uzman yaklaşımı iktisat Branş Analizi Özden BAYRAM

Transkript

1 Branş Analizi iktisat İktisat soruları bir bütün olarak değerlendirildiğinde kolay bir sınavdı denilebilir. Bu anlamda sürpriz bir soru yoktu. Ancak Türkiye ekonomisindeki soruların istatistik bilgiye dayanması öğrenci açısından sıkıntı yaratır nitelikteydi. yaklaşımı Özden BAYRAM

2 soruların konulara göre dağılımı iktisat KONU BAŞLIĞI SORU SAYISI İktisadi Doktrinler Tarihi 2 Mikro İktisat 12 Makro İktisat 10 Para-banka 4 Uluslararası İktisat 4 yaklaşımı Büyüme ve Kalkınma 4 Türkiye Ekonomisi 4 Toplam 40

3 1. Normal ya da doğal faiz oranı ile banka ya da piyasa faiz oranı arasındaki farkın iktisadi dalgalanmalara yol açtığını ileri süren iktisatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) David Ricardo B) Joseph Schumpeter C) Knut Wicksell D) Philip Wicksteed E) Irving Fisher Faiz oranlarını doğal faiz (Nominal faiz) ve piyasa faizi (banka faizi) şeklinde iki gruba ayıran iktisatçı Knut Wicksell dir. Doğal faiz sermayenin reel getirisini ifade eder, piyasa faizi bankaların kredi üzerinden talep ettikleri faiz oranıdır. Doğal faiz oranı ile piyasa faiz oranı eşit olduğunda ekonomide fi yatlar genel düzeyi değişmemektedir. Ancak bu iki faiz oranındaki farklılıklar, örneğin doğal faiz oranı piyasa faizinden büyükse fi yatlar genel düzeyi artarak ekonomi enfl asyon sürecine girmektedir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

4 2. Aşağıdakilerden hangisi, Klasik İktisadi Düşünce Okulu nun temel kabullerinden biri değildir? A) Para bir servet biçimidir. B) Para her zaman yansızdır. C) Her arz, kendi talebini yaratır. D) Ekonomi, her zaman tam istihdamdadır. E) İktisadi analizin temel zaman birimi, uzun dönemdir. Klasik İktisadi Düşünce Okulu nun temel varsayımları şu şekilde özetlenebilir. Mal ve faktör piyasalarında tam rekabet piyasası koşulları geçerlidir. Para işlem güdüsüyle talep edilir. Ekonomik birimler gelecekle ilgili istikrarlı bir beklentiye sahiptirler. Ekonomik analizde uzun dönem esas alınır. (E seçeneği) Ekonomik birimler rasyonel davranırlar. Ekonomi her zaman tam istihdamdadır. (D seçeneği) Fiyatlar ve ücretler esnektir. Para yansızdır (nötrdür). (B seçeneği) Ekonomik birimler reel değişkenleri dikkate alırlar. Piyasalarda tam enformasyon söz konusudur. Tasarrufl ar, kendiliğinden yatırıma yönelir. Say yasası (Her arz kendi talebini yaratır) geçerlidir. (C seçeneği) Ödünç verilebilir fon piyasasında reel faiz oranları tam esnektir. Reel faiz oranı ödünç verilebilir fon arzı ile fon talebi tarafından belirlenebilir. Sorunun A seçeneğinde belirtilen varsayım Para bir servet biçimidir. Klasik İktisadi Düşünce Okulu na ait değildir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

5 3. A ve B malları ikame, A ve C malları ise tamamlayıcı mallardır. A malının fiyatı artarsa aşağıdakilerden hangisi gerçekleşir? A) A malının talep eğrisi sola kayar. B) B malının talep eğrisi sağa kayar ve fi yatı yükselir. C) B malının talep eğrisi kaymaz ama fi yatı yükselir. D) C malının talep eğrisi sağa kayar ve fi yatı yükselir. E) C malının talep eğrisi kaymaz ama fi yatı yükselir. A ve B malları ikame A ve C malları ise tamamlayıcı mallardır. Buna göre, A malının fi yatında ortaya çıkan bir değişme, A malının kendi talep miktarını etkiler, değişiklik A malının talep eğrisi üzerinde gözlemlenir... PA PA2 D2 PA D1 da 0 QA2 QA1 QA PA İkamesinin (B malının) talebini etkiler, değişiklik B malının talep eğrisini sağa (B malının fi yatı yükselir) - sola (B malının fi yatı düşer) kaydırır. PA2 PA1 0 D2 QA2 QA1 D1 da QA PB PB2 PB1 PB3 0 D3 D1 db3 QB3 QB1QB2 D2 SB db1 db2 QA PA - QB - PB - PA ise ve. ise QB. ve PB. 3. sorunun çözümünün devamı bir sonraki sayfadadır.

