Sürdürülebilir Enerji Eylem Planı

Transkript

1 Sürdürülebilir Enerji Eylem Planı

2 i

3 İçindekiler İçindekiler...ii Tablo Listesi... iii Şekil Listesi... iii 1 Giriş Çalışmanın Amacı Çalışmanın Metodolojisi Seferihisar İlçesi Sosyo Ekonomik Yapısı Coğrafi Durum Ulaşım İklim Nüfus ve İstihdam Seferihisar Ekonomisi Tarım Turizm Sanayi ve Ticaret Yenilenebilir Enerji Seferihisar Belediyesi ve Seferihisar İlçesi Enerji Tüketimi ve Sera Gazı Salımları Seferihisar Belediyesi Sera Gazı Salımları Seferihisar İlçesi Sera Gazı Salımları Seferihisar Belediyesi Sera Gazı Azaltım Planı Binalar Ulaşım Aydınlatma Yenilenebilir Enerji Uygulamaları Atık ve Atık Su Yönetimi Kampanyalar Sonuç KAYNAKLAR ii

4 Tablo Listesi Tablo 2-1: Seferihisar Nüfus Gelişimi... 7 Tablo 2-2: Seferihisar İş Gücü Sektörel Dağılımı, %... 8 Tablo 2-3: Seferihisar Jeotermal Alanları Tablo 2-4: Seferihisar da kurulacak FVGS Kurulum yerinde yatay yüzeye gelen ışıtım (Hh, Wh/*m2.d+), en iyi eğim açısında yerleştirilmiş panel yüzeyine gelen ışıtım (Hopt, Wh/*m2.d+), 5 lik eğimli yüzey gelen ışıtım (H(5), Wh/*m2.d+) ve aylara göre en iyi panel eğim açıları (Iopt, C) Tablo 3-1: Seferihisar Belediyesi SG salım kaynakları ve toplam SG dağılımları Tablo 3-2: Seferihisar Kent Envanteri Tablo 4-1: Seferihisar Belediyesi SEEP Kapsamındaki Sera Gazı Salımları Tablo 4-2: Sera Gazı Azaltım Faaliyetleri özet bilgiler Tablo 4-3: 2030 yılı planlanan nüfus Şekil Listesi Şekil 2-1: Türkiye Güneş Işınımları ve Enerjisi Haritası Şekil 2-2: Kurulum sahasında yatay eksene gelen ışıtım (H h, Wh/[m 2.d+), en iyi eğim açısında yerleştirilmiş panel yüzeyine gelen ışıtım (H opt, Wh/[m 2.d]) ve 5 lik eğimli yüzey gelen ışıtım (H(5), Wh/[m 2.d]) karşılaştırması Şekil 3-1: Seferihisar Belediye Salımlarının % Dağılımı Şekil 3-2: Seferihisar İlçesi Kentsel Envanter, Şekil 4-1: Seferihisar Sera Gazı Envanteri 2020 Hedef Senaryosu Şekil 4-2: Seferihisar Aksı Program Alanının Seferihisar İlçesi'nde kalan bölümü Şekil 4-3: Sığacık, Akkum ve Akarca Mevki Turizm Tesis ve Tercihli Kullanım Alanları Şekil 4-4: Aydınlatma tedbirleri enerji tasarruf yüzdeleri iii

5 1 Giriş Atmosferdeki ısı soğuran gaz varlığının yeryüzü sıcaklığını yükseltme olasılığından ilk kez 19. yüzyılın sonunda söz edilmiştir. Daha sonra 20. yüzyılın ortalarında küresel ısınma ile ilgili kesin bulgular gösterilmiştir yüzyılın ikinci yarısında, sera etkisi nedeniyle oluşan küresel ısınma ve olası etkileri üzerine yapılan çalışmalar, mevcut üretim ve tüketim yöntem ve alışkanlıklarımızı sürdürmenin çok ciddi iklim değişikliği sonuçlarına yol açacağı, bunun da büyük çevresel yıkımlara ve muhtemelen kitlesel ölümlere, bunlarla bağlantılı insani felaketlere yol açacağını göstermektedir. Çünkü sanayi devrimi sonrasında özellikle fosil yakıt tüketimi nedeniyle insan faaliyetlerinden kaynaklı karbondioksit salımları, okyanusların ve orman alanlarının soğurabileceğinden çok daha hızlı biçimde artmaktadır. Görünen tehlike nedeniyle dünya ülkeleri, küresel ısınma hızını düşürüp iklim değişikliğinin getirdiği kaçınılmaz sorunlarla başa çıkmak için 1992 yılında Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi altında bir araya geldiler. Bu oluşumun ardından 1995 yılında sözleşme kapsamındaki salım azaltımlarının yetersiz olduğu fark edilerek başlatılan pazarlıklar sonucunda 1997 de, gelişmiş ülkeleri yasal olarak salım azaltımına zorlayan Kyoto Protokolü imzalandı. Devletlerin ve hükümetlerin türlü direnişleri ve ayak sürümeleri nedeniyle umulan sonuçları veremeyen ve 2012 de ilk sorumluluk dönemi sona eren Kyoto Protokolünün süresi, 2020 yılına kadar uzatıldı ancak Kanada ve Japonya 2. Dönemde yer almayacaklarını açıkladılar. Hükümetler iklim değişikliği konusunda böylesine yavaş ilerlerken, halklar ile daha yakın iletişimde olan küçük yönetim birimleri, insanların yaşam kalitesini ve sağlıklarını çok yakından ilgilendiren bu sorun ile daha yakından ilgilenmeyi tercih ettiler. Çağdaş dünyada yönetim ve karar mekanizmaları giderek yerelleşmektedir. Toplumların özellikle kendi yaşam alanlarına ilişkin verilecek kararlar konusunda söz sahibi olma iradeleri güçlenmektedir. Buna bağlı olarak, iklim değişikliği konusunda dünyanın pek çok bölgesinde yerel yönetim işbirliği girişimleri oluşmuştur ve giderek hükümetlerden daha ileri hedefleri yerel ölçekte gerçekleştirmek üzere dayanışmaya başlamışlardır. Bu çerçeve içinde Seferihisar Belediyesi de, Avrupa Komisyonu kapsamında oluşturulan ve 5 bine yakın yerel yönetim başkanının imzaladığı Başkanlar Sözleşmesine BS 2 taraf olmuştur. Sözleşme uyarınca Seferihisar Belediyesi 2020 yılı için sera gazı salımlarını en az % 20 azaltmayı ve bu hedef için uygulayacağı planı birliğe sunmayı taahhüt etmiştir. Seferihisar Belediyesi Başkanlar Sözleşmesi kapsamındaki faaliyetlerin sekretaryasını kendi insan kaynakları ile kurum içinde yürütmekte, uzman desteğini de dışarıdan sağlamaktadır. 1 Revelle, R., H. Suess, Carbon dioxide exchange between atmosphere and ocean and the question of an increase of atmospheric CO 2 during the past decades. Tellus 9, 18-27, Covenant of Mayors CoM.

