Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi TÜRKİYE 10. ENERJİ KONGRESİ

Transkript

1 Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi TÜRKİYE 10. ENERJİ KONGRESİ ELEKTRİK SEKTÖRÜ YENİDEN YAPILANDIRILAN ÜLKELERDE DÜZENLEME KURULLARININ YAPILARI İLE YETKİLERİNİN KARŞILAŞTIRMALI ANALİZİ Dr. Bülent ORAL 1 Doç. Dr. Nazif Hülâgü SOHTAOĞLU 2 Prof. Dr. İrfan GÜNEY 1 1 Marmara Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi, 2 İstanbul Teknik Üniversitesi Elektrik-Elektronik Fakültesi, ÖZET Elektrik enerjisi sektörünü yeniden yapılandırılan ülkelerde, piyasayı düzenleyen, gelişimini sağlayan ve denetleyen bir kuruma ihtiyaç duyulmaktadır. Düzenleme kurulları ve/veya kurumları, elektrik sektörü reformuna karşı oluşacak yeni olguların algılanması, tanımlanması, düzenlenmesi ve yönlendirilmesi görevini yerine getirmek üzere oluşturulmuş birimlerdir. Bu çalışmada; düzenleme kurullarının nasıl olması gerektiği, oluşum durumları ve yapıları hakkında bilgiler verilmiştir. Ayrıca yeniden yapılanma hareketinin yaşandığı ülkelerdeki düzenleme kurullarının mevcut durumları ayrıntılı olarak incelenmiştir. Çalışmada, kurumsal yapı ile yetkilerin kapsamı ve işleyişi, karşılaştırmalı olarak irdelenmiştir. 1. GİRİŞ Düzenleme kurulları ve kurumları, kamunun özelleştirmeler sonucu birçok sektörde üretimden çekilmesi, özellikle altyapı ve finans sektörleri gibi piyasa kurallarının hüküm sürmeye başladığı sektörlerde iktisadi faaliyetlerin düzenlenmesi gereğince ortaya çıkan yapılar olmuştur. Düzenleme kurumları işlevi ile yükümlü ülkelerin gündemlerine yoğun olarak 1990 lı yılların başından itibaren girmeye başlamıştır. Kamu yönetimini iyileştirme ihtiyacı duyan ülkeler için düzenleme kurumları, geleneksel bürokratik yapılardan farklı olarak, kamu hiyerarşisi dışında yer almakta ve kararlarında genelde yürütmeden bağımsız olarak verebilmektedir. 91

2 1970 li yılların sonundan itibaren hakim olan serbest piyasa ekonomisi, daha önceleri doğal tekel olarak kabul edilen ve genelde kamu mülkiyeti altında bulunan sektörleri de etkilemiş, potansiyel olarak kısmen veya tamamen rekabetçi bir niteliğe kavuşmasını sağlamıştır li ve 1990 lı yıllar, elektrik enerjisi sektöründe reform hareketlerinin başladığı ve elektrik enerjisi sektöründe yeniden yapılanmaya yönelik girişimlerin hız kazandığı dönemdir li yıllarda Güney Amerika da Şili de başlayan ve hızla Avustralya, İngiltere ve İskandinav ülkelerini kapsayan elektrik sektöründeki reform hareketleri, 1990 lı yılların ikinci yarısında tüm Avrupa yı sarmıştır. Günümüzde küreselleşmenin etkisi ile tüm Dünyayı saran elektrik sektöründeki yeniden yapılanma hareketi, sektör içerisindeki yapılarda değişimler getirmiştir. Ülkeler, yeniden yapılanma hareketi içerisinde elektrik sektörlerinde öncelikle geleneksel yapıdaki üretim-iletim-dağıtım faaliyetlerini dikey yapıda ayrıştırmaktadır. Bu ayrışım sonrasında sektörde üretim, iletim, toptan ticaret, dağıtım, perakende satış olmak üzere farklı faaliyet alanları oluşturulmaktadır. Böylece sektörün rekabete açılması sağlanabilmektedir. Yeniden yapılanma hareketi sonrası ülkelerde dikey ayrışıma paralel olarak, ilgili kamu kurumlarında özelleştirmeye gidilebilmektedir. Bu çalışmada, yeniden yapılanma hareketi sonrası yeni yapı içerisinde oluşturulan düzenleme kurumları ele alınmaktadır. 2. Elektrik Sektöründe Düzenleme Kurullarının Tanımları ve Oluşumları Reform hareketlerinin öncesinde, bir çok ülke de elektrik sektörünün işleyişi için gerekli olan düzenlemeler, hükümetler ve ilgili bakanlık sorumluluğunda yapılmıştır. Elektrik sektörünün yeniden düzenlemesi ve yapılanması düşüncesi, düzenleyici mekanizmanın da yeniden gözden geçirilmesine neden olmuştur. Böylece yeniden yapılanma hareketi içerisinde elektrik sektörün işleyişi ve devamı için düzenleme kurumlara özel bir ihtiyaç duyulmuştur[1]. Düzenleme kurumlarının, elektrik sektörü reformuna karşı oluşacak yeni durumların tanımlanması, bunları düzenlenmesi ve sisteme uyarlanması görevini yerine getirmek üzere oluşturulması gerekmiştir. Elektrik sektörünün yeniden yapılanması hareketi içerisinde düzenleme kurumunun başarısı için[2]; Yönteminin, rekabet için piyasa alanını güçlendirecek şekilde açık ve tarafsız olması gerekmektedir. Yapılan düzenlemelerle, elektrik enerjisi sektöründe rekabet koşullarının yaratılmasını sağlamalıdır. Sektörde rekabetçi piyasanın gelişimine karşı oluşacak, siyasi direnç ve yapısal engellere karşı, düzenleme kurumu, rekabetçi yapının gelişimine olumlu yönde katkı yapmalıdır. 92

3 Elektrik piyasalarında olumlu açıdan devamlılık sağlanmalı ve en azından piyasanın karşılaşabileceği sorunları önceden tahmin edecek bir yapı oluşturulmalıdır. Elektrik sektörünü düzenleyecek kurul ve/veya kurumun yapısı için dört farklı tipi tanımlanmaktadır[3]: Belli bir zaman için atanan bağımsız düzenleyici, İlgili bakanlığın bir bölümüne entegre edilen düzenleyici, İlk iki maddede ifade edilen modellerin arasında olan, ikinci maddeye göre daha yetkili, fakat genelde siyasi otoritenin bir kurumu ile ilişkisi olan düzenleyici, Düzenleme işleyişinin, genel rekabet otoritesi tarafından gerçekleşmesi. Rekabet otoritesi ile bağımsız düzenleyici arasındaki ana yaklaşım farkı; rekabet otoritesinin geniş bir alana, örneğin rekabetçi yapının olduğu tüm alanlardaki rekabetin işleyişi kontrol etmesi söz konusu iken, bağımsız düzenleyici, sadece elektrik sektörü veya ilgili birkaç sektör üzerine düzenleme yapmaktadır. Bununla beraber bazı ülkelerde elektrik sektörünün düzenlemesi görevi, bir bakanlığa bırakılmaktadır. Bu işlev bakanlık içerisinde, sektör için belirli sorumluluk taşıyan hükümetin yetkili biriminin bir kısmıdır. Genelde elektrik konusunda bakanlık sorumluluğu, sanayi veya ekonomi bakanlığına bırakıldığı gibi, ayrı bir birim olan enerji bakanlığına da bırakılmaktadır. Bu kurumlar, genelde kendilerine ait ayrı bir bütçe ve özerk bir yönetim ile işlemektedir. Ayrışma yasal bir yapı altında olabilir, fakat bu yapı bir bakanlık koordinasyonu altındadır [4]. Bağımsız düzenleme kurumları, sektörün işleyişini düzenlemek için yetki verilen bağımsız düzenleme kurullarının kurumsal kişiliğidir. Sadece danışma ve tavsiye işlevinin dışında önemli sorumluluklar yüklenirler. Düzenleme faaliyetlerini diğer kamu varlıkları ile özellikle de ilgili bakanlıkla paylaşmaktadır. Bununla beraber kısa dönemli siyasi etkilerden ve daha geniş kapsamlı baskılardan kendini izole etmesi en önemli durum olarak ortaya çıkmaktadır Düzenleme kurumları adli veya yarı adli güçlere sahiplerdir. Düzenlemelere uymayanlara para cezası vb. cezalar düzenleyebilmekte, ayrıca sektör oyuncuları arasındaki uyuşmazlıklarda hakem olarak görev yapabilmektedirler. Düzenleme kurulları ile ilgili bakanlıkların çalışma ve sorumluluk alanları, genel anlamda teorik olarak belirlenmiştir. Politika yapmak, genel yapı ve kuralları hazırlamak ilgili bakanlığın yetkisindedir. Bu kuralların gerçekleştirilmesi ise, düzenleyici kurumun sorumluluğundadır. Fakat politika ve düzenleme arasındaki sınırların birbirine yakınlığı, zaman zaman kurumlar arasında sorunlara yol açabilmektedir. Bağımsız tavsiye kurumları bazı ülkelerde mevcut olan bir yapıdır. Bakanlıktan bağımsızdır ve özerk olarak işlemektedir. Düzenleme konusunda karar verme güçlerine sahip değillerdir, fakat düzenleme akışında geniş değişimde tavsiyeci rolünü yerine getirmektedirler. 93

4 Rekabetçi otoriteler, yürütülen rekabet kanununun gereklerini yerine getiren kurumlardır. Rekabetçi otoriteler iki fonksiyona sahiptir. Birincisi, egemen bir durumun suistimali, gizli anlaşmalar ile diğer rekabet karşıtı davranışları yasaklama uygulaması, yani rekabetin korunması ve ihlallere müdahale aşamasıdır. İkincisi ise, rekabeti zararlı hale getirecek kazançlar ve bir şirketin diğer bir şirketle birleşmesini engelleme uygulaması, yani bir anlamda pazara önceden müdahale etmektir. Tablo1. Düzenleme kurumlarının görev, yetki ve sorumlulukları İşlevi Tanımlama Görev, Yetki ve Sorumlulukları Kurul Yönetim Düzenleme Faaliyetleri Biri veya birkaçı arasında: Müşterileri korumak, Hedefler Yatırımcıları korumak, Ekonomik verimlilik, Rekabeti savunma. Tek veya eklenenler düzenleme güçleri: Birleşme, Yargılama Rekabet kanunu, Giriş, yatırım ve özelleştirme politikası Sektörün kapsamı Bir veya çoklu sektör Tek düzenleyici ve komisyon, Karar verme Komisyon üyelerinin sayısı, yapısı Belirlenen veya belirlenmeyen dönemleri. Hükümet veya Parlamento tarafından yapılması, Düzenleyicilerin Sorumlu kimsenin izniyle atanması veya değil, Profesyonel iş yetenek kriterine göre veya değil. Geri alınmaz kararlar, Bağımsızlığın Kararlar sırasında ve sonrasında korunması ilgilinin uyuşmazlıklara engel olması, Mali Özerklik. Biri veya birkaçı arasında: Tekellerin düzenlenmesi, Son Kullanıcı tarifesi, Fonksiyonları Standartlar, Denetleme, Uyuşmazlıkların çözümü, Hükümete tavsiye rolü. 94

5 Kaynaklar, Yönetim ve Harici Kontrol Geçiş akışları İşleyiş ve destekler Diğer otoriteler ile koordinasyon Sermaye İnsan Kaynakları Rapor ve Hesap Bilançosu Stratejinin Başlaması İşleyiş üzerine: Kural yapma, Sorumlular arasında görüşme, Denetleme ve iyleştirici faaliyetler, Şeffaflığı artırmak için kurallara karar verme. Danışma ve başvuru için resmi ve resmi olmayan mekanizmalar. Belli bir amaç için ayrılan para veya değil, Sektörden veya devlet bütçesinden, Ölçü, Yatay zamanın sürekliliği. Piyasa seviyesinde maaş, Yetenekli ve özel personel, Harici Kaynakların Kullanımı. Parlamentoya ve ilgili bakanlıklara rapor, Dışarıya hesap bilançosu. Reform öncesi ve sonrası zaman sürecinin oluşması. Başlangıçta sektör veya bakanlıktan ikincil mevzuat izni alma veya almama. Düzenleme kurumunun bağımsızlık seviyesi etkileyen faktörler içerisinde[3]: Düzenleme kurulu ofisinin ilgili bakanlıktan fiziksel olarak bağımsız olması, Düzenleme kurumunun kendi personelini oluşturması gerekliliği, Düzenleme kurul üyelerinin, sayıları ve görev sürelerinin önceden belirlenmesi ve görev süresi içerisinde çeşitli baskılarla uzaklaştırılmasının engellenmesi, Düzenleme kurulları üyelerinin, otorite tarafından atanması yer almaktadır. Düzenleme otoriteleri farklı yollar ile oluşturulmaktadır. Oluşum sırasında bir çok seçenek rol almaktadır. Tablo1 de düzenleme kurumlarının görev, yetki ve sorumlulukları belirtilmiştir[4]. 3. Ülkeler Ayrımında Düzenleme Kurullarının Yapıları, Görev, Yetki ve Sorumlulukları Elektrik sektörü yeniden yapılanan ülkelerin yeniden yapılanma sürecinde ortaya koydukları yeni yapı, ülkelerin mevcut durumları ve şartları içerisinde farklılıklar oluşturmaktadır. Bunlar, ülkelerin siyasi, ekonomik, kültürel ve coğrafi farklılıklarından kaynaklanmaktadır. Elektrik sektörünü yeniden yapılandıran ülkelerde, sektörün işleyişini düzenleme yetkisine sahip kurumların, düzenleme yetkileri, yapıları ve oluşumlarında önemli farklılıklar gözlenmektedir. 95

6 Tablo 2 de elektrik sektörü yeniden yapılanan ülkelerdeki, sektörle ilişkili olan siyasi otorite birimi ve düzenleme kurumu, ülke yönetim yapısı içerisinde verilmiştir. Burada görüleceği üzere, ülke yönetiminin, merkezi veya federal yapıda olması, elektrik sektörünün düzenlemesinde bölgesel kurullar oluşturabilmektedir. Ülkeler, elektrik sektörlerini yeniden yapılandırırken, çeşitli kurumlarda sistemin daha iyi işlemesi ve ilerlemesi için yetkiler vermektedir. Yetkilendirmenin düzeyi ve kurumlara dağılımı ülkeler arasında farklılıklar göstermektedir. Sektörün yeni yapısında siyasi otoritenin sektörle olan ilişkisi ilgili bir bakanlık aracılığı ile olmaktadır. Bununla beraber yapıda, genelde düzenleyici rolü üstlenen bir kurul ve bu kurul ile ilişkili bir kurum bulunmaktadır. Elektrik sektörünü düzenleyen bir kurulun olmadığı ve bu işlevin bakanlık ile genel yapıdaki diğer kurullar aracılığı ile yürütüldüğü ülkeler bulunmaktadır de, sektörle ilgili bir düzenleme kurulunun bulunmadığı Almanya da, AB direktifleri sonucunda bir bağımsız düzenleme kurulu oluşturulmuştur. Ülkelerde düzenleyici rolü üstlenen kurulun hükümet ile olan ilişki düzeyi ülkelere göre farklılıklar içermektedir. Düzenleyici kurulun bağımlılık düzeyi; lar, İlgili Bakanlıkla ilişkili Düzenleyici Kurullar, Bakanlık ve Bağımsız Düzenleyici Danışma (Tavsiye) Kurulları, şeklinde ilişkiler olarak ifade edilebilir. Düzenleme yetkisinin kurumlara paylaşımı ve düzenleyicinin bağımlılık düzeyi ülkeler ayrımında Tablo 2.a ve Tablo 2.b de verilmiştir[4-8]. 96

7 Tablo 2.a. Ülkelerde elektrik sektörünü düzenleme yetkisine sahip kurumlar Ülkeler Düzenleme Yetkisi Avustralya Federal Seviye Sanayi, Bilim ve Kaynaklar Bakanlığı ACCC Bağımsız Düzenleyici Kurul Eyalet Seviyesi Eyalet Yönetimleri Düzenleyici Kurullar Arjantin Şili Avusturya Almanya Belçika Danimarka Federal Seviye Federal Seviye ENRE Enerji Müsteşarlığı Ekonomi Bakanlığı SEC (Denetim Birimi) CNE ECC BNA Ekonomi ve Çalışma Bakanlığı Ekonomi Bakanlığı Bağımsız Düzenleyici Kurul Ekonomi İşleri Bakanlığı CREG ESB Bağımsız Tavsiye Kurulu (Bakanlığa) Enerji ve Çevre Bakanlığı Eyalet Seviyesi Eyalet Seviyesi Eyalet Yönetimleri Bölgesel Düzenleyici Otoriteler Finlandiya Fransa EMA Ekonomi ve Maliye Bakanlığı CRE Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Bakanlık Kurulu Enerji Müsteşarlığı 97

8 Tablo 2.b. Ülkelerde elektrik sektörünü düzenleme yetkisine sahip kurumlar Ülkeler Düzenleme Yetkisi Hollanda İngiltere İrlanda İspanya İsveç İtalya Portekiz DTE OFGEM CER Ekonomi İşleri Bakanlığı Bakanlık Kurulu Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Gaz ve Elektrik Tüketicileri Konseyi Kamu Yatırım Bakanlığı Ekonomi Bakanlığı CNE Bağımsız Tavsiye Kurulu (Bakanlığa) Sanayi ve Çalışma Bakanlığı NEA (Ulusal Enerji Yönetimi) NSA Bakanlık Kurulu Sanayi Bakanlığı AEEG ERSE Ekonomi İşleri Bakanlığı Yunanistan RAE Kalkınma Bakanlığı Enerji ve Petrol Bakanlığı Bağımsız Tavsiye Kurulu (Bakanlığa) Norveç NVE Bakanlık Kurulu 98

9 Oluşturulan düzenleme kurulları, yalnızca elektrik sektörüne yönelik faaliyet gösterebildiği gibi, gaz ve/veya petrol sektörleri ile haberleşme, ulaştırma gibi diğer sektörlerle de ilişkili olabilmektedirler. Tablo 3 de ülkelerin elektrik sektörünü düzenleyen kurulların yapısı, üye sayısı, üyelerin görevde bulunma süreleri, finansman kaynakları ve yerine getirdikleri fonksiyonlar ile birlikte sunulmuştur[4-7]. Düzenleme kurulların üye sayısı genellikle tek sayıdadır, üyeler belli bir süre için ( dört ile yedi yıl arasında) bu görevlere atanmaktadır. Sürelerinin sona ermesinden sonra üyelerin yeniden atanmaları yönünde, ülkelerde farklı yaklaşımlar söz konusudur. İtalya ve Fransa da yeniden atama yapılmazken, İspanya, İrlanda ve Yunanistan gibi ülkelerde bir kere daha atama mümkün olabilmektedir. Diğer bir çok ülkede ise, yeniden atanmada bir sınırlama konmamıştır. Düzenleme kurulu üyelerinin görevden alınması konusunda yapı içerisinde bağımsız hareket edebilmeleri için zorluklar oluşturulmaktadır. Bununla beraber üyelerin atanmaları ve ayrılmaları sonrasında sektörle olan çalışmalarına da kısıtlamalar getirilmektedir. Düzenleme kurulu ve oluşturulan düzenleme kurumunun finansmanı, genelde piyasa işleyişinden alınan gelirlere karşılanmaktadır. Bu anlamda, kurulun mali bağımsızlığı sağlanmaktadır. Düzenleme kurullarının ana fonksiyonu, genelde sektörü gözetmek, piyasa katılmak isteyen oyunculara lisans vermek, şebeke düzenlemesi yapmak, tarifeleri belirlemek veya onaylamaktır. Ülkeler bazında düzenleme kurulunun yapısına bağlı olarak, farklı görev ve yetkiler de verilebilmektedir. 99

10 Tablo 3. Ülkelerin Elektrik Sektörünü Düzenleyen Kurullar Hakkındaki Bilgiler. Ülkeler Alanı Üye sayısı Süresi Yeniden atanması Kurulun finansmanı Ana fonksiyonu Avustralya Enerji, Haberleşme, Havaalanı 7 5 Hazine bütçesinden Şebeke düzenlemesi, toplam piyasa kuralları ve tekelcilik karşıtlığı. Arjantin Elektrik Avusturya Elektrik Belçika Elektrik, Gaz 6 6 Danimarka Elektrik, Gaz 7 4 Şirketlerden alınan ücretler Şebeke kullanıcılarından toplananlar İletim tarifelerinin üzerinden alınanlar Düzenlenen şirketlerden toplananlar Sektörü gözetmek, normları belirlemek ve lisans vermek Piyasayı izlemek, denetlemeler ve kullanım bedellerini belirlemek. Bakanlığa tavsiye, denetleme ve hakem olma Şebeke tarifeleri ve son kullanıcılara tarife denetimi Finlandiya Elektrik 1 Fransa Y ok Şebeke aktiviteleri üzerinden alınanlar Şebeke fiyatlarını düzenlemek ve aktivitelere lisans vermek. Elektrik 6 6 Hayır Genel bütçeden Şebeke düzenlemesi Hollanda Elektrik 1 Y ok Genel bütçe ve şirketlerin katkısı Şebeke düzenlemesi İngiltere Elektrik, Gaz 1 1 İrlanda Elektrik 3 7 İspanya Elektrik, Gaz, Petrol İsveç Elektrik 1 İtalya Y ok (Bir kere) (Bir kere) Elektrik, Gaz 3 7 Hayır Portekiz Elektrik, Gaz 3 5 Yunanistan Elektrik, Gaz 5 5 (Bir kere) Düzenlenen şirketler alınanlar Şirketler tarafından ödenenler Tüketiciye eklenen meblağ Şebeke aktiviteleri üzerinden alınanlar Kurumlardan alınan vergiler İletim tarifesi üzerinden alınanlar Tüketicilerden elde edilenler Lisans vermek ve denetlemek. Şebeke düzenlemesi ve Lisans vermek Birleşmeleri onaylamak, iletim ve dağıtım şirketlerinin kazançları Şebeke fiyatlarının düzenlemesi Son kullanıcı tarifeleri ve şebeke düzenlemesi Son kullanıcı tarifeleri Bakanlığa tavsiye, denetleme ve son kullanıcı tarifeleri Norveç Enerji ve Su Kaynakları 1 Y ok Şebeke aktiviteleri üzerinden alınanlar Şebeke düzenlemesi ve Lisans vermek 100

