü tarafından yapılan çalıģmalar ile Merkez ilçede yaklaģık olarak 46 milyon ton tuğla-kiremit hammaddesi varlığı saptanmıģtır. Ġldeki bilinen bir diğer yer altı kaynağı, Eosen yaģlı çökel birimler içerisinde gözlenen linyit oluģumlarıdır. Havza ilçesinde rastlanan bu linyit oluģumları ilçede 2 sahada yatak oluģturmaktadır. Teshin amaçlı kullanılmaya elveriģli bu linyit oluģumlarından Havza sahasında 1244 Kcal/kg kalori değerine sahip linyitlerin muhtemel rezervi ton, Beyviran sahasında ise 3000 Kcal/kg kalori değerine sahip ton muhtemel rezerv olarak tespit edilmiģtir. Ġl dahilinde bilinen jeotermal kaynaklar ise Havza ve Ladik ilçelerinde yer almaktadır. Havza jeotermal alanındaki kuyulardan 53-56ºC sıcaklık ve lt/sn debide üretim sağlanmıģ ve ülke ekonomisine MWt termal güce sahip jeotermal enerji kazandırılmıģtır. LadikHamamayağı jeotermal alanından ise 28-38ºC sıcaklık ve 91 lt/sn debide üretim elde edilmiģtir. ÇĠMENTO HAMMADDELERĠ (Çmh) Ladik-Akpınar, Körüklüdere ve Hasanağaç sahaları Tenör : - Rezerv : ton rezerv. Ladik Çimento fabrikası için üretim yapılmaktadır. KURġUN-ÇĠNKO (Pb-Zn) Havza-Ersandıklı ve Terme-Kiraztepe Sahaları Tenör : % 4.5 Pb+Zn (Ersandıklı sahası) Rezerv : 177 ton tüvenan. Yatak geçmiģ yıllarda iģletilmiģtir. MANGANEZ (Mn) Kavak (Kaya Köyü), Ladik (Ayvalı Sok.) ve Vezirköprü (Elmacık) zuhurları Tenör : % Mn Rezerv : Ayvalı da 420 ton muhtemel rezerv. TUĞLA-KĠREMĠT (TğKi) Merkez-Dikbayır Sahası Tenör : Ġyi Rezerv : ton jeolojik rezerv. 75

94 Tablo IV Linyit ve Jeotermal Verileri YaklaĢık projesi alanını gösterir Ġl Maden Haritası ve Türkiye Enerji ve Tabii Kaynaklar Haritası aģağıdaki Ģekillerde verilmiģtir. 76

95 (Kaynak: Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Resmi Ġnternet Sitesi) ġekil IV YaklaĢık Proje Alanını Gösterir Samsun Ġli Maden Haritası 77

96 (Kaynak: T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Resmi İnternet Sitesi) ġekil IV YaklaĢık Projesi Alanını Gösterir Türkiye Enerji ve Tabii Kaynaklar Haritası Hazır Beton Santrali Projesi kapsamında, T-B-1 ve T-B-2 olmak üzere 2 adet I b Grubu Kil Ocağı ve T-K-1 olmak üzere 1 adet II a Grubu Bazalt Ocağı dahil toplam 3 adet malzeme alanı planlanmaktadır. Söz konusu alanlar yalnızca proje süresince kullanılacak ve projenin tamamlanmasını müteakip kapatılacaktır. Ib Grubu Kil Ocakları TaĢkelik Göleti inģaat çalıģmalarında kullanılacak kil malzeme ihtiyacı, toplam; m 3 olarak hesaplanmıģtır. T-B-1 ve T-B-2 Geçirimsiz Malzeme Alanları nın (Ib Grubu Kil Ocakları) Hammadde Üretim Ġzinleri için DSĠ 7. Bölge Müdürlüğü tarafından T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Maden ĠĢleri Genel Müdürlüğü ne tek baģvuru yapılmıģ olup, ER: dir. Hammadde Üretim Ġzinleri alınmadan ocaklarda herhangi bir faaliyete baģlanmayacaktır. Ib Grubu Kil Ocağı (T-B-1): YaklaĢık 24 ha alana sahip T-B-1 sahasında ortalama 0,30 m bitkisel toprak sıyrılacaktır. Ortalama 2,50 m kazı derinliği ile malzeme ocağından alınabilecek m 3 rezerv bulunmaktadır. Geriye kalan malzeme ihtiyacı diğer kil ocaklarından temin edilecektir. 78

97 Toplam Üretim Miktarı : m 3 = ton Yıllık Üretim Miktarı : m 3 = ton Aylık Üretim Miktarı : m 3 = ton Günlük Üretim Miktarı : 800 m 3 = ton Saatlik Üretim Miktarı : 80 m 3 = 164 ton ÇalıĢma Süreleri : 3 Yıl, Yıl/10 ay, Ay/25 gün, Gün/10 saat Malzeme Yoğunluğu : 2,05 ton/m 3 Ib Grubu Kil Ocağı (T-B-1) için tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevre Kanununca Alınması Gereken Ġzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik ve tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Çevre Kanununca Alınması Gereken Ġzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelikte DeğiĢiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik kapsamında faaliyete baģlanılmadan önce baģvurular yapılarak gerekli izinler alınacaktır. Ib Grubu Kil Ocağı (T-B-2): YaklaĢık 24 ha alana sahip T-B-2 sahasında ortalama 0,30 m bitkisel toprak sıyrılacaktır. Ortalama 2,50 m kazı derinliği ile malzeme ocağından alınabilecek m 3 rezerv bulunmaktadır. Geriye kalan malzeme ihtiyacı diğer kil ocaklarından temin edilecektir. Toplam Üretim Miktarı : m 3 = ton Yıllık Üretim Miktarı : m 3 = ton Aylık Üretim Miktarı : m 3 = ton Günlük Üretim Miktarı : 800 m 3 = ton Saatlik Üretim Miktarı : 80 m 3 = 164 ton ÇalıĢma Süreleri : 3 Yıl, Yıl/10 ay, Ay/25 gün, Gün/10 saat Malzeme Yoğunluğu : 2,05 ton/m 3 Ib Grubu Kil Ocağı (T-B-2) için tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevre Kanununca Alınması Gereken Ġzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik ve tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Çevre Kanununca Alınması Gereken Ġzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelikte DeğiĢiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik kapsamında faaliyete baģlanılmadan önce baģvurular yapılarak gerekli izinler alınacaktır. IIa Grubu Bazalt Ocağı Hazır Beton Santrali Projesi inģaat çalıģmalarında kullanılacak kaya malzeme ihtiyacı, toplam; m 3 olarak hesaplanmıģtır. IIa Grubu Bazalt Ocağı (T-K-1):YaklaĢık 8,73 ha büyüklüğündeki malzeme alanında m 3 malzeme rezervi mevcut olup, malzeme ihtiyacını karģılayacak düzeydedir. Malzeme alanından açık ocak iģletmeciliği delme-patlatma yöntemi ile ihtiyaç duyulan m 3 malzeme alınacaktır. Toplam Üretim Miktarı : m 3 = ton Yıllık Üretim Miktarı : m 3 = ton 79

98 Aylık Üretim Miktarı : m 3 = ton Günlük Üretim Miktarı : m 3 = ton Saatlik Üretim Miktarı : 400,00 m 3 = ton ÇalıĢma Süreleri : 3 Yıl, Yıl/10 ay, Ay/25 gün, Gün/10 saat Malzeme Yoğunluğu : 2,6 ton/m 3 IIa Grubu Bazalt Ocağı (T-K-1) için tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevre Kanununca Alınması Gereken Ġzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik ve tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Çevre Kanununca Alınması Gereken Ġzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelikte DeğiĢiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik kapsamında faaliyete baģlanılmadan önce baģvurular yapılarak gerekli izinler alınacaktır. Söz konusu bazalt ocağı için DSĠ 7. Bölge Müdürlüğü tarafından Maden ĠĢleri Genel Müdürlüğü ne hammadde üretim izinleri için baģvurular yapılmıģ olup, ER: dir. Hammadde Üretim Ġzinleri alınmadan ocakta herhangi bir faaliyete baģlanmayacaktır. Ayrıca kaya ocağı iģletmeye açılmadan önce Çevre Kanununca Alınması Gereken Ġzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik gereğince Çevre Ġzni alınacaktır. Proje kapsamında yapılacak inģaat çalıģmalarının 4 yıl sürmesi planlanmaktadır. Malzeme ocaklarında yapılacak üretim çalıģmaları, kırma-eleme tesisi ve hazır beton santrali faaliyetleri de inģaat süresi boyunca faaliyetlerine devam edecek olup, yapılacak hesaplamalar maksimum etkiyi hesaplayabilmek adına 3 yıl üzerinden olacaktır. Tablo IV Malzeme Sahalarına Ait Veriler Malzeme Sahaları T-B-1 Geçirimsiz Malzeme Sahası (Ib Grubu Kil Ocağı) T-B-2 Geçirimsiz Malzeme Sahası (Ib Grubu Kil Ocağı) T-K-1 Kaya Malzeme Sahası (IIa Grubu Bazalt Ocağı) Rezervi (m 3 ) Alınacak Malzeme Miktarı (m 3 ) ĠĢletme Durumları 2,5 m Kazı Derinliği Ġle Açık Ocak ĠĢletmeciliği 2,5 m Kazı Derinliği Ġle Açık Ocak ĠĢletmeciliği Delme-Patlatma Yöntemiyle Açık Ocak ĠĢletmeciliği Yıllık Üretimleri (m 3 ) Alan (ha) ,73 Kazılardan Çıkan Malzemeler TaĢkelik Göleti kazı çalıģmalarında meydana gelecek kazı miktarı aģağıdaki tabloda verilmiģtir. Tablo IV Kazı Cinsi ve Kazı Miktarları Tablosu Kazı Cinsi Kazı Miktarı (m 3 ) Gövde Kazısı Cut-Off Kazısı

99 Kazı Cinsi Kazı Miktarı (m 3 ) Dolusavak Derivasyon Tüneli Derivasyon Tüneli GiriĢ-ÇıkıĢ Yapıları Dipsavak TOPLAM Söz konusu proje kapsamında meydana gelecek kazı fazlası malzemeler, proje alanında oluģturulacak kazı fazlası malzeme alanında depolanacak ve inģaat çalıģmalarının tamamlanmasının ardından arazi düzenleme çalıģmalarında dolgu amaçlı kullanılacaktır. IV Hayvancılık (Türleri, Beslenme Alanları, Yıllık Üretim Miktarları, Bu Ürünlerin Ülke Ekonomisindeki Yeri ve Değerleri), Ġlçenin ekonomisi genel olarak tarıma ve hayvancılığa dayanmaktadır. Bunun yanında balıkçılık da yapılmaktadır. Tarım ürünlerinin baģında tütün gelmektedir. Bunu buğday, çeltik ve mısır üretimi takip eder. Ayrıca sebze ve meyve yetiģtiriciliği de yapılmaktadır. Hayvancılıkta ise büyük ve küçükbaģ hayvan yetiģtiriciliği yapılmaktadır. Her ne kadar proje alanının içine girdiği ilçelerde hayvancılık yapılıyorsa da proje alanında hayvancılık yapılmamaktadır. Projenin uygulamaya geçmesiyle sulama koģullarında sağlanacak iyileģmelerin hayvansal yem üretiminde artıģa neden olması ve dolaylı olarak çiftçilerin hayvansal üretime de yönelmelerini sağlaması beklenmektedir. Alaçam Ġlçesi ne ait hayvan varlıkları aģağıdaki tabloda gösterilmektedir. Tablo IV Samsun Ġli ve Alaçam Ġlçesi nde BüyükbaĢ ve KüçükbaĢ Hayvan Varlıkları (2011) Hayvan Varlığı Alaçam Ġlçesi Samsun Ġli Toplam Sığır (Yerli) BüyükbaĢ Manda Sığır (Kültür) Sığır (Melez Koyun (Merinos) KüçükbaĢ Koyun (Yerli) Keçi (Kıl) Keçi (Tiftik) - 38 Yumurta Tavuğu Ördek Kümes Et Tavuğu Hayvancılığı Hindi Kaz 2, Arıcılık Yeni Kovan Eski Kovan (Kaynak: / TÜİK Resmi Sitesi 2011 Yılı Hayvansal Üretim Verileri) Hayvansal Üretim: 2009 ve 2010 yılı için Samsun Ġli ve proje alanının içine girdiği Alaçam Ġlçesi ndeki hayvansal üretim değerleri aģağıdaki tabloda verilmektedir. Ġl ve Ġlçe bazında hayvansal 81

100 üretim söz konusudur. Ancak proje alanına ait bir hayvansal üretim söz konusu değildir. Alaçam Ġlçesi ne ait hayvansal üretim değerleri aģağıdaki tabloda sunulmaktadır. Tablo IV Samsun Ġli ve Alaçam Ġlçesi Hayvansal Üretim Değerleri (2009 ve 2011) Yer Kesilen Hayvan Sayısı (Adet) Kırmızı Et Üretimi (Ton) Sağılan Hayvan Sayısı (Adet) Süt Üretimi (Ton) Bal Üretimi (Ton) Alaçam , ,400 Samsun ,997 (Kaynak: / TÜİK Resmi Sitesi 2011 Yılı Hayvansal Üretim Verileri) IV Peyzaj Değeri Yüksek Yerler ve Rekreasyon Alanları, Proje alanı ve etki alanının peyzaj değerine iliģkin saptamalarda, doğal peyzaj elemanları, kültürel peyzaj elemanları ve bu peyzaj değerlerinin birbirleri ile etkileģiminden ortaya çıkan görsel peyzaj değeri ile alanın sahip olduğu ekolojik peyzaj değeri baz alınmıģtır. Proje alanının içerisinde bulunduğu yöre doğal peyzaj öğeleri açısından oldukça zengin bir yapıya sahiptir. Proje alanı ve etki alanında doğal bitki örtüsü görsel bir kompozisyon oluģturmaktadır. Vejetatif desendeki çeģitlilik alanın görsel etkisini artırmaktadır. Bununla beraber, topoğrafik yapıdaki çeģitlilik peyzaj görünümüne olumlu katkıda bulunmaktadır. Eğimli arazi yapısı güçlü bir görsel etkiye sahiptir. Ayrıca, TaĢkelik Çayı ile ortaya çıkan baskın su varlığı, alanın görsel peyzaj değerini olumlu yönde etkileyen en önemli bir öğelerden biridir. Tüm bu doğal ve kültürel peyzaj elemanlarının etkileģimiyle ortaya çıkan harmonik oluģum, alana görsel peyzaj kalitesi yüksek bir yapı kazandırmaktadır. Proje etki alanı içerisinde orman ekosistemi, dağ ekosistemi, su ekosistemi bulunmaktadır. Bir çok canlı için habitat olan bu ekosistemler aynı zamanda ekolojik olarak sürekliliği olan bir sistemin parçalarıdır. Bu anlamda proje etki alanı ekolojik peyzaj değeri yüksek bir alandır. Proje kapsamında inģaat döneminde çalıģma yapılmaya baģlanmasıyla alanın bitki örtüsünde sıyrılma olacak, inģa edilecek üniteler ve bu ünitelerin kullanımıyla arazi deseninde farklılaģma meydana gelerek arazinin peyzaj karakteri geri dönüģümü olmayacak Ģekilde değiģecektir. Sıyrılacak olan üst toprak ve bitki örtüsü ile eğim nedeniyle erozyon derecesinde artıģ görülmesi muhtemeldir. Projenin inģaat çalıģmalarının bitmesinin ardından araziyi restore edebilmek ve mevcut toprak yapısını korumak amacıyla, inģaat çalıģmaları sırasında alanda bulunan bitkisel toprak depolanacaktır. Depolama iģlemi hafriyat malzemesinden ayrı olacak Ģekilde gerçekleģtirilecek, depolanan bitkisel toprak inģaat çalıģmalarının tamamlanmasını takiben alana serilecektir. Mevcut bitkisel toprağın olumsuz çevresel koģullardan etkilenmesini önlemek amacıyla gerekli önlemler alınacak ve muhafaza koģullarına dikkat edilecektir. Faaliyet ünitelerinin inģasından sonra, ünitelerin çevresine sahadan sıyrılan bitkisel toprak serilecek ve yörenin ekolojik koģullarına uygun fidanlarla bitkilendirme iģlemi yapılacaktır. 82

101 Gölet gövdesi alanı çevresinde oluģması muhtemel Ģev benzeri yapıları düzenlemek amacıyla arazide teraslama yapılacak ve teraslanan yüzeyler bitkilendirilecektir. Bu yapıları çevreden yalıtmak ve daha güzel bir görsel etki yaratmak amacıyla çevrelerine sık dokulu ağaçlar dikilerek bitkisel perdeleme yapılacaktır. ĠnĢaat aģamasında kaldırılan bitki örtüsü, sıyrılan üst toprak ve eğim nedeniyle erozyon derecesinde artıģ görülebilir. Bu amaçla inģaat çalıģmalarının ardından, eğimin yüksek olduğu ve toprak kaymasının görüldüğü bölgelerde, sekiler oluģturmak suretiyle, daha düz yüzeyler elde edilecek ve bu bölgelerde bitkilendirme çalıģmaları yapılacaktır. Bu çalıģma ile hem toprağın yüzey suyuna akıģı hem de göle sediman taģınımı azaltılacaktır. Aran (1948) a göre yüksek sırt, yamaç ve dere içi gibi alanlarda genel olarak uygulanması gereken bitkilendirme tekniği ġekil de gösterilmiģtir. Buna göre, alandaki yüksek sırtlar ve yamaçlarda ibreli ağaçlar kullanılmalı, bu ağaçlar sırtların en yüksek kısımları ile bu sırtları dere içlerine bağlayan yamaçların üst kısımlarında yer almalıdır. Kaynak: Aran, S Orta Anadolu Süs Bahçeciliği İçin Ziynet Ağaçları Temini ġekil IV Yüksek Sırt, Yamaç ve Dere Ġçlerinde Öneri Bitkilendirme Tekniği Yapılacak olan bu bitkilendirme çalıģmasında, ağaçların geniģ ve saf topluluklar halinde, ibreli ağaç ve çalıların ise bu grupları birleģtirici öğe olarak kullanılması planlanmaktadır. Yüksek sırtları dere içlerine bağlayan yamaçların alt kısımları ise yapraklı ağaçlarla ayrılacaktır. Bu bitki gruplarının arasına küçük ağaçlar ve yüksek çalılar yerleģtirilecek; dere içlerine yaklaģtıkça bu bitkilendirme yerini çalılığa bırakacak Ģekilde tasarlanacaktır. Bu alanlarda çalılar ve soliter olarak küçük ağaçlar kullanılması planlanmaktadır. Proje alanında yüksek sırt ve yamaçlarda, Picea orientalis, Abies nordmanniana, Fagus orientalis, Ulmus glabra, Acer cappadocicum, Castanea sativa, Carpinus betulus gibi ağaç türleri kullanılabilir. Yüksek sırtları dere içlerine bağlayan yamaçların alt kısımları ve dere 83

102 içlerine yaklaģtıkça Rhododendron caucasicum, Sambucus nigra, Cornus sanguinea, Buxus sempervirens, Daphne pontica, Tilia rubra subsp, Ilex colchica gibi türlerin kullanımı uygun olacaktır. Proje kapsamında kullanılacak olan bitkilerin yörenin meteorolojik, topoğrafik yapısına uygun olmasına ve yörede yetiģen bitkilerden seçilmesine özen gösterilecektir. ĠĢletme aģamasına geçildiğinde, inģaat iģlemlerinde bir kısmı kullanıldıktan sonra geriye kalan hafriyatın depolandığı alanda arazi ıslahı yapılacaktır. Hafriyat atıkları sıkıģtırılacak ve alan topoğrafik açıdan civar arazilerle uyumlu hale getirilmeye çalıģılacaktır. Ardından üzerine bitkisel toprak serilecek ve biyolojik verimliliğini yeniden kazanması amacıyla organik ve kimyasal bileģenlerle gübrelenecektir. Alana öncelikle öncü bitkiler dikilecek, bu bitkilerin geliģim seyirleri dikkate alınarak, gerekli olması durumunda, diğer otsu bitkiler, çayır-mera bitkileri, ağaç ve çalılarla yeniden bitkilendirme yapılacaktır. Böylece ıslah edilen arazinin çevresindeki alanlar ile uyumlu hale gelmesi sağlanmaya çalıģılacaktır. IV Devletin Yetkili Organlarının Hüküm ve Tasarrufu Altında Bulunan Araziler (Askeri Yasak Bölgeler, Kamu Kurum ve KuruluĢlarına Belirli Amaçlarla Tahsis EdilmiĢ Alanlar, vb.), Proje kapsamındaki IIa Grubu Bazalt Ocağı (T-K-1) yaklaģık 8,73 ha olup, hazine arazisidir. Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki bu araziler toplam 8,73 hektarlık alanı kapsamaktadır. Kamu kurum ve kuruluģlardan alınacak olan görüģler doğrultusunda herhangi bir yetkili organ hüküm ve tasarrufu altında bulunan arazi belirlendiğinde gerekli önlemler faaliyet sahibi tarafından alınacak ve gerekli kurumlara baģvurulacaktır. IV Proje Yeri ve Etki Alanının Mevcut Kirlilik Yükü, Proje yeri ve etki alanının hava, su, toprak ve gürültü açısından mevcut kirlilik yükü alt baģlıklar halinde değerlendirilmiģtir. Hava Kirliliği Proje alanı ve yakın çevresinde bugüne kadar hava kalitesi tespitine yönelik bir çalıģma yapılmamıģtır. Ancak proje alanı ve yakın çevresinde endüstri ve sanayi tesisi bulunmadığından bölgede hava kirliliği gözlenmemektedir. Su Kirliliği Proje alanı ve yakın çevresinde endüstri ve sanayi tesisi bulunmadığından bölgede su kirliliği gözlenmemektedir. Toprak Kirliliği Ülkemizde tarımsal çalıģmaların geliģmesi ve sanayi faaliyetlerinin artmasıyla birlikte toprak kirliliği bir çevre sorunu olarak karģımıza çıkmaktadır. Toprak kirliliğine neden olan faktörleri değerlendirdiğimizde yerleģim alanlarından çıkan atıklar, egzoz gazları, endüstri atıkları, tarımsal mücadele ilaçları ve kimyasal gübreler en baģta gelmektedir. Proje alanı ve yakın çevresinde endüstri ve sanayi tesisi bulunmadığından bölgede bu açıdan kirlilik 84

