EMEKL VAZ AHMET YILMAZ VE BR CAZET ÖRNE Yrd. Doç Dr. Ali YILMAZ

Transkript

1 Cumhuriyet Üniversitesi lahiyat Fakültesi Dergisi Cilt IX/2 s ARALIK SVAS EMEKL VAZ AHMET YILMAZ VE BR CAZET ÖRNE Yrd. Doç Dr. Ali YILMAZ Anahtar Kelimeler: Sivas, Âlim, Vaiz Ahmet Yılmaz, cazet. ÖZET Ahmet Yılmaz 1914 yılında Erzurum da dodu. Babası Hafız Ali Efendi, annesi Arife Hanımdır. Medrese eitimini Erzurum da tamamlayarak hocası Sakıp Efendi den cazet aldı yılında Sivas ta göreve baladı yılında emekli oldu. u anda hayatta ve 92 yaındadır. Retired Preacher Ahmad Yılmaz and Sample of Autharization Key Words: Sivas, Scholar, Preacher Ahmad Yılmaz, Authorization. Abstract Ahmet Yılmaz was born in Erzurum in His father name is Hafız Ali Efendi and his mother name is Arife Hanım. He was complated his medrese (madrasah, theological schoool) education and taked cazetname (certificate of permission) from his teacher Sakıp Efendi. He started his official work in Sivas in Now he is living and he is 92 years old. HAYATI Erzurum un Ilıca ilçesine balı Tebrizcik köyünde rumi 1330, miladi 1914 yılında dünyaya geldi. Babası Hafız Ali Efendi, annesi ise Arife Hanımdır. Hafız Ali Efendi Erzurum un yetitirdii ender hafızlardan birisidir. Hafızası öylesine güçlüymü ki, Kuran ı Kerim den bir ayet sorulduunda anında, nerede ve kaç kez geçtiini hemen söyleyebilirmi. Onu görenler Kuran ı Kerim i be saat içerisinde ezbere olarak defalarca hatmettiini anlatırlar. Ahmet Efendi, kardei Hafız Abdullah Efendi ve Selahattin Yılmaz Hafız Ali Efendi den hafızlık yapmılardır. Bunun yanında ailesi dıından da pek çok kii ondan hafızlık yapmıtır. Ahmet Yılmaz, be yaında dedesi Molla Muhammed den Kuran ı Kerim i hatmedip, yedi yaında iken babası Hafız Ali Efendi den hafızlık yapmaya balamıtır. Dokuz yaında hafızlıını tamamlamı. Hafızlıını Cumhuriyet Üniversitesi lahiyat Fakültesi Öretim Üyesi.

