>>> SAYI SAYIDA NELER VAR? WINDOWS 2000 LE TANIfiMA ADOBE ACROBAT UYGULAMASI WORD Ç NDE ARAMA YAPTIRMAK INTERNET RADYOLARI

Transkript

1

2 SAYI 37 TEMEL B LG LER WINDOWS 2000 LE TANIfiMA WINDOWS UN SON SÜRÜMÜNE B R BAKIfi. WINDOWS ADOBE ACROBAT UYGULAMASI ADOBE ACROBAT VE KULLANIMI. PROJELER WORD Ç NDE ARAMA YAPTIRMAK WORD Ç NDE ARADI INIZI KOLAYCA BULAB LMEK. INTERNET INTERNET RADYOLARI INTERNET TE YAYIN YAPAN RADYOLAR. FLASH UYGULAMASININ ÖZELL KLER FLASH PROGRAMININ TANITILMASI. WEB SAYFASI TASARIMI (ÖZET 2) Ö REND KLER M Z N GÖZDEN GEÇ R LMES. MULTIMEDIA VE E LENCE MP3 ÇALICI AYGITLAR HER YERDE MP3 D NLEYEB LMEK. 38. SAYIDA NELER VAR? TEMEL B LG LER ONLINE BANKACILIK. WINDOWS DOSYA YÖNET C LER. PROJELER DAHA RENKL YAZI BAfiLIKLARI. INTERNET INTERNET ÜZER NDE E LENCE VE OYUNLAR WEB SAYFASI TASARIMI (ÖZET 3) INTERNET ÜZER NDE ARAMA MULTIMEDIA VE E LENCE OCR NED R? PÜF NOKTASI ÇEfi TL WINDOWS 98 PUÇLARI (XII) 24 Temmuz da Bayilerde Kaç rmay n! PÜF NOKTASI ÇEfi TL WINDOWS 98 PUÇLARI (11) WINDOWS 98 Ç N ÖNEML PUÇLARI. Bilgisayar n zla ilgili her türlü sorun için Herkes çin Bilgisayar Destek Telefonu Saatleri: , Abone Servisi Herhangi bir say y kaç rd n zda, bunu abone bölümümüzden temin etmeniz ve Herkes çin Bilgisayar eksiksiz olarak biriktirmeniz mümkün. En temelden bafllayan bilgi düzeyi ileri düzeylere kadar yükselecek. Böylece Herkes çin Bilgisayar her düzeyden kullan c için eksiksiz bir baflvuru kayna olacak. Genel Yay n Yönetmeni: Gökhun Sungurtekin (Sorumlu), Yaz flleri Müdürü: Mahmut Karsl o lu, Editör: M. Berker Güngör, Grafik Tasar m: Murat Çelik, Vogel Sat fl Müdürü: Gönül Morgül, Müflteri Temsilcisi: Yeliz Koyun, Pazarlama Müdürü: Güler Okumufl, Abone Sorumlusu: Nur Geçili, Da t m: Cem Cenker, Üretim: Turgay Tekatan, Vogel Yay nc l k Ltd. fiti. Genel Müdürü: Hermann W. Paul, Genel Müdür Yard mc s : Beste Özerdem, Vogel Yay nc l k Ltd. fiti. Ad na Sahibi: Gökhun Sungurtekin, Renk Ayr m -Film Ç k fl ve Bask : As r Matbaac l k Ltd. fiti., Da t m B RYAY A.fi. Vogel Yay nc l k Piyalepafla Bul. Zincirlikuyu Cad. Ün fl Merkezi No: 231/ Kas mpafla- STANBUL Tel: (212) Faks: (212)

3 WINDOWS 2000 LE TANIfiMA TEMEL B LG LER WINDOWS 2000 LE TANIfiMA Windows 2000, Windows iflletim sistemi serilerinin sonuncular ndand r. Bu iflletim sistemi Windows 98 in devam olarak tasarlanm fl olup, nas l ki daha önce Windows 95 in yerini Windows 98 ald ysa, Windows 2000 ve türevleri de zaman içinde onun yerini alacakt r. Windows 2000 genel yap olarak Windows 98 den ziyade Windows NT ye çok daha yak nd r. Bu benzerlik hem ana klasörlerin yap s nda, hem de temel çal flma mant nda kendini gösterir. Yak nda "Whistler" olarak da bilinen Windows XP nin de piyasaya ç kmas beklenmektedir. Ancak Windows 2000 in genel özelliklerine geçmeden önce, NT nin ne oldu una k saca bir de inelim. Windows NT uzun zamand r piyasada olan bir iflletim sistemidir, ancak hiçbir zaman ev kullan - c lar na hitap edecek flekilde haz rlanmad ndan, ço u PC kullan c s bu sistemi bilmez. NT büyük flirketlerin bilgisayar a lar nda çal flmak ve özellikle sunucu-terminal aras ndaki Network iletifliminin güvenli bir biçimde yürütülebilmesini sa lamak için tasarlanm flt r, 32 bitlik tabanda çal fl r. Bu iflletim sistemi genel olarak çok daha güvenli ve dengeli bir çal flmaya sahip olmakla beraber, s radan ev kullan c lar n n karfl layamayaca sistem ihtiyaçlar na sahiptir. Ayr ca Direct X gibi ev kullan c lar n n grafik ve ses uygulamalar nda kulland son derece önemli bir unsur Windows NT içinde bulunmamaktayd. Her ne kadar sonradan yamalarla bu da eklenmeye çal fl ld ysa da, NT nin genel tasar m n n nispeten detayl ve karmafl k olmas ço u s radan kullan c y cayd rmaktayd. Öte yandan Windows 95 ve 98 genel olarak çok daha kolay bir kullan ma sahip olmalar na ra men, özellikle güvenlik konusunda NT nin çok daha gerisinde kalmaktayd. flte bu yüzden Microsoft bir sonra ki nesil Windows sürümleri üzerinde çal fl rken farkl yap lar oluflturmak yerine, ayn temel üzerine oturan bir sistem haz rlamay tercih etti. Sonuç olarak piyasaya farkl amaçlar için haz rlanm fl çok say da Windows 2000 sürümü ç kar ld. Bu sürümler detay aç - s ndan kullan c ya farkl seçenekler sunacak flekilde haz rlanm fl olmalar - na ra men, ayn temel sistemi kullanmaktad rlar. Windows 2000 in en temel kullan c sürümü "Professional" ad yla piyasada bulunmaktad r. Ancak bunun kullan c arabirimi NT yi ça r flt ran yap s nedeniyle ço u kullan c ya biraz karmafl k geldi inden, Microsoft çok daha kullan fll bir arabirime sahip olan "Whistler" sürümünü yak nda piyasaya sürmeye haz rlanmaktad r, bu sürüm en tecrübesiz ev kullan c lar - n n bile rahatça çal flabilmesine izin verecek bir yap ya sahip olacakt r. I < INFO> K saca söylemek gerekirse, Windows 2000 oyunlar dahil hemen her türden uygulamay çal flt rabilece iniz, çok daha güvenilir bir iflletim sistemidir. Ancak özellikle çal flmas için gereken temel sistem ihtiyaçlar eski Windows sürümlerinden çok daha yüksektir. HERKES Ç N B LG SAYAR TEMEL B LG LER 191

