İNFERTİL ÇİFTLERDE BESLENME VE YAŞAM BİÇİMİ. Dr İsmail Küçükerdoğan

Transkript

1 İNFERTİL ÇİFTLERDE BESLENME VE YAŞAM BİÇİMİ Dr İsmail Küçükerdoğan

2 İNFERTİLİTE Olguların % 20 si nedeni açıklanamayanlar. Kötü beslenme, kimyasal maruziyeti, elektromanyetik radyasyon, x-ray, çevre kirliliği, stres, uygunsuz ilaç kullanımı.. Olumsuz şartların düzeltilmesi; genel iyilik hali, ve artmış fertilite oranlarıyla birliktedir.

3 İNFERTİLİTEDE SAĞLIKLI YAŞAM BİÇİMİ Beslenme Vitamin desteği Fiziksel aktivite Sigara, alkol, kafein tüketimi Psikolojik durum, yaş..

4 FERTİLİTE ve YAŞAM BİÇİMİ Yaş, anormal ağırlık ve sigara içimi reprodüktif performansı olumsuz etkiler Diyet ve değişen ölçülerdeki egzersizin etkisi için daha çok veriye ihtiyaç var. Stres, kafein, alkol ve çevre kirleticilerin etkisi henüz çok açık değil. Homan, Human Rep Update 2007

5 SAĞLIKLI YAŞAM BİÇİMİ İnfertil çiftler/fertilite beklentisi olan çiftler Gebelik oranlarında artış Sağlıklı gebelik ; canlı doğum Sanders, Caries Res 2004 Moore, Reprod Fertil Dev 2005

6 Soğan BESLENME

7 BESLENME VE GENETİK Beslenme bozuklukları gen ekspresyonlarını ve genom kararlılığını etkiler, mutasyona yol açar Fenech, Nutrigenet Nutrigenomics 2011 İç faktörler(hormonlar), dış faktörler(gıdalar) genleri etkiler Bu durum kişinin genetik hafızasında kalıcı olur ve genomun evrilmesine neden olur Kaput, Physiol genomics 2004

8 ANA BESİN GRUPLARI Tahıllar Sebzeler Meyveler Proteinler Süt ve süt ürünleri Yağlar

9 VİTAMİN VE MİNERALLER NEDEN ÖNEMLİDİR Folik asid in günlük 400 mcg kullanımı, nöral tüp defekti proflaksisinde, gebelik öncesinden başlayarak önerilmektedir, İyot kullanımı Türkiye için gerekli görülmektedir ; 150 mcg/gün.

10 BESLENME GDO lu ve hormonlu gıdalar ovulasyonu baskılayabilir Erkek fertilitesini de olumsuz etkilerler Amanak Med Bull 2014 TÜKETİLMEMELİDİRLER

11 B VİTAMİNİ EKSİKLİĞİ Kandaki homosisteini artırarak metilasyonu bozar, Fosfolipid, protein, DNA, RNA yapım ve onarım süreçleri etkilenir, Erkeklerde sperm kalitesi etkilenir, Foliküler sıvıdaki ve sperm sıvısındaki homosistein artışı embriyo kalitesini etkiler.

12 FOLİK ASİD EKSİKLİĞİ Sperm azlığına neden olabilmektedir, DNA hasarına neden olabileceği bildirilmişitir. Diyetle yapılan çinko ve folik asit desteği sperm parametrelerini olumlu etkiliyor.

13 SELENYUM Açıklanamayan infertillerde, IVF tedavisi görenlerde intrafoliküler Se düzeyleri azalmış bulunmuştur. Paszkowski, Clin Chim Akta 1995 Özkaya, Biol Trace Elem Res 2011 Reprodüktif fonksiyonlarda Se un önemli bir yeri olduğunu düşündürmektedir. Kanıtlar yetersiz..

14 D VİTAMİNİ Çelişkili sonuçlar var?!

15 YAĞLAR NİYE ÖNEMLİDİR Enerji verirler Gebelikle ilgili yapıların inşasında yer alırlar Çoğunluğu bitkisel kaynaklı olarak tüketilmelidir Trans doymamış yağ asidleri ovulasyonu olumsuz etkiliyor; kızartma yağları.. Am Society for Clinical Nut 2007

16 YAĞLAR Esansiyel yağ asitleri hormon düzenleyici görev üstlenirler. Günde 200 mg omega-3 için, haftada g balık tüketilmelidir. Omega-6, omega-9; Tüm bitkisel yağlarda.