2 emeli vaiz Ahmet yılmaz ve bir icazet örnei bitirdikten sonra yine babasından tecvit ve kıraat dersleri almıtır. O dönemlerde köyde okul olmadıı için annesinin amcası Talat Bey den Arap harfleriyle okuma yazmayı, daha sonra 1936 yılında yine Talat Bey den bugün kullandıımız Latin harflerini örendi. Kendisinin anlattıına göre1936 yılında yalarında iken, okuyup anlayabilecei bir kitap var mı, diye babasının kitaplarını karıtırırken bazı Türkçe kitaplar ve Sarf Cümlesi ni bulmutur. Yine kendi ifadesi ile Emsile bölümünde gördüü bir kısmı Türkçe bir kısmı Arapça yazılardan bir ey anlamamı. Babasına götürerek bunun ne olduunu sormu. Babası da lim sahipleri, ilme bu kitaptan balar okur ve hoca olur. demitir. Kendisi de Öyleyse ben de okurum diyerek babasından Emsile yi okumaya balamı, gece-gündüz çalıarak onu bir haftada ezberlemitir. Örenmeye o kadar çok istekli imi ki bir ara Mustafa Karahisarî nin Ahteri-i Kebir ni ezberlemeyi bile düünmütü. Emsile yi bitirince babası onu baka bir köyde imam olan ve aynı zamanda bacanaı olan Hafız Hamdi Efendi ye göndereceini ve okumaya orada devam etmesini söyledi. Kendisi bu konuda unları söylemektedir: Mevsim kı idi. Hafız Hamdi Efendi at kızaı ile bizim köye geldi, giderken de beni beraberinde götürdü. O sene Sarf Cümlesi ni hocamın oulları Muhammed ve Ahmet Efendilerle birlikte okudum. kinci sene Nahivden Avamil ve Mu ribini okudum. Üçüncü sene zhar ve Mu ribini ve yanı sıra Halebî Sair i okudum. lk hocası bu zat-ı muhteremdir. Her ne kadar bir köy imamı ise de kendisi bütün akli ve nakli ilimlerle mücehhez bir zat imi. Dördüncü sene yani de hoca efendi baka bir köye imam gittii için o da Erzurum a gitti. Orada Yetim Hoca Medresesi nin müderrisi ve Erzurum Merkez Vaizlerinden Maksut Efendi den Nahiv den Kâfiye ve yanı sıra da Halebî Sair i okudu, ayrıca çok güzel yazısı olduu için Maksut Efendi den yazı meki dersi de almıtır. Köyde çiftçilikle uratıkları için belirtilen yıllarda sadece kı mevsiminde üç-dört ay okuyabiliyordu. Senenin geri kalanını köyde çalıarak geçiriyordu yılında vatani görevini ifa etmek üzere askere gider. Üç yıl askerlikten sonra 1942 yılında terhis olur. Döndüünde askere gitmeden önce ders aldıı hocası Maksut Efendi nin vefat ettiini örendi. O dönemde Hafız Hamdi Efendi den Molla Cami okumaya baladı ama bitiremedi yılında Erzurum da ders okumaya karar verdii sırada babasına kimden ders okuyacaını sorduunda babası öyle demitir: Sen askerde iken Maksut ve Muhammed Sakıp Efendilerin bulunduu mecliste ben de bulundum, senden bahsolundu. Maksut Efendi buyurdular ki; Ahmet okur ama benim ömrüm onu okutmaya kâfi gelmez ve müteakiben Sakıp Efendinin yüzüne baktı. Senin okumanı ona ısmarladıını anladım. Git Sakıp Efendi den oku.

3 c.ü. ilahiyat fakültesi dergisi, IX/ Bu konuma üzerine Erzurum a gidip Sakıp Efendi ile görütü. Hemen derse balayıp, Molla Cami nin kalan kısmını bitirmitir. Ardından Farsça, Mantık, Münazara, Belagat, Hadis, Fıkıh, Feraiz, Hadis Usulü, Fıkıh Usulü Kelam ve Tefsir okumutur. Yine kendi ifadesine göre Kelam dersini hem Matüridî, hem de E arî mezheplerine göre okumu ve 1952 yılında Muhammed Sakıp Efendi den cazet almıtır. Medrese usulünde örenci, hocasından tüm dersleri aldıktan sonra cazet isterdi, hoca örenciye kendiliinden cazeti vermezdi. Sakıp Efendiden bütün dersleri okuduktan sonra bir gün kendisi, önceden ders müzakere ettirdii bir arkadaının cazet aldıını duydu. Bunun üzerine cazet istediini ifade eden bir mektubu hocasının evinin eiinden içeriye bıraktı ve cazetini aldı. Sakıp Efendiden bir yandan ders alırken dier yandan da hocasına gelen talebelerin Sarf ve Nahiv derslerini onun emriyle okutur, daha yukarıdaki dersleri de müzakere ettirerek onlara hocalık da yapardı. Bunların yanı sıra Erzurum Merkez Vaizlerinden Hacı Muhammed ve Hafız Ali Efendilerden de Fıkıh okumutur. Daha sonra da, ömrünün son yıllarını Medine geçiren Hacı Mustafa Efendi den Mantık ve Feraiz derslerini müzakere ile birlikte Hacı Mustafa Efendi nin kendi telifi olan Füyuzatu l- Hakaik adlı Hadis Usulünü okumutur. Tahsili sırasında 1949 yılında Erzurum da bazı camilere mam-hatip tayini için yapılan imtihana katılmı ve Erzurum merkez camilerinden Yukarı Hasan Basri Camii ne mam-hatip olarak tayin olmutur yılında Diyanet leri Bakanlıınca yapılan Müftü ve Vaizlik imtihanına katılarak baarılı olmu, ama Erzurum da kadro olmadıı için vazife alamamıtır yılında tekrar bu imtihana girip Sivas merkez vaizliine tayin olunmutur. Emekli olduu 1971 yılına kadar Sivas ve Erzurum da vaizlik ve müftü yardımcılıı yapmıtır. Emekli olduktan sonra örenci yetitirmeye ve camilerde vaaz etmeye devam etmitir. LM KL Sivas ta ilmi kiilii ile tanınan Ahmet Efendi, ilim tahsiline 22 yaında normalden oldukça geç bir yata balamasına ramen üstün zekâsı ve çalıkanlıı ile kısa ve kısıtlı bir zamanda oldukça hızlı ve baarılı bir ilerleme salamı; gerek Erzurum, gerekse Sivas ta sayılı ilim sahiplerinden birisi olmutur. Günümüzde de bu özelliini hâlâ sürdürmektedir. Döneminde medreselerde âdet olan ve okunması gereken tüm dersleri ve bu derslere ait eserleri gerektii ekilde okuyan ve bu dersleri

