Gelişmekte olan ülkeler sahip oldukları makro ekonomik istikrarsızlıklar nedeniyle krizlere karşı daha kırılgandır. Küreselleşme sonrası krizler

Transkript

1

2 Gelişmekte olan ülkeler sahip oldukları makro ekonomik istikrarsızlıklar nedeniyle krizlere karşı daha kırılgandır. Küreselleşme sonrası krizler giderek sıklaşmıştır. Bir ülkede yaşanan kriz diğer ülkeleri de etkilemektedir.

3 Borca dayalı kalkınma politikaları, 1982 yılından sonra Meksika başta olmak üzere Latin Amerika ülkelerinin dış borç krizine girmesine neden oldu.

4 1990 yılında John Williamson ın borç krizi ve ekonomik sorunlar yaşayan Latin Amerika ülkeleri için oluşturduğu reçete, gelişen piyasa ekonomileri için önemli bir dönüm noktasıdır. Washington Konsensüsü diye adlandırılan bu reçete on maddeden oluşmaktadır.

5 Mali disiplin Sağlık, eğitim ve altyapı gibi kamu harcamalarının yüksek ekonomik getiri sağlayan ve gelir dağılımını düzeltecek şekilde yeniden ayarlanması Vergi reformu (düşük oranlı ve geniş tabanlı vergi) Faiz oranlarının liberalizasyonu Rekabetçi kur politikası Dış ticarette liberalizasyon Doğrudan yabancı yatırımların serbestleştirilmesi Özelleştirme Deregülasyon (piyasaya giriş-çıkıştaki engellerin kaldırılması) Mülkiyet haklarının güvenceye alınması

6 Ancak bu politika beklenen başarıyı gösterememiştir. Önceleri hızlı büyüyen Latin Amerika ülkeleri yeniden durgunluğa girmiş, serbest piyasa sistemine geçen Doğu Bloku ülkelerinde ekonomik sorunlar derinleşmiştir yılında Asya ülkelerinin, daha sonra Rusya, Türkiye ve Arjantin in yaşadığı krizler sistemle ilgili sorunları açığa çıkarmıştır.

7 Doğu Asya ülkeleri Washington Konsensüsü nü farklı ama başarılı bir şekilde uygulamışlardır. Söz konusu 10 madde içinde yalnızca makro ekonomik istikrara ve ticaretin serbestleşmesine önem vermişler, ticarette ithalatı serbestleştirmekten çok ihracata ağırlık veren bir sanayileşme politikasını benimsemişlerdir.

8 Doğu Asya ülkeleri verimliliğe, teknolojiye, eğitim, sağlık ve yoksulluğun ortadan kaldırılması gibi sosyal politikalara öncelik vermişlerdir.

9 Washington Konsensüsü nün Güney Kore Tayvan Şartları 1.Mali disiplin Genellikle evet Evet 2.Sağlık, eğitim ve altyapı gibi Evet Evet kamu harcamalarının yeniden yönlendirilmesi 3.Vergi reformu Genellikle evet Evet 4.Birleşik ve rekabetçi döviz Evet (sınırlı bir süre dışında) Evet kurları 5.Mülkiyet haklarının Evet Evet korunması 6.Deregülasyon Sınırlı Sınırlı 7.Ticari liberalizasyon 1980 lere kadar sınırlı 1980 lere kadar sınırlı 8.Özelleştirme Hayır 1950 ve 60 larda hükümet birçok kamu girişimleri gerçekleştirdi. Hayır 1950 ve 60 larda hükümet birçok kamu girişimleri gerçekleştirdi. 9.Doğrudan yabancı yatırımlarda serbestleşme Doğrudan yatırım kesinlikle yasak Doğrudan yatırım devlet kontrolünde 10.Finansal serbestleşme 1980 lere kadar sınırlı 1980 lere kadar sınırlı

10 Güney Kore ve Tayvan da ilkelerin bir kısmı benimsenirken geri kalanı ülkelerin amaçlarına uygun hale getirilmiştir. Örneğin, serbest piyasa kuralları belli ölçülerde uygulanırken doğrudan yabancı sermaye hareketlerine her iki ülke de yakın durmamıştır. Bilgi teknolojisi alanında yatırım yapmış ve makro ekonomik istikrarı sağlamışlardır.

11 Yasal/siyasi reform Düzenleyici kurumlar Yolsuzluğun önlenmesi İşgücü piyasalarındaki esneklik Dünya Ticaret Örgütü anlaşmaları Finansal kurallar ve standartlar Tedbirli sermaye açılımı Sosyal güvenlik ağı Yoksulluğun azaltılması

12 Ülkeler neden katılıyor? Kalkınmanın finansmanı Teknik uzmanlığa erişmek Ekonomik istikrarı artırmak Diğer bölgesel ve uluslararası ekonomik örgütlere üyeliği kolaylaştırmak

13 1945 de 30 Kurucu üye 2005 de 184 üye

14 Ödemeler bilançosu dengesizliklerinden kaynaklanan döviz açığının giderilmesi Döviz kurlarının istikrarının sağlanması Üye ülkelere ihtiyaç duydukları dövizin sağlanması Kambiyo denetiminin ve ithal kısıtlamalarının kaldırılması

15 Bir geçiş kapısı olarak IMF Bir ülke IMF ye üye olmadan Dünya Bankasına üye olamaz. Diğer kuruluşların aksine IMF de üyeler eşit oy hakkına sahip değildir.