103 görülmemektedir. Ancak proje sahası ve çevresinde tarım arazileri bulunmakta olup, tarım arazilerinde gübre kullanımı söz konusudur. Bölgede yapılan tarımsal faaliyetlerden dolayı toprak kirliliği problemi yaģanmamaktadır. Söz konusu proje endüstriyel bir yatırım olmadığı ve herhangi bir kimyasal madde kullanılmadığı için ileride de çevresel açıdan toprak kirliliğinin oluģması beklenmemektedir. Gürültü Kirliliği Proje alanının yakın çevresinde gürültü kirliliği oluģturacak kara yolu bulunmaktadır. Proje alanı ve etki alanı içerisinde baģka gürültü kaynakları bulunmamaktadır. IV Diğer Özellikler, Proje kapsamında, bu baģlık altında verilebilecek herhangi bir bilgi bulunmamaktadır. IV.3. Sosyo - Ekonomik Çevrenin Özellikleri IV.3.1. Ekonomik Özellikler (Yörenin Ekonomik Yapısını OluĢturan BaĢlıca Sektörler, Yöresel IĢgücünün Bu Sektörlere Dağılımı, Sektörlerdeki Mal ve Hizmet Üretiminin Yöre ve Ülke Ekonomisi Içindeki Yeri ve Önemi, Diğer Bilgiler), Samsun Ġli nin ekonomik yapısını oluģturan sektörlerin baģında tarım sektörü gelmekle birlikte sanayi, hayvancılık ve turizm de önemli bir yer iģgal etmektedir. Ġl ekonomisinde büyük etkisi olan tarımsal ürünler; buğday, tütün, mısır, ayçiçeği, Ģeker pancarı, fındık, çeltik ve sebzedir. Ġl tarımında önemli bir yere sahip olan Bafra ve ÇarĢamba ovaları toplam hektarlık tarım alanına sahiptir. Buralarda yetiģen sebzeler (domates, biber, kavun, karpuz, vb.) öncelikle bölge ihtiyacını gidermekle birlikte, yurdun dört bir yanına da pazarlanmaktadır. Tarım bu bölgede ağırlıklı sektör olduğundan Samsun Ġli istihdam yapısı da ilk aģamada tarımdan etkilenmiģtir. Ġstihdam gücünün % 67'si tarımsal alanda çalıģmaktadır. Bununla birlikte, Bağımsız Devletler Topluluğu ve Türk Cumhuriyetlerine yakınlığı, deniz, kara, hava ve demir yolu ulaģım imkânlar ile büyük potansiyele sahip bulunan Samsun Ġli sanayide istenilen seviyede geliģme gösterememiģtir. Samsun Ġli imalat sanayiinin yaratmıģ olduğu katma değerinin % 55,6'sı kamu, % 44,4 'ü ise özel sektör tarafından gerçekleģtirilmektedir. Samsun, Doğu Karadeniz Bölgesi'nin en büyük metropol kentidir. Kentin nüfus yoğunluğu sebebiyle ticari ve sınai yaģantısı canlıdır. Özellikle 1980 yılından sonra kentte daralan istihdamın geliģtirilmesi için endüstri çağına uygun olarak gerek kent civarında gerekse ilçelerinde küçük sanayi siteleri oluģmuģ, istihdam yavaģ yavaģ sermaye yoğun olan küçük iģletmelere doğru yönelmeye baģlamıģtır. Bunların yanı sıra Organize Sanayi Bölgeleri de önemli katkılar sağlayacak duruma gelmek üzeredir. Samsun ve yöresindeki imalat sanayiinde üretilen ürünlerin en önemlileri; çimento, gübre, bakır, yapay jüt, oto yedek parçası, muhtelif boyutlarda pompa, mobilya ve tekstil, demir, konfeksiyon, ilaç ve tıbbi aletlerdir. Büyük ve orta ölçekli iģletmelerin yanısıra, küçük ölçekli iģletmelerde emek yoğun bir Ģekilde kalorifer kazanı, plastik PVC tesisleri, zirai alet ve makineleri, bakır mamulleri, inģaat demirleri, plastik poģet, muhtelif Ģekerleme, reçel ve sanayi tipi mutfak eģyası yapan küçük tesisler de mevcuttur. 85

104 Samsun' da yapılan hayvancılık tamamen ailelerin kendisini geçindirmesine yöneliktir. Turizmin Samsun ekonomisindeki payı az olmakla birlikte il merkezinde olduğu gibi ilçe ve köylerde de gezip görülmeye değer çok sayıda tarihi ve turistik yerler mevcuttur. Yaz aylarında denizden ve kumdan yararlanılabildiği gibi kıģ aylarında da av turizmi yapılabilmektedir. (Kaynak: T.C. Samsun Valiliği Resmi Genel Ağ Ortamı) Proje alanının ekonomisi genel olarak tarıma dayanmaktadır. Proje alanında kuru koģullarda hububat, fiğ ve tütün tarımı yapılmaktadır. Sulu koģullarda ise silaj ve dane mısır, sebze, yonca, dane fasulye ve meyve tarımı yapılmaktadır. Etkin sulama projelerinin hayata geçirilmesiyle tarıma dayalı ekonominin daha iyi bir hale gelmesi beklenmektedir. TÜĠK 2012 verilerine göre Samsun Ġli toplam nüfusu dir. Alaçam Ġlçesi nin nüfusu ise kiģidir. Ġl de kiģi baģına düģen GSYH (Gayri Safi Yurtiçi Hasıla) 2001 yılı itibariyle $ dır ve Türkiye ortalamasının (1.837 $) üzerindedir (Kaynak: TÜİK Resmi Sitesi). Proje alanının içine girdiği Alaçam Ġlçesi ne ait sosyo-ekonomik göstergeler aģağıdaki tabloda verilmektedir. Tablo IV Alaçam Ġlçesi ne Ait Sosyo-Ekonomik Göstergeler (2004) GÖSTERGE ALAÇAM Nüfus ġehirleģme Oranı (%) 31,88 Ortalama Hanehalkı Büyüklüğü 5,16 Tarım Sektöründe ÇalıĢanlar Oranı (%) 83,50 Sanayi Sektöründe ÇalıĢanlar Oranı (%) 2,97 Hizmetler Sektöründe ÇalıĢanlar Oranı (%) 13,53 Vergi Gelirlerinin Ülke Ġçindeki Payı (%) 0,01046 Tarımsal Üretimin Ülke Ġçindeki Payı (%) 0,10155 IV.3.2. Nüfus (Yöredeki Kentsel ve Kırsal Nüfus, Nüfus Hareketleri; Göçler, Nüfus ArtıĢ Oranları, Ortalama Hane Halkı Nüfusu, Diğer Bilgiler), TaĢkelik Göleti sulama alanından yararlanacak köyler TaĢkelik, Sarılık, Yenice, Zeytinköy, Yuklarıelma, Karlı ve Gökçeboğaz köyleridir. Bu köylere ait 2000, 2007 ve 2011 nüfusları toplam olarak sırasıyla 5313, 4197 ve 3897 dir. Proje alanındaki yerleģim merkezleri ve nüfusları aģağıdaki tabloda verilmiģtir. Tablo IV Proje Alanındaki YerleĢim Merkezleri ve Nüfusları YERLEġĠM MERKEZLERĠ NÜFUS SAYIMLARI Gökçeboğaz Karlı Sarılık TaĢkelik

105 YERLEġĠM MERKEZLERĠ NÜFUS SAYIMLARI Zeytinköy Yenice Yukarı Elma Nüfus ArtıĢ Hızı % Nüfus Tahminleri T O P L A M Nüfus sayım sonuçlarına göre, yerleģim birimlerinde önemli bir nüfus hareketi gözlenmekte, nüfus azalması izlenebilmektedir. Bunun nedeni ekonomik ve genç nüfusa yönelik eğitim amaçlı göç olgusu olarak tespit edilmiģtir. Göç odağı olarak baģta Samsun il merkezi olmak üzere diğer büyük il merkezleridir. Yöre son yıllara kadar önemli ölçüde dıģ göç vermiģ, ancak bunların yurtlarıyla olan bağlantıları hiçbir zaman kesilmemiģtir. Bu bağlamda özellikle yaz aylarına rastlayan süreçte ciddi anlamda nüfus artıģı yaģanmaktadır. Bu köylere ait ortalama aile nüfusu 5,431 ve EAB ĠĢgücü ise 3,287 olarak belirlenmiģ olup aģağıdaki tabloda gösterilmiģtir. Tablo IV Proje Alanındaki YerleĢim Merkezleri ve Nüfusları YaĢ Grupları Kadın (Adet) Erkek (Adet) Toplam (Adet) Oranı (%) Ergin Amele Birimi TOPLAM Proje alanında toplu iskan bulunmaktadır. Proje alanındaki evler tek ve çift katlı olup, günün koģullarına uygun ve donanımları yeterli düzeydedir. Bütün konutlara elektrik ile içme ve kullanma suyu bulunmaktadır. IV.3.3. Gelir (Yöredeki Gelirin IĢkollarına Dağılımı, IĢkolları Itibariyle KiĢi BaĢına DüĢen Maksimum, Minimum ve Ortalama Gelir), Samsun Ġli sosyo-ekonomik geliģmiģlik sıralamasında 2004 yılında 25. sırada yer alırken 2011 yılı değerlendirmelerine göre 33. sırada yer almıģtır (Kaynak: ). Alaçam Ġlçesi ise 2004 yılında yapılmıģ sosyo-ekonomik geliģmiģlik sıralamasında 872 ilçe içerisinde 645. sırada yer almıģtır. Tablo IV Ġllerin Sosyo-Ekonomik GeliĢmiĢlik Sıralaması (2011) Sıra Ġl Sıra Ġl 1 Ġstanbul 42 Malatya 2 Ankara 43 Afyon

106 Sıra Ġl Sıra Ġl 3 Ġzmir 44 Artvin 4 Kocaeli 45 Erzincan 5 Antalya 46 Hatay 6 Bursa 47 Kastamonu 7 EskiĢehir 48 Bartın 8 Muğla 49 Sivas 9 Tekirdağ 50 Çorum 10 Denizi 51 Sinop 11 Bolu 52 Giresun 12 Edirne 53 Osmaniye 13 Yalova 54 Çankırı 14 Çanakkale 55 Aksaray 15 Kırklareli 56 Niğde 16 Adana 57 Tokat 17 Kayseri 58 Tunceli 18 Sakarya 59 Erzurum 19 Aydın 60 KahramanmaraĢ 20 Konya 61 Ordu 21 Isparta 62 GümüĢhane 22 Balıkesir 63 Kilis 23 Manisa 64 Bayburt 24 Mersin 65 Yozgat 25 UĢak 66 Adıyaman 26 Burdur 67 Diyarbakır 27 Bilecik 68 Kars 28 Karabük 69 Iğdır 29 Zonguldak 70 Batman 30 Gaziantep 71 Ardahan 31 Trabzon 72 Bingöl 32 Karaman 73 ġanlıurfa 33 SAMSUN 74 Mardin 34 Rize 75 Van 35 Düzce 76 Bitlis 36 NevĢehir 77 Siirt 37 Amasya 78 ġırnak 38 Kütahya 79 Ağrı 39 Elazığ 80 Hakkari 40 KırĢehir 81 MuĢ 41 Kırıkkale TÜĠK verilerine göre 2001 yılında Samsun Ġli nde kiģi baģına düģen gayri safi yurtiçi hasıla değeri cari fiyatlarla TL olarak hesaplanmıģtır. Ġlçelerin Sosyo- Ekonomik GeliĢmiĢlik Sıralaması AraĢtırması 2004 göstergelerine göre Alaçam Ġlçesi nde tarım sektöründe çalıģanların oranı % 83,50, sanayi sektöründe çalıģanların oranı % 2,97, hizmetler sektöründe çalıģanların oranı % 13,53 tür. Ġlçenin ekonomisi genel olarak tarıma ve hayvancılığa dayanmaktadır. Bunun yanında balıkçılık da yapılmaktadır. Tarım ürünlerinin baģında tütün gelmektedir. Bunu buğday, çeltik ve mısır üretimi takip eder. Ayrıca sebze ve meyve yetiģtiriciliği de yapılmaktadır. Hayvancılıkta ise büyükbaģ ve küçükbaģ hayvan yetiģtiriciliği yapılmaktadır. 88

107 IV.3.4. ĠĢsizlik (Yöredeki IĢsiz Nüfus ve Faal Nüfusa Oranı), TÜĠK tarafından yayımlanan ĠĢgücü Göstergeleri (2010) e göre Samsun Ġli ne iliģkin iģsizlik verileri aģağıda verilmektedir. Tablo IV Samsun Ġlinin ĠĢgücü Göstergeleri (15+ yaģ) ĠĢ Gücüne Katılma ĠĢsizlik Tarım DıĢı ĠĢsizlik Ġstihdam Ġl Oranı (%) Oranı (%) Oranı (%) Oranı (%) Samsun 50,8 7,8 18,9 46,8 Türkiye genelinde Ocak 2013 ĠĢgücü Göstergeleri dikkate alındığında, Türkiye ĠĢsizlik Oranı % 10,6 olduğu görülmektedir. Projenin gerçekleģtirileceği ilin verileri Türkiye geneli ile kıyaslandığında, ilin iģsizlik oran Türkiye ortalamasından daha düģük seviyede olduğu ortaya çıkmaktadır. Söz konusu projenin etki alanındaki köylerde iģsizlik sorunu söz konusudur Ġlçede yeterli düzeyde iģ ve istihdam imkânının olmayıģı nedeniyle ilçeden komģu il ve ilçelere önemli ölçüde göç olmaktadır. Göç edilen yerler Bafra, Bursa ve Ġstanbul dur. Proje ile yöre halkına iģ imkanı sağlanacak ve iģsizlik oranı azalacaktır. Bu iģ imkanı sayesinde yöredeki göçlerin en azından inģaat süresince azalması sağlanacaktır. IV.3.5. Yöredeki Sosyal Altyapı Hizmetleri (Eğitim, Sağlık, Kültür Hizmetleri ve Bu Hizmetlerden Yararlanılma Durumu), Eğitim Proje alanına giren köylerin bazılarında ilköğretim 5.sınıfa kadar, bazılarında da 8.sınıfa kadardır. Tablo IV Proje Alanına Ait Eğitim Verileri Köyün Adı Okul Durumu Öğretmen Öğrenci TaĢınan Öğrenci Yenice 5. Sınıfa Kadar Sarılık Okul Yok Karlı Okul Yok Gökçeboğaz 8. Sınıfa Kadar Yukarıelma Okul Yok TaĢkelik 5. Sınıfa Kadar Taşımalı eğitime Yenice Doyran köyüne gidilmektedir. Yenice doyran köyünde 25 öğretmen ve 350 öğrenci bulunmaktadır. Sağlık Proje alanında tarımsal uğraģı olumsuz etkileyecek bir hastalık bulunmamaktadır. Bu köylere genelde aile hekimleri haftada bir gün uğramaktadır. 89

108 IV.3.6. Kentsel ve Kırsal Arazi Kullanımları (YerleĢme Alanlarının Dağılımı, Mevcut ve Planlanan Kullanım Alanları, Bu Kapsamda Sanayi Bölgeleri, Konutlar, Turizm Alanları vb.), Kent makroformunun belirlemede kuzeyde Karadeniz, güneyde eğimli arazi, yerleģme alanlarındaki jeolojik sakıncalı alanlar, doğuda sanayi kullanımları etkili olmuģ olup, buna göre kentsel çanakta sıkıģma oluģmuģtur. Ancak kent zaman içerisinde ikinci konut ağırlıklı batı kesimine ve güneye doğru geliģim göstermeye baģlamıģtır. BüyükĢehir Belediye sınırlarında tamamlanan imar planları ile geliģme aksları doğu, batı ve güney yönlerinde geliģim göstermektedir. Kentsel alanlarda yoğunluk kent çanağından itibaren güney ve batı yönlerinde 900, 750, 450, 350, 250, 150, 100 kiģi/ha olarak değiģim göstermektedir. Samsun kent merkezi düzenli bir kentsel dokuya sahip olmasına rağmen, gereğinden fazla yoğunluktan dolayı, oldukça sıkıģık durumdadır. Kent merkezinin dıģındaki bölgeler de ise, yapılaģma plansız gerçekleģtiğinden, kentsel standardı oldukça düģük alanlar oluģmuģtur. Doğu planlama bölgesindeki geliģim ağırlıklı olarak sanayi ve ticaret üzerine olmuģtur. Samsun un özelleģtirilen önemli büyük sanayi kuruluģları (Azot Fab., Bakır Fab.) bu alanlarda yerini almıģ ve doğu kısmı sanayi ve iģyeri ağırlıklı geliģirken, batı bölgesi konut alanı olarak geliģmiģtir. Bu bölgedeki belediyelerde kentsel geliģmeye yetebilecek kadar planlama ve uygulama altyapılarını oluģturmuģlardır (Kaynak: Samsun İl Çevre Durum Raporu, 2011). Tablo IV Ġlçelere Göre ġehir ve Köy Nüfusları (2007) IV.3.7.Diğer Özellikler Proje kapsamında, bu baģlık altında verilebilecek herhangi bir bilgi bulunmamaktadır. 90

109 BÖLÜM V: PROJENĠN BÖLÜM IV TE TANIMLANAN ALAN ÜZERĠNDEKĠ ETKĠLERĠ VE ALINACAK ÖNLEMLER (Bu bölümde; projenin fiziksel ve biyolojik çevre üzerine etkileri, bu etkileri önlemek, en aza indirmek ve iyileģtirmek için alınacak yasal, idari ve teknik önlemler V.1 ve V.2 baģlıkları için ayrı ayrı ve ayrıntılı bir Ģekilde açıklanır.) V.1. Arazinin Hazırlanması, InĢaat ve Tesis AĢamasındaki Projeler, Fiziksel ve Biyolojik Çevre Üzerine Etkileri ve Alınacak Önlemler V.1.1. Arazinin Hazırlanması Için Yapılacak IĢler Kapsamında Nerelerde ve Ne Kadar Alanda Hafriyat Yapılacağı, Hafriyat Miktarı, Hafriyat Artığı Toprak, TaĢ, Kum vb Maddelerin Nerelere TaĢınacakları veya Hangi Amaçlar Için Kullanılacakları, Nihai Bertaraf Yöntemleri, Hafriyat Döküm Sahalarını (Varsa Alternatif Hafriyat Döküm Alanları) Gösterir Vaziyet Planı, Hazır Beton Santrali Projesi kapsamında kullanılacak malzeme bilgileri, miktar ve özellikleri, yapılacak inģaat faaliyeti ile ilgili teknik bilgiler SUĠġ Proje Müh. ve MüĢ. Ltd. ġti. tarafından hazırlanmıģ olan Samsun Ġli, Göl-Su Göletleri ve Sulamaları Alaçam TaĢkelik Göleti Ön Ġnceleme Raporu ndan alınmıģtır. Proje kapsamında yer alan tesislerin inģaat öncesinde arazinin hazırlanması ve temel kazısı çalıģmaları yapılacaktır. Yapılacak çalıģmalar neticesinde oluģacak hafriyat miktarları aģağıdaki tabloda sunulmaktadır. Tablo V Kazı Yapılacak Üniteler, Kazı Miktarları ve Dolgu Miktarları Ünite Gölet Gövdesi ve Yardımcı Üniteleri (Gövde+Dolusavak+Derivasyon Tüneli+Dipsavak) Sulama ġebekesi Ana Ġletim Hattı (70.9 km) Kazı Miktarı (m 3 ) Yoğunluk (gr/cm 3 ) 91 Kazı Miktarı (ton) , , TaĢınacağı Yer YaklaĢık m 3 ü Dolgu Amaçlı Kullanılacak Olup, Geri Kalan Kısmı Kazı Fazlası Malzeme Alanında Geçici Olarak Depolanacaktır. Bir Kısmı Ġle Boruların Üstleri Örtülecek, Geri Kalan Kısmı Ġse Bulundukları Bölgelerde Dolgu Amaçlı Olarak Kullanılacaktır. Kırma-Eleme Tesisi 250 1,8 450 Bulundukları Bölgelerde Hazır Beton Santrali 250 1,8 450 Dolgu Amaçlı Olarak ġantiye Alanı , Kullanılacaktır. TOPLAM Proje kapsamında sulama alanları içinde açılması planlanan iletim hattında gerçekleģtirilecek kazı çalıģmaları sonucu oluģacak kazı fazlası malzeme iletim hattı boyunca geçici olarak depolanacak ve boru döģemesi sonrasında dolgu amaçlı, kalan kısmı da civar tarım arazilerine serilmek sureti ile bertaraf edilecektir. Gölet gövdesi ve yardımcı ünitelerinin (Dolusavak, Derivasyon Tüneli, Dipsavak) inģaat iģlerinden ortaya çıkacak kazı fazlası malzemenin yaklaģık m 3 lük kısmı gölet

110 gövdesi ve yardımcı üniteleri ile arazide dolgu amaçlı olarak kullanılacak olup, geri kalan kısmı proje alanı içerisinde kurulacak olan kazı fazlası malzeme alanında muhafaza edilecektir. Geçici süreyle depolanan kazı fazlası malzemenin, gölet ünitelerinin inģaatında duvar dolgusu, sulama tesisleri için açılacak olan kanalların doldurulmasında, servis yollarının düzeltilmesinde ve arazi düzenleme çalıģmalarında kullanılması planlanmaktadır. Bitkisel Toprak Ib Grubu Kil Ocaklarında ve T-K-1 Kaya Malzeme Alanı nda (IIa Grubu Bazalt Ocağı) üretime baģlamadan önce yüzeyde bulunan ortalama 30 cm kalınlığında bitkisel toprak sıyrılacaktır. Malzeme ocaklarından sıyrılacak yaklaģık bitkisel toprak miktarları; T-B-1 Geçirimsiz Malzeme Alanı (Ib Grubu Kil Ocağı) Bitkisel Toprak Miktarı; 24 ha x 30 cm = m 3 T-B-2 Geçirimsiz Malzeme Alanı (Ib Grubu Kil Ocağı) Bitkisel Toprak Miktarı; 24 ha x 30 cm = m 3 T-K-1 Kaya Malzeme Alanı (IIa Grubu Bazalt Ocağı) Bitkisel Toprak Miktarı; 8,73 ha x 30 cm = m 3 Proje kapsamında Ib Grubu Kil Ocaklarında (T-B-1 ve T-B-2) ve II a Grubu Bazalt Ocağı nda (T-K-1) yapılacak çalıģmalar sırasında yüzeyden alınacak olan bitkisel toprak tabakası peyzaj çalıģmalarında yüzey kaplaması amaçlı olarak kullanılmak üzere, faaliyet gösterilmeyen alanlarda ocaklar içerisinde belirlenecek bitkisel toprak depo sahalarında geçici olarak depolanacak olup, üretim çalıģmalarının bittiği yerlere serilecektir. Proje alanında ve yakın çevresinde bulunan dere yataklarına kesinlikle hafriyat, pasa vb malzeme dökülmeyecektir. Projenin orman sayılan alanlardan geçtiği yerlerde toprakça fakir, taģlık-kayalık alanların seçilmesine özen gösterilecek, mümkün mertebe ağaç kesiminden kaçınılacak, orman sayılan alanlarda izne konu edilecek tesislerin inģası esnasında çıkan kazı fazlası malzemelerin depolanması izne konu tesisler dıģından kesinlikle pasa, atık veya herhangi bir malzeme döktürülmeyecektir. Proje kapsamında sıyrılacak bitkisel toprak, proje alanında belirlenen bitkisel toprak depo alanları içerisinde depolanacaktır. Bu amaçla proje kapsamında toplamda 2 adet bitkisel toprak depo alanı planlanmıģtır. Depolanan bitkisel toprağın üzeri nemli tutularak rüzgar erozyonuna karģı korunacaktır. Bitkisel toprak saha içerisinde üretim çalıģmaları biten yerlere tekrar serilerek, arazi tesviyesi ve düzenleme çalıģmalarında kullanılacaktır. Proje kapsamında bulunan üniteler Ek-1 de verilen 1/ Ölçekli Genel YerleĢim Planı nda gösterilmiģtir. Yol Yapımı YerleĢim merkezleri asfalt yollarla ilçe merkezlerine bağlı bulunmaktadır. Bu yollar her mevsim trafiğe açık bulunmaktadır. TaĢkelik Göleti göl alanında Güvenli Köyü ulaģımını 92