6 3. A ve B malları ikame, A ve C malları ise tamamlayıcı mallardır. A malının fiyatı artarsa aşağıdakilerden hangisi gerçekleşir? A) A malının talep eğrisi sola kayar. B) B malının talep eğrisi sağa kayar ve fi yatı yükselir. C) B malının talep eğrisi kaymaz ama fi yatı yükselir. D) C malının talep eğrisi sağa kayar ve fi yatı yükselir. E) C malının talep eğrisi kaymaz ama fi yatı yükselir. Tamamlayıcısının (C malının) talebini etkiler, değişiklik C malının talep eğrisini sola (C malının fi yatı düşer) - sağa (C malının fi yatı yükselir) kaydırır. PA PA2 PA1 0 D2 QA2 QA1 D1 da QA PC PC3 PC1 PC2 0 D1 dc2 D3 QC2QC1QC3 SC dc3 dc1 QC PA - QA - PA ise Yukarı. ise QA. Aşağı PA -,., QC. -,, PC Sola PA QC PC Sağa Doğru yanıt B seçeneğidir.. -

7 4. İki mal tüketen A ve B tüketicilerinden A nın farksızlık eğrileri orijine göre içbükey, B nin farksızlık eğrileri orijine göre kesin dışbükeydir. Her iki tüketici de (2,4) ve (4,2) mal sepetlerinden onar birim fayda elde ediyorsa (3,3) mal sepetinden elde ettikleri fayda düzeyi aşağıdakilerden hangisi olabilir? A B A) 12 8 B) 8 12 C) D) 8 10 E) Y malı K (2,4) M (3,3) UA L (4,2) UA0 UB1 NB0 X malı A ve B tüketicileri (2,4) ve (4,2) mal sepetlerini tükettiklerinde elde ettikleri fayda düzeyleri aynı ve 10 birimdir. Bu tüketim düzeylerinde A tüketicisinin farksızlık eğrisi (U A ) ve B tüketicisinin farksızlık eğrisi (U B ) K ve L noktalarında kesişmektedir. Mal sepetindeki mallar (3.3) şeklinde belirlendiğinde, analitik düzlemde karşılık gelen yeni nokta (M noktası), A tüketicinin farksızlık eğrisinin (U A ) solunda, B tüketicisinin farksızlık eğrisinin (U B ) sağında yer almaktadır. Bilindiği gibi farksızlık eğrileri orijinden uzaklaştıkça (sağa gittikçe) gösterdiği fayda düzeyi artar. Orijine yaklaştıkça (sola gittikçe) fayda düzeyi azalır. Buna göre A tüketicisi (3.3) mal sepetini kullandığında farksızlık eğrisi sola kayacak ve elde ettiği fayda düzeyi azalacaktır. (10 birimlik fayda düzeyinden daha az), B tüketicisi (3.3) mal sepetini kullandığında farksızlık eğrisi sağa kayacak ve elde ettiği fayda düzeyi artacaktır (10 birimlik fayda düzeyinden faha fazla) Doğru yanıt B seçeneğidir.

8 5. I. Normal maldır. II. Giffen maldır. III. Düşük maldır. Gelir ve ikame etkileri aynı yönde olan bir mal için yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III Malın fi yatında ortaya çıkan değişmelerin yarattığı etkiye fi yat etkisi (Toplam etkis) denir., şeklinde ikiye ayrılır. Gelir etkisi, fi yattaki değişmeye bağlı olarak tüketicinin reel gelirinin değişmesidir. Gelir etkisi Normal mallarda Negatif Düşük mallarda Pozitif Giffen malda Pozitif tir. İkame etkisi, fi yattaki değişmeye bağlı olarak, malın fi yatındaki nisbi değişme sonucu tüketilen mal miktarının değişmesidir. İkame etkisi Normal mallarda Negatif Düşük mallarda Negatif Giffen mallarda Negatif dir. Buna göre gelir ve ikame etkisinin aynı yönde olduğu mallar, normal mallardır. Doğru yanıt A seçeneğidir.

9 6. Yalnız X ve Y mallarını tüketen bir tüketicinin bütçe doğrusu, X malının fiyatının artması ve Y malının fiyatının düşmesi sonucu önceki konumuna göre nasıl değişir? (X malı yatay eksende, Y malı dikey eksende bulunmaktadır.) A) Paralel olarak sağa kayar. B) Paralel olarak sola kayar. C) Daha dik olur. D) Daha yatık olur. E) Konumu değişmez. Bütçe doğrusu, tüketicinin parasal geliri (m) ile alabileceği maksimum mal bileşenlerini gösteren noktaların geometrik yeridir. m = Y PY Y malı 0 α B m = X PX X malı m Tüketicinin geliri PX X malı fiyatı PY Y malı fi yatı m Y malı miktarı sıfırken alabileceği X PX malı miktarı (X malı cinsinden reel geliri) m X malı miktarı sıfırken alabileceği Y PY malı miktarı (Y malı cinsinden reel geliri) Bütçe doğrusunun eğimi, malların fi yatlarının oranına eşittir. E Buna göre fi yatlarda ortaya çıkan değişmeler eğimi değiştirir. P P X Y Y malı m B 1 PY B 0 m PY PX - ve PY. ise b PX - artar c m- P. Y 0 A 1 m PX1 m A 0 PX X malı Eğri dikleşir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

