SÖZEL BİLDİRİLER... 1

Transkript

1

2 İÇİNDEKİLER SÖZEL BİLDİRİLER... 1 ANABABALARIN ÇOCUK YETİŞTİRMEYE İLİŞKİN TUTUMLARI VE BİLGİ DÜZEYLERİ İLE YAŞ GRUBU ÖĞRENCİLERİN KENDİLERİNİ DEĞERLENDİRMELERİ ARASINDAKİ İLİŞKİLERİN İNCELENMESİ...2 DR. HALİS ÖZERK, PROF. DR. BİNNUR YEŞİLYAPRAK ÇOCUKLARIN ANNE BABALARI TARAFINDAN TERKEDİLMELERİNİ VE KURUMLARA BIRAKILMALARINI NASIL ÖNLEYEBİLİRİZ?...4 PROF.DR. NEŞE EROL(PH.D), DOÇ.DR. ZEYNEP ŞİMŞEK (PH.D) TOPLUMSAL DUYARLILIK VE SOSYAL HİZMET MODEL PROJE ÖRNEĞİ BERRİN AKMAN, BANU YANGIN, YASEMİN USLUEL, EDA KARGI, TURGAY BAŞ, NİLGÜN ÇELEN, MURAT ŞANLI ÖNLEYİCİ SOSYAL HIZMET ÇALIŞMALARINDA SİVIL TOPLUM KURULUŞLARININ ROLÜ VE DESTEĞİ ASSOCIATE PROF. OYA GÜNGÖRMÜŞ ÖZKARDEŞ MADDE KULLANIMIYLA SAVAŞIMDA AİLE EĞİTİMİ YOLUYLA GENÇTEN GENCE DESTEK PROJESİ GÜNGÖR TOPRAK ÇABUK, YRD. DOÇ.DR. SELMA ÖNCEL, DOÇ. DR. KADRİYE BULDUKOĞLU TÜRKİYEDE UYGULANAN ANNE-BABA EĞİTİM PROGRAMLARI FATMA ÖZDOĞAN BABA DESTEK PROGRAMI (BADEP) PROGRAM ADI: BABA DESTEK PROGRAMI (BADEP) TÜRKİYE DE EVSİZLER SORUNU VE SOSYAL HİZMET ASSOC. PROF. VEDAT IŞIKHAN ALMAN ÇOCUK VE GENÇLİK YARDIM KANUNU NA GÖRE GENÇLİK YARDIMININ ÖNLEYİCİ HİZMETLERİ PROF. DR. EMİNE AKYÜZ YASALARLA ÇOCUĞU NASIL KORURUZ?...58 AV. TÜRKAY ASMA

3 EVLİLİK PROBLEMLERİ, SOSYAL VE FİZİKSEL ÇEVRE İLE ÇOCUK SAĞLIĞI ETKİLEŞİMİNDE SOSYAL HİZMETLERİN ÖNEMİ ASSOC. PROF. DR. M. METIN DONMA, PROF. DR. ORKİDE DONMA AİLENİN KORUNMASI VE DESTEKLEMESİNDE VE AİLE İLE İLGİLİ SOSYAL HİZMETLERDE UYGULAMALI SOSYOLOJİNİN KATKI VE İŞLEVLERİ ASSOC.PROF. VEHBI BAŞER, PHD GÖÇ EDEN AİLELERİN İLKOKULA GİDEN ÇOCUKLARININ SOSYAL UYUM VE BECERİLERİNİN İNCELEMESİ UZM. ŞEHNAZ CEYLAN, UZM. MÜNEVVER CAN YAŞAR, PROF. DR. ESRA ÖMEROĞLU, YRD. DOÇ. DR. ADALET KANDIR AİLE VE TÜRKİYE DİYANET VAKFI, KADIN FAALİYETLERİ MERKEZİ AYŞE SUCU ZİHİNSEL ENGELLİ ÇOCUKLARIN NİSONGER ÇOCUK DAVRANIŞ DEĞERLENDİRME FORMU NA GÖRE İNCELENMESİ ÖĞR.GÖR.DR. ARZU YÜKSELEN, PROF.DR. PINAR BAYHAN KORUNMAYA MUHTAÇ AYLIK BEBEK VE ÇOCUKLARIN SOSYAL DUYGUSAL GELİŞİMLERİNİN SOSYAL DUYGUSAL DEĞERLENDİRME ARACININ ALT ÖLÇEKLERİNE GÖRE İNCELENMESİ DENİZ SOLAK, YARD.DOÇ.DR. ADALET KANDIR ÜNİVERSİTELİ GENÇLERİN BAKIŞ AÇISIYLA AİLE İÇİ SORUNLAR ARŞ.GÖR.UZM.EDA KARGI, PROF.DR.BERRİN AKMAN KORUNMAYA MUHTAÇ ÇOCUKLAR KAPSAMINDA YENİ BİR MODEL ÖNERİSİ: KORUYUCU OKUL (ELAZIĞ İLİ ÖRNEĞİ, TÜRKİYE) YRD.DOÇ.DR. NURİYE SEMERCİ, PROF.DR. Y. CEMALETTİN ÇOPUROĞLU, YRD.DOÇ.DR. ÇETİN SEMERCİ, ARŞ.GÖR. ALİ SIRRI YILMAZ TAM VE PARÇALANMIŞ AİLEYE SAHİP OLAN ÇOCUKLARIN DEPRESYON DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ PROF. DR. NERIMAN ARAL, ASSOC. PROF. DR. FIGEN GÜRSOY, MA SC. HATICE DİZMAN ÜNİVERSİTE GENÇLİĞİNİN EVLİLİĞE HAZIRLIK İLE İLGİLİ DÜŞÜNCELERİNİN İNCELENMESİNE YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA YRD.DOÇ.DR. HAVİSE GÜLEÇ, ÖĞR.GÖR. DİLFİRUZ CÖMERT, SHU. HÜSEYİN MEHMET BAYCIK

