YED TEPE ÜN VERS TES DERG S

Transkript

1 YED TEPE ÜN VERS TES D fi HEK ML FAKÜLTES DERG S 7 1 C LT 1 SAYI YED TEPE ÜN VERS TES D fi HEK ML FAKÜLTES

2 7 Yeditepe Üniversitesi Difl Hekimli i Fakültesi Dergisi Sahibi Yeditepe Üniversitesi Diflhekimli i Fakültesi ad na Prof. Dr. Türker Sandall Editör Prof. Dr. Tülin Arun Yay n Kurulu Prof. Dr. Gündüz Bay rl (Yeditepe Üniversitesi) Prof. Dr. Senih Çal kkocao lu (Yeditepe Üniversitesi) Prof. Dr. Kenan Eratalay (Hacettepe Üniversitesi) Prof. Dr. Erdal Iflıksal (Ege Üniversitesi) Prof. Dr. Ender Kazazo lu (Yeditepe Üniversitesi) Prof. Dr. Cengizhan Keskin ( stanbul Üniversitesi) Prof. Dr. Koray Oral (Yeditepe Üniversitesi) Prof. Dr. Recep Orbak (Atatürk Üniversitesi) Prof. Dr. Yasemin Özkan (Marmara Üniversitesi) Prof. Dr. Hesna Sazak Öveço lu (Marmara Üniversitesi) Prof. Dr. Hilmi Sabuncu (Yeditepe Üniversitesi) Prof. Dr. Nüket Sandall (Yeditepe Üniversitesi) Prof. Dr. Peker Sandall (Yeditepe Üniversitesi) Prof. Dr. Kemal fiençift (Yeditepe Üniversitesi) Prof. Dr. Mübin Soyman (Yeditepe Üniversitesi) Prof. Dr. Selçuk Y lmaz (Yeditepe Üniversitesi) Yard mc Editörler Yrd. Doç. Dr. Fulya Ifl k Yrd. Doç. Dr. P nar Kurso lu Kurumsal letiflim Sorumlusu Hülya Alper Görsel Yönetmen Ömer Ülkenciler

3

4 çindekiler Dekan Prof. Dr. Türker Sandall n n Mesaj...4 Editörün Mesaj...5 Ergeneli S., Yılmaz S., Sandallı N. Amelogenesis mperfekta ve Nefrokalsinozis Sendromu...7 Arun T., Trakyalı G. Kongenital Lateral Eksikli i Olgularında Ortodontik Yaklaflım...13 Yılmaz S., Kuru B., pçi fi.d., Çakar G., Noyan Ü. Erbium:YAG Lazer ile Difleti Hiperpigmentasyonu Tedavisi (Bir Olgu Raporu)...19 Kurso lu P., Bal B., Kazazo lu E. Azalmıfl Dikey Boyutun Protetik Tedavi ile Yeniden Düzenlenmesi...25 Bayırlı G., lgüy D. Endodontik Tedavi Sırasında Sodyum Hipokloritin Difletine Zararı...29 Sandallı N, Kuvvetli S.S., Ça lar E., Çıldır, fi.k, Ergeneli S. Kuron Kırı ı Görülen Sürekli Kesici Difllerin Kendi Parçaları ile Restorasyonları (Dört Farklı Olgu Raporu)...33 Altundal H., Arslan A. Submandibuler ve Sublingual Tükürük Taflı ( ki Olgu)...41 Say E. C., Kayahan B., Özel E., Gökçe K., Soyman M., Bayırlı G. Endodontik Tedavi Görmüfl Arka Bölge Difllerinde Bir Hibrit Kompozitin Klinik De erlendirmesi...45 Haberler...51 Yayın Kuralları...55

5 De erli Meslektafllarım Yeditepe Üniversitesi Difl Hekimli i Fakültesi nin kurulufl amaçlarından bir tanesi de meslektafllarımızın mesleki geliflimlerine katkıda bulunmak üzere çeflitli çalıflmalar yapmaktır. Bu gaye ile bafllattı ımız bilimsel etkinlikler devam etmektedir. Bu etkinliklerin içerisinde, çok önem verdi imiz bilimsel yayınların ilki olarak; fakülte kliniklerimizde yıllar boyu kazandı ımız deneyimlerimizi, ilginç ve az rastlanılan vakalarımızı, yeni materyel uygulamalarını, de iflik tedavi yöntemlerini sizlere aktarabilmek ve bilgileri sizlerle paylaflabilmek amacı ile Yeditepe Klinik dergisini çıkarmaya karar verdik. Bugüne kadar fakültelerin yayınları içerisinde bilimsel fakat tamamen klinik a ırlıklı bir derginin olmayıflı da bu kararı vermemizde etkili oldu. Dergimiz aynı zamanda fakültemizin e itim faaliyetleri ile ilgili haberleri ve çeflitli sosyal etkinlikleri de sizlere duyurmayı amaçlamaktadır. Böylelikle aramızda daha etkin ve sıcak bir ba kurulaca ını umuyoruz. Dergimiz Ulusal Hakemli Dergiler statüsünde yer alacak olup yılda 2 kez yayınlanacak ve ücretsiz olacaktır. Dergimizin fakültemize siz de erli meslektafllarımıza hayırlı ve yararlı olmasını diler, saygılar sunarım. Prof. Dr. Türker SANDALLI Dekan 4