4 <<< TEMEL B LG LER WINDOWS 2000 LE TANIfiMA Windows 2000 ço u durumda basit bir hata mesaj yerine yard mc olabilecek diyalog pencereleri kullanmaktad r. < < Windows 2000 yeni donan m kurulumu aç s ndan da eski sürümlerden çok daha ileri bir yap dad r. < < Windows 2000 eski sürümlerden çok daha geliflmifl ve detayl bir yap ya sahiptir, ancak bunun kullan c ya getirdi i bir de yük vard r. En temel Windows 2000 sürümü olan Professional bile rahatça çal flabilmek için eski sürümlerden çok daha fazla haf zaya ve ifllemci gücüne ihtiyaç duymaktad r. Her ne kadar Professional ortalama 64 MB RAM ile çal flabilse de, di er uygulamalar n ihtiyaçlar n da hesaba katarsan z en az bunun iki kat kadar haf zaya ihtiyac n z olaca ortaya ç kacakt r. Kurulum için ise sabit disk üzerinde ortalama 600 MB civar nda bofl alan gerekecektir ki yeni nesil disklerin yüksek kapasiteleri dikkate al n rsa bu çok yüksek bir miktar say lmaz. Windows 2000 in yerel a lar ve büyük sunucular için haz rlanm fl olan daha geliflmifl sürümlerini çal flt rmak için ise gerçekten de çok güçlü bilgisayarlara ihtiyaç vard r. Bu sürümler iflinde ustalaflm fl a yöneticilerine yüksek güvenlik ve eriflim seçenekleri sunarlar, ayr ca en basit konuda bile normalden çok daha fazla ayarlama yap labilmesine imkan tan rlar. Ço u ev kullan c s bu tür geliflmifl ayarlara ihtiyaç duymaz, bu yüzden bunlara Professional içinde fazla yer verilmemifltir. Windows 2000 i ilk bak flta 98 den ay ran unsurlar nelerdir? Burada ilk göze çarpan masaüstünde bulunan simgelerin isimlerindeki ve görünüfllerindeki baz de iflikliklerdir. Bunun haricinde arkaplan renginde al fl lm fl yeflil alan yerine mavi kullan lm flt r. Mesela uygulama pencereleri daha yumuflak animasyonlarla aç l p kapanacak biçimde tasarlanm fllard r. Genel arabirim görünümünde bu ve benzeri daha pek çok küçük de ifliklikler vard r. Arabirim haricinde göze çarpan bir baflka de ifliklik de klasörlerin dizilimi ve görüntülenmesindedir. Buradaki yap lanma Windows 98 den ziyade NT ye benzeyecek biçimde haz rlanm flt r. Bu ilk baflta ço u kifli için biraz daha karmafl k gibi görünse de, asl nda kullan c ya çok daha fazla seçenek sunan daha geliflmifl bir yap d r. Ayr ca Windows 2000 özellikle hata mesajlar Windows 2000 de kald rmakta oldu unuz bir program n ne s kl kta kullan ld n da görebilirsiniz. < < aç s ndan çok daha anlafl labilir ve yard mc olacak biçimde düzenlenmifltir. Mesela içinde disket yokken disket sürücüye t klarsan z, eskisi gibi basit bir hata mesaj yerine, sürücüye bir disket koyman z söyleyen bir diyalog penceresiyle karfl - lafl rs n z. Bu ve benzeri geliflmeler kullan c n n iflini kolaylaflt rmay hedeflemektedirler. 192 HERKES Ç N B LG SAYAR TEMEL B LG LER

5 WINDOWS 2000 LE TANIfiMA TEMEL B LG LER GÜVENL K VE GÜVEN L RL K Daha önce de Windows 2000 in temelinde Windows NT kodunun bulundu unu söylemifltik. Windows NT genel yap s itibar yle di er sürümlerden çok daha güvenilir bir çal flma güvenilirli ine sahiptir. Haliyle ana kodun Windows 2000 içinde kullan lmas ile bu güvenilirlik yeni sisteme de aktar lm flt r. NT kodu sadece 2000 in daha güvenli ve daha az hatayla çal flmas n sa lamakla kalmaz, ayn zamanda Internet ve Network üzerindeki faaliyetler için daha genifl bir sistem güvenli- i de sa lar. Eski Windows sürümleri özellikle Internet üzerinden gelebilecek sald r lara karfl oldukça korumas zd. Ne var ki NT daha en bafltan bu alanlarda kullan lmak üzere tasarland ndan, çok daha fazla güvenlik unsuruna sahipti. Windows 2000 de ise NT nin güvenlik k sm çok daha fazla gelifltirilmifltir. Özellikle program n sunucularda kullan lmak üzere haz rlanm fl sürümlerinde sistem yöneticilerine güvenlikle ilgili çok detayl ayarlar yapabilme imkan tan nm flt r. Yönetici bu ayarlar kullanarak yerel bilgisayar a üzerinde olup biten hemen her tür ifllemi kontrol alt nda tutabilir, gerekirse müdahale edebilir. Windows NT nin ç kt ilk günden beri ev sistemlerinde kullan lmas n engelleyen tek unsur yüksek donan m ihtiyac de ildi. NT daha farkl amaçlarla tasarlanm fl oldu undan, Windows 95 ve 98 gibi multimedya uygulamalar n çal flt r lmas na imkan sa layan DirectX protokollerine destek vermiyordu. Haliyle Windows NT kurulu bir sistem üzerinde filmler seyretmek ya da geliflmifl oyunlar oynayabilmek pek mümkün olam yordu. Ancak Windows 2000 bu konuda da tam bir uyumluluk gösterecek biçimde tasarlanm flt r. Sistem baflta DirectX olmak üzere multimedya uygulamalar n n h zl ve güvenli bir biçimde çal flt r labilmesine imkan tan yacak her tür gerekli unsura sahiptir. Windows 2000 pek çok aç dan oldukça "ak ll " bir iflletim sistemidir. Mesela "Programlar" menüsünde bulunan seçeneklere olan eriflim sistem taraf ndan devaml olarak gözetim alt nda tutulur. Burada bulunan ama uzun süre kullan lmayan seçenekler geçici olarak gizlenerek menülerin çok karmafl k bir hal almas önlenir. Ayn durum "S k Kullan lanlar" menüsü içinde bulunan seçenekler için de geçerlidir. Program kald rma iflleminde de çok daha geliflmifl menüler kullan lmakta, kullan c ya o yaz l m n ne s kl kta kullan ld dahil olmak üzere pek çok önemli bilgi verilmektedir. HERKES Ç N B LG SAYAR TEMEL B LG LER 193

6 <<< TEMEL B LG LER WINDOWS 2000 LE TANIfiMA haf za ihtiyac n da katarsan z, gereken miktar n rahatça 256 MB yi aflabilece ini görürsünüz. Windows 2000 in "Server" gibi çok daha profesyonel kullan mlar için haz rlanm fl sürümleri ise bunun da üstünde haf zaya ihtiyaç duyarlar. Ayn flekilde yüksek h zl bir ifllemci ve genifl kapasiteli, h zl bir sabit disk te bu sistemle verimli bir çal flma yapabilmek için gereklidir. Windows 2000 çok daha düzenli bir menü yap s - na sahiptir. < < DONANIM HT YAÇLARI Windows iflletim sistemi serilerinin en önemli özelli i ayn anda birden fazla uygulamay çal flt - rabilmeleridir. "Multitasking" ad verilen bu ifllemin DOS gibi eski sistemlerde uygulanmas mümkün de ildi. Bu yüzden Windows her zaman için kullan c ya çok daha büyük bir esneklik ve hareket kabiliyeti sa lam flt r. Ne var ki bunun bir de bedeli vard r. Windows iflletim sistemleri hemen her zaman al fl lm fl n çok üstündeki miktarlarda sistem kayna na ihtiyaç duymufltur. Kullan c büyük bir uygulamay çal flt r rken bile iflletim sistemi arka planda çal flmas n sürdürmeye devam eder, bu da daha fazla haf za kapasitesi ve ifllemci gücü gerektirir. Windows 2000 de ise bu durum daha da belirgindir. Bu sistem NT tabanl oldu undan uygulamalar n çal flt r lmas na eski Windows sürümlerinden çok daha fazla kar fl r, onlar daha yak ndan denetler. Bu güvenli bir çal flma temposu sa lanmas aç s ndan oldukça faydal d r, ancak düflük kapasiteli bir bilgisayarda ifllemlerin kabul edilemez derecede yavafllamas na sebep olur. flte bu yüzden Windows 2000 i baflar yla çal flt rabilmek ve yap lan çal flmadan verim alabilmek için nispeten güçlü bir bilgisayara ihtiyaç vard r. Bu iflletim sisteminin en temel versiyonu olan "Professional" bile çal flabilme için en az 64 MB RAM e ihtiyaç duyar. Buna bir de bilgisayar n zda çal flt rmak istedi iniz oyunlar, multimedya uygulamalar, vb. gibi yaz l mlar n SÜRÜCÜ UYUMLULU U Windows 2000 piyasaya ç kt ndan bu yana kullan c lar n n karfl laflt en büyük sorun sürücü uyumlulu undaki yetersizlik olmufltur in özellikle ilk sürümleri oldukça yetersiz say labilecek ayg t sürücülerine sahiptir, bu da baflta grafik kartlar gibi ço u önemli donan m n düzgün biçimde tan n p çal flt r labilmesini önlemifltir Pek çok al fl lm fl Windows uygulamas n n arabirimi 2000 de daha kullan fll bir hale getirilmifltir. < < daha önceki Windows sürümlerinden çok daha farkl bir yap ya sahip oldu undan tamamen farkl ayg t sürücülerine ihtiyaç duymaktad r. Zaman içinde Microsoft yeni sürücüleri kullan c lara sunmaya devam etmifltir, ancak yine de halen piyasada bulunan ço u yaz l m Windows 2000 ile uyumsuzluklar göstermektedir. Bu da ço u kullan c için 2000 e geçiflte cayd r c bir rol oynamaktad r. Ancak burada bir de iyi bir haber vermek gerekli, o da Microsoft un yak nda piyasaya sürece i Windows XP iflletim sisteminde bu konuya özel bir önem göstermekte oldu udur. fiu ana dek gördü ümüz XP deneme sürümlerinde bile sürücü deste i bugüne dek olan Windows sürümlerinden çok daha geliflmifltir ve daha sorunsuzdur. Bu da Microsoft un ayn hatay tekrarlamak niyetinde olmad n gösterir. 194 HERKES Ç N B LG SAYAR TEMEL B LG LER

