Transkript

1

2

3

4

5

6 Ç NDEK LER 7 Editörden 8 Bilgi demokrasisi ve yaflam kalitesi Prof. Dr. Ali R za Kaylan KalDer Yönetim Kurulu Baflkan Sf Dosya/Biliflim ve iletiflim teknolojileri ile dönüflüm 34 Görüfl/Bilginin yolculu u Vedat Çakmak 36 Bak rköy Belediyesi, BAKOP ile ETR Özel Ödülü ald 38 KalDer, Türkiye Müflteri Memnuniyeti Endeksi 2009 y l 1. çeyrek sonuçlar n aç klad Biliflim ve letiflim Teknolojileri ile DÖNÜfiÜM 42 KalDer den e itim ata 44 Oyuncu Yeflim Ceren Bozo lu: Kalite mutluluktur 48 LRQA le Standartlar fiikayet bir f rsat olabilir mi? Bahar fien LRQA fl Gelifltirme Müdürü Yerel yönetimde hizmetin bütün alanlar nda kalite Sf UKH/ nal Ertekin Okullar 54 Pencere Neslihan Gök Kamu Kalite Sempozyumu Yöneticiler Çal fltay Özel e itimde öncülük Sf Güç kavgas : Unvan lar Sema Adal 60 fiube haberleri 63 Yay n kampanyas 64 Üyeler Yeflim Ceren Bozo lu: Kalite mutluluktur Sf.44 6 Önce Kalite Dergisi TEMMUZ 2009

7 ED TÖRDEN KalDer Ad na Sahibi: Prof. Dr. Ali R za Kaylan Sorumlu Yaz iflleri Müdürü: Editör: Neslihan Gök neslihan.gok@kalder.org Nurdan Sönmez nurdan.sonmez@kalder.org Bu say m z Nurdan Sönmez Yay n Kurulu: dare Merkezi: Yap m: Bask : Prof. Dr. Ali R za Kaylan Hamdi Do an rfan Onay Neslihan Yeflilyurt Vedat Çakmak Türkiye Kalite Derne i (KalDer) Centrum fl Merkezi, Ayd nevler Sanayi Cad. No: 3 Küçükyal stanbul Tel: Faks: kalder@kalder.org Ortam Reklam Dan flmanl k Ltd. fiti. Ba dat Cad. Tevfikpafla Sok. No: 13 D.2 Kalam fl-kad köy- stanbul Tel: Faks: kobi-efor@kobi-efor.com.tr Ege Bas m Esatpafla Mah. Ziyapafla Cad. No:8 Üsküdar- stanbul Tel: Faks: ege@egebasim.com.tr Yaz lar n sorumlulu u yazarlar na aittir. Yay mlanan yaz lar n sorumlulu u yazarlar na aittir. Yay nlanan yaz lardan kaynak gösterilmeden al nt yap lamaz. Önce Kalite Dergisi Türkiye Kalite Derne i taraf ndan ayda bir yay mlan r. Ulusal-Türkçe-Ayl k- lmi ISSN: Kurumsal Sponsorlar Önce Kalite Temmuz 2009 say s okurlar m za dosya konusu olarak, Biliflim ve letiflim Teknolojilerinde Dönüflüm ü konu alan çal flmas n sunuyor. Nedeni flu: Ülkesel odaklanmada de iflik öncelikler öneriyoruz; Krizden ç k fl, Sürdürülebilir kalk nma, verimlilik, inovasyon gibi. Bu farkl öncelik önerilerinin tümü, adeta akl n yolu birdir dercesine, Biliflim ve letiflim Teknolojileri nde kesifliyor. Bu durumda, Biliflim ve letiflim Teknolojilerinde Kalite nedir ve nas l sa lan r sorusuna bilimsel bir aç kl k kazand rmak, zorunlu oluyor. Dosyam zda dokuz ayr yetkin görüfl, konuyu de iflik aç lardan irdeliyor ve somut yaklafl mlar öneriyor. Bugünkü büyük küresel krizden ç k flta Biliflim ve letiflim Teknolojileri sektörünün, bütün sektörleri kesen stratejik önemini okurlar m z kolayca farkedeceklerdir. Kaliteyi yaflam n her alan na yaymada Biliflim in önemini ve yerel yönetim hizmetlerinde somutlan fl n göstermesi bak m ndan, baflar öyküsü olarak, 6. E- Türkiye Ödülleri kapsam nda baflar ödülü alan Bak rköy Belediyesi nin çal flmas n konu ald k. KalDer in 2005 y l ndan beri baflar ile yürüttü ü TMME 2009 y l, 1. çeyrek sonuçlar aç kland. Ulusal memnuniyet endeksinin, yükselifl e ilimini devam ettirdi i görüldü. Dergimizin bu say s nda 1. çeyrek sonuçlar na göre, lider olan markalardan BP Gaz ve Nokia ile yapt m z söyleflilere yer verdik. Bu say m zda ayr ca, May s 2009 tarihlerinde ODTÜ Kültür ve Kongre Merkezi nde, Kriz Sonras Dünya Düzeni ve Kamunun Rolü ana temas ile yap lan 10. Kamu Kalite Sempozyumu na Maliye Bakanl Strateji Gelifltirme Baflkan Doç. Dr. Ahmet Kesik taraf ndan sunulan, ekonomik krizi, kriz içinde Türkiye ve dünyan n durumunu k saca analiz eden sunumunu bulacaks n z. Okurlar m z, Kalite kavram n n estetik ve sanatsal üretim boyutundaki geliflim serüvenine dergi olarak verdi imiz önemi biliyor. Bu say m zda ünlü oyuncu Yeflim Ceren Bozo lu nun konuyla ilgili görüfl ve de erlendirmelerini, kendisiyle yapt m z röportaj arac l yla okurlar m z n dikkatine sunduk. Kent-fiehircilik-Kalite kavramlar n dosya temelinde yanyana getirece imiz A ustos say m zda buluflmak üzere... Önce Kalite Dergisi TEMMUZ

8 GÖRÜfi Bilgi demokrasisi ve yaflam kalitesi Prof. Dr. Ali R za Kaylan KalDer Yönetim Kurulu Baflkan Ünlü matematikçi ve fizikçi Arflimet in Bana bir dayanak noktas verin Dünya'y yerinden oynatay m." sözü yüzy llardan beri dillerden düflmemifltir. Arflimet günümüzde yaflasayd, biliflim teknolojisindeki geliflmeler nedeniyle küresel bir köye dönüflen dünyam za bakarak cümlesinin sonunu...dünyay evinize getireyim fleklinde bugüne uyarlard diye düflünüyorum. Bilgi toplumuna dönüflümde en güçlü kald raç kuflkusuz nternet a ortam ve dayanak noktas da web ve nternet eriflimi için kulland m z bilgisayar m z olmal. Lizbon Stratejisine göre, Avrupa toplulu u 2010 y l nda dünyan n en rekabetçi dinamik, bilgi tabanl ekonomisi haline gelmeyi amaçlamaktad r. nternet ortam ve web araçlar yla, dünyan n küresel bir a toplumuna dönüflmesiyle, bilgi üretim ve da t m nda da ciddi bir paradigma de iflikli i yaflanmaktad r. Bu de iflim, bilgi tabanl ekonomi yan s ra, yaz n n bafll nda vurgulanan bilgi demokrasisi kavram n yeni yönetiflim flekli olarak ortaya ç karmaktad r. Burada demokrasi sözcü ünü bilgi toplumu penceresinden bakarak irdelemek uygun olacakt r. Abraham Lincoln, halk n iradesi ve yönetimi anlam na gelen demokrasi sözcü ünü Halk n, halk taraf ndan, halk için yönetimi fleklinde çok aç k olarak tan mlam flt r. Kat l m, iflbirli ini, güçbirli ini ça r flt ran bu tan m, Toplam Kalite Yönetimi felsefesinin temel özelliklerini de akla getirmektedir. Bu nedenle de Toplam Kalite Yönetimi ni kurumsal demokrasi olarak da tan mlamaktay z. Ayn flekilde bilgi yönetimi de benzer özellikler tafl maktad r. 21. yüzy lda ülkelerin zenginlikleri yaln zca para ya da do al kaynaklar n n zenginli i ile de il, ayn zamanda bilgi ve insan kaynaklar n n zenginli i ile de ölçülmektedir. Bilginin üretimi, da t m ve tüketimi süreçlerinde, hangi bilgi, nerede, nas l ve kim taraf ndan sorular n sordu umuzda çok daha demokratik bir ortamla karfl laflmaktay z. Art k bilgi üretiminde kurumsal araflt rma gelifltirme duvarlar y k lm fl, birlikte üretmek (Co-creation) ortak anlay fl flekline dönüflmüfltür. Örne in Linux iflletim sistemi bu anlay flla ortak gelifltirilmifltir. Vikipedi Özgür Ansiklopedi kullan c lar taraf ndan sürekli gelifltirilmektedir. Kurulufllar rekabet gücünün anahtar olarak yeniflim (yenilikçilik) olgusunu görmekte ve aç k yeniflim yönetimini giderek daha çok benimsemektedir. Üretici ve tüketici kavramlar bütünleflmektedir. Bilgi yönetimi, aç k sistem yaklafl m yla, toplum için toplum taraf ndan gerçeklefltirilmektedir. Türkiye'nin küreselleflen dünyada haketti i yeri almas, bilgi ve iletiflim teknolojilerinde yetkinleflmesine ba l d r. nternet ve web ortam nda bilgiye eriflimin kolayl bilginin çok daha fazla kifliye ulaflmas n sa lamaktad r. Bilgiye eriflimde özgürlük ve eflitlik, toplumlar aras, kültürler aras bir s n rlama getirmemektedir. Bilgi demokrasisi olarak adland - rabilece imiz bu ortam, ifl ve yaflam kalitemizi de önemli ölçüde etkilemektedir. Bu yaz da önce Bilgi ve letiflim Teknolojileri (B T) alan ndaki h zl geliflmelere k saca de inerek, say sal evrimin bafl döndürücü h z ndan söz edece im. Küre- 8 Önce Kalite Dergisi TEMMUZ 2009