6 Sevgili Meslekdafllar m, Yeni akademik y l n bafllad sonbahar n bu l k, yo un ve tempolu günlerinin hepinize yeni heyecanlar ve tatlar getirmesi dile iyle, Yeditepe Klinik ekibi ad na hepinize merhaba diyorum. Bildi iniz gibi, Yeditepe Üniversitesi Diflhekimli i Fakültesi, stanbul E itim ve Kültür Vakf ( STEK) taraf ndan 1996 y l nda e itime bafllam fl, Türkiye'nin ilk Vak f Diflhekimli i Fakültesi'dir. Kurulufl amac, Atatürk ilke ve ink laplar na ba l, laik, ça dafl, araflt rmac ve yenilikçi diflhekimleri yetifltirebilmek olan, ayn zamanda modern ve ça dafl bir sa l k kurumu kimli ine sahip Fakültemiz, sürekli diflhekimli i e itimine de kuruldu u günden bu yana katk da bulunmaktad r. Geçti imiz y llarda Fakültemiz ö retim üyeleri taraf ndan haz rlanan konferanslar ve kurslar n, sizler taraf ndan ilgiyle takip edilmesi, bizleri bu konuda faydal olaca m z düflündü ümüz yeni bir çal flma konusunda da yüreklendirdi. Yeditepe Diflhekimli i Fakültesi olarak sizlere her an ulaflmak, ilginç klinik vakalar sunmak ve uygulad m z yaklafl m planlar n sizlerle paylaflmak amac yla okumaktan keyif alaca n z, bilimsel içeri i olan, belki birazda akademik ve sosyal aktivitelerimizi paylaflaca m z bir dergi haz rlamaya karar verdik. Yeditepe klinik ad n verdi imiz dergimiz kurgusu, dizayn ve görsel yanlar yla da bizi en iyi flekilde temsil etsin istedik. Titiz bir ekip çal flmas sonucu ilk say m z haz rlad k ve çok de erli görüfllerinize sunuyoruz. Dergi ç karma fikrimizi destekleyen, haz rlanmas aflamas nda ise katk lar n esirgemeyen baflta Say n Dekan m z Prof. Dr. Türker Sandall olmak üzere tüm ö retim üye ve yard mc lar na da bir kez daha teflekkür ediyoruz. letiflim köprümüze ulaflan, heyecan m za ortak olan ve bundan sonra da her zaman birlikte olaca m z siz meslekdafllar ma sa l kl ve huzur dolu günler, ifllerinizde baflar lar diliyorum. Bir sonraki say m zda görüflmek üzere... Editör Prof. Dr. Tülin ARUN tarun@yeditepe.edu.tr 5

7 6

8 Amelogenesis mperfekta ve Nefrokalsinozis Sendromu (Bir Olgu Bildirimi) Dr. S. Ergeneli Yeditepe Üniversitesi Difl Hekimli i Fakültesi Pedodonti Anabilim Dal Ö retim Görevlisi Prof. Dr. S. Y lmaz Yeditepe Üniversitesi Difl Hekimli i Fakültesi Periodontoloji Anabilim Dal Baflkan Prof. Dr. N. Sandall Yeditepe Üniversitesi Difl Hekimli i Fakültesi Pedodonti Anabilim Dal Baflkan Özet Amelogenesis mperfekta sistemik hastal klarla birlikte veya izole olarak tek bafl na, diflin mine dokusunun bir k sm n n ya da tamam n n bozuk oluflumu ile karakterize bir geliflim anomalisidir. Hem süt hem de sürekli difllerin minesini etkileyen genetik bir rahats zl kt r. Nefrokalsinozis, böbrek dokusunda kalsiyum tuzlar n n çökelmesi ile karakterize bir hastal kt r. Bu makalede amelogenesis imperfekta ile birlikte görülen nefrokalsinozis sendromu bir olgu nedeni ile anlat lmaktad r. Olguda süt ve sürekli difllerin minelerinde geliflim bozukluklar, gecikmifl difl sürmesi ya da sürememe, kuronal intra alveolar rezorbsiyon, pulpa kalsifikasyonlar ve yayg n difleti hiperplazileri saptanm flt r. Hastan n t bbi muayenesinde medullar nefrokalsinozis görüldü ü bildirilmifltir. Hastan n baflka herhangi bir sistemik flikayeti bulunmamaktad r. Ebeveynlerinde akrabal k iliflkisi olan 13 yafl ndaki erkek hasta ailenin tek çocu udur. Ailede amelogenesis imperfekta yada böbrek rahats zl benzeri flikayeti bulunan kimse bulunmamaktad r. Difleti hiperplazilerini tedavi amacı ile hastaya flap operasyonlar ve rezektif kemik cerrahisi ifllemlerini içeren kuron boyu uzatma operasyonu uygulanm flt r. Difleti ile kapal olan 6 yafl difllerinin üzerleri aç larak aktif sürmeye b rak lm flt r. leride difllerin sürme durumlar göz önüne al narak kal c restorasyonlar n yap lmas planlanm flt r. Oral semptomlar nedeni ile yap lan erken tan, böbrek rahats zl n n prognozunu olumlu yönde etkiler. Amelogenesis mperfekta tan s konan bütün hastalar sistemik hastal klar aç s ndan da de erlendirilerek, AI hastal nın baz sendromlarla birlikte görülebilece i göz önünde bulundurulmal d r. Anahtar sözcükler: Amelogenesis mperfekta, nefrokalsinozis Girifl Amelogenesis mperfekta (AI) ve nefrokalsinozis'in birlikte bulunmas literatürde çok nadir olarak görülmektedir. Çok az çal flmada AI ve nefrokalsinozis'in birlikte bulundu u bildirilmifltir 1,2,3,4. Amelogenesis mperfekta sistemik hastal klarla birlikte veya izole olarak tek bafl na, diflin mine dokusunun bir k sm n n ya da tamam n n bozuk oluflumu ile karakterize bir geliflim anomalisidir. Hem süt hem de sürekli difllerin minesini etkileyen genetik bir rahats zl kt r 5. Yap lan SEM (scanning electron microscopy) çal flmalar nda, AI'l difllerin minelerinin mineral oranlar 7