11 4. Sonuç ve Değerlendirme Elektrik enerjisi sektörü yeniden yapılandırılan ülkelerde, piyasayı düzenleyen, gelişimini sağlayan ve denetleyen bir kuruma ihtiyaç duyulmaktadır. Düzenleme kurulları ve/veya kurumları, elektrik sektörü reformuna karşı oluşacak yeni olguların algılanması, tanımlanması, düzenlenmesi ve yönlendirilmesi görevini yerine getirmek üzere oluşturulmuş birimlerdir. Düzenleme kurulları ülkelerin idari yapılarından (eyalet veya bölgesel ayrımlarından) dolayı farklı olabilmektedir. Örneğin Avustralya, Almanya ve Belçika gibi ülkelerde iki seviyede (federal ve eyalet olmak üzere) işleyiş vardır. Buna karşın bir çok ülkede, merkezi yönetim içerisinde tek seviyeli işleyiş mevcuttur. Bu işleyişte genelde siyasi otorite ile ilişki kuran, konu ile ilgili bir bakanlığın yapıda mutlaka var olduğu görülmektedir. İlgili bakanlık, genellikle elektrik enerjisine yönelik ana politikaların belirlenmesinde ağırlık sahiptir. Düzenleme yetkisinin paylaşımında, ilgili bakanlık ve düzenleme kurulu arasındaki ilişki, ülkelere göre önemli farklılıklar göstermektedir. Yapı içerisinde ilgili bakanlık ile ilişkili bir kurul olabildiği gibi, bağımsız bir düzenleyici kurulun da yer alması söz konusudur. Düzenleme kurulu ve/veya kurumlarının sektör içerisinde gerçekleştirecekleri görevler açısından bağımsızlığını sağlamak, siyasi otorite ile olan ilişkisini olabildiğince azaltmak, ancak mali özerklikle mümkün olabilir. Buna karşın ülkelerin kendilerine özgü koşulları gözlenebilmektedir. KAYNAKLAR [1] International Energy Agency: Electricity Market Reform, IEA, Paris, (1999). [2] International Energy Agency: Competition in Electricity Markets, IEA, Paris, (2001). [3] European Commission The Meda Programme: Regulating The Electricity Markets, Euro Mediterranean Energy Policy Tranining Network, Athens, (2002). [4] International Energy Agency: Regulatory Institutions in Liberalised Electricity Markets, IEA, Paris, (2001). [5] Ocana, C.: Trends in The Management of Regulatıon, IEA Working Paper, Paris, September (2002). [6] Commission of The European Communities: First Benchmarking Report on The Implementation of the Internal Electricity and Gas Market, Commission Staff Working Paper, SEC(2001)1957, Brussels, 3 December (2001). [7] Pollitt, M.: Electricity Reform in Chile and Argentina: Lessons for Developing Countries, (Erişim Tarihi:25 Aralık 2003). [8] Commission of The European Communities: Report on progress in creating the internal gas and electricity market, SEC(2005) 1448, Brussels, 15 September (2005). 101