111 sağlayan köy yolunun yaklaģık 460 m lik bölümü kalmaktadır. Bu yolun relokasyonu yapılacaktır (Bkz. Ek-1, 1/ Ölçekli Genel YerleĢim Planı). Yapılacak yollar yamaçlardan aģağı toprak kaydırmayacak Ģekilde ekskavatörlerle yapılacak, ayrıca kullanılacak orman yollarının bakım ve onarımı yapılacaktır. Reloke yol ormanlık alanda yapılacak olup, öncelikler yol güzergahındaki ağaçlar kesilecek ve Orman Bölge Müdürlüğü ne gerekli baģvurular yapılıp, izinler alınacaktır. Reloke yolun yapılacağı alandan bitkisel toprak sıyrılacaktır. Sıyrılan bitkisel toprak yol kenarına alınacak ve düzeltme iģlemi sonrasında Ģevlere serilecektir. Reloke yolun yapılacağı alandan bitkisel toprak sıyrıldıktan sonra, kazı fazlası malzeme çıkarılacaktır. Yol yapımında patlayıcı madde kullanılmayacak olup, gerekli olması durumunda hidrolik kırıcı kullanılacaktır. Çıkan kazı fazlası malzeme yol yapımında ve yol dolgusunda kullanılacaktır. T-B-1 Geçirimsiz Malzeme Sahası (Ib Grubu Kil Ocağı); TaĢkelik Göleti aks yerine mevcut yollarla 4 km dir. Bu yolun yaklaģık 1,3 km lik kısmı toprak yol, 2,7 km lik kısmı ana yoldur. T-B-2 Geçirimsiz Malzeme Sahası (Ib Grubu Kil Ocağı); TaĢkelik Göleti aks yerine mevcut yollarla 3,7 km dir. Bu yolun yaklaģık 1,3 km lik kısmı toprak yol, 2,4 km lik kısmı ana yoldur. T-K-1 Kaya Malzeme Sahası (IIa Grubu Bazalt Ocağı); TaĢkelik Göleti aks yerine mevcut yollarla 14,8 km dir. Bu yolun yaklaģık 10,9 km lik kısmı toprak yol, 3,9 km lik kısmı ana yoldur. Proje kapsamında, mevcut yollarla ulaģım mümkün olduğundan yeni yol yapımı söz konusu değildir. Gerek duyulması halinde mevcut yollarda iyileģtirme ve/veya geniģletme çalıģmaları gerçekleģtirilecektir. Sulama projesi kapsamında yer alacak sulama tesisleri toprak altında, aç-kapa Ģeklinde tesis edileceğinden, buradaki çalıģmalardan kaynaklanan kazı fazlası malzeme yeniden açılan kanallarda dolgu malzemesi olarak kullanılacaktır. Proje kapsamında oluģacak kazı fazlası malzemenin bertarafı konusunda tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Hafriyat Toprağı, ĠnĢaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. Tablo V Kazı ĠĢleminde Kullanılacak Makine ve Ekipmanlar Kazı Yapılacak Ünite Gölet Gövdesi ve Yardımcı Üniteleri (Dolusavak, Derivasyon Tüneli ve Dipsavak) Ġletim ve Sulama ġebekesi Sahası Kazı ĠĢlemlerinde Kullanılacak Ekipmanlar 10 adet Kamyon 3 adet Ekskavatör 3 adet Yükleyici 1 adet Arazöz 1 adet Rock Drill 4 adet Kamyon 93

112 Kazı Yapılacak Ünite T-B-1 Geçirimsiz Malzeme Sahası (Ib Grubu Kil Ocağı) T-B-2 Geçirimsiz Malzeme Sahası (Ib Grubu Kil Ocağı) T-K-1 Kaya Malzeme Sahası (IIa Grubu Bazalt Ocağı) Hazır Beton Santrali Kırma-Eleme Tesisi ġantiye Alanı Kazı Fazlası Malzeme Alanı Kazı ĠĢlemlerinde Kullanılacak Ekipmanlar 2 adet Ekskavatör 2 adet Yükleyici 1 adet Arazöz 5 adet Kamyon 1 adet Ekskavatör 1 adet Yükleyici 1 adet Arazöz 5 adet Kamyon 1 adet Ekskavatör 1 adet Yükleyici 1 adet Arazöz 45 adet Kamyon 10 adet Ekskavatör 10 adet Yükleyici 3 adet Rock Drill 3 adet Arazöz 2 adet Kamyon 4 adet Tansmikser 1 adet Yükleyici 4 adet Kamyon 1 adet Ekskavatör 1 adet Yükleyici 1 adet Kamyon 1 adet Ekskavatör 1 adet Yükleyici 4 adet Kamyon 1 adet Silindir 1 adet Arazöz Proje kapsamında inģaat çalıģmalarında kullanılmak üzere toplamda 80 adet kamyon, 19 adet ekskavatör, 20 adet yükleyici, 8 adet arazöz, 4 adet rock drill, 4 adet transmikser ve 1 adet silindir olmak üzere 136 araç kullanılması planlanmaktadır. V.1.2. Arazinin Hazırlanması Sırasında ve Ayrıca Ünitelerin InĢaasında Kullanılacak Maddelerden Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli, Toksik ve Kimyasal Olanların TaĢınımları, Depolanmaları ve Kullanımları, Bu IĢler Için Kullanılacak Aletler ve Makinalar, Proje kapsamındaki ünitelerin inģaatında kimyasal madde katkılı beton kullanılması planlanmaktadır. Bunun dıģında proje kapsamında herhangi bir kimyasal madde kullanılması söz konusu olmayacaktır. Ancak kati projeler hazırlandıktan sonra zorunlu durumlarda kimyasal katkılı maddeler kullanılması ortaya çıkması durumunda kimyasal katkı maddeleri, suda çözünmeyen özel üretim malzemeler arasından seçilecektir. Böylece kimyasal katkı maddelerinin dere suyuna ve dere yatağındaki canlılara etki etmesi engellenmiģ olacaktır. Proje kapsamında yapımı planlanan ünitelerin inģaatları esnasında, gölet gövdesi kaya dolgu malzemesi ve riprap ihtiyacı doğrultusunda proje kapsamında açılacak olan kaya malzeme alanında (T-K-1 Kaya Malzeme Alanı (II a Grubu Bazalt Ocağı)) açık ocak iģletme delme-patlatma yöntemi ile patlatma gerçekleģtirilecektir. 94

113 Ayrıca Dolusavak, Gölet Gövdesi Ünitelerinde, açık sistem patlatması, derivasyon tüneli kazılarında ise yeraltı patlatması gerçekleģtirilecektir. Patlayıcı olarak ANFO (Amonyum Nitrat ve Fuel Oil) ve yemleyici dinamit kullanılacaktır. Söz konusu patlayıcılar proje alanında depolanmayacaktır. Patlatma iģlemi gerçekleģtirilirken kullanılması planlanan aletler ve makineler: Yemleyici Jelatinit Dinamit Patlayıcı, Exel Kapsül AteĢleyici Rockdrill Delici Makinesi (Açık Sistem Kazılarında), Jumbo (Derivasyon Tüneli kazılarında), Ġnfilak Fitili, ANFO (Amonyum Nitrat ve Fuel Oil) Proje Kapsamında Kullanılacak Patlayıcı Maddeler ve Özellikleri: Yemleyici Jelatinit Dinamit: Powergel Magnum kapsüle duyarlı emülsiyon tipi bir patlayıcıdır. AteĢleme Sistemi Exel Elektriksiz Kapsüller Elektrikli kapsüllerin maruz kaldığı dezavantajlara karģı geliģtirilmiģ olan exel elektriksiz kapsül sistemleri aynı zamanda sarsıntı problemi ile mücadelede de son derece yararlıdır. Sarsıntı sorununu kontrol altına almanın en etkin yolu gecikme baģına düģen devreye giren patlayıcı madde miktarını azaltmaktır. Bu durum exel non-electric kapsül ile sağlanabilir. Bu sistem ile her deliğe farklı gecikme verilebildiğinden her defasında devreye giren patlayıcı madde miktarı bir deliğe Ģarjlanan miktar kadar olacaktır. Bu projede iki tip exel elektriksiz kapsül kullanılacaktır. Exel Handidet Elektriksiz Kapsül Sistemi: Exel Handidet Elektriksiz Kapsül Sisteminde 2 adet kapsül mevcuttur. Bunlardan ilki dinamite takılarak deliğe indirilen kapsül, diğeri de yüzey gecikme kapsülüdür. AĢağıdaki Ģekilde görülen bu kapsül sistemindeki delikiçi kapsül dinamiti patlatabilirken yüzey gecikme kapsülü ancak elektriksiz kapsüllerin Ģok türünü (sinyali gönderen iletim organı) ateģleyebilmektedir. 95

114 ġekil V Exel Handidet Elektriksiz Kapsül Sistemi ve Gecikme Kombinasyonları Yukarıda daha önce belirtildiği gibi her deliğe farklı gecikme verilmesine olanak tanıyan bu kapsül sisteminin bağlantısı aģağıdaki Ģekilde görülmektedir. Bu Ģekilde deliklerde Exel Handidet 25/500 Elektriksiz Kapsül Sistemi (delik içinde 500 ms, yüzey gecikme elemanı 25 ms) kullanılmıģtır. Böyle bir atımda sonsuz gecikme verebilme imkanı vardır. Ayrıca bir sıradaki her delik bir önceki delikten 25 ms sonra patlayacaktır. Yani 100 delik patlatıldığında da hepsi aynı anda patlamayacak, her bir delik bir önceki delikten 25 ms sonra patlayacaktır. ġekil V Exel Handidet Bağlantı ġekli Exel HTD Yüzey Gecikme Elemanı: HTD yüzey gecikme elemanı exel handidet sistemi ile sıralar arasında gecikme vermek için kullanılan tamamlayıcı bir elemandır. Exel handidet kapsül sitemi ile her sıra kendi arasında seri Ģekilde bağlandıktan sonra sıralar birbirine Exel HTD Gecikme Elemanı ile bağlanır. Exel HTD nin gecikmeleri standart olup sıralar arası gecikme ile çakıģmayacak Ģekilde dizayn edilmiģtir. 96

115 ġekil V Exel HTD Yüzey Bağlantı Elemanı ANFO (Amonyum Nitrat + Fuel Oil) ANFO çoğunlukla güçlü patlayıcılar sınıfında sayılır. Patlama Ģekli genellikle infilak Ģeklinde olup infilak hızı yüksektir. Üçüncül bir patlayıcı olan ANFO, belirgin yakıt ve oksidant karıģımından oluģur. Hassasiyeti genellikle düģüktür. Basit olarak ANFO infilakının kimyası, amonyum nitrat (NH 4 NO 3 ) ve uzun zincirli bir hidrokarbon (C n H 2n+2 ) arasındaki reaksiyon olarak görülebilir. Bu reaksiyon sonucunda nitrojen, karbon dioksit ve su açığa çıkar. Stokiyometrik olarak, amonyum nitratın ve fuel oilin en efektif ve dengeli olarak birleģtiği oran ağırlıkça % 94,3 oranında amonyum nitrat (AN) ve yine ağırlıkça % 5,7 oranında Fuel-Oil'in homojen bir Ģekilde karıģtırılması sonucu elde edilir. Ġdeal Ģartlar altında gerçekleģtirilen patlamalarda yukarıda bahsedilen gazlar dıģında herhangi bir ürün oluģması beklenmez. Fakat pratik kullanımda az da olsa karbon monoksit ve nitrojen oksitler (NO x ) gibi toksik gazlar ortaya çıkabilir. ġekil V ANFO ve Jelatinit Dinamite Ait Örnek Fotoğraf 97

116 Herhangi bir projede patlayıcı madde ihtiyacı tahmin edilirken o projedeki patlatmalı açık kazı ve yer altı kazı miktarlarının bilinmesi gerekir. Bunlar bilindikten sonra bu operasyonlardaki planlamaya göre birim tüketimler belirlenerek toplam ihtiyacın tahmini yoluna gidilir. Proje kapsamında yapılacak olan patlatma iģlemlerinde tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanıp yürürlüğe giren ve tarih ve 2004/8057 sayı ile değiģikliğe uğrayarak tarihinde yürürlüğe giren Tekel DıĢı Bırakılan Patlayıcı Maddelerle Av Malzemesi ve Benzerlerinin Üretimi, Ġthali, TaĢınması, Saklanması, Depolanması, SatıĢı, Kullanılması, Yok Edilmesi, Denetlenmesi Usul ve Esaslarına ĠliĢkin Tüzük hükümlerine uyulacaktır. Proje kapsamında yapılacak patlatma iģlerinde kullanılacak patlayıcı maddeler, proje sahasında depolanmayacak, yetkili satıcılardan tedarik edilerek önceden planlanan patlatma zamanlarında ihtiyaç kadarıyla proje alanına getirtilecek ve tamamı kullanılacaktır. Projede patlatma iģlerinde eğitimli ve tecrübeli ateģçiler çalıģtırılacaktır. Deneyimli patlatma ve emniyet mühendisleri iģlere nezaret edecektir. Patlayıcı maddeler için Samsun Valiliği nden gerekli izinler alınacak, patlayıcı üreticilerinden satın alınan ürünler yönetmeliklere uygun olarak proje sahasına taģınacaktır. Proje kapsamında yapılacak patlatma iģlerinde kullanılacak patlayıcı maddeler, proje sahasında depolanmayacak, yetkili satıcılardan tedarik edilerek önceden planlanan patlatma zamanlarında ihtiyaç kadarıyla proje alanına getirtilecek ve tamamı kullanılacaktır. V.1.3. Proje Kapsamındaki UlaĢım Altyapısı Planı, Bu Altyapının InĢası Ile Ilgili IĢlemler, Yapılacak Yolun Özellikleri, Kullanılacak Malzemeler, Kimyasal Maddeler, Araçlar, Makineler; Altyapının InĢası Sırasında Kırma Öğütme, TaĢıma, Depolama Gibi Toz Yayıcı Mekanik IĢlemler, Trafik Yükü, Yeni Yapılacak Yollar, Tesislere UlaĢım Için Kullanılacak Yol Güzergahlarının Belirtilmesi, Proje kapsamında mevcut yollar (toprak+asfalt) kullanılacak olup, yolların zarar görmemesi için gerekli tüm tedbirler alınacaktır. Kullanılacak olan servis yollarında ihtiyaç duyulması halinde iyileģtirme ve/veya geniģletme çalıģmaları yapılacaktır. Proje kapsamındaki sulama alanı, kuzeyde bulunan Samsun-Sinop Karayolu ile sınırdır. Ayrıca proje alanının yaklaģık 650 m batısında Alaçam-Durağan Karayolu ve yaklaģık 5,4 km doğusunda ise Bafra-Havza Karayolu bulunmaktadır. Söz konusu proje kapsamında su altında kalan karayolu, köprü, tarihi köprü ve diğer sanat yapıları ile relokasyonu yapılacak karayolu bulunmamaktadır. Proje kapsamında karayoluna bağlantı yolu yapılması planlanmamaktadır. Fakat yapılması durumunda mevcut kavģaklar kullanılacak, Karayolları 7. Bölge Müdürlüğü nden görüģ alınacak ve geçiģ yolu izin belgesi için Karayolları 7. Bölge Müdürlüğü ne baģvurulacaktır. Göl alanı içerisinde yaklaģık 460 m uzunluğundaki Güvenli Köyü köy yolu yer almakta olup, bu yolun relokasyonu yapılacaktır. Relokasyon yapılacak yol ve proje kapsamında kullanılacak tüm servis yolları Ek 1 de verilen 1/ Ölçekli Genel YerleĢim Planı nda gösterilmiģtir. 98

117 Proje kapsamında yeni yapılacak yol ile ilgili iģlemler Samsun Ġl Özel Ġdaresi ile koordineli bir Ģekilde ve yapılacak protokol çerçevesinde yürütülecek, yol projesi Samsun Ġl Özel Ġdaresi ne onaylattırılacak, Samsun Ġl Özel Ġdaresi kontrolünde uygun yol yapımı sağlanacak, yapımı için ödenek ayrılarak her türlü finansmanın Samsun Ġl Özel Ġdaresi ile yapılacak protokol çerçevesinde ilgili firma tarafından karģılanacaktır. Söz konusu projede kullanılacak servis yolları için T.C. UlaĢtırma, Denizcilik ve HaberleĢme Bakanlığı Karayolları Genel Müdürlüğü 7. Bölge Müdürlüğü ne kurum görüģü sorulmuģ olup, ilgili kurum tarafından verilen tarih ve / sayılı cevap yazısında projenin yapılmasında, söz konusu yerde Bölge Müdürlüğü tarafından bir proje çalıģması olmadığından, kurumca sakınca bulunmadığı belirtilmiģtir (Bkz. Ek-24). Proje kapsamında kurulacak tüm tesislere ve yapılara iliģkin yer planlamasında Karayolu Kenarında Yapılacak ve Açılacak Tesisler Hakkında Yönetmelik hükümlerine, karayolları kamulaģtırma sınırı çekme paylarına ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu ve Karayolları ile ilgili çıkarılan tüm kanun ve yönetmeliklere uyulacaktır. Proje kapsamında tehlikeli madde sınıfına giren malzemelerin taģınması esnasında Tehlikeli Maddelerin Karayolu Ġle TaĢınması Hakkında Yönetmelik hükümlerine titizlikle uyulacaktır. Ayrıca inģaat ve iģletme aģamalarında karayollarına giriģ ve çıkıģlarda trafik güvenliği açısından her türlü önlemin Karayolları 7. Bölge Müdürlüğü nün görüģleri doğrultusunda ilgili firma tarafından alınacaktır. Proje kapsamında tehlikeli madde sınıfına giren malzemelerin taģınması esnasında Tehlikeli Maddelerin Karayolu Ġle TaĢınması Hakkında Yönetmelik hükümlerine titizlikle uyulacaktır. Proje kapsamında kullanılacak araçlardan kaynaklı oluģacak araç yükü Tablo V.I.3.1 de, karayoluna ait trafik hacmi haritası ise ġekil V te verilmiģtir. Tablo V Proje Kapsamında Kullanılacak Araçlardan Kaynaklı OluĢacak Araç Yükü Araç Cinsi Trafik Hacim Haritasında Esas Alınan Değerler Faaliyet Kapsamında Kullanılacak Olan Araç Adedi Araç Yükünün % ArtıĢ Miktarı Otomobil Orta Yüklü Ticari TaĢıt Otobüs Kamyon % 5,63 Kamyon+Römork, Çekici+Yarı Römork % 40,13 Toplam % 2,52 99

118 Kaynak: Karayolları Genel Müdürlüğü, Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığı, ġekil V Otoyollar ve Devlet Yolları Trafik Hacim Haritası Proje kapsamında ġekil V te gösterilen yaklaģık proje alanı içerisindeki köy yolları kullanılacak olup, Tablo V de yapılan değerlendirmede kullanılan parametreler ek bilgi olarak verilmiģtir. Köy yollarındaki trafik hacminin % 100 oranında artacağı düģünülmektedir. Kullanılacak olan servis yolları Ek-1 de verilen 1/ Ölçekli Genel YerleĢim Planı nda gösterilmiģtir. Faaliyet kapsamında kullanılacak olan köy yollarında, kullanılacak araçlardan kaynaklı oluģacak araç yükündeki artıģ faaliyetlerin yapılacağı süre içerisinde geçerli olacaktır. Bu nedenle meydana gelecek olan araç yükündeki artıģ uzun süreli ve kalıcı olmadığından herhangi bir olumsuzluk oluģmayacağı öngörülmektedir. Kazı fazlası malzeme taģıyacak kamyonların hareketleri esnasında aģırı yükleme yapılmayacak, kamyonların üzeri kapatılacaktır. Ayrıca, karayollarından inģaat alanlarına giriģ çıkıģların yapılacağı yerlere uyarıcı levhalar vs. koyularak olası trafik kazalarına karģı gerekli önlemler alınacaktır. Proje ile kullanılacak servis yolları ve inģaat alanları ile asfalt yollar arasında kalan stabilize yollar devamlı olarak arazözle sulanarak nemli tutulacak ve toz oluģumu engellenecek, inģaat alanlarında ve malzeme ocaklarında yapılacak faaliyetler süresince alınan tedbirlerin sürekliliği sağlanacaktır. 100

119 Faaliyet kapsamında yapılacak köy yollarına zarar verilmeyecek, ilgili kanun ve yönetmeliklere uyulacaktır. Projenin yer aldığı yöre içerisinde kullanılacak yollar üzerinde trafik yükünün azaltılması için araçlara hız limitleri getirilecek, hafriyat taģıma araçlarının üzeri kapatılacak, gerekli alanlara uyarı levhaları konulacaktır. Proje kapsamında tesislere ulaģım için yol güzergahları belirlenmiģ olup, Ek-1 de verilen 1/ Ölçekli Genel YerleĢim Planı nda gösterilmiģtir. V.1.4. Zemin Emniyetinin Sağlanması Için Yapılacak IĢlemler, Aks yerinde yer alan ve genel özellikleri yukarda anlatılan kumtaģı çamurtaģı ardalanması, genel olarak sert, sıkı, az ayrıģmıģ (W2), yer yer kırıklı ve orta dayanımlı özelliktedir. Tabakalar eğimleri ortalama o sol sahile ve mansaba doğru eğimlidir. Talvegde alüvyon birimi bulunmamaktadır. Kalınlığı fazla olmayan lokal ayrıģmıģ anakaya ve yamaç birikimleri gözlenmekte olup yapılacak sıyırma kazıları ile kaldırılacaktır. Sağ sahilde eğimler yamaç içine doğru olup duraylılık açısından talvegde ve sağ sahilde herhangi bir problem bulunmamaktadır. Sol sahilde ise tabaka eğimleri yamaç dıģına doğru olup sıyırma ve cut-off kazılarında bu durum dikkate alınacak ve Ģevler daha yatık seçilecektir. TaĢkelik Göleti gövde dolgusu, kil çekirdekli kaya dolgu tipinde planlanmaktadır. Bu durumda yukarıdaki veriler ıģığında, aks yerine taģıma gücü ve duraylılık problemi beklenmemektedir. TaĢkelik Göleti göl alanının büyük bölümünde, aks yerinde yer alan kumtaģı çamurtaģı birimleri yer almaktadır. Göl alanı sonlarında, az bir kısımda ise aynı formasyona ait sedimanter birimler ile ardalanmalı, volkanitler yüzeylenmektedir. Göl alanında duraylılık ve geçirimlilik problemi bulunmamaktadır. Proje sahası ve yakın çevresi, Bayındırlık ve Ġskan Bakanlığının hazırladığı Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası nda Ġkinci Derece Deprem Bölgesi içinde yer almaktadır. Proje alanının çevresinde, deprem aktivitesini arttıracak boyutta büyük fay zonları bulunmamaktadır. Proje ünitelerinin ikinci derecede deprem bölgesinde bulunması sebebiyle, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar hakkında Yönetmelik te ve Mülga Bayındırlık ve Ġskan Bakanlığı nın Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik te belirtilen esaslar göz önünde bulundurulacak ve yönetmelik hükümlerine titizlikle uyulacaktır. V.1.5. Proje Için Gerekli Malzemenin (TaĢ-Kum, Beton vb.) Nereden Nasıl Temin Edileceği, Trafik Yükü UlaĢım Altyapısı Planı, Altyapının InĢaası Ile Ilgili IĢlemler, Kullanılacak Makine Ekipmanları, Hazır Beton Santrali Projesi kapsamında kil malzeme, kum-çakıl malzeme, kaya malzeme, hazır beton ve 101

120 agrega ihtiyacı söz konusu olacaktır. Ġhtiyaç duyulan kil ve kaya malzemeler proje kapsamında açılacak ve iģletilecek olan aģağıdaki malzeme ocaklarından temin edilecektir. T-B-1 Geçirimsiz Malzeme Alanı (I b Grubu Kil Ocağı) T-B-2 Geçirimsiz Malzeme Alanı (I b Grubu Kil Ocağı) T-K-1 Kaya Malzeme Alanı (II a Grubu Bazalt Ocağı) Proje kapsamında m 3 geçirimsiz malzeme (kil), m 3 geçirimli malzeme (kum-çakıl) ve toplamda m 3 kaya malzeme (kaya dolgu+kırma kaya+agrega) ihtiyacı vardır. Ayrıca proje kapsamında m 3 beton ihtiyacı söz konusu olup, bu amaçla Ģantiye alanı yanında kırma-eleme tesisi ve hazır beton tesisi kurulacak ve iģletilecektir. Proje kapsamında gerekli olan malzemenin temini için hazır beton tesisi belirlenirken tesisin gerekli çevre izinlerini almıģ olması gibi hususlara önem verilecektir. Proje kapsamında ihtiyaç olan kum-çakıl malzeme dıģarıdan satın alma yolu ile temin edileceğinden proje alanında kum-çakıl malzeme alanı açılması söz konusu değildir. Malzemelerin taģınmasında mevcut yollar (toprak+asfalt) kullanılacak olup, proje kapsamında yeni servis yolları açılmayacaktır. Yolların zarar görmemesi için gerekli tüm tedbirler alınacak olup, gerekli görüldüğü takdirde mevcut yollarda geniģletme ve iyileģtirme çalıģmaları yapılacaktır. Bu çalıģmalar için ihtiyaç duyulacak malzemeler, gölet gövdesi ve yardımcı üniteleri inģaatları sonucu açığa çıkacak olan kazı fazlası malzemelerden temin edilecektir. Göl alanı içerisinde yaklaģık 460 m uzunluğundaki Güvenli Köyü köy yolu yer almakta olup, bu yolun relokasyonu yapılacaktır. Relokasyon yapılacak yol ve proje kapsamında kullanılacak tüm servis yolları Ek 1 de verilen 1/ Ölçekli Genel YerleĢim Planı nda gösterilmiģtir. Proje kapsamında yeni yapılacak yol ile ilgili iģlemler Samsun Ġl Özel Ġdaresi ile koordineli bir Ģekilde ve yapılacak protokol çerçevesinde yürütülecek, yol projesi Samsun Ġl Özel Ġdaresi ne onaylattırılacak, Samsun Ġl Özel Ġdaresi kontrolünde uygun yol yapımı sağlanacak, yapımı için ödenek ayrılarak her türlü finansmanın Samsun Ġl Özel Ġdaresi ile yapılacak protokol çerçevesinde ilgili firma tarafından karģılanacaktır. ĠnĢaat ve iģletme aģamalarında proje kapsamında yapılacak her türlü faaliyette ulaģım ve nakliye mümkün olduğunca mevcut yollardan sağlanarak zarar görmemesi için gerekli tüm tedbirler alınacak ve zarar görmesi durumunda tüm zararın Samsun Ġl Özel Ġdaresi ve Karayolları 7. Bölge Müdürlüğü ile yapılacak protokol çerçevesinde ilgili firma tarafından karģılanacaktır. Projenin inģaat aģamasında kullanılacak malzeme ocakları ve nakliye güzergahları ile ilgili olarak Karayolları 7. Bölge Müdürlüğü ne görüģ sorulacak olup, görüģte belirtilen hususlar doğrultusunda hareket edilecektir. Söz konusu projede kullanılacak servis yolları için T.C. UlaĢtırma, Denizcilik ve HaberleĢme Bakanlığı Karayolları Genel Müdürlüğü 7. Bölge Müdürlüğü ne kurum görüģü sorulmuģ olup, ilgili kurum tarafından verilen tarih ve /

121 sayılı cevap yazısında projenin yapılmasında, söz konusu yerde Bölge Müdürlüğü tarafından bir proje çalıģması olmadığından, kurumca sakınca bulunmadığı belirtilmiģtir (Bkz. Ek-24). Proje kapsamında kurulacak tüm tesislere ve yapılara iliģkin yer planlamasında Karayolu Kenarında Yapılacak ve Açılacak Tesisler Hakkında Yönetmelik hükümlerine, karayolları kamulaģtırma sınırı çekme paylarına ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu ve Karayolları ile ilgili çıkarılan tüm kanun ve yönetmeliklere uyulacaktır. Proje kapsamında tehlikeli madde sınıfına giren malzemelerin taģınması esnasında Tehlikeli Maddelerin Karayolu Ġle TaĢınması Hakkında Yönetmelik hükümlerine titizlikle uyulacaktır. Ayrıca inģaat ve iģletme aģamalarında karayollarına giriģ ve çıkıģlarda trafik güvenliği açısından her türlü önlemin Karayolları 7. Bölge Müdürlüğü nün görüģleri doğrultusunda ilgili firma tarafından alınacaktır. Proje kapsamında kullanılacak makine ve ekipmanlar Bölüm V.1.1. de Tablo V de verilmiģ olup, trafik yükü ile ilgili detaylı bilgi Bölüm V.1.3 te anlatılmıģtır. Ayrıca proje kapsamında kullanılacak olan servis yolları Ek-1 de verilen 1/ Ölçekli Genel YerleĢim Planı nda gösterilmiģtir. V.1.6. Kırma-Eleme Tesisinin Kapasitesi, Teknolojisi, Üretim Miktarlarının ÇalıĢma Süreleri (Gün-Ay-Yıl), IĢletme Yöntemi, UlaĢım Altyapısı Planı, Altyapının InĢası Ile Ilgili IĢlemler, Kullanılacak Makine Ekipmanları, Nakliye Güzergahları, Beton Santralı Tesisinin Kapasitesi, Teknolojisi, Üretim Miktarlarının ÇalıĢma Süreleri (Gün-Ay-Yıl), UlaĢım Altyapısı Planı, Altyapının InĢası Ile Ilgili IĢlemler, Kullanılacak Makine Ekipmanları, Nakliye Güzergahları, Kırma-Eleme Tesisi Söz konusu proje kapsamında, kullanılacak olan kaya malzemenin uygun boyutlara getirilebilmesi için, Ģantiye alanının yanında (göl alanı içerisinde) kurulması ve iģletilmesi planlanan 1 adet Kırma-Eleme Tesisi, malzeme ocaklarının çalıģacağı 4 yıl içerisinde yılda 10 ay, ayda 25 gün ve günde 10 saat çalıģtırılacaktır. Rapor kapsamında yapılan toz ve gürültü hesaplamaları maksimum etkiyi hesaplayabilmek adına 3 yıl boyunca, yılda 10 ay, ayda 25 gün ve günde 10 saat çalıģılacağı varsayımına göre yapılmıģtır. Kurulacak olan Kırma-Eleme Tesisi nin kapasitesi, proje kapsamında ihtiyaç duyulacak kırma malzeme ihtiyacına göre belirlenmiģtir. Malzeme ocaklarından çıkartılan malzemeler, uygun boyutlara kırılacaktır. Proje kapsamında kırma-eleme tesisine gelecek toplam malzeme miktarı; Gölet gövdesi dolgusu için gerekli kırma malzeme (kaya) miktarı yaklaģık m 3 ( ton), ton), Beton ihtiyacı için gerekli kırma malzeme (kaya) miktarı yaklaģık m 3 ( Toplam Üretim Miktarı : m 3 = ton Yıllık Üretim Miktarı : m 3 = ton 103

122 Aylık Üretim Miktarı : m 3 = ton Günlük Üretim Miktarı : 320 m 3 = 832 ton Saatlik Üretim Miktarı : 32 m 3 = 83,2 ton ÇalıĢma Süreleri : 3 Yıl, Yıl/10 ay, Ay/25 gün, Gün/10 saat Malzeme Yoğunluğu : Kaya Malzeme Ġçin: 2,6 ton/m 3 Kırma-Eleme Tesisi nde yıllık m 3 ( ton), saatlik 32 m 3 (83,2 ton) üretim yapılacaktır. Bu nedenle proje kapsamında 110 ton/saat lik kırma-eleme tesisi kurulması planlanmıģtır. Söz konusu tesise ait iģ akım Ģeması ġekil V de verilmiģtir. Kırma-Eleme Tesisi için tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevre Kanununca Alınması Gereken Ġzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik ve tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Çevre Kanununca Alınması Gereken Ġzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelikte DeğiĢiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik kapsamında faaliyete baģlanılmadan önce baģvurular yapılarak gerekli izinler alınacaktır. Malzeme ocaklarından getirilen malzemeler kamyonlar aracılığıyla yükleme bunkerine boģaltılır. Burada istenmeyen maddelerden ayrıģtırılan malzeme ızgaraya dökülür. Izgaralarda istenilen boyutlarda ayrılan malzeme 2.eleğe, elek üstü malzemeler kırıcıya sevk edilir. Kırıcıda tekrar boyutlandırılan malzeme 1.eleğe geri devir ettirilerek istenilen eleme iģlemine tabi tutulur. Buradan iģlenen malzeme kullanım alanlarına kamyonlar yardımı ile nakil edilecek olup söz konusu alanda malzeme stoklanmayacaktır. ġekil V Kırma-Eleme Tesisi ĠĢ Akım ġeması Kırma-Eleme Tesisi, Ģantiye alanının içinde (göl alanı içinde) yaklaģık 500 m 2 lik alanda kurulacak olup, tesisin en yakın yerleģim birimine olan uzaklığı kuzeydoğu yönünde 104

123 yaklaģık 700 m mesafede bulunan Samsun Ġli, Alaçam Ġlçesi, Dikmen Mahallesi ne ait yapı/konuttur. Kırma-Eleme Tesisi nde toz kaynağı olan her bir ünite (bunker, kırıcılar, elekler, bantlar) kapalı ortam içerisine alınacak ve kapalı ortam içerisine alınan ünitelere toz bastırma (pülvarize su sistemi) kurulacaktır. Üretim süresince alınan tedbirlerin sürekliliği sağlanacak olup toz kaynağı olan ünitenin faaliyete geçmesi ile birlikte toz bastırma sistemi de devreye girecek ve üretim süresince çalıģacaktır. Tesis bu sisteme göre kurulacak olup bu sistem kurulduktan sonra kırma-eleme tesisi iģletmeye alınacaktır. Proje kapsamında kullanılacak Kırma-Eleme Tesisi, projenin gerçekleģtirileceği inģaat süresi (4 yıl) boyunca kullanılacak, inģaat bitimi sonrası kaldırılacaktır. Hazır Beton Santrali ġantiye alanının yanında (göl alanı içerisinde) yaklaģık 0,05 ha lık alana kurulması planlanan 15 m 3 /saat kapasiteli hazır beton santralinde, TaĢkelik Göleti kapsamında beton ihtiyacı yaklaģık m 3 olup, ihtiyaç duyulan agrega T-K-1 Kaya Malzeme Alanı ndan (IIa Grubu Bazalt Ocağı) temin edilecek ve hazır beton santralinde beton üretimi gerçekleģtirilecektir. Söz konusu proje kapsamında ünitelerin yapımında gerekecek hazır beton için beton agregası ihtiyacı toplamı yaklaģık olarak m 3 olarak hesaplanmıģtır. Beton agrega malzemesi hazır betonun % 70 lik kısmını oluģturacağından, toplam beton ihtiyacı hesaplamalara göre yaklaģık m 3 olarak belirlenmiģtir. Söz konusu santralde beton üretimi bilgisayarlı otomasyon sistemi kullanılarak gerekli kıvam oluģturulup çimento + agrega + su + beton katkısı karıģımı sağlanarak hazır beton üretimi gerçekleģtirilecektir. ġekil V Hazır Beton Santrali ĠĢ Akım ġeması Proje kapsamında kurulacak olan hazır beton santrali, malzeme ocaklarının çalıģacağı 4 yıl içerisinde yılda 10 ay, ayda 25 gün ve günde 10 saat faaliyet gösterecek olup, yapılan 105

124 hesaplamalar maksimum etkiyi hesaplayabilmek adına 3 yıl boyunca, yılda 10 ay, ayda 25 gün ve günde 10 saat çalıģacağı varsayımına göre yapılmıģtır. Toplam Üretim : m 3 Yıllık Üretim Miktarı : m 3 Aylık Üretim Miktarı : m 3 Günlük Üretim Miktarı : 54,67 m 3 Saatlik Üretim Miktarı : 5,47 m 3 Vardiya Sayısı : Tek vardiya ÇalıĢma Süreleri : 3 Yıl, Yıl/10 ay, Ay/25 gün, Gün/10 saat Hazır Beton Santrali için tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevre Kanununca Alınması Gereken Ġzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik ve tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Çevre Kanununca Alınması Gereken Ġzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelikte DeğiĢiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik kapsamında faaliyete baģlanılmadan önce baģvurular yapılarak gerekli izinler alınacaktır. Proje kapsamında beton yapımında hacmen % 10 oranında su kullanılması planlanmaktadır. Günlük beton üretiminin yaklaģık 55 m 3 olacağı kabulu ile günlük yaklaģık 5,5 m 3 beton karıģım suyu kullanılacaktır. Kullanılan suyun tamamı ürün içerisine karıģacağından beton karma iģleminden kaynaklı atık su oluģumu söz konusu olmayacaktır. Hazır beton üretiminin yapıldığı mikser ve taģıyıcı transmikserlerin yıkanmasında günlük yaklaģık 3 m 3 su kullanılacağı öngörülmektedir. Bu iģlem sonucu askıda katı madde konsantrasyonu ve bulanıklığı yüksek karakterde atıksu oluģacaktır. Kullanılan suyun tamamının atıksu olarak geri döneceği varsayımı ile planlanan tesiste mikser ve transmikser yıkama iģlemlerinden oluģacak atıksu miktarı yaklaģık 3 m 3 /gün olacaktır. Proje kapsamında yer alan hazır beton santrali sahasında mikser ve taģıyıcı transmikserlerin yıkanmasından kaynaklı oluģacak askıda katı madde içeren suyun çöktürülmesi için Ģantiye alanında 1 adet çökeltim havuzu planlanmaktadır. Hazır Beton Santrali nde hazır beton üretiminin yapıldığı mikser ve taģıyıcı transmikserlerin yıkanmasında günlük yaklaģık 3 m 3 su kullanılacağı göz önünde bulundurulduğunda söz konusu çökeltim havuzu 4 m 3 hacimli (2 m x 2 m x 1 m) ebatlarda planlanmaktadır. Çökeltim havuzunun dibinde malzeme birikiminden kaynaklı atık oluģumu gerçekleģecektir. Çökeltim havuzu dibinde biriken malzeme faaliyet sahası sınırları içerisinde kurutulduktan sonra proje kapsamında dolgu malzemesi olarak kullanılacaktır. Askıda katı madde içeriği azaltılmıģ sular devir daim yaptırılarak tekrar kullanılacaktır. Çökeltim havuzunun dibindeki malzeme ayda 2 kere temizlenecektir. Proje kapsamında kullanılacak Hazır Beton Santrali, projenin gerçekleģtirileceği inģaat süresi (4 yıl) boyunca kullanılacak, inģaat bitimi sonrası kaldırılacaktır. 106

125 V.1.7. Proje Kapsamında Açılacak Olan TaĢocağı, Kum Ocağı, Kil Ocağı Gibi Malzeme Ocaklarının Sayısı, Ruhsat Hukuku, Ruhsat Koordinatları, Alan Miktarları, Rezerv Hesapları (En, Boy, Kalınlık ve Yoğunluk-Görünür, Muhtemel), Üretim Miktarları (Gün-Ay-Yıl), ĠĢ-Akım ġemaları, Uygulanacak Üretim Yöntemleri, Basamak Yüksekliği, GeniĢliği, ġev Açısı, Basamak Sayısı, Nakliye Güzergahları, UlaĢım Altyapısı Planı, Altyapının ĠnĢaası Ġle Ġlgili ĠĢlemler, Kullanılacak Makine Ekipmanları, Ocakların BaĢlangıç ve Nihai Durumlarının Ġmalat Haritaları Üzerinde Gösterimi, Hazır Beton Santrali Projesi için ihtiyaç duyulan dolgu, filtre, tüvenan malzemeleri ve beton agrega miktarı ihtiyaçları aģağıda çıkarılmıģtır; Toplam Kil Dolgu Ġhtiyacı : m 3 Toplam Filtre ve Yastıklama (Kum-Çakıl) Malzeme Ġhtiyacı : m 3 Toplam Kaya Dolgu ve Beton Agrega Ġhtiyacı : m 3 Malzeme Alanları Tanımı Hazır Beton Santrali Projesi kapsamında, T-B-1 ve T-B-2, olmak üzere 2 adet I b Grubu Kil Ocağı, ve T-K- 1 olmak üzere 1 adet II a Grubu Bazalt Ocağı dahil toplam 3 adet malzeme alanı planlanmaktadır. Proje kapsamında ihtiyaç duyulan kum-çakıl malzeme dıģarıdan satın alma yolu ile temin edileceğinden kum-çakıl ocağı açılmayacaktır. Söz konusu alanlar yalnızca inģaat faaliyetlerinin süreceği 4 yıl (4 inģaat mevsimi) kadar kullanılacak ve projenin tamamlanmasını müteakip kapatılacaktır. Rapor kapsamında yapılan toz ve gürültü hesaplamaları maksimum etkiyi hesaplayabilmek adına 3 yıl boyunca, yılda 10 ay, ayda 25 gün ve günde 10 saat çalıģılacağı varsayımına göre yapılmıģtır. Proje kapsamında açılacak olan söz konusu kaya ve kil ocakları için DSĠ 7. Bölge Müdürlüğü tarafından T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Maden ĠĢleri Genel Müdürlüğü ne (MĠGEM) II a Grubu ve I b Grubu Hammadde Üretim Ġzni baģvurularında bulunulmuģtur. T-K-1 Kaya Malzeme Alanı (IIa Grubu Bazalt Ocağı) için ER: dir. T-B-1 ve T-B-2 Geçirimsiz Malzeme Alanları (Ib Grubu Kil Ocakları) için ise tek baģvuru yapılmıģ olup, ER: dir. Proje kapsamında açılması ve iģletilmesi planlanan malzeme ocaklarının Hammadde Üretim Ġzinleri alınmadan ocak alanlarının içerisinde herhengi bir faaliyete baģlanılmayacaktır. Söz konusu malzeme ocakları ve ocaklardaki üretim miktarları ile ilgili detaylı bilgiler Tablo V de verilmiģtir. 107

126 Tablo V Proje Kapsamındaki Malzeme Ocakları, Rezerv, ĠĢletme Yöntemi ve Üretim Miktarları Proje Kapsamında Ġhtiyaç Duyulan Malzeme Kil (Kil Dolgu) Malzeme Kaya (Kaya dolgu, Beton Agrega) Malzeme Proje Kapsamından Ġhtiyaç Duyulan Toplam Miktar (m 3 ) Malzeme Alanı (Ocaklar) T-B-1 Geçirimsiz Malzeme Alanı (Ib Grubu Kil Ocağı) T-B-2 Geçirimsiz Malzeme Alanı (Ib Grubu Kil Ocağı) T-K-1 Kaya Malzeme Alanı (IIa Grubu Bazalt Ocağı) Ocak Rezervi (m 3 ) Malzeme Ocağında Üretilecek Toplam Miktar (m 3 ) Malzeme Ocağında Saatlik Üretim Miktarı (saat/m 3 ) 0,3 m Sıyırma Kazısı ile Meydana Gelecek Bitkisel Toprak Miktarı (m 3 ) , ĠĢletme Yöntemi 2,5 m Kazı Derinliği Ġle Açık Ocak ĠĢletmeciliği 2,5 m Kazı Derinliği Ġle Açık Ocak ĠĢletmeciliği Delme- Patlatma Yöntemiyle Açık Ocak ĠĢletmeciliği Proje kapsamındaki malzeme ihtiyaçları doğrultusunda açılacak I b ve II a grubu kil ve kaya ocaklarının açılması ve iģletilmesi aģamalarının tümünde Tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren, 3213 sayılı Maden Kanunu nda belirtilen tüm hükümlere uyulacaktır. AĢağıda Malzeme alanları ile ilgili özet bilgiler verilmektedir. Ib Grubu Kil Ocakları Hazır Beton Santrali Projesi inģaat çalıģmalarında kullanılacak kil malzeme ihtiyacı, toplam; m 3 olarak hesaplanmıģtır. Proje ihtiyacının karģılanmasına yönelik olarak 2 adet geçirimsiz malzeme alanı (T-B-1 ve T-B-2,) belirlenmiģ olup bu alanda I b Grubu Kil Ocağı iģletmeciliği gerçekleģtirilerek proje kapsamındaki kil (geçirimsiz) malzeme ihtiyacı karģılanmıģ olacaktır. Söz konusu geçirimsiz malzeme alanlarına ait coğrafik koordinatlar Bölüm II.2 Tablo II.2.2 de verilmiģtir. Proje kapsamında açılıp iģletilecek olan kil ocaklarına ait ortak iģ akım Ģeması aģağıdaki gibi verilmiģtir. 108

127 ġekil V Ib Grubu Kil Ocaklarına Ait ĠĢ Akım ġeması Geçirimsiz malzeme ihtiyacı doğrultusunda iģletilmesi planlanan Ib grubu kil ocaklarına ait Ġmalat Haritaları ve Restorasyon Planları Ek-11 de verilmektedir. T-B-1 Geçirimsiz Malzeme Alanı (I b Grubu Kil Ocağı) Proje kapsamında kullanılması planlanan yaklaģık 24 ha büyüklüğünde, T-B-1 Geçirimsiz Malzeme Alanı (1b grubu kil ocağı) kapasitesi 2,5 m iģletme derinliğinde m 3 tür. Hazır Beton Santrali Projesi kapsamında ihtiyaç duyulan geçirimsiz (kil) malzeme miktarı m 3 olup, yüzeyde bulunan 0,3 m kalınlığındaki bitkisel toprağın sıyrılmasından sonra yapılacak olan kazı ile m 3 malzeme alınacaktır. Ġhtiyaç olan malzemenin geri kalanı diğer kil ocaklarından temin edilecektir. Söz konusu ocaktan çıkarılacak bitkisel toprak yaklaģık m 3 olup, T-B-2 Geçirimsiz Malzeme Alanı içerisinde planlanan bitkisel toprak depo alanında geçici olarak depolanacaktır. Depolanan bitkisel toprağın üzeri nemli tutularak rüzgâr erozyonuna karģı korunacaktır. Saha içerisinde üretim çalıģmaları biten yerlere tekrar serilerek, malzeme alanı bitkilendirmeye hazır hale getirilecektir. Malzeme alımı iģleminin, sulama göleti ünitelerinin inģasının süreceği toplam 4 yıl (40 ay) sürede gerçekleģtirilmesi planlanmaktadır. Rapor kapsamında yapılan toz ve gürültü hesaplamaları maksimum etkiyi hesaplayabilmek adına 3 yıl boyunca, yılda 10 ay, ayda 25 gün ve günde 10 saat çalıģılacağı varsayımına göre yapılmıģtır. T-B-1 Geçirimsiz Malzeme Alanı nda (1b grubu kil ocağı), açık ocak iģletmeciliği gerçekleģtirilecektir. Toplam Üretim Miktarı : m 3 = ton Yıllık Üretim Miktarı : m 3 = ton Aylık Üretim Miktarı : m 3 = ton Günlük Üretim Miktarı : 800 m 3 = ton Saatlik Üretim Miktarı : 80 m 3 = 164 ton 109