4 emeli vaiz Ahmet yılmaz ve bir icazet örnei okutmaya da kadir olan Ahmet Efendi, dersiamdır. Gerek Erzurum da ve Sivas ta görev yaptıı dönemlerde, gerekse emekli olduktan sonra güçlü ilmi kiilii ve güvenilirlii sayesinde halkın iltifatına mazhar olmu, sevilmi ve saygı görmütür. Günümüzde özellikle fıkıh konularında hemen hemen her gün insanların sorularına muhatap olmakta, 92 yaında olmasına ramen elinden geldiince insanlara tatmin edici cevaplar vermeye gayret etmektedir. ESERLER 1. Çiftçi Ortaklık lmihali ve Hayvan Hakları (Sivas 1960) 30 sayfadan oluan eserde ziraatçılık hakkında bilgi, sahih ve fasit ziraat çeitleri, ziraatçılıın artları, ziraat mukavelesi ve bozulması, hayvan hakları, hayvan hakları konusunda riayet edilmesi gerekenler ele alınmıtır. 2. Türkiye de Cuma Namazı Sahih midir?(ankara 1993) Kitabın ilk bölümünde Cuma Namazı hakkında verilen bilgiden sonra Cuma Namazının farz olmasının, edasının artları, köy ve ehirlerde Cuma Namazı, Türkiye de Cuma Namazının sahih olup olmadıı hususuna yer verilmitir. kinci bölümde ise efaat, Tasavvuf, Kabir Ziyareti, Ehl-i Sünnet tikadı ve Küfür Lafızları gibi konulara yer verilmitir. Eser 106 sayfadan olumaktadır. 3. Sakal Bıyık Risalesi (Ankara 1993): Eser Pakistanlı âlim ve muhaddis Muhammed Zekeriya Efendi nin sakal hakkında yazdıı risaleden dilimize tercüme edilmitir. ki bölümden olumaktadır. Eserde sakal ve bıyık ile ilgili bilgiler, Peygamberimizin bu konudaki emirleri, sakala olan itirazlar, sakalı vacip olarak kabul edenlerin delilleri gibi konular ele alınmıtır. Kitap 63 sayfadan olumaktadır. 4. Mecmua-ı Ahmediye: Bu eser Sivas ta göreve baladıı 1956 yılından emekli olduu 1971 yılına kadar kendisine sorulan fıkhi sorular ve bu sorulara verdii cevaplardan olumaktadır. Kitapta abdest, mesh, zekât, namaz, sadaka-i fıtır hac, nikâh, talak, alıveri, kefalet, vekâlet, kurban istihsan, vasiyet ve dier fıkıh konularına ait bilgilere tafsilatlı bir ekilde yer verilmitir. Eserin özellii soru ve cevap eklinde bir fetva kitabı olmasıdır. 248 sayfadan oluan bu eser henüz basılmamıtır. TALEBELER Ahmet Efendi den gerek Erzurum da görev yaptıı sırada, gerekse Sivas a yerletikten sonra pek çok kii ders almıtır. Ders alan bu kiilerin bir kısmı çeitli sebeplerle bu derslerin tümünü tamamlayamamıtır. Eitim gerei derslerin tümünü tamamlayıp icazet verdii örencileri unlardır:

5 c.ü. ilahiyat fakültesi dergisi, IX/ Emekli Öretim Üyesi ve aynı zamanda olu olan Selahattin Yılmaz, 2. Emekli müftü Ahmet Akgül, 3. Emekli imam-hatip Hakkı Binici, 4. Emekli imam hatip Tahir Bölükbaı, 5. Emekli imam hatip Mustafa Orhan dır. Ahmet Efendi ye hocası Sakıp Efendi tarafından verilen cazetname metnini örnek olarak yazımıza almak istedik. cazetnamenin metni u ekildedir:! " "#$$% &"'% ()* +$ 567!89:7;3!,-.+/012!(34 "# <;: = >?: 4 5@; 5 A" B A %#6C DEF G%H0+3 2 "A!I+!G4H(2 "AJ6!?E4 (!3 CKG)+A#.$;$ ;% )* +$! + 2 " LK DK/ 2 "MM+N%3 0*$%3O2 "B(3 0HP >+0903; B 5Q6# A#$#$# R 21 ;8S 6 5T#0F 93 T8 + 5A& 0+AE! 5+S LK"3 5+S LE! 2 " D+!)+32 "U )++3>L&$VL /$!PM"WED+ 6X*5 L;2 "#+7. GD+0+! D*GM A G! 2 " DW(S DWES H H" H ;H HM(;+#EA8A;32GY;&ZD*A$?321+/ L;/[+8+0 P#0F L F #6\! A H?;H 2/3 M. & &]/ 0+& ^A *;_ >3;> `* # D6 X_(32"+\!W;W;20!2a0,$02G #!+> 2G ( /> F L b0;+ ; Da 6 C c $ L&$VL #6 C21 +!H!A8NWM5T#0F d&m3#6 -#!"%31B!+& 6-!. /e 0+ "+0 P3 B P$! 0* &G 0*@! fp1 "C,&"e5"+Le5KQLI5! P *G: L+A! *>3 0*70F5 6"+#(13g / W(3H821V&$#!W3X+V2G!HL021HM# 68eH6h/L+V e!d+$ik>:v+&v&$ 4;TL;T,E ",E;@aHL0j*"! ;Y;##; "#;(>klkaf)+3mkl02-/!.

6 emeli vaiz Ahmet yılmaz ve bir icazet örnei ;T L!. & a 0k$k! M3 L *>3 EQ!; +av&$!.21&bh;:)+3&c+3p;c.x+"3l&2$#; "La;3D+ )+3a" V+ 0$ V&$ " DW(S*>3 " DW(S*>3#+ 7 V&$ 4: XW(3 )>: 6 -! 3)ln> AF)+3 +3?$ 2G!3 XHW mo"[0 %l&)+3 +! +$! + V+ a AF)+3 mh% L. 43 " DW(S*>3 DH0W 2$!. $6 a "*>3 XH0W 2_ 2G 3 XHW pql/ 0+,- F2 "V+6$ "*>3l(ml)+3,B" E)40$p; "*>3Z!#E(B,C 0+b8 V&$#!K "*>3 X+!; ; 9+!He +$! + 3 7F 2 " " ) +$! " )HO)W& +3 V+ 0$ f+ 0+NK( ")WFP(W! "Emk!+3 ". );e6x8r;6! "(E[0F ");.8 0+$! "!$L!1 "_T+$!+!3L!S ")W 0+,- " % N6!K21D!@N;)+3h%V&$2PB!3XH_elFAF(+6" E)4V&$M!D;0WL_!321 +"+"[- ->#![0F E!pFFGDH0W2$ %3#6 - b0;+dw(sw(sx+"_e31gh"l+6dw(s e0f! L. X*G3#,#6 e "H#"- 6 d&!:)+3+$!v+!.v&$a "DW(SL *>3N&LI +!!E)+3 2 " + O 0$!W +0 "*>3 [8. AF P!_ +! TEZ)+3 k,leafl! "C!!: +$! 1 +3 igs. 43 ikcs 2 " 5 P"3 " P6 1;F L 2 XH +0 X/" + "*>3 )HA #; ")HW *>32G;#!.#.!5Q "@(; 2l!mk.: +$! HK@( 78!$ 78 " 2 "?$ 7F#-#0 DW(S 2G.3.B)/6 +6"7F B+$tG> $ "Ug*>3;TM!`4P1B\ W;(b0H + "+NK( "H$! 0+N( "*>3+e e X8r;6! ")J: "!:,3#;A "P(E[0F " 0_T,G. ")WF#!K" " )W 0+,- " 0+eL!S "0km_l&,G "-/ ")WF#!K 1 " /P +$!,-3 "X+ ")W 13 "PZ"&3 "+3963 ")W 6F +$! "Fb0;H1 +$!+6"3 ""1 e1 "H "#3#!:#?#g:L!1 " +6" +6"3+0W H: +6"3 "#& " " 3 2 " "uz"2ga;h! +6" "PM:,6 "2G2% j;n; 6G> ""2Ga;,C