9 sel boyutta e ilim ve geliflmeleri özetledikten sonra, ülkemizdeki bilgi toplumuna dönüflüm çabalar üzerinde duraca m ve Türkiye e-dönüflümün neresindedir sorusunu yan tlamaya çal flaca m. Öncelikle üretilen veri miktar n n inan lmaz bir h zda artmaya devam etti ini vurgulamak amac yla, 2009 Haziran ay nda sonuçlar duyurulan bir çal flmadan söz etmek istiyorum. IDC (Internatonal Data Corporation) taraf ndan haz rlanan ve her y l dünya çap nda yarat - lan ve kopyalanan say sal bilgilerin miktar n ve çeflitlerini ölçen ve öngören bu araflt rma, bu y l finans krizine de at f yaparak Ekonomi Darald kça, Say sal Dünya Geniflliyor bafll yla yay nlanm flt r. IDC raporuna göre, 2008 y l nda say - sal evrende var olan toplam veri miktar - n n bir önceki y la oranla yaklafl k 2 kat art fl göstererek, milyar GB`a, kifli bafl na düflen say sal veri miktar ise yaklafl k 90 GB`a ulaflt. 90 GB (Giga Byte) içerisine depolanabilecek bilgi miktar n kabaca alg layabilmek için, pdf dosyas fleklindeki 510 sayfal k bir elektronik ders kitab n n büyüklü ünün yaklafl k 2 MB (Mega Byte) oldu unu belirtmek isterim. Demek ki kifli bafl na 45 bin adet 500 sayfal k kitap düflmekte. Üretilen veri miktar inan lmaz bir h zda artmaya devam etmekte. Say sal evrenin her 18 ayda iki kat büyüyece i öngörülmektedir. Ayn çal flmada, önümüzdeki 4 y lda 600 milyon insan n daha nternet kullan - c s olaca belirtilmektedir y l na gelindi ine, 850 milyon insan nternet üzerinden ürün ve hizmet sataca ve sat n alaca, 2008`e oranla e-ticaretin iki kat na ç kaca tahmin edilmektedir. nternet üzerinde ticaretin 13 trilyon ABD Dolar de erinde bir sektör olaca ve ticaretin büyük k sm n n firmadan firmaya ticaret fleklinde gerçekleflece i öngörülmektedir. Bir taraftan bilgi edinme, elektronik imza gibi son derece ça dafl yasalar hayata geçirirken, son aylarda nternet deyince akla ilk gelen art k yasak ve engellemeler olmakta. 23 Kas m 2007'den, 11 May s 2009'a kadar geçen sürede kapat lan site say s Bilgi ve letiflim Teknolojilerinin evrimi Dünya genelinde bilgisayar a lar n ve kurumsal bilgisayar sistemlerini birbirine ba layan iletiflim a nternet in kullan m yayg nl çok h zl artm flt r. Örnek olarak radyo ve televizyonla k yaslarsak, bulunuflundan 50 milyon kullan c ya ulaflmak için geçen süre, radyo için 38 y l, televizyon için 13 y l iken, nternet için sadece 5 y ld r. Türkiye nternet le 1994 y l nda tan flm flt r. Dünya Çap nda A (World Wide Web, k saca WWW veya web), birbiriyle ba lant l sayfalar n görüntülenmesini nternet üzerinde sa layan hizmettir. Bugün ulafl labilir verilerin boyutu, IDC raporunda belirtildi i gibi, nternet i veri, enformasyon ve bilgi okyanusuna dönüfltürmüfltür. Say sal evrende, toplanan veriler ifllenip enformasyona dönüfltürülmekte ve daha sonra karar vericinin daha etkin ve verimli karar alabilmesi için bilgi olarak sunulmaktad r. Veri, enformasyon, bilgi dönüflümünde kullan lan veri ambarlar ve veri madencili i yaz l mlar giderek yayg nlaflm flt r. Ortak veri taban na dayal olarak, kurumun tüm kaynaklar n ve ifl süreçlerini yönetmekte kullan lan bilgisayar yaz l m sistemi Kurumsal Kaynak Planlama (ERP - Enterprise resource planning), kapsam ve içerik olarak sürekli geliflmifltir. Bafllang çta Malzeme Gereksinim Plan (MRP) olarak bilinen, daha sonra malat Kaynak Planlama (MRPII) olarak geniflleyen bu yaz l mlar, Tedarik Zinciri Yönetimi (Sat nalma, malat, Da t m), Müflteri liflkileri Yönetimi (CRM), Siparifl Süreci Yönetimi, nsan Kaynaklar Yönetimi gibi her alanda karar destek altyap s n oluflturmaktad r. Bilgi hizmetleri daha h zl, daha kaliteli ve daha ucuz sunulmakta, rekabet gücü ç tas sürekli yükselmektedir. Teknolojik evrim sarkac, 1990 l y llarda güçlü ana bilgisayarlardan kiflisel bilgisayarlara do ru yönlenmiflti. Böylece hesaplama gücü büyük sistemlerden giderek masaüstü bilgisayarlara kaym flt. Bugün ise nternet eriflim h z n n yükselmesiyle birlikte, bilgi ve hizmetlerin kiflisel bilgisayarlar yerine nternet sunucular nda tutulmas giderek yayg nlaflan ak mlardan biri. Hatta bu ak m temsil eden bulut biliflim (cloud computing) teriminden çok söz edilmekte. Çizilen flekillerde nternetin bulut fleklinde gösterilmesinden esinlenerek gelifltirilen Bulut Biliflim kavram, altyap, platform ya da yaz l m hizmetlerinin nternet üzerinden sunulmas anlam na gelmektedir. Teknolojik evrim sarkac art k yön de ifltirmifl ve geriye sal nmaktad r. Bulut biliflim, verilerin yerel bilgisayarlar üzerinde ifllenmesi yerine, dev boyutlarda veri depolama ve iflleme kapasiteleri olan merkezleri kullanarak nternet üzerinden ifllenmesi mant d r. Bulut biliflimde sunulan bilgisayar hizmetini geleneksel sunufltan farkl k lan üç temel özellik, esnek ya- Önce Kalite Dergisi TEMMUZ