6 1.1 Çalışmanın Amacı Seferihisar Belediyesi nin Başkanlar Sözleşmesi taahhütleri doğrultusunda sunulması gereken Sürdürülebilir Enerji Eylem Planı SEEP 3 hazırlığı, bu çalışmanın en temel çıktısı olacaktır. Sürdürülebilir Enerji Eylem Planı hazırlanmadan önce Seferihisar Belediyesinin kurumsal ve kent ölçeğindeki salımlarının belirlenmesini gerektirmektedir. Bu doğrultuda kurumsal ve kent ölçeğindeki salımlar öncelikle uluslararası standartlara uygun biçimde belgelenip belirlenerek Temel Salım Dökümü TSD 4 oluşturulmuştur. Bu envanter, aynı zamanda salımların kayıt altına alınmasına ve belirlenen hedefler doğrultusunda azaltımın izlenmesine de kullanışlı bir temel sağlayacaktır. Envanterin oluşturulmasını takiben, Belediyenin kontrolünde olan faaliyetlerle yapabileceği azaltımlar bu rapor kapsamında belirlenmiştir. Seferihisar nın salım azaltımı hedeflerine ulaşmak için uygulanabilecek projelerin geliştirilmesi sürecinde Başkanlar Sözleşmesine taraf olan kentlerinin kabul edilmiş, başlatılmış ve/veya başarıyla sonuçlanmış enerji eylem planlarındaki başarılı uygulama örnekleriden ilham alınmaktadır. Türkiye deki yenilenebilir enerji ve enerji verimliliğine ilişkin yasal düzenlemeler, Sürdürülebilir Enerji Eylem Planlarının neredeyse kaçınılmaz parçaları arasında olan yenilenebilir kaynaklı enerji uygulamaları ve enerji verimliliği projelerine zemin sağlamak açısından, rapor kapsamında derlenmiştir. Seferihisar Belediyesinin kurumsal ve kent ölçeğindeki salım dökümleri, hesaplama yöntemleri açıklanarak ve veri kaynakları belirtilerek rapor kapsamında sunulmaktadır. Enerji tüketim artışı ile sürdürülebilir bir dünya arasındaki denge; fosil yakıtlar yerine yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımının artırılması ile sağlanabilecektir. Bu konuda küresel, ulusal ve bölgesel çalışmalarla çeşitli stratejiler geliştirilmiş, standartlar belirlenmiş ve bunlara dair protokoller imzalanmıştır. Bunların en bilineni, CO 2 ve diğer sera gazı salımlarının azaltılmasını zorunlu kılan ve ülkemizin de imzalayarak taraf olduğu KYOTO Protokolüdür. DPT Dokuzuncu Kalkınma Planında ( ) sera gazı azaltılması için hedefler konulmuş, AB adaylık sürecinde geliştirilen AB Entegre Çevre Uyum Stratejisi ( ) çerçevesinde alınması gereken önlemler ve sağlanması gereken standartlar da belirlenmiştir. Seferihisar Belediyesi, 2010 yılında "Ulusal Fotovoltaik Teknoloji Platformu"na katılmış ve ülkemizde fotovoltaik alanındaki teknolojilerin gelişimi için etkin plan ve programların belirlenmesinde yapılacak çalışmalara katılmayı taahhüt etmiştir. Ulusal ve uluslararası ölçekte iyi uygulama örneklerinden edinilecek know-how ve bilgideneyim birikimini ilçeye kazandırmayı hedefleyen Seferihisar Belediyesi, Haziran 2011 de AB tarafından desteklenen Enerji Kentleri Ağı na (ENERGYCITIES) üye olmuştur. Enerji gelecekleri üzerine yatırım yapan Avrupa yerel yönetimler birliği olan ve 1990 yılında Avrupalı belediyeler tarafından kurulan Enerji Kentleri Ağı na 30 değişik ülkeden kadar yerel yönetimin yanı sıra ülkemizden Seferihisar, Bornova ve Gaziantep Belediyeleri de üyedir. Bu ağa dâhil olan üyeler, kentlerinde sürdürebilir enerji politikalarını taahhüt etmekte ve ilgili alanlarda bilgi ve deneyimlerini paylaşmaktadırlar. Enerji tüketiminin % 75 inin 3 Sustainable Energy Action Plan SEAP. 4 Baseline Emission Inventory BEI, Temel Emisyon Envanteri TEE. Rapor boyunca bu terimler geçişli olarak kullanılmaktadır. 2

7 kentsel alanlarda olduğu dikkate alındığında, Belediyelerin bu süreçlerde giderek daha fazla rol alması kaçınılmazdır. Seferihisar Belediyesi, AB bünyesinde 2020 yılına kadar CO 2 salımını % 20 lerden daha aşağılara çekmeyi hedefleyen bir sivil girişim olan ve ENERGYCITIES tarafından yürütülen, Avrupa nın en büyük sözleşmesi Covenant of Mayors COM (Belediye Başkanları Sözleşmesine) Aralık 2011 tarihinde Meclis kararı alarak taraf olmuştur. Türkiye nin ENERGYCITIES üyesi olan 3 belediyesinden birisi olan Seferihisar, sürdürülebilir enerji konusunda politikalar geliştirmeyi ve uygulamaya sokmayı ve bu çalışmalarını başka bölgelere örnek teşkil edecek şekilde yaygınlaştırmayı taahhüt etmiştir. Bunun yanı sıra Seferihisar Belediyesi, imzalayarak taraf olduğu AB destekli Belediye Başkanları Sözleşmesi (Covenant of Mayors) uyarınca: Temel Emisyon Envanteri hazırlamayı, Sürdürülebilir Enerji Eylem Planı hazırlayıp uygulamaya sokmayı ve 2 yılda bir uygulama raporlarını düzenli olarak yayınlamayı, Paydaş ve yurttaş katılımlı Yerel Enerji Günleri vb. faaliyetleri teşvik etmeyi; Diğer yerel yönetimlerin de önemli olaylara katılımını sağlayarak Belediye Başkanları Sözleşmesinin mesajını yaygınlaştırmayı taahhüt etmiştir. Bütün bu taahhütlerin yerine getirilebilmesi için gereken çalışmaları yapabilmek amacıyla öncelikli olarak bir fizibilite çalışmasının hazırlanmasına, bu konuda deneyimli uzman desteğine, başarılı uygulama örneklerinden edinilecek know-how/bilgi-deneyimlerine ihtiyaç duymaktadır. Bu nedenle bu Proje hazırlanmıştır. 1.2 Çalışmanın Metodolojisi Bu çalışma kapsamında Seferihisar Belediyesinin Başkanlar Sözleşmesi yüklenimi olan Sürdürülebilir Enerji Eylem Planının hazırlanması için, birlik tarafından benimsenen yöntemler ve standartlar kullanılmaktadır. İlk adım olarak üst yönetim tarafından katılımın zorunlu kılındığı ve bütün üst yöneticilerin katıldığı bir eğitim, bilgilendirme ve ekip belirleme toplantısı düzenlenmiştir. 20 Eylül 2012 tarihindeki tüm gün süren toplantıda Belediye insan kaynakları kapasitesinin güçlendirilmesi ve motive edilmesi için etkili bir tanıtımın ardından, ilgili personelin belirlenmesi ve sorumlulukların dağıtılmasına yönelik bir mini çalıştay ile veri sağma grubu oluşturulmuş ve birimler arasındaki etkin görev dağılımıyla, Seferihisar Belediyesinin kurumsal envanteri için gereken verilerin elde edilmesi sağlanmıştır. Bu toplantıda verilen eğitim içeriğinin başlıkları aşağıdadır: Yerel Yönetimler İklim Müzakerelerinde, Projenin Tanıtımı ve Beklentiler, A dan Z ye İklim Değişikliği: Temel Bilgiler, Kentler ve İklim Değişikliği İlişkisi, Kent Ölçeğinde Neler Yapılabilir - Dünya Kentlerinden Örnekler, Envanter Hesaplamaya Giriş, 3

8 Kentler Neden Sera Gazı Envanteri Hazırlamalı? Kentlerde Sera Gazı Hesaplama Yöntemleri? Envanterin Faydaları, Dünyadan Örnekler, Envanter Hesaplamanın Adımları, Envanter Hazırlanmasında Kapsam ve Sınırların Belirlenmesi, Veri Toplanması, Planlanması ve İşlenmesi, Azaltım Hedeflerinin Belirlenmesi, Envanterlerin Raporlanması, Elde edilen verilerin, hesaplamalarda kullanılacak metodolojinin gerektirdiği nitelikte olmasını sağlamak amacıyla veri sağlama grubu ile dönem dönem görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Kurumsal ve kent ölçekli salım envanterleri için Belediye dışı kurumlardan (örn. elektrik ve doğalgaz dağıtım şirketleri) veri sağlama süreçleri, üst yönetimin desteğiyle başlatılmıştır. Bu süreçlerde kurumsal bir isteksizlik gözlenmediği halde, veri niteliği ve ayrıntısı konusunda insan kaynağı kapasitesi kaynaklı sorunlar yaşanmaktadır. Verilerin tamamlanması ve doğrulanmasının ardından bütün çalışmaya ve daha sonraki yol haritasına kaynak oluşturacak kurum ve kent ölçeğindeki temel salım envanterleri oluşturulmuştur. Kurumsal dökümün oluşturulmasında, en yaygın kullanılan uluslararası Sera Gazı Protokolü SGP 5 kullanılmıştır. GHG Kent ölçeğindeki salım dökümünün hazırlanmasında ise Hükümetlerarası İklim Değişikliğ Paneli 6 Ulusal Sera Gazı Envanterleri Çalışma Grubu 7 tarafından geliştirilmiş olan 2006 IPCC Guidelines for National Greenhouse Gas Inventories temel alınmıştır. Bu rehber; Genel Kılavuz ve Raporlama, Enerji, Endüstriyel Süreçler ve Ürün Kullanımı, Tarım, Ormancılık ve Diğer Arazi Kullanımı, Atık olarak beş cilt halinde hazırlanmıştır. Rehber ve bununla ilgili diğer belgelere, Ulusal Sera Gazı Envanteri Çalışma Grubunun resmi İnternet adresinde 8 erişim sağlanmıştır. Sera gazı dökümlerine katılması gereken salım kaynakları ve bu kaynakları nicelemek için kullanılan metodolojiler, kurum, kuruluş ve sektörler arasında farklılık göstermekle birlikte, yerel yönetimler arasında farklılık göstermez. Uluslararası Yerel Çevre Girişimleri Konseyinin 9 oluşturduğu Uluslararası 5 Greenhouse Gas GHG Protocol. WRI ve WBCSD tarafından çıkarılmış salım hesaplama standardı. Standart belgesi ve hesaplama araçları adresinde erişime açıktır. 6 Intergovernmental Panel on Climate Change IPCC, 7 Task Force on National Greenhouse Gas Inventories International Council for Local Environmental Initiatives ICLEI. 1990da kurulan yapı, 2003ten beri Sürdürülebilir Kentler Birliği Local Governments for Sustainability adıyla faaliyet göstermektedir. 4

9 Yerel Yönetim Sera Gazı Salımları Analiz Protokolü 10, konumundan bağımsız olarak her yerel yönetim için geçerli olan genel ilkeler ve felsefe çerçevesinde hazırlanmıştır. IEAP; IPCC 2006 metodolojileri, WRI/ WBCSD GHG Protokolü, ISO GHG Standart serisi ve GRI 11 Kamu Sektörü Kurumları Eki temel alınarak derlenmiştir. IPCC kapsamında salım dökümü hazırlarken, sağlanabilen veri türlerinin ayrıntı, kırılım, doğruluk ve güvenilirlik derecesine bağlı olarak, Seviye olarak adlandırılan yaklaşımlar arasında seçim yapmak gereklidir. Seferihisar Belediyesi için yapılan değerlendirme için Seviye 1 yaklaşımı seçilmiştir. İkinci adımda, kentsel seragazı salımlarının azaltılmasına yönelik önlemlerin belirleneceği süreç başlatılmıştır. Bu sürecin başında tüm kentsel paydaşların yeraldığı bir çalıştay düzenlenmiştir. 15 Ağustos 2013 tarihinde gerçekleşen bu toplantıda, karbon ayakizi envanterinin taslak sonuçları paylaşılmış, kentin geleceğini yakından ilgilendiren konular ilgili kamu kurumlarına, sivil toplum kuruluşlarına, yerel yönetim birimlerine ve tüm ilgili birey ve gruplara yer verilmiştir. Tüm gün süren toplantıda aşağıdaki ana başlıklar ile ilgili kentin geleceğini yakından ilgilendiren konular ele alınmıştır. 1. Kentin Fiziksel Gelişimi-Yapılı Çevre, 2. Sanayi ve Hizmetler, 3. Yenilenebilir Enerji, 4. Ulaşım, 5. Atık ve Atıksu Yönetimi, 6. Tarım-Hayvan ve Ormancılık 10 International Local Government GHG Emissions Analysis Protocol IEAP. 11 Global Reporting Initiative, 12 IPCC Tier 1-2-3: Sayılarına göre karmaşıklığı ve doğruluk oranı artan metodoloji yaklaşımları. 5

10 2 Seferihisar İlçesi Sosyo Ekonomik Yapısı 2.1 Coğrafi Durum İlçenin batısının ve güneyinin Ege Denizi ne kıyısı olmakla birlikte ilçe merkezi denizden 5 km içeride bulunmaktadır. İlçenin yüzölçümü 386 km² dir. Seferihisar ın konumu ise 26 45'00" doğu; 27 01'30" doğu boylamları ile 38 17'00" kuzey ve 38 02'00" kuzey enlemleridir. İlçe merkezinin kuruluş yeri deniz seviyesinden 18 m yükseltidedir. Kent, kuzey güney yönünde uzanan Kızıldağlar ın (1080m) batısında, denize inen yamaçlar ve Kocaçay vadisinin düzlükleri üzerine kurulmuştur. Seferihisar, İzmir'in güneybatısında ve Ege Bölgesi'nde yer almaktadır. İzmir il merkezine uzaklığı 45 km`dir. Kuzeyde Urla, Doğuda Menderes, batı ve güneyde Ege Denizi ile çevrilidir. Seferihisar, Cumhuriyet öncesinde 1884 yılında ilçe olmuştur. Günümüzde İzmir'in 30 ilçesinden birisidir. Türkiye de 872 ilçe arasında gelişmişlik açısından 61. sıradadır (DPT, 2004). Bu konumuyla Seferihisar, 5. derece gelişmiş ilçeler arasındadır. Seferihisar'ın Beyler, Çamtepe, Düzce, Gödence, İhsaniye, Kavakdere, Orhanlı, Turgut ve Ulamış olmak üzere toplam 8 köyü ve Doğanbey ile Ürkmez beldeleri bulunmaktadır. Beyler, Orhanlı, Gödence, Çamtepe ve İhsaniye köyleri orman köyleridir. Kavakdere köyü ise dağınık yerleşme yapısına sahiptir. Orhanlı köyü 1979 tarihinden itibaren yeni yerleşim alanına kurulmuş, eski köyün yerinde bir mahalle kalmıştır. Evliya Çelebi'nin de dediği gibi zeytin ve üzüm temel geçim kaynakları arasındadır. Seferihisar ilçe merkezi 6 mahalleye sahiptir. Bunlar, Turabiye, Cami Kebir, Hıdırlık, Tepecik, Çolak İbrahim Bey, Sığacık ve Ulamış mahalleleridir. 2.2 Ulaşım İlçe topraklarından demiryolu hattı geçmemekte, en yakın istasyon İzmir kent merkezinde (45 km) ve Adnan Menderes Havalimanı nda (40 km) hizmet vermektedir. İlçenin deniz kıyısında yolcu ve yük taşımacılığına ait bir limanı bulunmazken, Sığacık ta bir balıkçı barınağı ve 400 yat kapasiteli yat limanı bulunmaktadır. İlçe merkezinin kuruluş yeri deniz seviyesinden 18 m yükseltidedir. Kent, kuzey güney yönünde uzanan Kızıldağlar ın (1080m) batısında, denize inen yamaçlar ve Kocaçay vadisinin düzlükleri üzerine kurulmuştur. Seferihisar da tarihinde faaliyete geçen TEOS MARİNA, denizde 480, karada 80, kanal rıhtımında ise 30 küçük tekne kapasitesi ile Seferihisar-Sığacık ta hizmet vermektedir. Bu limandan 6