128 ÇalıĢma Süreleri : 3 Yıl, Yıl/10 ay, Ay/25 gün, Gün/10 saat Malzeme Yoğunluğu : 2,05 ton/m 3 T-B-1 Geçirimsiz Malzeme Alanı (Ib Grubu Kil Ocağı), TaĢkelik Göleti aks yerine mevcut yollarla 4 km dir. Bu yolun yaklaģık 1,3 km lik kısmı toprak yol, 2,7 km lik kısmı ana yoldur. Malzemenin gölet alanına taģınması sırasında mevcut yollar kullanılacak olup, gerekli görüldüğü takdirde mevcut yollarda iyileģtirme çalıģmaları yapılacaktır. T-B-1 Geçirimsiz Malzeme Alanında (Ib Grubu Kil Ocağı) geçirimsiz malzemenin temin edilmesi ve bu kapsamda yapılacak olan çalıģmalarda 5 adet kamyon, 1 adet ekskavatör, 1 adet yükleyici ve 1 adet arazöz kullanılması planlanmaktadır. T-B-2 Geçirimsiz Malzeme Alanı (I b Grubu Kil Ocağı) Proje kapsamında kullanılması planlanan yaklaģık 24 ha büyüklüğünde, T-B-2 Geçirimsiz Malzeme Alanı (1b grubu kil ocağı) kapasitesi 2,5 m iģletme derinliğinde m 3 tür. Hazır Beton Santrali Projesi kapsamında ihtiyaç duyulan geçirimsiz (kil) malzeme miktarı m 3 olup, yüzeyde bulunan 0,3 m kalınlığındaki bitkisel toprağın sıyrılmasından sonra yapılacak olan kazı ile m 3 malzeme alınacaktır. Ġhtiyaç olan malzemenin geri kalanı diğer kil ocaklarından temin edilecektir. Söz konusu ocaktan çıkarılacak bitkisel toprak yaklaģık m 3 olup, malzeme alanı içerisinde planlanan bitkisel toprak depo alanında geçici olarak depolanacaktır. Depolanan bitkisel toprağın üzeri nemli tutularak rüzgâr erozyonuna karģı korunacaktır. Saha içerisinde üretim çalıģmaları biten yerlere tekrar serilerek, malzeme alanı bitkilendirmeye hazır hale getirilecektir. Malzeme alımı iģleminin, sulama göleti ünitelerinin inģasının süreceği toplam 4 yıl (40 ay) sürede gerçekleģtirilmesi planlanmaktadır. Rapor kapsamında yapılan toz ve gürültü hesaplamaları maksimum etkiyi hesaplayabilmek adına 3 yıl boyunca, yılda 10 ay, ayda 25 gün ve günde 10 saat çalıģılacağı varsayımına göre yapılmıģtır. T-B-2 Geçirimsiz Malzeme Alanında (1b grubu kil ocağı), açık ocak iģletmeciliği gerçekleģtirilecektir. Toplam Üretim Miktarı : m 3 = ton Yıllık Üretim Miktarı : m 3 = ton Aylık Üretim Miktarı : m 3 = ton Günlük Üretim Miktarı : 800 m 3 = ton Saatlik Üretim Miktarı : 80 m 3 = 164 ton ÇalıĢma Süreleri : 3 Yıl, Yıl/10 ay, Ay/25 gün, Gün/10 saat Malzeme Yoğunluğu : 2,05 ton/m 3 T-B-2 Geçirimsiz Malzeme Alanı (Ib Grubu Kil Ocağı), TaĢkelik Göleti aks yerine mevcut yollarla 3,7 km dir. Bu yolun yaklaģık 1,3 km lik kısmı toprak yol, 2,4 km lik kısmı ana yoldur. Malzemenin gölet alanına taģınması sırasında mevcut yollar kullanılacak olup, gerekli görüldüğü takdirde mevcut yollarda iyileģtirme çalıģmaları yapılacaktır. 110

129 T-B-2 Geçirimsiz Malzeme Alanında (Ib Grubu Kil Ocağı) geçirimsiz malzemenin temin edilmesi ve bu kapsamda yapılacak olan çalıģmalarda 5 adet kamyon, 1 adet ekskavatör, 1 adet yükleyici ve 1 adet arazöz kullanılması planlanmaktadır. IIa Grubu Bazalt Ocağı Hazır Beton Santrali Projesi inģaat çalıģmalarında kullanılacak kaya malzeme ihtiyacı, toplam; m 3 olarak hesaplanmıģtır. Proje ihtiyacının karģılanmasına yönelik olarak 1 adet kaya malzeme alanı (T-K-1) belirlenmiģ olup bu alanda II a Grubu Bazalt Ocağı iģletmeciliği gerçekleģtirilerek proje kapsamındaki kaya malzeme ihtiyacı karģılanmıģ olacaktır. Söz konusu kaya malzeme alanına ait coğrafik koordinatlar Bölüm II.2 Tablo II.2.2 de verilmiģtir. Proje kapsamında açılıp iģletilecek olan kaya ocağına ait iģ akım Ģeması aģağıdaki gibi verilmiģtir. ġekil V T-K-1 Kaya Malzeme Alanı na (IIa Grubu Bazalt Ocağı) Ait ĠĢ Akım ġeması Kaya malzeme ihtiyacı doğrultusunda iģletilmesi planlanan II a grubu bazalt ocağına ait Ġmalat Haritaları ve Restorasyon Planları Ek-11 de verilmektedir. T-K-1 Kaya Malzeme Alanı (II a Grubu Bazalt Ocağı) Proje kapsamında kullanılması planlanan yaklaģık 8,73 ha büyüklüğündeki malzeme alanında m 3 malzeme rezervi mevcuttur. kapsamında ihtiyaç duyulan kaya dolgu ve agrega miktarı toplamı m 3 olup, malzeme alanı ihtiyacı karģılayacak düzeydedir. Yüzeyde bulunan 0,3 m kalınlığındaki bitkisel toprağın sıyrılmasından sonra yapılacak olan delme-patlatma yöntemi ile malzeme alınacaktır. Söz konusu ocaktan çıkarılacak bitkisel toprak yaklaģık m 3 olup, malzeme alanı içerisinde planlanan bitkisel toprak depo alanında geçici olarak depolanacaktır. Depolanan bitkisel toprağın üzeri nemli tutularak rüzgâr erozyonuna karģı korunacaktır. Saha içerisinde üretim çalıģmaları biten yerlere tekrar serilerek, malzeme alanı bitkilendirmeye hazır hale 111

130 getirilecektir. Malzeme alımı iģleminin, sulama göleti ünitelerinin inģasının süreceği toplam 4 yıl (40 ay) sürede gerçekleģtirilmesi planlanmaktadır. Rapor kapsamında yapılan toz ve gürültü hesaplamaları maksimum etkiyi hesaplayabilmek adına 3 yıl boyunca, yılda 10 ay, ayda 25 gün ve günde 10 saat çalıģılacağı varsayımına göre yapılmıģtır. T-K-1 Kaya Malzeme Alanı nda (II a Grubu Bazalt Ocağı), delme-patlatma yöntemi ile açık ocak iģletmeciliği gerçekleģtirilecektir. Toplam Üretim Miktarı : m 3 = ton Yıllık Üretim Miktarı : m 3 = ton Aylık Üretim Miktarı : m 3 = ton Günlük Üretim Miktarı : m 3 = ton Saatlik Üretim Miktarı : 400,00 m 3 = ton ÇalıĢma Süreleri : 3 Yıl, Yıl/10 ay, Ay/25 gün, Gün/10 saat Malzeme Yoğunluğu : 2,6 ton/m 3 T-K-1 Kaya Malzeme Alanı nda (II a Grubu Bazalt Ocağı), TaĢkelik Göleti aks yerine mevcut yollarla 14,8 km dir. Bu yolun yaklaģık 10,9 km lik kısmı toprak yol, 3,9 km lik kısmı ana yoldur. Malzemenin gölet alanına taģınması sırasında mevcut yollar kullanılacak olup, gerekli görüldüğü takdirde mevcut yollarda iyileģtirme çalıģmaları yapılacaktır. T-K-1 Kaya Malzeme Alanı nda (II a Grubu Bazalt Ocağı) kaya malzemenin temin edilmesi ve bu kapsamda yapılacak olan çalıģmalarda 45 adet kamyon, 10 adet ekskavatör, 10 adet yükleyici, 3 adet rock drill ve 3 adet arazöz kullanılması planlanmaktadır. Proje kapsamında açılacak söz konusu II a grubu bazalt ocağı ile ilgili, tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Madencilik Faaliyetleri Ġle Bozulan Arazilerin Doğaya Yeniden Kazandırılması Yönetmeliği nde verilen hükümlere uyulacaktır. Ayrıca Sevk iģlemlerinde SEVK FĠġĠ kullanılacak olup, söz konusu ocakta Maden Ruhsatı, GSM Ruhsatı, Mülkiyet Ġzni alınmadan, Teknik Nezaretçi ataması yapılmadan çalıģılmayacaktır. Ayrıca, kaya ocağı iģletmeye açılmadan önce Çevre Kanununca Alınması Gereken Ġzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik gereğince Çevre Ġzni alınacaktır. T-K-1 Kaya Malzeme Alanı nda (II a Grubu Bazalt Ocağı) Üretim Yöntemi ve Basamak Parametreleri T-K-1 Kaya Malzeme Alanı nda (II a Grubu Bazalt Ocağı) kaya malzemesi 9 m geniģlikli ve 11 m yükseklikli, 70 0 Ģev açısına sahip, 13 adet basamak teģkil edilerek, rockdrill ile ortalama 12 m derinlikli, 89 mm çaplı delikler tertip edilecek, deliklere yerleģtirilen patlayıcıların birbirlerine ĢeĢ beģ bağlanıp patlatılması ile kazı yapılacak ve kazılan kaya malzemesinin bir kısmı direkt olarak gölet gövdesinin yapılacağı alana kamyonlar yardımı ile sevk edilecektir. Geri kalan kısım ise agrega malzemesi yapılması için Ģantiye alanının yanında (göl alanı içerisinde) kurulacak kırma-eleme tesisine, kırma ve eleme iģlemlerinden geçirilmek üzere hazır beton santraline sevk edilecektir. 112

131 Söz konusu malzeme alanında nihai durumda 9 m geniģliğinde ve 11 m yüksekliğinde 13 adet basamak oluģacaktır (Bkz. Ek-11, Ġmalat Haritaları ve Restorasyon Planları) Proje kapsamında açılacak ve iģletilecek olan malzeme alanlarına ait görünür ve muhtemel rezerv bilgileri aģağıda verilmiģtir. Tablo V Proje Kapsamında Açılması ve ĠĢletilmesi Planlanan Malzeme Alanlarına Ait Görünür Ve Muhtemel Rezerv Bilgileri Muhtemel Rezerv Malzeme Alanı En x Boy Yükseklik Verim Yoğunluk T-B-1 Geçirimsiz Malzeme Alanı (Ib Grubu Kil Ocağı) T-B-2 Geçirimsiz Malzeme Alanı (Ib Grubu Kil Ocağı) T-K-1 Kaya Malzeme Alanı (IIa Grubu Bazalt Ocağı) T-B-1 Geçirimsiz Malzeme Alanı (Ib Grubu Kil Ocağı) T-B-2 Geçirimsiz Malzeme Alanı (Ib Grubu Kil Ocağı) T-K-1 Kaya Malzeme Alanı (IIa Grubu Bazalt Ocağı) (750x500) m 2 3,70 m % 82 2,05 (750x500) m 2 3,70 m % 82 2,05 (475x220) m m % 45 2,60 Görünür Rezerv (665x360) m 2 3,70 m % 82 2,05 (665x360) m 2 3,70 m % 82 2,05 (350x250) m m % 45 2, m 3 ( ton) m 3 ( ton) m 3 ( ton) m 3 ( ton) m 3 ( ton) m 3 ( ton) Malzeme Ġhtiyacı m 3 ( ton) m 3 ( ton) m 3 ( ton) m 3 ( ton) m 3 ( ton) m 3 ( ton) V.1.8. Proje Alanı Içindeki Su Ortamlarında Herhangi Bir Amaçla GerçekleĢtirilecek Kazı, Dip Taraması, vb. IĢlemler Nedeni Ile Çıkarılacak TaĢ, Kum, Çakıl ve Benzeri Maddelerin Miktarı, Nerelere TaĢınacakları veya Hangi Amaçlar Için Kullanılacakları, TaĢkelik Göleti, Sulaması, Malzeme Sahaları ve Kırma-Eleme Tesisi Projesi kapsamında tesis edilecek olan Gölet Gövdesi ve Yardımcı Üniteleri inģaatları esnasında dere yatağında kazı ve inģaat iģlemleri gerçekleģtirilecektir. Bu yapıların temel kazısı esnasında dere yatağındaki alüvyonun alınması sonrasında taģ, kum, çakıl ve benzeri malzeme oluģacaktır. TaĢkelik Göleti gövde kazı çalıģmalarında yaklaģık m 3 kazı fazlası malzeme açığa çıkması beklenmektedir. Bu malzemelerin yaklaģık m 3 lük kısmı gölet gövdesi ve yardımcı üniteleri ile arazide dolgu amaçlı kullanılacak olup, geri kalan kısmı Kazı Fazlası Malzeme Alanı na taģınacak ve gerekli olması halinde servis yolu yapımında, yol iyileģtirme çalıģmalarında ve arazi düzenleme çalıģmalarında kullanılacaktır. Gölet Gövdesi temel kazısı öncesi TaĢkelik Çayı nın bulanıklılık açısından etkilenmemesi için akımlar batardo ve derivasyon tesisleri yardımı ile derive edilir. Böylece kazı ve inģaat çalıģmaları kuru ortamda gerçekleģtirilir. Bu çalıģmalar esnasında TaĢkelik Çayı na malzeme akıģı ve buna bağlı olarak bulanıklık etkisi olmayacaktır. 113

132 ĠnĢaat esnasında kazı malzemesi dere yataklarına kesinlikle dökülmeyecek ve taģkın kotu üzerindeki alanlarda depolanacaktır. Proje kapsamında 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu ve tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Su Ürünleri Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. V.1.9. Derivasyon (InĢaat Alanının Kuru Tutulabilmesi Için Akarsu Güzergahının Geçici Olarak DeğiĢtirilmesi) Amacıyla veya Diğer Nedenlerle Akarsu Havzasında Yapılacak Her Türlü Doldurma, Kazıklar Üzerine InĢaat ve Benzeri IĢlemler Ile Bunların Nerelerde Ne Kadar Alanı Kaplayacağı ve Kullanılacak Malzemeler, Araç ve Makinalar, Dere Yatağında Yapılacak Olan ÇalıĢmaların Etkileri (Bulanıklık, Suyun Debisi vb. InĢaat Alanlarından Gelebilecek Bulanıklığı ve Kimyasal Madde Yükü Fazla Olan Suların Nasıl, Ne ġekilde Drene Edileceği), Göletlerde derivasyon sistemi 25 yıl yinelenmeli taģkına göre projelendirilmektedir. TaĢkelik bent yerinde pik değer olarak Q 25 = m 3 /s dir. Bent yerindeki topoğrafyaya göre derivasyon sisteminin sağ sahilde olması en uygun çözüm olmaktadır. Derivasyon tüneli dairesel kesitlidir ve uzunluğu m dir. GiriĢ taban kotu 201,00 m ve çıkıģ taban kotu da 199,40 m dir. Ġçinde dipsavak vanası ve borusu da yer alacağından tünel için önerilen çap 3,50 m dir. Bu çapa karģı gelen memba batardosu kotu hava payı eklenerek 221,42 m olarak hesaplanmıģtır. Derede akıģ az olduğundan derivasyon sistemine ön batardo öngörülmemiģtir. TaĢkelik Göleti sulama ve içme suyu amaçlı bir projedir ve bu amaç derivasyon sisteminin dipsavak sistemine dönüģtürülmesiyle sağlanacaktır. Derivasyon tünelinin bitiminden sonra düzenlenecek olan vana odasından suyu sulama sahasına iletecek olan borunun çapı 120 cm olarak düģünülmüģtür. Derivasyon tünelini dipsavak yapısına çevirmek için tıkaç yapılacak olup tıkacın uzunluğu 6.00 m olarak öngörülmüģtür. Mevcut beton çentiklendikten sonra ikinci faz betonu dökülecek ve kalan boģluklar beton dökümünün tamamlanmasından sonra kontakt enjeksiyonu ile doldurulacaktır. Tıkacın içinde 120 cm lik çelik boru yer alacaktır. Tıkaç üzerinde emniyet vanası olarak bir sürgülü vana ve tıkaçtan hemen sonra bir kelebek vana yer alacaktır. 120 cm çapındaki dipsavak borusu kelebek vanadan sonra tünel içinde 10 ar m açıklıklı mesnetler üzerinde devam ederek vana odasına ulaģmaktadır. Dipsavak borusu üzerinde vana odası içinde emniyet vanası olarak bir sürgülü vana ve onu takiben de ayar vanası olarak küresel vana bulunmaktadır. Proje yaklaģık olarak 4 yıl gibi bir inģaat süresine sahiptir. ĠnĢa süresince yapılacak olan derivasyon 25 yıllık taģkın debileri göz önüne alınarak planlanacaktır. 114

133 Derivasyon Tüneli Yeri : Sağ Sahil Kesiti : Dairesel Çapı, (m) : 3,50 m Uzunluğu, (m) : m Derivasyon TaĢkın Gir.Debisi (25 yıl) (m 3 /s) : m 3 /s Derivasyon TaĢkın Çık. Debisi (25 yıl) (m 3 /s) : 90,96 m 3 /s GiriĢ Taban Kotu, (m) : m ÇıkıĢ Taban Kotu, (m) : m Memba Batardosu Kret Kotu, (m) : 221,42 m Memba Batardosu Tipi : Merkezi Kil Çekirdekli Kaya Dolgu Talveg Kotu, (m) : 199,50 m Temel Kotu, (m) : 197,50 m Kret Kotu, (m) : 221,42 m Talvegden Yükseklik, (m) : 21,92 m Temelden Yükseklik, (m) : 23,92 m Kret Uzunluğu, (m) : 145,00 m Kret GeniĢliği, (m) : 8,00 m Memba ġevi : 1/2,3 Mansap ġevi : 1/1,9 Gölet Gövdesi ve Yardımcı Üniteleri (Dolusavak+Dipsavak+Derivasyon Tüneli) yapımında yapılacak kazı çalıģmaları esnasında 10 adet Kamyon, 3 adet Ekskavatör, 3 adet Yükleyici, 1 adet Arozöz ve 1 adet Rock Drill çalıģtırılması planlanmaktadır. Kazı ve temel atma çalıģmaları esnasında derenin etkilenmemesi için dere içerisinde bulunan kayalar ile çalıģma alanı çevresinde tahkimat yapılacaktır. Söz konusu tahkimatın yapılması ile gölet gövde yeri temel kazısı çalıģmalarının dere akıģından etkilenmemesi sağlanacak olup kazı faaliyeti sonucu oluģacak bulanıklık vb. etkilerin de dere üzerinde etkisinin azaltılması sağlanacaktır. V TaĢkın Önleme ve Drenaj Ile Ilgili IĢlemlerin Nerelerde ve Nasıl Yapılacağı, Proje taģkın hesaplamalarında istatistik yöntemlerden Noktasal ve Bölgesel TaĢkın Frekans Analizi, sentetik yöntemlerden DSĠ Sentetik Yöntem ve Direkt Mockus yöntemleri kullanılmıģtır. Noktasal TaĢkın Frekans Analizi TaĢkelik Göleti, TaĢkelik Çayı nın üzerinde yer almaktadır. TaĢkelik Çayı üzerinde bulunan no lu Dikmen AGĠ nin gözlem süresi yetersiz olduğu için (3 yıl), proje alanı yakınında bulunan ve Bölgesel TaĢkın Analizinde de kullanılan, no lu Havza Deresi Havza akım gözlem istasyonu kullanılmıģtır. TaĢkelik Göleti nin Noktasal TaĢkın Frekans Analizi hesabında, bu istasyonun anlık maksimum debilerinin ekstrem dağılımlarından en uygun olanı, Log-Normal (2 Parametreli) dağılımından hesaplanan yinelenmeli taģkın debileri noktasal olarak gölet yerine; 115

134 EĢitliği ile taģınarak TaĢkelik Göleti yinelenmeli taģkın debileri hesaplanmıģtır. Tablo V Noktasal TaĢkın Frekans Analizi Yöntemiyle Hesaplanan Yinelenmeli TaĢkın Debileri ,8 23,9 34,6 51,2 66,0 82,9 TaĢkelik Göleti 16,3 32,9 47,6 70,5 90,8 114,1 Bölgesel TaĢkın Frekans Analizi TaĢkelik Göleti civarında bulunan ĠĢpa Çayı ġamlıoğlu AGĠ, Havza Deresi Havza AGĠ, Derinöz Deresi Çatak AGĠ, Abdal Irmağı Irmaksırtı AGĠ, Dereçam Deresi Güven Barajı ve Engiz Çayı Ballıca AGĠ anlık maksimum debi değerleri kullanılarak ekstrem dağılımları, uygun dağılım tipinden yinelenmeli taģkın debileri hesaplanmıģtır. Buna göre ortalama Q T /Q 2 standardizasyon faktörleri oranları hesaplanmıģ ve YağıĢ Alanı Q 2 log-log grafiğinde uygun zarf doğrusu çizilmiģtir. TaĢkelik Göleti yağıģ alanı 89,6 km 2 ye karģılık zarf eğrisinden okunan Q 2 Gölet = 20,5 m 3 /s ortalama Q T/ Q 2 standardizasyon faktörleri oranları ile çarpılarak diğer yinelenmeli taģkın debileri hesaplanmıģtır. Tablo V Bölgesel TaĢkın Frekans Analizi Yöntemiyle Hesaplanan Yinelenmeli TaĢkın Debileri Q T /Q 2 1,00 2,03 2,97 4,46 5,83 7,42 TaĢkelik Göleti 20,5 41,7 60,8 91,5 119,4 152,1 DSĠ Sentetik Yöntemi TaĢkelik Göleti havza parametrelerine bağlı olarak yağıģ alanı hidrolojik Ģartlarına göre II Ģartında seçilen 84 eğri numarasıyla akıģ ve artım akıģlar hesaplanıp, birim hidrografla 2 Ģer saat süperpoze edilerek yinelenmeli taģkın hidrografları hesaplanmıģtır. Saatlik plüviyograf oranları Bafra DMĠ meteoroloji istasyonundan alınmıģtır. Birim hidrograf pik süresi Tp = 4 saat olarak hesaplanmıģtır. Kritik yağıģ süresi 2,16 saat bulunmuģtur. DSĠ Sentetik Yöntemiyle hesaplanan yinelenmeli taģkın debileri sonuçları aģağıdaki tabloda verilmiģtir. Tablo V DSĠ Sentetik Yöntemiyle Hesaplanan Yinelenmeli TaĢkın Debileri TaĢkelik Göleti 41,1 75,6 96,8 122,4 140,7 158,3 193,9 213,3 266,5 116