4 ERGENLİK DÖNEMİNDE ÇOCUĞU OLAN EBEVEYNLERİN AİLE ORTAMLARINI ALGILAMALARININ İNCELENMESİ ASSOC. PROF. DR. FIGEN GÜRSOY, RES. ASS. MÜDRIYE YILDIZ BIÇAKÇI ANNE-BABALARIN OKUL ÖNCESİ EĞİTİM KURUMU SEÇİMLERİ ÜZERİNE ANNE-BABAYA İLİŞKİN ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLERİN ETKİSİNİN İNCELENMESİ DOÇ. DR. AYSEL KÖKSAL AKYOL, BİL. UZM. VUSLAT OĞUZ,NESRİN YILGIN AİLE İÇİ İLETİŞİMDE TELEVİZYONUN ROLÜ ÖĞR.GÖR.ZEYNEP AYDIN YILMAZ POSTER BİLDİRİLER KÜRESELLEŞMENIN TÜRKIYE DE YOKSUL AILELERE YÖNELİK HİZMET SUNAN KURUMLARA YANSIMALARI DOÇ. DR. SONGÜL SALLAN GÜL, DOÇ. DR. HÜSEYIN GÜL AİLE MAHKEMELERİNİN İŞLEYİŞİNDE UZMANLARIN ROLÜ ÖMER MAVI, ASLI ÇERI, GÜNGÖR TOPRAK ÇABUK TÜRKİYE DE SIĞINMACILARA VE MÜLTECİLERE YÖNELİK SOSYAL HİZMETLER SOCIAL WORKER ÖNDER BETER SOSYAL YAPILANDIRMACILIK VE SOSYAL HİZMET: NE ÇEŞİT BİR İLİŞKİ? FATIH ŞAHİN SOSYAL POLİTAKALARDA TEMEL ÇÖZÜM ÜNİTESİ OLARAK AİLE SADIK GÜNEŞ KRİZ, KRİZE MÜDEHALE VE KRİZ TERAPİ DR. UĞUR ÖZDEMİR ÇOCUKLARA DOĞRU BESLENME ALIŞKANLIKLARI KAZANDIRMADA AİLENİN ROLÜ ARŞ. GÖR. DR. YASEMİN DEMİRCİOĞLU, PROF. DR. SIDIKA BULDUK BOŞANMIŞ BİREYLERİN, BOŞANMAYA UYUM DÜZEYLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ UĞUR ÖZDEMİR, ARİF LAÇİN, TALİP YİĞİT, SEMRA SARUÇ, AYTEN KAYA KILIÇ

5 AİLE DEĞERLENDİRMEDE HARİTALAMA DR. UĞUR ÖZDEMİR KÜRESELLEŞME SÜRECİNDE TOPLUM TEMELLİ BAKIM ANLAYIŞI VE SOSYAL HİZMET: TÜRKİYE ÖRNEĞİNDE BİR MODEL ÖNERİSİ ARŞ. GÖR. MEHMET ZAFER DANIŞ, SHU YASEMİN DANIŞ AİLEYİ TEHDİT EDEN YENİ BİR TEHLİKE: SANAL İLİŞKİLER MEHMET KARACA ÇOCUK VE ADOLESANLARDA GÖRÜLEN YEME BOZUKLUKLARININ PSİKOLOJİK YÖNDEN İNCELENMESİ ARŞ. GÖR. DR. AYŞE DİLEK ÖĞRETİR, ARŞ. GÖR. DR. YASEMİN DEMİRCİOĞLU ARŞ. GÖR. DR. NURCAN YABANCI KÜRESEL RİSK TOPLUMUNDA SOSYAL HİZMETLERİN ÖNEMİ YRD.DOÇ.DR. VEHBİ BAYHAN BOŞANMIŞ AİLEDEN GELEN ÇOCUKLAR ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA UĞUR ÖZDEMİR, ARİF LAÇİN, TALİP YİĞİT, SEMRA SARUÇ, AYTEN KAYA KILIÇ AVRUPA BİRL İĞİNE UYUM SÜRECİNDE ÇIRAKLIK EĞİTİMİ: ÇALIŞAN ÇOCUKLAR DOÇ.DR. MEHMET TAŞPINAR LÖSEMİ HASTASI OLAN ÇOCUĞA SAHİP ANNELERİN KAYGI DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ DR. AYHAN BABAROĞLU, DOÇ. DR. GÜLEN BARAN HUZUREVİNDE KALAN YAŞLILARIN CİNSİYET FARKLILIKLARINA BAĞLI SOSYAL DIŞLANMA SÜREÇLERİ ELİF GÖKÇEARSLAN, BİLGE ÖNAL DÖLEK KÜRESELLEŞME AİLE VE DEĞİŞEN ALIŞKANLIKLARIMIZ YRD. DOÇ. DR. SALİH ZEKİ GENÇ KÜRESELLEŞME SÜRECİNİN AİLE BİRLİĞİNE ETKİLERİ (AİLE SOSYOLOJİSİ AÇISINDAN BİR DEĞERLENDİRME) YRD. DOÇ. DR. YELDA SEVİM, SELİN ÜNAL KÜRESELLEŞME BAĞLAMINDA TÜRKİYE DE SOSYAL POLİTİKALARIN DÖNÜŞÜMÜ MEHMET FATİH AYSAN

6 KÜRESELLEŞME VE TASARRUF İLİŞKİSİ RÜŞTÜ ILGAR ENGELLİ BİREYLERDE SOSYAL KABULÜN ÖNEMİ BİR ÖRNEK OLAY DR. ALİ CİVELEK KÜRESELLEŞEN DÜNYADA SOSYAL HİZMETLER VE ÇOCUK ESİRGEME KURUMLARINDA YARATICI DRAMANIN GEREKLİLİĞİ ÖĞR.GÖR. ARZU BAYINDIR YABANCI BİLDİRİLER INTERNATIONAL SOCIAL SERVICE: A WITNESS AND AN ACTOR IN THE SOCIAL DEVELOPMENT IN TODAY S GLOBALIZING WORLD PROF. DR. RAINER FRANK THE HAGUE CONVENTION OF 1996: A MAJOR IMPROVEMENT IN THE PROTECTION OF CHILDREN S RIGHTS, AN OPPORTUNITY AND A PRIORITY FOR INTERNATIONAL SOCIAL SERVICE VINCENT FABER INTERNATIONAL SOCIAL SERVICE COUNSELLING SERVICES TO CROSS-CULTURAL FAMILIES : A TOOL FOR PREVENTATION CHRİS KONDOYAMİ THE REPRESENTATIVE OF THE CHILD IN THE GERMAN FAMILY COURT PROCEDURE INGRİD BAER THE IMPORTANCE OF PROVIDING ALL THE PARTIES INVOLVED IN ADOPTION, I.E. THE ADOPTION TRIANGLE, WITH SOCIAL COUNSELLING.446 HANS VAN HOOFF PERMANENCY PLANNING IN INDONESIA POST DECEMBER 26, 2004 SOUTHEAST ASIA TSUNAMI JOANNE SELINSKE PROTECTING CHILDREN WITHOUT PARENTAL CARE AT GLOBAL AND LOCAL LEVELS CHRISTINA BAGLIETTO ISS UK FAMİLY REUNİON PROJECT NADINE SCHMITT CONFLICT MANAGEMENT - AN APPROACH TO INTERCOUNTRY FAMILY CONFLICTS? SEBASTIAN REGITZ

7 THE INTERNATIONAL PARENTAL CHILD ABDUCTION SERVICE OF INTERNATIONAL SOCIAL SERVICE AUSTRALIAN BRANCH SANDRA DE SILVA POST ADOPTION SERVICES IN HUNGARY JÚLIA ANDRÁSI DR. INTERNATIONAL SOCIAL SERVICE, ITS ROLE IN THE CURRENT SOCIAL CONTEXT AND ITS FUTURE IN THE LIGHT OF THE EXPERIENCE OF THE ITALIAN BRANCH MRS CRISTIANA FABRETTI IMPORTANCE OF PROTECTIVE AND PREVENTIVE SOCIAL SERVICES TO ELIMINATE DOMESTIC VIOLENCE IN AZERBAIJAN AYTAKIN HUSEYNLI WE LIVE İN THE AGE OF THE REFUGEE, THAT IS LOUIS MINSTER HOLLANDA DA GÖÇMENLERDE GÖRÜLEN AİLEVİ SORUNLAR VE BUNLARA SUNULAN SOSYAL HİZMETLER MURAT CAN K.K.T.C DE SOSYAL HİZMETLERİN GELİŞİMİ: SIDIKA ÖZDOĞAN ENGELLİ BİREYLERE SAHİP AİLELERİN TEMEL GEREKSİNİMLERİ İLE ENGELLİ BEREYLERE YÖNELİK POLİTİKALAR ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ ASSOC. PROF. MESUDE ATAY

8 SUNUŞ Sosyal hizmetler; artan, değişen ve gün geçtikçe çeşitlilik arz eden sosyal sorunları en aza indirgemek, bireylerin gelişimlerine ve toplumun değişen koşullarına uyum sağlamalarına destek olmak, sosyal bilinci geliştirmek, toplumdaki dezavantajlı kesimlere gereksinimleri doğrultusunda katkıda bulunmak gibi amaçlara sahiptir. Bu nedenlerle bir toplumun çağdaş bir görünüme kavuşmasında önemli rol ve işleve sahip olan sosyal hizmetlerin geliştirilmesi her toplum için büyük bir öneme sahip bulunmaktadır. Yine Sosyal hizmetlerin önem taşıyan amaçlarından biri de, insan haklarını güvence altına almaktır. Eşitlik, güvenlik, özgürlük, bütün insanların bedensel bütünlüğü ve insanlık onuru konusundaki hak ve prensiplerin tüm toplum için de uygulanmasının acil bir gereklilik olduğu gerçeğinden hareketle hizmet veren Bakanlığıma bağlı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu nun çok önemli görevleri vardır. Dünyada ve ülkemizde yaşanan hızlı değişimler sonucunda meydana gelen ve toplumsal yaşamı son derece olumsuz bir şekilde etkileyen köyden kente göç, beraberinde; nüfus artışı, yoksulluk, gecekondulaşma gibi sorunların yoğunlaşmasına sebep olarak ülke kalkınmasına ket vurmaktadır. Tüm bunlar aile kurumunu derinden etkilemekte, var olan değerler sistemini altüst etmektedir. Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu; Sosyal devlet anlayışının gereklerini yerine getiren temel kurumlardan birisidir. Çocuk, genç, kadın, özürlü ve yaşlılarımıza sürekli koruma ve bakım hizmeti götüren Kurum ayrıca sosyal yardım, evlat edindirme ve koruyucu aile hizmetlerini de yürütmektedir. Birinci Uluslararası Sosyal Hizmetler Sempozyumunun; yurt içi ve yurt dışından gelen katılımcıların sosyal hizmet alanındaki uygulamalarında farklı bakış açılarını ortaya koymaları, uygulamalarda yaşanan sorunlarını paylaşmaları ve çözüm önerilerini sunmaları açısından büyük yarar sağladığını düşünüyorum. Birincisini düzenlediğimiz Uluslararası Sosyal Hizmetler Sempozyumu nun; sosyal hizmetlerin daha etkili bir düzeye kavuşturulmasında önemli katkılar sağlayacağına olan inancımı ifade eder, bu yayımın faydalı olmasını diler hepinize saygı ve sevgilerimi sunarım. Nimet ÇUBUKÇU Devlet Bakanı

9 ÖNSÖZ Küreselleşen dünyamızda özellikle iletişim ve teknoloji alanındaki gelişmeler bir yandan insanlara yeni imkanlar yaratırken diğer yandan yoksulların gelir dağılımındaki eşitsizlik gibi bir takım sorunların ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Ekonomide yaşanan büyük değişimler tüm dünyada yoksulluğun gelir dağılımındaki eşitsizliği giderek arttırmaktadır. Yeni ekonomik uygulamalar küreselleşmenin etkisiyle ülkemizdeki var olan sorunların artmasına ve yeni sosyal sorunların ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Bu olumsuzluktan etkilenenler başta çocuk olmak üzere kadın, yaşlı ve özürlü gruplardır. Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü özellikle dezavantajlı gruplar içerisinde yer alan çocuk, genç, kadın, yaşlı ve özürlü bireylere yönelik koruyucu, önleyici, eğitici, tedavi ve rehabilite edici hizmetleri sunmaktadır. Hizmet alanımıza giren tüm bireylerin kendi aile ve sosyal çevresinde bakımı ve desteklenmesi ana hedefimiz olup, korunmaya muhtaç çocuklar hizmetlerimizin temelini oluşturmaktadır. Her türlü destek mekanizmalarına rağmen çocuğun aile ortamında bakımının sağlanamadığı durumlarda kuruluş bakımı hizmeti verilmektedir. Bugüne kadar uygulanmış olan koğuş tipi bakım tarzının çocuklarımızın gelişiminde yarattığı olumsuz etkiler nedeniyle 8 ila 10 çocuğun kaldığı sevgi evleri modeli geliştirilmiştir. Kuruluşlarımızda standardizasyonun sağlanması amacıyla 8 çocuğa 1 bakıcı anne uygulaması başlatılmıştır. Sunulan hizmetin niteliğini artırmak amacıyla; hizmet alımı yoluyla sağlanan personelin çocuk gelişimi konusunda eğitim ya da sertifika almış kişiler arasından seçilmesine özen gösterilmiştir. Sorunların ortaya çıkmadan önlenmesi amacıyla çağdaş sosyal hizmet politikaları bağlamında birey aile ve topluma yönelik sunduğumuz koruyucu-önleyici, eğitici-geliştirici, tedavi ve rehabilite edici hizmet modelleri uygulamasında daha etkili ve verimli olabilmesi için dünyadaki örnek uygulamaların paylaşılması büyük önem taşımaktadır. Bu bağlamda uluslar arası katkı ve katılımla ilk defa düzenlenen bu sempozyumun sosyal hizmet alanında çalışan her bireyin bilgi ve bilinç düzeyini yükseltmesi dileği ile saygılar sunarım. İsmail BARIŞ Genel Müdür

10 Prof.Dr.Sevil ATAUZ Prof.Dr.İlhan TOMANBAY Prof.Dr.Aliye MAVİLİ AKTAŞ Doç.Dr.Ayşen GÜRCAN BİLİM KURULU ÜYELERİ OTURUM BAŞKANLARI 1. Oturum Başkanı : Prof.Dr.Aliye MAVİLİ AKTAŞ 2. Oturum Başkanı : Prof.Dr.Sevil ATAUZ 3. Oturum Başkanı : Doç.Dr.Ayşen GÜRCAN 4. Oturum Başkanı : Prof.Dr.İlhan TOMANBAY 5. Oturum Başkanı : Prof.Dr.Sevil ATAUZ 6. Oturum Başkanı : Prof.Dr.Aliye MAVİLİ AKTAŞ 7. Oturum Başkanı : Doç.Dr.Ayşen GÜRCAN Saygıdeğer Bilim Kurulu Üyelerine ve oturum başkanlarına desteklerinden ve çalışmalarından dolayı teşekkürü borç biliyor saygılarımızı sunuyoruz.