7 ADOBE ACROBAT UYGULAMASI WINDOWS ADOBE ACROBAT UYGULAMASI De iflik iflletim sistemleri ve uygulamalar verilerin kullan c lar aras nda paylafl m n oldukça zorlaflt rabilmektedir. Bugün dünya üzerinde yüzmilyonlarca bilgisayar, çok çeflitli alanlarda ve amaçlarla kullan lmaktad r. Internet sayesinde tüm dinyada bilginin aktar m ve paylafl lmas da eskiye oranla çok daha kolay bir hale gelmifltir. Ne var ki burada önemli bir sorun karfl m za ç kmaktad r. Tüm bilgisayarlar ayn iflletim sistemini ve uygulamalar kullanmazlar. Bu da verilerin bir bilgisayardan di erine aktar l rken farkl flekillerde kaydedilmesini gerektirir ki, bu esnada hem veri kay plar olabilir, hem de belgelerin orijinal flekilleri bozulabilir. flte 1993 y l nda ABD kökenli bir firma olan Adobe Systems Incorporated, bu soruna bir çözüm getirebilmek amac yla Adobe Acrobat adl yeni bir yaz l m piyasaya sürdü. Bu yaz l m metin belgelerinin özelliklerinin bozulmadan elektronik olarak saklanabilecekleri bir biçime dönüfltürülmeleri için tasarlanm flt. lk bafllarda bu yaz l m n önemi ve getirdi i yenilik pek farkedilmedi, ancak zaman içinde Acrobat yaz l m ve bununla beraber kullan lan PDF dosya biçimi ço u kullan c için vazgeçilmez derecede önem kazand. Acrobat uygulamas tamamen kendine has bir dosya biçimi olan PDF format n kullan r. PDF dosyalar sadece metin de il ayn zamanda resim ve hatta hypertext ba lant lar gibi pek çok farkl unsuru içerebilir. Özellikle metinlerin orijinal görünümünü koruyabilmesi aç s ndan PDF format neredeyse rakipsizdir denebilir. PDF format na dönüfltürülmüfl bir belge farkl bilgisayarlarda ve iflletim sistemlerinde gerek görüntülenirken, gerek yazd r l rken orijinal biçimini korur. Acrobat ile herhangi bir bas l metni genel yap s ndan herhangi bir taviz vermeden rahatl kla PDF dosyas flekline dönüfltürebilir, bu haliyle saklayabilir ya da iletebilirsiniz. Acrobat ile bir PDF dosyas haz rlarken, ortaya ç kan dosya farkl büyüklüklerde olabilir. Bol resimli bir belgeden elde edilen PDF dosyas haliyle oldukça büyük olabilir. Ancak Acrobat uygulamas haz rlanan belgenin önceden belirlenen oranda s k flt r labilmesine de imkan tan d ndan, böyle bir belgeyi nispeten küçük bir boyuta indirgemek mümkün olmaktad r. I < INFO> PDF tan m Adobe taraf ndan gelifltirilmifl olan Portable Document Format dosya biçiminin ad n n bafl harflerinden oluflmufltur. Bu dosya biçimi herhangi bir kaynaktan sa lanan verileri tüm özelliklerini koruyarak tafl yabilir ve ayn flekilde herhangi bir sistemde görüntülenebilir, yazd r labilir ya da benzeri ifllemlerden geçirilebilir. PDF dosyalar n n içeriklerini görebilmek için tüm gereken ücretsiz olarak da t lan Adobe Acrobat Reader uygulamas d r. HERKES Ç N B LG SAYAR WINDOWS 113

8 <<< WINDOWS ADOBE ACROBAT UYGULAMASI Adobe Acrobat uygulamas hemen her tür programdan gelebilecek verileri kabul edecek ve iflleyecek biçimde haz rlanm flt r. Bu sayede kullan c ya büyük esneklik sa lanm fl olur. Mesela bir metin editöründen gelen yaz lar, bir resim iflleme yaz l m ndan gelen resimlerle ayn PDF dosyas içinde birlefltirmek, bu sayede resimli bir kullanma klavuzu haz rlamak son derece kolayd r. Ayr ca bir PDF dosyas içine kaydedilen tüm veriler daha sonra oradan al narak baflka ifller için de kullan labilir, çünkü belgeye kaydedilen her unsurun tüm özellikleri aynen korunmaktad r. Acrobat uygulamas kullan c lara haz rlad klar PDF dosyalar n Internet üzerinden kolayca gönderebilmeleri için de pek çok kolayl k sunar. Bir PDF dosyas n rahatl kla e-posta eki olarak gönderilebilecek boyutlara indirebilirsiniz. Ancak bunun yan s ra bir di er önemli unsur da sa lanan güvenlik imkan d r. Acrobat oluflturdu- unuz PDF dosyalar n 128 bitlik tabanda flifreleyebilmenizi sa lar ki bu da özellikle e-posta ile gönderilen belgeler için çok önemli bir güvenlik unsurudur. Ayr ca oluflturdu unuz dosyan n sadece okunabilir olmas n sa laman z, böylece içeri- inin kopyalanmas ya da de ifltirilmesini de önlemeniz mümkündür. ACROBAT READER Acrobat ile oluflturulmufl PDF ekli belgeleri okuyabilmek için ihtiyac n z olan tek program Adobe Acrobat Reader uygulamas d r. Bu uygulama Internet üzerinde adresinden temin edilebilir. Ayr ca Freeware ve Shareware programlara yer veren belli bafll tüm sitelerde de bu uygulamay bulabilmek mümkündür. Internet haricinde bu uygulamay bilgisayar dergileriyle birlikte verilen CD-ROM lar üzerinde de bulabilirsiniz. Ayr ca baflta oyunlar olmak üzere ço u program CD sinin içinde bir de PDF format nda kaydedilmifl el kitab bulunabildi inden, ço u zaman ayn klasörün içinde Acrobat Reader uygulamas n da bulmak mümkündür. Acrobat Reader tüm Windows serisi iflletim sistemleri ve ayr ca MacOS üzerinde de rahatl kla kurulabilen, çal flmak için çok az sistem kayna na ihtiyaç duyan bir uygulamad r. Bilgisayar n za bu uygulamay kurduktan sonra görmek istedi iniz herhangi bir PDF dosyas na çift t klaman z yetecektir, Acrobat Reader dosyay otomatik olarak açacakt r. Bu sayede bir PDF dosyas içindeki metinleri sayfalar halinde görüntüleyebilir ya da yaz c dan ç k fl n alabilirsiniz. 114 HERKES Ç N B LG SAYAR WINDOWS