135 Direkt Mockus Yöntemi Süperpozesiz Direkt Mockus Yönteminde Tc= 2,16 saat, D kritik yağıģ süresi 2,94 saat hesaplanmıģtır. K havza katsayısı Dr. Efelerli Yöntemindeki (DSĠ Hidroloji Semineri-2000) formülle; A = YağıĢ Alanı (km 2 ) L = En Uzun Dere Boyu (km) H 10 = Dere boyu en büyük kotu (m) = Dere boyu Proje Kesitindeki Kotu (m) H 0 EĢitliği kullanılarak K = 0,196 olarak hesaplanmıģtır. Direkt Mockus Yöntemi ile hesaplanan yinelenmeli taģkın debileri aģağıdaki tabloda verilmiģtir. Tablo V DSĠ Sentetik Yöntemiyle Hesaplanan Yinelenmeli TaĢkın Debileri TaĢkelik Göleti 44,8 88,9 116,8 150,4 174,3 197,6 244,8 270,6 341,9 Baz Akım Hesabı Dikmen AGĠ nin peryodundaki ġubat Haziran arasındaki ortalama debileri kullanılarak TaĢkelik Göletinin baz akımı hesaplanmıģ ve 2,19 m 3 /s bulunmuģtur. Baz akım hesabı aģağıdaki tabloda verilmiģtir. Tablo V TaĢkelik Çayı Dikmen AGĠ Baz Akım Hesabı Proje TaĢkın Debilerinin Seçimi Proje taģkın debileri olarak, Direkt Mockus Yöntemiyle hesaplanan yinelenmeli taģkın debileri kabul edilmiģtir. ÇeĢitli Yöntemlerle hesaplanmıģ proje taģkın debilerinin sonuçları aģağıdaki tabloda verilmiģtir. 117

136 Tablo V ÇeĢitli Yöntemlerle HesaplanmıĢ Proje TaĢkın Debileri 118

137 ġekil V TaĢkelik Göleti Yinelenmeli TaĢkın Hidrografları Dolusavak TaĢkın Debisi TaĢkelik Göleti dolusavak taģkın giriģ hidrografı olarak Direkt Mockus Yöntemiyle hesaplanan 1000 yıl yinelenmeli taģkın hidrografı kabul edilmiģtir. Dolusavak taģkın giriģ debisi 213,3 m 3 /s dir. V Arazinin Hazırlanması Döneminde Flora ve Faunaya (Kara-Su) Olabilecek Etkiler, Nehirdeki Balık Türlerinin Menba-Mansap GeçiĢini Temin Etmek Amacıyla Tasarlanan Uygun GeçiĢ Yapıları Ġhtiyaç Duyulan Yatak Düzenlemeleri, Projenin inģaat iģlemleri süresince karasal ve sucul ortamdaki mevcut canlı türlerine olabilecek etkiler, proje alanı ile ilgili literatür çalıģmaları ve gözlemler esas alınarak aģağıda değerlendirilmiģtir. 119

138 Sucul Ortam Üzerine Etkiler Gölet inģaatları sırasında oluģacak fiziksel ve mekanik etkiler (patlatma, nehir sistemine partikül karıģımı gibi) sucul canlıları etkileyebilecektir. Ancak inģaat aģamasından sonra sistem kendini kısa sürede toparlayabilecek bir dinamik etkileģim potansiyeline sahiptir. Bununla birlikte inģaat çalıģmalarının balıklar açısından önemli olan yumurtlama dönemlerinde minimum düzeyde yürütülmesi önem taģımaktadır. Alanda bulunması muhtemel balık türlerinin biyolojilerine bakıldığında Nisan ve Temmuz ayları arasında yumurta bıraktıkları tahmin edilmektedir. Bu nedenle üreme dönemi olan yüksek akımlı dönemlerde bırakılacak can suyu miktarı ne kadar büyük akım alanına sahip olursa balık türlerinin yumurtlama yerleri o denli artacak ve devamında yumurtalardan daha fazla birey çıkarak büyüyecektir. Proje faaliyete geçtikten sonra, baģlangıçtaki toplam balık populasyon büyüklüğünün belli bir düzeyde korunabilmesi durumunda, türün neslini sürdürmesi açısından bir sorun söz konusu olmayacaktır. Gölet gövdesinin inģaatı sırasında, kazıma çalıģmaları sonucu bazı materyaller su kütlesine karıģarak bulanıklığı arttırmakta ve sucul canlılara olumsuz etkisi olabilmekte, aynı zamanda akıģ aģağıya gelen bu materyaller su kalitesinde bazı değiģimlere neden olabilmektedir. Bunun için, gölet gövdesinin inģaatı sırasında, faaliyetin sürdürüleceği kısımda derivasyon tüneli yardımıyla suyun yatağı değiģtirilecektir ve oluģan hafriyat, su ile temas edilmeyecek Ģekilde kazıma çalıģmaları yapılacaktır. Böylece oluģacak silt ve malzemenin de akıģ aģağı gitmesi kısmen engellenmiģ olacaktır. Gölet alanlarında kalacak karasal ortam ile nehir yatağı, küçük bir göl ve gölet ekosistemine dönüģecektir. Ancak inģaat aģamasında yıkıcı bir takım etkiler olabilirse de bu durum kalıcı olmayıp kısa sürede sistem kendini toparlayacaktır. Su kalitesinde olumsuz değiģiklikler yaratmaması için su tutma alanı altında kalacak çalı ve ağaç gibi organik maddelerin çürümesinin engellenmesi için sıyrılma yapılacaktır. Ayrıca, faaliyetin gerçekleģtirileceği alan ve Ģantiye alanı TaĢkelik Çayı kenarında olacağından, Ģantiyenin atıklarının deģarj edilmeden dereye bırakılması söz konusu olmayacaktır. Hem alanda tespit edilen balık türü, hem yönetmelik gereği, hem de balıklar dıģındaki diğer sucul canlıların (planktonlar; bentik organizmalar) mansap ve memba arasındaki göçlerinin devam etmesi açısından projenin inģaat aģaması kapsamında derivasyon tüneli yardımıyla sucul canlıların geçiģleri sağlanacaktır. Yukarıda bahsedilen hususlar doğrultusunda, proje alanındaki mevcut sucul faunanın korunması açısından yukarıda verilen bilgiler ıģığında gerekli önlemler ve tedbirler alındığında, söz konusu TaĢkelik Göleti etkisi en aza indirilecek ve sucul ekosistemde mevcut olan türlerin devamlılığı sağlanabilecektir. Karasal Ortam Üzerine Etkiler Projenin önemli bileģenlerinden olan gölet gövdesi ve civarında mevcut olan bitkisel formasyon su kenarlarında galeri tipi formasyonlarda geniģ yapraklı ağaçlar; diğer alanlarda ise genellikle MeĢe ağırlıklı Kayın ve Gürgen ağaçları ile birlikte diğer alanlarda çalı ve otsu formlardan oluģmaktadır. Projenin hayata geçirilmesi aģamasında, söz konusu binaların ve 120

139 tesislerin kurulacağı kesimlerde, özellikle de bitkisel formasyonun mevcut olduğu alanlarda kesim, tıraģlama ve iģleme faaliyeti gerçekleģtirilecektir. Öncelikle ağaçlar kesilecek, daha küçük boylu, çalı ve benzeri bitkiler ise tıraģlanarak buradan uzaklaģtırılacaklardır. Proje sahasının tamamına yönelik olarak gerçekleģtirilen gözlem ve literatür çalıģmaları ile kuģlar ve sürüngenler baģta olmak üzere bazı karasal omurgalı hayvan türlerinin bu bitki formasyonunu ve bu formasyonun bulunduğu kesimlerdeki habitatları değiģik ihtiyaçlarını karģılamak amacıyla kullanabildikleri belirlenmiģtir. Bu kesimlerdeki ağaç ve çalı formlarının kesilmesi sürecinde bu kesimleri kullanan fauna bileģenleriyle ilgili olarak bazı önlemlerin alınması gerekecektir. Aksi durumda, yani herhangi bir önlem alınmadığı durumda bu habitatları kullanan yabanıl formların zarar görme, yaralanma veya ölme riski gündeme gelecektir. Ġstenmeyen bu durumun önüne geçebilmek için kesim/tıraģlama öncesinde yabanıl fauna bileģenlerinin buralarda bulunmadığına, bu kesimlerden uzaklaģmıģ olduklarına emin olunacaktır. Kesim öncesi gerçekleģtirilecek görsel kontrollerde rastlanan yabanıl formların öncelikle kendiliklerinden kaçarak uzaklaģmaları beklenecektir. Aksi takdirde, yani herhangi bir nedenden dolayı bu kesimlerden uzaklaģmamıģ bireylerin söz konusu olduğu durumlarda bu bireylerin zarar görmemeleri için onları bu kesimlerden uzaklaģtıracak yöntemler kullanılacaktır. Genellikle kaçırmaya yönelik olarak seslerden yararlanılmaktadır. AlıĢılmadık ve yüksek tondaki seslerden meydana gelecek rahatsızlık sonucu bitkilerin içine, arasına veya altına saklanan formlar ortaya çıkarak yakın alanlarda, kendilerini daha güvenli hissedecekleri habitatlara uzaklaģmak zorunda kalacaklardır. Eğer bu uygulamadan sonuç alınamazsa kepçe, atrap, file gibi uygun yakalama donanımları kullanılarak yakalanan yabanıl formlar eldivenlerle dikkatlice tutularak alan dıģında, zarar görmeyecekleri uygun habitatlara taģınarak uzaklaģtırılacaktır. Bu uzaklaģtırma uygun yakalama yöntemleri ve donanımları kullanılarak deneyimli bir kiģi ya da ekip tarafından gerçekleģtirilecektir. Yabanıl formların bu kesimlerden uzaklaģtığına emin olunduktan sonraki aģama kesimi gerçekleģtirilen tek ve çok yıllık bitkisel materyalin bu kesimlerden uzaklaģtırılmasıdır. Çıplak elle dokunmaksızın, doğrudan gözle yapılacak kontrollerde kesilmiģ materyalin üzerinde, altında veya içerisinde bulunması olası yılan, kertenkele veya kemirgenler gibi omurgalı hayvanlar, yukarıda değinildiği Ģekilde uygun yakalama donanımı ve yöntemleriyle zarar verilmeden yakalanacak ve basit bez torbalara konularak faaliyetten etkilenmeyecek komģu alanlara taģınarak bu kesimlerde dikkatli bir Ģekilde doğal ortamlarına bırakılacaktır. Bitkisel formasyon içerisinde barınması olası türler yanında zeminde, toprak altında da yaģamakta olan yabanıl türler söz konusudur. ÇalıĢmalar öncesinde çalıģma yapılacak kesimler dikkatlice gözden geçirilecektir. Bu kontroller esnasında, zeminde yaģayan ve toprak altına barınan yabanıl formlara ait yuva giriģ delikleri ve zemin üzerindeki tümseklerin yerleri belirlenecektir. Bu kesimlerde yapılacak çalıģmalarda özellikle dikkatli olunacaktır. Çünkü toprak içerisinde, yüzeye yakın kesimlerde bazı kemirgenler, kurbağa, kertenkele, yılan ve diğer memeli formların bulunması olasılığı vardır. Bu kesimlerde bu yabanıl formların mevcut olduğu durumlarda iģ makinelerinin faaliyeti esnasında açığa çıkabilecek, hatta bu esnada çeģitli derecelerde zarara uğrama riski söz konusudur. Ġstenmeyen bu durumun önüne geçebilmek, yani hayvanların iģ makinelerinden olumsuz etkilenmesinin önüne geçebilmek için ya kendiliklerinden kaçmalarına müsaade edilecek ya da yine uygun donanım ve yöntem ile yakalana bireyler alan dıģında uygun ortamlara taģınacaklardır. 121

140 Proje sahası bazı kesimlerde mevcut karayoluna bitiģik konumdadır. Bu kesimlerde gereksinim bulunmamasına karģılık bazı kesimlerde gerçekleģtirilecek farklı inģaat çalıģmalarını mümkün kılmak veya kolaylaģtırabilmek amacıyla ya yeni yollar açılacak, ya da mevcut yollar iyileģtirilecektir. Doğal ortamlarda gerçekleģtirilen faaliyetler esnasında en fazla zarar gören kesimler yolların geniģletilmesi ya da yeni yolların açılması nedeniyle dönüģüme uğrayan doğal yaģam alanlarıdır. Bu kesimlerde gerçekleģtirilecek çalıģmalar nedeniyle doğal bitkisel doku zarar görmekte, bu kesimlerden istifade eden yabanıl formlar ise genellikle yaģam alanlarını kaybetmektedirler. Bu nedenle yol açılması veya geniģletme çalıģmaları sürecinde yabanıl formların zarar görmemesi için dikkatli olunacak, çalıģmalar öncesinde, esnasında veya sonrasında ortaya çıkabilecek canlı türlerinin zarar görmeden bu kesimlerden uzaklaģtırılması sağlanacak, çalıģmalar esnasında ortaya çıkması olası fazla malzemenin geliģigüzel doğal ortamlara tasfiye edilmeyecek, kazı fazlası malzeme alanlarında biriktirilecektir. Toz Emsiyonları ve Alınacak Önlemler Projenin yer alacağı kesimlere yeni yolların açılması lokal flora ve fauna bileģenleri ile bu bileģenler tarafından değiģik nedenlerle tercih edilen habitatlar üzerinde riskler oluģturabilmektedir. Bu süreçte yol güzergahlarının dikkatli bir Ģekilde seçilecek, doğal ortamlara, bitki örtüsüne en az etki yapacak kesimler tercih edilecek; yol açılması esnasında toza neden olacak uygulamalar nedeniyle tozu en aza indirecek sulama vb. uygulamalara özen gösterilecek, yol açılması sürecinde açığa çıkabilecek malzemelerin akarsu ortamına veya civardaki doğal habitatlara tahliyesi, yaban hayatına verebileceği zararlar göz önünde bulundurularak mutlaka engellenecektir. Proje kapsamında inģaat çalıģmalarında kullanılacak malzemelerin temin edilmesi, kırılması, iģ makineleriyle taģıyıcı araçlara yüklenmesi, taģınması ve kullanılacağı kesimlere boģaltılması aģamasında da toz emisyonları söz konusu olacaktır. Özellikle bu malzemenin elde edilmesi ve iģlenmesi aģamasında sulama ve çöktürme gibi yöntemlerle bu emisyonların önüne geçilebilmektedir. Böylece bitki örtüsü baģta olmak üzere yakın çevrede yabanıl formlar tarafından değiģik gereksinimlerin karģılanması amacıyla kullanılan habitatların ve bu kesimlerde bulunması olası yabanıl formların açığa çıkan tozdan olumsuz etkilenmelerinin önüne geçilebilecektir. Gürültü Kirliliği ĠnĢaat faaliyetine baģlanmasıyla birlikte inģaat sürecinin farklı kademelerinde görev yapacak çok çeģitli kaynaktan, farklı düzeylerde gürültüler ortaya çıkacaktır. Yaban hayatı bileģenleri arasında birçok tür insanlara göre daha düģük Ģiddetteki ses miktarından bile olumsuz etkilenebilmektedirler. Gürültüye veya yüksek desibelde ses Ģiddetine maruz kalan yabanıl formlar ya bulundukları kesimden kaçarak uzaklaģmakta, ya en yakın saklanma alternatifini değerlendirmekte ya da o süreçteki aktivite neyse onu yarım bırakabilmektedir. Bu aktiviteler arasında üreme, beslenme, dinlenme, barınma gibi değiģik faaliyetler söz konusudur. Gürültü kökenli rahatsızlık tüm bu aktiviteleri engelleyebilir ya da kesintiye uğratabilmektedir. ĠnĢaat sezonunun kuluçka/üreme dönemine rastlayan dilimlerinde, ortaya çıkan gürültünün en aza indirilmesini sağlayacak önlemler alınacaktır. Faaliyet alanı sınırları içerisinde farklı gereksinimlerini karģılayabilmek amacıyla doğal olarak bulunan yerel fauna bileģenlerinin bazıları inģaat aģamasında iģ makinelerinden değiģik 122

141 süreli ve Ģiddetlerdeki gürültüden rahatsızlık duyabileceklerdir. Bu rahatsızlık nedeniyle bazı türler alandan geçici veya sürekli olarak uzaklaģabileceklerdir. ĠnĢaat faaliyetinin baģladığı zaman diliminde yörede kuluçka faaliyetine baģlamıģ veya baģlamak üzere olan türler yanında zaman içerisinde ikinci kuluçkaya yatabilecek türler söz konusu olabilecektir. ĠĢ makineleri ve araçlardan kaynaklanan gürültü seviyesinin yüksek olması durumunda bölgede üreme faaliyeti içerisinde olan türler arasından kuluçkayı, hatta yavru bakımını bile yarıda bırakma riskleri söz konusu olabilecektir. Gürültü düzeyinin en aza indirilebilmesine yönelik tedbir ve uygulamalarla faaliyet sahası ve yakın çevresini yurt olarak kullanan yabanıl fauna bileģenlerinin bu kesimlerden geçici veya sürekli (göç etme) olarak uzaklaģmalarına neden olabilecek bir seviyenin altında tutulması sağlanabilecektir. ĠnĢaat faaliyetlerinin türüne bağlı olarak üreme takvimiyle bir korelasyon sağlanabildiği takdirde inģaat faaliyeti sırasında ortaya çıkabilecek sesten hayvanların olumsuz etkilenmesini önüne geçilebilecektir. Araçlardan Kaynaklanacak Kirlilik Proje kapsamında faaliyet alanında, farklı noktalarda, değiģik yapılar tesis edilecektir. Tesis edilecek yapının ve inģaatın türüne bağlı olarak farklı kesimlerde gerçekleģtirilecek inģaat çalıģmalarında ve malzeme taģınacak güzergâhlarda yoğun bir trafik söz konusu olacaktır. Faaliyetle bağlantılı olarak yararlanılacak ulaģım yollarının yakınındaki kesimlerde sürekli olarak yaģayan veya geçici süreler için buralarda bulunan yabanıl formlar, araç kaynaklı değiģik risklerle karģı karģıya kalacaklardır. Mekanik zararlar dıģında bunlardan en önemlileri kontaminasyon ve eksoz ürünlerinin meydana getirebileceği öldürücü olmayan zehirlenme riskidir. Bilindiği gibi lastik kaplama maddeleri, motorun hareketli parçaları, gövdenin diğer parçaları, fren izleri ve yağlama yağlarının yanma ürünleri kontaminasyona yol açan bileģenlerdir. Bu risk sadece yaban hayvanları için değil hali hazırda kullanılmakta olan yolların civarında yaģayan, yöre sakinleri dâhil çevredeki tüm canlılar için de geçerlidir. Gün geçtikçe çevreye daha az emisyon bırakan araçların üretilmesi ve kullanılması zorunluluğu ile ağır vasıtalar gibi gürültü ve çevre kirliliğine yol açan araçların belli zaman dilimleri içerisinde kullanımına izin verilmesi gibi geliģen teknolojinin kullanımı ve yönetimlerce alınan tedbirler ve düzenlemeler ile, karayolu kökenli kirliliğin olabildiğince az seviyeye indirilmesi sağlanacaktır. V Su Tutma AĢamasında Bırakılacak Su Miktarı Önerilen proje ile sulama ve içme suyu amaçlı kullanım için su tutulacak ve dere yatağının susuz kalması gibi bir risk oluģabilecektir. Bunun giderilmesi için gölet gövdesinden dere yatağına, sucul yaģamın devamlılığını sağlayabilecek yeterlilikte suyun bırakılması kaçınılmazdır. TaĢkelik Göleti nin üzerinde bulunduğu TaĢkelik Çayı ıslak bir dere olduğundan doğal hayatın korunması için göletten canlı hayat suyu bırakılacaktır. Tennant metoduna uyarınca derede bırakılacak kuyruk suyu (can suyu) miktarları; suyun daha fazla olduğu, bir baģka deyiģle yıllık ortalama akıģ miktarının daha yüksek olduğu aylarda daha fazla su bırakılacaktır. Bu düzenleme ortama akımın diğer aylara oranla yüksek olduğu Aralık-Mayıs ayları arasında, bu ayların ortalama akım değeri olan 1,26 m 3 /s in %10 u (en az 0,126 m 3 /s), Kurak Haziran-Kasım dönemlerinde ise yıllık ortalama akımın %10 u yani 0,085 m 3 /s nin altına düģmeyecek Ģekilde bırakılacaktır (Kaynak :Taşkelik Göleti 123

142 ve Sulaması, Malzeme Ekosistem Değerlendirme Raporu, 2013). Söz konusu proje kapsamında yapılması planlana TaĢkelik Göleti nin mansap tarafına bırakılacak olan cansuyu miktarını ölçmek için Akım Gözlem Ġstasyonu (AGĠ) sistemi kurulacak ve günlük akım değerleri ölçülecektir. Göletin inģaat aģamasında gövde çalıģmalarının yapılacağı bölümlerde, yıkıcı bir takım etkiler olabilirse de, bu durum kalıcı olmayıp sistem kendisini kısa sürede toparlayacaktır. Bununla birlikte, regülatörlerin su toplamaya baģlayacağı ve iģletme dönemlerinde minimum suyun mutlaka mansap kısmından bırakılmaya devam edilmesi gerekmektedir. V Projenin GerçekleĢtirilmesi Sırasında Patlatma Yapılıp Yapılmayacağı, Patlatma Sırasında Alınacak Önlmeler, Tahkimat Sistemi Hakkında Bilgi, Proje kapsamında açılacak T-K-1 Kaya Malzeme Alanı nda (II a Grubu Bazalt Ocağı) yapılacak olan üretim çalıģmalarında ve TaĢkelik Gölet Gövdesi ve Yardımcı Ünitelerinin inģaat faaliyetlerinde patlatmalı çalıģmalar yapılması planlanmaktadır. Rapor kapsamında yapılan toz ve gürültü hesaplamaları maksimum etkiyi hesaplayabilmek adına 3 yıl boyunca, yılda 10 ay, ayda 25 gün ve günde 10 saat çalıģılacağı varsayımına göre yapılmıģtır. T-K-1 Kaya Malzeme Alanı nda (II a Grubu Bazalt Ocağı) 3 yılda m 3 üretim için yılda gereksinime göre yaklaģık delik açılacak olup, yılda ortalama 133 adet patlatma yapılacaktır. Her atımda kullanılacak olan patlayıcı madde miktarını kg ANFO ve 76 kg Dinamit olarak hesaplanmıģtır. Yılda toplam kg (133 x 3420) ANFO ve kg dinamit (133 x 76) kullanılacaktır. Patlayıcı maddeler ocak sahasında depolanmayacak olup, kullanılacağı günlerde gerekirse jandarma nezaretinde ocak sahasına getirilecek ve kullanılacaktır. Gölet gövdesi ve yardımcı üniteleri inģaat alanında patlatmalı inģaat çalıģmaları 1 yıl sürecektir. YumuĢak zemin kaya malzemenin sökülebilmesi için gereksinime göre yaklaģık 46 delik açılacak ve delik baģına 30 kg ANFO kullanılacak olup bir patlatmada kg ANFO ve 46 kg Dinamit kullanılacaktır. Patlayıcı maddeler gövde sahasında depolanmayacak olup, kullanılacağı günlerde gerekirse jandarma nezaretinde ocak sahasına getirilecek ve kullanılacaktır. Söz konusu alanlarda gerçekleģtirilecek olan patlatmalı çalıģmalarda kullanılacak patlayıcı maddeler (ANFO ve Dinamit), lisanslı patlayıcı madde üreten firmalardan satın alma ile sağlanacak olup kesinlikle faaliyet alanında depo edilmeyecektir. Patlatma faaliyetleri jandarma nezaretinde, uzman mühendis ve ateģleyici uzmanı sertifikasına sahip personeller tarafından gerçekleģtirilecektir. Yapılacak patlatma faaliyetleri kapsamında patlayıcı maddeler için Samsun Valiliği nden gerekli izinler alınacaktır. Patlayıcı üreticilerinden satın alınan ürünler 14/08/1987 tarihli, 87/12028 sayılı Tekel DıĢı Bırakılan Patlayıcı Maddelerle Av Malzemesi ve Benzerlerinin Üretimi, Ġthali, TaĢınması, Saklanması, Depolanması, SatıĢı, Kullanılması, Yok Edilmesi, Denetlenmesi Usul ve Esaslarına ĠliĢkin Tüzük kapsamında 124