11 SÖZEL BİLDİRİLER ANABABALARIN ÇOCUK YETİŞTİRMEYE İLİŞKİN TUTUMLARI VE BİLGİ DÜZEYLERİ İLE YAŞ GRUBU ÖĞRENCİLERİN KENDİLERİNİ DEĞERLENDİRMELERİ ARASINDAKİ İLİŞKİLERİN İNCELENMESİ Dr. Halis ÖZERK Prof. Dr. Binnur YEŞİLYAPRAK Bu araştırmada, öncelikle anne-babaların çocuk yetiştirmeye ilişkin tutumları ve anne-babalık bilgi düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi ve çocukların kendilerinde tanımladıkları davranış problemleri ile ilişkisini araştırmak amaçlamıştır.

12 Çalışma 360 annebaba ve 360 ergen olmak üzere 720 kişilik bir grup üzerinde gerçekleştirilmiştir. Araştırma gruplarından biri olan anne-babaların çocuk yetiştirmeye ilişkin tutumlarının temel demografik özellikler ve bazı değişkenler (örneğin çocuk sayısı gibi) ile ilişkisi ele alınmıştır. Bu bağlamda anne babalara PARI (Aile Hayatı ve Çocuk Yetiştirme Tutum Ölçeği) uygulanmıştır. Anne babaların, hamilelikten ergenlik dönemi sonuna kadarki süreçte anne babalık bilgi düzeylerini ölçmek amacıyla da bir test geliştirilmesi hedeflenmiş ve ABBT (Annebabalık Bilgi Testi) geliştirilerek anne babalara uygulamıştır. ABBT ile ölçülen anne babaların bilgi düzeyleri de temel demografik özellikler ve bazı değişkenler bakımından incelenmiştir. Diğer araştırma grubu olarak yaş grubu öğrenciler ele alınmış ve bu öğrencilerin kendilerinde değerlendirdikleri davranış problemlerinin neler olduğu YSR (Ergenlerde Davranış Değerlendirme Ölçeği) ölçeği ile belirlenmeye çalışılmıştır. Bu problemlerin cinsiyet, sosyoekonomik düzey ve kardeş sayısı ile ilişkisine bakılmıştır. Bunun yanı sıra anne-babaların çocuk yetiştirmeye ilişkin gerek tutumlarının gerekse bilgi düzeylerinin yaş grubu öğrencilerin kendilerinde değerlendirdikleri davranış problemleri üzerinde anlamlı bir etkiye sahip olup olmadığı sorgulanmıştır. Çalışmada deneysel işlem yapılmayıp var olan durum betimlenmeye çalışıldığı için, İlişkisel Tarama Modeli kullanılmıştır. Anne babaların tutumları ve bilgi düzeylerinin değişkenlerle ilişkisine ilişkin elde edilen veriler, SPSS ortamında aritmetik ortalama ve standart sapma kullanılarak betimlenmiştir. Gruplar arasında, bağımlı değişkenlere ilişkin farklar için; iki grup için t testi, üç ve daha fazla gruplar için de varyans analizi kullanılmıştır. Anne babaların tutumları ve bilgi düzeylerinin yaş grubu öğrencilerinin kendilerinde tanımladıkları problem davranışlarla ilişkisini incelemek için ise çoklu regresyon analizi kullanılmıştır. SPSS ortamında yapılan istatistiksel değerlendirmeler sonucunda, Anne babaların, bütün tutum alt boyutlarında, PARI ölçeği ortalama puanlarının gerisinde kaldıkları, ağırlıklı olarak koruyucu, ve baskıcı tutum en az olarak da demokratik tutum sergiledikleri görülmüştür. Anne babalık bilgisi boyutunda ise; anne babaların ABBT nden vasat (orta) sayılabilecek puanlar aldıkları, bilgi kaynakları bakımından da en fazla geleneksel bilgiye daha sonra magazinsel, en az olarak da bilimsel bilgiye sahip oldukları görülmüştür. Problem davranış boyutunda ise, yaş grubu öğrencilerin kendilerinde değerlendirdikleri problem davranışlar açısından YSR ölçeğine göre hiçbir alt boyutta klinik düzeyde problem davranış puanı elde edilmemiştir. Anne babaların gerek tutum ögelerinin ve gerekse bilgi düzeyi ögelerinin, çocuklarının kendilerinde değerlendirdikleri davranış problemlerini istatistiksel olarak anlamlı düzeyde belirlemediği görülmüştür.

13 ÇOCUKLARIN ANNE BABALARI TARAFINDAN TERKEDİLMELERİNİ VE KURUMLARA BIRAKILMALARINI NASIL ÖNLEYEBİLİRİZ? Prof.Dr. Neşe EROL(Ph.D) * Doç.Dr. Zeynep ŞİMŞEK (Ph.D) ** Anne babalarından ayrı, çocuk yuvalarında yaşamak durumunda olan bebek ve küçük çocuklar; gelişimsel gecikme, fiziksel gecikme,bağlılık gelişimi ve nöral atrofi açısından büyük risk altındadırlar. Araştırmacılar, yuvalarda büyüyen çocuklarda psikiyatrik semptomların görülme sıklığının yüksek olduğunu ve ciddi olarak uyaran yoksunluğu çeken bu çocuklarda otizm benzeri davranışların da görüldüğünü vurgulamışlardır ( Ellis ve ark. 2004; Rutter ve ark. 1999). Anne baba yerine geçebilecek süreklilik gösteren ve bire bir ilişkinin olmadığı ortamlarda bebeklerin ve küçük çocukların yaşadıkları İHMAL in şiddet ile eşdeğer olduğu da çalışmalarla ortaya konmuştur (Balbernie 2001; Brown 2002). Bebekler ve küçük çocuklar, onları koruyan kollayan, öpüp koklayan, kendisiyle konuşan, sinyallerine, mesajlarına uygun yanıtlar veren duyarlı ve onlar için özel olan bir kişiye gereksinim duyarlar. Duyarlı bir bakıcı ve güvenli bağlılıklar beyin gelişimini destekler. Araştırmalar, beyin gelişiminin en hızlı ve duyarlı olduğu dönemin 0-3 yaşlar arasında olduğunu ortaya koymaktadır (Zeanah 2000) Avrupa Birliğinin, Dünya Sağlık Örgütü ve İngiltere de bulunan Birmingham Üniversitesi tarafından 2002/2003 yılları arasında yürütülen ve Türkiye nin de içinde bulunduğu 33 ülkeyi kapsayan Daphne Programı kapsamında yaklaşık yaş ve altı çocuğa yuvalarda bakım verildiği saptanmıştır. Çalışma sonunda, yıllardır yapılan araştırmalarda da ortaya konulduğu gibi 3 yaş ve altında olan HİÇBİR çocuk ona bire bir bakım veren bir kişi olmadan yuvada kalmamalıdır denilmektedir. Acil durumlarda 3 aydan fazla olmamak koşulu ile yüksek-nitelikli yuvaların kullanılabileceği vurgulanmıştır. Toplum olarak hepimizin; bebeklerin ve küçük çocukların sesi olabilme ve onların haklarına sahip çıkma sorumluluğumuz vardır. Ayrıca bebekleri ve küçük çocukları koruma görevimiz vardır. Riskleri bile bile halen bebek ve küçük çocukları yuvalarda tutacak mıyız? Acil önlemler alma zamanı gelmedi mi? Önleme çalışmalarına hız verme zamanı gelmedi mi? Önleme çalışmalarını nasıl yürütebiliriz? Var olan sistem içerisinde neler yapabiliriz? Halen yaygın olan hizmet sunum sistemi açısından durum değerlendirildiğinde, hizmetlerin çoğunlukla sorun ortaya çıktıktan sonra verilmeye çalışıldığı, sorunu önlemeye yönelik hizmetlerin etkinliğinin, ulaşılabilirliğinin ve * Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları AD ** Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı AD