11 Samos adasına karşılıklı seferler yapılmaktadır. Ayrıca ilçede Ürkmez bölgesinde yat limanı yapılması Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından planlanmaktadır. 2.3 İklim Yörenin ikliminde en büyük etki denize aittir. Denize yakınlık ve denizin ılıman etkisiyle sıcaklık kıs aylarında pek düşmez. Seferihisar'da ortalama yıllık sıcaklık, meteoroloji istasyonunun yılları arası kayıtlarına göre; 16,4 C, aylık ortalama maksimum sıcaklık Temmuz ayında 35,2 C, aylık ortalama minimum sıcaklık 4,2 C dir. Seferihisar ve çevresinde yüksek yaz sıcaklıkları yaşanırken kışlar ılık geçmektedir. Bu duruma göre Seferihisar'ın Akdeniz termik rejim bölgesi içinde olduğu söylenebilir. Çünkü yılın 4 ayında (Haziran- Temmuz-Ağustos-Eylül) sıcaklıklar 20 C nin üstündedir. Seferihisar'da yıllık ortalama rüzgâr hızı, yaklaşık olarak 3,5 m/sn civarındadır. Ocak, Şubat, Mart aylarında rüzgâr hızında nisbi bir artış gözlenirken Mart ayından Haziran ayına kadar bir azalma daha sonra tekrar yükselme gözlenmekte ise de bunlar önemli bir değer değildir. Diğer yandan kısın ve geçiş mevsimlerinde rüzgârın hızı zaman zaman oldukça artmaktadır. Seferihisar'da yıllık ortalama bağıl nem % 64 olup, aylara göre değişmektedir. Sonbahardan itibaren bağıl nem oranı ilkbahar sonuna kadar yıllık ortalamadan fazla, Mayıs ayından itibaren yıllık ortalamanın altındadır. Minimum nem durumuna bakıldığında; hiçbir ayda atmosfer neminin % 10 un altına düşmediği anlaşılır. Batı sektörlü rüzgârların etkin olduğu, sıcaklığın azaldığı, bulutluluğun arttığı kıs aylarında bağıl nem oranı artmakta, kuzey sektörlü rüzgârların görüldüğü ve bulutluluğun azaldığı yaz aylarında ise azalmaktadır. Kısaca söylenebilir ki deniz etkisinde olan yörede bağıl nem değerleri her ay yüksektir. Seferihisar'da yıllık ortalama yağış miktarı mm dir. En yağışlı mevsim kıs mevsimi ve en yağışlı ay Aralık ayıdır (142mm). En az yağış ise yaz aylarında görülür (Temmuz ayında 1 mm). Seferihisar yarı nemli, mezotermal, su noksanı yaz aylarında çok kuvvetli, deniz etkisi alan bir özelliğe sahiptir. Mayıs - Eylül ayları arasında topraktaki su yetersizliği yörede tarım faaliyetlerini olumsuz etkilemektedir. Kasım ayından Nisan ayına kadar olan dönemde ise buharlaşma az olduğu ve yağış miktarları da yeterli olduğu için toprakta su bulunmaktadır. 2.4 Nüfus ve İstihdam Yıllar itibariyle Seferihisar nüfus artışı farklılıklar göstermektedir. Ancak en dikkat çekici değişiklik 1990 yılında köylerde yaşayan oranı % 50 civarında iken bu oran 2012 de %12 lere gerilemiştir. Tablo 2-1 : Seferih isar Nüfus Geliş im i Seferihisar Toplam Erkek Kadın İlçe Merkezi Köy Seferihisar işgücüne ait güncel veriler mevcut değildir yılında Seferihisar daki sektörel işgücü dağılımlarında ilk 3 sırayı; Ziraat, Avcılık, Ormancılık ve Balıkçılık, Toplum Hizmetleri, Sosyal ve 7

12 Kişisel Hizmetler ve Toptan ve Perakende Ticaret, Lokanta ve Oteller sektörlerinin, İzmir de ise bu sıranın Ziraat, Avcılık, Ormancılık ve Balıkçılık Toplum Hizmetleri, Sosyal ve Kişisel Hizmetler ve İmalat Sanayi sektörleri şeklinde oluştuğu görülmektedir. Tablo 2-2 : Seferih isar İş Gücü Sektörel Dağ ıl ım ı, % Sektör Seferihisar 2000 % İzmir 2000 % Ziraat, Avcılık, Ormancılık ve Balıkçılık 48,25 28,54 Madencilik ve Taş Ocakçılığı 0,02 0,15 İmalat Sanayi 8,87 20,09 Elektrik, Gaz ve Su 0,13 0,34 İnşaat 8,05 5,29 Toptan ve Perakende Ticaret, Lokanta ve Oteller 8,83 14,54 Ulaştırma, Haberleşme ve Depolama 2,36 4,39 Mali Kurumlar, Sigorta, Taşınmaz Mallara Ait İşler Ve 4,12 4,59 Kurumları, Yardımcı İş Hizmetleri Toplum Hizmetleri, Sosyal ve Kişisel Hizmetler 19,33 21,94 İyi Tanımlanmamış Faaliyetler 0,06 0,11 Toplam Seferihisar Ekonomisi Tarım Seferihisar ilçesi genelinde ekonomik faaliyetlerin temelini tarım ve onun içerisinde de zeytincilik oluşturmakta iken, narenciye ve enginar yetiştiriciliği ile süs bitkileri ağırlıklı seracılık, hayvancılık son yıllarda önemli gelir kaynağı olmaya başlamıştır. Öte yandan balıkçılık devam ederken, turizm; günümüzde ilçe ekonomisine katkı veren en önemli sektörlerden biri haline gelmiştir yılı itibariyle nüfusun % 48'i tarımla uğraşmakta idi. 8