143 belirtilen hükümlere ve 12/11/2004 tarihli, sayılı Tekel DıĢı Bırakılan Patlayıcı Maddelerle Av Malzemesi Ve Benzerlerinin Üretimi, Ġthali, TaĢınması, Saklanması, Depolanması, SatıĢı, Kullanılması, Yok Edilmesi, Denetlenmesi Usul ve Esaslarına ĠliĢkin Tüzükte DeğiĢiklik Yapılmasına Dair Tüzük kapsamında verilen hüküm ve uygulamalara uygun olarak; ĠçiĢleri Bakanlığı ndan alınmıģ taģıma izin belgeli araçlar ile, Dinamitler, barutlar ve kapsüller aynı taģıtta birbirlerinden ayrı olarak, Ambalajların, taģıma sırasında patlayıcı maddelerin ambalaj içindeki, ambalajların taģıt içindeki dengeleri bozulmayacak biçimde yerleģtirilerek, Ambalajlar, taģıtlara, kapakları üst tarafa gelecek biçimde ve birbirlerine iyice yanaģtırılmıģ olarak yerleģtirmek sureti ile hareket halinde, patlayıcı madde ambalajlarının sağa, sola oynamamaları, kaymamaları, sıçramamaları ve düģmemeleri için gereken önlemler alınmıģ, Patlayıcı maddeler, taģıtlara taģıtın yan kenarlarının yüksekliğini aģmayacak biçimde yüklenmek sureti ile üstü kapalı taģıtların arkadan kilitlenir kapılı olması, üstü açık olan taģıtların branda beziyle iyice örtülecek Ģekilde, Ġçi saç veya demir malzeme ile kaplı taģıtların tabanlarına ve yan kenarlarına tamamen branda bezi döģenerek proje sahasına taģınması sağlanacaktır. Yanıcı ve patlayıcı maddelerin (dinamit, kapsül, benzin, mazot, vb.) güvenli bir Ģekilde taģınması ve kullanılması için, tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanıp yürürlüğe giren ve tarih ve 2004/8057 sayı ile değiģikliğe uğrayarak tarihinde yürürlüğe giren Tekel DıĢı Bırakılan Patlayıcı Maddelerle Av Malzemesi ve Benzerlerinin Üretimi, Ġthali, TaĢınması, Saklanması, Depolanması, SatıĢı, Kullanılması, Yok Edilmesi, Denetlenmesi Usul ve Esaslarına ĠliĢkin Tüzük ile belirtilen esaslara uygun hareket edilecektir. Patlayıcı maddenin kullanılması ve taģınması sırasında 2002 tarih ve sayılı Yangın Önleme ve Söndürme Yönergesi 8. kısım Tehlikeli Maddelerin Depolanması ve Kullanılması hükümlerine uyulacaktır. T-K-1 Kaya Malzeme Alanı na (IIa Grubu Bazalt Ocağı) Ait Patlatma, Üretim Parametreleri Patlatma Paterni Basamak Yüksekliği 11,00 m Delik Derinliği 12,1 m Sıkılama Boyu 4,03 m Delik Sayısı 76 adet Sıra Sayısı 3 sıra Delme Çapı 89 mm Delik Geometrisi 3,0 x 3,0 m Yüzey Alanı 9 m 2 Teorik Kübaj (1 Delik Ġçin) 99,00 m 3 Bir Atımda Alınacak Malzeme Miktarı) 7500 m 3 Kullanılacak ANFO Miktarı 45 kg/delik 125

144 Bir Atımda Kullanılacak ANFO Miktarı 3420 kg Yılda Kullanılacak ANFO Miktarı kg/yıl Özgül ġarj 0,45 kg/m 3 Kullanılacak Dinamit Miktarı 1 kg/delik Yılda Kullanılacak Dinamit Miktarı kg Bir Patlatmada Kullanılacak Elektriksiz Kapsül 76 adet Yılda Kullanılacak Elektriksiz Kapsül adet Bir Atımda Kullanılacak Elektrikli Kapsül 1 adet Yılda Kullanılacak Elektrikli Kapsül 166,25 adet Bir Atımda Kullanılacak Ġnfilaklı Fitil 237 m Yılda Kullanılacak Ġnfilaklı Fitil m T-K-1 Kaya Malzeme Alanı nda (IIa Grubu Bazalt Ocağı) yapılacak patlatma faaliyeti için Çevre ve ġehircilik Bakanlığı Çevresel Etki Değerlendirmesi Ġzin ve Denetim Genel Müdürlüğü tarafından belirlenen patlatma değerlendirme raporunun B bölümünü içeren patlatmaya iliģkin bilgiler aģağıda verilmiģtir. PARAMETRELER Formasyon : Mevcut durum Talep edilen Birim Kayaç Yoğunluğu : kg/m 3 Yıllık ÇalıĢma Süreleri : 250 gün/yıl Yıllık Üretim Miktarı : ton/yıl Aylık Üretim Miktarı : ton/ay Aylık Üretim Miktarı : m³/ay Günlük Üretim Miktarı : ton/gün Günlük Üretim Miktarı : m³/gün Kaç Günde Bir Patlatma Yapacağı : 2 gün Aylık Patlatma Sayısı : 13 adet Yıllık Patlatma Sayısı : 133 adet Delik Paterni : Delik Çapı : 89 mm Delik Eğimi : 70 Basamak Boyu : 11 m Dip Delgi : 1 m Delik Boyu : 12 m Sıkılama Boyu : 4,03 m Yük Mesafesi : 3 m Delikler Arası Mesafe : 3 m Bir delikteki yüzey/delik içi gecikme süreleri : 30 ms Sıralar Arası Gecikme Süresi : 30 ms o 126

145 Bir Delikten Elde Edilen Teorik Hacim : 99 m 3 Bir Delikten Elde Edilen Teorik Hacim : 257,4 ton Bir Deliğe Doldurulan Patlayıcı Madde Miktarları Ana ġarj (ANFO) Miktarı : 45 kg Yemleyici (Dinamit) Miktarı : 1 kg Elektriksiz Kapsül Miktarı : 1 adet Bir delikteki toplam patlayıcı madde miktarı : 46 kg Birim Tüketimler ANFO : 0,45 kg/m 3 Yemleyici (Dinamit) : 0,01 kg/m 3 Elektriksiz Kapsül : 0,01 ad/m 3 Elektrikli Kapsül : 0,0001 ad/m 3 Sıralar Arası Gecikme Kapsülü : 0,01 ad/m 3 Fitil (sadece ön kesme uygulamaları için) : 0,03 m/m 3 Delgi : 0,12 m/m 3 Bir Atımdaki Tüketimler Bir atımdaki üretim : m³/atım ANFO : kg/atım Dinamit : 76 kg/atım Elektriksiz Kapsül : 76 adet/atım Elektrikli Kapsül : 1 adet/atım Sıralar Arası Gecikme Kapsülü : 76 adet/atım Fitil (sadece ön kesme uygulamaları için) : 237 m/atım Bir Atımdaki Delinmesi Gereken Delik Sayısı Delik Sayısı : 76 adet/atım Projenin Toplam Patlayıcı Madde Miktarları ANFO : kg/yıl Dinamit : kg/yıl Elektriksiz Kapsül : adet/yıl 127

146 Elektrikli Kapsül : 166,25 adet/yıl Sıralar Arası Gecikme Kapsülü : adet/yıl Fitil sadece Ön kesme uygulamaları için : m/yıl Kullanılacak Üretim Yöntemleri, Üretim Miktarları, Söz konusu proje kapsamında kaya dolgu, riprap ve agrega malzemesi ihtiyacının karģılanması için açılacak olan T-K-1 Kaya Malzeme Alanı ndan (IIa Grubu Bazalt Ocağı) m 3 kaya malzeme açık ocak delme patlatma yöntemi ile alınacaktır. Bir kademede üretim yapılarak yıllık m 3 malzemeyi ana kayadan koparmak bir takım riskleri beraberinde getirecektir. Bu nedenle üretimi hızlandırmak ve riskleri en aza indirgemek için birden çok kademede çalıģılması gerekmektedir. T-K-1 Kaya Malzeme ocağı üç kademede aktif olark çalıģacak kademenin birinde patlatma yapılırken bir diğer kademede patlatılmıģ malzeme kullanılacak alanlara kamyonlarla sevk edilecek üçüncü kademede ise delikler delinecektir. Basamklı üretimlerde bir ayda yapılacak toplam patlatma sayısında ve üretilecek malzeme miktarında herhangi bir artıģ olmayacak ancak üretimdeki riskler azaltılacak daha geniģ alanda güvenli bir çalıģma yapılmıģ olacaktır. Bir ayda çalıģılacak 25 gün içerisinde 1. kademede yapılacak olan ilk patlatmadan sonra aynı kademede yapılacak olan ikinci patlama altı gün sonra yapılacaktır. Bu zaman aralığında patlatılarak ana kayadan koparılmıģ malzemenin sevki sağlanacak ve aynı kademede yapılacak olan ikinci patlatmanın delikleri hazırlanacaktır. Söz konusu ocakta yaklaģık 2 günde 1 (ayda 13 kez) patlatma gerçekleģtirilecek olup, yılda 133 adet patlatma yapılacaktır. Bir ayda yapılacak olan patlatmalar üç ayrı kademede gerçekleģecek olup bir kademede yapılan birinci patlatmadan sonra yapılacak olana ikinci patlatma altı gün sonra gerçekleģecektir. Bir kademede bir atımda alınanacak 7500 m 3 ( ton) malzeme altı gün sonra yapılacak olan ikinci patlatmaya kadar boyut ayrımı yapılarak inģaat sahasına sevki sağlanacaktır. T-K-1 Kaya Malzeme Alanı nda (IIa Grubu Bazalt Ocağı) kaya malzemesi 9 m geniģlikli ve 11 m yükseklikli, 70 0 Ģev açısına sahip, 13 basamak teģkil edilerek, rockdrill ile ortalama 12 m derinlikli, 89 mm çaplı delikler tertip edilecek, deliklere yerleģtirilen patlayıcıların birbirlerine ĢeĢ beģ bağlanıp patlatılması ile kazı yapılacak ve kazılan kaya malzemeler yaklaģık metre mesafede bulunan gölet gövdesi ve kırma-eleme tesisi alanına kamyonlar yardımı ile sevk edilecektir. Deliklere yerleģtirilen (ANFO patlayıcı madde, dinamit, kapsül ve fitil) patlayıcı madde sıkılandıktan sonra delikler birbirine ĢeĢ beģ, bağlanıp patlatılarak patlatma yapılacaktır. Bir patlatmada yaklaģık kg (3,42 ton) ANFO patlayıcı madde kullanılacaktır. Patlatmada 76 adet delik açılacak, delik baģına 45 kg ANFO, 1 adet elektriksiz kapsül ve gramlık dinamit kullanılacaktır. 128

147 Kaya Fırlaması Hesapları (T-K-1 Kaya Malzeme Alanı İçin) Patlatma çalıģmalarının çevreye verebileceği sorunlardan biri; patlatmadan sonra oluģan parçalanmıģ kayaların çok uzak mesafelere uçma tehlikesidir. Kaya fırlaması mesafesi daha çok sıkılama boyu, ön dilim kalınlığının yanlıģ seçilmesi gibi nedenlerden kaynaklanmasına rağmen, bu bağıntıları da içeren özgül Ģarj miktarı ile orantılandırılarak aģağıda verilen grafik, yapılan deneme atımları sonucu elde edilmiģtir. (Kaynak: Kaya Şev Stabilitesi). Kaynak: Kaya Şev Stabilitesi, 1999, Karpuz C. ve diğerleri ġekil V T-K-1 Kaya Malzeme Alanı (IIa Grubu Bazalt Ocağı) Ġçin Yapılan Tasarım Verilerine Göre Kaya Fırlama Mesafesi Yapılan patlatma ile en uzak fırlatma mesafesi, ANFO için hesaplamalarda seçilmiģ olan 0,45 kg/m 3 lük özgül Ģarjına denk gelen yaklaģık 37 metredir. Patlatmanın yapılacağı kaya malzeme alanına en yakın yerleģim yeri kuzeydoğu yönünde, 490 m. mesafede bulunan Samsun Ġli, Alaçam Ġlçesi, AĢağı Isırganlı Köyü ve güney yönünde yaklaģık 530 m. mesafede bulunan Samsun Ġli, Alaçam Ġlçesi, Kuzdağ Mahallesi ne bağlı yapı/konut olup, patlatma sonrası meydana gelmesi muhtemel kaya fırlamalarından en yakın yerleģim birimlerinin etkilenmesi beklenmemektedir. Hava Şoku (T-K-1 Kaya Malzeme Alanı (IIa Grubu Bazalt Ocağı) İçin) Yer sarsıntılarına ek olarak patlamanın yarattığı hava Ģoku da bazı zararlara yol açabilmektedir. Hava Ģoku, patlamadan kaynaklanan hava basınç dalgaları olarak tanımlanmaktadır. Özellikle ağız sıkılamasının eksik yapıldığı veya infilaklı fitil kullanıldığı durumlarda hava Ģoku Ģiddetli olabilmektedir. Hava Ģoku düzeyi patlatma, arazi ve hava koģullarına bağlı olmaktadır. AĢağıdaki tabloda yersarsıntısı üzerinde etkili değiģkenler görülmektedir. 129

148 Tablo V T-K-1 Kaya Malzeme Alanı (IIa Grubu Bazalt Ocağı) Ġçin Yer Sarsıntısı Üzerinde Etkili DeğiĢkenler DeğiĢkenler Önemli Orta Derece Önemsiz A. ĠĢletme Faaliyeti Sırasında Kontrol Edilebilenler Gecikme BaĢına DüĢen Patlayıcı Miktarı X Gecikme Süresi X Dilim Kalınlığı X Delikler Arası Mesafe X Sıkılama Boyu X Sıkılama Cinsi X ġarj Çapı ve Boyu X Delik Eğimi X AteĢleme Yönü X Atımdaki Toplam P.M. Miktarı X ġarj Derinliği X AteĢleme Yöntemi X B. Kontrol Edilemeyen DeğiĢkenler Genel Yüzey Tabloları X Örtü Tabakasının Cinsi ve Derinliği X Atmosferik KoĢullar X Yapılan ölçümler genelde hava Ģokunun ender olarak sıva patlamalarına yol açtığını göstermektedir. Hava Ģokunun en çok etkilediği yapı elemanları pencere, camlar ve kasalar olmaktadır. Bazı yüksek basınç okumalarında yapıların özelliklerine bağlı olarak elastik titreģimler ve sonuçta da sıva çatlaklarının oluģtuğu durumlar yanında bazen baca yıkılması, tuğla duvarların çatlaması gibi olaylarda kayıtlara geçmiģtir. Hava Ģokunun neden olduğu en önemli olay, insanların üzerine olan psikolojik etkisidir. Çok Ģiddetli patlatma sesi duyan kimseler patlamanın ve yer sarsıntısının da büyük olduğunu düģünmektedir. Hava Ģokunun yayılması önemli ölçüde atmosferik koģullara bağlı olmaktadır. Rüzgâr yönü, havanın sıcaklığı, dolayısıyla yoğunluğu ve nem oranları Ģokun yayılmasını etkileyen parametrelerdir. Uygun Ģartlarda yapılan büyük bir patlamayı kimse hissetmezken, nem oranının fazla olduğu ve rüzgârında taģıdığı küçük bir patlamanın hava Ģoku Ģikâyetlere neden olabilmektedir. Hava Ģokunun önlenmesi için; sıkılama iģlemine dikkat edilecek ve infilaklı fitil gibi yüzeyde patlayan elemanlar var ise bunlar toprak ile örtülecektir. Öte yandan patlatmadan kaynaklanan hava Ģoklarına neden olan önemli etkenler aģağıda verilmiģtir; Gereğinden fazla Ģarj edilmiģ delikler, Zayıf sıkılama, Açıktaki infilaklı fitil, Uygun olmayan dilim kalınlığı, Kayadaki çatlaklardan gaz kaçıģı, 130

149 Patlatma sonucu oluģan hava Ģoku aģağıdaki bağıntıdan hesaplanmaktadır. ġiddetli Etki Zonu Orta ġiddette Etki Zonu Hafif ġiddette Etki Zonu : D < 5 W : 5 W< D <10 W : 10 W< D <15 W D = Etkili Zon Aralığı (m) W = Bir Gecikme Aralığında Atılan Dinamit Miktarı = Anlık ġarj (kg) Hava Ģoku hesaplamaları ruhsat alanlarında yapılacak maksimum anlık Ģarj dikkate alınarak yapılmıģtır. Patlatmalarda kullanılacak maksimum anlık Ģarj: 46 kg ġiddetli Etki Zonu Orta ġiddette Etki Zonu Hafif ġiddette Etki Zonu : 0,00-33,91 m : 33,91-67,82 m : 67,82-101,73 m Patlatmayla Oluşturulan Titreşimim Çevre Yapılara Etkisi: Patlatmalı kazı çalıģmalarında patlatmanın asıl amacının kayayı kırarak gevģetmektir. Burada kırma iģlemini yerine getiren Ģok dalgası, sağlam kayaç içerisinde sismik dalgalar Ģeklinde yayılmaktadır. Sismik dalgaların enerjileri tükeninceye kadar yayılmaya devam edecekleri bir gerçektir. Enerji sönmesinin iki nedeni vardır. Bunlardan birincisi kaya yapısının gerek fiziksel, gerekse jeolojik olarak gösterdiği direnç, ikincisi ise geometrik olarak sismik dalganın kaynağından uzaklaģtıkça daha geniģ bir alana yayılmasıdır. Bu enerji, patlatma kaynağından uzaklaģarak sönümleninceye kadar uzun bir mesafe kat edecektir. Bu zaman sürecinde, kaya yapılarında ve binalarda önemli hasarlara ve yerleģim yeri sakinlerinin tedirgin olmasına neden olabilmektedir. Buradaki çevresel problemler patlayıcı madde enerjisinin tamamının parçalanma için kullanılmadığının bir göstergesidir. Patlatmadan kaynaklanan etkiler, patlatma sırasında açığa çıkan enerjinin parçalama ve öteleme iģlemlerinden arta kalan kısmının, kaya içerisinde veya atmosferdeki hareketlerinden meydana gelmektedir. Bu durum dikkate alındığında çevresel etkilerden arındırılmıģ bir patlatma tasarımı aynı zamanda patlayıcı enerjisinin de en iyi Ģekilde kullanıldığı tasarımdır. Patlatma anında yaratılan titreģimin uzak noktalara kadar ilerlemesi de patlatılan delik Ģarjı ve bina arasındaki kaya yapısının ve jeolojisinin bir fonksiyonudur. Homojen yapılarda dalga daha rahat ilerleme imkânı bulacak kırıklı yapılarda da veya fay tabakalarında ise dalganın bir kısmı geri yansıyacaktır. Patlatmayla oluģturulan titreģimim çevre yapılara etkisi Devine bağıntısı (Devine et al, 1966) ile tespit edilmektedir. v D k W Devine Bağıntısı; 1. 6 v = Kayaç Ġçinde Yayılan TitreĢim Hızı (inç/sn) k = Kayaç Türüne Bağlı Katsayı (26-260) 131

150 D = Patlatma Noktası Ġle Çevre YerleĢim Birimleri Arasındaki Etkili Mesafe (feet) W= Bir Gecikme Aralığındaki Patlayıcı Miktarı (libre) 1 feet = m 1 libre = kg 1 inç = 25.4 mm K katsayısı kayacın titreģimi iletme kapasitesi olarak alınmaktadır. Patlatma kaynağı ile hassas nokta arasındaki birimlerin değiģkenliği, kırık, fay, çatlak gibi süreksizliklerin yoğunluğu k katsayısını etkilemektedir. Homojen birimlerde katsayı 260 sayısına yaklaģırken, tektonik etkilerin yoğunluğu ve geçilen her farklı birim katsayıyı 26 sayısına yaklaģtırmaktadır. Hesaplamalarda k katsayısı birimlerin homojen ve kırıksız olduğu varsayımından hareketle 260 olarak alınmıģtır. Tablo V W= 101,41 lb (46 kg) Alınarak Hesaplanan Mesafeye Göre TitreĢim Hızı Değerleri k D (m) V (inç/sn) V (mm/sn) 1/5*V (mm/sn) 1/2*V (mm/sn) ,75 19,03 3,81 9, ,39 9,95 1,99 4, ,27 6,96 1,39 3, ,17 4,39 0,88 2, ,12 3,07 0,61 1, ,09 2,30 0,46 1, ,07 1,79 0,36 0, ,06 1,45 0,29 0, ,05 1,20 0,24 0, ,04 1,01 0,20 0, ,03 0,76 0,15 0, ,02 0,59 0,12 0, ,02 0,53 0,11 0, ,02 0,48 0,10 0, ,02 0,40 0,08 0, ,01 0,33 0,07 0, ,01 0,23 0,05 0, ,01 0,17 0,03 0, ,00 0,11 0,02 0, ,00 0,06 0,01 0,03 Tablo V.I de; V = mm/sn mesafeye göre değiģen titreģim hızı, V o = Bina temelindeki titreģim hızı, Kayaç içi titreģim hızının (V) 1/2-1/5 i V o değeri olarak kabul edilmektedir. Tablo V Bina Temeli TitreĢim Hızı (Vo) Değerlerine Bağlı Olarak Patlatma Nedeniyle Hasar Görebilecek Bina Türleri (Forssbland, 1981). Bina Türü Vo (mm/sn) a- Yıkılmaya Yüz TutmuĢ Çok Eski Tarihi Binalar 2 b- Sıvalı Biriket, Kerpiç, Yığma Tuğla Evler 5 c- Betonarme Binalar 10 d- Fabrika Gibi Çok Sağlam Yapıda Endüstriyel Binalar

151 Yöre köylerindeki en hassas yapının Tablo V.I.13.3 te belirtilen b tipi binalar olduğu kabul edilirse V o hızının 5 mm/sn nin altında gerçekleģmesi gerekmektedir. Tablo V.I.13.2 incelendiğinde 101,41 lb lik (46 kg) anlık Ģarjın etkisi ile oluģan titreģim hızı patlatma noktasından itibaren 80 m sonra 10 mm/sn ve 120 m sonra 5 mm/sn altına inmektedir. Patlatmanın yapılacağı kaya malzeme alanına en yakın yerleģim yeri kuzeydoğu yönünde, 490 m. mesafede bulunan Samsun Ġli, Alaçam Ġlçesi, AĢağı Isırganlı Köyü ve güney yönünde yaklaģık 530 m. mesafede bulunan Samsun Ġli, Alaçam Ġlçesi, Kuzdağ Mahallesi ne bağlı yapı/konut olup, patlatma sonrası meydana gelmesi muhtemel hava Ģoku ve titreģimden en yakın yerleģim birimlerinin etkilenmesi beklenmemektedir. Binalardaki Hasarların Titreşim Genliği Yönünden İncelenmesi Patlatma sonucu oluģan titreģimlerin genliği aģağıdaki bağıntıdan hesaplanmaktadır (Armac Printing Company). A K W D A = Patlatma Sonucu OluĢan TitreĢimlerin Azami Genliği (mm) W= Bir Gecikme Aralığında AteĢlenen Patlayıcı Miktarı (kg) D = Patlatma Kaynağı Ġle Çevre YerleĢim Birimleri Arasındaki Etkili Mesafe (m) K = Kayaç Türüne Bağlı Katsayısı Patlatma yapılan kaya türü ve bina temeli altındaki kayaç türüne bağlı olarak değiģim gösteren K katsayısı asgari ve azami değerleri, Patlatma Yapılan Temel Altı K Katsayısı Birim Kayaç Türü Minimum Maksimum 1-Kaya Kaya 0,57 1,15 2-Kaya Kil (Toprak) 1,15 2,30 3-Kil (Toprak) Kaya 1,15 2,30 4-Kil (Toprak) Kil (Toprak) 2,30 3,40 Genlik değerinin 0,05 mm nin altında olması durumunda binalarda hasar olmadığı bilindiğinden (Armac Printing Company) maksimum anlık Ģarj miktarı (45 kg) ile yapılan atımlarda etki mesafesi; D=K W/A = 1 45/ 0,05 = 134,17 m bulunur. Gölet Gövdesi ve Yardımcı Ünitelerine Ait Patlatma, Üretim Parametreleri Patlatma Paterni Basamak yüksekliği Delik derinliği Sıkılama Boyu 6,00 m 6,6 m 2,20 m 133

