Henüz Hasta Olmadan Hipertansiyon. Uzm. Dr. Hülya Çiçekçioğlu

Transkript

1 Henüz Hasta Olmadan Hipertansiyon Uzm. Dr. Hülya Çiçekçioğlu

2 Hipertansiyon dünyadaki erişkin nüfusun %26.4 nü etkilemekte (972 milyon erişkin) Hipertansiyon yılda yaklaşık 7.1 milyon ölüme sebep olmaktadır.

3 Ulusal Sağlık ve Beslenme inceleme anketlerine göre: %30 Hipertansiyon hastası, farkında değil %11 Hipertansiyon hastası olduğunun farkında, tedavi almıyor %25 Tedavi alıyor,hipertansiyonu kontrol altında değil %34 Tedavi alıyor, hipertansiyonu kontrol altında (AKB <140/90 mmhg)

4 Türkiye de erişkin nüfusun % 33 ü (12 milyon erişkin) etkilenmekte TEK HARF çalışması, 31 yaş üzerinde 8.8 milyon kişide şiddetli hipertansiyona işaret etmekte Halen tedavi alan her 3 erkek ve 4 kadından 1 tanesinde kan basıncı kontrol altında

5 Gelişmiş batı ülkelerinde erişkin nüfusta %20-25 hipertansiyon prevalansı olduğu bildirilmektedir Yine gelişmiş ülkelerde bu hastaların yaklaşık yarısında tanı konabildiği sanılmaktadır Tanı konanların ABD de %27.4 ünde, Almanya da %22,5 inde yeterli etkinlikte tedavi yapılabildiği bildirilmektedir Hipertansiyon en sık Kuzey Japonya da, en az ise Hindistan da görülmektedir

6 Yüzde (%) Hipertansiyon *SIK *ARTMIŞ KV RİSK Dünyada her 3-4 erişkinden birisi hipertansif İnme ve KVH 3-4 kat fazla Artmış mortalite ,8 27,5 36,1 *KONTROL ORANI DÜŞÜK JNC 7, % Tüm grup Erkek Kadın TEKHARF, %18 Türk HT Pre. Çalışması %20 (%8)

7 Hipertansiyon Toplumda Sık Görülür ,2 29, ,4 26,6 26,1 Genel Erkek Kadın milyon 1,56 milyar (2000) (2010) Lancet 2005:365:217

8 Kan Basıncı Sınıflandırması (JNC-7) KB sınıfı Sistolik KB Diyastolik KB Normal <120 <80 Prehipertansiyon Evre 1 HT Evre 2 HT

9 Normal Kan Basıncı (Tanım) Tanım için sayısal bir değer verilebilir mi? >140/90 = HT Zararlı 139/89 Zararsız mı? Kan Basıncı Tanımı Doku perfüzyonu sağlayacak kadar yüksek ama zarar vermeyecek kadar da düşük

10 HİPERTANSİYON BİRİNCİL HİPERTANSİYON İKİNCİL HİPERTANSİYON Nedeni belli olmayan HİPERTANSİYON Nedeni belli olan HİPERTANSİYON Hipertansiyonlu kişilerin %90-%95 İ OLUŞTURUR %5 -%10 U OLUŞTURUR

11 Sistolik (büyük) tansiyon (mmhg) Diyastolik (küçük) tansiyon (mmhg) Toplantı Çalışma Seyahat Yürüyüş Giyinme Ev işleri Telefon konuşması Yemek Konuşma Masa işi Okuma Televizyon izleme 0 +1 Uyku -10-8

12 Hipertansiyon Nedenleri Böbrekle ilgili sorunlar Hormonal sorunlar İlaca bağlı sorunlar Nörojenik sorunlar Hamileliğe bağlı sorunlar (Gebelik toksemisi) Aort koarktasyonuna bağlı sorunlar

13 Hipertansiyon Oluşumunu Kolaylaştıran Faktörler Kalıtım Aşırı tuz kullanma Yaş artışı (65 yaş üzeri) Irk (Siyah ırk) Cinsiyet (Erkekler) Stres

14 Hipertansiyon Oluşumunu Kolaylaştıran Faktörler Hava kirliliği Serum kolesterol yüksekliği Sigara Diyabet Şişmanlık

15 Kan Basıncı Ölçümü Uygun ayarlanmış ve geçerliliği gösterilmiş bir aletle Oturur pozisyonda, kol kalp hizasında, kolu bir yere dayanmış olarak 5 dakika dinlendikten sonra Ölçümden önceki 30 dakika içinde sigara, kahve içilmemeli

16 Kan Basıncı Ölçümü Uygun boyutta manşonla (manşonun şişirilen kısmı kolun en az % 80 i) En az 2 ölçüm yapılmalı Ölçülen ve hedef KB değerleri sözlü yazılı olarak hastaya bildirilmeli

17 HT & Hedef Organ Hasarı HT Atheroskleroz Vazokonstriksiyon Vasküler hipertrofi Endotel disfonksiyonu LV hipertrofisi Fibrozis Remodeling Apoptozis İnme Hipertansiyon MI Kalp yetmezliği Ölüm GFR Proteinüri Aldosterone sekr. Glomerüler skleroz Böbrek yetmezliği Adapted from Willenheimer R et al. Eur Heart J. 1999;20: ; Dahlöf B. J Hum Hypertens. 1995;9(suppl 5): S37 S44; Daugherty A et al. J Clin Invest. 2000;105: ; Fyhrquist F et al. J Hum Hypertens. 1995;9 (suppl 5): S19 S24; Booz GW, Baker KM. Heart Fail Rev. 1998;3: ; Beers MH, Berkow R, eds. The Merck Manual of Diagnosis and Therapy. 17th ed. Whitehouse Station, NJ: Merck Research Laboratories; 1999: ; Anderson S. Exp Nephrol. 1996;4(suppl 1):34 40; Fogo AB. Am J Kidney Dis. 2000;35:

18 Türkiye de Ölüm Nedenleri (DİE 1999) Ölüm Nedenleri Sayı Yüzde Kalp hastalıkları Kanserler Serebrovasküler hastalıklar Pnömoniler İshaller Perinatal ölümler Kazalar ve diğer hastalıklar Açıklanamayan nedenler Toplam

19 Değişik çalışmalara göre Türkiye de erişkin nüfusta bazı kronik hastalıkların prevalansları Hastalık % Hipertansiyon (30 yaş + ) İskemik kalp hastalıkları (30 yaş +) Diyabetes mellitus (20 yaş+) Depresyon (20 49 yaş) Osteoartrit (50 yaş +) Astma (20 yaş +) Kronik bronşit (20 yaş +)

20 Hastalık Dağılımı Diabet Hipertansiyon Astım Bronşit Kanser Akciğer Hastalığı Romatizmal Hastalıklar Böbrek Hastalığı Kalp Tüberküloz

21 Hipertansiyon Sadece Yüksek Kan Basıncından Daha Fazlası Metabolik Sendrom Dislipidemi Hipertansiyon İnsülin direnci Sanayileşmiş popülasyonda, bireylerin %15-20 ni etkiler Kardiyovasküler mortalitede 2-4 kat risk Tip 2 diyabet gelişimi açısından 5-9 kat risk

22 Mortalite Kan Basıncı Kalp Hastalığına Bağlı Mortalite İlişkisi Sistolik kan basıncı Yaş Diyastolik kan basıncı Yaş Sistolik kan basıncı mmhg Lancet 2002; 360: Diyastolik kan basıncı mmhg

23 Mortalite Kan Basıncı İnmeye Bağlı Mortalite İlişkisi Sistolik kan basıncı Diyastolik kan basıncı Yaş Yaş Sistolik kan basıncı mmhg Diyastolik kan basıncı mmhg Lancet 2002; 360:

24 Kan Basıncı Kardiyovasküler Risk 5 4 4,1 3 2,33 2 1, <120 / Am J Med. 2006;119(2):133

25 Prehipertansiyon & KVH Riski Normal KB <120/80 mmhg Pre-HT Yüksek KB /80-89 mmhg KVH risk? MI riski 3.7 kat fazla (10 yıllık izlem) >140/90 mmhg Artmış KVH riski The Framingham Study

26 Kan Basıncı Kardiyovasküler Risk 3 2,33 2 1, <120 / Am J Med. 2006;119(2):133

27 Yıllık kreatinin artış sıklığı / 1000 Hipertansiyon ve Renal Hasar >115 Diyastolik kan basıncı (mmhg) Whelton PK et al. J Hypertens 1992; 10(Suppl): S77 S84

28 Epidemik Sorunlar Konvansiyonel risk faktörleri KVH Irk Cinsiyet Hipertansiyon Diyabet Yeni faktörler homosistein CRP tromboz inflamasyon malnütrisyon anemi Ca/PO 4 basınç-volüm Kronik böbrek hastalığı Akselere ateroskleroz Myokard infarktüsü Kalp yetmezliği Serebrovasküler olaylar

29 Ülkemizde Mevcut Durum Her üç kişiden biri hipertansif Her dört kişiden biri obezite sınırlarında Diabeti de işin içinde katarsak Her yüz kişiden yedisi diabetli, yedisi diabete aday Bu durumda koruyucu hekimlik adına birinci basamakta yapmamız gereken çok iş var

30 Kan Basıncı Hedefi (JNC VII) Komplike olmayan HT Diabetes Mellitus Hedef Organ Hasarı Proteinüri > 1gr < 140/90 mmhg < 130/80 mmhg < 130/80 mmhg < 125/75 mmhg

31 Riskte Azalma (%) Sıkı Kontrol Kan basıncı vs Kan Şekeri 0 İnme Tüm Son noktalar Ölüm Mikrovasküler komplikasyonlar Sıkı şeker kontrolü Sıkı KB kontrolü *P < 0.05 UKPDS Group. BMJ. 1998:317;

32 Kan Basıncını Nereye Kadar Düşürelim 160/100 mmhg 140/90 mmhg 1 130/80 mmhg 2 115/75mmHg

33 Hipertansiflerin Ne Kadarında Kombinasyon Başlanmalı %25 Evre 1 HT /90-99 %75 Evre 2 HT 160/100 Türk hipertansiyon prevalans çalışması. J Hypertens 2005 Kombinasyon başlanmalı

34 Hedef KB değerlerine ulaşmak için birden fazla antihipertansif ilaç gerekmektedir Ortalama Antihipertansif İlaç Sayısı Hedef KB Çalışma (mmhg) UKPDS DKB <85 ABCD DKB <75 MDRD OAB <92 HOT DKB <80 AASK OAB <92 IDNT SKB/DKB 135/85 UKPDS = United Kingdom Prospective Diabetes Study; ABCD = Appropriate Blood Pressure Control in Diabetes; MDRD = Modification of Diet in Renal Disease; HOT = Hypertension Optimal Treatment; AASK = African American Intervention Study of Kidney Disease; IDNT = Irbesartan Diabetic Nephropathy Trial. OAB: Ortalama Arteryel Basınç Bakris GL et al. Am J Kidney Dis. 2000;36: Lewis EJ et al. N Engl J Med. 2001;345:

35 Hipertansiyonu Önlemek İçin Fazla kilolardan kaçının Tuzu kısıtlayın Fiziki aktiviteleri artırın Stresten uzak durun Hayvansal besinlerden kaçının Bitkisel besinleri daha fazla tüketin Vitamin ve minerali yeterli alın

36 Tedavi Yaklaşık SKB Azalması Kilo verme Yeme alışkanlığı Tuz kısıtlaması Fizik aktivite Alkol 5-20 mmhg/10 KG 8-14 mmhg 2-8 mmhg 4-9 mmhg 2-4 mmhg

37 Alkol kullanmayın ya da en aza indirin Tuza dikkat edin Et suları, soslar, salamuralar gibi tuzlu ürünler yerine Taze sebze ve meyveleri tercih edin

38 Yağlar Konusunda Ölçülü Olun Bitkisel Yağlar ( Mısırözü, Ayçiçek, Zeytinyağı tercih edin) Yağsız süt ürünlerini tüketin (Yarım yağlı süt, yağsız yoğurt) Yağsız et ürünlerini tüketin (Yağsız et, tavuk eti, balık) Sosis, pasta gibi yağlı yiyecekleri yemeyin

39 Tedavi Hipertansiyonluların % 60 ı ideal vücut ağırlığından % 20 fazladır

40 Tedavi Aerobik egzersiz ve fizik aktivite: Her gün (mümkünse) yaş için önerilen maksimal aerobik kapasitenin % 80 ine ulaşan, 30 dak/gün, fizik aktivite Maksimal hedef kalb hızı : (220 yaş) Kan basıncını artırabilmesi nedeniyle izometrik egzersizden kaçınılmalıdır

41 KB nı arttıran ilaçların kesilmesi: Oral kontraseptifler Tedavi NSAİİ lar: Diüretikler, beta blokerler ve ACE inhibitörleriyle etkileşen ilaçlar Antihistaminikler, dekonjestanlar, fenilpropanolamin Kortikosteroidler, minerlaokortikoid ve anabolik steroid Sempatomimetikler ve amfetamin benzeri ilaçlar

42 Tedavi Karbenoksolon ya da meyan kökü Triskilik antidepressanlar Mono Amino Oksidaz (MAO) inhibitörleri Ergot alkaloidleri Diyet ve enerji hapları Toksinler: Kurşun, kadmiyum, talyum

43 Tedaviyi Zorlaştıran Faktörler Hastalığını kabul etmemekte veya kabul etmeleri oldukça zaman almaktadır Hastalığın ömür boyu süreceğini kabulde zorlanmaktadırlar İlaçların düzenli alınması gerektiğini kabulde zorlanmakta ve tansiyon normale inince ilaçları bırakmak istemektedirler İlaçların karaciğer böbrek gibi organlarına zarar vereceğini zannetmektedirler

44 Bir Öykü Meşhur öyküde olduğu üzere hasta doktoruna sorar: "Doktor bu hafta galiba benim ilacım değişti!" Doktor şaşırır "Evet" der, "Nereden bildin?" "Gayet kolay" der hasta: "Geçen hafta ilaçlarımı tuvalete attığımda hemen batıyorlardı, bu hafta ise suyun yüzünde kalıyorlar!"

45 Hipertansiyon Hastalarının Yaptıkları Hatalar Sarımsak, maydonoz gibi bitkilerin tansiyonu düşürdüğüne inanmak Hipertansiyon tedavisinin ömür boyu süreceğini bilmemek Komşuların ilacını kullanmak Her sorunun kaynağı kullanılan ilaç değildir Kullandığınız ilacı iyi tanımalısınız Doktorunuza danışmadan ilaç değiştirmeyin Benim bünyem tansiyona dirençlidir

46 Sigarayı bıraktım sıra sizde!

47 Beyin Göz Kalp Böbrek Damar