10 GÖRÜfi p, talebe dayal sat fl ve hizmet sunum fleklidir. Esnek yap derken, kullan c n n zamandan ve yerden ba ms z olarak, gereksinim duydu u kadar hizmeti güvenli ve h zl bir flekilde istedi i zaman alabilmesi anlafl lmaktad r. Talebe dayal sat fl ise, elektrik, su, havagaz kullan m nda oldu u gibi kullan m miktar na göre belirli miktar dakika veya saat fleklinde ücretlendirebilme yap labilmesidir. Hizmet tamam yla sunucu taraf ndan sa lanmakta ve yönetilmektedir. Hizmet alan müflterinin kiflisel bilgisayar ve nternet eriflimi olmas yeterlidir. Bu durumda elimizdeki bilgisayar n kapasitesinin ne oldu unun önemi kalm yor. Ülkemizde bilgi toplumuna dönüflüm çabalar Tüm dünyada gözlenen geliflmelere paralel olarak, ülkemizde de Bilgi toplumuna dönüflüm çabalar, 1990 l y llarda bafllayarak giderek h z kazanm flt r. Ülkemizde bilgi toplumuna geçifl amac yla yap lan çal flmalar, haz rlanan rapor ve araflt rmalar aras nda l Biliflim ve Ekonomik Modernizasyon Raporu (Türkiye ile Dünya Bankas iflbirli i, 1993) l TUENA, Türkiye Ulusal Enformasyon Altyap s Anaplan (Ulaflt rma Bakanl ve TÜB TAK, 1999) l e-ticaret Koordinasyon Kurulu (D fl Ticaret Müsteflarl, ) l KamuNET eylem plan (Baflbakanl k, ) l e-türkiye Giriflimi (2001) say labilir y l Mart ay nda DPT bünyesinde kurulan Bilgi Toplumu Dairesi (BTD), e-dönüflüm Türkiye Projesi çerçevesinde bilgi toplumuna dönüflüm stratejilerini belirlemek, B T yat r mlar nda eflgüdümü sa lamakla görevlidir. Projede yer alan 8 adet çal flma grubu, Milli E itim Bakanl nda E itim ve nsan Kaynaklar, Ulaflt rma Bakanl nda Teknik Altyap ve Bilgi Güvenli i, Adalet Bakanl nda Yasal Altyap, Devlet Planlama Teflkilat nda e-devlet, D fl Ticaret Müsteflarl nda e-ticaret, Türk Standardlar Enstitüsü Baflkanl nda Standartlar, Sa l k Bakanl nda e-sa l k ve Türkiye Biliflim Derne i nde zleme Çal flma Grubu fleklindedir. Türkiye e-devlet uygulamalar nda büyük çapl ilerlemeler kaydetmifl, ölçülebilir nitelikte önemli kazan mlar elde etmifltir. Bafll ca e-devlet Proje ve Uygulamalar aras nda, Merkezi Nüfus daresi Sistemi (MER- N S), Kimlik Paylafl m Sistemi, Vergi Daireleri Otomasyonu Projesi (VEDOP I-II), Ulusal Yarg A Projesi (UYAP), Gümrük daresinin Modernizasyonu Projesi (G MOP), Polis Bilgi A (POLNET), Saymanl k Otomasyon Sistemi (Say2000i), e-bildirge ve Baflbakanl k Mevzuat Bilgi Sistemi say labilir. E-Devlet hizmetlerinin bütünleflik bir yap da sunulmas amac yla, 18 Aral k 2008 tarihinde faaliyete geçirilen e-devlet Ana Kap s tekrarlardan kurtulup, kaynak israf n n önlenmesi için önemli bir ad md r. Mükemmelli in temel kavramlar ve iyi yönetiflim ilkeleri, bilgi toplumu olma yolundaki çal flmalar n özünde yer almaktad r. Sonuçlara yönlendirme ilkesini hat rlayal m. Mükemmel kurulufllar tüm paydafllar - n memnun edecek ifl sonuçlar n elde etmeye çal flmaktad r. Ayn flekilde, bilgiye dayal, dinamik ve rekabetçi bir topluma dönüflebilmek amac yla yürütülen tüm çal flmalarda da, öncelikle de er yaratabilmek ve toplumsal refah yükseltebilmek vard r. Müflteri odakl l k dedi imizde, yurttafllara daha kaliteli ve daha h zl kamu hizmeti sunabilmek akla gelmektedir. Liderlik ve amac n tutarl l kavram çerçevesinde, yön belirleyici, vizyoner ve tutarl liderlik, söz konusu de iflimi dönüflümü sa laman n ön kofluludur. Bilgi ve iletiflim teknolojilerinin deste i, do al olarak süreçler ve verilerle yönetimin etkinli ini art r r. Böylece ifl süreçlerini daha yal n bir flekilde yeniden yap land rmak, oluflturulacak bütünleflik yap yla kaynak israf n önlemek ve karar alma mekanizmalar n daha etkin ve verimli k lmak amaçlanmaktad r. Bilgi toplumu olma yolunda at lan ad mlarda, yukar da belirtilen kavramlar yan s ra, çal flanlar n gelifltirilmesi ve kat l m, sürekli ö renme, yeniflim ve iyilefltirme, iflbirliklerinin gelifltirilmesi ve kurumsal sosyal sorumluluk yön belirleyici olmufl ve pusula görevi görmüfltür. Gerçeklefltirilen projeler, iyi yönetiflim ilkeleri çerçevesinde kamu yönetiminin, kat l mc, saydam ve hesap verebilir hale getirilmesine katk da bulunmufltur. Bu ilkeler fl nda haz rlanan yasal zemin ve kamunun düzenleyici rolü, özel sektör için de yol gösterir niteliktedir. Türkiye e-dönüflümün neresindedir Bu soruyu yan tlarken, uluslararas karfl laflt rmalara bakmak yerinde olacakt r. Dünya Ekonomik Forumu'nun INSEAD flletme Okulu ile birlikte haz rlad Küresel Bilgi Teknolojileri Raporu , 134 ülkenin bilgi teknolojileri alan ndaki rekabet edebilirli ini ortaya koyan bir s ralama vermektedir. Ülkelerin bilgi toplumuna geçiflteki haz rl klar ve bu konudaki çeflitli göstergeleri dikkate alarak yap lan s ralamada, teknik altyap göstergeleri yan s ra, teknoloji üretme yetenekleri, insan sermayesi, hizmetlerin sunumu ve gelifltirilmesindeki durum, yasal düzenlemeler gibi pek çok ölçüt de erlendirilmektedir. A haz rl k indeksine göre ülkemizin s ralamadaki 10 Önce Kalite Dergisi TEMMUZ 2009