13 2.5.2 Turizm Seferihisar da bulunan antik kent ve ören yerleri şunlardır: Teos (Sığacık); Airai; Lebedos(Ürkmez) Karaköse Harabeleridir(Doğanbey Köyü). Dionysos Tapınağı (MÖ2.yy), Tiyatro, Odeon, Liman kalıntıları, Koçibey Mescidi, Gözsüzler Mescidi, Turabiye Camisi, Sığacık Camisi, Ağa Camisi, Yeni Cami, Hıdırlık Camisi (Selçuklu ve Osmanlı Dönemi), Sığacık Kalesi (16.yy). Seferihisar da 26 sı arkeolojik, 11 ü doğal, 3 ü kentsel sit olmak üzere toplam 40 adet sit alanı bulunmaktadır. Ayrıca ilçede 27 adet taşınmaz kültür varlığı yer almaktadır. Seferihisar İzmir deki turizm merkezlerinden birisidir. Seferihisar da 4 adet mavi bayraklı plaj bulunmaktadır. İzmir genelinde işletme ve yatırım belgeli tesis sayısının 187 olduğu görülmektedir. Seferihisar ilçesi toplam 5 işletme tesisi ile İzmir genelinde dördüncü sırada bulunmaktadır Turizm İşletmesi Belgeli 5 adet konaklama tesisinde 440 odada 978 yatak kapasitesi bulunmaktadır. Turizm İşletme Belgeli tesislere ait yatak kapasitesinin % 27 si Konak ilçesinde iken, % 21.8 i Çeşme, % 3,5 u Seferihisar ilçesinde yer almaktadır. Seferihisar da ayrıca yatırım belgeli 2 adet tesis de (1 adet 5 yıldızlı otel, bir adet de 4 yıldızlı TK) bulunmaktadır. Bu tesislerde 716 odada yatak kapasitesi bulunmaktadır. Belediye Belgeli 11 adet Konaklama Tesisi (769 yatak kapasiteli) bulunmaktadır. İzmir de, 2011 yılında, İzmir genelindeki ortalama kalış süresi 2,5 gün iken; bu süre Menderes te 6,8, Seferihisar da 5,5 ve Urla da 4,8 gün olarak ortaya çıkmaktadır. İl genelindeki doluluk oranı %49 iken, Menderes te %79,5, Seferihisar da % 79,7, Dikili de %64,7 düzeyindedir. Seferihisar da tarihinde faaliyete geçen TEOS MARİNA, denizde 480, karada 80, kanal rıhtımında ise 30 küçük tekne kapasitesi ile Seferihisar-Sığacık ta hizmet vermektedir. Bu limandan Samos adasına karşılıklı seferler yapılmaktadır. Ayrıca ilçede Ürkmez bölgesinde yat limanı yapılması Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından planlanmaktadır. Kıyı kesimlerindeki 1/ ölçekli çevre düzeni planları ve buna bağlı alt ölçekli imar planları kaynaklı olarak bölgenin, tercihli turizm ve ikinci konut alanı şeklinde düzenlenmiş olması ve tercihin de mülkiyet sahiplerine bırakılmış olması nedeniyle, turizmin gelişmesi için uygun alanlarda ikinci konut gelişmesinin ortaya çıkmış olduğu, dolayısıyla da bütünlüklü bir turizm gelişmesinin engellenmiş olduğu görülmüştür Sanayi ve Ticaret İlçenin sanayi ve ticaret hayatında çeşitli alanlarda faaliyet gösteren işletme, fabrika, atölye ve imalathaneler bulunmaktadır; ilçe merkezinde tanzim et satış mağazası ve otobüs işletmesi olmak üzere 2 adet belediye iktisadi teşekkülü, 11 adet un fabrikası, 9 adet mandıra, 8 adet zeytinyağı fabrikası, 11 adet yas meyve-sebze paketleme işletmesi, 2 adet beser tonluk süt toplama merkezi, İzmir Nazım Planı 9

14 adet marangoz imalathanesi, 10 adet soğuk demir atölyesi, 6 adet alüminyum ve 4 adet plastik imalathanesi bulunmaktadır. Narenciye paketleme tesislerinde işlenen ürünler ihraç edilmekte, diğer imalathane ve atölyeler ise ancak ilçe ihtiyaçlarını karşılamaktadır. 2.6 Yenilenebilir Enerji Seferihisar yenilenebilir enerji kaynakları açısından zengindir. Gerek ısı gerekse elektrik üretiminde kullanılabilecek güneş kaynağının büyüklüğünün yanısıra rüzgar ve jeotermal potansiyelleri açısından da şanslıdır. İlçenin tarımsal üretimi ve orman varlığı, biyokütle kaynaklarının ve yakıt tedariğinin de yüksek oranda olabileceğini göstermektedir. Bilindiği gibi, yenilenebilir enerji kaynakları daha küçük ölçeklerde dağıtılmış enerji kaynağı olarak kullanılabilmenin yanısıra, santral ölçeğinde kurulumlara da elvermektedir. Seferihisar ın yenilenebilir enerji kaynaklarının doğrudan kent tarafından kullanılmak üzere değerlendirilmesi mümkündür. Örneğin jeotermal kaynaklar sıcak su ve ısınma ihtiyaçlarının karşılanmasında, küçük ölçekli rüzgar ve güneş sistemleri de konutlar, işyerleri ve kamu kuruluşlarında güç ihtiyacı için kullanılabilirler. Bu tür yatırımlar doğrudan kentin enerji gereksinimlerinin karşılanmasına yaradıkları için doğrudan Seferihisar enerji tüketiminin ve sera gazı salımlarının düşürülmesine hizmet ederler. Buna karşılık, Türkiye nin enterkonekte şebekesine elektrik vermek üzere kurulan lisanslı rüzgar ya da güneş elektrik santralları aynı kategoride değerlendirilmemektedirler. Rüzgar İlçeler bazında bakıldığında; Aliağa, Bergama, Çeşme, Dikili, Foça, Karaburun, Seferihisar ve Urla rüzgâr enerjisi potansiyeli açısından oldukça iyi durumdadır. Bu ilçelerin belirli bölümlerinde 50 metre yükseklikte yıllık ortalama rüzgâr hızları 6-8 m/s aralığında değişmektedir. Ortalama 7 m/s nin üzerindeki rüzgâr hızında rüzgâr türbini yatırımları yapılabilmektedir. İlçede Ayen Enerji A.Ş. Tarafından 12 tribünlük 24 MW kapasiteli Korkmaz RES yapımı devam etmektedir (2012). Yukarıda açıklandığı gibi, ilçede öz-tüketim için kurulabilecek küçük ve orta ölçekli rüzgar türbinleri elektrik tüketiminin yenilenebilir kaynaklardan temin edilmesine olanak verecektir. Jeotermal Seferihisar ilçesinde geniş bir alana yayılmış çok sayıda kaynak yer almaktadır. Bunlardan Doğanbey Tuzlası jeotermal kaynağında 52,5-94,5 0C sıcaklık ve 50 lt/sn debi, Cumalı kaynağında 72ºC sıcaklık ve 5 lt/sn debiye sahip jeotermal kaynaklar belirlenmiştir. Yapılan etütler sonucunda Seferihisar bölgesinde sondajlı çalışmalar gerçekleştirilmiştir 14. Tarımsal potansiyel de göz önüne alındığında jeotermal seracılığın geliştirilmesi ve teşvik edilmesi önem kazanmaktadır. 14 İZKA, Seferihisar İlçe Raporu, Mayıs