152 Delik sayısı 46 adet Sıra sayısı 3 sıra Delme çapı 89 mm Delik geometrisi 3,0 x 3,00 m Yüzey alanı 9 m 2 Teorik kübaj (1 delik için) 54,00 m 3 Bir Atımda Alınacak Malzeme Miktarı) 2500 m 3 Kullanılacak ANFO miktarı 30 kg/delik Bir atımda kullanılacak ANFO miktarı 1380 kg Yılda kullanılacak ANFO miktarı kg/yıl Özgül ġarj 0,55 kg/m 3 Kullanılacak Dinamit Miktarı 1 kg/delik Yılda Kullanılacak Dinamit Miktarı 6256 kg Bir Patlatmada Kullanılacak Elektriksiz Kapsül 46 adet Yılda Kullanılacak Elektriksiz Kapsül 6256 adet Bir atımda kullanılacak Elektrikli Kapsül 1 adet Yılda Kullanılacak Elektrikli Kapsül 170 adet Bir Atımda Kullanılacak Ġnfilaklı Fitil 147 m Yılda Kullanılacak Ġnfilaklı Fitil m Gölet gövdesinde ve yardımcı ünitelerinde yapılacak patlatma faaliyeti için Çevre ve ġehircilik Bakanlığı Çevresel Etki Değerlendirmesi Ġzin ve Denetim Genel Müdürlüğü tarafından belirlenen patlatma değerlendirme raporunun B bölümünü içeren patlatmaya iliģkin bilgiler aģağıda verilmiģtir. PARAMETRELER Formasyon : Mevcut durum Talep edilen 134 Birim Kayaç Yoğunluğu : kg/m 3 Yıllık ÇalıĢma Süreleri : 250 gün/yıl Yıllık Üretim Miktarı : ton/yıl Aylık Üretim Miktarı : ton/ay Aylık Üretim Miktarı : m³/ay Günlük Üretim Miktarı : ton/gün Günlük Üretim Miktarı : m³/gün Kaç Günde Bir Patlatma Yapacağı : 2 gün Aylık Patlatma Sayısı : 14 adet Yıllık Patlatma Sayısı : 136 adet Delik Paterni : Delik Çapı : 89 mm Delik Eğimi : 70 Basamak Boyu : 6 m Dip Delgi : 1 m Delik Boyu : 7 m Sıkılama Boyu : 2,20 m o

153 Yük Mesafesi : 3 m Delikler Arası Mesafe : 3 m Bir delikteki yüzey/delik içi gecikme süreleri : 30 ms Sıralar Arası Gecikme Süresi : 30 ms Bir Delikten Elde Edilen Teorik Hacim : 54 m 3 Bir Delikten Elde Edilen Teorik Hacim : 114 ton Bir Deliğe Doldurulan Patlayıcı Madde Miktarları Ana ġarj (ANFO) Miktarı : 55 kg Yemleyici (Dinamit) Miktarı : 1 kg Elektriksiz Kapsül Miktarı : 1 adet Bir delikteki toplam patlayıcı madde miktarı : 56 kg Birim Tüketimler ANFO : 0,55 kg/m 3 Yemleyici (Dinamit) : 0,018 kg/m 3 Elektriksiz Kapsül : 0,018 ad/m 3 Elektrikli Kapsül : 0,0004 ad/m 3 Sıralar Arası Gecikme Kapsülü : 0,018 ad/m 3 Fitil (sadece ön kesme uygulamaları için) : 0,059 m/m 3 Delgi : 0,13 m/m 3 Bir Atımdaki Tüketimler Bir atımdaki üretim : m³/atım ANFO : kg/atım Dinamit : 46 kg/atım Elektriksiz Kapsül : 46 adet/atım Elektrikli Kapsül : 1 adet/atım Sıralar Arası Gecikme Kapsülü : 46 adet/atım Fitil (sadece ön kesme uygulamaları için) : 147 m/atım Bir Atımdaki Delinmesi Gereken Delik Sayısı Delik Sayısı : 46 adet/atım 135

154 Projenin Toplam Patlayıcı Madde Miktarları ANFO : kg/yıl Dinamit : kg/yıl Elektriksiz Kapsül : adet/yıl Elektrikli Kapsül : 170 adet/yıl Sıralar Arası Gecikme Kapsülü : adet/yıl Fitil sadece Ön kesme uygulamaları için : m/yıl Kullanılacak Üretim Yöntemleri, Üretim Miktarları, Proje kapsamında yapılması gerekli kazı faaliyetlerinde, iģ makineleri ile kazılması mümkün olamayacak sertlikteki kayaçlarda patlayıcı madde kullanılarak kazı gerçekleģtirilecektir. Proje kapsamında yapılacak kazılarda patlayıcı kullanılarak kazı yapılacak yerler Gölet Gövdesi kazıları (Açık Sistem Patlatma) ve Derivasyon Tüneli (Yeraltı Patlatması) olarak belirlenmiģtir. Gölet Gövdesi Üniteleri (Açık Sistem Patlatma): Proje kapsamında yapılacak olan gölet gövde yeri, dolusavak, dipsavak, mansap ve memba batardoları kazıları gibi ünite yerlerinde patlayıcı madde kullanılarak açık sistem patlatma yöntemi ile kaya kazısı gerçekleģtirilecektir. Yukarıdaki ünitelerde yapılacak kazılar toplamı m 3 olarak belirlenmiģtir. Kazılacak olan m 3 lük kazı miktarının yaklaģık m 3 lük kısmı yumuģak zemin kazısı olarak patlatma yapılmadan gerçekleģtirilecek olup, derivasyon tüneli ve giriģ çıkıģ yapıları için yaklaģık m 3 ünde kapalı sistem patlatma faaliyeti gerçekleģtirilecektir. Açık sistem patlatma faaliyeti ise geriye kalan m 3 lük kazı faaliyetlerinde gerçekleģtirilecektir. Gölet Gövdesi Alanında 3 sıra halinde rockdrill ile ortalama 7 m derinlikli, 89 mm çaplı delikler tertip edilecek, deliklere yerleģtirilen patlayıcıların birbirlerine ĢeĢ beģ bağlanıp patlatılması ile kazı yapılacak ve kazılan kaya malzemeler yaklaģık metre mesafede bulunan kazı fazlası malzeme alanına kamyonlar yardımı ile sevk edilecektir. Deliklere yerleģtirilen (ANFO patlayıcı madde, dinamit, kapsül ve fitil) patlayıcı madde sıkılandıktan sonra delikler birbirine ĢeĢ beģ, bağlanıp patlatılarak patlatma yapılacaktır. Bir patlatmada yaklaģık kg (1,38 ton) ANFO patlayıcı madde kullanılacaktır. Patlatmada 46 adet delik açılacak, delik baģına 30 kg ANFO, 1 adet elektriksiz kapsül ve gramlık dinamit kullanılacaktır. Söz konusu gölet gövdesinde yaklaģık 2 günde 1 (ayda 14 kez) patlatma gerçekleģtirilecek olup yılda 136 adet patlatma yapılacaktır. 136

155 Kaya Fırlaması Hesapları (Gölet Gövdesi İçin) Patlatma çalıģmalarının çevreye verebileceği sorunlardan biri; patlatmadan sonra oluģan parçalanmıģ kayaların çok uzak mesafelere uçma tehlikesidir. Kaya fırlaması mesafesi daha çok sıkılama boyu, ön dilim kalınlığının yanlıģ seçilmesi gibi nedenlerden kaynaklanmasına rağmen, bu bağıntıları da içeren özgül Ģarj miktarı ile orantılandırılarak aģağıda verilen grafik, yapılan deneme atımları sonucu elde edilmiģtir. (Kaynak: Kaya Şev Stabilitesi). Kaynak: Kaya Şev Stabilitesi, 1999, Karpuz C. ve diğerleri ġekil V Gölet Gövdesi Ġçin Yapılan Tasarım Verilerine Göre Kaya Fırlama Mesafesi Yapılan patlatma ile en uzak fırlatma mesafesi, ANFO için hesaplamalarda seçilmiģ olan 0,55 kg/m 3 lük özgül Ģarjına denk gelen yaklaģık 50 metredir. Patlatmanın yapılacağı gölet gövde alanına en yakın yerleģim yeri kuzeydoğu yönünde, 525 m. mesafede bulunan Samsun Ġli, Alaçam Ġlçesi, Dikmen Mahallesi ne ait yapı/konut olup, patlatma sonrası meydana gelmesi muhtemel kaya fırlamalarından en yakın yerleģim birimlerinin etkilenmesi beklenmemektedir. Hava Şoku (Gölet Gövdesi İçin) Yer sarsıntılarına ek olarak patlamanın yarattığı hava Ģoku da bazı zararlara yol açabilmektedir. Hava Ģoku, patlamadan kaynaklanan hava basınç dalgaları olarak tanımlanmaktadır. Özellikle ağız sıkılamasının eksik yapıldığı veya infilaklı fitil kullanıldığı durumlarda hava Ģoku Ģiddetli olabilmektedir. Hava Ģoku düzeyi patlatma, arazi ve hava koģullarına bağlı olmaktadır. AĢağıdaki tabloda yersarsıntısı üzerinde etkili değiģkenler görülmektedir. Tablo V Gölet Gövdesi Ġçin Yer Sarsıntısı Üzerinde Etkili DeğiĢkenler DeğiĢkenler Önemli Orta Derece Önemsiz A. ĠĢletme Faaliyeti Sırasında Kontrol Edilebilenler Gecikme BaĢına DüĢen Patlayıcı Miktarı X Gecikme Süresi X 137

156 DeğiĢkenler Önemli Orta Derece Önemsiz Dilim Kalınlığı X Delikler Arası Mesafe X Sıkılama Boyu X Sıkılama Cinsi X ġarj Çapı ve Boyu X Delik Eğimi X AteĢleme Yönü X Atımdaki Toplam P.M. Miktarı X ġarj Derinliği X AteĢleme Yöntemi X B. Kontrol Edilemeyen DeğiĢkenler Genel Yüzey Tabloları X Örtü Tabakasının Cinsi ve Derinliği X Atmosferik KoĢullar X Yapılan ölçümler genelde hava Ģokunun ender olarak sıva patlamalarına yol açtığını göstermektedir. Hava Ģokunun en çok etkilediği yapı elemanları pencere, camlar ve kasalar olmaktadır. Bazı yüksek basınç okumalarında yapıların özelliklerine bağlı olarak elastik titreģimler ve sonuçta da sıva çatlaklarının oluģtuğu durumlar yanında bazen baca yıkılması, tuğla duvarların çatlaması gibi olaylarda kayıtlara geçmiģtir. Hava Ģokunun neden olduğu en önemli olay, insanların üzerine olan psikolojik etkisidir. Çok Ģiddetli patlatma sesi duyan kimseler patlamanın ve yer sarsıntısının da büyük olduğunu düģünmektedir. Hava Ģokunun yayılması önemli ölçüde atmosferik koģullara bağlı olmaktadır. Rüzgâr yönü, havanın sıcaklığı, dolayısıyla yoğunluğu ve nem oranları Ģokun yayılmasını etkileyen parametrelerdir. Uygun Ģartlarda yapılan büyük bir patlamayı kimse hissetmezken, nem oranının fazla olduğu ve rüzgârında taģıdığı küçük bir patlamanın hava Ģoku Ģikâyetlere neden olabilmektedir. Hava Ģokunun önlenmesi için; sıkılama iģlemine dikkat edilecek ve infilaklı fitil gibi yüzeyde patlayan elemanlar var ise bunlar toprak ile örtülecektir. Öte yandan patlatmadan kaynaklanan hava Ģoklarına neden olan önemli etkenler aģağıda verilmiģtir; Gereğinden fazla Ģarj edilmiģ delikler, Zayıf sıkılama, Açıktaki infilaklı fitil, Uygun olmayan dilim kalınlığı, Kayadaki çatlaklardan gaz kaçıģı, Patlatma sonucu oluģan hava Ģoku aģağıdaki bağıntıdan hesaplanmaktadır. ġiddetli Etki Zonu Orta ġiddette Etki Zonu Hafif ġiddette Etki Zonu : D < 5 W : 5 W< D <10 W : 10 W< D <15 W D = Etkili Zon Aralığı (m) W = Bir Gecikme Aralığında Atılan Dinamit Miktarı = Anlık ġarj (kg) 138

157 Hava Ģoku hesaplamaları ruhsat alanlarında yapılacak maksimum anlık Ģarj dikkate alınarak yapılmıģtır. Patlatmalarda kullanılacak maksimum anlık Ģarj: 31 kg ġiddetli Etki Zonu Orta ġiddette Etki Zonu Hafif ġiddette Etki Zonu : 0,00 27,84 m : 27,84 55,68 m : 55,68 83,52 m Patlatmayla Oluşturulan Titreşimim Çevre Yapılara Etkisi: Patlatmalı kazı çalıģmalarında patlatmanın asıl amacının kayayı kırarak gevģetmektir. Burada kırma iģlemini yerine getiren Ģok dalgası, sağlam kayaç içerisinde sismik dalgalar Ģeklinde yayılmaktadır. Sismik dalgaların enerjileri tükeninceye kadar yayılmaya devam edecekleri bir gerçektir. Enerji sönmesinin iki nedeni vardır. Bunlardan birincisi kaya yapısının gerek fiziksel, gerekse jeolojik olarak gösterdiği direnç, ikincisi ise geometrik olarak sismik dalganın kaynağından uzaklaģtıkça daha geniģ bir alana yayılmasıdır. Bu enerji, patlatma kaynağından uzaklaģarak sönümleninceye kadar uzun bir mesafe kat edecektir. Bu zaman sürecinde, kaya yapılarında ve binalarda önemli hasarlara ve yerleģim yeri sakinlerinin tedirgin olmasına neden olabilmektedir. Buradaki çevresel problemler patlayıcı madde enerjisinin tamamının parçalanma için kullanılmadığının bir göstergesidir. Patlatmadan kaynaklanan etkiler, patlatma sırasında açığa çıkan enerjinin parçalama ve öteleme iģlemlerinden arta kalan kısmının, kaya içerisinde veya atmosferdeki hareketlerinden meydana gelmektedir. Bu durum dikkate alındığında çevresel etkilerden arındırılmıģ bir patlatma tasarımı aynı zamanda patlayıcı enerjisinin de en iyi Ģekilde kullanıldığı tasarımdır. Patlatma anında yaratılan titreģimin uzak noktalara kadar ilerlemesi de patlatılan delik Ģarjı ve bina arasındaki kaya yapısının ve jeolojisinin bir fonksiyonudur. Homojen yapılarda dalga daha rahat ilerleme imkânı bulacak kırıklı yapılarda da veya fay tabakalarında ise dalganın bir kısmı geri yansıyacaktır. Patlatmayla oluģturulan titreģimim çevre yapılara etkisi Devine bağıntısı (Devine et al, 1966) ile tespit edilmektedir. v D k W 1. 6 Devine Bağıntısı; v = Kayaç Ġçinde Yayılan TitreĢim Hızı (inç/sn) k = Kayaç Türüne Bağlı Katsayı (26-260) D = Patlatma Noktası Ġle Çevre YerleĢim Birimleri Arasındaki Etkili Mesafe (feet) W= Bir Gecikme Aralığındaki Patlayıcı Miktarı (libre) 1 feet = m 1 libre = kg 1 inç = 25.4 mm 139

158 K katsayısı kayacın titreģimi iletme kapasitesi olarak alınmaktadır. Patlatma kaynağı ile hassas nokta arasındaki birimlerin değiģkenliği, kırık, fay, çatlak gibi süreksizliklerin yoğunluğu k katsayısını etkilemektedir. Homojen birimlerde katsayı 260 sayısına yaklaģırken, tektonik etkilerin yoğunluğu ve geçilen her farklı birim katsayıyı 26 sayısına yaklaģtırmaktadır. Hesaplamalarda k katsayısı birimlerin yarı homojen olduğu varsayımından hareketle 200 olarak alınmıģtır. Tablo V W= 68,34 lb (31 kg) Alınarak Hesaplanan Mesafeye Göre TitreĢim Hızı Değerleri k D (m) V (inç/sn) V (mm/sn) 1/5*V (mm/sn) 1/2*V (mm/sn) ,77 19,44 3,89 9, ,39 9,87 1,97 4, ,13 3,35 0,67 1, ,10 2,46 0,49 1, ,07 1,72 0,34 0, ,05 1,29 0,26 0, ,04 1,01 0,20 0, ,03 0,81 0,16 0, ,03 0,67 0,13 0, ,02 0,57 0,11 0, ,02 0,42 0,08 0, ,01 0,33 0,07 0, ,01 0,30 0,06 0, ,01 0,27 0,05 0, ,01 0,22 0,04 0, ,01 0,19 0,04 0, ,01 0,13 0,03 0, ,00 0,10 0,02 0, ,00 0,06 0,01 0, ,00 0,03 0,01 0,02 Tablo V.I te; V = mm/sn mesafeye göre değiģen titreģim hızı, V o = Bina temelindeki titreģim hızı, Kayaç içi titreģim hızının (V) 1/2-1/5 i V o değeri olarak kabul edilmektedir. Tablo V Bina Temeli TitreĢim Hızı (Vo) Değerlerine Bağlı Olarak Patlatma Nedeniyle Hasar Görebilecek Bina Türleri (Forssbland, 1981). Bina Türü Vo (mm/sn) a- Yıkılmaya Yüz TutmuĢ Çok Eski Tarihi Binalar 2 b- Sıvalı Biriket, Kerpiç, Yığma Tuğla Evler 5 c- Betonarme Binalar 10 d- Fabrika Gibi Çok Sağlam Yapıda Endüstriyel Binalar Yöre köylerindeki en hassas yapının Tablo V.I.13.6 da belirtilen b tipi binalar olduğu kabul edilirse V o hızının 5 mm/sn nin altında gerçekleģmesi gerekmektedir. Tablo V.I.13.5 incelendiğinde 68,34 lb lik (31 kg) anlık Ģarjın etkisi ile oluģan titreģim hızı patlatma noktasından itibaren 55 m sonra 10 mm/sn ve 84 m sonra 5 mm/sn altına inmektedir. 140

159 Patlatmanın yapılacağı gölet gövde alanına en yakın yerleģim yeri kuzeydoğu yönünde, 525 m. mesafede bulunan Samsun Ġli, Alaçam Ġlçesi, Dikmen Mahallesi ne ait yapı/konut olup, patlatma sonrası meydana gelmesi muhtemel kaya fırlamalarından en yakın yerleģim birimlerinin etkilenmesi beklenmemektedir. Binalardaki Hasarların Titreşim Genliği Yönünden İncelenmesi Patlatma sonucu oluģan titreģimlerin genliği aģağıdaki bağıntıdan hesaplanmaktadır (Armac Printing Company). A K W D A = Patlatma Sonucu OluĢan TitreĢimlerin Azami Genliği (mm) W= Bir Gecikme Aralığında AteĢlenen Patlayıcı Miktarı (kg) D = Patlatma Kaynağı Ġle Çevre YerleĢim Birimleri Arasındaki Etkili Mesafe (m) K = Kayaç Türüne Bağlı Katsayısı Patlatma yapılan kaya türü ve bina temeli altındaki kayaç türüne bağlı olarak değiģim gösteren K katsayısı asgari ve azami değerleri, Patlatma Yapılan Temel Altı K Katsayısı Birim Kayaç Türü Minimum Maksimum 1-Kaya Kaya 0,57 1,15 2-Kaya Kil (Toprak) 1,15 2,30 3-Kil (Toprak) Kaya 1,15 2,30 4-Kil (Toprak) Kil (Toprak) 2,30 3,40 Genlik değerinin 0,05 mm nin altında olması durumunda binalarda hasar olmadığı bilindiğinden (Armac Printing Company) maksimum anlık Ģarj miktarı (31 kg) ile yapılan atımlarda etki mesafesi; D=K W/A = 1 45/ 0,05 = 111,36 m bulunur. Derivasyon Tüneli Kazı Faaliyetleri TaĢkelik Çayı sularının gölet Ģantiyesi mansabına aktarılmasını sağlayacak olan derivasyon tüneli 3,50 m çapında ve bu tünel çapına karģılık gelen 221,42 m kret kotunda bir memba batardosu yapılacaktır. TaĢkelik Çayı sağ sahilinde yer alacak olan derivasyon tüneli, dairesel kesitli olarak projelendirilmiģ olup toplam tünel boyu 500,00 m olarak TaĢkelik Göleti Ön Ġnceleme Raporu nda belirlenmiģtir. Derivasyon tüneli giriģ taban kotu 201,00 m, çıkıģ taban kotu 199,40 m olarak belirlenmiģtir. Derivasyon tüneli daha sonra bir tıkaç betonu ile kapatılıp dipsavak olarak kullanılacaktır. Derivasyon tüneli kazısı, tünel giriģinden ve tünel çıkıģından olmak üzere iki aynadan, her aynada günde dört defa olmak üzere günde toplam sekiz patlatma ile yapılacaktır. 141

160 Her aynada bir defada; 63 adet delikte; 103,278 Kg. dinamit, 30 m. fitil, 63 adedi deliklerin içinde, iki adedi deliklerin dıģında olmak üzere 65 adet kapsül kullanılacaktır. Söz konusu patlatma bilgilerini içerir patlatma paterni aģağıdaki tabloda verilmiģtir. Tablo V Derivasyon Tüneli Patlatma Paterni Derivasyon tünelinde yapılacak patlatma faaliyeti için Çevre ve ġehircilik Bakanlığı Çevresel Etki Değerlendirmesi Ġzin ve Denetim Genel Müdürlüğü tarafından belirlenen patlatma değerlendirme raporunun B bölümünü içeren patlatmaya iliģkin bilgiler aģağıda verilmiģtir. PARAMETRELER Formasyon : Mevcut durum Talep edilen 142 Birim Kayaç Yoğunluğu : kg/m 3 Yıllık ÇalıĢma Süreleri : 60 gün/yıl Yıllık Üretim Miktarı : ton/yıl Aylık Üretim Miktarı : ton/ay Aylık Üretim Miktarı : m³/ay Günlük Üretim Miktarı : 250 ton/gün Günlük Üretim Miktarı : 125 m³/gün Kaç Günde Bir Patlatma Yapacağı : 1 gün Aylık Patlatma Sayısı : 75 adet Yıllık Patlatma Sayısı : 187 adet Delik Paterni : Delik Çapı : 43 mm Delik Eğimi : 9 Basamak Boyu : 0,60 m o