14 kapsamının yetersiz olduğu bilinmektedir. Oysa gerek ulusal, gerekse uluslararası bağlayıcı nitelikteki yasa ve sözleşmelerde ve sahip olunan politikalarda önceliğin koruyucu hizmetlere yönelik olması gerektiği belirtilmektedir. Önleyici/koruyucu çalışmalar arasında; sağlıklı evlilik birlikteliğinin kurulması, evliliği sağlıklı sürdürmenin sağlanması, ailelerin çocuk yetiştirme sorumluluk ve bilincinin yükseltilmesi, ergen gebeliklerin önlenmesi, risk altındaki ailelerin erken dönemde saptanması ve gerekli desteğin verilmesi gibi sıklıkla benimsenen yaklaşımlar yer almaktadır. Korunmaya muhtaç çocuklar açısından örneklenecek olursa, her çocuğun en temel hakkı kendi öz ailesinin yanında, anne babasıyla birlikte, sağlıklı bir ortamda büyümesidir. Hızla artan korunmaya muhtaç çocuk sayımızı azaltmak ve çocuğun temel haklarını verebilmek için çocuğun korunmaya muhtaç duruma gelmesini önlemek, birincil koruma kapsamında temel yaklaşımdır. Birincil koruma hizmetleriyle, korunmaya muhtaç çocuk sayısını azaltabilirsek, korunmaya muhtaç duruma gelen çocuklar için de sunulan hizmetlerin nicelik ve niteliğini yükseltebiliriz. Başta Anayasa olmak üzere, tüm hizmet alanlarındaki yasal düzenlemelerde önleyici hizmetler yer almaktadır Sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu nun 9. maddesi, b bendinde de Öncelikle çocuğun aile içinde yetiştirilmesi ve desteklenmesi için aileye eğitim, danışmanlık ve sosyal yardımlarla güçlendirmek,. maddesi yer almaktadır. Bunun için aile danışma merkezleri, toplum merkezleri gibi kuruluşlar açılmış ve açılmaya devam etmektedir. Ancak ailenin değerlendirilmesine bütüncül yaklaşılıp, topluma dayalı risk yaklaşımı temelinde sorunun çözümlenmesi hedeflendiğinde, sosyal hizmetlerin başta sağlık, eğitim olmak üzere tüm sektörlerle birlikte çalışabilecek yapılanmayı kurması gerekmektedir. Böylece hem iş gücü ve zaman açısından, hem de daha maliyet etkin bir yöntem olacağı düşünülmektedir. Sözü edilen bu model Sağlık Bakanlığı tarafından yılları arasında proje danışmanı Neşe Erol tarafından pilot çalışma olarak Ankara da başlatılmış, yılları arasında ise 9 ilde uygulanmıştır. Temel Sağlık Hizmetleri yoluyla Çocuğun Psiko-Sosyal Gelişiminin Desteklenmesi adıyla uygulanan bu hizmet modelinde, kurumlar arası işbirliğinin ve çocuğun sağlığına bütüncül yaklaşımın başarılı bir örneği sunulmuştur (Erol ve ark. 1997; Erol 1999; Şimşek 2001). Temel amacı, öncelikle gebe ruh sağlığını desteklemek, sağlıklı çocuk yetiştirmek ve risk altındaki çocuk sayısını azaltmak olan bu modelde, sağlık ocağı bölgesinde hekim, hemşire, ebe, sosyal hizmet uzmanı ve psikolog dan oluşan ekip hizmeti oluşturulmuştur. Ekibin her üyesi kendi rolünü yerine getirmiştir. Böylece suça itilmiş, madde kullanan, sokakta yaşayan, engelli duruma gelmiş, ihmal ve istismar edilmiş çocuk sayısının azalmasına yönelik planlı çalışmalar gerçekleştirilmiştir. Benzer modelin Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu na bağlı Toplum Merkezleri ve halen işlevselliğini sürdüren Sağlık Ocakları (aile hekimliği sisteminde Toplum Sağlığı Merkezleri adı altında değiştirilmiştir), Ana-Çocuk Sağlığı Merkezleri tarafından sürdürülebilir bir yapıda gerçekleştirilmesinin gelecek için umut vereceği düşünülmektedir. Elbette önleyici amaçlarla gerçekleştirilen, kamu ve sivil toplum kuruluşlarının uyguladığı bir dizi proje bulunmaktadır. Önemli olan risk gruplarını belirleyerek, erken çocukluk eğitimi, ev ziyaretleri yoluyla ailenin desteklenmesi, hizmetlere ulaşılabilirliği arttıran uyarı sistemlerinin kurulması gibi proje niteliğindeki çalışmaların etkisi kesinleşenleri hizmet programına dönüştürmek ve yasal düzenlemelerimizde tanımlanan işlevleri proje adıyla başlatmayıp var olan hizmetlerin etkinliğini arttırmaktır. Ne yazık ki proje bittiğinde görevlerimizde beraberinde ortadan kalkmaktadır. Birincil koruma çalışmalarıyla, korunmaya muhtaç çocuk sorununu tamamen ortadan kaldırmamız mümkün olmamakla birlikte, sorunun kontrol altına alınması sağlanabilir. Sorun ortaya çıktıktan sonra ise, ikincil koruma çalışmalarını planlayıp uygulamamız gerekmektedir. Bu aşamada önceliğin yuva ve yurt bakımına değil, koruyucu aile ve evlat edinme hizmetine verilmesi gerekmektedir. Yapılan çalışmalar değerlendirildiğinde, koruyucu aile yanında büyüyen çocukların davranışsal sorunlarının yuva ve yurtlarda büyüyenlere göre daha az olduğu

15 saptanmıştır. Ancak, koruyucu aile sisteminin başarıya ulaşması, düzenli kayıt sisteminin kurulması, aile eğitimlerinin sürekliliği, çocuğu aile yannda izleyebilecek nicelik ve nitelikte meslek elemanı ile sağlanabilmektedir (Şimşek 2004; Erol ve ark., 2005; Üstüner ve ark., 2006). İkincil koruma kapsamında, küçük ev modellerinin de uygulanması bir çözüm olabilir. Ancak unutulmaması gereken, çocuğun birebir ilişki içinde anne-baba modelleriyle büyümesinin sağlanmasıdır. Toplum olarak hepimizin bebeklerin ve küçük çocukların sesi olabilme ve onların haklarına sahip çıkma sorumluluğumuz vardır. Ayrıca bebekleri ve küçük çocukları koruma görevimiz vardır. Sonuç olarak, sosyal sorunlara birincil, ikincil ve üçüncül koruma düzeyinde yaklaşmamız ve önceliği birincil koruma alanına vererek kaynaklarımızı ve hizmet sunum sistemimizi bu yönde yapılandırmamız sorunlarımızla başa çıkma gücümüzü arttıracaktır. Amaçlarımıza ulaşmada önümüzde uzun bir yol var ancak atacağımız her insanca adım bizlere daha zengin ve anlamlı bir yaşam sunacaktır. Kaynaklar Balbernie R (2001). Circuits and circumstances: The neurobiological consequences of early relationship experiences and how they shape later behavior.. Journal of Child Psychotherapy, 27, Brown K D (2002). Child Protection. In M.Rutter & E Taylor (Eds). Child and Adolescent Psychiatry (4th Edition p: ). Blackwell Science. Ellis H D, FisherP.A, Zaharie S (2004). Predictors of disruptive behavior, developmental delays, anxiety, and affective symptomatology among institutionally reared Romanian children. J.Am. Acad Child Adolesc.Psychiatry,43: Erol N (1996).Anne-baba el kitabı. Çocuğun Psikososyal Gelişimi Açısından Temel Mesajlar. Sağlık Bakanlığı Yayınları, Ankara. Erol N., Z. Şimşek., İ. Erten İ (1997). "Önleyici Çalışmalar: Anne-Baba-Bebek İlişkisini Güçlendirme ve Çocuğun Psikososyal Gelişimini Temel Sağlık Hizmetleri Yoluyla Destekleme Projesi. Farklılıkla Yaşamak: Aile ve Toplumun Farklı Gereksinimleri Olan Bireylerle Birlikteliği. (Ed: A. N. Karancı), Türk Psikologlar Derneği Yayınları, Ankara ( ). Erol, N. (1999). Çocuğun Psikolojik Gelişimini Temel Sağlık Hizmetleri Yoluyla Destekleme. Türk Pediatri kurumu XXXV. Ulusal Pediatri Kongresi Çocuklarımız İçin Parlak Gelecekler. Kongre Kitabı, s: Erol N (2004). Yuvalar ve yurtlar sorunun mu yoksa çözümün mü parçası? Koruma Altındaki Çocuklar; Prof. Dr. Mualla Öztürk Anısına XVII. Sempozyum Sunuları Şubat 2004 (Yayına hazırlayan Runa Uslu). Ankara Üniversitesi Çocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Yayınları. Yayın no: IX. Ankara Üniversitesi Basımevi, Erol N, Şimşek Z, Üstüner S (2005) Çiçekli Dünyamda Elimi Yalnız Bırakma; Dünyada ve Türkiye de Çocuk Koruma Sistemleri; Kurum Bakımı, Koruyucu Aile ve Evlat Edinme. Ümit Matbaacılık. Ankara.

16 European Commission Daphne Programme in collaboration with the World Health Organization Regional Office for Europe & The University of Birmingham, UK(2005). Mapping the number and characteristics of children under three in institutions across Europe at risk of harm. Birmingham, UK. Rutter M, Anderson-Wood L, Beckett C, Bredenkamp D, Castle J, Groothues C, Kreppner J, Keaveney L, Lord C, O Connor T G & The English and Romanian Adoptees Team (1999). Quasi-autistic patterns following severe early global privation. Journal of Child Psychology & Psychiatry, 40 (4), Şimşek, Z. Massachusetts Koruyucu Aile Sistemi Deneyimleri, Sosyal Hizmet Sempozyumu (2004). Türkiye de Sosyal Hizmet Uygulamaları İhtiyaç ve Sorunlar. 4-6 Kasım 2004, Alanya. Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Sosyal Hizmetler Bölümü, Bildiri Özetleri, 74. Şimşek Z (2001). Çocuk Hakları Açısından Temel Sağlık Hizmetlerine Yaklaşım ve Sosyal Hizmet, Sosyal Hizmette Yeni Yaklaşımlar ve Sorun Alanları:Prof. Dr. Nihal Turan a Armağan, Ankara.; Üstüner S, Erol N, Şimşek Z (2006). Koruyucu Aile Bakımı Altındaki Çocukların Davranış ve Duygusal Sorunları. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi; 12 (3); Zeanah C.H (2000). Disturbances of attachment in young children adopted from institutions. Journal of Developmental & Behavioral Pediatrics, 15,

17 TOPLUMSAL DUYARLILIK VE SOSYAL HİZMET MODEL PROJE ÖRNEĞİ Berrin Akman / Banu Yangın Yasemin Usluer / Eda Kargı Turgay Baş / Nilgün Çelen Murat Şanlı * Çocuk Hakları Evrensel Bildirgesi ne göre, tüm çocukların bedensel, bilişsel, ahlaki ve sosyal bakımlardan sağlıklı ve normal biçimde gelişebilmeleri için her türlü olanak ve kolaylık sağlanmalıdır; toplum, kimsesiz ya da geçim kaynaklarından yoksun çocuklara özel ilgi göstermekle yükümlü olmalıdır; çocuk, her ortamda yardım görmeli, sıkıntıdan kurtarılmalıdır. Bu ifadeler, bildirgenin tamamında da ortaya konan iki özelliği yansıtmaktadır: Çocukların hakları ve toplumun bu konudaki sorumluluğu. toplumun, üzerine düşen sorumluluğu taşıyabilmesi farkındalığına ve duyarlılığına bağlıdır. Staub (1979) a göre toplumsal duyarlılık, olumlu sosyal davranışları içeren, başkasının ya da başkalarının ihtiyaçlarına yönelik uygun davranışların üretilmesidir. Bu tanımdan yola çıkarak toplumsal duyarlılıkta, bir kişinin sosyal sorumluluk içeren davranışlarda bulunması için, başkalarının ihtiyaçlarını, hedeflerini anlaması ve buna uygun davranışları üretmesi gerekmektedir. Her bireyin, kendi sınırları ölçüsünde, bulunduğu ortamın gelişimini etkileme potansiyeli ve sorumluluğu vardır. Bu nedenle, bu tür davranışlarda önemli olan büyük ya da küçük bir topluluğa hizmet etmekten çok, destek olunan amaca ne ölçüde hizmet edilebildiğidir. Toplumsal bir varlık olan insan, çevresine karşı duyarlı olmak zorundadır. Bu noktadan hareketle son yıllarda okullarda, özellikle üniversitelerde toplumsal duyarlılık kazandırmaya yönelik çalışmalar çok büyük bir gelişme göstermiştir. Okullar, aynı anda çok fazla öğrenciye ulaşabilir olma özellikleri nedeniyle, toplumsal hizmet açısından çok uygun ortamlar yaratabilmektedir. Okullarda çok çeşitli toplumsal hizmet çalışmaları yapılmaktadır. Mitchell'e (1998) göre özellikle Akran Destek çalışmaları, Akran Danışmanlığı, Akran Öğretmenliği ya da Akran Arabuluculuğu gibi çalışmalar, okul iklimine pozitif etkileri açısından çok popüler çalışmalar arasında sayılmaktadır Tüm bu çalışmaların amacı, öğrencilerin yaşayarak deneyim kazanmalarını, günlük rutinden ayrılarak daha bireysel, kendi farklılıklarını yaşayacakları ve kendilerini tanıyacakları, aynı zamanda bulundukları topluma fayda sağlayacakları bir sistem yaratmaktır. Ayrıca bu deneyimler, öğrencilerin geleceğe ilişkin planlarını oluşturabilmelerine olumlu katkı getirmektedir. Sills (1957)'e göre, bu kazanımların yanında, toplum hizmeti çalışmalarına katılan kişiler de başkalarına yardımcı olmanın, iyi vatandaş olmanın ve bulundukları ortam için iyi şeyler yapabilmenin yarattığı manevi doyumu da yaşamaktadırlar. Toplumsal Duyarlılık Nasıl Kazandırılır? * Hacettepe Üniversitesi & SHÇEK Atatürk Çocuk Yuvası Prof.Dr. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Okul Öncesi Eğitimi A.B.D.,Yrd.Doç.Dr. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Sınıf Öğretmenliği A.B.D.,Yrd.Doç.Dr. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Öğretmenliği A.B.D.,Arş.Gör.Uzm. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Okul Öncesi Eğitimi A.B.D.,Arş.Gör.Uzm. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Öğretmenliği A.B.D.,Sosyal Hizmet Uzmanı Başbakanlık SHÇEK Atatürk Çocuk Yuvası Md.Yrd.

18 Staub (1979), beklenen sosyal davranışların belli gelişimsel devrelerin sonucunda kazanıldığı görüşündedir. Buna karşın, toplumsal bilincin içgüdüsel olarak kazanıldığı görüşünde olanlar da vardır. Bu düşünceye göre insanoğlu, çevresine karşı duyarlı olma ve çevrede oluşturduğu etkinin, yani davranışlarının sonuçlarını düşünme içgüdüsüyle doğmuştur. Doğuştan gelen bu içgüdü, çocukluk ve gençlik yılları boyunca desteklenirse ve gelişirse, davranışlarının sorumluluğunu alan, topluma karşı duyarlı bireyler yetişmekte; bu içgüdünün desteklenmediği ve gelişemediği durumda ise sorumsuz ve duyarsız bireyler yetişmektedir. Bir temel yaşam becerisi olan toplumsal duyarlılık ilk önce ailede daha sonra bireyin içinde bulunduğu arkadaş ve okul çevresinde gelişir. Bu nedenle erken yaşlardan itibaren çocuklarda bu bilinci geliştirebilmek için şunlar yapılabilir (Shapiro, 1997): *Çocuklardan beklenen sorumlu ve düşünceli davranış çıtasını yükseltmek *Çocuklara iyilik etme fırsatı vermek *Çocukların bir toplum hizmetine katılmalarını sağlamak *Çocuklarla başkalarının yaşantılarına, sıkıntılarına dair konuşmak Çocuklarımız, hayatı sadece bizlerin yaşadığı açıdan değil, çok farklı yaşamsal deneyimlerden oluştuğunu bilerek yaşarlarsa, toplumsal duyarlılık bilinci daha da gelişebilir. HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ İLKÖĞRETİM BÖLÜMÜ OKUL ÖNCESİ EĞİTİMİ VE SINIF ÖĞRETMENLİĞİ ANA BİLİM DALI BİLGİSAYAR ve ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ EĞİTİMİ BÖLÜMÜ İLE KEÇİÖREN ATATÜRK ÇOCUK YUVASI İŞ BİRLİĞİYLE GERÇEKLEŞTİRİLEN GÖNÜLLÜ ABLALIK - AĞABEYLİK /EĞİTİCİLİK PROJESİ PROJENİN AMACI I. 0-6 Yaş Gurubu Çocuklar İçin Ankara Keçiören Atatürk Çocuk Yuvasında koruma altında bulunan 0-6 yaş grubundaki çocuklarla Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Okulöncesi Eğitimi Ana Bilim Dalı öğrencileri, Uygulama dersleri kapsamında 2005 yılının Şubat ayından itibaren haftada bir tam gün olarak başlayan daha sonra haftada 3 tam güne çıkan erken çocukluk eğitimi günlerinde bir araya gelmektedirler. Bu günlerde koruma altında bulunan çocukların diğer yaşıtlarıyla aralarında oluşan gelişimsel açığı kapatmak amacıyla sistemli bir erken çocukluk eğitimi programı uygulanmaktadır. Yapılan gözlemler sonucu, çocukların uygulanan eğitim programından yarar sağladıkları bununla birlikte en önemlisi oraya giden öğrencilerle veya çocukların deyimiyle ablalarıyla bir duygusal bağ oluşturdukları görülmektedir. Öğrencilerimiz de çocuklarla daha fazla birlikte olmak istediklerini, eğitim vermenin yanında sosyal aktivitelere de bu çocukları katmak istediklerini dile getirmişlerdir. Bu istekler doğrultusunda her çocuğa bir gönüllü abla/ağabey fikri ortaya çıkmıştır. Gönüllü ablalar/ağabeyler hem hafta içi hem de hafta sonu seçtikleri çocukla ilgilenecek, sinema, tiyatro, oyun oynama, birlikte yemek yeme v.b gibi etkinliklerde bulunacaklardır. Gönüllü abla/ağabey il dışında olduğu zaman telefon ederek, mektup yazarak yine çocukla iletişimini sürdürecektir. Kurumdan izin alındığı takdirde ev koşulları uygunsa bir akşam gönüllü abla/ağabeyin evinde de yatılabilecektir. Bu projede, çocukların ilgi, sevgi ihtiyacını karşılamak ve çocukların gelişimlerini (bilişsel, dil, sosyal, kişilik, duygusal, motor) oluşturulan sistematik bir erken çocukluk eğitimi programıyla desteklemek ve çocuklara bir kişiye bağlanma fırsatı sunmak amaçlanmaktadır. Bu proje ülkemizde bu kapsamda uygulanan ilk proje olması bakımından da, öncü niteliği taşıması açısından önemlidir. II Yaş Gurubu Çocuklar İçin