7 c.ü. ilahiyat fakültesi dergisi, IX/ "LK "g6(!3 " (3G6$%O vx\1m"k(( j; 01BM3%31B #w 56:2G!3 0;+DHW GGMG&GV&G! 0*A030 2G&A0\Md& 2G x.&g +".!3 fp1 2G x P!G3M1 ", &A-G# e# $# e/$g1`4 P$! 0* &G \e6+$+&$,e6.!#0hn/e#!*ik>:@( # $!3HY!a"3-e3;6yF01`4 #Fe+_#!&M#Z!D+$iK>:#a/, &p/g 56. 5Q 2 "#&F T & H/S HE@a %X4iTX0G $G2Gd", &A-GA0TM V > Q:#!.#6 PsF *]!# E 0;+ 2G % 21 L/"M` K!H60+;3(LK "2G 2 "r"p0;p%k"f# [gcnt8m#j.g_ 5! 6% L0 `,.3. " 2G & 2 " ` N1 W(!! Q03 *G P6T! A X!0 d! B: 5(!.G u0+$ rhn!#"q. ;21_AE X8X>, T0 ;: X+6"#!"E0;\2GPz`!+>!6G3!+>!!+>H0 +& E0V0! 2G "N+0 #H/#EX+AF0XH6"{ "0!,$0Mu!W0(e! `!!-G`-!/GP3gQQ3 LK"^AJ2 "V e #0432 "$Gh/#&8@aG#8F V` ` c "G +3!A0+#(< "A6$%5A#E!r01+3!D51 `(/A! TA "#(< GM+AV GM+:!r; j;+$ (36$%O2 "+$!M!+2 "2%rM!21 v kpml"2 "L,B+$!/&_Ep&$&3 L0 [0F!: *@ +! 0!O X*G: 0+ " 2")+3 _![DsZ B 6d+1#D+&)4A8!ZL0be v$3 /Q3 "pf SONUÇ slamiyet in ilk sözü oku emrinden hareketle kurulan medreseler uzun yıllar boyu slam Dünyasında eitim faaliyetine devam etmi ve buralarda yakın zamana kadar pek çok ilim adamı yetimitir. Medreselerde verilen eitim sayesinde dini ilimler her yönüyle tahsil edilebilmekte ve bu sayede mezun olan kiiler dini ilimlerde otorite olarak kabul edilmekteydi. Verilen bu eitimin neticesi olarak alınan cazet ler de bunu tescil eden

8 emeli vaiz Ahmet yılmaz ve bir icazet örnei belgelerdi. cazet talebe tarafından hocadan istenir, hoca da bu icazeti verirdi. cazet verilen kii eitimini aldıı ilim dallarında bakalarına hocalık yapma yetkisine sahip olurdu. cazette genellikle besmele, peygamberimize hamd ve sena, icazet verilen kiinin adı, icazeti veren hocasından balayarak peygamberimize ulaan bir hoca silsilesi, hocanın icazet verdii örencisine nasihatleri ve sonunda da icazeti veren hocanın künyesi, memleketi ve icazetin verildii tarih yer almaktaydı.