10 7. Eşürün eğrilerinin belli bir girdi düzeyindeki eğimi aşağıdakilerden hangisine eşittir? A) Marjinal teknik ikame oranına B) Azalan verimler kanununa C) Marjinal ürüne D) İkame esnekliğine E) Üretim esnekliğine Eşürün eğrisi: Üreticiye aynı çıktı düzeyini sağlayan farklı girdi bileşenlerinin geometrik yerine denir. K (Sermaye) K1 A (L1 K1) Q 0 L1 L (Emek) Eşürün eğrisi üzerindeki herhangi bir girdi bileşenini gösteren noktaya çizilen teğetin eğimi o noktadaki marjinal teknik ikame oranına (MRTS) eşittir. Eğim MRTS TK K2 K1 TL L2 L1 Doğru yanıt A seçeneğidir.

11 8. Yalnız emek girdisi kullanarak Q(L) = L 0,5 üretim fonksiyonuna göre üretim yapan bir firmanın girdi fiyatı 2 TL ve çıktı fiyatı 16 TL iken en yüksek kârı elde etmek için ne kadar çıktı üretmesi gerekir? (L, emek miktarı) A) 0 B) 2 C) 4 D) 6 E) 16 Bir fi rma kârını maksimize eden üretim düzeyi için istihdam edeceği girdi düzeyini belirlerken iki unsuru göz önüne alır. Bunlar, 1. Marjinal ürün değeri (MRP): İşçinin toplam üretime yaptığı katkının parasal değeridir. MRP İşçinin marjinal fiziki ürünü x Malın satış fi yatı MRP MP L xp 2. Marjinal faktör maliyeti (MFC): İşçi sayısı bir birim arttırıldığında toplam maliyette ortaya çıkan değişmedir. Kısa dönemde marjinal faktör maliyeti işçi ücretine eşittir. MFC İşçi ücreti w MFC w MRP w ise fi rma kârını maksimize eder. (Dengededir) MRP w ise fi rma istihdamını arttırır. MRP w ise istihdamını azaltır. Firmanın üretim fonksiyonu, Q^Lh L 05, Girdi fi yatı (ücret w), 2 TL Malın satış fi yatı, P 16 olduğuna göre Firma denge şartı, MRP w MRL.P w olur. 05, Q L ise 05, MPL 05, L MPL. P w 05, 05,. L , L , L 05, L 4' tü r. 05, Q L ise Q 4 birim olarak Doğru yanıt C seçeneğidir.

12 9. Tam rekabet piyasasında endüstrinin kısa ve uzun dönem arz eğrileri doğrusal ise bu eğriler karşılaştırıldığında aşağıdaki ifadelerden hangisi söylenebilir? A) Kısa dönem arz eğrisi hem daha dik hem de daha esnektir. B) Kısa dönem arz eğrisi daha dik, uzun dönem arz eğrisi ise daha esnektir. C) Kısa dönem arz eğrisi hem daha yatık hem de daha esnektir. D) Kısa dönem arz eğrisi daha yatık, uzun dönem arz eğrisi ise daha esnektir. Kısa dönem endüstri arz eğrisi, aynı malı üreten tüm fi rmalar tarafından alternatif fi yat düzeylerinde kısa dönemde üretilmek istenilen mal miktarını gösteren eğridir. Uzun dönem endüstri arz eğrisi, endüstrilerin farklı talep düzeylerindeki uzun dönem denge durumlarını gösteren noktaların geometrik yeridir. Kısa dönem üretim faktörlerinin bazılarının değiştirebildiği bir dönemdir bu dönemde arz eğrisinin esnekliği 1 le 0 arasında bir değer alır ^1 es 0h. Eğimi görece diktir. Uzun dönem, tüm üretim faktörlerinin değiştirebildiği bir dönemdir. Bu dönemde arz eğrisinin esnekliği 1 den büyüktür ^e 1h. Eğimi görece daha yatıktır. S Doğru yanıt B seçeneğidir. E) Kısa ve uzun dönemde arz esnekliği aynıdır.

13 10. Ürettiği malın fiyatı P olduğunda piyasa talep eğrisi Q = 24 2P olan bir monopolün maliyet fonksiyonu TC = 3 + Q 2 ise kârını en yükseğe çıkardığı zaman marjinal hasılatı nedir? A) 4 B) 8 C) 12 D) 16 E) 14 Monopolcü fi rmanın kâr maksimisazyon koşulu Marjinal hasılat Marjinal maliyettir. MR MC Piyasa talep fonksiyonu, Q 24 2P Toplam maliyet, TC 3 Q ise Marjinal maliyet, MC TC 1 MC 2Q 2 Marjinal hasılat P a bq şeklindeki ters talep fonksiyonundan MR a 2bQ şeklinde elde edilebilir. Q 24 2P ise ters talep fonksiyonu P 12 1 Q olur ve MR 12 Q' dur. 2 MR MC 12 Q 2Q Q 4 birim olur. MR 12 Q Q 4 ise MR Doğru yanıt B seçeneğidir.