15 Tablo 2-3 : Seferih isar Jeotermal Ala nl arı Jeotermal Alan Adı Seferihisar- Cumalı Seferihisar- Doğanbey Tuzlası Seferihisar- Doğanbey Burnu Seferihisar- Doğanbey Seferihisar- Karakoç Sondaj Sıcaklık ( 0 C ) Sondaj Debi (lt/sn ) Kullanım Alanı Kaplıcada, kaplıca tesisi, sera, konut ve endüstriyel tesis ısıtmasında 100 Kaplıcada, kaplıca tesisi ve sera ısıtılmasında Deniz içerisinden çıkmaktadır. Kaplıcada, kaplıca tesisi ve sera ısıtılmasında Kaplıcada, kaplıca tesisi ve sera ısıtılmasında Kurulu Tesis Kaplıca, sera ısıtması Kaplıca Kaplıca Kaplıca Güneş Türkiye nin güneş enerjisi potansiyeli Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı verilerine göre 380 TWh/yıl olarak ifade edilmektedir. Mevcut durumda herhangi bir güneş enerjisi lisansı verilmemiş olmamasına karşın, tek tek yapılarda öz-tüketim amaçlı kullanılan FV elektrik kurulu gücü 1-3 MW düzeyindedir ancak bu rakam artmaktadır. Ayrıca Türkiye de teknik güneş enerjisi potansiyeli 76 TEP (ton eşdeğer petrol) olup, önemli miktarda da güneş kolektörü bulunmaktadır. Coğrafi konumu sayesinde ortalama yıllık toplam güneşlenme süresi saat (günlük 7,2 saat) olan Türkiye nin ileriki dönemlerde bu enerji kaynağından yararlanmaya yönelik çalışmalar gerçekleştireceği düşünülmektedir. Bu çalışmaların temelini oluşturmak üzere Strateji Belgesi nde güneş enerjisi kullanımının yaygınlaştırılması ve özendirici çalışmaların başlatılması hedefi koyulmuştur. 08 Ocak 2011 tarihli Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun (Yenilenebilir Enerji Kanunu) ile de güneş enerjisine 13,3 $ /kwh sabit fiyat garantisi verilmiş olması, güneş enerjisinin diğer yenilenebilirlere göre yüksek olan maliyetinin göz önünde bulundurularak ayrıca teşvik edildiğini göstermektedir. Buna karşılık lisanslı güneş enerjisi santralları kotaları ülkenin potansiyeli düşünüldüğünde son derece düşüktür. Öte yandan, lisanssız güneş-elektrik sistemlerine dair yönetmelik ve tebliğler tamamlanmıştır. Öz-tüketime yönelik lisanssız kurulum kapasitelerinin üst sınırlarının yükseltilmiş olmasının, özellikle fotovoltaik sistemlerde büyük bir artışa neden olması beklenmektedir. Bu tür dağıtılmış yenilenebilir enerji teknolojilerinin kentsel bölgelerde tüketilen elektriğin önemli bir kısmını karşılamaları teorik olarak mümkün görünmektedir. Ancak bu hedefin gerçekleşmesi önünde birçok teknik, ekonomik ve idari engel bulunmaktadır. Bugüne kadar kent yönetimleri, enerji tedariğine ilişkin, sıradışı örnekler dışında, çoğunlukla seyirci bir konumdaydı. Doğalgaz dağıtımı gibi uygulamalara girmeye başlayan yerel yönetim şirketleri son 20 yılda, enerji piyasası deregülasyonları ile kent enerji tedariğinde görünmeye başlamışlardır. Yenilenebilir enerji kaynaklarının hızla düşen maliyetleri ve özellikle güneş enerjisinin yüksek ışınım bölgelerde (güneş kuşağı) artan çekiciliği, dağıtılmış enerji tedarik sistemlerinin enerji güvenliği, enerji kesintileri, jeopolitik mülahazalar ve enerji fiyat dengesizlikleri karşısında sağladığı koruma ile 11

16 birleşince bugün pek çok ülkede gördüğümüz tablo ortaya çıkmaya başlamıştır. Yerel yönetimler, kent enerji tedariğinde aktif rol almaya ve hatta halkı farklı mülkiyet şekilleriyle enerji üretimine ortak etmeye başlamışlardır. En çok Almanya ve İskandinav ülkelerinde görülen bu gelişmelerin yavaş yavaş Türkiye de de ortaya çıkmaya başlayacakları öngörülebilir. Sıcak su üretmek için yaygın olarak kullanılan güneş enerjisi, fotovoltaik teknolojilerinde fiyatların hızla düşmesi ve elektrik fiyatlarının durmaksızın artması sonucu güney bölgelerinde ve İzmir de uygulanabilir hale gelmiştir. Şebeke bağlantıları açısından mevzuat çerçevesi aşağı yukarı tamamlanmakla birlikte, uygulamaların yeni olması ve dağıtım şirketi özelleştirmeleri ile doğan kargaşa, çok çeşitli engeller yaratmaktadır. Buna rağmen, kısa vadede güneş-elektrik sektöründe büyük gelişmeler beklenmektedir. Seferihisar da hizmet sektörleri ve özellikle turizm, güneş enerjisi kullanımı için en elverişli hedeflerden birini oluşturmaktadir. Seferihisar, aşağıda yer alan ve AB Ortak Araştırma Merkezi JRC nin coğrafi ölçüm sistemi tekniğiyle oluşturduğu PV-GIS Türkiye güneş atlasından da görülebileceği gibi, ülkenin en iyi güneş ışınımı alan bölgelerinden olmamakla birlikte, optimum sistem açılarında, 1 kwp lik bir fotovoltaik sistemin yılda yaklaşık kws düzeyinde elektrik üretebileceği şartlara sahiptir. Yine teorik Şekil 2-1 : Türkiye Güne ş Işınım lar ı ve Enerjis i Haritas ı Kentte yapılı çevrede, konut ve binalarda yapılacak FV uygulamaların, elektrik ihtiyacının karşılanmasında ciddi bir potansiyel teşkil ettiği rahatlıkla görülebilir. 12

17 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Tablo 2-4 : Seferihi sar d a kurul acak FVGS Kurul um yerinde yatay yüzey e gelen ış ıt ım (H h, Wh/ [m2.d ] ), en iyi eğim açıs ında yerleş tir i lm iş pane l yüzeyine gele n ışıtım (Hopt, W h/ [m2.d ]), 5 lik eğ im li yüzey gele n ış ıt ım (H (5), Wh / [m 2.d]) ve aylara göre en iy i pane l eğim aç ıl arı (I opt, C) Ay H h, Wh/[m 2.d] H opt, Wh/[m 2.d] H(5), Wh/[m 2.d] I opt, C Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıllık Ortalama Kaynak: Avrupa Komisyonu Ortak Araştırma Merkezi Fotovoltaik Coğrafi Bilgi Sistemi (EU JRC PVGIS) Hh, Wh/[m2.d] Hopt, Wh/[m2.d] H (5), Wh/[m2.d] Şekil 2-2 : K urul um sahasında yatay eksene gelen ış ı tım ( H h, Wh / [m 2.d]), en iy i eğim açıs ınd a yerleş tir il miş p ane l yüzeyine gele n ış ıt ım (H o p t, Wh / [m 2.d ]) ve 5 lik eğiml i yüzey gelen ışıtım (H (5), Wh /[m 2.d]) karşıla ştırmas ı. Şekil 2-2 de de izlenebileceği gibi, özellikle yaz aylarında artan yazlıkçı nüfusunun ve onların özellikle klima kullanımından kaynaklanan elektrik tüketimi artışlarının, öztüketim için yerleştirilecek, yerinde üretim yapacak, FV sistemleri ile önemli ölçüde karşılanması mümkündür. 13