9 7tepe klinik ve niteliklerinde de ifliklikler meydana geldi i, mine prizmalar n n morfolojik yap s nda yap sal de ifliklikler olufltu u görülmüfltür 6,7. Amelogenesis mperfekta, Witkop C.J. taraf ndan klinik, histolojik, radyolojik ve genetik bulgulara göre 4 ana gruba (hipoplastik, hipomature, hipokalsifiye, hipomature+ taurodontizmle birlikte görülen hipoplastik amelogenesis imperfecta) ve 14 alt gruba ayr lm flt r 5. Hipoplastik Amelogenesis mperfekta mine miktar nda azalma ile karakterizedir. Klinik olarak noktal, çukurcuklu mine yap s nda olabildi i gibi mine yap s nda büyük defektler halinde de görülebilir. Hipokalsifiye Amelogenesis mperfekta'da mine kal nl normaldir fakat oluflan minenin mineralizasyonu yetersizdir. Bunun sonucunda yumuflak yap da bir mine dokusu oluflur. Oluflan bu mine diflin sürmesinden k sa bir süre sonra ortadan kalkar. Hipomature Amelogenesis mperfekta'da mine kal nl normaldir. Mine olgunlaflmas nda oluflan bir hata yüzünden mine yumuflakt r ve kolayl kla afl nabilir. Bu tipte daha az fliddette mine hipokalsifikasyonu görülür 5,8,9. Amelogenesis mperfekta tek bafl na diflin mine dokusunu etkileyebilece i gibi farkl organlar ilgilendiren sendrom ve hastal klarla birlikte de görülebilir 3. AI ile birlikte görülebilen sendromlar Tablo 1'de görülmektedir 1. Genetik geçifl genellikle otozomal dominant olarak görülse de otozomal ressesive veya X'e ba l geçiflli vakalar da bildirilmifltir 2,10. Amelogenesis mperfekta'n n görülme s kl incelenen toplumlara ba l olarak 1:700 ile 1:14000 aras nda de iflmektedir 1,5,11. Difleti büyümeleri lokal yada sistemik etkenlere ba l olarak geliflebilmektedir. Plak, difleti büyümelerinde en önemli lokal etyolojik faktördür. Çeflitli ilaçlar n kullan m veya sistemik hastal klar difleti büyümelerine neden olabilmektedir 12. Amelogenesis mperfekta'l hastalarda da difleti hiperplazisi görülebildi i bildirilmifltir 13,14. Nefrokalsinozis, böbrek dokusunda kalsiyum tuzlar n n çökelmesi ile karakterize bir hastal kt r. Hiperkalsemi ve/veya hiperkalsüri ile ilgili renal tubuler asidosis, Bartter's sendromu, medullar sponge kidney ve hiperoksalüride s kl kla görülür 2. Bu makalede Yeditepe Üniversitesi Difl Hekimli i Fakültesi Pedodonti Anabilim Dal Klini i'ne yayg n difleti büyümeleri ve difllerinde sürme gecikmesi flikayetleri ile baflvuran bir olgu raporu sunulmaktad r. Olgu Sunumu 01/01/1992 do umlu erkek hasta, Yeditepe Üniversitesi Diflhekimli i Fakültesi Pedodonti Anabilim Dal 'na 11/02/2004 tarihinde, yukar da belirtilen flikayetler ile baflvurmufltur. Hastan n anamnezinde anne ile baba aras nda akrabal k iliflkisi oldu u, annenin baban n day s n n torunu oldu u saptanm flt r. Hasta ailenin tek çocu udur. Annenin normal bir hamilelik geçirdi i bildirilmifltir. Hastan n, do umundan bu yana çocukluk hastal klar n n d fl nda önemli sistemik bir rahats zl k geçirmedi i ve sürekli olarak bir ilaç kullanmad belirlenmifltir. Hastan n a z içi muayenesinde difletlerinde yayg n ve fliddetli hiperplaziler saptanm flt r (Resim 1). Üst keser difllerin sadece 1/3 kesici k s mlar n n a z içerisinde görüldü ü tespit edilmifltir. Bölgesel olarak difltafl oluflumlar mevcuttur. A z içerisinde mevcut olan difllerin mine yap lar n n bozuk, sar ms renkte pürüzlü bir yüzey fleklinde oldu u ve baz bölgelerde tamamen ortadan kalkt görülmüfltür. Resim 1: Yaygın ve fliddetli difleti hiperplazisi ve kuron boyu yetersizli i Al nan panoramik radyografide eksik difl bulunmad saptanm flt r. Radyografilerde belirlenen difllerin zaman nda süremedikleri gözlenmifltir (Resim 2). Resim 2: Panoramik radyografide difllerin