9 WORD Ç NDE ARAMA YAPTIRMAK PROJELER WORD Ç NDE ARAMA YAPTIRMAK Sayfalar dolusu metin içinden tek bir kelimeyi bulman z gerekirse ne yapars n z? Günümüzde hemen her tür ofis çal flmas nda bilgisayarlardan faydalan lmaktad r. Bu özellikle zamandan ve ofis malzemelerinden tasarrufu sa lamas aç s ndan oldukça yararl d r. Ço u zaman yap lan yaz flmalar ve belgeler elektronik veri dosyalar halinde saklan r ve ifllenir. Çok gerekti i zamanlarda yaz c lar vas tas yla bunlar ka t üzerine dökmek te mümkün olmaktad r. Sayfalar dolusu metin içinde aranan bir kelimeyi ya da cümleyi bulmaya çal flmak gerçekten de zaman alan ve s k c bir ifltir, ancak insanlar s k s k bunu yapmak zorunda kal rlar. Ayn ifli bilgisayar n zda kay tl bulunan bir metin dosyas üzerinde yapman z gerekti inde ise ifller çok daha kolayd r. En yayg n kullan lan metin editörlerinden biri olan Word bu ifl için özel bir yard m uygulamas na sahiptir. Ancak ço u kullan c bundan habersizdir ve Word ile çal fl rken arad klar kelimeleri her sayfay tek tek gözle tarayarak bulmaya çal fl rlar. Bu tamamen gereksizdir, flimdi size Word ile çal fl rken arad n z kelimelerin yerlerini hiç atlamadan nas l çabuk bir biçimde tespit edebilece inizi gösterece iz. Ad m 1: Üzerinde çal flt n z belgeyi genel görünüm aç - s ndan kontrol edebilmek ve özellikle dikkatinizi çeken bölümlere h zl bir biçimde bakabilmek için Word araç çubu unda bulunan "Bask Önizleme" seçene inden faydalanabilirsiniz. Bu seçenek büyüteç fleklinde bir simgeyle gösterilmifltir ve üzerinde t klad n zda sayfa yaz c dan ç kaca haliyle ekrana gelir. Burada sayfalar afla ya da yukar kayd rabilir, sayfan n üzerine t klayarak metni görebilece iniz biçimde büyütebilirsiniz. Bu görünümden ç kmak içinse araç çubu unda bulunan "Kapat" tufluna t klaman z yetecektir. Bu flekilde metnin tamam n h zl bir biçimde gözden geçirme f rsat bulabilirsiniz. Ad m 2: Metin içinde belirli bir kelimeyi bulabilmek içinse "Bul..." seçene ini çal flt rman z gereklidir. Bunun için araç çubu undaki "Düzen" seçene i menüsünden "Bul..." fl kk na t klayarak ilgili diyalog penceresini açmal s n z. Klavyeden CTRL + F tufl kombinasyonunu da kullanabilirsiniz. Ad m 3: Bu aflamada aç lan diyalog penceresine bakarsan z üç k s mdan olufltu unu görürsünüz, bunlar "Bul", "De ifltir" ve "Git" olarak adland r lm flt r. "Bul" k sm ndaki komut sat r na arad n kelimeyi girer ve "Sonrakini Bul" adl tufla t klarsan z, verdi iniz kelime metin içinde arat lacak, bulundu unda da yeri size gösterilecektir. HERKES Ç N B LG SAYAR PROJELER 121

10 <<< PROJELER WORD Ç NDE ARAMA YAPTIRMAK Ad m 4: E er daha detayl bir arama yapt rmak isterseniz, o zaman ayn k s mda bulunan "Tüm Seçenekler" tufluna t klayarak ek menüyü açabilirsiniz. Buradaki seçeneklerden tek kelime ya da bir kelime dizisini aratabilir, arama yap l rken büyük ve Ad m 6: Yine bu k s mda bulunan "Özel" tuflu sayesinde metin içinde kullan lmas muhtemel pek çok özel biçimi araman za dahil edebilirsiniz. Bunlar dipnotlardan grafiklere dek pek çok farkl unsurdan biri olabilir. Ad m 7: Bu diyalog penceresindeki "De ifltir" adl ikinci k s m ise size aranan herhangi bir de erin bulundu unda yerine bir baflkas n n konabilmesini sa lama imkan tan r. Yapman z gereken "Aranan" sat r na bulmak istedi iniz de eri, "Yeni De er" k sm na ise onun yerine girilecek olan yazmakt r. Ad m 8: küçük harflere dikkat edilmesini sa layabilir, ayr ca metin içinde belirli bir yöne do ru arama yapt r lmas n emredebilirsiniz. Ad m 5: Bu k s mda bulunan "Biçim" seçene inden arama esnas nda dikkat edilecek belirli husular ayr ca ayarlayabilirsiniz. Bunlar kullan lan yaz fontunun tür ve fleklinden tutun da, paragraflara dek pek çok unsur olabilir. K sacas e er isterseniz araman z çok detayl biçimde yürütebilirsiniz. Üçüncü ve son k s m olan "Git" ise size tüm metin içinde belirli bir k sma do rudan ulaflma imkan verir. Bunun için sayfa, sat r, dipnot ya da benzeri bir unsurun numaras n girmeniz yeterlidir. Bu özellikle çok büyük metinlerle çal fl rken büyük kolayl k sa layabilen bir seçenektir. 122 HERKES Ç N B LG SAYAR PROJELER

11 INTERNET RADYOLARI INTERNET INTERNET RADYOLARI Internet üzerinden yay n yapan radyolarla ilgileniyorsan z, bu sayfalarda verdi imiz adresler ilginizi çekecektir. Avusturalya n n en büyük radyo istasyonlar ndan biri olan GrooveFM i dinlemek isterseniz, adresine gitmeniz yeterli olacakt r. Bu istasyon özellikle gençlere yönelik yay n yapt ndan en güncel pop müzik örneklerini burada bulabilirsiniz. Çok az haber ve reklam aras veren radyonun sitesinde çeflitli multimedya programlar için "skin" örnekleri de bulabilmek mümkündür. St. Louis ve çevresinde en çok dinlenen radyo istasyonlar ndan olan Underground 3WK y dinleyebilmek için adresine gitmeniz yeterlidir. Yay n program n n neredeyse tamam Hard Rock ve Blues türü parçalardan oluflmaktad r. Yap lan yay n dinlemek için gereken Real Player ve Media Player 7 gibi uygulamalar da burada bulabilirsiniz. nternet üzerinden canl radyo yay n yapma konusunda çözümler üreten site halen birçok yabanc popüler radyonun da yay n n sürdürüyor. Onlarca radyoya tek bir site alt ndan ulaflmak istiyorsan z mutlaka ziyaret edin. Londra ve civar ndaki en ünlü radyo istasyonlar ndan biri olan Bass 24 ayn zamanda web üzerinden de yay n yapmaktad r. E er adresine giderseniz, buradan yay n dinleyebilirsiniz. Burada daha ziyade Rap ve Swing tarz müziklerin yay nland n da belirtelim. Ayr ca yay n dinlemek için gereken çeflitli uygulamalar da ayn sitede bulabilirsiniz. Klasik-dans türü müziklerden hofllananlar için Kanada kökenli CBC radyo istasyonunu tavsiye ederiz. Bu istasyonun yay nlar n Internet üzerinde adresindeki sitelerinden dinleyebilirsiniz. Özellikle geç saatlerde hafif bir müzikle kafan z dinlendirmek ya da uykuya dalmak istiyorsan z buray kesinlikle seveceksiniz demektir. Ayr ca bölgeden haberleri de buradan dinleyebilirsiniz. Internet üzerinde müzik ve radyo istasyonlar üzerine bir site ar yorsan z, o zaman adresine gitmenizi tavsiye ederiz. Buras her çeflit müzikle ilgili haberleri ve siteleri bulabilece iniz genifl kapsaml bir portald r. Site ayn zamanda birkaç farkl radyo istasyonunun yay nlar n da dinlemenize imkan tan maktad r. Ancak bu yay nlar dinleyebilmek için bir üyelik kayd söz konusudur. HERKES Ç N B LG SAYAR INTERNET 217

12 <<< INTERNET INTERNET RADYOLARI Yabanc müzik yay n yapan Türk radyolar içinde önemli bir yere sahip olan PowerFm in web sayfas da kendisi gibi oldukça zengin ve renkli tasarlanm fl. Online yay n da mevcut. Türkiye nin ilk yabanc müzik radyo istasyonu olan MetroFM in web sayfas ndan maalesef di erlerinde oldu u gibi yay n internet ten online olarak birebir dinlemek mümkün olmuyor. Çok fl k bir web sayfas na sahip olan Radyo Maydonoz sitesinden radyo yay n - n online dinleyebilmenin yan s ra ücretsiz logo ve melodi transferi yap labilmesi de mümkün oluyor. Kainat n tüm seslerine, renklerine ve titreflimlerine aç k radyo slogan ile yay nda bulunan Aç k Radyo gerçekten de di erlerinden oldukça farkl. Siteden birebir canl yay na da ulaflabilirsiniz. Pop müzik çalan radyolar n aksine rock, heavy metal, blues, jaz ve alternatif müzik türlerine daha fazla a rl k veren site üzerinden de radyo yay n n online olarak takip edebiliyorsunuz. Yabanc popüler müzik yay n yapan Capitol Radio nun web sitesinden canl olarak yay na ulaflabilece iniz gibi TOP40 da yer alan flark lardan da 25 sn lik bir bölümü dinleyebiliyorsunuz. Türkçe müzik yay n yapan radyolar aras nda özellikle gündemin en hit ve en tempolu parçalar n çalmas ile ünlü radyonun web sitesinden de tüm yay n canl dinleyebiliyorsunuz. Tasar m olarak çok fl k bir sayfaya sahip olmas na ra men içerik olarak o kadar da genifl de il. Yine de yay n grubunun di er kardefl radyolar na ve canl yay na bu sayfadan ulafl labiliyor. Kendi bünyesinde, canl yay n yapan Türk radyolar hakk nda bilgiler bar nd - ran site üzerinden tüm bu radyolar da canl dinlemek mümkün oluyor. Baflar l bir radyo portal say labilir. 218 HERKES Ç N B LG SAYAR INTERNET