11 Y llara Göre Türkiye'nin Bilgi Toplumuna Haz r Olma Durumu Y l De erlendirilen Ülke Türkiye'nin S ras Kaynak: Dünya Ekonomi Forumu, Küresel Bilgi Teknolojileri Raporu yeri y llar için Tablo da yans t lm flt r. Son raporda Türkiye, bir önceki s ralamaya göre 55. s radan alt s ra gerileyerek 61. s rada yer alm flt r. Puan ise raporunda 3.96 iken, raporunda 0.05 eksilerek 3.91 olmufltur. lk befl ülkenin s - ralamas na göz atarsak, zirvede olmalar na ra men bu ülkeler puanlar n yükseltmeye devam etmektedir. Bu ülkeler s ras yla Danimarka (5.85, 0.07), sveç (5.84, 0.12), ABD (5.68, 0.15), Singapur (5.67, 0.18), sviçre (5.58, 0.09) fleklindedir. Parantez içindeki say lar, son rapordaki puanlar ve bir önceki y la göre puan art fl n göstermektedir. Çevre, haz r olma ve uygulama fleklinde üç altendeks ve her birinde de üç boyut olan modelde, s ralamada en geri olunan altendeks, 69. olarak görülen haz r olmad r. Söz konusu raporda B T e eriflim, e itim kalitesi, B T yay l m nda kamunun vizyonu ve önderli i gibi ölçütler geliflmeye aç k alanlar olarak s ralanm flt r. Özellikle kamunun haz r olma göstergesi 87. s rayla en zay f noktad r. Özetle Türkiye nin bilgi toplumuna haz rl kta daha çok çaba harcamas kaç n lmazd r. Economist dergisinin istihbarat birimi (EIU- Economist Intelligence Unit) taraf ndan IBM firmas n n iflbirli iyle her y l haz rlanan e-readiness s ralama raporu Haziran 2009 da yay nlanm flt r. Bu rapor da benzer flekilde, ülkelerin bilgi ve iletiflim teknolojilerini sosyal ve ekonomik faydaya dönüfltürme yetkinliklerini ölçmektedir. Kullan lan model, 6 temel kategoride, 38 gösterge ve 81 altgöstergeye dayanmaktad r. Temel kategoriler ve yüzdesel a rl klar, Ba lant ve Teknolojik Altyap (%20), fl Ortam (%15), Sosyal ve Kültürel Ortam (%15), Yasal Ortam (%10), Kamu Politikalar ve Vizyonu (%15), Tüketici ve fl Dünyas n n B T Kullan m (%25) fleklindedir. 70 ülkenin de erlendirildi i ve Danimarka n n ilk s rada yer ald 2009 s ralamas nda. Türkiye bir önceki y l oldu u gibi 43 üncü s radad r. Genel s ralamada 10 üzerinden 5.34 puan alan Türkiye, Ba lant da 4,85, fl Ortam nda 5.94, Sosyal ve Kültürel Ortam da 5.93, Yasal Ortam da 5.45, Kamu Politikalar ve Vizyonu nda 5.35, Tüketici ve fl Dünyas n n B T Kullan m nda 4.98 puan alm flt r. Türkiye de Avrupa Birli ine uyum çerçevesinde Bilgi Edinme Hakk Yasas ve Elektronik mza Yasas gibi bilgi toplumu olma yolunda önemli yasal düzenlemeler yap lm flt r. 24 Nisan 2004 tarihinde yürürlü e giren Bilgi Edinme Hakk Yasas ile Türkiye nin ça dafllaflmas için, Devlet Yönetiminde çok önemli bir anlay fl de iflikli inin yasal zemini oluflturulmufltur. Yasada amaç; demokratik ve fleffaf yönetimin gere i olan eflitlik, tarafs zl k ve aç kl k ilkelerine uygun olarak kiflilerin bilgi edinme hakk n kullanmalar na iliflkin esas ve usulleri düzenlemektir diye belirtilmifltir. Devlet yönetiminde saydaml n ve hesap verilebilirli in bafllang c olacak bu yasan n baflar l bir biçimde uygulanmas, kuflkusuz kamu çal flanlar nda bu yasan n ruhuna uygun bir kültürel dönüflümün gerçeklefltirilmesine ba l d r. Di er taraftan ülkemiz tam bir tezatlar ülkesi. Bir taraftan bilgi edinme, elektronik imza gibi son derece ça dafl yasalar hayata geçirirken, son aylarda nternet deyince akla ilk gelen art k yasak ve engellemeler olmakta. 23 Kas m 2007'den, 11 May s 2009'a kadar geçen sürede kapat lan site say s Bir tepki ve yasaklama yasas olan 5651 nolu yasa afl r korumac bir anlay fl getirmektedir. Yanl fl bilgi içeren ve bizim için zararl içeri i olan bir kitap veya yaz yüzünden tüm kütüphaneyi yasaklamaya benzemektedir. Sanki pire için yorgan yakmakt r. Yasakç refleksten kurtulup, kat l m ve saydaml k temelinde, ifade özgürlü ünü esas alan, uzun vadeli ülke ç karlar n gözeten daha sa lam temelli süreçler devreye al nmal d r. Bugün Internet ça dafl yaflam n do al bir parças haline gelmifl, ve yaflam kalitemizi köklü olarak de ifltirmeye bafllam flt r. Yaz n n bafl nda belirtti imiz gibi nternet, Bilgi Toplumunun altyap s ve kald rac d r. Bilgi demokrasisinin özgürlük ve eflitlik ilkelerine dayal olarak, yurttafl odakl bir yap d r. Bireyi özgürlefltirir, toplumu güçlendirir. Internet bir yaflam tarz olarak benimsenmelidir. Önce Kalite Dergisi TEMMUZ

12

13

14 DOSYA-B L fi M VE LET fi M TEKNOLOJ LER LE DÖNÜfiÜM Biliflim ve letiflim Teknolojileri ile DÖNÜfiÜM kavram ile toplum olarak kurdu umuz iliflkide, Kalite hala doldurulmas gereken önemli boflluklar var ve bunlar n ço u da, hem dünyada ve ülkemizde tarihinin k sa, hem de teknolojisi yeni oldu u için Biliflim Sektörü nde yer al - yor. Ülkemizde h zla geliflen Biliflim Sektörü nün geliflmesine efllik etmesi beklenen, sektörde kalite bilincini Önce Kalite dergisi olarak önemsiyoruz ve konuyu, önemli firmalar n yönetenlerden ald - m z görüfllerle okurlar m za sunuyoruz. 14 Önce Kalite Dergisi TEMMUZ 2009

15 DOSYA-B L fi M VE LET fi M TEKNOLOJ LER LE DÖNÜfiÜM Fikir korsanl Türkiye de önemli bir problem NAMIK KURAL Coretech Bilgi Teknolojisi Yönetim Kurulu Baflkan Telif haklar ve fikri mülkiyet haklar konusunda Türkiye de farkl bir bilinç konumunday z. Bat dünyas nda daha farkl bir yaklafl m var. Dünyada giderek bilgi toplumu olma süreciyle fikri mülkiyet haklar hem daha öne ç kt, hem de problem olmaya bafllad. Burada bence en büyük sorunun ad ; korsanl k. Biz Türkiye de korsanl ilk olarak Lacoste tiflörtlerle gördük. Gelinen noktada günümüzde replika üretme konusu, stanbul da daha az görülür oldu. nsanlar da art k sahte mal daha ucuza alman n etkili olmad n anlad. Bir de müzik CD leri ve film DVD leri sorunu ç kt. As l, bu olaylar n neden çözmek laz m. Örne in rlanda da 2 Avro ya yeni gösterilmifl bir filmi kiralayabiliyorsunuz oysa biz sahtesini o kadara alabiliyoruz. Korsan yokedebilmek için Sony ve Universal gibi dev flirketlerin Türkiye pazar na farkl bir bak fl aç - s getirmesi laz m. Niye yurtd fl ndaki kiralama modelini buraya getirmiyorlar? Yaz l m taraf na bakt m zda ise çok uluslu flirketlerin baz lar çok pahal baz lar ucuz birçok yaz l - mlar var. Üstgeçitlerde, sokakta, bu yaz l mlar n kopyalar n bulmak mümkün. Bu sorun, dünyan n da sorunu. nternet ortam, bilginin ola anüstü biçimde da- lmas n sa l yor. Ve hiç kimse internetin bu kadar geliflece ini beklemiyordu. Herhangi bir müzik CD si, film veya e itim yaz l m, bunlar n ço u toplumun baz kesimlerinin ulaflabilece i de erde de il. Böyle bir realite var. nternetse dünyay tamamen de ifltirdi, bunlara ulaflmak çok ucuz, çok kolay hale geldi. Bu adil mi? Sonuçta bu üretilenler için ciddi bir emek sarfediliyor. Peki, bunun çözümü ne? O zaman bunun dengesinin oturmas laz m. Yasal olanla yasad fl olan n bulufltu u yeri bulmak laz m. Polisiye çözümler bu noktada çözüm getirmiyor. Ekonominin kendi kurallar içinde insanlar n ödeyebilecekleri rakamlar olmal. Yeni uygulamalar, geleneksel lisanslama yöntemleriyle ters düflmeye bafllad. Dünyadaki e ilimlere bakt m zda Yaz l m kirala, kulland n kadar öde gibi modeller ç kt. Korsan n engellenmesi laz m ama en önemli faktör insanlar n kulland n kadar n öde gibi yöntemlerle legale dönmesinin sa lanmas. Yoksa insanlar illegale do ru ittiriliyor. Örne in finansal kiralamay (leasing) öldürerek KOB leri de öldürdüler. Benim KOB lerimin Yasa d fl yaz l m kullanay m gibi bir motivasyonu yok. Ama bu para dünyayla rekabetinde makule dönmedi i sürece korsan yaz l mlar kullan lacakt r. Bu noktada insanlara farkl modeller yaratabilmeliyiz. Örne in online kullan m veya kulland n kadar öde gibi modellerle Türkiye de korsan n önüne geçilebilir. Yaz l mc lara gelince onlar n çok ciddi biçimde kendini anlatamama, aralar ndaki problemlileri ay klayamama sorunu var. Sistem problemlileri kendinden atmal. Alan nda uzman hukukçular, Fikir ve Sanat Eserleri Kanunumuz un Avrupa daki birçok ülkeden daha ileri oldu u konusunda hem fikir, hatta yasada herhangi bir eksiklikten de sözedilmiyor. Ancak as l problem, yasan n getirdi i cezalar n ola anüstü a r olmas. Bundan dolay da hakimlerin bunu uygulamak istememesi sözkonusu. Çünkü Problem; dahili korsanl k. Örne in bir yaz l m flirketi çal flan, istifa ettikten sonra flirketin yaz l m n da kopyalay p bir CD ye beraberinde götürebiliyor. Günümüzde flirket içinde yaz l mlar çal nmaya bafllad. Bence Türk yaz l m endüstrisinin esas derdi orada. Türkiye de hukuk sistemi makulü bulmaya çal fl yor. Örne in sizin iflletmenizde bir korsan yaz l m kullan l yorsa ve bu tespit ediliyorsa KOB nin sahibi de suçlan yor oysa KO- B nin sahibinin bundan haberi olmayabilir, genelde de olmaz zaten. Bu konuda da ciddi bir bilinçlendirmeye ihtiyaç var. lgili sivil toplum kurulufllar yla birlikte toplumda korsana karfl bir bilinç oluflturmak üzere bir kampanya düzenleyece iz. Ortaö retimde ve yüksekö retimde korsan n Önce Kalite Dergisi TEMMUZ

16 DOSYA-B L fi M VE LET fi M TEKNOLOJ LER LE DÖNÜfiÜM ve etik olmayan hareketlerin anlat lmas laz m. Makulde buluflmak laz m. Bu tür kampanyalar, Türkiye deki korsan s f ra indirmez ama bilinçlenme sonucu ciddi bir azalma sa lar. Çünkü günümüzdeki oran Türk yaz l mc s n da tehdit etmeye bafllad. Bir de as l problem; dahili korsanl k. Örne in bir yaz l m flirketi çal flan, istifa ettikten sonra flirketin yaz l m n da kopyalay p bir CD ye beraberinde götürebiliyor. Günümüzde flirket içinde yaz l mlar çal nmaya bafllad. Bence Türk yaz l m endüstrisinin esas derdi orada. Bunlarla ilgili mekanizmalarda art k yavafl yavafl oluflmaya bafllad. Kurulufllar n büyük maliyetlerle ürettikleri özel uygulama yaz l mlar n n (magnetik/optik ortamda kay tl veya cihazlara gömülü olabilir) kolayca kopyalanarak izinsiz olarak kullan labilmesi ve pazarda haks z rekabete yol açmas sorunu; güvenilir bir üçüncü taraf n yaz l m eseri sahibinin kimli ini tescil etmesi, eseri zaman damgal olarak ve bütünüyle say sal ortamda saklamas ; anlaflmazl k durumlar nda saklanan kopyan n baflvuru kayna olarak kullan labilmesi gereklili ini ortaya ç kar yor. Türkiye de art k Ulusal Yaz l m Sertifikasyon Merkezi (UYSM) var y l nda kurulan UYSM, stanbul Teknik Üniversitesi Biliflim Enstitüsü ne ba l olarak hizmet veren; bilimsel nitelikli, tarafs z, sayg n bir kurulufl. Yaz l m flirketi olarak yeni ürününüzü kriptolay p bu merkezde saklayabiliyorsunuz, götürdü ünüz tarih itibariyle size ait oldu unu da herhangi bir hukuki durumda belgeleyebiliyorsunuz. v v v Neler oluyor flu bilgisayar dünyas nda? ZAFER BABÜR Eczac bafl fl Gelifltirme Müdürü Bundan y llar önce mainframe denilen cihazlar, bunlar programlayan/çal flt ran insanlar, EDP (electronic data processing) denilen özel bölümlerini gördük. Glass House diye adland r l yorlard zira onlar n bölümü ile di er bölümleri ay ran cam paravan vard. Analist Programc ünvan ile çal fl rlard. Bu cihazlara ve üzerinde çal flan programlara hayli yüklü ücretler ödenirdi. Y llar sonra her birimizin masas na güçlü kiflisel bilgisayarlar geldi; art k bunlar kiralanm yor, sat n al n yordu. Üzerinde çal flacak iflletim sistemi ve uygulamalar da sat n al n yordu. Sat n al nan yaz l mlar n birçok ifllevi kullan lmasa da yüzlerce dolar bunlara veriliyordu. Sat n al nan ya da sonradan yazd r lan yaz l mlar için ilk sat n alma bedelinin d fl nda ayr ca bak m bedeli ödenmesi gerekiyordu. Yak n zamanlarda ise internetin yayg nlaflmas, h z n n artmas sayesinde yaz l m kiralama modelleri tekrar olufltu. Üstelik yeni modelde dünyan n neresinde olursan z olun e er internet erifliminiz varsa kurumunuzun verilerine ulaflabiliyor ve yaz l mlar n kullanabiliyordunuz. Model biraz daha geliflti art k yaz l mlara ne kadar kulland ysan z o kadar ücret ödüyorsunuz Hatta ön ödemeli sistemlerde önden ald n z kontör kadar kullan yorsunuz. Ya çal flanlara ne oldu? Baz lar art k uzaklardan ba lan p bilgisayarlar yönetiyorlar. Uzaklarda bir yerlerde kendilerine gönderilen flartnameler do rultusunda belki de hiçbir zaman göremeyecekleri ülkenin insanlar için yaz l mlar kodluyorlar. Eskiden yan bafllar ndaki bilgisayar n yan na gidip disket/manyetik bant vb. ortamlardaki yaz l mlar bilgisayara yükleyen kifliler sizin yan n za bile gelmeden sizin bilgisayar n za gerekli yüklemeleri, ayarlamalar yap yorlar. Hatta neyi nas l yanl fl yapt n z anlamak için bilgisayar n za ba lan p sizin yapt klar n za bak yorlar. Bir yandan da telefona ihtiyac duymadan bilgisayar üzerindeki yaz l mla sizi sözlü olarak yönlendiriyorlar. Network Operating Center denilen merkezler HongKong daki telefon flirketinin bilgisayarlar n TelAviv den yönetebiliyor, kapanan 16 Önce Kalite Dergisi TEMMUZ 2009

17 DOSYA-B L fi M VE LET fi M TEKNOLOJ LER LE DÖNÜfiÜM makinalar uzaktan aç p kapatabiliyor. Eskinin analist programlar ise art k yok zira her alanda uzmanlaflma var. Analiz, yaz l m, test, dokümantasyon, e itim, iflletim, bak m her biri ayr uzmanl k dal Her birinin ölçütleri ayr farkl biçimlerde de erlendiriliyorlar. Y llar önce KLOC (bin sat r) olarak ölçülen program de eri art k ne kadar h zl çal flt ne kadar ifl yapt ile de- erlendiriliyor. Bilgi ifllem müdürü kavram farkl anlam kazan rken chief information officer ünvan na sahip kifliler organizasyonlarda yerini almaya bafllad. Hepsini ben yapar m bizdeki atölyede kavram çerçevesinde çal - flan EDP birimleri yetkinliklerin kimisini d flar dan bu ifli bilenlerden ifli sadece bu olanlardan almaya bafllad. Yani unu ekmekçiye veriyorlar, üzerine de bir ekmek veriyorlard. Zira dikey uzmanlaflma gerektiren hayli hassas konular oluflmaya bafllam flt. Veri merkezi denilen birimin kendisi bile d fl kaynaklara b rak l yordu. Kendi veri merkezini bir baflka kuruluflun çal flt rd iflletti i yerlerde tutan kurulufllar bunu bir hizmet olarak d flar dan al yorlard. Art k hizmet seviyesi anlaflmalar sayesinde al nan hizmetin A flletim Merkezi denilen merkezler HongKong daki telefon flirketinin bilgisayarlar n TelAviv den yönetebiliyor, kapanan makinalar uzaktan aç p kapatabiliyor. Eskinin analist programlar ise art k yok zira her alanda uzmanlaflma var. Analiz, yaz l m, test, dokümantasyon, e itim, iflletim, bak m her biri ayr uzmanl k dal. bedelini kalitesine göre ödüyorlard. T pk deluxe, lux, normal salon hizmeti gibi kesintisiz hizmetin bedeli de yüksek oluyordu ve bunu ödeyebilen hizmeti de o seviyede alabiliyordu. Bilgisayar sektöründe kontrat yönetimi diye bir birim bile oluflmufltu. Servis seviye anlaflmalar, ihlalleri üzerinde çal fl yorlard. Veri merkezinin kesintisiz çal flmas, harici etmenlerden ötürü hizmetin aksamas, s ve nem de erlerindeki sapmalar vb. birçok de- iflken sürekli denetleniyor ve en ufac k bir ihlal maddi ceza ile sonuçlan - yordu. Kar marjlar azald ndan yöneticiler çok daha dikkatli olmak zorundayd lar. Veri bak r teller üzerinde elektrik sinyalleri olarak bir uçtan baflka bir uca tafl n rken art k fl k dalgalar halinde fiber kablolar içinde tafl n yor, gönderiliyor. Yeflil ekran n karakterleri ile çizilen siyah-beyaz, anber ya da yeflil harflerden müteflekkil Mona Lisa resimleri yerine megabyte büyüklüklerinde hareketli filmleri çal flanlar birbirlerine gönderiyor. Virüs kötü niyetli yaz l mlar bilmezken art k vandalizmi toplumun bir uzant s, parças olan bilgisayarlarda da görmeye bafllad k. Yine bu yüzden güvenlik birimleri ve yaz l mlar n hatta s rf bu amaçla organizasyonlarda Bafl Güvenlik Yöneticisi chief security officer ünvan na sahip kiflileri görmeye bafllad k. Kurulufllar güvenliklerini de d fl kaynaklara kontrol ettiriyorlar, sitelerine sistemlerine sald - r lar düzenlenmesini önlemeye çal fl yorlar. Sonuçta; zaman içinde kurulufl içinde atölye mant ile dahilde yap lan ifllerin her geçen gün daha da uzmanl k istemesi bilgisayar ifllerinin d fl kaynaklarca yap lmas n gerekli k ld, kurulufllar uluslararas kurallara göre tan mlanm fl denetlemelerini yapt rm fl di er kurulufllardan hizmet al r hale geldiler. Hizmet kurulufllar da ürettikleri hizmeti t pk bir elektrik idaresi gibi satarak BT ifllerini parçalan p sat labilir hale getirdiler. Önce Kalite Dergisi TEMMUZ

18 DOSYA-B L fi M VE LET fi M TEKNOLOJ LER LE DÖNÜfiÜM Biliflim sektöründe internetin bambaflka bir yeri var MUSTAFA Ç L Google, Türkiye-Yunanistan Pazarlama Direktörü Günümüz ekonomik kriz döneminde tüm ifl dünyas, en büyü ünden en küçü üne, her kuruflu harcamadan önce ne geri dönüfl alacaklar - n çok daha fazla düflünmekte. Rekabetin çok artt bir dönemin içindeyiz ve bu dönemde pazar iyi tan yan, yat r mlar na devam eden, h zl hareket eden, verimlili ini artt ran firmalar rekabet avantaj n yakal yor. fiirketler biliflim teknolojisi altyap yat r mlar n güçlendirerek ifl süreçlerini daha efektif hala getirebilir ve bu sayede karl l klar na pozitif katk sa layabilirler. Teknoloji yat r mlar bu ba lamda bilhassa pazar n darald ortamlarda flirketlerin bir maliyeti olmaktan ç - k p, yat r m unsuru olmaktad r. Türkiye de geçti imiz dönemlerde BT harcamalar geri dönüflümü olan bir yat r m de il, tam tersine, özellikle KOB ler taraf nda bir lüks olarak görülüyordu. Ancak bu alg n n de iflti- ini yavafl yavafl görüyoruz. Art k KOB ler yaz l m ve BT yat r mlar n geri dönüflü olan ve hatta onlar n karl l n artt ran bir unsur olarak görmeye bafllad lar. Bu durumun yat r m yapan KOB lere rekabet avantaj getirdi ini söylemek de mümkün. Bugün, iflletmelerin sadece en büyük iletiflim, bilgi paylafl m ve da t m a lar na uyum sa lamas yeterli de il. nternet in gücünden tam olarak yararlanmalar için, marka ve stratejilerini bu anlay fla göre yeniden gözden geçirmeleri ve gerekli de ifliklikleri yapmalar gerekiyor. Google olarak biliflim sektöründe Internetin bambaflka bir yeri oldu unu düflünüyoruz. Internet dünyas flu an, yapt n z yat r m en k sa ve en etkili bir biçimde geri döndürecek iletiflim arac olarak karfl m za ç k - yor. Her geçen gün daha da h zlanan ve güçlenen nternet, flirketler için ekonomik büyüme aç s ndan benzeri görülmemifl f rsatlar sunan bir platform haline geldi. KOB lerimizin online ifllerini gelifltirmek için online pazarlama ve internet reklamc l n n avantajlar ndan faydalanmalar n sa lamak üzere, onlarla aktif bir flekilde iflbirli i yap yoruz. Üstelik, kriz döneminde kendini öne ç karmak isteyen iflletmelerin daha fazla müflteri çekmek için kullanabilece i belkide en verimli yöntem olarak duruyor. Google Türkiye olarak özellikle KOB lerin bu alanda büyük potansiyele sahip oldu unu düflünüyoruz. Internet, flirketlerin kendilerine yeni pazarlar bulmak, yeni müflterilerle tan flmak ve bu yolla gelirlerini art rmak için yat r m seçeneklerinden bir olmal d r. Türkiye de yaklafl k 2 milyon KOB faaliyet gösteriyor; ancak bunlardan sadece flirketin bir web sitesi var. KOB lerimizin online dünyan n bir parças haline gelmesi ve bu ekonomik durgunlukta ifllerini gelifltirmek için online pazarlama ve internet reklamc l - n n avantajlar ndan faydalanmalar n sa lamak üzere, onlarla aktif bir flekilde iflbirli i yap yoruz. Google olarak inanc m z, internet teknolojisinin ve online dünyan n KOB ler aç s ndan hem yeni müflteri bulmada, hem de reklam/pazarlama masraflar n azaltmada yeni ve etkili bir ifl modeli oldu u yönündedir. Biliflim sektörünün iki büyük katk s kriz ortamlar nda daha da öne ç kmaktad r. Birincisi direk karl l etkileyen maliyetlerde iyilefltirme yapmaya yönelik teknoloji yat r mlar, ikincisi ise yeni pazarlar n, yeni müflterilerin bulunaca internetin di er bir de iflle online dünyan n etkin kullan lmas. Burada önemli olan flirketlerin kullan c davran fllar - n ve tercihlerini iyi gözlemlemesi. Google olarak biz özellikle KOB lerin bu konuda bilinçlendirilmesine katk da bulunmaya çal fl yoruz. Bu amaçla Google nternet Reklamc l E itim Program n bafllatt k. Küçük iflletmelerin internet reklamc l n kendilerini tan tmak ve müflterilerine etkili bir biçimde ulaflmak için kullanmalar nda bu program n oldukça yararl oldu unu düflünüyoruz. 18 Önce Kalite Dergisi TEMMUZ 2009