19 Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Sınıf Öğretmenliği Ana Bilim Dalı, ilköğretim okullarının birinci kademesi olarak bilinen, 7-12 yaşındaki çocukları kapsayan sınıflara sınıf öğretmeni yetiştirmektedir. Toplumdaki tüm bireyler için söz konusu olduğu gibi öğretmen adaylarımızdan da korunmaya muhtaç çocuklar konusunda duyarlı ve onların sorunlarının çözümüne katkı getirmeye gönüllü olmaları beklenmektedir. Devlet tarafından koruma altına alınmış olan çocuklara temel ihtiyaçlarıyla ilgili çeşitli olanakların sunulmaya çalışıldığı bilinmekte; bununla birlikte özellikle bireysel gelişimleri konusunda kendilerine verilecek ek desteğin katkı getireceği düşünülmektedir. Öğretmen adaylarının, koruma altındaki çocukların öncelikle bireysel eğitim ihtiyaçlarının giderilmesine gönüllü katkı getirebilmeleri amacıyla kurumunuzla iş birliği yapılması amaçlanmaktadır. Bu projenin kapsamında, öğretmen adaylarımızın, hafta içinde ve hafta sonunda belirlenecek etüt saatleri nde, yuvada koruma altında bulunan 7-12 yaş grubundaki çocuklarla bir araya gelmeleri planlanmıştır. Bu etüt saatlerinde, öğretmen adaylarının çocukların bireysel ihtiyaçlarına dönük olarak eğitmenlik yapmaları düşünülmektedir. Bireysel farklılıklara bağlı ihtiyaçlardan yola çıkılarak tasarlanan bu çalışmanın çocukların bireysel gelişimlerine katkı getireceği düşünülmektedir. Bu projenin, öğretmen yetiştiren diğer kurumlarla çocuk esirgeme kurumları arasında gönüllülüğe dayalı bir bağın oluşturulmasına ön ayak olması da beklenmektedir. Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü nün Amaçları Yukarıda sayılan etkinlik ve amaçlara ek olarak Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümünün (BÖTE) projeye gönüllü olarak katılacak öğrencileri hafta içi boş zamanlarında ve hafta sonlarında bilgisayar ve internet konusunda çocukların yardım gereksinimlerini karşılayabileceklerdir.. BÖTE bölümü öğrencilerinin katılabilecekleri çalışmalar şu şekilde sıralanabilir; Kurum bünyesinde çocukların kullanımı için ayrılmış bilgisayar laboratuarlarının düzenlenmesi, laboratuarda bulunan bilgisayarların bakımı ve eksikliklerinin giderilmesi Çocuk yuvalarında kalan çocukların temel bilgisayar becerileri kazanmaları, bilgisayarı daha verimli kullanmaları, diğer dersleri için bilgisayar ve internetten faydalanabilmeleri gibi konularda çocuklara yardım edilmesi Eğitsel oyun ve yazılımlar aracılığıyla çocuklar için eğlenceli ve eğitsel etkinliklerin düzenlemesi Dersleriyle ilgili ödev ve projelerini yaparken internetten nasıl yararlanabileceklerini Kısa Vadeli Hedefler *Korunmaya muhtaç çocukların, gereksinim duydukları bireysel sevgi ve ilginin sağlanması temel güven duygusu ve ait olma gereksiniminin sağlanması bilişsel yönden bireysel ihtiyaçlarının karşılanması akademik benlik kavramlarının olumlu yönde gelişmesi öz güvenlerinin gelişmesi yalnız olmadıklarını hissetmeleri birey olarak değerli olduklarını hissetmeleri

20 sosyalleşmeleri geleceğe dönük olumlu beklentilerin gelişmesi *Uygulanan erken çocukluk eğitimi ve ilköğretime destek programı ile her gelişim alanının desteklenmesi ve akranları ile oluşabilecek gelişimsel açığın oluşmasının engellenmesi *Kurum çalışanları ile üniversite arasında işbirliğinin sağlanması Uzun Vadeli Hedefler 1. Korunmaya muhtaç çocukların her yönden sağlıklı bireyler olarak topluma katılmalarını sağlamak 2. Akranlarıyla aralarındaki farkı kapatmalarına, kişilik gelişiminde önemli olan temel güven duygusunu kazanmalarına yardımcı olmak 3. Bir birey olarak değerli olduklarını hissetmelerini sağlamak 4. Bilişsel, dil, sosyal-duygusal, motor gelişimlerine katkı getirmek 5. Bu gelişimlere destek olmak için bilgisayar ve interneti etkili kullanmalarını sağlayarak, toplumdaki teknolojik değişimin gerisinde kalmalarını engellemek 6. Bilgi ve iletişim teknolojilerinin amaç ve araç olarak kullanılması 7. Amaç olarak bilgi ve iletişim teknolojilerinin kullanımı: Okur-yazarlık 8. Araç olarak bilgi ve iletişim teknolojilerinin kullanımı: Tüm bu gelişim alanlarında iletişim,kendini ifade etme, ilgi alanlarını keşfetme vb. aracı olarak kullanma 9. Başkaları ile iletişim kurabilme, çevreye karşı olumlu duygular geliştirmelerine yardımcı olmak 10. Çocukların geleceğe ilişkin beklentilerinin olumlu yönde gelişmesine katkı sağlamak 11. Toplumun her bireyinin özellikle eğitimcilerin, toplumsal sorunlara duyarlı ve bu sorunların çözümüne gönüllü olmalarına katkı getirmek 12. Gönüllü eğiticilik sisteminin Türkiye genelinde yaygınlaşmasına destek vermek 13. Gönüllülerin, geleceğe yönelik bir çocuğa sahip olmanın değerini anlamalarına ve iyi anne-baba ve eğitimci olmanın gereklerinin neler olduğu konusunda bilinç geliştirmelerine yardımcı olmak Projenin Önemi Yaşamın ilk yılları, özellikle erken çocukluk dönemi olarak adlandırılan 0-6 yaş gelişimin en hızlı olduğu ve kritik evreleri içeren dönemdir. Bu dönemde çocuğun yaşamsal gereksinimlerine, gelişimine ve eğitimine yönelik yatırımlar, onun geleceğine yapılan yatırımlar olmaktadır. Özellikle küçük yaşlarda kurum bakımı altına alınmış korunmaya muhtaç çocuklar, yaşamlarını nitelikli bir şekilde sürdürebilmek, gelişimlerinin desteklenmesi, bireysel ilgi ve sevgi gereksinimlerinin karşılanması açısından dezavantajlıdırlar. Anne-çocuk beraberliğinde fiziksel temas büyük önem taşır. Özellikle 0-3 yaş arasında anne-çocuk arasında olması gereken bu yakın ilişkinin gerçekleşmemesi, gelecekte görülebilen bir takım davranış bozukluklarının nedeni olarak gösterilmektedir. Yine bu dönemde anne yokluğundan kaynaklanan duygusal yoksunluk, gerek zihinsel, gerekse duygusal ve sosyal gelişimin gerilemesine ve gecikmesine neden olabilmektedir. Çocukta oluşacak temel güven duygusunun temeli, annenin çocuğun ihtiyaçlarını belirli bir düzen içinde karşılamasıyla ve çocukla kurulan duygusal etkileşimle atılır ve çocukta güven veya güvensizlik duygularının oluşumuna neden olur. Dolayısıyla anne-çocuk arasındaki bağlanma ilişkisi çok önemlidir. Çocuklar davranışları, duygu ve düşünceleri ile gelişim özellikleri bakımından yetişkinlerden farklı, değişime ve yeniliğe açık, algı ve öğrenme potansiyeli yüksek, kendilerine özgü varlıklardır.