Kobilerde Koçluk 5 Nokta Eğitimi

Transkript

1 Kobilerde Koçluk 5 Nokta Eğitimi Finansal Tabloların Okunması ve Analizi 2016

2 Tanım ve Amaç Finansal tablolar belirlenmiş biçimleri ile işletmelerin finansal durumunu, finansal performansını ve nakit akışlarını sunan bir çizelgedir. Bir işletmeye yatırım yapmayı veya mevcut yatırımının durumunu irdelemeyi isteyen yatırımcılar işletmeye borç veya kredi vermeyi planlayan veya verdiği borçların geri ödenip ödenmeyeceği konusundaki endişelerini gidermeye yönelik olarak işletmeye kaynak aktaran veya aktarmayı planlayan kişi veya kuruluşlar Finansal tablolarda işletmeye ait varlıklar, borçlar, özkaynaklar, gelir ve giderler, karlar ve zararlar ve nakit akışları sunulur. Bu bilgi, dipnotlarda yer alan diğer bilgilerle birlikte finansal tablo kullanıcılarının işletmenin finansal durum, faaliyet sonucu ve gelecekteki nakit akışlarını ve özellikle bunların zamanını ve kesinliklerini tahmin etmelerine yardımcı olur.

3 İşletmelerin Düzenlemesi Gereken Finansal Tablolar Dönem sonu finansal durum tablosu, Döneme ait kâr veya zarar ve diğer kapsamlı gelir tablosu, Döneme ait özkaynak değişim tablosu, Döneme ait nakit akış tablosu Önemli muhasebe politikalarını ve diğer açıklayıcı bilgileri içeren dipnotlar İşletmenin ayrıca karşılaştırılabilirliği sağlaması açısından önceki dönem finansal tabloları

4 Finansal Durumun Belirlenmesi (Bilanço) Bilançoda Temel Eşitliği Varlıklar = Borçlar + Özsermaye Varlık, geçmişte olan işlemlerin sonucunda ortaya çıkan ve halihazırda işletmenin kontrolünde olan ve gelecekte işletmeye ekonomik fayda sağlaması beklenen değerlerdir. Borç, geçmiş olaylardan kaynaklanan ve ödenmesi işletmenin ekonomik fayda sağlayabilecek değerlerinde bir azalışa neden olacak mevcut yükümlülüklerdir. Özkaynaklar ise, işletmenin varlıklar toplamından yabancı kaynakların indirilmesi suretiyle kalan kısımdır.

5 Faaliyet Sonucunun Belirlenmesi (Gelir Tablosu) İşletmenin belli bir dönemde elde ettiği tüm gelirler ile aynı dönemde bu gelirlerin elde edilebilmesi için katlandığı bütün giderleri ve bunların sonucunda işletmenin ulaştığı dönem net kârı veya zararını gösteren bir tablodur. Gelir, muhasebe döneminde, ekonomik yararlarda işletme bünyesine varlık girişi sonucundaki artışı veya özkaynaklarda hissedarların yatırdıkları fonlar dışındaki kalemlerde artış meydana getiren borçlardaki azalmayı ifade eder. Satış, ücret, faiz, temettü, lisans ücreti ve kira gibi çeşitli adlar taşır. Gider, muhasebe döneminde, ekonomik yararlarda varlık çıkışı sonucundaki azalışları veya özkaynaklarda hissedarlara yapılan ödemelerin sonucunda ortaya çıkan azalmaların dışında özkaynaklarda azalma sonucunu doğuran borçlarda meydana gelen artışları ifade eder. İşletmenin olağan faaliyetleri ile ilgili giderler, satışların maliyeti, ücretler ve amortismanlar gibi giderleri içerir.

6 Nakit Akışının Belirlenmesi Nakit akış bilgileri, finansal tablo kullanıcılarına işletmenin nakit ve nakit benzerlerini yaratma becerisini ve işletmenin bu nakit akışlarını kullanma ihtiyacını değerlendirmede temel oluşturur. Nakit benzerleri, kısa vadeli nakit yükümlülükler için elde bulundurulan ve yatırım amacıyla veya diğer amaçlarla kullanılmayan varlıklardır. Nakit akış tablosunda, döneme ilişkin nakit akışları işletme, yatırım ve finansman faaliyetlerine dayalı bir biçimde sınıflandırılarak raporlanır.

7 İşletme Faaliyetlerinden Kaynaklanan Nakit Akışları İşletme faaliyetlerinden kaynaklanan nakit akışları, işletme dışı kaynaklara ihtiyaç duyulmadan işletmenin; borçlarını geri ödeyebilmesi, faaliyetlerini sürdürebilmesi, kar payı ödemelerini yapabilmesi ve yeni yatırımlara başlayabilmesinin mümkün olup olmadığı hususlarında temel bir gösterge oluşturur. İşletme faaliyetlerinden kaynaklanan nakit akışları, genellikle işletmenin ana gelirini oluşturan hasılatla ilgili olup, net karın veya zararın belirlenmesinde yer alan işlem ve olaylardan kaynaklanır.

8 Yatırım Faaliyetlerinden Kaynaklanan Nakit Akışları Gelecekte işletmeye gelir ve nakit akışı sağlaması öngörülen kaynaklar için yapılan harcamalar. Finansal durum tablosunda (bilançoda duran varlık grubu) varlık edinimi için yapılan harcamalar, yatırım faaliyeti olarak sınıflandırılır.