19 DOSYA-B L fi M VE LET fi M TEKNOLOJ LER LE DÖNÜfiÜM BT nin sa lad yeni ifl modeli olanaklar JALE AKYEL ibm.com Sat fl Bölüm Müdürü Küresel ekonomi de iflirken, hayata ve özellikle de çal flma yöntemlerine daha ak lc bakmak, art k zorunluluk haline geldi. Teknolojinin gücünden yararlanmak ve süreçleri ak ll çözümlerle gelifltirmek gerekiyor. Bu çerçevede, kurumsal BT yönetimi, flirketler için stratejik önem tafl yor. IBM olarak, bu konuyla ilgili çal flmalar m z sürdürüyoruz. Geçti imiz günlerde BT servis yönetiminde maliyet ve verimlilik konular n n ele al nd bir toplant düzenledik. Yurtiçi ve yurtd fl ndan üst düzey yöneticilerin kat ld toplant da, Ak ll Dünya ve Dinamik Altyap vizyonlar m z anlatt k. Bildi iniz gibi, küreselleflmeyle birlikte giderek de iflen dünyada, ekonomilerin bütünleflti i, rekabetin her an her yerde ortaya ç kt bir ortamda, flirketler, fark yaratman n yenilik ve beceriden geçti ini anlamaya bafllad. Bu zorunluluk sadece çokuluslu giriflimleri de il, her büyüklükteki flirketi etkiliyor. IBM in orta ölçekli iflletme üzerinde yapt - son araflt rma, geleneksel olmayan rekabet ve bütünleflik ekonomi gibi faktörler sebebiyle, KOB lerin neredeyse üçte ikisinin, 2 y l içinde ifl modellerinde birden fazla de iflikli e gidece ini ortaya koyuyor. fiirketlerin, planl ifl modellerini; yeni pazarlara aç lmaya, yeni ifl sahalar yaratmaya ve büyümek için stratejik ortakl klar kurmaya yo unlaflt raca n öngörüyoruz. Bu noktada teknolojinin rolü elbette çok büyük... Türkiye de KOB lerin teknolojiden yararlanma oran, geliflmifl ekonomilere ve Avrupa ya göre daha az. Buna ra men, biliflim konusunda atakta olduklar n görüyoruz. Bu flirketler, iflteki performans art rmay ve yeni pazar f rsatlar n yakalamay hedefleyen yenilikçi büyüme stratejileri ve yeni ifl modellerini takip ediyor. Söz konusu flirketler her geçen gün birbirine daha ba ml hale gelen ve gittikçe küreselleflen pazarda, rekabetçi tutumlar n sürdürebilmek için bir fleyleri daha farkl yapmalar gerekti inin fark na var yor. IBM de; sektör anlay fl, iflletme esnekli i, geri bildirim h z, müflteri hizmeti ve yerel pazarlara yak nl gibi ölçütleri dikkate alarak, bu flirketlerle daha çok ortakl k kuruyor. fl yaz l mlar : Türkiye de yaz l m sektörü önemli bir büyüme potansiyeli gösteriyor, h zla gelifliyor ve geliflmeye de devam edecek. IBM Türk olarak misyonumuz, Türkiye biliflim teknolojileri pazar n n hacmini art rmak, bunu yaparken de, kendi özkaynaklar m zla ve yetiflmifl insan gücümüzle yaratt m z katma de erli çözümlerle büyümek... IBM, yaz l m gelirleri aç s ndan dünyan n 2. büyük yaz l m üreticisi. As l odakland m z konu ise ara katman yaz l mlar. Ara katman yaz l mlar, veritaban, yaz l m mühendisli i araçlar, uygulama sunucular, entegrasyon yaz l mlar, sistem yönetimi yaz l mlar gibi genellikle son kullan c n n görmedi- i yaz l mlard r. Bu alanda dünya lideriyiz. Önce Kalite Dergisi TEMMUZ

20 DOSYA-B L fi M VE LET fi M TEKNOLOJ LER LE DÖNÜfiÜM Kurumsal Kaynak Planlama, Müflteri liflkileri Yönetimi, Tedarik Zinciri Yönetimi gibi uygulama yaz l mlar üretmiyoruz. Ancak, bu yaz l mlar üreten en önemli firmalar, ara katmanda (örne in veritaban katman nda) IBM yaz l mlar n kullan yor ve öneriyor. Ara katman yaz l mlar nda 5 ana markam z var; bunlar Tivoli, Lotus, Rational, Websphere ve Information Management. Her biri kendi alan nda pazar lideri. BT verimlili i: Her kurumun BT yönetimine ihtiyac var. Dünya küreselleflme yolunda yeni ad mlar atarken, rekabetçi ortam flirketleri farkl laflmaya itiyor. Bunun için de süreçlerin verimli ve ak lc bir flekilde yönetilmesi gerekiyor. fiirketlerin, planl ifl modellerini; yeni pazarlara aç lmaya, yeni ifl sahalar yaratmaya ve büyümek için stratejik ortakl klar kurmaya yo unlaflt raca n öngörüyoruz. v v v BT yönetimi, kurum içi farkl departmanlar ve kurum d fl ifl ortaklar söz konusu oldu unda, her koflulda çokyönlü fayda sa l yor. Öncelikle BT yönetimi, kurum içindeki departmanlar n ifl süreçlerini dikkate alan çözümler sunmal ve departmanlar n kendileriyle ilgili hizmetleri izlemelerine ve konfigüre etmelerine olanak sa lamal. Bu süreçlerle ilgili di er olas bir iliflki de varl k yönetimi konusunda karfl m za ç - k yor. Varl k yönetimi çözümleri; BT kaynaklar ile kritik ifl kaynaklar n n yaflam döngüsünün birlikte ele al nmas na ve tek bir sistemde yönetilmesine imkan sa l yor. Bu da verimlilik ve maliyet indirimi aç lar ndan büyük f rsatlar sunuyor. Günümüzde kurumlar, gerek ifl ihtiyaçlar gerekse maliyet problemleri nedeniyle, farkl üreticilerin ürünlerini tercih etmek zorunda kal yor. BT yönetiminde gerçek bir çözümden bahsedebilmek için uçtan uca çözüm sa laman n son derece önem arz etti ini düflünecek olursak; tüm kaynaklar n yönetilmesi veya en az ndan yönetim konsollar n n entegre edilebilmesi, son derece kritik önem tafl - yor. Bir kuruluflun tüm yönetim çözümlerini tek bir kaynaktan sa lamas ise pratikte çok mümkün olam yor. Bu nedenle, departmanlararas entegrasyon ve farkl yönetim sistemlerinin bir arada çal flabilmesi için, ortak standartlar desteklemesi gerekiyor. Bir de tabii ki endüstri standartlar n unutmamak laz m. BT yönetiminden maksimum fayday sa lamak için, endüstrinin test ve kabul etti i standartlar n, ürünler taraf ndan desteklenmesi son derece önemli. Zor zamanlarda BT kald rac ERSU ABLAK KONAK MEDYA Genel Müdürü Haziran ay nda dünyan n gözü stanbul un üzerindeydi. 188 ülkede 600 milyondan fazla insan stanbul Park Pisti ndeki Formula 1 yar fl n izledi. Formula dünyas na uzak kifliler bunun basit bir araba yar - fl oldu unu düflünebilir, ancak Pazar günü dünyan n nefesini kesen fley BT destekli bir mükemmellik yar - fl yd. Einstein n bir liseli çocu un matematikte zorland - n söyledi i zaman ona Senin matematikle yaflad - 20 Önce Kalite Dergisi TEMMUZ 2009