14 11. Firmaların karşı karşıya olduğu talep eğrisinin bir noktada kırıldığını ve o noktada dirsekli olduğunu varsayan oligopol modeli aşağıdakilerden hangisidir? A) Edgeworth B) Cournot C) Bertrand D) Stackelberg E) Sweezy Firmaların karşı karşıya olduğu talep eğrisinin bir noktada kırıldığını ve o noktada dirsekli olduğunu varsayan oligopol modeli Sweezy modelidir (Dirsekli talep eğrisi). Bu model oligopol piyasalarındaki fi yat katılığını açıklamaya çalışır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

15 12. P Arz P P0 Arz P1 E F Talep A B C D Bir ülke P 1 dünya fiyatından serbest ithalat yapmakta iken ithalatın tümüyle yasaklandığı bir durumda bu yasağın neden olacağı dara kaybı aşağıdakilerden hangisidir? A) A+B+C+D+E+F B) A+B+C+D+E C) F+C+D D) E+F E) F Q P2 P1 K L E F M A B C D Talep 0 Q1 Q2 Q3 Q P 1 fi yatından ithalat yapılırken ithalatın yasaklanması sonucu malın fi yatı P 2 seviyesine yükselecektir. Bu durumda talep miktarı Q 2 olur. Oluşan para kaybı şekle göre E F alanı kadar oluşur. Çünkü P 1 fi yatında tüketici rantı" P0 M P1 kadar P 1 fi yatında üretici rantı" 0 LP1 kadar ithalatın yasaklandığı P 2 fi yatından tüketici rantı" P0 K P2 kadar P 2 fi yatından üretici rantı" OKP 2 kadar Doğru yanıt D seçeneğidir.

16 13. Bir mal piyasasında fiyat P TL iken talebi Qd(P)=24 - P ve arzı Q s(p) = 2P fonksiyonları göstermektedir. Hükûmet bu mal için 6 TL fiyat tavanı uygularsa aşağıdakilerden hangisi ortaya çıkar? A) 2 birim arz fazlası olur. B) 6 birim arz fazlası olur. C) Arz talebe eşit olur. D) 2 birim talep fazlası olur. E) 6 birim talep fazlası olur. Tavan fi yat: Hükûmetin tüketicileri korumak için malın en yüksek satış fi yatını belirlemesidir. Tavan fi yat uygulaması sonucunda talep miktarı artarken arz miktarı azalır ve piyasada talep fazlası oluşur. Talep miktarı Arz miktarı Talep fazlası Talep fonksiyonu, Q 24 P d Arz fonksiyonu, Q 2P s Tavan fi yat PT 6 iken Talep miktarı, Qd 24 P PT 6 Qd 24 6 Q 18 olur. d Arz miktarı Qs 2P PT 6 Qs 2.6 Q 12 olur. s Bu durumda 6 birim talep fazlası oluşacaktır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

17 14. Ücret artışının ikame etkisi gelir etkisinden daha küçükse aşağıdakilerden hangisi doğrudur? A) Emek arz eğrisi pozitif eğimlidir. B) Emek arz eğrisi negatif eğimlidir. C) Emek talep eğrisi pozitif eğimlidir. D) Emek talep eğrisi negatif eğimlidir. E) Emek arzı, emek talebinden daha büyüktür. Emek arzını belirleyen en önemli unsur ücretlerdir. Ücretlerde ortaya çıkan bir değişme ikame ve gelir etkisi olmak üzere iki etki yaratır. İkame etkisi: Ücretlerin artması sonucu, bireyin boş zaman yerine çalışmayı tercih etmesidir. Gelir etkisi: Ücretlerin artması sonucu bireyin çalışmak yerine boş zamanı tercih etmesidir. Ücretlere göre çizilen emek arz üç bölgede incelenebilir: W 0 Ls III I II L (Emek) I. Bölge, L S pozitif eğimli ikame etkisi Gelir etkisi II. Bölge L S ücret eksenine paralel ikame etkisi Gelir etkisi III. Bölge L S negatif eğimli ikame etkisi Gelir etkisi Doğru yanıt B seçeneğidir.

18 Sorunun çözümü için tablodaki veriler ile öncüller kontrol edilmelidir. 15. Sadece A ve B malları üretilen bir ekonomide 2010 ve 2011 yıllarındaki fi yatlar ve üretim miktarları aşağıdaki tabloda verilmiştir: Üretim miktarı Fiyat Üretim miktarı Fiyat A B Buna göre; I yılında nominal GSYH artmıştır. II yılında reel GSYH artmıştır. III yılı GSYH defl atörü 1 den büyüktür. ifadelerinden hangileri doğrudur? (2010, baz yıldır.) A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III Üretim Fiyat Üretim Fiyat miktarı miktarı A B Nominal GSYH2010 Q2010xP2010 QAxPA QBxPB 200x10 100x Nominal GSYH yılı baz yıl olduğu için Nominal GSYH2010 Reel GSYH2010 olur. Nominal GSYH2011 Q2011xP2011 QAxPA QBxPB 150x20 120x Nominal GSYH Reel GSYH2011 Q2011xP2010 ^ h QA2011xPA2010 QB2011xPA x10 120x Reel GSYH Nominal GSYH2011 GSYH deflatöü r 2011 Reel GSYH GSYH deflatöü r , 7500 Buna göre tüm öncüller doğrudur I. Nominal GSYH Nominal GSYH II. Reel GSYH Reel GSYH III. GSYH deflatörü 104, 2011 Doğru yanıt E seçeneğidir.