10 Amelogenesis mperfekta ve Nefrokalsinozis Sendromu (Bir Olgu Bildirimi) Periapikal radyografilerde pulpa odalar n n kalsifikasyonla t kand, kanal devaml l n n kayboldu u görülmüfltür. Mine ve dentin tabakalar n n birbirlerinden belirgin olarak ay rt edilemedi i, gömük sürekli az difllerinin kuronlar n n difleti alt nda rezorbe oldu u saptanm flt r (Resim 3, 3a,3b). Resim 3: Periapikal radyografilerde pulpa odalar n n kalsifikasyonla t kand görülmektedir. Resim 3a: Mine ve dentin tabakalar n n birbirlerinden belirgin olarak ay rt edilmedi i görülmektedir. Hastan n a z içi flikayetlerinden baflka sistemik herhangi bir flikayeti olmad belirlenmifltir. Kesin tan koyulabilmesi için.ü. Cerrahpafla T p Fak. Genetik Bölümü'nden konsültasyon istenmifltir. Tan A zda bulunan kökleri rezorbe olmufl süt diflleri çekilerek.ü. Onkoloji Enstitüsü Tümör Patolojisi ve Onkolojik Sitoloji Bilim Dal 'na incelenmek üzere gönderilmifltir. Yap lan patolojik tetkik sonucunda; incelenen kesitlerde, ince bir sement ve predentin tabakas içeren difllerin, eksternal rezorbsiyon gösterdi i saptanm flt r. Bu difllerin pulpalar nda hiyalinleflme alanlar, çok say da küçük kireçlenme odaklar ve pulpa odas tavan ndan bafllay p pulpan n büyük bölümünü kaplayan genifl, az say da düzensiz kanallar içeren, tersiyer dentin yap s nda bir madde görülmüfltür. Biyopsi sonucunda pulpa odas nda kalsifikasyon varl tan s konulmufltur. Yap lan sistemik incelemelerde kardiyolojik olarak bir anomali saptanmam flt r. Göz muayenesi sonucunda da bir patoloji görülmemifltir. Üriner sistem ultrasonografi tetkikinde; bilateral böbreklerin boyutlar nda yafla göre azalma ( sa =82x33mm ve sol=87x38 mm) oldu u saptanm flt r. Bilateral böbrek parankim ekoslar Grade 2 artm fl olup parankim kal nl klar normalin alt s n r nda bulunmufltur. Sa tarafta biraz daha belirgin olmak üzere her iki böbrek piramitlerinde posterior gölgelenme veren hiperekoik depolanmalar izlenmifltir. Tan mlanan bulgular bilateral Patern D medüller nefrokalsinozis ile uyumlu olarak de erlendirilmifltir. Hidronefroz görülmemifltir. Mesane dolumu homojen olup, mesane duvar kal nl normal de erlendirilmifl, lümen içi patoloji izlenmemifltir. Hastan n a z içi görüntüleri, radyografik tetkikleri, al nan difllerin patoloji sonuçlar ve sistemik bulgular de erlendirilerek hastaya hipoplastik Amelogenesis imperfekta ile birlikte nefrokalsinosiz tan s konmufltur. Resim 3b: Gömük sürekli az difllerinin kuronlar n n difleti alt nda rezorbe oldu u görülmektedir. Tedavi Yeditepe Üniversitesi Diflhekimli i Fakültesi Periodontoloji Anabilim Dal ile yap lan konsültasyon sonucu hastaya kuron boyu uzatma ifllemi uygulandı. Bu ifllem flap operasyonu ile birlikte rezektif kemik cerrahisi yapılarak gerçeklefltirildi. Operasyonlar 4 seansta tamamlandı. Operasyon sonrasında profilaksi amacı ile hastaya 9

11 7tepe klinik Resim 4: Kuron boyu uzatma operasyonları sonrası hastanın 2. ay görüntüsü. Amoksisilin Klavulanik Asit kombinasyonu 625 mg 2x1 bir hafta süre ile reçete edildi ve iyileflmenin sorunsuz olarak gerçekleflti i saptandı (Resim 4). Hasta ilk üç ay içerisinde ayda bir, daha sonra üç ayda bir rutin periyodik kontrollere ça rıldı. Difleti ile kapal olan 6 yafl difllerinin üzerleri aç larak aktif sürmeye b rak ldı (Resim 4a, 4b). leride difllerin sürme durumlar göz önüne al narak kal c restorasyonlar n yap lmas planlandı. Resim 4b: Üzerleri aç lan alt sol az bölgesi. vakam zda da üriner sistem ile ilgili klinik bir flikayet olmamas na ra men di er vakalarda oldu u gibi ileride böbrek yetmezli i gibi problemlerinin ortaya ç kabilece i, bu nedenle hastan n sürekli kontrol alt nda bulunmas gerekti i sonucuna var lm flt r. Periapikal radyografilerde sürekli difllerin pulpa odalar nda ve çekilen süt difllerinin histolojik incelenmesinde pulpa kireçlenmeleri görülmüfltür. Bu tip kireçlenmeler sürmüfl difllerle birlikte sürmemifl difllerde de görüldü ünden eksternal iritasyonlar sonucunda oluflamazlar. Bu oluflumlar n pulpa kanlanmas nda patolojiye yol açan içsel bir nedene ba l oldu u düflünülmektedir 13. Sonuç olarak, Amelogenesis mperfekta tan s konan bütün hastalar sistemik hastal klar aç s ndan da de erlendirilerek, AI'n n sendromlarla birlikte görülebilece i göz önünde bulundurulmal d r. Resim 4a: Difleti ile kapal olan üst 6 yafl difllerinin üzerleri aç larak aktif sürmeye b rak lm flt r. Tablo1: Amelogenesis mperfekta ile birlikte görülebilen sendromlar Tart flma Amelogenesis mperfekta literatürde s kça yer almas na ra men, bugüne kadar çok az say da çal flmada Amelogenesis mperfekta ile nefrokalsinozisin birlikte bulundu u bildirilmifltir 1,2,3,4. Bu vakalar n bir ço unda hastalar, bizim vakam zda oldu u gibi sadece difl ve difleti ilgili flikayetler ile hekime baflvurmufllard r. Hastalar n büyük k sm nda böbrekler ile ilgili bir flikayet bulunmamaktad r. Ancak yap lan tetkikler sonucunda böbrekte hiperekoik depolanmalar tespit edilmifltir. Bizim Amelo-onycho-hypohidrotik sendrom Morquio sendromu Kohlschütter sendromu Amelogenesis mperfekta ve nefrokalsinosis sendromu Tricho-dento-osseous sendromu Amelogenesis mperfekta ve taurodontizm Oculo-dento-osseous dysplasia Herediter epidermolizis bullosa 10