21 DOSYA-B L fi M VE LET fi M TEKNOLOJ LER LE DÖNÜfiÜM n problemler ne olursa olsun sana rahatl kla benimkilerin daha zorlu oldu unu söyleyebilirim demesi gibi aile arabas tasarlayan mühendis ve tasar mc lar n problemleri ne olursa olsun F1 mühendis ve tasar mc - lar n n problemleri daha zorlu. Çünkü F1 araçlar otomotiv teknolojilerinin s n rlar n sonuna kadar zorlamakla ilgili. Elinizdeki bir noktadan di erine en k sa sürede ulaflmak kadar basit bir problem de olsa, içten yanmal motor gibi eski teknolojileri bilgisayar biliminin ulaflt - en üst noktayla birlefltirerek performanslar n artt rmaya çal flmak kolay de il. Muhtemelen hayat n z boyunca binece iniz hiçbir araç 320 kilometreden 70 kilometreye 2 saniye içinde fren sisteminde 1300 santigrat derecelik bir s yaratarak inmeyecek. Muhtemelen benzin deposu kurflun geçirmez bir madde olan kevlar dan yap lm fl, maksimum süratte tepetaklak gidebilecek tasar mda ve vitesleri bir milisaniyede de ifltirebilen bir elektronik sistemle donat lm fl olmayacak. Yine yak n bir gelecekte alaca n z herhangi bir araba sadece 8 piston ve 2.4 litrelik, 95 Kg gelen bir motorla dakikada 19 bin rotasyon ve 750 beygirlik bir güç üretmeyecek. Muhtemelen siz hiçbir zaman arac - n z en iyi performansta sürebilmek için 40 kiflilik bir ekibe ve bu ekip içinde 9 biliflim mühendisine ihtiyaç duymayacaks n z. Çünkü F1, biliflim teknolojilerinin ola anüstü fiziksel ve mekanik kuvvetlerle bo ufltu u, onlar istedi i yönde kullanmaya çal flt bir yar fl. Elektrik Elektronik Mühendisleri Enstitüsü'nün (IEEE) verilerine göre F1 de Ar-Ge için harcanan toplam miktar 1.5 milyar dolar buluyor. Bu paran n büyük bir k sm da biliflim sistemlerine harcan yor. T pk serbest piyasada rekabet eden firmalar gibi Formula 1 tak mlar birincilik için k yas ya yar fl yor ve yar flta bir salise öne geçebilmek için Ar-Ge ve inovasyona odaklan yorlar. Arabalar oluflturan her parçan n mutlaka bir ifllevinin olmas na özen gösteriyor, katma de eri olmayan herhangi bir parçay kurallar dahilinde tafl mamaya özen gösteriyorlar. Her flirketin yapmas gerekti i gibi mükemmel bir harmoni halinde çal flan ekipler oluflturmaya özen gösteriyor ve e itimlerini aksatm yorlar. Farkl bölümler halinde en üst seviyeye ç kmaya çal fl rken ekibin hedefine varmas için de birlikte hareket ediyorlar. Ancak ne olursa olsun t pk flirket müdürleri gibi pilotlar daha bir el üstünde tutuluyor çünkü onlar n milisaniyede ald kararlar Ar- Ge mühendislerinden, teknisyenlere, aflç s ndan meteoroloji mühendisine kadar tüm ekibin baflar s n etkiliyor. fiirketlerle Formula 1 tak mlar n n benzeflti i bir baflka konu da pist. Tüm pilotlara sorsan z dümdüz bir Geçti imiz krizde yani 2001 de flunu gördük ki krizde faaliyetlerini durdurup içine kapanan, özellikle Ar-Ge ve inovasyonu lüks görüp bu faaliyetlerini kesenler hem krizden dolay hem de bu davran fllar yüzünden kaybettiler. Oysa pek çok flirket durdu u için krizde as l kazananlar bu faaliyetlerini sürdürenler oluyor. pisti tercih edeceklerdir. Ancak t pk hayat gibi Formula 1 pistleri dümdüz de il. Pek çok tehlikeli viraj var. Usta pilotlara sordu unuzda tehlikeli virajlar n gerçekten iyilerle sadece motor gücü yüksekleri birbirinden ay rd n söyleyeceklerdir. E er keskin bir viraj ekonomik krize benzetirsek hem arabalar n hem de flirketlerin bu gerçeklikle yüzyüze geldiklerinde mutlaka h z kesece ini söyleyebiliriz. Ancak buradaki en önemli husus, ne kadar h z kesilece inin do ru tahmin edilmesi olacakt r. Nas l hiçbir F1 arabas en keskin virajda dahi tamamen durmuyorsa, hiçbir firman n da kriz s ras nda durmamas gerekir yoksa arkas ndakiler taraf ndan geçilir. H z kesmenin mutlak oldu u virajlarda kendine güven de tehlikelidir. F1 tarihinin virajlardan savrulan arabalarla dolu olmas iflte bu yüzdendir. En kuvvetli motora sahip araçlar (flirketler) dahi e er viraj n (krizin) boyutlar iyi belirlenemezse savrulur ve yar fl d fl kal r. Türkiye, krizlere al flk n ama bu krizlerde her zaman do ru davrand m z anlam - na gelmiyor. Geçti imiz krizde yani 2001 de flunu gördük ki krizde faaliyetlerini durdurup içine kapanan, özellikle Önce Kalite Dergisi TEMMUZ

22 DOSYA-B L fi M VE LET fi M TEKNOLOJ LER LE DÖNÜfiÜM Ar-Ge ve inovasyonu lüks görüp bu faaliyetlerini kesenler hem krizden dolay hem de bu davran fllar yüzünden kaybettiler. Oysa pek çok flirket durdu u için krizde as l kazananlar bu faaliyetlerini sürdürenler oluyor. Çünkü üretilen katma de er krizden sonra canlanan piyasalarda yani düzleflen pistte firmalara büyük fayda sa l yor. Bu yüzden piyasalar dursa bile katma de er üretmeye devam etmek gerekiyor. Aksi halde kriz de il teknolojisizlik ve inovasyonsuzluk flirketin sonunu getirebilir. Bu yüzden firmalar ne olursa olsun BT yat r mlar - n belirli bir plan çerçevesinde devam ettirmeliler. Önemli olan ilk baflta flirketin ifl süreçlerinin ve ihtiyaçlar n n belirlendi i analiz ve planlama safhalar n n profesyonelce ve gerekli sertifikalar alm fl, kaliteye önem veren kifli ve kurumlarca yap lmas. E er flirketler CIO düzeyinde bilgili insan kayna na sahipse onlara güvenmeli ve ifl planlar n olufltururken o kiflilerin de yönetim toplant lar nda fikirlerini söyleyebilecekleri ortamlar oluflturmal. Biliflim yöneticilerine bilgisayar tamircisi gözüyle bakmak pek çok Türk flirketine küresel anlamda dezavantaj yarat yor. Binbir güçlükle yarat - lan al nteri dökerek, geceleri gündüzlere katarak yaflat lan flirketler BT den yeterince faydalanamad klar için rekabette geri kal yor ve ilk krizde çok zor durumda kal yor ve küçülüyorlar. Bu da Türkiye de d flar ya aç labilmeyi sa layacak ölçe in oluflmas n engelliyor. fiirketler BT al m yaparken harcanan paray gereksiz masraf olarak de il geleceklerine en iyi yat r m olarak görmeliler. Çünkü biliflim sadece ERP iç süreçlerin mükemmellefltirilmesinin yan nda CRM gibi yaz l mlar n destekledi i internet üzerinde pazarlama, internet üzerinden sat fl, yeni medya uygulamalar gibi alanlarda da yan nda d flar yla olan iliflkilerini mükemmellefltirebilirler. T pk F1 tak mlar gibi flirketler de keskin virajlardaki zor zamanlar için BT kald rac ndan faydalanarak yeni ifl alanlar yaratabilir, krizlerden daha çabuk ç kabilirler. v v v Yaz l m edinme yaklafl mlar AL GÜVEN Logo Yaz l m cra Kurulu Baflkan -CEO LOGO olarak biliflim sektöründe faaliyet gösteriyoruz ve bu sene 25.y l m z kutluyoruz. Kuruldu umuzdan bugüne gelene kadar da KOB lerle çal fl yoruz, biz de ayn zamanda bir KOB yiz. KOB lerin biliflime yaklafl m ndan ziyade öncelikle ülkemizin biliflime yaklafl m na bakmak da fayda var. Biliflim dünyada potansiyeli en yüksek pazarlardan biri. En son TÜB SAD taraf ndan yay nlanan, Avrupa ve Türkiye Bilgi Teknolojileri Araflt rmas (EITO) nun rakamlar na bakt m zda Türkiye de biliflim pazar her sene iki haneli olarak büyüme gösteriyor. Fakat bu büyüme, gerçek potansiyelin çok çok alt nda. Tüm ropörtajlar mda hiç b kmadan Türk yaz l m pazar n n ciddi potansiyelinden bahsediyorum. Tabii ki, Türkiye nin yaz l m alan nda global pazarda çok ciddi bir flans, flans n ötesinde büyük bir potansiyeli var. Öncelikle bu potansiyelimizin fark na var p, bunu çok iyi kullanmal y z. Firmalar n ve özellikle KOB lerin teknoloji ve biliflime olan ilgilerine gelince, do ru söylemlerle ve do ru ve uygun çözümlerle yaklaflt n zda hangi ölçekte olursa olsun her iflletme biliflime ve teknolojiye yat r m yap yor. Ama sa layaca n z fayday somut olarak göstermeniz ve samimi olman z gerekiyor. KOB ler kendi yapt klar iflleri ve süreçlerini çok iyi biliyorlar, kendi ifllerinin patronlar. Senelerdir tüm ekonomik koflullara ra men ayakta kalmay baflarm fllar. htiyaçlar n en iyi onlar biliyorlar. Günümüz biliflim teknolojilerinde her ölçekteki iflletmeye yönelik sundu u çözümler, bir firman n stok kontrolu, maliyet hesab, karl l k analizleri, üst yönetimin 22 Önce Kalite Dergisi TEMMUZ 2009