18 3 Seferihisar Belediyesi ve Seferihisar İlçesi Enerji Tüketimi ve Sera Gazı Salımları 3.1 Seferihisar Belediyesi Sera Gazı Salımları Seferihisar Belediyesi nin yerel yönetim faaliyetlerinden kaynaklanan sera gazı salımları çeşitli kaynaklardan toplanan enerji ve diğer verilerle derlenmiştir. Bu bölümdeki tablo ve grafiklerle özetlenen bu veriler enerji tüketimi ve sera gazı salımlarının kaynaklarını ortaya koymakta ve daha sonra yapılacak enerji tasarrufu ve salım azaltma çalışmalarına esas oluşturmaktadırlar. Kurumsal ya da bölgesel, her türlü karbon ayak izi çalışması SG salım dökümlerini karşılaştırılabilir bir standarda getirmeyi amaçlayan Uluslarararası GHG Protokolüne uygun olarak derlenmeli ve raporlanmalıdır. Aşağıdaki tablo farklı sera gazlarının salım miktarları üzerinden Seferihisar Belediyesi nin toplam sera gazı salımlarının dağılımlarını göstermektedir. Tablo 3-1 : Seferih isar Belediyes i SG sal ım kaynaklar ı ve toplam SG dağ ıl ım ları. Seferihisar Belediyesi Kurumsal Envanteri Kategori Toplam Toplam MWH ton CO 2 e Binalar ve Tesisler* Sokak Aydınlatma ve Trafik Işıkları Araç Filosu Toplu Taşıma İş Amaçlı Uçuşlar - 20 Kaçak Emisyonlar - 12 Toplam *Park Bahçe aydınlatma dahil Tablo 3-1 deki salım değerlerinin yüzde dağılımı, Şekil 3-1 deki grafikte gösterilmiştir. Belediyenin kurumsal salımlarının % 43 ü İzmir Büyükşehir Belediyesi nin Seferihisar kalkış ve varışlı toplu taşıma faaliyetlerinin yakıt tüketimlerinden kaynaklanan salımlardır. % 27 si bina ve tesisler ile sokak aydınlatma ve trafik ışıkları kaynaklı salımlardır. Binalarda ısıtma ve soğutma elektrik ile sağlandığından tüm enerji tüketimleri elektrikten kaynaklanmaktadır. Belediye araç filosu yakıt tüketiminden kaynaklanan salımlar tüm salımların % 29 unu oluşturmaktadır. 14

19 Seferihisar Belediyesi Kurumsal Sera Gazı Salımları, Sektörlere Göre Şekil 3-1 : Seferihisar Belediye Salı ml arını n % Dağıl ım ı 15

20 3.2 Seferihisar İlçesi Sera Gazı Salımları Tablo 3-2 : Seferih isar Kent Envanter i Seferihisar İlçesi Kentsel Envanter Kategori Toplam Toplam MWH ton CO 2 e Konut Ticari Sanayi Taşıtlar Katı Atık Atıksu Tarım ve Arazi Kullanımı Toplam Enerji üretiminde kullanılan ve enerji tüketen teknolojiler, bu teknolojilerin kullanım verimlilikleri ve genel olarak enerji akışlarının kentsel örgütlenmesi, düşük karbon kentsel gelişme için her kategoride sayısız fırsatlar sunmaktadır. Yapılarda, kentin içinde inşa edilmiş çevrede, ulaşımda ve ticari/sınai faaliyetlerde alınabilecek pek çok önlem ve gerçekleştirilebilecek pek çok eylem ile kentsel enerji tüketimlerini önemli derecede düşürmek, karbon ayak izlerini ciddi bir biçimde küçültmek mümkündür. Yukarıda söz edilen her kategoride önlemler envanterinin yaşama geçirilmesi önündeki engeller bazen ekonomik olmaktan çok idari, kültürel ya da toplumsal olabilir. Bununla birlikte önlemleri maliyet etkin, maliyet nötr ve maliyet etkin olmayan şeklinde sınıflandırmalara tabii tutmak ve bu önceliklendirmeleri, fayda/maliyet analizleri, gerçekleştirilme vadeleri, idari ve politik yapılabilirlik değerlendirmeleri ışığında analiz etmek kaçınılmazdır. Orta-üst gelişmişlikte kentsel bölgelerde kentsel gayrı safi hasılanın yaklaşık % 10'u enerji bedeli ödemeleri şeklinde yerel ekonomiden dışarı kaçar. Türkiye de bu oranın giderek artması beklenmektedir. Buna karşılık kentsel gayrı safi hasılanın ortalama % 1 inin on yıl boyunca enerji etkin, düşük karbon önlemlere kaydırılması gelecekte; Enerji faturalarında GYH nın % 1,6 sı kadar tasarrufa, Maliyet etkin ve nötr önlemler için yaklaşık 4 yıllık geri ödeme sürelerine, Önemli miktarda yeni iş ve istihdam alanlarının ortaya çıkması gibi doğrudan ekonomik faydalara, Enerji güvenliği, artan rekabet gücü, GYH artışları gibi ek ekonomik faydalara, İyileşen çevre, temizlenen kentler ve mutluluk endekslerinde yükselme gibi iyileşen toplumsal göstergelere yol açar. 16

21 Seferihisar İlçesi Kentsel Sera Gazı Salımları, Sektörlere Göre Şekil 3-2 : Seferihisar İlçesi Ke ntse l Envanter,

22 4 Seferihisar Belediyesi Sera Gazı Azaltım Planı Seferihisar için Sürdürülebilir Enerji Eylem Planı kapsamında Başkanlar Sözleşmesi standart kategorilerine göre öncelik analizi ile değerlendirilen önlemler ilgili kategorilere ayrılarak aşağıda verilmiştir: Seferihisar İzmir/Türkiye Nüfus: Yüzölçümü: 385,83 km 2 Başkanlar Sözleşmesine İmza Tarihi: 05 Aralık 2011 Seferihisar Belediyesi nin sorumluluk alanı dışında olan ve olası azaltım tedbirleri üzerinde herhangi bir yaptırım uygulayamayacağı sanayi ile tarım ve hayvancılık kaynaklı emisyonlar Başkanlar Sözleşmesi (COM) taahhütleri altında olmamaları nedeniyle Sürdürülebilir Enerji Eylem Plan ında yeralmayacak ancak envanterlerde yer alarak kayıt altında tutulacaklardır. Seferihisar kentsel envanteri, bu kategoriler altındaki salımların çıkarılmasıyla toplam ton CO 2 e olarak belirlenmiştir. Sürdürülebilir Enerji Eylem Planı bu değerler esas alınarak hazırlanmış, 2012 yılına göre salım azaltımı için hedefler ve eylemler belirlenmiştir. Tablo 4-1 : Seferih isar Belediyes i SEE P Kapsam ı ndaki Sera Gazı Salıml a rı Seferihisar MWh tco 2 e Bina, Ekipman/Tesis ve Sanayilerde Enerji Tüketimi Belediye Bina&Tesisleri Belediye Binalarının dışındaki diğer bina&tesisler Konutlar Belediye Sokak Aydınlatma Ulaşımda Enerji Tüketimi Belediye Araç Filosu Toplu Taşıma Belediye Otobüsleri Kent Araçlar Diğer Emisyonlar Katı Atık Bertarafı Atıksu Arıtma Toplam Şekil 4-1 de, Seferihisar Belediyesi nüfus artış projeksiyonları dikkate alınarak, herhangi bir önlem alınmaması halinde Seferihisar sera gazı salımlarının 2020 yılına kadar nasıl bir seyir izleyeceği gösterilmektedir. Seferihisar Belediyesi 2030 yılında 174 bin nüfusa hizmet edecek şekilde Nazım Planı çalışmalarını yapmaktadır. Buna karşılık, İzmir Kalkınma Ajansı çalışmalar ilçenin nüfusunun 18

23 önemli ölçüde değişmeyeceği vurgusunu yapmaktadır. SEEP çalışmasında önceki yılların doğal artışı esas olarak alınmış ve kent nüfusunun 2020 yılına kadar 41 bin kişi olacağı hesaplanarak sera gazı salım projeksiyonu bu varsayım üzerinde kurgulanmıştır. 7 yılda % 31 in üzerinde bir artış konut sayısında, ulaşım yoğunluklarından önemli oranlarda artış beklentisi yaratmaktadır. Buna karşılık çalışmada sanayi ve ticari bina sayılarının değişmeyeceği öngörülmüştür. Bu senaryoya göre salımlar 2020 yılında % 25 artış ile 70 ktco 2 e ne yükselecektir. Şekil 4-1 de, hazırlanan Sürdürülebilir Enerji Eylem Planı nın (SEEP) uygulanması ve öngörülen önlemlerin alınması durumunda, seragazı salımlarında 2012 seviyesine göre gerçekleşecek düşüşler gösterilmektedir. Salım azaltım önlemleri devreye alınmadığı takdirde, 2020 yılında, 2012 yılına göre, salımlarda görülecek ton CO 2 e artışa karşılık, SEEP de açıklanan önlemlerle ton CO 2 e azaltım sağlanarak yaklaşık % 24 salım azaltımı gerçekleştirilmesi planlanmaktadır. 19

24 Şekil 4-1 : Sef eri h isar Sera Gazı Enva nt eri 2020 Hedef Senaryosu 20

25 Öngörülen azaltım faaliyetleri sonucunda yaklaşık 54,5 milyon TL finansman ihtiyacı sonucu elde edilecek azaltım miktarları tablo 4-2 de özetlenmiştir. Tablo 4-2 : Sera Gaz ı Azal tım Faal iyetleri öze t bilgiler 2020 YILINDA % 24 Seragazı AZALTIM HEDEFİ Maliyet (TL) ( ) Enerji Tasarrufu (MWh) Sera Gazı Azaltımı (tco2e) BİNALAR Belediye Binaları Konutlarda Enerji Verimliliği Kentsel Yenileme Kentsel Yenileme - İlave Konutlar Yeni Binalar Ticari Binalar ULAŞIM Belediye Araçlarının Elektrikli araçlara Dönüşümü/Lease Belediye Otobüslerinin CNG Dönüşümü* Bisiklet Kullanımının Yaygınlaştırılması Yaya Ulaşımının Arttırılması Smart Management İzmir Raylı Sistem Bağlantısı** AYDINLATMA Sokak Aydınlatmaları Sokak Aydınlatmaları - PV Aydınlatma (binalarda) ATIK Katı Atık* Atık Su YENİLENEBİLİR ENERJİ PV Uygulamaları Biyogaz LFG Belediye PV Kurulumu KAMPANYALAR Enerji Verimliliği Kampanyaları Toplam * İzmir Büyükşehir Belediyesi yatırımı **Ulaştırma Bakanlığı, İBB yatırımı 21

26 4.1 Binalar İzmir Büyükşehir Belediyesi 1/25000 Kentsel Bölge Nazım İmar Planı Revizyonu Açıklama Raporunda (2009) batı kentsel gelişme alt yöresinde yer almaktadır. Tarımsal potansiyeli zengin ve turizm potansiyeli yüksek bu bölgede, merkezkentle bu yerleşmeler arasında kalan bölgelerde turizmin gelişmesine ve ikinci konut kullanımına dönük yapılaşma eğilimlerinin de yoğun olarak görüldüğü bir bölgedir. Batı Kentsel Gelişme Alt Yöresi ulaşılabilir konumu, topografyası, yeraltı ve yüzeysel su kaynakları ve tarımsal yapısıyla İzmir Kentsel Bölgesinin %23 ünü kapsamakta olup, toplam alanı ha.'dır. Güzelbahçe Yelki yerleşmelerinden başlayarak Seferihisar Selçuk kıyı bandını içine alan altyörede, İzmir metropoliten kentin günübirlik etkisi altında olan kıyı kesimi, turizm potansiyeli bakımından önem kazanmaktadır. Bu bölgede yeralan Doğanbey-Ürkmez- Gümüldür-Özdere yerleşmeleri ise, Merkezkentin ve sahil boyunca uzanan karayolu bağlantısının etkisiyle oluşan ikinci konut gelişmesinin yoğun olarak gözlendiği bir bölgedir. Bu gelişme, kıyıların büyük bir bölümünü kapsayan 1/ ölçekli Çevre Düzeni Planı kararları ve bu plana dayanılarak hazırlanan alt ölçekli planlarla ve mevzii imar planı kararlarıyla oluşmuştur. Yapılaşmamış olan alanlardaki verimli tarım topraklarının yapılaşma baskısından korunması amacıyla üst ölçekli plan kararı ilkesel olarak benimsenmiştir. Alan, İzmir Kentsel Bölge Nazım İmar Planı (İKBNİP) Revizyonu kararları kapsamında turizm koridoru olarak değerlendirilmiş ve tarih ve turizm zonu olarak belirlenmiştir. Alt yöre içindeki rolü, turizm kullanımlarını, rekreatif kullanım türlerini ve donatı altyapısını üstlenmek olarak nitelendirilmiştir. Turizm 2.konut, günübirlik tesis, rekreasyon, turizm tesisleri ve sosyal donatı alanlarının yanı sıra kara ve deniz avcılığının, 22

27 arkeolojik ören yeri düzenlemelerinin bölgede ağırlıklı olarak yer seçmesine ilişkin düzenlemeler yapılmıştır. Bölge, jeotermal potansiyel bazlı turizm odak noktası olarak değerlendirilmekle birlikte halihazırda mevzii olarak onanmış konut gelişme 2. konut kullanımlarıyla yaygın bir biçimde işgal edilmiş, dağınık yerleşmelerin yer aldığı deprem riski son derece yüksek bir bölgedir. Güzelbahçe den başlamak üzere Seferihisar aksı üzerindeki tarım alanları da 2. konut yapılaşmasının tehdit ettiği bölgeler olarak ön plana çıkmaktadır. 1/25000 ölçekli İzmir Kentsel Bölge Nazım İmar Planı'nda 1/25000 ölçekli Seferihisar- Dilek Yarımadası Çevre Düzeni Planı kararları kabul edilen Seferihisar yerleşiminin bulunduğu alan, 1/ ölçekli Çevre Düzeni Planı ve yürürlükte bulunan alt ölçekli plan kararları doğrultusunda yeniden düzenlenmiştir. Şekil 4-2 : Seferihi sar Aksı Program Ala nı n ın Sef erih isar İlçesi'nde kala n bölüm ü Düzce Köyü ile Seferihisar yerleşimi arasında kalan ve 1/25000 ölçekli İzmir Kentsel Bölge Nazım İmar Planı'nda; Fuar, Panayır, Festival Alanı, Eğitim Siteleri, Kentsel ve Bölgesel Büyük Spor Alanı, Kültürel Tesisler Alanı, Sağlık Tesisleri Alanı, Derece Merkezler, Tarımsal Niteliği Korunacak Alan ve Gelişme Konut Alanı önerilerinin yer aldığı bölge de 1/10000 ölçekli Çevre Düzeni Planı ile 1/25000 ölçekli İzmir Kentsel Bölge Nazım İmar Planı askı sürecinde yapılan ve İzmir Büyükşehir Belediye Meclisince 1/25000 ölçekli Nazım İmar Planı Revizyonu'nda değerlendirilmek üzere uygun görülen itirazlar kapsamında düzenlenmiştir. 23