12 Amelogenesis mperfekta ve Nefrokalsinozis Sendromu (Bir Olgu Bildirimi) KAYNAKLAR: 1. Hall RK, Phakey P, Palamara J, McCredie DA. Amelogenesis imperfecta and nephrocalcinosis syndrome. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod 1995,79: Tranchade IN, Bonarek H, Marteau JM, Boileau MJ, Nancy J. Amelogenesis imperfecta and nephrocalcinosis: a new case of this rare syndrome. J Clin Pediatr Dent 2003, 27(2): Dellow EM, Harley KE, Unwin RJ, Wrong O, Winter GB, Parkins BJ. Amelogenesis imperfecta, nephrocalcinosis, and hypocalciuria syndrome in two siblings from a large family with cosanguineous parents. Nephrol dial Transplant 1998, 13: Lubinsky M, Angle C, Marsh PW, Witkop CJ Jr. Syndrome of Amelogenesis imperfecta, nephrocalcinosis, impaired renal concentration, and possible abnormality of calcium metabolism. Am J Med Genet 1985, 20: Witkop CJ. Jr. Amelogenesis imperfecta dentinogenesis imperfecta and dentin dysplasia revisited: problems in classification. J Oral Pathol Med 1989, 17: Bäckman B, Lundgren T, Engström EU, Falk LKL, Chabala JM, Levi-Setti R, Norén JG. The absence of correlations between a clinical classification and ultrastructural findings in amelogenesis imperfekta. Acta Odontol Scand 1993, 51: Koray F, Soyman M, Erdo an G. Invesigation of the aetiopathogenesis of amelogenesis imperfecta through microscopic, submicroscopic and cytogenetic methods-a case report. J Oral Rehab 1988, 15: Seow WK. Clinical diagnosis and management strategies of amelogenesis imperfecta variants. Pediatr Dent 1993, 15: Huang RH, Ferguson FS. X-linked recessive hypomaturation amelogenesis imperfecta: report of case. JADA 1981,102: Sundell S, Valantin J. Hereditary aspects and clasification of hereditary amelogenesis imperfecta. Community Dent Oral Epidemiol 1986, 14: Backman B, Holm AK. Amelogenesis imperfekta: prevalance an incidence in a northern Swedish county. Community Dent Oral Epidemiol 1986, 14: Darbar UR, Hopper C, Speight PM, Newman HN. Combined treatment approach to gingival overgrowth due to drug theraphy. J Clin Periodontol 1996, 23: Ooya K, Nalbandian J, Noikura T. Autosomal recessive rough hypoplastic amelogenesis imperfekta. Oral Surg Oral Med Oral Pathol 1988, 65: Bab I, Lustmann J, Azaz B, Gazit D, Garfunkel A. Calcification of noncollagenous matrix in human gingiva: a light and electron microscopic study. J Oral Pathol 1985:14: TEfiEKKÜR Prof. Dr. Gülçin Erseven*, Dr. Vakur Olgaç* ve Doç. Dr. Hülya Kayserili** 'ye yard mlar ndan dolay teflekkür ederiz. *.Ü. Onkoloji Enstitüsü Tümör Patolojisi ve Onkolojik Sitoloji Bilim Dal **.Ü. Cerrahpafla T p Fak. Genetik Bölümü 11

13

14 Kongenital Lateral Eksikli i Olgular nda Ortodontik Yaklafl m Prof. Dr. Tülin Arun Yeditepe Üniversitesi Difl Hekimli i Fakültesi Ortodonti Anabilim Dal Ö retim Üyesi Uzm. Dt. Göksu Trakyal Yeditepe Üniversitesi Difl Hekimli i Fakültesi Ortodonti Anabilim Dal Ö retim Görevlisi Özet Üst lateral difller, üst ve alt ikinci küçük az difllerinden sonra, kongenital olarak eksikli i en s k görülen difllerdir. Üst lateral difl eksikli i hastan n esteti ini ve fonksiyonunu olumsuz yönde etkiledi inden, tedavisi büyük önem tafl maktad r. Bu anomalinin ortodontik tedavisi iki ana yöntemle yap lmaktad r: lateral bofllu unun aç larak implant ve/veya protetik restorasyon ile telafisi veya lateral bofllu unun kapat lmas. Tedavi planlamas s ras nda estetik, difl çevre dokular n n sa l, malokluzyon çeflidi, bofllu un geniflli i, yüz profili, vertikal yön büyüme paterni, bofllu a komflu kanin difllerin flekli ve hacmi, temporomandibular eklem fonksiyonu, hastan n kooperasyon derecesi ve sosyoekonomik durumu göz önünde bulundurulmal d r. Bu makalede, kongenital olarak eksik olan üst lateral difl boflluklar n n iki olguda ortodontik tedavi ile aç larak protetik restorasyonlar ile, bir olguda ise boflluklar n ortodontik tedavi ile kapat lmas yöntemleri ile tedavileri sunulmaktad r. Anahtar Kelimeler: kongenital lateral eksikli i, tek difl implant, üst ön köprü. Girifl Kongenital olarak eksik olan difllerin % 20 sini üst lateraller oluflturur. Üst lateral eksikli i görülme s kl, üst ve alt ikinci premolar eksikli inden sonra üçüncü s rada gelir. Kongenital difl eksikli inin özellikle ön bölgede bulunmas, dikkati çeken asimetrilere sebep olmas nedeniyle fasyal esteti i ve gülümsemeyi olumsuz etkiler. 1,2 Dolay s yla lateral eksikli i olan bireylerde gerçeklefltirilen ortodontik tedavinin hedefi sadece iyi bir oklüzyonun sa lanmas ile s n rl de ildir. deal bir oklüzyonun temini ile birlikte gülümseme simetrisinin kazand r lmas ve fasyal uyumu içerir. 3 Kongenital lateral eksikli inin tedavisinde, hastan n sahip oldu u maloklüzyon tipi, çeneleraras iliflki, bofllu un geniflli i, fasyal profil, hastan n vertikal geliflim modeli, difl boyu - ark boyu uyumsuzlu u, komflu kaninlerin flekli ve rengi, hasta kooperasyonu ve hastan n sosyo-ekonomik koflullar dikkate al narak seçilen iki farkl tedavi yaklafl m sözkonusudur. lki difl eksikli i olan bölgenin ortodontik olarak kapat lmas, di eri ise protetik restorasyon yap labilmesi için ilgili bofllu un aç l p düzenlenerek uygun hale getirilmesidir. Bofllu un kapat lmas s ras nda üst kaninler öne al n r, konturlar ve bukal yüzeyi möllenerek lateral formu verilir. Ard ndan da birinci premolar n palatinal tüberkülü 13

15 7tepe klinik möllenerek kanin formu verilir ve alt arkla kapan fl oluflturmas sa lan r. Bofllu un aç lmas durumunda ise, simetriyi sa layacak yeterli yer haz rland nda, eksik diflin yerine estetik bir köprü, tek difl implant veya baflka bir bölgeden al nan premolar ototransplantasyonu yap labilir. Hangi protetik yöntemin seçilece ine ilgili bölge kemik yap s n n de erlendirilmesi ard ndan karar verilir. Literatürlere bak ld nda, önceleri hiçbir koflulda kaninlerin lateral yerine geçmesinin kabul edilmedi ini ve sadece konvansiyonel köprü restorasyonunun kullan ld n görmekteyiz. Günümüzde ise ortodontik difl hareketi ile boflluk kapat m iyi bir estetik ve sa l kl periodontal yap için s kl kla uygulanmakta olan bir yöntemdir. 4,5 Pek çok çal flmada, maksiller kaninlere lateral formu kazand rmak amac yla yap lan düzenlemelerin son derece baflar l oldu u, orijinaline benzetildi i ve esteti i büyük ölçüde sa lad gösterilmifltir. 6,7 Yine son y llarda yap lan bir çal flmada hastalar taraf ndan da bofllu un bu flekilde kapat lmas n n olumlu karfl land, temporomandibular eklem fonksiyonlar n bozmad ve protetik uygulamalarla karfl laflt r ld nda ise periodontal sa l daha iyi korudu u ortaya konmufltur. 8 Lateral eksikli i tedavisinde, boflluk kapat lan grup ile boflluk aç lan grubun oklüzal fonksiyon yönünden birbiri ile karfl laflt r ld bir baflka çal flmada ise iki grup aras nda fark bulunmam flt r. 9 Robertson ve Mohlin 8, kaninlere lateral formu verilerek bofllu un kapat lmas durumunda sonucun son derece stabil oldu u ve periodontal sa l n çok iyi bir flekilde korundu unu ifade etmifllerdir. Yine günümüzde daha yayg n kullan m alan bulan tek difl implantlar, kongenital lateral eksikli inde de s kl kla uygulanmaktad r. Bu olgularda kanin ve santral kesici diflin genellikle orijinal yerinde sürmedi i ve komflu difl bofllu una kayd, dolay s yla protetik uygulama öncesi genellikle ortodontik tedavi gereksinimi oldu u söylenebilir. Santral kesici ve kaninlerin rotasyonlar n n düzeltimi, boflluklar n dengelenmesi, implant için yeterli bofllu un haz rlanmas ve köklerin paralelli inin sa lanmas da ortodontik tedavi s ras nda gerçeklefltirilir. Ancak kimi zaman implant n yerlefltirilece i bölgedeki alveoler kretin kal nl yeterli olmayabilir. Bu durumda ilgili bölgede kemik kal nl n n cerrahi olarak artt r lmas gereklidir. Bazen de ortodontist ilgili bofllu u implant yap labilmesi için açt nda papil yükseklikleri aras nda uyumsuzluk dikkati çekebilir. Bu durumda adolesan hastalarda ortodontik tedavi sonras nda gerçekleflen pasif sürme ile bu uyumsuzluk dengelenebilir. Böylece implant yap lmadan önce gingival kontur uyumu fizyolojik olarak gerçekleflmifl olur. 10 Bu çal flmam zda kongenital lateral eksikli i olgular nda yap lan farkl orodontik yaklafl mlar örnek olgular üzerinde sunulmufl olup, ilk grupta lateral bofllu unun ortodontik olarak kapat ld bir olgu, ikinci grupta ise lateral bofllu unun ortodontik olarak aç ld ve protetik restorasyonun uyguland iki olgu yer almaktad r. Lateral Bofllu unun Ortodontik Tedavi ile Kapat lmas Olgu 1 Klini imize difl eksikli i flikayeti ile baflvuran 17 y l 2 Resim 1 a, b,c. Birinci olgunun cephe, profil ve a z içi bafllang ç görüntüleri. 14

16 Kongenital Lateral Eksikli i Olgular nda ortodontik Yaklafl m ay yafl ndaki bayan hastaya sagittal yönde S n f I iskeletsel iliflki, vertikal yönde normal büyüme modeli ve konveks yumuflak doku profili teflhisi konmufltur (Resim 1 a,b,c). Diflsel olarak sa da ve solda S n f II molar iliflkinin mevcut oldu u ve üst orta keserlerin hafif protruzyonlu oldu u gözlemlenmifltir. Gülümseme s ras nda sa kaninin belirginli i ve yine sa da flekil bozuklu u gösteren lateral difl nedeniyle esteti i bozan bir görüntü dikkati çekmektedir. Alt difl kavsinde 2.5 mm lik ark yetersizli i hesaplanm flt r. Hastan n bu özellikleri göz önünde bulundurularak haz rlanan tedavi plan na göre lateral boflluklar n n kanin difllerin mezyalizasyonu ile kapat lmas na karar verilmifltir. Hastan n ilk randevusunda flekil bozuklu u bulunan üst sa lateral çekilmifl, üst sa ve sol kanin difller braket uygulanmas ndan önce lateral difllere benzeyecek flekilde vestibül ve insizallerinden afl nd r lm flt r. Birinci küçük az difllerinin ise palatinal tüberkülleri ayn seansta 1 mm kadar afl nd r lm flt r. Sabit mekanikle yap lan tedavi s ras nda mevcut alt keser çaprafl kl n n giderilebilmesi Resim 1 d, e,f,g. Birinci olgunun cephe, profil ve a ç içi ve adeziv restorasyon sonras a z içi bitim görüntüleri. için gerekli yeri sa lamak amac yla alt keser bölgesine stripping uygulanm flt r. S n f III elastikler yard m yla üst birinci büyük az difllerinin mezyalizasyonu sa lanm flt r. Lateral boflluklar n n ortodontik tedavi ile kapat lmas yla hastay da memnun edici bir estetik sa lanm flt r. Son olarak lateral formu verilmifl olan kanin difller adeziv restorasyonla di er difllere renk ve flekil yönünden daha uyumlu hale getirilmifltir. (Resim 1 d,e,f,g). Eksik Lateral Difl Bofllu unun Aç lmas ve Protetik Restorasyonu Olgu 2 Klini imize baflvuran 17 yafl ndaki bayan hastada S n f I iskeletsel iliflki ve üst lateral difllerin kongenital eksikli i teflhisi konulmufltur. Konkav bir yumuflak doku profiline sahip olan hastan n lateral sefalometrik röntgeninin incelenmesi sonucunda, vertikal yönde low angle büyüme modeline sahip oldu u tespit edilmifltir. Gülümseme s ras nda hastan n üst lateral difllerinin yerinde konumlanm fl olan üst kanin diflleri ve sa da kanin ile birinci küçük az diflleri aras ndaki boflluk göze çarpmaktad r. Hastan n tedavi bafl nda her iki tarafta S n f I molar ve kanin iliflkisine sahip oldu u ve üst sol segmentte süt kanin diflin persiste olarak a zda mevcut oldu u saptanm flt r (Resim 2 a,b,c,d). Tedavi plan olarak, hastan n vertikal yönde low angle büyüme modeline, orta yüzün çökük olmas nedeniyle konkav yüz profiline ve dikleflmifl üst keser difllere sahip oldu u göz önünde bulundurularak, kongenital olarak eksik lateral difllerin boflluklar n n aç lmas uygun bulunmufltur. Sabit ortodontik mekanik uygulanan hastada lateral boflluklar implant n uygulanmas için gereken 5,4 mm geniflli e eriflene dek aç lm flt r. Ortodontik tedavi sonras nda yeterli genifllikte aç lan lateral boflluklar na çap 1,8 mm olan Sendax mini implantlar uygulanm flt r (Resim 2 e,f). Hastam zda lateral boflluklar n n aç lmas ile birlikte orta keser difllerin daha ileri yönde konumlanmas ve bu difllerdeki artt r lm fl palatinal kök torku ile orta yüzdeki çöküklük giderilmifl ve tedavi bitiminde düze yak n bir yüz profili elde edilmifltir. Hasta ortodonti ve implant iflbirli i ile yap lan tedavisi sonucunda memnun edici bir esteti e kavuflmufltur (Resim 2 g,h,i,j). 15

17 7tepe klinik Resim 2 a, b, c, d. kinci olgunun cephe, profil, sefalometrik ve a z içi bafllang ç görüntüleri. Resim 2 e, f. Ortodontik olarak haz rlanan implant boflluklar ve implant uygulamas ard ndan panoramik görüntüler. Resim 2 g, h, i, j. kinci olgunun cephe, profil, sefalometrik ve a z içi bitim görüntüleri. 16

18 Kongenital Lateral Eksikli i Olgular nda ortodontik Yaklafl m Olgu 3 Klini imize baflvuran 24 yafl ndaki bayan hastada S n f I iskeletsel iliflki ve üst sa lateral diflin kongenital eksikli i teflhisi konulmufltur. Düz yumuflak doku profiline ve normal dik yön geliflimine sahip olan hastan n, klinik de erlendirmesinde dental orta hatt n 4 mm sa a deviye oldu u ve gülümseme esteti ini son derece olumsuz etkiledi i saptanm flt r (Resim 3 a,b,c). Tedavi plan olarak, öncelikle orta hatt n düzeltilebilmesi amac yla sol üst 1. küçük az diflinin çekilmesine, elde edilen bofllu a üst sol kanin al nd ktan sonra ise üst sol lateral ve üst santrallerin sola kayd r larak sa üst segmentte lateral bofllu unun aç lmas na karar verilmifltir (Resim 3 d). Sabit ortodontik tedavi sonras nda, hastan n tüm ön bölge esteti i ile kayg lar n n giderilmesi, renk ve flekil olarak daha estetik bir dental yap ya sahip olmas ve gülümseme esteti inin düzenlenmesi amac yla laminate porselen uygulamalar ve sa segmentteki eksik lateral bölgesine ise köprü uygulanmas na karar Resim 3 a,b,c. Üçüncü olgunun cephe, profil ve a z içi bafllang ç görüntüleri. Resim 3 e, f, g. Üçüncü olgunun cephe, profil ve a z içi bitim görüntüleri. verilmifltir. Hasta ortodonti ve protez iflbirli i ile yap lan tedavisi sonucunda memnun edici bir esteti e kavuflmufltur (Resim 3 e,f,g). KAYNAKLAR: Resim 3 d. Orta hatt n düzeltilmesi ard ndan protetik restorasyon için lateral bofllu unun haz rl. 1. Stricker G. Psycjological issues pertaining to malocclusion. Am J Orthod 1970, 58: Shaw WC, Addy M, Ray C. Dental and social effects of malocclusion and effectiveness of orthodontic treatment: a review. Community Dentistry 1980, 8: Stenvik A, Zachrison BU. Orthodontic closure and transplantation in the treatment of missing anterior teeth: An overview. Endod Dent Traumatol 1993, 9:

19 4. Hotz R. Orthodontics in daily practice. Bern, Hans Huber Publishers, pp. 358, Shaw WC. Common treatment procedure. Orthodontics and occlusal management. Oxford Butterworth-Heimann Ltd, pp. 116, Zachrisson BU. Improving orthodontic results in cases with maxillary incisors missing. Am J Orthod 1978, 73: Thordason A, Zachrisson BU, Mjör IA. Remodeling of canines to the shape of lateral incisors by grinding: a long-term clinical and radiographic evaluation. Am J Orthod Dentofac Ortop 1991, 100: Robertsson S, Mohlin B. The congenitally missing upper lateral incisor. A retrospective study of orthodontic space closure versus restorative treatment. Eur J Orthod 2000, 22: Nordquist GG, McNeil RW. Orthodontic vs. Retorative treatment of the congenitally absent lateral incisor-long-term periodontal and occlusal evaluation. J Periodontal 1975, 46: Kokich VG. Maxillary lateral incisor implants: planning with the aid of orthodontics J Oral Maxillofac Surg. 2004, 62: TEfiEKKÜR Prof.Dr. Ender Kazazo lu*, Prof. Dr.Kemal fiençift** ve Yard. Doç. Dr. Mustafa Ersoy'a*** yard mlar ndan dolay teflekkür ederiz. * Yeditepe Üniversitesi Protetik Difl Tedavisi Anabilim Dal ** Yeditepe Üniversitesi A z Difl Çene Hastal klar ve Cerrahisi Anabilim Dal *** Yeditepe Üniversitesi Difl Hastal klar ve Tedavisi Anabilim Dal 18

20 Erbium:YAG Lazer ile Difleti Hiperpigmentasyonu Tedavisi (Bir Olgu Raporu) Prof. Dr. Selçuk Yılmaz Yeditepe Üniversitesi Difl Hekimli i Fakültesi Periodontoloji Anabilim Dalı Prof. Dr. Bahar Kuru Marmara Üniversitesi Difl Hekimli i Fakültesi Periodontoloji Anabilim Dalı Dr. fiebnem Dirikan pçi Yeditepe Üniversitesi Difl Hekimli i Fakültesi Periodontoloji Anabilim Dalı Dr. Gökser Çakar Yeditepe Üniversitesi Difl Hekimli i Fakültesi Periodontoloji Anabilim Dalı Prof. Dr. Ülkü Noyan Marmara Üniversitesi Difl Hekimli i Fakültesi Periodontoloji Anabilim Dalı Özet Melanin, difletinin normal rengini belirleyen do al bir pigmenttir. Difleti hiperpigmentasyonu, fizyolojik veya etnik bir durum olmas na ra men, özellikle gummy smile olgular nda estetik flikayetlere yol açar. Hiperpigmentasyonun tedavisinde son y llarda yayg n olarak kullan lan lazer; etkili, güvenilir ve hasta memnuniyetinin oldu u bir uygulama olarak kabul edilmektedir. Bu olgu raporunda, difleti hiperpigmentasyonuna ba l estetik flikayeti olan 33 yafl ndaki bir kad n hastan n, Erbium:YAG lazer ile tedavisi anlat lmaktad r. Lazer cihaz 250 mj, 4 Hz'e ayarland ve ifllem defocused olarak uyguland. Difleti yüzeyinden hiperpigmentasyon tümüyle uzaklaflt r lana dek 'f rçalama' tekni i kullan larak fl nlama yap ld. Hasta 4 ay boyunca takip edildi. Hastan n uygulamadan hemen sonra ve belirli zaman aral klar nda çal flma için özel olarak haz rlanm fl bir anket formunu doldurmas istendi. Objektif de erlendirmenin yap labilmesi için tedavi öncesinde ve sonras nda a z içi renkli foto raf kay tlar al nd. Tedavi s ras nda sadece topikal anestezi uyguland. Hastan n ifllem s ras nda ve sonras nda fliddetli a r flikayeti olmad. yileflme sorunsuz gerçekleflti ve herhangi bir destekleyici tedavi gerektirmedi. Hastada ilk haftada hafif a r ve kafl nt flikayeti tespit edildi. Uygulanan tedavi hekim ve hasta memnuniyeti ile sonuçland. Anahtar sözcükler: Erbium:YAG, Lazer, Difleti Hiperpigmentasyonu Girifl Difletinin rengini kan damarlar n n geniflli i ve say s, epitelin kal nl, keratinizasyon miktar, ve epitel içerisindeki pigmentler belirler 1. Melanin, karoten, indirgenmifl hemoglobin ve oksihemoglobin ise oral mukozan n normal rengini belirleyen esas pigmentlerdir 1. Difleti hiperpigmentasyonu, epitelin özellikle basal ve suprabasal tabakalar nda bulunan melanositlerde afl r melanin salg lanmas nedeniyle meydana gelir 1. Hormonal bozukluklar, Allbright sendromu, Peutz Jeghers sendromu, hemachromatosis, kronik akci er hastal klar, malign melanom, travma ve rksal pigmentasyon bilinen etyolojik faktörlerdir 2. Difleti hiperpigmentasyonu medikal bir problem de ildir ve düflünüldü ünün aksine sadece siyah rkta de il Frans z, Arap, Çin, Hint, Alman, talyan, Yunan ve Türk toplumlar nda da s kl kla karfl lafl labilen bir durumdur 3. Hiperpigmentasyon özellikle gummy smile olgular nda hastan n estetik flikayetlerine yol açar. Kozmetik tedavi amac yla günümüze kadar klasik cerrahi, 19