13 FLASH UYGULAMASININ ÖZELL KLER INTERNET FLASH UYGULAMASININ ÖZELL KLER Bazen Internet üzerinde di erlerinden daha farkl görünen bir sayfaya rastlars n z. Normalde HTML ya da benzeri bir dil kullan larak haz rlanm fl bir web sayfas n n görünümü afla- yukar bellidir. Ekran çerçevelere bölünmüfltür, resimler, metinler ve seçenekler gibi unsurlar tüm sayfay doldurur. Ancak sizin rastlad n z sayfa bunlardan çok daha farkl görünmektedir. Ekranda küçük bir mesaj belirir, derken ard ndan gerçekten de etkileyici bir ses ve grafik gösterisi bafllar. Gösterinin ard ndan da daha önce görmedi iniz denli renkli ve çekici bir sayfa tasar m ekrana gelir. Fareyi ekranda gezdirdi inizde menü seçeneklerinin çeflitli canland rmalarla renklendirildi ini farkedersiniz. Neredeyse tüm sayfa canl gibi görünmektedir ve sadece seyretmesi bile oldukça zevklidir. Peki böyle bir sayfa nas l haz rlanm flt r? Her ne kadar HTML dili ve web sayfas tasar m için haz rlanm fl baz editörler bir dereceye kadar özel efektler yapabilme imkan sunuyor olsalarda, ancak tek bir program bu denli yo un ve etkileyici sayfalar yapabilmenize imkan tan r. O da Macromedia flirketi taraf ndan gelifltirilmifl olan Flash program d r. Özellikle web sayfalar n n tasar m için gelifltirilmifl olan bu program sayesinde di er yöntemlerle hayal bile edilemeyecek denli canl ve etkileflimli web sayfalar haz rlayabilmek mümkün olabilmektedir. Flash vektör grafiklerle çal flmak üzere haz rlanm fl bir programd r ve ilk bak flta genel görünüm olarak Corel benzeri 3D grafik tasar m programlar n and r r. Flash ile çal fl rken çeflitli animasyonlar oluflturman n iki temel yöntemi vard r. lk yöntem bir dizi resim oluflturmak ve bunlar h zl bir biçimde ard ard na göstererek seyredenlere canl l k hissi vermekten ibarettir. Bu sinema filmlerinden de aflina oldu umuz en eski animasyon yöntemidir. kinci yöntem ise çok daha kolay ve iyidir. Bu yöntemde birkaç temel grafik tasar m haz rlan r, ard ndan da bu tasar mlar için kullan lacak animasyonlar belirlenir. Flash bu konuda oldukça yeteneklidir ve tan mlanm fl bir nesne için çok farkl animasyonlar belirleyebilme imkan sunar. Böylelikle tek bir resim haz rlayarak bundan seri bir animasyon oluflturabilmek mümkündür. Üstelik bu flekilde haz rlanm fl bir Flash animasyonu ilk yönteme göre çok daha küçük bir alan kaplayaca ndan, siteye ba lanan bilgisayara aktar lmas çok daha h zl ve kolay olacakt r. HERKES Ç N B LG SAYAR INTERNET 219

14 <<< INTERNET FLASH UYGULAMASININ ÖZELL KLER Flash ayn zamanda baflka dosya türlerini de destekledi inden, animasyonlar n za müzik katabilmeniz de mümkündür. Özellikle MP3 biçiminde kaydedilmifl müzikler ya da sesleri rahatl kla Flash dosyalar na ekleyebilir ve bunlar n animasyonlarla beraber çal flt r lmas n sa layabilirsiniz. Ancak Flash ile ilgili bilmeniz gereken baflka bir konu daha vard r. O da ne kadar geliflmifl de olsa bu uygulaman n bile HTML dilinden tamamen ba- ms z olarak çal flmad d r. Flash ile haz rlanan sunumlar "fla" ekli dosyalar fleklinde kaydedilirler ancak çal flt r lmadan önce "swf" biçimine çevrilmeleri gereklidir. Ancak ifl bununla da bitmez, çünkü bu dosyalar çal flt rabilmek için browser uygulamalar n n belli yan programc klara ihtiyac vard r. "Plug-In" olarak bilinen bu programc klar pek çok farkl uygulama için gereklidirler ve ihtiyaç duyuldu unda Internet üzerinden de indirilebilirler. Flash uygulamalar n n çal flt rmak için gereken plug-in Internet Explorer 5 ve Netscape Navigator 4.7 browser uygulamalar nda zaten mevcuttur. Ancak bundan önceki sürümleri kullan yorsan z Flash uygulamalar n çal flt rmak istedi inizde hatalarla karfl laflabilirsiniz. Peki genel olarak insanlar n bu uygulamaya yaklafl mlar nedir? Kullan c lar aras nda Flash uygulamas hakk nda genel olarak iki farkl yaklafl m bulunmaktad r. lk grup bu program ile haz rlanan web sayfalar n n gere inden fazla gösteriflli oldu unu düflünmektedir. Onlara göre bir web sitesinde gösteriflli grafiklerden ziyade içerik önemlidir ve Flash gerçekte buna hiçbir katk da bulunmamaktad r. Ayr - ca bu tür haz rlanm fl sayfalar n yüklenmesi s radan sayfalara göre biraz daha uzun sürebildi inden, zaman ve para kayb na da yol açmaktad r. kinci gruptakiler ise Internet üzerindeki sunumlarda multimedya uygulamalar n önemini savunmakta, Flash program n n gelecekteki yaz l mlara mükemmel bir örnek teflkil etti ini belirtmektedirler. E er siz de bu uygulama ile çal flmalar yapmay denemek ve kendi karar n z kendiniz vermek isterseniz, o zaman adresinden Flash uygulamas n indirebilirsiniz. Bu uygulama 30 günlük ücretsiz bir deneme süresine sahiptir, ancak bundan sonra sat n alman z gerekecektir. Oldukça profesyonel bir yaz l m oldu undan fiyat pek ucuz say lmaz, bunu da hemen belirtelim. * < PUCU> Ço u kiflinin sand n n aksine, Flash ile haz rlanm fl sayfalardaki büyük animasyonlar n sunucudan kullan c bilgisayar na yüklenmesi çok fazla zaman almaz. lk baflta k sa bir yükleme ekran görüntülense de, asl nda yükleme ifllemi animasyonlar n görüntülenmesi esnas nda devam eder. Flash animasyonlar vektör grafiklerden olufltu u için veri dosyalar n n boyu modemle yap - lan ba lant larda bile çabucak aktar labilecek kadar küçüktür. 220 HERKES Ç N B LG SAYAR INTERNET

15 FLASH UYGULAMASININ ÖZELL KLER INTERNET FLASH LE ÇALIfiMAK Ço u kullan c Flash uygulamas n n sadece web sayfalar haz rlamak için tasarlanm fl bir program oldu unu düflünür, ancak bu çok yanl fl bir yaklafl md r. Flash pek çok aç dan Corel ve Photoshop gibi grafik iflleme programlar na benzer. Çeflitli grafiklerin haz rlanmas ve d flar dan al nan verilerin Flash ile ifllenebilmesi mümkündür. Bir di er aç dan bak ld nda ise, Flash n di er özellikleri nedeniyle 3D Studio tarz bir animasyon program oldu unu görürüz. ki boyutlu grafiklerin canland r lmas ve ses efektlerinin de kullan lmas sayesinde, Flash ile küçük filmlerden mini bilgisayar oyunlar na dek pek çok de iflik program yap labilir. Nitekim pek çok kullan c Flash n bu özelli ini kullanarak yaratt klar ilginç çizgi filmleri Internet üzerinde sergilemektedirler. flte tam bu noktada Flash di er uygulamalardan ay ran özellik ortaya ç kmaktad r. Macromedia programc lar Flash gelifltirirken sadece bir animasyon program üretmemifllerdir. Ço u benzer uygulaman n aksine Flash ile üretilen eserleri Internet üzerinden yay nlayabilmek son derece kolayd r. Flash dosyalar rahatl kla browser programlar traf ndan tan n p h zl bir biçimde yüklenebilmekte ve çal flt r labilmektedirler. Bugüne dek Flah uygulamas n n pek çok sürümü piyasaya ç kar lm flt r, ancak en sonuncusu olan Flash 5 sürümü aralar nda en geliflmifl olanlar d r. Ço u aç dan öncekilerden daha geliflmifl bir arabirime sahip oldu undan eski sürümlerin kullan c lar taraf ndan bafllang çta yad rganm fl olsa da, Flash 5 sürümü geliflmifl yetenekleri sayesinde k sa sürede kendini kabul ettirmifltir. Bunda programa yerlefltirilmifl son derece kapsaml yard m dosyalar n n da rolü büyüktür. Bu dosyalarda Flash n çal flt r lmas yla ilgili hemen her tür bilgiye yer verilmektedir. Program n bizim aç m zdan en zay f yönü sadece ngilizce sürümünün bulunmas d r. Bu yabanc dili pek güçlü olmayan kullan c lar biraz s k nt ya sokabilir, ancak ço u yaz l m için ayn fleyin geçerli oldu u da bir gerçektir. I < INFO> Flash editörünü çal flt rabilmek için en az 133 MHz ifllemcili ve 32 MB RAM tak l bir bilgisayara ihtiyac n z olaca n unutmay n. Ancak verimli bir çal flma için gereken sistem ihtiyac asl nda bunun iki kat d r. Ayr ca kurulum için de sabit disk üzerinde yaklafl k 50 MB kadar bofl alan gerekecektir. flletim sistemi ise Windows 95 veya sonraki herhangi bir Windows sürümü olabilir. HERKES Ç N B LG SAYAR INTERNET 221

16 <<< INTERNET FLASH UYGULAMASININ ÖZELL KLER GRAF K TASARIM Flash ile çal fl rken yap lan ifllemlerden biri grafik tasar m aflamas olacakt r. Bu aflamada özel araç setlerini kullanark çal flmada kullan lacak nesnelerin çizimi yap l r. Buradaki çal flma genel olarak herhangi bir resim editörüyle yap landan çok farkl de ildir. Ekrana bakt n zda çizim için kullan lan araç menüleri dikkatinizi çekebilir. Bu menülerde bulunan pek çok seçenek daha önce Paint ya da benzeri programlarla çal flm fl olanlar n za yabanc gelmeyecektir. Çizim yapabilmek için kullan lan bir dizi arac ekran n yan ndaki kontrol panelinde bulabilirsiniz. Bunlar farkl flekilleri daha kolay çizebilmenizi sa lamak için haz rlanm fllard r. Ayr ca ön ve arka plan renklerini ayarlayabilece iniz renk paletleri de burada yer al r. Ayr ca yap lan çizimleri renklendirmek için de bir dizi araç bulunmaktad r. D ER UNSURLAR Flash sadece resimler de- il, pek çok di er farkl veri türüyle de çal flabilmenize imkan sa lamaktad r. Bunlar n haz rlanan çal flma içinde kullan lmas ile çok I < INFO> Flash dosyalar içinde kullan lacak olan nesneler "File" seçene i alt ndaki "Import" fl kk yard m yla d flar dan al nabilir. farkl eserler ortaya konabilir. Ne var ki Flash özellikle vektör grafiklerle çizim yapabilen bir editördür ve bitmap resimleri oluflturamaz. Bu yüzden çal flmada kullan lacak olan çeflitli formatlardaki bitmap resimlerin d flar da haz rlanmas ve programa "Import" edilmesi gerekmektedir. Ayn fley Flash uygulamalar nda kullan lacak olan ses dosyalar için de geçerlidir. Flash MP3, MIDI, WAV ve benzeri biçimlerde kaydedilmifl olan ses dosyalar n kullanman - za imkan tan maktad r. Ancak bunlar oluflturmak ya da ifllemek kabiliyetine sahip de ildir. O yüzden bu tür ses dosyalar n n da önce baflka bir programla haz rlanmas ve ondan sonra Flash dosyas içine "Import" edilerek kullan lmas gerekmektedir. CANLANDIRMA Flash ile bir canland rma haz rlamak oldukça kolayd r, bu ifllem için her görüntü karesini tek tek çizmenize gerek yoktur. Flash kendi içinde üç farkl nesne canland rma modeline sahiptir. "Movie Clip" verilen nesneyi bir dizi görüntü karesi haz rlayarak t pk film fleridi gibi canland r r. Flash ile haz rlanm fl çizgi filmlerin üzerinde bu yöntemle çal fl lm flt r. Di er canland rma türlerinden "Button" ise web sayfalar nda görülen renkli ve hareketli linklerin haz rlanmas nda kullan l r. Flash canland rma ifllemi esnas nda flekillerin de ifltirilebilmesine de imkan tan r. Bunu vektör grafiklerin kullan m sa lamaktad r. Mesela bir kare çok yumuflak bir biçimde bir daireye dönüflebilir. Flash son derece detayl ve yetenekli bir uygulamad r. O yüzden tüm olas l klar keflfetmek ve kullanmak hevesli kullan c lar n alt ndan kalkabilece i bir ifltir. Ancak biraz gayretle çok k sa sürede bu uygulaman n ustas olunabilir. 222 HERKES Ç N B LG SAYAR INTERNET

17 WEB SAYFASI TASARIMI (ÖZET 2) INTERNET WEB SAYFASI TASARIMI (ÖZET 2) Geçen bölümde bafllad m z özete bu say da devam ediyoruz. BA LANTILAR Buradaki komutlar kullanarak web sayfalar n birbirlerine ba lamak mümkündür. Kodlama içinde Hypertext ba lant lar <A> etiketiyle belirtilirler, bundan sonra kullan lan HREF komutu ise yap lacak geçifl iflleminin gerçeklefltirilebilmesini sa lar. Bir Hypertext ba lant y oluflturan tüm kodlamalar <A>...</A> komutlar aras na yaz lmal d r. Bu ba lant da kullan lacak olan herhangi bir resim ise <IMG> komutunun yerlefltirilmesiyle harekete geçirilir. E er ba lant ayn sayfadaki bir baflka noktaya yap l yorsa burada NAME eki kullan l r ve adres belirtilirken "#" iflaretinden faydalan l r. Bir Hypertext kodlama sat r n n genel yap s : <A href="url" name="isim" title="metin" target="hedef pencerenin ad " >...text/img... </A> href Hedef ba lant n n URL si name Hedef ba lant n n ad title Hedef ba lant hakk nda k sa bilgi veren metin parças target Hedef ba lant n n aç laca pencere ya da çerçevenin ad. E er bofl b rak lm flsa her zaman yeni browser penceresi aç lacak demektir. Resim eklemek: HTML belgeleri içindeki resimler <IMG> komutuyla eklenirler ve belgenin bir parças olmay p sunucu üzerinde kendilerin ayr lan klasörde tutulurlar. Burada kullan lacak resmi belirlemek için SRC ekinden faydalanmak gerekir. <IMG src="url" lowsrc="url" alt="metin" align=[top middle bottom right left texttop absmidlle baseline absbottom] width="say " height=" say " vspace=" say " hspace=" say " border=" say "> src lowsrc alt align width height vspace hspace border Metin içine yerlefltirilecek URL ile ilgili resim URL resim önizlemesi Resmin görüntülenememesi halinde girilecek alternatif metin Kullan lan grafik ö enin sayfa içindeki yerleflimini belirleyen parametreler Resim geniflli i Resim yüksekli i Resim etraf ndaki yatay boflluk miktar Resim etraf ndaki dikey boflluk miktar Resim etraf ndaki kutunun geniflli i HERKES Ç N B LG SAYAR INTERNET 223

18 <<< INTERNET WEB SAYFASI TASARIMI (ÖZET 2) Tablolar: Tablolar bir web sayfas n n düzenlenmesi için kullan l r. <TABLE> Tablo bafllang c <CAPTION> Tablo bafll </CAPTION> <TR> Sütun bafllang c <TH> Sütun bafll </TH> <TD> Tablo hücresinin içerik bilgisi </TD> </TR> Sütun sonu </TABLE> Tablo sonu Tabloyu oluflturan kodlamalar <TABLE>. </TABLE> aras na yaz lmal d r. <TABLE width="say " cols="sütun say s " colspec="tan mlama" align=[left right center justify] frame=[void above below hsides rhs lhs vsides box border] border="say " rules=[none basic rows cols all] cellspacing="say " cellpadding="say " clear=[left right all] nowrap>...tablo sat rlar... </TABLE> width Tablo geniflli i cols Toplam tablo sütun say s colspec Çeflitli sütunlar n sayfa içindeki yerleflimi (Örnek: colspec="l8 C20 R50") align Nesnelerin di erlerine göre yerleflimi frame D fl tablo hatlar n n görüntülenmesini sa layan parametreler border D fl çerçevenin belirlenmesi rules Tablo içi hatlar n belirlenmesi cellspacingtablo hücreleri aras ndaki bofllu un belirlenmesi cellpadding Tablo içeri i ve hücre duvar aras ndaki bofllu un belirlenmesi Tablo bafll klar : <CAPTION align=[top bottom left right]>...bafll k... </CAPTION> align Bafll k pozisyonunu belirler <TR align=[left center right justify char] valign=[top middle bottom baseline]> cells </TR> align valign Metin parças n n yerleflimini belirler Bu sütundaki hücre içeriklerinin dikey yerleflimini belirler Standard bir hücrenin içeri i: <TH align=[left center right justify char] char="karakter" charoff="karakter kaymas " valign=[top middle bottom baseline] nowrap bgcolor="renk" width="say " colspan="sütun say s " rowspan="sat r say s " axis="hücre ad ">...metin... </TH> <TD align=[left center right justify char] valign=[top middle bottom baseline] nowrap bgcolor="renk" width="say " colspan="say " rowspan="say ">...metin... </TD> nowrap Tablo içindeki otomatik s ralamay önler bgcolor Arka plan rengi width Tablo geniflli i colspan Birlefltirilecek sütun say s rowspan Birlefltirilecek sat r say s 224 HERKES Ç N B LG SAYAR INTERNET

19 MP3 ÇALICI AYGITLAR MULTIMEDIA VE E LENCE MP3 ÇALICI AYGITLAR MP3 müzik format bugün her PC de kullan lmaktad r. MP3 müzik format hakk nda daha önceki bölümlerde çok detayl bilgiler vermifltik. Çeflitli multimedya uygulamalarda kullan lmak için gelifltirilmifl olan bu ses dosyas format k sa sürede özellikle Internet üzerinde ve haliyle tüm dünyada büyük bir kullan m alan buldu. Verileri çok fazla kayba u ratmadan s k flt rarak saklayabilmesi sayesinde MP3 format nda kaydedilmifl ses dosyalar daha öncekilerin harcad yerin ancak onda birine ihtiyaç duymaktad r. Veri depolama ortamlar n n bedava olmad n düflünürseniz bunun önemini daha iyi kavrayabilirsiniz. Özellikle Internet üzerinde bu formatta kaydedilmifl hemen her türden ses ve müzik dosyas na rastlamak mümkündür. Hatta s rf bu konuyla ilgilenen siteler de vard r. MP3 dosyalar n n nispeten küçük boyutlar onlar n düflük ba lant h zlar nda bile nispeten k sa sürelerde aktar labilmelerine imkan tan maktad r. Ayr ca MP3 dosyalar n dinlemek için ille de önce onlar indirmek gerekmez, ço u yaz l m bunlar Internet üzerinde bulunduklar siteden çalma yetene ine sahiptir. Bu sayede MP3 format nda kaydedilmifl bir röportaj web sitesinden "canl " olarak dinleyebilmek mümkün olmaktad r. Tabii burada baz yasal sorunlar da ortaya ç km flt r. Özellikle telif haklar konusunda yaflanan çekiflmeler zaman içinde ücretsiz MP3 da tan baz kifli ve kurulufllar n yasal yapt r mlarla karfl laflmalar na sebep olmufltur. Ne var ki bu durum MP3 format n n yay lmas n ve hemen her alanda kullan lmas n önlememifltir. Mesela art k pek çok bilgisayar oyununun müzikleri MP3 format nda haz rlanmaktad r. E er Internet ba lant n z yoksa ya da arad n z müzikleri MP3 format nda bulam yorsan z, o zaman elinizdeki müzik CD lerinden kendiniz de MP3 dosyalar üretebilirsiniz. Internet üzerinde FreeRIP ve benzeri pek çok ücretsiz program bulunmaktad r. Bunlar sayesinde müzik CD lerindeki parçalar bilgisayar n zda MP3 format na dönüfltürmeniz mümkündür. HERKES Ç N B LG SAYAR MULT MEDYA VE E LENCE 83

20 <<< MULTIMEDIA VE E LENCE MP3 ÇALICI AYGITLAR EVDE YA DA ARABADA MP3 format nda kaydedilmifl müzikleri dinlemek için ille de yan n zda bir bilgisayar gezdrimek zorunda de ilsiniz. Elektronik cihazlar üreten ço u büyük firma bu format n yay lmaya bafllamas n n ard ndan çok farkl yap lardaki MP3 çal c ayg tlar üretmeye bafllam fllard r. Geliflen bilgisayar teknolojisi ile birleflen bu ayg tlar daha önce hayal bile edilemeyen imkanlar kullan c ya sunmaktad rlar. Bunlar n bafl nda yüksek miktarda veriyi depolamak ve çok uzun süreler için kesintisiz müzik sa layabilmek gelmektedir. Mesela Request Multimedia firmas taraf ndan gelifltirilen AudioReQuest sistemi evinde MP3 arflivini dinlemek isteyenler için oldukça genifl imkanlar sunmaktad r. Bu sistem al fl lm fl bir müzik setine benzemektedir ve bu tür bir sistemin yapabildi i hemen herfleyi de yapabilmektedir. Ancak sadece müzik CD lerini çalmakla kalmamakta, aksine bu CD ler üzerine kay tl olan ses dosyalar n MP3 format - na dönüfltürebilmektedir. Ayn zamanda CD üzerine bas lm fl MP3 arflivlerini de okuyabilen sistem, bunlar depolamak için 20 GB kapasiteli bir sabit disk kullanmakta ve Intel Celeron serisi bir ifllemci taraf ndan idare edilmektedir. Baflka firmalar n da benzer sistemleri vard r, hatta baz lar DVD-ROM okuyabilme ve yazabilme yetene ine de sahiptir. Mesela Samsung bu türden geliflmifl bir müzik sis- I < INFO> temi üretmektedir. Ayr ca otomobillerde kullan lmak için üretilmifl benzer sistemleri de piyasada bulabilmek mümkündür. Yüksek kapasiteli sabit disklerle donat lan bu cihazlar özel olarak tasarlanm fllard r ve sars nt ya da hararet gibi bir otomobilde karfl lafl labilecek sorunlara karfl dayan kl d rlar. Ev ya da araba d fl ndaki ortamlarda da müzik dinlemek isteyenler ise tafl nabilir cihazlardan birini seçmelidirler. Neyse ki bu konuda piyasada pek çok seçenek vard r ve ihtiyaca uygun bir cihaz bulmak pek sorun de ildir. Pek çok firman n tafl nabilir MP3 çal c cihaz tasar mlar vard r, ve bunlar farkl yeteneklerle donat lm fllard r. MP3 format n n yay lmas al fl lm fl müzik pazar n da derinden etkilemifltir. Yak n bir zamanda Kaset ve CD gibi kay t medyalar n n tamamen ortadan kalkmas ve yerlerini Internet üzerinden da t m ya da yay na b rakmas beklenmektedir. 84 HERKES Ç N B LG SAYAR MULT MEDYA VE E LENCE

21 MP3 ÇALICI AYGITLAR MULTIMEDIA VE E LENCE a r olmas d r. Ayr ca 500 USD civar ndaki fiyat da ço u kullan c için bir hayli yüksektir. Daha ucuz ve hafif bir cihaz arayanlar için Teac MP-3000 önerilebilir. Yaklafl k kredi kart boyutlar nda olan bu ayg t 64 MB kapasiteli sabit haf zaya sahiptir ve 1 saatlik müzik depolayabilmektedir. Düflük enerji tüketimi sayesinde yaklafl k 8 saat pil ömrü bulunan Teac, üzerindeki mini mikrofon sayesinde ayn zamanda ses kay t cihaz olarak da kullan labilmektedir. SAB T HAFIZALI C HAZLAR Tafl nabilir MP3 çal c ayg tlardan bir k sm "sabit" diyebilece imiz bir haf za tasar m na sahiptirler. Bu gibi tasar mlar t pk ev ya da araba sistemlerinde oldu u gibi cihaza entegre edilmifl bir sabit diske sahiptirler. Çal nacak müzik parçalar bu sabit disk üzerine kaydedilirler ve gerekti inde bunlar silip yerlerine yenilerini kaydetmek de mümkündür. Bu sistemlerde bulunan sabit diskler genellikle cihaz içine entegre edilmifl olduklar ndan bunlar yerlerinden sökmek mümkün de ildir. Ancak zaten genellikle oldukça yüksek depolama kapasitesine sahip olduklar ndan buna pek lüzum olmamaktad r. Bu tür tafl nabilir ayg tlara verilebilecek en iyi örneklerden biri, yak n zamanda Creative Labs taraf ndan piyasaya sürülen Nomad Jukebox adl cihazd r. Bildi iniz gibi Creative Labs özellikle PC donan mlar üreten bir firmad r. PC lerde bir standard haline gelen ses kartlar sayesinde bilgisayar dünyas n n en büyük kurulufllar ndan biri haline gelmifltir. Ancak sadece PC donan m üretmekle yetinmeyen firma en bafl ndan beri tafl nabilir MP3 çal c cihazlar da tüketicilere sunmaktad r. flte bu ürünlerin en yeni ve geliflmifllerinden olan Jukebox, gümüfl-mavi rengi ve yuvarak hatl tasar m yla oldukça çekici bir cihazd r. Cihaz n içine entegre edilmifl olan 6 GB kapasiteli bir sabit disk sayesinde Jukebox kullan c s na yaklafl k 100 saatlik müzik depolama imkan sunmaktad r. WAV, WMA ve benzeri MP3 harici ses dosyas formatlar n da çalabilen cihaz, herhangi bir bilgisayardan veri alabilmekte, ancak malesef geri aktaramamaktad r. Dört adet flarj edilebilir pille çal flan cihaz n belki de en kötü yan bu tür bir ayg t için biraz fazla CD ÇALICI AYGITLAR Y llar önce Sony taraf ndan ilk Discman iyasaya sürüldü ünden beri, tafl nabilir CD çal c ayg tlar oldukça yayg n cihazlar olagelmifllerdir. fiimdilerde ise MP3 format n n yay lmas yla birlikte bu tür cihazlar n tasar mlr nda da belirgin bir de iflim yaflanmaktad r. Üstelik bu tür cihazlar genellikle müzik dosyalar n do rudan CD üzerinden okuduklar ndan, baflka herhangi bir veri depolama donan m na ihtiyaç duymamakta, bu yüzden benzer cihazlar n neredeyse yar s fiyat na üretilebilmektedirler. HERKES Ç N B LG SAYAR MULT MEDYA VE E LENCE 85

22 <<< MULTIMEDIA VE E LENCE MP3 ÇALICI AYGITLAR Bu tür ayg tlara örnek olarak Rio firmas taraf ndan piyasaya sürülen Rio Volt modeli tafl nabilir MP3 çalar gösterebiliriz. Bu cihaz görünüm olarak al fl lm fl disk-çalar ayg tlardan farkl de ildir. Ne var ki sadece müzik CD lerini de il, MP3 dosyalar içeren CD leri de okuyabilmektedir. Ayr ca içerdi i özel bir sistem sayesinde MP3 dosyalar nda bulunan ID3 etiketlerini de okuyabilen cihaz, çal nmakta olan parçayla ilgili buradan ald bilgileri LCD ekranda kullan c ya gösterebilmektedir. ki adet AA pil kullanan cihaz n yaklafl k 15 saat boyunca kesintisiz çal flabilmesi mümkün olmaktad r. Normalde bir CD üzerinde yaklafl k 10 saatlik MP3 depolanabildi ini düflünürsek bu az bir zaman say lmaz. Bu cihaz piyasada yaklafl k olarak 170 USD civar fiyatla bulabilmek mümkün olmaktad r. Bu türden bir baflka cihaz da Pine D music SM300T modelidir. Bu cihaz da CD-R ve CD- RW üzerine kaydedilmifl MP3 dosyalar n ve standard müzik CD lerini okuyabilmektedir. Maalesef bu ayg t MP3 kimlik bilgilerini okuyamamaktad r ve pillerini de yaklafl k olarak 6 saat içinde tüketebilmektedir. Ancak fiyat çok daha düflüktür ve piyasada 130 USD civar ndan sat lmaktad r. ÇIKARILAB L R HAFIZALI C HAZLAR Ç kar labilir haf za kartlar (Memory Card) uzun bir süredir tafl nabilir cihazlarda kullan lmaktad rlar. Dijital foto raf makinelerinden palm bilgisayarlara kadar her yerde rastlayabilece iniz bu kay t ortamlar ayn zamanda tafl nabilir MP3 çal c ayg tlarda da kullan lmaktad rlar. Sony ve Panasonic firmalar bu kartlar kullanan son derece küçük cihazlar piyasaya sürmüfllerdir, ancak bunlar n fiyatlar bir hayli yüksek oldu undan çok büyük ra bet görmemifllerdir. Alternatif olarak Iomega taraf ndan üretilen 5 santim boyundaki "Click!" adl özel diskleri kullanan cihazlar da piyasada bulabilmek mümkündür. Sensory Science firmas n n Rave MP 2300 modeli cihaz bu diskleri kullanmaktad r. Yaklafl k 10 USD fiyatla sat lan bu diskler 40 MB civar veri depolayabilmektedirler. Iomega firmas n n da benzer bir MP3 çal c ayg t piyasadad r. Bu cihazlar çok daha ucuza üretilebilmektedirler ve yabanc ülkelerde oldukça yay lm fl durumdad rlar. Yak n gelecekte pek çok baflka cihaz n MP3 çalabilme kabiliyetine kavuflaca düflünülmektedir. Daha flimdiden Siemens ve Sony gibi firmalar MP3 çalabilen cep telefonlar n üretmifllerdir, ancak fiyatlar n yüksek olmas henüz bunlar n yay lmas n yavafllatmaktad r. I < INFO> Cep telefonlar na MP3 çalar entegre edilmesi nispeten hofl bir yenilik gibi gözükse de, fiyatlr n yüksek olmas kullan c lar cayd rmaktad r. Siemens taraf ndan üretilen bu tür telefonlar n maliyeti yaklafl k 600 USD civar ndad r, ayr ca kullan lan haf za modülleri de 100 USD dolay nda fiyatlarla sat lmaktad r. Bu da ço u kullan c için oldukça yüksek bir rakamd r. 86 HERKES Ç N B LG SAYAR MULT MEDYA VE E LENCE

23 ÇEfi TL WINDOWS 98 PUÇLARI (11) PÜF NOKTASI ÇEfi TL WINDOWS 98 PUÇLARI (11) DOSYA UZANTILARI Daha önceki bölümlerde dosya uzant lar ndan detayl olarak bahsetmifltik. Bir dosya uzant s, dosya ad n n sonuna gelen ve onun türünü belirten üç harfli bir ektir. Bu eke bakarak dosyan n türünü ve onu ifllemek ya da çal flt rmak için ahngi yaz l m n gerekti ini anlayabilirsiniz. Normalde Windows iflletim sistemi kullan c ya her zaman için bu dosya eklerini gösterir. Ancak bazen bu can s k c bir fley de olabilir. Mesela dosya türlerini simgelerinden tan yabiliyorsan z genellikle bu ekleri görmenize gerek yoktur. Ayr ca dosyalar n adlar n de ifltirirken fark nda olmadan bu eki silmek sorunlara yol açabilir. E er isterseniz iflletim sisteminin bu ekleri saklamas n sa layabilirsiniz. Öncelikle "Bafllat" tuflu menüsünden "Ayarlar" seçene ine girin. Bunun alt menüsünde yer alan "Klasör Seçenekleri" fl kk na t klay n. "Görünüm" bafll kl k s mdaki listeden "Bilinen dosya türleri için dosya uzant lar n gizle" seçene ini bulun ve iflaretleyin. Sonra uygun flekilde diyalog penceresini kapat n. Bundan sonra Windows tan mlayamad dosya türleri haricinde kalanlar n uzant lar n görüntülemeyecektir. S MGELER Masaüstünüzü kaplayan k sayol ve uygulama simgelerinin daha az yer kaplamas n isterseniz yapabilece iniz özel bir ayar mevcuttur. Bu ayar sayesinde simgeler aras nda b rak lan bofllu u diledi iniz gibi ayarlayabilir, onlar n daha s k ya da daha gevflek bir düzende görüntülenmesini sa layabilirsiniz. Öncelikle masa üstüne sa fare tufluyla t klay n ve aç lan menüden "Özellikler" fl kk n seçin. Aç lacak olan diyalog kutusu içinde "Görünüm" k s- m na girin. Burada birkaç seçenek bulunmaktad r, alt tarafta yer alan "Ö e" bafll kl sat rdan "Simge aral " fl kk n bulun. Bunun iki türü vard r, yatay ve dikey. Her ikisi de simgeler aras nda b rak lan bofllu un miktar n ayarlar. Bunlardan birini seçtikten sonra yan taraftaki "Boyut" adl sat r n aktif hale geçti ini göreceksiniz. Bu sat rdan bir de er girerek bofllu u ayarlayabilirsiniz. Buradan girece iniz de erin "nokta" baz nda hesapland n unutmay n. Gerekli ayar yapt ktan sonra "Uygula" tufluna basarak de iflikli i geçerli k labilirsiniz. ÖZEL KARAKTERLER Microsoft gelifltirdi i yaz l mlara her zaman yeni birfleyler katmaya özen gösterir. Bu her seferinde pek baflar l olmasa da, zaman zaman iyi sonuçlar verebilen bir çabad r. Bu tür bir çaban n HERKES Ç N B LG SAYAR PÜF NOKTASI 29