17

18 ERKEKTE SERBEST OKSİJEN RADİKALLERİ İnfertil erkeklerde yüksek, Lipid, aminoasidler ve nükleik asitlerle reaksiyona girerler, Spermatogenezi bozarlar, DNA hasarına neden olurlar; infertilite, düşük, çocukluk çağı tümörlerine neden olabilirler. Tremellen, Aust N Z J Obstet Gynaecol 2007

19 ANTİOKSİDAN KULLANIMI Sperm hareketliliği üzerindeki olumlu etkisinin ön planlanda olduğu, Gebelik oranlarını artırdığı, Düşük oranlarını azalttığı, Tremellen, Aust N Z J Obstet Gynaecol 2007 Etkin olmadığını gösteren derleme; Ross, reprod Biomed Online 2010 Çalışma dizayn ve sayıları yeteri kadar güçlü değil.

20 KADINDA SERBEST OKSİJEN RADİKALLERİ Oosit matürasyonu Fertilizasyonu Embriyo oluşumu Endometrial reseptiviteyi OLUMSUZ ETKİLİYOR Agarwal, Reprod Biol Endocrinol 2005

21 SERBEST OKSİJEN RADİKALLERİ Endometriozis, tubal faktör, PCO, açıklanamayan olguların hepsinde ROS, antioksidan dengesi bozulmuş bulunmuş. Prieto, Fertil Steril 2012 Oyawoye, Redox Rep 2009

22 ANTİOKSİDAN KULLANIMI Yüksek antioksidan içeren diyet; 4 ay A,C ve E vitamini; oksidatif stresi azaltıyor. Mier-Cabrera, Reprod Biol Endocrinol 2009 IVF sikluslarında Vitamin C kullanılan 2 çalışmadan birinde gebelik oranları artmışken, diğerinde bir fark gösterilememiştir. Lloyd, Nutr Clin Pract 2009 Greisinger, Assist Reprod Genet 2002

23 ANTİOKSİDAN KULLANIMI Kadınlarda oral antioksidan kullanımının gebelik oranlarına etkisini araştıran toplam 3548 olguluk derleme; fertilite oranları değişmiyor, Pentoksifilin grubunda olumlu sonuçlar var, Yan etki bildirilmemiş. Cochrane 2013

24 ANTİOKSİDAN KULLANIMI İnvitro kanıtlar mevcut Önlemede diyetin nasıl olması gerektiği konusunda henüz görüş birliği yok

25 FERTİLİTE ARTIRICI DİYET Doymamış yağ ağırlıklı Bitkisel protein ağırlıklı Yüksek lifli, düşük glisemik endeksli Tam yağlı süt ürünleri Günde 200 g sebze Chavarro, Obstet Gynecol 2007

26 FERTİLİTE ARTIRCI DİYET Günde 2 adet meyve Günde 4 dilim tam buğday ekmeği Haftada 3 kere et Haftada 1 kere balık Yeterli demir içeriği IVF sikluslarında devam eden gebelik; X 1,6 Twigt, Hum Reprod 2012

27

28 ACOG El ve mutfak hijyenine dikkat edilmeli. Listeriozis gebelerde 13 kat fazla; i. Pastorize edilmemiş süt ve ürünleri, ii. Kaynama derecesine çıkmamış etler, iii. Pişmemiş et, yumurta, deniz ürünleri TÜKETİLMEMELİ.

29 BESLENME Olguların büyük çoğunluğu, infertilite sürecinin bir yerinde bitkisel/destek tedavilere yöneliyor. Bitkisel/Destek tedaviler gerçek tedavileri aksatmamalı. Acil, randomize kontrollü çalışmalara ihtiyaç olduğuna dikkat çekmektedir. Urman, Semin Reprod Med 2014

30 YAŞ 35 yaş üstü kadınlarda fertilite oranları düşüyor, Erkekler için geç 30 lar/ 45 yaş üstü olumsuz etkileniyor. Kadınlar bunun yeteri kadar farkında değil. Lampic, Hum Reprod 2006

31 AĞIRLIK Obesite ve düşük kilo reprodüktif ve ovulatuar fonksiyonları olumsuz etkiler. Egzersiz ve diyet programlarıyla gebelik ve canlı doğum oranlarında başarı elde edilmektedir. Clark, Human Reprod 1998

32 SİGARA Nikotin, kotin, kadmiyum, ağır metaller.. Testis ve overe toksik, YÜT başarısını belirgin olarak düşürür, Miktar ve süre önemli, Sigarayı bırakmak özendirilmelidir. J Advanced Research 2010

33 SİGARA Foliküler çevreyi bozuyor, Luteal faz hormon düzeylerini etkiliyor. Younglai, Hum Reprod Update 2005 Zona pellisuda kalınlığında artma. Shiloh, Hum Reprod 2004 Sperm sayı, hareket ve morfolojisini, olumsuz etkiliyor, DNA hasarına yol açıyor. Zenzes, Fertil Steril 1999

34 SİGARA Menapoz 1-4 yıl daha erken Baron, Am J Obstet Gynecol 1990 İnfertilite oranı; X 1,6 IVF siklusu başına gebelik oranı; X 0,66 Augood, Hum Reprod 1998 IVF sikluslarında canlı doğum oranında % 28 azalma Lintsen, Hum Reprod 2005 Hiç içmeyenlerde IVF de gebelik oranı X 2.71 Klonoff Cohen Fertil Steril 2003

35 ALKOL Teratojendir. Riskli doz kesin bilinmemektedir. Haftada 8 kadeh tüketmek; 100g, Azalmış fertilite, Artmış abortus. Windham, Epidem 1992; Grodstein, Am J Pub Health 1994 Folikülogenezis, ovulasyon ve implantasyonu direkt etkiler, yüksek dozlarda amenore.. Eggert, Fertil Steril 2004; J Hosp and Clin Pharm 2011

36 ALKOL Erkekte testis fonksiyonlarında azalma, Testosteron düzeylerinde azalma, Sperm sayı ve hareketliliğnde azalma, Libidoda azalmaya neden olur.

37 KAFEİN Kahve, çay, kimi içecekler, çikolata.. Erken foliküler estradiol artışına neden olur. Lucero, Fertil Steril 2001 Ovulasyon ve korpus luteum fonksiyonlarında etkilenme söz konusudur. Gebe kalabilme süresi uzamaktadır.

38 KAFEİN Günde g(1 bardak ve altı) tüketimlerde gebelik oranları, orta derece tüketimlere göre 2 kat fazla, Günde 500 g üstü tüketim daha ciddi fertilite sorunlarıyla beraberdir. Bolumar, Am J Epidemiol 1997

39 KAFEİN Orta ağır kafein tüketimi artmış abortus ve düşük doğum ağırlığıyla ilişkilidir. Fernandes, Reprod Toxicol 1998 Yüksek düzeyde kafein tüketimi, IUMF ile ilişkili bulunmuştur. Wisborg, BMJ 2003

40 PSİKOSOSYAL SORUNLAR Hem erkek hem de kadında infertilite nedeni, Tanımını yapmak zor, Kadında MSS, endokrin ve immün sistemi etkiliyor, Psikososyal stresin fazla olduğu aylarda ovulasyon sorunları bildirilmiştir.

41 İNFERTİL ÇİFTLERDE PSİKOSOSYAL SORUNLAR Durum olarak krizdir, Pahalıdır, Fiziki acı söz konusudur, Toplum baskısı vardır, Saklama ihtiyacı duyulabilir, Kimi zaman şiddet söz konusu olabilir.

42 PSİKOSOSYAL SORUNLAR İÇİN ÇÖZÜM ÖNERİLERİ Bilgilendirme, Destekleyici danışmanlık, Mali danışmanlık, Hasta hakları, Gerekli olguların destek için uzman kliniklere yönlendirilmesi.

43 FİZİKSEL AKTİVİTE Fiziksel zindelik, Genel sağlık durumunda olumlu etkilenme, Ruhsal açıdan iyi hissetme, Artmış insülin hassasiyeti, İdeal kilo; Fertilite oranlarında artma.

44 FİZİKSEL AKTİVİTE Yoğun egzersiz ile ovulatuar infertilite oranlarında azalma bildirilmiştir. Rich-Edwards, Epidemiology 2002 Gebebelikte egzersiz ise maternal iyilik haline katkı yapmaktadır. Morris, J Reprod Med 2005 Orta ve hafif egzersizin etkileriyle ilgili çalışmaya ihtiyaç vardır.

45

46 Homan, Human Reprod Update 2007

47 SOĞAN Quercetin; Güçlü bir antioksidan Cystein; Glutatyon sentezinde kullanılıyor

48 SOĞAN Quercetin; Güçlü bir antioksidan Cystein; Glutatyon sentezinde kullanılıyor FERTİLİTEYE ETKİSİ?

49 TEŞEKKÜRLER..