19 16. Aşağıdakilerden hangisi bir stok değişkendir? A) Gelir B) Harcama C) Sermaye miktarı D) Yatırım E) Bütçe açığı Stok değişken: Değeri zamanın bir anında belirlenen değişkenlerdir. Geçmişten o ana kadar birikerek gelir. Sermaye, para, borç, servet örnek olarak verilebilir. Sorunun A, B, D ve E seçeneğinde verilen değişkenler akım değişkendir, Akım değişkenin değeri belli bir zaman aralığında belirlenir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

20 17. Aşağıdakilerden hangisi, mal ve para piyasasının eşanlı dengede olduğu fiyat düzeyi-hasıla bileşimlerini gösterir? A) Toplam arz eğrisi B) IS eğrisi C) LM eğrisi D) Taylor Kuralı eğrisi İ İ1 D LM IS IS eğrisi, mal piyasasında dengeyi gösteren eğri, LM para piyasasında dengeyi gösteren eğri. Mal ve para piyasaları D noktasında eşanlı olarak dengeye gelir. E) Toplam talep eğrisi 0 Y1 Y P P1 D1 LM Mal ve para piyasalarının eşanlı olarak dengede olduğu fi yat hasıla bileşenlerini gösteren eğri toplam talep (AD) eğrisidir. AD 0 Y1 Y Doğru yanıt E seçeneğidir.

21 18. Denk bütçe çoğaltanının tanımı aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir? A) Devlet bütçesinde gelirleri ve giderleri aynı oranda artıran özel yatırım harcamalarının gayrisafi yurt içi hasılaya etkisini gösteren çoğaltandır. B) Devlet bütçesinde gelirler ve giderler sabitken otonom tüketim harcamalarının gayrisafi yurt içi hasılaya etkisini gösteren çoğaltandır. C) Devlet bütçesinde giderler sabitken bütçede gelirleri artırmanın gayrisafi yurt içi hasılaya etkisini gösteren çoğaltandır. D) Devlet bütçesinde gelir ve giderleri aynı miktarda artırmanın gayrisafi yurt içi hasılaya etkisini gösteren çoğaltandır. E) Devlet bütçesinde giderler sabitken bütçede gelirleri artırmanın dış ticaret dengesine etkisini gösteren çoğaltandır. Çoğaltan (Çarpan): Otonom harcamalarındaki bir birimlik bir artışın denge millî geliri kaç kat arttıracağını gösteren katsayıdır. Denk bütçe çoğaltan (çarpanı): Kamu harcamalarının (giderleri) ve vergiler (kamu gelirleri) aynı oranda değiştiğinde denge milli gelirin ne kadar değişeceğini gösteren katsayıdır. Doğru yanıt D seçeneğidir.

22 19. Etkin ücretler ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? A) Emek arzı ile talebini eşitleyen ücret düzeyinden yüksek olup işsizlik oranının artmasına neden olurlar. B) Emek arzı ile talebini eşitleyen ücret düzeyinden yüksek olup işsizlik oranının azalmasına neden olurlar. C) Emek arzı ile talebini eşitleyen ücret düzeyine eşit olup işsizlik oranının azalmasına neden olurlar. D) Emek arzı ile talebini eşitleyen ücret düzeyinden düşük olup işsizlik oranının artmasına neden olurlar. E) Emek arzı ile talebini eşitleyen ücret düzeyinden düşük olup işsizlik oranının azalmasına neden olurlar. Etkin ücret teorisinin temellerini H. Leibenstein atmıştır. Ücretlerin neden yapışkan olduğunu açıklamaya çalışan bir teoridir. Az gelişmiş ülkeler için geliştirilen bu teori 1980 lerde Keynesyen iktisatçılar tarafından gelişmiş ülkeler için uygulanmıştır. Etkin ücret, emek arzı ve emek talebi tarafından belirlenen ücret düzeyinden yüksek belirlenmektedir. Böylece reel ücretlerdeki bir artış emeğin marjinal verimliliğini arttıran bir unsur olarak ortaya çıkmaktadır. Ancak denge ücret düzeyinin üzerinde belirlendiğinden emek arzı artarken emek talebi azalmakta bu durum işsizliğe neden olmaktadır. Doğru yanıt A seçeneğidir.