16 175 Countries 48.6% United States 17.1% Japan 6.2% Russia 2.8% China 3.0% Saudi Arabia 3.2% Italy 3.3% Germany 6.0% France 5.0% England 5.0%

17

18 1980 lerin ortalarına kadar büyüme ile ilgili sorunlar IMF nin gündeminde yer almazdı. İlk kez 1985 de Baker Planı ile IMF ve Dünya Bankası sürdürülebilir büyüme için bir program tanımı yapmıştır. Ancak Barro ve Lee (2002) çalışmalarında IMF programları uygulayan ülkelerde ilk beş yılı izleyen beş yılda büyümenin negatif yönde etkilendiğini bulmuşlardır.

19

20 Klasik Yaklaşım: İstikrar politikalarına önem vermez. Üçret ve fiyat esnekliklerinden dolayı tam istihdam sağlanır. Devlet müdahalesine karşı çıkılmıştır. KeynesyenYaklaşım: İstikrarsızlık durumunda kamunun daraltıcı yada genişletici para ve maliye politikalarıyla müdahalesi önerilir. Monetarist Yaklaşım: İstikrarsızlığın giderilmesinde özellikle para politikası uygulamalarına öncelik verilmelidir. Arz Yanlı Ekonomi Yaklaşımı: Uzun dönemli istikrarın sağlanması için arz yanlı politikalara önem verilmelidir.

21 İstikrar paketleri, acil müdahaleyi gerektiren mevcut sorunları (yüksek enflasyon, rezervlerin erimesi, sermaye kaçışı, cari açık) çözmeye yöneliktir. Yapısal Uyum Programları, gelecekteki ekonomik büyümeyi engelleyici faktörleri (yapay düşük döviz kuru, yüksek gümrük vergileri, ithalat kısıtlamaları, yüksek vergi) ortadan kaldırmayı amaçlamaktadır.

22

23 Enflasyonun artış hızının düşürülmesi için para arzı artış hızını düşürmek, Ödemeler bilançosu açığını kapatmak için devalüasyon yapmak, Dış ticaret, sermaye ve fiyatlarda ekonomik liberalizasyon politikası uygulamak Bütçe açığı ve borç stokunun azalması için kamu harcamalarının azaltılması, gelirlerin artırılması ve faiz dışı fazla yaratılması

24 Seçim kaygısı taşıyan politikacıların sıkı bütçe politikasını ve iç talebi düşürmek için geliri düşürme politikasını uzun süre uygulaması zordur. Bu nedenle demokratik olmayan ortamlarda daha kolay uygulanabilmektedir.

25 Sıkı para ve maliye politikaları iflasa, resesyona ve işsizliğe neden olabilir. Talebin ve gelirin azalması satın alma gücünü, durgunluğu ve sosyal sorunları artırır. Devalüasyon sonrası ithal ürünlerin fiyat artışı maliyetleri ve fiyatları yükseltir. Devalüasyon ve faiz yüksekliği borç servisini ve borç alma gereksinimini yükseltir.

26 Ücret ve fiyat kontrollerini içeren gelirler politikasının izlenmesi, Ücret ve fiyatların dondurulması, sabit döviz kuru uygulanması, para reformu ile yeni para birimine geçilmesi, Sıkı maliye politikası uygulanması.

27 Etkin bir fiyat dondurma politikasının uygulanabilmesi için toplumsal uzlaşma şarttır. Politikaları uygulayacak kadrolara toplumun güveni tam olmalıdır. Bu nedenle konunun kapsamlı biçimde tartışılabildiği demokratik bir ortamın var olması gerekir. Yüksek enflasyon ve hiper enflasyonun bulunduğu ülkelerde başarılıdır. Kronik enflasyonda başarılı sonuç verememektedir.

28 Fiyat ve ücretlerin dondurulması, kısa dönemde enflasyon beklentilerini kırması sonucunda fiyat-ücret spiralini durdururken istikrar programının kamuoyu üzerindeki inandırıcılığını da artırmaktadır. Enflasyonun gelirler politikası aracılığı ile durdurulması nispeten daha kolaydır. Fakat enflasyonu düşük seviyelerde tutmak için mali desteğe ihtiyaç vardır. Fiyatların dondurulması ekonomide kıtlık ve karaborsa gibi maliyetlere yol açabilecektir. Fiyat kontrollerinin diğer bir maliyeti de, orta ve uzun vadede nispi fiyatların bozulmasına yol açmasıdır.

29 1. Fiyat ve ücretlerin dondurulması 2. Sabit döviz kuru uygulaması 3. Mali disiplin ve parasal reform uygulamalarının bütünüdür ten sonra Arjantin, Brezilya, Meksika, İsrail gibi ülkelerde uygulanmıştır. Bir defalık uygulanma şansı vardır.

30 Siyasi partilerin oy kaygısı, uzun vadeli program uygulamaktan çekinmesi, Sorunun teşhisinde ortaya çıkan gecikmeler, Sorunun çözümü için uygulanacak politikaların gecikmesi, Kişi ve kurumların olumsuz beklentilerinin kırılamaması.

31

32 Toplumun tüm kesimlerinin uzlaşması, Bir makro göstergeyi iyileştiren politikanın diğer göstergeyi olumsuz etkilemesi, Para ve maliye politikalarının birbirini destekler biçimde uygulanması.

33 7 Eylül 1946 Kararları 4 Ağustos 1958 İstikrar Kararları 10 Ağustos 1970 İstikrar Kararları 24 Ocak 1980 Kararları 4 Şubat 1988 İstikrar Kararları 5 Nisan 1994 İstikrar Kararları 26 Haziran 1998 IMF ile Yakın İzleme Programı 3 Mayıs 2001 Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı