İSKENDERUN DİVRİĞİ İSKENDERUN

Transkript

1 ERDEMİR LOJİSTİK A.Ş. ERDEMİR LOJİSTİK İSKENDERUN DİVRİĞİ İSKENDERUN DEMİR CEVHERİ TAŞIMALARI İSTANBUL 2005

2 İÇİNDEKİLER 1- GİRİŞ 1 2- ÖZET 2 3- ÇALIŞMA KONULARI TREN AĞIRLIĞI VE UZUNLUĞU TREN TURNİSTLERİ VE SEYİR SÜRELERİ LOKOMOTİF TURNİSTLERİ VAGON TURNİSTLERİ VE VAGON SAYISI LOKOMOTİF BAKIM PROĞRAMLARI VE PERSONELİ VAGON BAKIM PROĞRAMLARI VE PERSONELİ LOKOMOTİF BAKIM ALANLARI VE DİZAYNI VAGON BAKIM ALANLARI VE DİZAYNI YÜKLEME VE BOŞALTMA OPERASYONLARI SOSYAL ALANLAR VE HİZMETLER DEMİRYOLU MERKEZ OFİSİNİN ORGANİZASYONU KAZA VE OLAYLAR ÖNERİLER TREN AĞIRLIĞI VE UZUNLUĞU KONUSUNDA ÖNERİLER TREN TURNİST VE SEYİR SÜRELERİ ÖNERİLERİ LOKOMOTİF VE VAGON SEÇİMİ KONUSUNDA ÖNERİLER KAZA VE OLAYLAR KONUSUNDAKİ ÖNERİLER TCDD İLE YAPILACAK SÖZLEŞME KONUSUNDAKİ ÖNERİLER DİĞER KONULARDAKİ ÖNERİLER MALİ DEĞERLER YATIRIM GİDERLERİ Lokomotif Ve Vagon Maliyetleri İle Teknik Ömürleri Diğer Yatırım Giderleri İŞLETME GİDERLERİ Personel Sayısı ve Giderleri Hat Kirası Enerji Maliyetleri Loko Bakım Onarım ve Malzeme Maliyetleri Vagon Bakım Onarım ve Malzeme Maliyetleri Sigorta Giderleri Diğer Giderler SONUÇ 25

3 EK 1 EK 2 EK 3 EK 4 EK 5 EK 6 EK 7 EK 8 EK 9 EK 10 EK 11 EK 12 EK 13 EK 14 EK 15 EK 16 EK 17 EK 18 TCDD 5, 6, 10 ve 11 NOLU GRAFİKLER TCDD TARİFE KİTAPÇIKLARI DEMİRDAĞ GAR ŞEMATİK PLANI YAKACIK GAR ŞEMATİK PLANI LOKOMOTİF ÇEKER VE KOŞUM TAKIMI DİRENÇ TABLOSU TREN HIZLARI İSTASYON MİHVER KİLOMETRELERİ LOKOMOTİF BAKIM PROGRAMI ÇİZİLEN TRENİN İTİNERERİ DÖNGÜLER (LOKOMOTİF, PERSONEL, VAGON) İZİN VERİLEN TREN UZUNLUKLARI HARİTA 1 TAŞIMA PARKURU HARİTA 2 DİNGİL MÜSAADELERİ HARİTA 3 DİNGİL BASINÇLARI Fals VAGONU TEKNİK ÖZELLİKLERİ E TİPİ TOSHİBA LOKOMOTİF ÖZEL TREN İŞLETME YÖNETMELİĞİ MALİ DEĞERLER

4 1- GİRİŞ TCDD nin son yıllardaki kabuk değiştirme çalışmaları çerçevesinde radikal kararlar alınarak uygulamaya konulmaktadır. Uygulamaya konulan en radikal kararlardan ikisi, En az taşıma talebinin 500 ton olarak sınırlandırılması, Direkt ve Blok tren uygulamasıdır. TCDD açısından bu iki kararın alınması sırasında amaçlanan hedeflere ulaşılmakta olduğu görülmektedir. Anlaşılan o ki TCDD nin bu değişim hamleleri devam edecek ve bu değişimin içine özel sektöründe katılımı sağlanacaktır. Bu güne kadar kapalı kutu olan TCDD, kendi sektöründe açılmakta ve küçülmektedir. Bu açılım ve küçülme sektöre dinamizm getirecektir. Bu dinamizm içinde bulunmak ve TCDD tarafından yapılması güçlükler arz eden veya özel sektöre devri öngörülen hizmetlerin bir kısmını veya tamamını üstlenmek gerekmektedir. Bu üstlenmenin de sınırlarının doğru belirlenmesi gerekmektedir ki şu anda TCDD nin uğradığı faaliyet zararlarının taşıttığı yük miktarı oranındaki kısmının üstleniciye kalması önlenmelidir. TCDD yıllık zararlarının önemli bir bölümünü bu şekilde önlemek istemektedir. Yanlış bir öngörü ile bu zararın bir kısmını üstlenir durumda kalmak yanlış bir davranış olacaktır. Çalışma, öncelikle TCDD nin Demirdağ İstasyonundan ERDEMİR MADENCİLİK SAN. A.Ş. nin ürettiği bir milyon iki yüz bin ton ( ton) demir cevherinin TCDD Yakacık Gar dan ayrılan İSDEMİR hatlarına kadar taşınmasını kapsamaktadır. Bu taşımanın, ERDEMİR LOJİSTİK A.Ş. ye ait lokomotif, vagon ve personelle, TCDD den minimum hizmet satın alarak yapılması öngörülmüştür. Çalışmada önce yapılabilirlik ve sonra maliyet aşaması ele alınmıştır. En uygun tren ağırlığı, uzunluğu, süre, araştırılmış ve bulunan en verimli tren işletme modeli savunulmuştur. Ancak bilinmelidir ki, bu çalışmadaki hesaplamalar, halen TCDD de çalışmakta olan E tipi TOSHİBA marka elektrikli lokomotif ile Fals tipi vagonların teknik özelliklerine göre yapılmıştır. Ana kabuller bunlardır. Diğer hususlardaki TCDD kısıtları yeri geldikçe belirtilmiştir.

5 2- ÖZET Demirdağ Gar ile Yakacık Gar arasındaki demir cevheri taşımaları ile ilgili elde edilen verilere göre, yaklaşık 950 bin ton civarında bir taşıma potansiyeli mevcuttur. ERDEMİR LOJİSTİK tarafından çalışmanın 1 milyon 200 bin ton yük esas alınarak yapılması istenmiştir. Çalışma sonucu, her gün karşılıklı 2 trenle taşıma yapılması, taşımada elektrikli E tipi TOSHİBA marka lokomotif kullanılması, her trenin 30 adet Fals vagonu ile 2 lokomotiften oluşması halinde yıllık ton yükün taşınmasının mümkün olduğu anlaşılmıştır. Bu taşıma için, yedekleri ile birlikte lokomotif sayısı 8 ve vagon sayısı 160 olarak hesaplanmıştır. Gerekli personel sayısı, yönetim kademesi hariç 48 kişidir. Taşıma için gerekli lokomotiflerin bir adedinin YTL. Vagonların bir adedinin YTL bedelle satın alınabileceği düşünülmüştür. Hat kirası olarak 1000 tondan az olan trenler için 2 / km ve 1000 tondan fazla olan trenler içinde 2,5 / km. esas alınmıştır. Toplam yatırım giderleri ile işletme giderlerine ilişkin tablolar şu şekildedir. TAHMİNİ YATIRIM GİDERLERİ CİNSİ ADEDİ BEHERİ TOPLAM TEKNİK (YTL) (YTL) ÖMRÜ LOKOMOTİF YIL VAGON YIL DİĞER YATIRIMLAR YIL TOPLAM YATIRIM GİDERLERİ

6 YILLIK TAHMİNİ İŞLETME GİDERLERİ GİDER KALEMİ YILLIK GİDER TUTARI ( YTL / YIL ) HAT KİRASI ,80 ENERJİ GİDERİ ,00 LOKOMOTİF SİGORTA GİDERLERİ ,00 VAGONLARIN SİGORTA GİDERLERİ ,00 YILLIK LOKOMOTİF AMORTİSMAN GİDERLERİ ,00 YILLIK VAGON AMORTİSMAN GİDERLERİ ,00 DİĞER AMORTİSMANLAR ,00 LOKOMOTİF BAKIM GİDERLERİ ,00 VAGON BAKIM GİDERLERİ ,00 DİĞER GİDERLER ,00 PERSONEL GİDERLERİ ,00 TOPLAM GİDERLER ,80 = 1,74 YTL ve $ = 1,4 YTL olarak alınmıştır. Görüldüğü gibi yıllık amortisman giderleri dahil işletme giderleri ,80 YTL olarak hesaplanmaktadır. Yıllık taşınabileceği hesaplanan ton yükün bir tonunun maliyeti ise 10,45 YTL olarak gerçekleşmektedir. Halen TCDD ye tarihinden itibaren yürürlüğe girerek uygulanmakta olan E/123 sayılı genelgeye göre ton başına 19,43 YTL taşıma ücreti, vagon başına 4,5 YTL kıymet primi ve 6,6 YTL manevra ücreti ödenmektedir ton/yıl taşımanın yapılabilmesi için TCDD ye ödenmesi gereken ücretler toplamı ise YTL olmalıdır. Taşımanın ERDEMİR LOJİSTİK tarafından yapılması halinde yıllık sağlanacak tasarruf ,20 YTL olmaktadır. Başlangıç yatırımları olarak YTL öngörüldüğünden, yatırımın geri dönüş süresi 3,05 yıl olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu değerlere, kaza ve olaylar dahil edilmemiştir. Çalışma grubumuz, ERDEMİR LOJİSTİK e en kısa zamanda bu taşımaya başlamasını önermektedir.

7 3- ÇALIŞMA KONULARI 3.1. TREN AĞIRLIĞI VE UZUNLUĞU Güzergahtaki; , ve lik lokomotif tiplerine göre yük çekerleri ile 100 tonluk ve yarı otomatik koşum takımı dirençleri ekli tablolarda gösterilmiştir.(ek 5) Bu tabloya göre genellikle kullanılacak olan lik lokomotif tipine göre 1195 ton lokomotif çekeri esas alınmalıdır. Yarı otomatik koşum takımı kullanılması öngörüldüğünden 3300 ton koşum takımı direncine uygun olarak trenlerin oluşturulması gerekmektedir. Bu değerlere göre E tipi TOSHİBA marka elektrikli lokomotif kullanıldığında oluşturulacak trenin ağırlığı tek lokomotifle 1195 ton ve çift lokomotifle 2390 ton olmalıdır.( EK 16) Bu esas üzerinden hareketle trenin tüm parkurda 2390 ton olarak seyir etmesi için Fevzipaşa ile Km: arasındaki 7,8 Km lik bir bölümde trene 3. makineye ihtiyaç duyulmaktadır. Bu hususla ilgili olarak 2 yöntem belirlenmiştir. Bu yöntemlerden birincisi, TCDD den bu 7,8 km kesim için ranfor (destek) hizmeti satın alınmasıdır. Bu durumda trenler sadece dizinin arkasına bağsız olarak TCDD ait lokomotif tarafından 7,8 km kısımda desteklenecek ve TCDD lokomotifinin Km: de trenin seyir halindeyken kendiliğinden ayrılmasıyla tren manipülasyona uğramadan seyrine devam edecektir. İkinci yöntem ise, 2390 ton olarak Fevzipaşa ya gelen ERDEMİR treninin 30 vagondan oluşan tren dizisinin vagon olarak ikiye bölünmesi ve ERDEMİR lokomotiflerinin önce biri baştan diğeri sondan olmak üzere 20 vagonluk gurubu km e kadar çıkarması ve arkadaki lokomotifin halen TCDD tarafından da uygulandığı üzere km.den geri Fevzipaşa ya dönerek bırakılan 10 vagonluk diğer grubu alarak Fevzipaşa dan sonra bölünen trenin 2 ayrı tren olarak yoluna devam etmesidir. Konunun maliyet açısından değerlendirilmesinde; TCDD den ranfor (destek) hizmeti satın alınması durumunda bu lokomotif için ücretlendirme yöntemi belirlenmelidir. TCDD Eşya Tarifesinin B maddesi gereğince lokomotif kiralanması şeklinde ücretlendirme yapılacağı kabul edilirse her saat ve kesri için 600 YTL ödenecek ( tarihli E/123 Sayılı Genelge) ve günde iki kez lokomotif kiralanacaktır. Bu durumda her gün 2 tren için toplam 1200 YTL lokomotif kirası ödenmesi gerekecektir.

8 ERTREN in Fevzipaşa - Yakacık (Payas) arasında vagonluk olacak şekilde bölünmesi durumunda ise Birinci tren için 30 dakika manipülasyon süresi gerekmekte, ikinci trenimiz ise birinci trenin Fevzipaşa dan hareketinden 1 saat sonra hareket etmektedir. Böylece ERTREN in Fevzipaşa ya gelişinden sonra 90 dakikalık bir süre harcaması olmaktadır. Ayrıca Parasal olarak ikinci tren için (800 ton 100 km için) 2 x 100 = 200 ilave hat kirası ücreti ödenecektir. Bu seçeneklerden hangisinin tercih edileceği TCDD ile yapılacak sözleşme sırasında ücretlendirme ile ilgili esaslar belirlenirken ortaya çıkacaktır. Ancak işletmecilik açısından önerimiz: Fevzipaşa da TCDD den alınacak destek lokomotifle trenin bölünmeden devamın sağlanması yönündedir. ERTREN için öngörülen brüt ağırlık E tipi lokomotifler için 2390 ton olmakta ve net yük 1610 ton olmaktadır. Bu ağırlıklar trenin 30 adet Fals tipi vagondan oluşmasını gerektirmektedir. Bir adet Fals tipi vagonun uzunluğunun 12,94 metre olduğundan yola çıkılarak trenin toplam uzunluğunun, vagonlar 30 x 12,94 metre = 388,2 metre ve iki adet lokomotif uzunluğu 2 x 20,24 metre = 40,48 metre olmak üzere 428,68 metre olacağı öngörülmektedir. Trenin çalışacağı tüm parkur bu uzunluğu kısıtlayacak tarzda değildir. Parkurdaki istasyonların kritik uzunluklarını gösterir tablo ektedir. Trende bir biriyle akuple çalışabilen ve baştan destekli iki lokomotif öngörülmüştür. Örnekleme yapılırken halen bölgede çalışan TCDD ye ait E tipi TOSHIBA marka lokomotifler seçilmiştir TREN TURNİSTLERİ VE SEYİR SÜRELERİ ERTREN için mevcut grafikler ve hızlı yük (blok) trenlerine ait itinererler kullanılarak iki ayrı tren çizgisi çizilmiştir. (EK 1, 2, 6, 7,9,11) ORER tekniği bakımından çizilen trenin, tüm yolcu trenlerinin altında ve tüm yük trenlerinin üstünde olduğu kabul edilmiştir. Trenlerin grafik üzerinde işletilme kabiliyetlerini belirlemek için bölgede uygulanmakta olan Tren grafikleri üzerinde ORER tekniğine uygun olarak (2 gidiş- 2 geliş olarak) 4 adet tren çizilmiştir. Bu çizim sırasında bölgenin tamamının sinyalizasyon ile donatılmış olduğu (TSİ sistemi olduğu) ve blok mesafesi ile trenlerin birbirlerini takip edebildikleri esası göz önüne alınmıştır.

9 Her iki yönde de trenlerin ortalama seyir süreleri 15 saat 30 dakika civarında çıkmaktadır. Bu süreler içinde gar, istasyon ve saydinglerdeki duruş süreleri de vardır. Duruş konulan işyerleri Çetinkaya müselles, Malatya Müselles, Narlı, Fevzipaşa ve Toprakkale dir. Fevzipaşa da yapılması gereken operasyonlar duruş süreleri içinde yapılabilecek tarzdadır. Yolcu tren buluşmaları için grafikte orer tekniği bakımından yapılması gereken duruşlar yapılmıştır. Örnek olarak çizilen trenlerin kalkış saatleri Yakacık Gar (Payas) dan 07:00 ve 19:00 olarak alınmıştır. 07:00 da Yakacık tan kalkan tren 22:28 de ve diğeri de 09:39 da Demirdağ a varabilmektedir. Dönüş trenlerinin ise Demirdağ dan hareket saatleri 01:00 ve 13:00 olarak belirlenmiştir. TCDD destek alarak trenin Fevzipaşa dan bölünmeden gitmesi öngörümüze göre tren saat: de Yakacık gar a varmaktadır. Ancak trenin Fevzipaşa dan bölünerek gitmesi halinde ise trenin ilk grubu saat :16.11 de ikinci grubu ise de Yakacık gar a varmaktadır. Yine ikinci tren içinde trenin Fevzipaşa dan bölünmeden gitmesi durumunda tren saat:04.10 da Yakacık gar a varmakta; ancak bölünerek gitmesi durumunda ise ikinci grup saat da Yakacık a varmaktadır. Bu sürelerin içinde oldukça yüksek toleranslar vardır ve bu değerler üst değerlerdir. Ortalama her iki yönde saat kabul edilen seyir süresi ortalama turnist süresini 36 saate endekslemektedir. 36 saatlik turnist süresi aynı anda 3 dizinin hareket halinde olmasını gerektirmektedir. ERTREN olarak çalışacak trenler Coğrafi konumlandırma kitleri ile güzergâh boyunca kesintisiz olarak izlenebileceği gibi oluşturulacak Tren İzleme bürosuna cep telefonu veya benzer iletişim araçlarıyla belli noktalarda makinistler tarafından bilgi aktarımı yöntemiyle pratik olarak izlenmesi de mümkündür. Tren seyirlerinin kayıt altına alınması; Divriği İskenderun arasında trenler sinyallere göre işletildiğinden sistem gereği Trenleri temin eden lokomotiflerde sinyalli bölgelerde seyir edebilmesi için ATS (Otomatik Tren Durdurma Sistemleri) takılması ve bunun da lokomotiflerde bir cihazla kayıt edilmesi zorunludur. Bunun yanında lokomotiflerde hızların kayıt altına alınması da zorunludur. TCDD

10 de her iki kayıt da, lokomotiflerde bulunan Sürat kontrol bantları üzerine grafik olarak yapılmaktadır. Ancak bu işlemlerin dijital ortamlarda kayıt edilmesi bunların aynı şekilde dijital olarak deşifre edilip kayıt altına alınması da mümkündür. Halen TCDD tarafından kullanılan ve lokomotiflerde olduğu gibi seyir esnasında yapılan hızlar, duruş yerleri ve süreleri, seyir süreleri, makinistin lokomotife verdiği komutlar uyguladığı eylemler, arıza özet bilgileri gibi tüm hareketler dijital ortamda kayıt edilip, merkezde bu kayıtlar her lokomotif için günlük, haftalık ve aylık periyotlarda istenilen başlık altında bilgi tasnifi yapılabilmektedir. Ayrıca her trenin çıkış varış istasyonları arasındaki her hareketinin kaydedilmesi ve belirli bir tren trafik cetveli üzerinde belirlenecek bir yöntemle tasnif edilmesi gerekmektedir. TCDD hatlarında çalışan trenler için TCDD nin de bir kayıt sistemi vardır. Bu kayıt sistemini TCDD kendi açısından da isteyeceğinden ERDEMİR LOJİSTİK A.Ş. kayıt sisteminin de TCDD kayıt sisteminin aynısı olması ve 512 nolu Genel Emir e uygun olması pratik olacaktır. Belirli dönemlerin sonunda TCDD kayıtları ile ERDEMİR LOJİSTİK A.Ş. kayıtlarının karşılaştırılıp mahsuplaşma yapılacağından aynı kayıt sisteminin kullanılması gerektiği düşüncesindeyiz. Bu kayıt sistemi ile her türlü gecikmeler ve sebepleri belirlenecek ve Şirket kusurları ile trafik gereklilikleri dışındaki her türlü gecikmeler araştırılarak tedbirleri alınacaktır. Tren seyirlerinin TCDD 512 nolu Genel emiri doğrultusunda takibi için hali hazırda TCDD tarafından kullanılan cetveller kullanılmalıdır. Bu cetveller çıkıştan varışa kadar, varış, duruş, kalkış, buluşma, öne geçme işlemleri ile yolda meydana gelen her türlü aksaklık ve düzensizliklerin kaydedilmesine yarayan, trene ait işlemlerin kontrolüne, makine ve vagonların hareketlerine ait istatistiki bilgilerin tespitine ve işletme sonuçlarının değerlendirilmesine esas teşkil eden kayıt araçlarıdır. ERDEMİR LOJİSTİK A.Ş. içinde aynı çalışmaların yapılması gerekmektedir. TCDD de kullanılan 5501, 5517, 2052, 2088 modeller aynen kullanılmalıdır Tren Trafik Cetveli, Hareket ve Cer Temel Bilgi Formu, Elektrikli Lokomotif ve Trenlerin Arıza Kayıt Defteri, Cer Araçlarının Günlük Faaliyet Raporu, TCDD nin kendi kayıt sistemini aynen devam ettireceği düşünülürse çalışacak tüm personelin tren trafiği ile ilgili olarak eğitilmesi gerekecektir.

11 3.3. LOKOMOTİF TURNİSTLERİ Bu raporda ele alınan değerler TOSHİBA marka E tipi elektrikli lokomotife göredir. (EK 16) Satın alınacak veya kiralanacak lokomotif tipine göre yeni değerlendirmelerin yapılması gerekmektedir. Yapılan çalışmada aynı anda 3 trenin hareket halinde olması ve yedekleri ile birlikte 8 lokomotif ihtiyacı tespit edilmiştir. Bu tespit doğrultusunda çizilen lokomotif turnist grafikleri ektedir. ( EK 10-1) Lokomotif personeli ihtiyaçları iki değişik yöntemle hesaplanarak hesaplama sonrası bulunan değerler ekte verilmiştir. Birinci yöntem diyagram yöntemidir. Bu yöntemde çalışanların çalışmaları bir gün/saat diyagramı üzerine çizilmektedir. Bu yöntemde de grubumuz tarafından iki merkezli ve tek merkezli olmak üzere iki alternatif değerlendirilmiştir. (EK 10-2, 10-4) İki merkezli seçenekte 1. merkez, İskenderun ve ikinci merkez Malatya olarak kabul edilmiştir. Çizilen diyagramda İskenderun için 13+2 ve Malatya için 12+2 olmak üzere toplam 29 lokomotif personeli hesaplanmıştır. Tek merkezli yöntemde merkez İskenderun kabul edilmiş ve çizilen diyagramda da 28 personel ihtiyacı hesaplanmıştır. Lokomotif emsali yöntemi ile hesaplanan lokomotif personeli ihtiyacı 29 olarak bulunmuştur. Lokomotif personelinin ilk etapta TCDD den emekli olan personelden temin edilmesi ve kullanılacak olan lokomotif tipine göre yetiştirilerek sertifika sahibi olmaları sağlandıktan sonra hat güzergahı hakkında da eğitilmeleri için yol stajı yapmaları sağlanmalıdır. Bu staj imkanı TCDD den talep edilmelidir. Hizmetin devamlılığı açısından bir eğitim programı çerçevesinde yeni işe alınacak personelinde eğitilmesi ve brövelendirilerek kademe kademe gençleştirilmesi gerekmektedir. ERDEMİR LOJİSTİK A.Ş. tarafından işe alınacak yardımcı makinist adayları en az Meslek Yüksek Okulu Elektrik, Elektronik, Motor ve Makine Bölümü mezunları arasından seçilmelidir. Bu elemanların yetiştirilmesinde, halen TCDD nin uygulamakta olduğu TCDD Hizmet içi Yönetmeliğinde belirlenen süre ve şartlar uygulanmalıdır.

12 TCDD halen çalıştırmış olduğu lokomotif personeli için gerekli sağlık şartlarını diğer lokomotif personelinden de isteyeceği için, çalıştırılacak lokomotif personelinin işe alımında TCDD Beden Kabiliyetleri Yönetmeliğindeki şartların aranarak belgelendirilmesi gerekmektedir. Lokomotif faaliyet kayıtları tren faaliyet kayıtları ile eş zamanlı düşünülerek planlanmalı, aynı kayıt ve değerlendirme sistemi içerisinde ele alınmalıdır VAGON TURNİSTLERİ VE TAŞIMADA KULLANILACAK VAGON SAYISI ERTREN in 30 vagonluk dizilerden oluşmasının gerektiği noktasından hareketle aynı anda 3 trenin hat üzerinde hareket halinde olacağı çizilen grafiklerde görülmektedir. Bir dizinin dolumda ve bir dizinin de boşalmada olduğu varsayılarak toplam 5 dizilik vagona ihtiyaç duyulmaktadır. Bu dizilerdeki vagonların münferit arızaları sebebiyle gruplarından çıkarılmaları halinde trenlerin eksik vagonla çalışmasına yol açmamak için grubun tamamlanması bakımından olmak üzere toplam 10 adet yedek vagon daha olması faydalıdır. Sonuç olarak (5 x 30) + 10 = 160 vagonla öngörülen taşımanın yapılması mümkündür. Vagon satın alınma aşamasında alınacak vagon sayısı gelecekteki açılımlar dikkate alınarak yüksek tutulabilir. (EK 10-3) Yapılan çalışmada, aynı parkurun dolu ve boş gidilip gelindiği ve parkur dışına çıkılmadığı için rotasyon dışında tüm teknik göstergeler sabittir. Teknik göstergeler parkur dışına çıkılması veya aynı parkurda dönüş yükü olması halinde hesaplanmalıdır. Vagonlar da, bir sistematik çerçeve içerisinde takip edilmeli ve bu takip değerleri kapsamında bakım, onarım ve tamir işlemleri planlanarak yapılmalıdır. Vagonlar lokomotif ve trenlerden ayrı işlemlere uğrayacağından gerek Yakacık taki ve gerekse Demirdağ daki tüm faaliyetlerin bilgisayar ortamında kayıt altına alınması gerekmektedir. Bunun için gerekli yazılım sağlanmalıdır. İlerideki açılımlar ile taşıma çeşitliliğinin artması ihtimalleri bu sistemleri zorunlu kılmaktadır. Çalışma grubu olarak, ERDEMİR LOJİSTİK e vagon alımı aşamasında yaş, tekerlek çapı ve ölçüleri ile vagonun imalatında öngörülen kapasitesinin önemli olduğu hususlarının değerlendirilmesi gerektiğini öneriyoruz.

13 TCDD nin kullanmakta olduğu Fals tipi vagonların imalat şartları 22,5 ton dingil basıncına uygun değildir. Bu nedenle ilerideki açılımlara uygun görülmemektedir. Ayrıca satın alınacak veya kiralanacak vagonların PARK YERİ, DEMİRDAĞ olarak belirlenmelidir LOKOMOTİF BAKIM PROGRAMLARI VE PERSONELİ Halen TCDD de kullanılan ve çalışmada baz alınan E tipi TOSHİBA marka lokomotifin periyodik bakım programı ve süreleri ekte verilmiştir. (EK 8) Bu bakım programı çerçevesinde periyodik bakımlarının yapılması ve arıza tamirlerinin de yapılması gerekmektedir. Satın alınacak veya kiralanacak lokomotifler için satıcı yada kiralayıcı firmadan periyodik bakım bilgileri alınmalı ve hatta bakım sözleşmesi ve yedek parça temini de anlaşma paketinin içine dahil edilmelidir. Ancak, E tipi bir lokomotif için örnek bir atölye düşünülmüş ve bu atölyenin, bakım programında öngörülen bakımları yetiştirilmiş, 5 uzman işçi ile yapabileceği sonucuna varılmıştır. Çalışmadaki işçi sayısı ile Atölye şartları 8 lokomotif için düşünülmüş ve İSDEMİR Lokomotif ve Vagon Bakım Atölyesinin 5 uzman işçi takviyesi ile hem kadro ve hem de teknik yönden yeterli olacağı yerinde gözlemlenmiştir. Elektrikli lokomotif konusunda 5 uzman işçinin, 1 yüksek gerilim elektrik,1 alçak gerilim elektrik, 1 elektronik, 1 pnömatik + fren, 1 mekanikçi olması yeterli görülmektedir VAGON BAKIM PROGRAMLARI VE PERSONELİ Vagonların boş iken tamir edilmesi esastır. Bu nedenle kullanılacak vagonların Demirdağ da dolumdan önce ve dolumdan sonra olmak üzere 2 kez, Yakacık ta boşalmadan önce ve sonra olmak üzere 2 kez kontrol edilmesi gerekmektedir. Demirdağ daki boş kontrol, vagonun doldurulmasına sakıncalı hallerin belirlenmesi ve dolu kontrol ise vagonun trenle sevkine engel hallerin tespiti için gereklidir. Aynı şekilde Yakacık taki dolu kontrol vagonun yük altında iken görülecek şase ve boji çatlaklarının tespiti için önemlidir. Boşaldıktan sonrada, tespit edilen her türlü arızaların giderilmesi için ihtiyaç duyulan Atölye imkanları Yakacık ta mevcuttur.

14 Günlük bakımlar bu şekilde yapıldıktan başka, yük vagonları için TCDD nin uyguladığı tamir ve bakım grupları şu şekildedir. TAMİR GRUBU İŞARETİ V0A V0H TAMİR GRUBU İSMİ ARIZA TAMİRİ HASAR TAMİRİ TAMİR MÜDDETİ MÜDDETSİZ (Gerektiğinde) MÜDDETSİZ (Gerektiğinde) 5 YIL V1 REVİZYON TAMİRİ(Rev) Rev. Uz. REVİZYON UZATMA ALTIŞAR AYLIK 2 DEFA V2 BÜYÜK TAMİR (BT) 16 YIL Vagonların periyodik bakımlarının takibi için gördüğü işlemlerin ve çalışma kilometresinin takibi önemlidir. Bu hizmetler, tren kayıt sistemi içinde bulunacak vagon takip kayıtlarının ( TCDD de ki 5600 model ) merkezde teknik büro tarafından düzenlenerek, tasnif edilmesinden sağlanacaktır. Günlük kontroller ve periyodik bakım ihtiyaçları Demirdağ ve Yakacık ta istihdam edilecek 2 vagon teknisyeni tarafından yapılacaktır. İSDEMİR Lokomotif ve Vagon Bakım Onarım Atölyesinde tamir ve bakım hizmetleri için 4 personel istihdam edilmeli ve bunların ikisi tesviyeci, biri frenci ve diğeri de kaynakçı olmalıdır. Kaza ve olaylara karışan vagonlar olayın meydana geldiği yerde kontrol edilmelidir. Bunun için mobil ekip oluşturulmalıdır. Satın alınacak vagonların teknik özelliklerine göre bakım süre ve şartlarına uyulmalıdır. Vagon alınacak veya kiralanacak kuruluştan yedek parça temini de sağlanmalıdır. Vagon revizyonu yapabilecek TCDD Atölyeleri kapasitelerine göre sınıflandırılmış ve tüm şebekeye duyurulmuştur. Her Atölye nin kapasitesi ve yetkisi belirlidir. İSDEMİR Lokomotif ve Vagon Bakım Onarım Atölyesinin de bu sınıflandırmaya dahil edilerek, yetkilendirilmesi ve Vagon Revizyonu yapabilir sertifikasını alması gerekmektedir. Bu takdirde diğer firma vagonlarının da revizyonları İSDEMİR Atölyelerinde yapılabilecektir.

15 Çalışılacak bölgenin fiziki şartlarından dolayı fren ve tekerlek takımlarının bakım ve onarımları ile günlük kontrollerinin aksatılmadan yapılması gerektiği önemli uyarımızdır LOKOMOTİF BAKIM ALANLARI VE DİZAYNI Elektrikli lokomotiflerin bakım atölyelerinde, standart olarak bulunması gereken araç ve tesisler ana kalemler halinde şöyle sıralanabilir. - Bakım kanallı veya yan kanallı yol, - Boji indirme asansörü, - Tavan vinçleri, ( ton) - Lokomotif kaldırma krikoları, (4 x 30 ton ) - Bakım sehpaları, (lokomotif tipine uygun) - Kaynak makineleri, (Elektrik, Oksijen ve Asetilen) - Gaz altı kaynağı, - Takım Tezgahları (Torna, Freze, taşlama, pres vs. ) - Tekerlek torna tezgahı, - Patinaj Kumu ikmal tesisi, - Lokomotif temizleme ve yıkama tesisi, Bölgeye yapılan teknik gezi sırasında, lokomotif bakım atölyesinin Yakacık da ki İSDEMİR Tesisleri içinde bulunan Lokomotif ve Vagon Bakım Atölyesinin imkanları incelenmiş satın alınacak veya kiralanacak lokomotif tipine göre yapılacak küçük ilavelerle bu tesisin ihtiyaca cevap vereceği görülmüştür. Çalışma grubu olarak, halen TCDD de kullanılan her hangi bir lokomotif tipi seçilmeyecek ise satın alma veya kiralama işleminin bakım faaliyetleri de dahil edilerek paket halinde düşünülmesini önermekteyiz VAGON BAKIM ALANLARI VE DİZAYNI Lokomotif bakım atölyesi olarak öngörülen alan (İSDEMİR Lokomotif ve Vagon Bakım Atölyesi) tüm teknik araç ve tesisleri, bu çalışmada gerekli görülen 160 adet Fals tipi vagonun bakım ve onarımını yapabilecek yeterliliktedir. Demirdağ istasyonunda doluma verilecek vagonlarda ortaya çıkabilecek vagon arızaları tren gelişinde tespit edilecektir. Dolumu sakıncalı görülenler, dolum yoluna verilmeden önce manevrası yapılarak tren dizisinden çıkarılacak, diğerlerinin tamiri tren üzerinde yapılacaktır. Diziden çıkarılacak vagonların yerine yedekten vagon takviyesi yapılarak 30 vagonluk kompozisyon bozulmayacaktır.

16 3.9. YÜKLEME VE BOŞALTMA OPERASYONLARI Demirdağ Gar da bulunan ERDEMİR MADENCİLİK SAN. A.Ş. tarafından günlük 3600 ton pelet ve 1000 ton hematit üretilerek değişik yerlere sevk edilmektedir. Çalışma kapsamında İSDEMİR e yapılacak sevkıyatın günlük 3300 ton olacağı ve gerçekleşen rakamlara göre oranlanarak bu miktarın 2200 ton/gün miktarının pelet ve 1100 ton/gün miktarının diğer cinslerden olacağı düşünülmektedir. Demirdağ da yapılan incelemelerde, yükleme operasyonlarının sevk edilecek cevherin cinsine göre değişik yollardan yapıldığı görülmüştür. Pelet, bunker yolları diye adlandırılan otomatik yükleme tesisleri ile donatılmış 10, 11, 12 ve 13. yollardan, otomatik olarak bunkerden vagona yüklenmektedir. Diğer cins ürünler ise 15. yol üzerinde bulunan yüksek (1,60 m.) rampadan yapılmaktadır. Rampa boyu 160 metre olup devamındaki manevra kör yolu kullanılır ise 460 metrelik yol uzunluğu sağlanabilmektedir. Bu yola 14. yolun doğusundan gelerek 30 vagonluk bir grup vagonu bırakmak mümkündür. Bu yükleme rampası ile bunker tesisi arası 350 metredir. Yapılacak bir bant sistemi ile rampadaki cevherin bunkerden vagona yüklenmesi sağlanabilecektir. Ayrıca halen loader ile yapılmakta olan yüklemelerden sonra vezin işlemlerinde lokomotif kullanılmaktadır. Vezinden sonra fazla yük vagon içinden alınmakta veya eksik yük tamamlanarak tekrar vezin yapılmaktadır. Vezin için lokomotif ihtiyacını ortadan kaldıracak ve zaman tasarrufu sağlayabilecek hidrolik tartı yapabilen yükleme araçlarının kullanılması isabetli olacaktır. Bunker yollarının uzunlukları yaklaşık 1250 metre civarındadır. Ancak bunker 1 ve 2 diye adlandırılan 10 ve 11. yollar kataner hattı ile donatılmış diğer 2 bunker yolu donatılmamıştır. Bu nedenle İSDEMİR yüklerinin kataner hattı ile donatılmış olan bunker 1 ve bunker 2 yollarından yapılması zorunluluğu vardır. Bu iki kataner hatlı yollarda manevra kabiliyetleri yeterli görülmüştür. (EK 3) Yükleme hatlarına vagon verilmesi yüklemenin yapılması ve dolu dizinin tren olarak teşkili için geçecek süreler planlanan süreler içinde rahatlıkla yapılabilecek tarzdadır. Ancak, TCDD den Bunker 1 ve Bunker 2 diye adlandırılan 10 ve 11. yolların özel hat olarak ERDEMİR LOJİSTİK A.Ş. ye tahsisinin sağlanması talep edilmelidir. Yakacık Gar yolları 30 vagonluk dolu trenlerin kabulü için yeterli uzunlukta ve sayıdadır. Boşaltma işlemleri İSDEMİR içindeki ve Ayrım İstasyonundan ayrılarak VAGON DEVİRME diye adlandırılan yolda yapılmaktadır. Ortalama bir vagonun boşaltma süresi 3 dakikadır. 30 vagonluk bir dizinin toplam boşaltma süresi 90 dakikadır. Bazen pelet dışındaki diğer cevherlerde bu süre artabilmektedir. Ancak vagon turnistinde öngörülen süreler içinde boşaltma operasyonları ile vagon

17 teknisyenleri tarafından yapılması öngörülen muayenelerin yapılmasın da bir darboğaz yaşanmayacağı düşünülmektedir. (EK 4) Ancak, TCDD Yakacık Gar ile İSDEMİR Ayrım İstasyonu arasındaki 1860 metrelik yol ile Ayrım İstasyonundaki en az 4 yolun kataner hattı ile donatılması öncelikli önerimizdir SOSYAL ALANLAR VE HİZMETLER Tren üzerinde çalışmak zor ve zahmetli bir iştir. Özellikle lokomotif kullanan personelde dikkatin azalmasının bedeli ağırdır. Kısa sürelide olsa sosyal anlamda sağlanan her hizmet çalışan personelin motivasyonu üzerinde olumlu etki yapacaktır. Çalışma grubumuz tarafından; çalışacak lokomotif personelinin zorunlu ihtiyaçları ile sosyal ihtiyaçlarını giderebileceği alanların dizayn edilmesi ve burada iyi şartlarda hizmetlerin sunulması gerekmektedir. Örneğin, Demirdağ da trenle gelip dönecek lokomotif personeline verilecek bir mola alanının kalitesi, bu personelin işine göstereceği dikkati ve özeni artıracaktır. Satın alınacak veya kiralanacak lokomotiflerde de sosyal ihtiyaçlara cevap verebilecek asgari şartların aranması gerekmektedir. TCDD de ki kaza ve olayların büyük çoğunluğunun personel kusurundan ve dikkatsizlikten kaynaklandığı bilmekte ve bu tür sosyal alanlar ile verilecek hizmetlerin kalitesinin ERTREN personeli üzerinde olumlu katkıları olacağını düşünmekteyiz DEMİRYOLU MERKEZ OFİSİNİN ORGANİZASYONU ERDEMİR LOJİSTİK A.Ş. nin Demirdağ Yakacık arasındaki demir cevheri taşımalarında kullanacağı bir merkez ofisi olmalıdır. Bu ofiste çalışan trenleri izlemek amacıyla vardiyalı çalışacak 3 kişi, vagon ve lokomotiflerin teknik sicillerini tutmak için 2 kişi, ödeme ve yazışma işlemleri içinde 2 kişi olmak üzere toplam 7 kişi bulunmalıdır. Yönetim kadrosu bu sayının dışındadır. Çalışma ortamı için gerekli fiziki şartlar sağlanmalıdır. Bu ofisin İSDEMİR de olması önerilmektedir.

18 3.12. KAZA VE OLAYLAR TCDD ile yapılacak sözleşme aşamasında, meydana gelebilecek kaza ve olaylar karşısında izlenecek yol ana hatları ile belirlenmiş olmalıdır. TCDD de Kaza ve olaylar karşısında izlenecek yol ve yöntemleri belirleyen bir tamim mevcut olup (630 no.lu tamim) ERTREN ler içinde bu numaralı tamimin uygulanması genel görüşümüzdür. ERTREN lerin uğrayacağı her kaza ve olayın sebebinin belirlenerek tekrarının önlenmesi için TCDD Soruşturma heyetlerine katılacak elemanların full time veya part time istihdamı gerekmektedir. Bu elemanlar TCDD de bu işi yapmış kimseler olmalıdır. 4. ÖNERİLER 4.1. Tren Ağırlığı ve Uzunluğu Konusundaki Öneriler Tren ağırlığı ve uzunluğu konusu, esas olarak seçilecek lokomotif tipine bağlı olmakla birlikte, trenlerin işleyeceği hat güzergahın da izin verilen tren uzunluğunu aşmayacak şekilde düşünülmelidir. Satın alınacak veya kiralanacak lokomotifin TCDD hatlarındaki yük çekerlerinin kesin olarak bilinmesi gerekmekte olup satıcı veya kiralayıcı firmaya, hat kesimlerine göre yük çeker tablolarının (istasyon bazında) lokomotifle birlikte verilmesi şartı konulmalıdır. Lokomotif alınırken hat profiline göre hız yük analizlerinin yapılmış olması gerekmektedir. Bu sistem TCDD de mevcut olup Cer Dairesi Başkanlığı bu analizleri yapmaktadır. E tipi lokomotiflerin yük çekim kabiliyetlerine göre taşıma parkurunda en ideal tren ağırlığı 2390 ton çıkmakla birlikte lokomotifin yük çekim kabiliyetine göre ideal tren ağırlığı değişebilecektir. Ancak tren ağırlığının bağlı olduğu başka bir değerde taşıma parkurundaki istasyon yol uzunluklarına göre izin verilecek tren uzunluğudur. Bir başka kısıtlayıcı faktör ise genel olarak izin verilebilecek an fazla dingil sayısıdır. Halen taşıma için öngörülen parkurun tamamında TCDD nin izin verdiği azami tren uzunluğu ( tarihinde yürürlüğe giren 361 tamime göre) 576 metredir. Tüm şebekenin genelinde de izin verilen en fazla dingil miktarı ise ( Trenlerin Hazırlanması ve Trafiğine Ait Yönetmeliğin 23. maddesine göre) 150 dingildir. 150 dingilin üzerindeki her tren için ilgili Tesisler Müdürlüklerinden izin alınması gerekmektedir. İzin alınan trenler içinde en fazla 200 dingile kadar izin verilebilmektedir. Taşıma parkuru içinde Demirdağ ile Çetinkaya arası için Sivas Tesisler Müdürlüğü, Çetinkaya ile Narlı arası için Malatya Tesisler Müdürlüğü ve Narlı ile yakacık arası için Adana Tesisler Müdürlüğü yetkilidir. Bu kısıtlar dikkate alınarak lokomotif tipine bağlı olmadan en fazla 576 metre ve en az 4 dingilli vagonlardan oluşturulması kaydı ile 150 dingillik trenler izne bağlı olmadan oluşturulabilmektedir. Bunu aşmak izne bağlıdır. 576 metre uzunluğundaki bir tren 42 vagondan oluşmaktadır. Ancak izin verilen

19 azami tren dingil sayısı 150 olduğundan 37 vagonu aşmamak gerekmektedir Tren Turnistleri ve Seyir Süreleri Konusundaki Öneriler TCDD ile yapılacak sözleşme öncesi tren bilgilerinin kesinleştirilmesi ve orerlerinin çizilmesi gerekmektedir. Orer tekniklerinin doğru kullanılması ve hız çeker tabloları ile hatlara göre izin verilen tren uzunluklarını aşmayacak şekilde dizayn edilmiş trenlerin, ortalama seyir süreleri bulunarak çok istisnai durumlar dışında bu sürelerin yakalanması konusunda TCDD den taahhüt alınmalıdır. Çalışma grubu olarak ERTREN diye adlandırdığımız trenlerin orer tekniği bakımından Yolcu trenlerinin altında ve tüm yük trenlerinin üstünde bir sıraya sahip olması gerektiğini düşünmekteyiz ve ısrarla önermekteyiz. Belirtilen seyir sürelerinin üzerine çıkılması lokomotif ve vagon sayısını artıracak etkilere sahiptir. Bu nedenle üzerinde ciddiyetle durulması gerekmektedir Lokomotif ve Vagon Seçimi Konusundaki Öneriler Bu rapor konusu çalışma, Demirdağ istasyonunda vagona yüklenen demir cevherinin Yakacık (Payas) istasyonundan ayrılan özel hat üzerindeki İSDEMİR tesislerine taşınması çalışmasıdır. Bu çalışma yapılırken E tipi TOSHİBA marka lokomotifler ile TCDD nin kullanmakta olduğu Fals tipi / 2707 seriden vagonların kullanıldığı ve toplam ton/yıl taşıma kapasitesi öngörülmüştür. ERTREN için satın alınacak veya kiralanacak lokomotifin 37 vagonu ya kendisinin ya da 1 destek lokomotif ile birlikte (2 adedinin) çekebiliyor olması ideal sonucu doğuracaktır. Tek lokomotifle 37 adet vagonun brüt ağırlığı olan 2960 tonu çekmek yerine değişebilecek şartlara uyum bakımından akuple iki lokomotifle bu yükü çekmek daha akılcıdır. Bu takdirde de lokomotif çekerinin binde 18 eğimde çıkışta 50 kilometre saat hızda en az 1480 ton olması gerekmektedir. Seçilecek lokomotiflerde, kesinlikle dinamik fren sisteminin bulunması ve çalışır halde olması gereklidir. Taşımanın planlandığı hat kesimi tamamen sinyalizasyon ve elektrifikasyonla donatılmış durumdadır. Bu nedenle enerji maliyetlerinde ki tasarruf ve çevreci bir yaklaşım olarak kiralanacak ve satın alınacak lokomotiflerin elektrikli olmasını önermekteyiz. Bu önerimizi yaparken, başka hat kesiminde bu lokomotiflerin çalıştırılması ihtiyaçlarını göz ardı etmekteyiz. Demirdağ Yakacık arasındaki ton /yıl taşımanın süreklilik arz ettiğini öngörmekteyiz. Elektrikli lokomotifler sadece bu hatta kullanılabilir.

20 Ekli (EK 14 Harita 3) hatlara göre dingil basınçları haritasında kırmızı ile işaretlenmiş bölgelerde dingil basıncı 22,5 ton ve yol sınıfı D dir. TCDD söz konusu bölgenin yol sınıfını D yaptığı anda dingil basıncı 22,5 tona çıkacaktır. Yukarıda bahsedilen tonaj vagon başına 10 ton artabilecek tarzda düşünülmeli ve bir tren için ( 37 vagon x 10 ton = ) 370 ton lokomotif çekerinin yüksek alınması uygun olacaktır. Bu takdirde tren yükü 3330 ton olacak ancak Yarı otomatik koşum takımlarının azami çekeri 3300 ton olduğundan bir trenin ideal brüt ağırlığı 3300 ton olarak gerçekleşecektir. Lokomotif çekerleri, tren uzunlukları, vagon kapasitesi, dingil basıncı kısıtları yanında bir başka kısıtlayıcı faktörde vagon ve lokomotifin birbirine bağlandığı koşum takımlarının dirençleridir. (EK 5) Buda önemli bir konu ve sorun teşkil eden bir konudur. TCDD de halen 2 tip koşum takımı kullanılmaktadır. Vidalı ve yarı otomatik koşum takımlarıdır. Vidalı tiplerde dirençlerine göre 65 ve 100 tonluk olarak ikiye ayrılmış ancak 65 tonluklar neredeyse kullanımdan kalkmıştır. Yarı otomatik koşum takımları ise direnç bakımından en iyi sonuçları vermektedir. Taşıma yapılacak parkurda 100 tonluk vidalı tip koşum takımı direnç alt limiti 945 tonluk trenler olmasına rağmen yarı otomatik koşum takımlarının dirençleri 3300 tondur. Alınacak vagon ve lokomotiflerin kesinlikle yarı otomatik koşum takımlı olması gerekmektedir. Böylece TCDD ile yapılacak müzakere sonrası tamponların kaldırılması mümkün olabilecektir. Tren tonajına olumlu etkisi vardır Kaza ve Olaylar Konusundaki Öneriler Kaza ve olaylar demiryolu taşımacılığının en önemli gider kalemlerini oluşturmaktadır. Meydana gelebilecek en küçük bir kaza bile maliyeti katlanılamayacak kadar büyüyen sonuçlar doğurabilir. Bunun için temel öncelik hiçbir kaza ve olayın olmaması için çalışmaktır. Lokomotif bakımlarında, vagon kontrollerinde ve periyodik bakımlarında, lokomotifi kullanan personelin çalışma koşullarındaki olumlu işlerde asla taviz verilmemeli ve bu nedenlerden ortaya çıkabilecek kaza ve olayların olmadan tedbiri alınmalıdır. TCDD de kaza ve olayların sebepleri bazında yapılan çalışmalarda en büyük payı insan hatası almaktadır. TCDD personelinden kaynaklanan kaza ve olaylar azımsanacak gibi değildir. Bu nedenle bu hataları da en aza indirecek şekilde ve karşısındaki hata yapsa bile dikkat ve özeninden dolayı kaza ve olaya sebebiyet vermeyecek personel çalıştırmak gerekmektedir. Çalışanların sosyal hayatı ve iş koşulları dikkatle takip edilmelidir.

21 Bütün önleyici çabalara rağmen kaçınılamayan kaza ve olaylarda olacaktır. Bununla ilgili olarak da, sözleşme aşamasında dikkat edilmesini önerdiğimiz konular şunlardır. - Yolda meydana gelmiş kaza ve olaylar, zamanında ERTREN personeline (makiniste) bildirilecek ve yolun tahmini açılabileceği süre bu bildirinin içinde yer alacaktır. - Meydana gelmiş her hangi bir kaza ve olayın bertaraf edilmesi için ERTREN lokomotifi ve personeli kullanılacak ise, bu karşılıklılık ilkesi doğrultusunda ve ERDEMİR LOJİSTİK A.Ş. tarafından belirlenecek bir yetkilinin iznine bağlı olmalıdır. Kullanım süresi, yolun trafiğe açılması için geçecek süre kadar olmalı, yol trafiğe açıldığında ERTREN yoluna devam etmelidir. - ERTREN kendisinin uğradığı bir kaza ve olay sonrası TSİ Kumanda Merkezine durumu bildirecek ve diğer birimlerin bilgilendirilmesi TSİ Kumanda Merkezinin yükümlülüğünde olacaktır. - Yolun trafiğe açık tutulması TCDD nin taahhüdüdür. Yolu trafiğe kapatan her türlü kaza ve olayın giderilmesi yükümlülüğü TCDD de ise bunun zamanlamasından kaynaklanan gecikmelerin ERDEMİR LOJİSTİK e fatura edilmemesi gerektiğini düşünmekteyiz. Ancak TCDD imdat ekibi çalışmalarını işletmeci kuruluşa fatura etmek düşüncesinde olur ise bunun önceden belirlenen fiks bir saat ücretine bağlanması uygun olacaktır. - ERTREN in uğrayacağı her kaza ve olay için olay nedenini soruşturacak müşterek heyete ERDEMİR LOJİSTİK A.Ş. tarafından görevlendirilmiş elemanların katılımı da sağlanacak ve bunlar eşit yetkilerle donatılmış sayılacaktır. ERDEMİR LOJİSTİK A.Ş. yetkilisine talebi halinde soruşturma konusu kapsamında her türlü belge ve bilgi TCDD tarafından verilmelidir. Mutabakata varılamaması halinde konu ile ilgili üniversitelere ve mahkemelere başvurulmalıdır. - Kaza ve olaylarda ERTREN görevlisinin görev yapamayacağı bir durumla karşılaşılması halinde trenin devamının sağlanması için imkanlar dahilinde TCDD tarafından sağlanacak personel görevlendirilerek, ERDEMİR LOJİSTİK A.Ş. ye fatura edilmelidir TCDD ile Yapılacak Sözleşme Konusundaki Öneriler ERDEMİR LOJİSTİK A.Ş. TCDD ile sözleşme masasına otururken öncelikli birkaç konuda hazırlıklı olmalıdır. Bunlardan ilki ve beklide en önemlisi taşıma yapılacak parkurda çalışacak trenlerin hız kısıtlarının kaldırılması ve en kısa sürede bu parkurlardaki yol bakım eksikliklerinin giderilmesinin sağlanmasıdır.

22 Yine yol, kataner bakım ve tamiratları aşamalarında tren tehirlerinin üst limitlerinin belirlenmesi gerekmektedir. Zaman bakımından TCDD den kaynaklanacak gecikmeler sebebiyle turnist aksamaları olabileceğinden oluşacak zararların karşılanması için şartlar konulması gerekmektedir. Örneğin olağanüstü sebepler dışında TCDD 3 saatten fazla tehire yol açmış ise o trenin hat kirasının alınmaması vs. gibi. Çalışma Grubu olarak ERDEMİR LOJİSTİK A.Ş. nin yük potansiyelinin fazlalığı nedeniyle yıl bazında yapacağı tren işletmeciliği sayısının belirli dilimlerine göre ücretlendirmede bazı indirimler isteyebileceğini düşünmekteyiz. Halen uluslar arası taşıma yapan ICF firmasına , , ve 601 üzeri tren sayısına göre değişik ücretlendirmeler yapılmaktadır. Çalışmada 730 tren çalışacağı hesaplanmıştır. Bir başka öneri konumuz risturnlar olacaktır. TCDD gerek dahili ve gerekse uluslar arası taşımalarda belirli kurallara göre taşınan eşyanın miktarına bağlı olmak üzere risturn uygulaması yapmaktadır. Özel Tren İşletmeciliği için de risturn uygulaması yapılabilir. Lokomotifler kiralanacak ise TCDD nin Bosna Hersek ten kiraladığı lokomotiflerin şartları doğrultusunda kiralama yapılmalıdır. Çalışmada öngörülen hat kirası bedelleri tahmini olarak, tondan az trenler için 2 /km, tondan ağır trenler için 2,5 /km, alınmıştır. Bu değerler yüksek değerler olup düşürülmesi için çaba gösterilmelidir Diğer Konulardaki Öneriler Çalışma grubumuz, ERDEMİR LOJİSTİK A.Ş. nin tüm demiryolu taşıma organizasyonlarını yaparken dikkat etmesi gereken en temel konunun ağır tren diye ifade edilebilecek yüksek tonajlı trenlerin çalıştırılmasının sağlanması olduğunu düşünmektedir. Ağır trenler birkaç akuple lokomotifle cer edilebilen trenlerdir. Bu trenlerin verimliliğinin altında yatan gerçek sebep zaman ve taşınan yük miktarının fazlalığıdır. TCDD nin verimsiz bir işletmecilik yapmasının ana sebeplerinden birisi kişi başına düşen üretilmiş iş birimi düşüklüğüdür. TCDD de çalışan personellerin çalışma alanlarına göre bile üretim miktarları oldukça alt seviyelerdedir. Bunun ana sebebi bizce doğru iş analizlerinin, görev tanımlarının ve norm kadro çalışmalarının yapılmamasıdır. Yapılanlarda, bir takım kaygılarla doğru platformlarda yapılmamaktadır. ERDEMİR

23 LOJİSTİK A.Ş. ERTREN için bu çalışmaları tarafsız ve doğru platformlarda yapabilmelidir. Yine çeken ve çekilen araçlar içinde, araç başına düşen trafik birimleri ve iş birimleri TCDD de oldukça düşüktür. ERDEMİR LOJİSTİK A.Ş. çalıştırmayı düşündüğü trenlerde TCDD nin üretim değerlerinin çok çok üzerine çıkmalıdır. Bunun yolu da doğru bir koordinasyon ve seri karar alma ile uygulamadan geçmektedir. İlk planda hedeflenen parkurlar için tren çalıştırılması zor değildir. Ancak, tren çalıştırma ihtiyaçları arttıkça bu kez yönetimde ve anında isabetli kararlar vermede sorunlar yaşanabilecektir. Bunun kesinlikle önüne geçilmelidir. TCDD de gördüğümüz bir diğer olumsuzluk işyeri sayısının çokluğu ve merkezi bir karar alma noktasının bulunmayışıdır. Bu nedenle ERDEMİR A.Ş. ye demiryolu taşımaları için fazla işyeri tahsis etmeden bir merkezden işlerin yürütülmesini önermekteyiz. Demiryolu taşıması yapan bazı özel şirketler bünyelerinde, daha önce TCDD de görev yapmış elemanlar bulundurmaktadırlar. Demiryolu taşımacılığının özel kurallara tabi olması ve mevzuatının çeşitliliği şimdilik bunu zorunlu kılmaktadır. Hizmetin özelliği bakımından da dışarıdan temini mümkün olmayan görevler için TCDD nin eski çalışanlarına ihtiyaç vardır. TCDD den ayrılmış çalışanlardan faydalanılacak ise bunlara önce ERDEMİR LOJİSTİK kurum kimliği kazandırılmalıdır. Kurum kimliği üzerinde önemle durulmalıdır. ERDEMİR LOJİSTİK A.Ş. yapmayı düşündüğü demiryolu taşımacılığını diğer taşıma sistemleri ile de desteklemelidir. Taşıma yapılacak parkurlarda dönüş yükünün bulunması mümkün görülmektedir. Ayrıca liman hizmetleri önemli bir açılımdır. Kara, demiryolu ve denizyolu entegrasyonu ERDEMİR LOJİSTİK A.Ş. için kolay bir uygulama niteliğindedir. ERDEMİR LOJİSTİK A.Ş. ye bir önerimizde, deniz nakliyesinde tanınan yakıt indirimlerinin demiryolu nakliyesinde de tanınması için kamuoyu oluşturulmasıdır.

24 5. MALİ DEĞERLER Yapmış olduğumuz çalışmada esas alınan ve hesaplanan değerler şöyle sıralanabilir. (EK 18) 5.1. YATIRIM GİDERLERİ CİNSİ ADEDİ BEHERİ TOPLAM TEKNİK (YTL) (YTL) ÖMRÜ LOKOMOTİF YIL VAGON YIL DİĞER YATIRIMLAR YIL TOPLAM YATIRIM GİDERLERİ Yatırım Giderlerinde esas harcama kalemini lokomotif ve daha sonra vagon maliyetleri oluşturmaktadır Lokomotif ve Vagon Maliyetleri ile Teknik Ömürleri ERDEMİR LOJİSTİK A.Ş. için öngörülen lokomotif alım maliyeti birim lokomotif için 3 milyar YTL ve toplam lokomotif harcaması 24 milyar YTL olarak gerçekleşecekmiş gibi hesaplamalarda esas alınmıştır. Vagon içinde birim değeri YTL ve toplam 160 vagon için YTL harcama yapılacağı düşünülmüştür. Bu değerler tahminidir. Lokomotif tipine ve teknik özelliklerine göre fiyatları değişecektir. Lokomotifin 14 yıl ve vagonlarında 15 yıl teknik ömrü olacağı varsayılmıştır Diğer Yatırım Giderleri Bu yatırım giderlerinin içinde, Demirdağ da yükleme yollarına kurulacak bant sistemi, makara sistemi, Yakacık Gar ile İSDEMİR Ayrım İstasyonu arası ve istasyonda gerekli asgari yolların elektrifikasyon tesisleri ile donatılması, yolda arıza yapan vagonların tamirini yapacak mobil tamir ekibi için gerekli araç ve gereçler, alınacak lokomotiflerin üzerine takılacak haberleşme, otomatik durdurma gibi araçlar düşünülmüştür.

25 5.2. İŞLETME GİDERLERİ Projede işletme giderleri de mümkün olan en detaylı şekilde araştırılmıştır. Lokomotiflerin enerji giderleri, TCDD ye ödenecek tahmini hat kirası, personel giderleri, lokomotif ile vagon bakım ve onarım giderleri, sigorta giderleri değerlendirilen gider çeşitleridir Personel Sayısı ve Giderleri Çalışmada yöneticiler hariç 48 personelle hizmetin yürütülebileceği hesaplanmıştır. Bu çalışanların sınıfları ve adetleri şu şekildedir. Makinist 28 Makine Bakım Personeli 5 Vagon Bakım Personeli 4 Tren Takip Personeli 3 Teknik Büro 2 Merkez Büro 2 Yükleme Boşaltma Teknisyen i 4 Bu sayılan personele YTL/ay harcama yapılacağı düşünülmüştür Hat Kirası Hat kirasına esas değerler, bin tondan az ağırlıktaki trenler için 2 / km ve bin tondan ağır trenler içinde 2,5 / km. olarak alınmıştır. Bu değerler kesin değerler değildir. Henüz açıklanmamıştır. Çalışmada, günlük 2 adet 2390 tonluk tren ile 2 adet 850 tonluk tren çalışacağı için ve taşıma mesafesi 552 km olduğu için, 2 tren x 552 km. x 2,5 = 2760 / gün ve, 2 tren x 552 km. x 2 = 2208 / gün hat kirası ödenmelidir. Yıllık hat kiraları, Demirdağ Yakacık parkurunda 2760 x 365 = / yıl Yakacık Demirdağ parkurunda 2208 x 365 = / yıl ve toplam, / yıl olmaktadır. ( ,8 YTL / yıl)

26 Enerji Maliyetleri TCDD de E tipi TOSHİBA marka lokomotiflerin enerji tüketimleri 1000 hamton km için 25 KWh dir. Hesaplanan lokomotif başına düşen dolu ve boş dönüş hamton km ler ; - Demirdağ-Yakacık hamton km - Yakacık-Demirdağ hamton km, dir. Buna göre de enerji tüketimleri; - Demirdağ-Yakacık kwh - Yakacık-Demirdağ kwh olmaktadır. 1 kwh enerjinin 0,126 YTL bedeli olduğundan; YILLIK ENERJİ BEDELLERİ, - Demirdağ-Yakacık ,00 YTL - Yakacık-Demirdağ ,00 YTL ve - TOPLAM ,00 YTL olmaktadır Lokomotif Bakım, Onarım ve Malzeme Maliyetleri TCDD de kullanılan lokomotifler için ağırlıklı tüketim malzemeleri patinaj kumu, pik sabo (fren balatası), cer motor kömürü ve muhtelif yağlardır. Lokomotif bakım ve onarımı için öngörülen personel sayısı personel giderleri bölümünde değerlendirilmiştir. Bu nedenle burada tekrarlanmayacaktır. Yapılan hesaplamalara ve TCDD de ki fiili tüketimlerine göre belirtilen tüketim malzemeleri giderleri yıllık ,03 YTL dir Vagon Bakım, Onarım ve Malzeme Maliyetleri TCDD de kullanılan ve bu taşıma için kullanılacağı öngörülen Fals tipi vagonların fiili durumları dikkate alındığında en önemli tüketim ve onarım malzemelerinin kompozit sabo (fren balatası), fren malzemeleri, hava hortumu, tampon, kapak, mandal, perno, susta, koşum takımı, baga gibi malzemeler olduğu tespit edilmiştir. Bunların içinde de saboların özel bir yeri vardır.

27 Yapılan hesaplamalarda, bu malzemelerin yıllık ,20 YTL maliyetle karşılanabileceği görülmüştür. Vagon bakım personeli personel giderleri bölümünde değerlendirilmiştir Sigorta Giderleri Taşıma sırasında kullanılacak lokomotif ve vagonların sigorta edilmesi gerektiği, kaza ve olaylar sırasında uğranılacak zararlardan kaçınılması için zorunludur. TCDD de bu nedenle sigortasız araç çalıştırmamaktadır. Yapılan hesaplamalarda rayiç bedel üzerinden ve TCDD nin yaptırdığı sigorta bedeli değerlerinden yola çıkılarak lokomotiflerin beherinin YTL ye, vagonların beherinin 639,45 YTL ye sigorta edilebileceği belirlenmiştir. Buna göre yıllık toplam sigorta giderleri, ,00 YTL olarak gerçekleşecektir. Ancak, sigorta işlemleri halen TCDD tarafından yaptırılıp müşteriden tahsil edilmektedir, özel sigorta şirketlerinin devreye girmesi ile sigorta maliyetleri aşağıya düşebilecektir Diğer Giderler Taşımanın sürekliliğinin sağlanması ve tren üzerinde çalışan personelin ihtiyaçlarının giderilmesi gibi gider kalemlerinin dikkate alınarak diğer giderler başlığı adı altında sefer başına 150,00 YTL ve yıllık toplam ,00 YTL gider öngörülmüştür.

28 6. SONUÇ Yapılan çalışmada, taşıma yapılacak parkurun elektrifikasyon ve sinyalizasyon sistemi ile donatıldığı için elektrikli lokomotiflerle temin edilen hızlı ve ağır trenler daha verimli görülmüş ve bu yönde yoğunlaşılmıştır. Dünya üzerinde de, yük taşımacılığında verimlilik ağır ve hızlı blok tren çalıştırılarak sağlanmaktadır. ERDEMİR LOJİSTİK A.Ş. nin yükünün cinsi bu taşımaya elverişlidir. Doğru lokomotif ve vagon seçimi yapıldığında, işletmecilik yönünden de doğru organizasyonun yapılması halinde bu taşımanın verimli bir taşımacılık olacağı açıktır. Taşıma sırasında parkur dışına çıkılması seçilen lokomotif tipi nedeniyle mümkün değildir. Bu nedenle dönüş yükü bulunması halinde parkurdan küçük sapmalar yapılabilir ancak lokomotif ve vagon sayısı ile tipleri bu sapmalara uydurulmalıdır. Ya da TCDD den hizmet satın alınabilir. Lokomotif ve vagon temini ile TCDD nin kabulü ve sözleşmenin akdi tarihinden itibaren 2 aylık süre sonunda bu taşımaya başlanabilmesi mümkündür. Bu taşımanın yapılması halinde ERDEMİR GRUBU küçümsenemeyecek tasarruf sağlayacaktır.