23 20. Kısa dönemde fiyatların yapışkan olduğu durumda, nominal para arzındaki artış aşağıdakilerden hangisine yol açar? A) Reel para arzı düşer. B) Fiyatlar genel düzeyi düşer. C) Üretim düzeyi artar. D) İşsizlik oranı artar. E) Nominal faiz oranı yükselir. Kısa dönemde fi yatlar sabitken (yapışkanken) nominal para arzındaki bir artış ^M -h M - reel para arzını arttırır c m -. Bu durumda LM eğrisi sağa kayar. P İ İ1 İ2 D1 D2 LM1 LM2 0 Y1 Y2 IS Y Faiz oranları düşer ^. h yatırımlar artar ^I -h ve böylece üretim düzeyi (reel çıktı) artar^y -h. Doğru yanıt C seçeneğidir.

24 21. Sermayenin marjinal etkinliği ve faiz oranı ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? A) Sermayenin marjinal etkinliği, faiz oranından her zaman büyüktür. B) Sermayenin marjinal etkinliği, faiz oranından her zaman küçüktür. C) Sermayenin marjinal etkinliği, faiz oranına her zaman eşittir. D) Sermayenin marjinal etkinliği faiz oranından büyük ise yatırım yapmak kârlıdır. E) Sermayenin marjinal etkinliği faiz oranından küçük ise yatırım yapmak kârlıdır. Sermayenin marjinal etkinliği (MEC), sermaye malının bugünkü değerini sıfır kılan iskonto oranı olup yatırımdan her dönem yüzde kaç kâr sağlanacağını gösteren kavramdır. Umulan kâr oranı da denir (r). Firmalar yatırım kararı verirken piyasa faiz oranına (i) ve sermayenin marjinal etkinliğine bakarak karar verirler. MEC i ise f MEC i ise MEC i ise Buna göre sermayenin marjinal etkinliği, farz oranlarından büyükse yatırım yapmak kârlıdır. Doğru yanıt D seçeneğidir.

25 22. Beklenen enflasyon oranının % 9, beklenmeyen enflasyon oranının % 1 olduğu bir ekonomide gerçekleşen reel faiz oranı % 2 olduğuna göre, nominal faiz oranı % kaçtır? A) 3 B) 7 C) 8 D) 11 E) 12 Fısher denklemine göre, Buna göre, %2 %9 %11 Ancak beklenmeyen enfl asyon oranı %1 olduğu için Nominal faiz oranı %1 artacaktır. Bu durumda nominal faiz oranı %11 %1 % 12 olur. Doğru yanıt E seçeneğidir.

26 23. İktisat politikasını yönetenlerin, politika sonuçlarını tahmin ederken kişilerin bekleyişlerinin değişmeyeceğini varsayan modelleri kullanmasına yönelik yapılan eleştiriye ne ad verilir? A) Lucas Kritiği B) İmkânsız Üçlü C) Ockham ın Usturası D) Leontief Paradoksu E) Terkip Hatası İktisat politikasını yönetenlerin politika sonuçlarını tahmin ederken kişilerin bekleyişlerinin değişmeyeceğini varsayan modeller kullanılmasına yönelik yapılan eleştirilere Lucas Kritiği adı verilir. Lucas Kritiği, ekonomi politikalarının tasarımında geleneksel ekonometrik modellerin kullanılmasını sorgulamaktadır. Bu modeller geçmişe ait verileri kullandığından ekonomik birimlerin politikalara teşhisleri konusunda gerçekçi bir varsayım yapamamaktadırlar. Model bireylerin intibakçı beklentiler varsayımı ile oluşturulmaktadır oysa bireyler rasyoneldir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

27 24. Stokları beklemediği biçimde artan bir firma hakkında aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? A) Planlanan yatırımı artmıştır. B) Planlanan yatırımı azalmıştır. C) Gerçekleşen yatırım, planlanan yatırıma eşittir. D) Gerçekleşen yatırım, planlanan yatırımdan küçüktür. E) Gerçekleşen yatırım, planlanan yatırımdan büyüktür. Firma stoklarında beklenmedik bir artış, gerçekleşen yatırımların planlanan yatırımlardan büyük olduğunu gösterir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

28 25. Aşağıdakilerden hangisi, tahvil talep eğrisinin sağa kaymasına yol açar? (Tahvil fi yatları dikey eksende yer almaktadır.) A) Servetin azalması B) Beklenen faiz oranının artması C) Beklenen enfl asyon oranının artması D) Diğer varlıklara göre tahvilin likiditesinin artması E) Diğer varlıklara göre tahvilin risklilik derecesinin artması Tahvil, anonim ortaklıkların (veya devletin) ödünç fon temin etmek amacıyla itibari değerleri eşit ve ibareleri aynı olmak üzere çıkardıkları borç senetleridir. Tahvil talebini etkileyen unsurlar şunlardır. Servetin değişmesi Servet artarsa, tahvile talep artar ve talep eğrisi sağa kayar. Beklenen getirideki değişme Getiri artarsa tahvile talep artar ve talep eğrisi sağa kayar. Risk derecesindeki değişme, Risk azalırsa tahvile talep artar ve talep eğrisi sağa kayar. Likitide özelliğindeki değişme Likitide derecesi artarsa tahvile talep artar ve talep eğrisi sağa kayar. Bilgi edinme maliyeti Maliyet azalırsa tahvil talep artar ve talep eğrisi sağa kayar. Doğru yanıt D seçeneğidir.

29 26. Aşağıdakilerden hangisi, ticari banka bilançolarının aktifinde yer alırken TCMB analitik bilançosunun pasifinde yer alır? A) Ticari bankaların zorunlu rezervleri B) Ticari bankaların verdiği tüketici kredileri C) TCMB nin verdiği reeskont kredileri D) Ticari bankaların sahip olduğu devlet iç borçlanma senetleri E) Ticari bankaların aldığı sendikasyon kredileri Aktif Banka Bilançosu Pasif - Nakit - Karşılıklar (zorunlu rezervler) - Verilen Krediler - İştirakler - Duran Varlıklar - Menkul Kıymet Plasmanları (Hazine bonosu, Devlet tahvili) - Özsermaye - Mevduatlar - Alınan Krediler (Reeskont kredisi) - Sendikasyon Kredisi - İhtiyat Akçesi - Yüzen Fonlar Varlık (Aktif) Merkez Bankası Bilançosu Yükümlülük (Pasif) 1. Dış Varlıklar - Altın - Döviz 2. İç Varlıklar A. Nakit İşlemler Hazine Borçları Bankalara Açılan Nakit Krediler TMSF ye Açılan Krediler Diğer Kalemler B. Değerleme Hesabı C. IMF Acil Yardım Hesabı 1. Toplam Döviz Yükümlülükleri A. Dış Yükümlülükler B. İç Yükümlülükler 2. Merkez Bankası Parası A. Rezerv Para Emisyon Banka Mevduatları - Zorunlu Karşılık - Serbest Karşılık Fon Hesapları Banka Dışı Resmin Mevduatları B. Diğer Merkez Bankası Parası Açık piyasa işlemleri Kamu mevduatı Bu iki bilançoya göre soruda verilen seçenekler incelendiğinde ticari bankaların zorunlu rezervleri, banko bilançosunun aktifinde yer alırken, M B bilançosunun pasifinde yer alır. DOğru yanıt A seçeneğidir.

30 27. Paranın kullanılmadığı, malların mallarla değiştirildiği bir takas ekonomisinde 20 tane mal vardır. Buna göre, bu ekonomideki göreli fiyat sayısı aşağıdakilerden hangisine eşittir? A) 19 B) 20 C) 45 D) 190 E) 450 Paranın kullanılmadığı, malların mallarla değiştirildiği (takas ekonomisi) ekonomilerde her bir malın fi yatı diğer mallar cinsinden belirlenmektedir. N tane malın olduğu bir takas ekonomisinde fi yat sayısı şu şekilde hesaplanır: NN ^ 1h Fiyat s 2 Buna göre, N 20 ise 20. ^20 1h Fiyat s 190' d 2 Doğru yanıt D seçeneğidir.

31 28. Bir yatırımcı, nominal değeri TL olan bir yıl vadeli iskontolu bir tahvili 800 TL ye satın almıştır. Buna göre, bu tahvil için vadeye kadar verim % kaçtır? A) 4 B) 14 C) 25 D) 40 E) 50 Devletin tahvil ihracı sırasında yalnızca faiz getirisi sunması bazen istenilen miktarda borçlanmayı sağlayabilmek için yeterli olmayabilir. Böyle bir durumda diğer çıkarlar devreye sokulur. Bunlardan biri de iskontolu tahvil ihracıdır. Bu yöntemde tahvil nominal değerinin altında bir tutardan satışa sunulur. Fakat itfa tarihinde ana para ödemesi nominal değer üzerinden yapılır. Faiz getirisi nominal değer üzerinden hesaplanır. Soruda faiz oranı verilmediğine göre, bize yatırımcının ihraç farkından sağlayacağı kazanç (verim) sorulmaktadır. I. yol: Cebinden 800 TL çıkmış olan bu kişinin vade tarihinde cebine 1000 TL girecektir. Buna göre kazanç, x x 0,25 olarak h II. yol: Verim Oran i , olur. 800 Doğru yanıt C seçeneğidir.

32 29. A ve B mallarının üretimi için sadece emeğe ihtiyaç duyulmaktadır. X ve Y ülkelerinde bu mallardan bir birim üretebilmek için gerekli emek miktarı saat cinsinden aşağıdaki tabloda verilmiştir: A B X ülkesi 4 saat 3 saat Y ülkesi 1 saat 2 saat Buna göre, aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Y ülkesi, A malı üretiminde mutlak üstünlüğe sahiptir. B) Y ülkesi, B malı üretiminde mutlak üstünlüğe sahiptir. C) Y ülkesi, A malı üretiminde karşılaştırmalı üstünlüğe sahiptir. D) Y ülkesi, B malı üretiminde karşılaştırmalı üstünlüğe sahiptir. E) Y ülkesinde üretilebilecek B malı miktarı, A malı miktarından daha çoktur. Mutlak Üstünlük Teorisi (Smith): Bir ülke hangi malı diğer ülkeye göre daha az kaynak kullanarak üretiyorsa o malda mutlak üstünlüğe sahiptir. Buna göre her iki malda da mutlak üstünlüğe sahip olan bir ülke dış ticaret yapamaz. Mutlak üstünlük teorisinin bu eksikliğini D. Ricardo karşılaştırmalı üstünlük teorisi ile gidermiştir. Karşılaştırmalı Üstünlük Teorisi (D.Ricardo): bir ülke hangi malı diğer ülkeye göre daha az alternatif maliyete üretiyorsa o malda karşılaştırmalı üstünlüğe sahiptir. Karşılaştırmalı üstünlük teorisine göre üstünlüğün derecesi önemlidir. İki malda karşılaştırmalı üstünlüğe sahip olan bir ülke için üstünlük derecesi hangi malda yüksek ise o malda karşılaştırmalı üstünlüğe sahiptir. Dış ticarette, üstün olduğu malı ihraç edip, diğer malı almalıdır. Soruda verilen tablo bu bilgi altında incelendiğinde; Y ülkesi A malında karşılaştırmalı üstünlüğe sahipken (derecesi yüksek), B malında karşılaştırmalı üstünlüğe sahip değildir. (derecesi düşük) Doğru yanıt D seçeneğidir.

33 30. I. Tarifeler II. İthalat kotaları III. Kambiyo denetimi IV. Gönüllü ihracat kısıtlamaları Yukarıdakilerden hangileri, dış ticarete müdahale için kullanılan araçlardandır? A) I ve II B) I, II ve III C) I, II ve IV D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV Dış ticaret politikası araçları şunlardır: 1. Gümrük Tarifeleri (I. öncül) 2. Tarife Dışı Araçlar A. Miktar Kısıtlamaları İthalat Kotası (II. öncül) Yasaklar Döviz Kontrolleri (Kambiyo denetimi) (III. öncül) B. Tarife Benzeri Araçlar Çoklu Kur Sistemi Sübvansiyonlar C. Yeni Korumacılık Görünmez Engeller Gönüllü İhracat Kısıtlamaları (IV. öncül) 3. İhracat Sübvansiyonları 4. Bağlı Ticaret Buna göre tüm öncüller doğrudur. Doğru yanıt E seçeneğidir.

34 31. Üyeleri arasında ticareti serbestleştirip üçüncü ülkelere karşı ortak tarife uygulanmasını sağlayan, ayrıca emek ve sermaye gibi üretim faktörlerinin üye ülkeler arasında serbest dolaşımını gerektiren ekonomik bütünleşme türü aşağıdakilerden hangisidir? A) Tercihli ticaret anlaşması B) Serbest ticaret bölgesi C) Gümrük birliği D) Ortak pazar E) İkili serbest ticaret anlaşması Dış ticaret hacminin arttırılması için ülkeler arasında ekonomik birlikler oluşturulmaktadır. Oluşturulan birlikler şunlardır: 1. Tercihli ticaret antlaşması 2. Serbest ticaret bölgesi 3. Gümrük birliği 4. Ortak pazar 5. Ekonomik birlik Üyeleri arasında serbest ticaretle birlikte üçüncü ülkelere karşı ortak tarife uygulanan ve üyeler arasında üretim faktörleri (emek sermaye) dolaşımında serbest olduğu ekonomik birliğe ortak pazar denir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

35 32. İki mal ve iki üretim faktörlü bir modelde; tam istihdam koşulları altında, tek bir üretim faktörünün arzı arttığında o üretim faktörünün yoğun olarak kullanıldığı malın üretiminin artacağını, diğer malın üretiminin ise azalacağını ortaya koyan teorem aşağıdakilerden hangisidir? A) Rybczynski B) Stolper-Samuelson C) Leontief D) Singer-Prebisch E) Monopolcü rekabet İki mal ve iki üretim faktörlü bir modelde, tam istihdam koşulları altında, tek bir üretim faktörünün arzı attığında o üretim faktörünün yoğun olarak kullanıldığı malın üretiminin artacağını, diğer malın üretiminin azalacağını ortaya koyan teorem Rybczynski teoremi dir. Bu teorem faktör donanımı teorisinden hareketle geliştirilmiştir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

36 33. Gini Katsayısı aşağıdakilerden hangisini belirlemek için kullanılır? A) İşsizlik oranı B) Gelir dağılımı eşitsizliği C) Nüfusun büyüme oranı D) Dış ticaretin büyüme oranı E) Sermaye birikim oranı Gini Katsayısı: Lorenz eğrisinden hareketle geliştirilen bir katsayıdır. Bir ülkede millî gelirin ne kadar eşit dağıldığının ölçülmesinde kullanılır. Gini Katsayısı 0 ile 1 arasında değerler alır. Katsayı 1 e yaklaştıkça gelir dağılımında eşitsizlik artar. Doğru yanıt B seçeneğidir.