9 Finansman Faaliyetlerinden Kaynaklanan Nakit Akışları İşletmeye sermaye sağlayanların işletmenin gelecekteki nakit akışlarından talep edecekleri kısmın belirlenmesini sağlamak üzere ayrı olarak açıklanır. Örnekler: Hisse senedi ve diğer öz sermaye araçlarının ihracından sağlanan nakit girişleri ile sermayenin azaltılması veya işletmenin kendi hisse senetlerini almasıyla ilgili nakit çıkışları, Borçlanma araçları ihracı ve diğer uzun ve kısa vadeli krediler ile sağlanan nakit girişleri ile borç ödemelerine ilişkin nakit çıkışları, Finansal kiralama sözleşmelerinden kaynaklanan borç ödemelerine ilişkin nakit çıkışları.

10 Finansal Tabloların Analizi Karşılaştırmalı tablolar analizi (yatay analiz) Yüzde yöntemi ile analiz (dikey analiz) Eğilim yüzdeleri yöntemi ile analiz (trend analizi) Oran analizi (rasyo analizi)

11 Karşılaştırmalı Tablolar Analizi Bir işletmenin iki veya daha fazla dönemlerine ilişkin bilanço ve gelir tablolarındaki kalemler karşılaştırılır ve bu tablolarda yer alan kalemlerin zaman içinde göstermiş olduğu değişiklikler incelenerek gelecekteki seyri tahmin edilmeye çalışılır.

12 Karşılaştırmalı Tablolar Analizi Örnek1: ABC Üretim İşletmesinin yıllarına ait bilanço ve gelir tabloları verilerinden yararlanılarak aşağıdaki karşılaştırmalı tabloya ulaşılmıştır.

13 Karşılaştırmalı Tablolar Analizi Yorum: Duran varlıklar dönen varlıklara göre %40 daha fazla artış göstermiştir. Bu artış genel olarak değerlendirildiğinde işletmenin uzun vadeli yatırım kararları aldığı ve gelecekteki kapasitesini arttırmayı hedeflendiği şeklinde yorumlanabilir. Duran varlık grubunu oluşturan varlıklar içerisinde iştirak vb yatırımlar varsa, bu yatırımlardaki artış işletmenin yeni işletmelerle ortaklık düzeyini artırdığını, faaliyet çeşitliliğine gittiğini; duran varlıklardaki artış makine ve tesislere yapılan yatırımlardan kaynaklanıyorsa işletmenin gelecekte üretimini artıracağını ortaya koymaktadır. Dönen varlıkları %10 artmış, buna karşılık kısa vadeli yabancı kaynakları %17 azalmıştır. Diğer taraftan kısa vadeli yabancı kaynaklar azalırken uzun vadeli yabancı kaynaklar artmıştır. Bu durum işletmenini kısa vadeli borç ödeme gücünü artıran bir durum olup kısa vadede işletmeyi borç ödeme sıkıntısından kurtarmaktadır. Özkaynaklardaki artış borç-özkaynak dengesini işletme lehine çevirmekte işletmeyi yabancı kaynak baskısından korumaktadır.

14 Karşılaştırmalı Tablolar Analizi İşletmenin net satışlarında %11lik bir artış olmuştur. Satışlarla ilgili artış duran varlıktaki artışla birlikte değerlendirildiğinde yeterli olarak değerlendirilemez. Duran varlıklardaki artış üretime yönelik yatırımlardan kaynaklanıyorsa üretim tesis ve makinelerin verimli kullanılmadığı bunun sonucunda da yeterli hasılat elde edilemediği sonucuna ulaşılabilir. Olağan kar bölümündeki gelir ve giderler yüksek gerçekleşmiştir. İşletme asıl faaliyet gelirinden daha fazla diğer faaliyetlerden gelir sağlamaktadır. Bu gelirler süreklilik arz etmeyen dönemsel gelirlerdir. Bu nedenle karı bu dönem artırması gelecek dönem açısından bu karın devamlı olacağı anlamına gelmeyebilir. Önemli olan işletmenin asıl faaliyet gelirini, diğer bir ifadeyle net satışlarını artırması işletmenin devamlılığı açısından gerekmektedir.

15 Yüzde Yöntemi ile Analiz (Dikey Analiz) Analiz edilecek tablolardaki tutarlardan birinin 100 kabul edilmesiyle, diğer tutarların bu bütün içindeki paylarının bulunması şeklinde yapılır. Bilanço analizinde Dönen varlık toplamı 100 kabul edilerek dönen varlık kalemleri dönen varlık toplamına oranlanır. Yine aktif toplamı 100 kabul edilerek tüm varlık kalemleri aktif toplamına oranlanarak yüzdesel olarak ifade edilir. Aynı işlem pasif tarafa da uygulanır. Gelir tablosu analizinde ise net satış tutarı 100 kabul edilerek diğer kalemlerin 100 içindeki payları oluşturulur. İşletmenin cari dönemi yüzdesel değişimler açısından yorumlanırken işletmenin içinde bulunduğu sektörün de durumu dikkate alınır.

16 Yüzde Yöntemi ile Analiz (Dikey Analiz) Yüzde hesaplamasında aşağıdaki formül kullanılır: Grup Toplamına Göre: (Kalem Tutarı/Grup Toplamı)x100 Genel Toplama Göre: (Kalem Tutarı/Genel Toplam)x100

17 Yüzde Yöntemi ile Analiz (Dikey Analiz) Örnek 2: ABC Üretim İşletmesinin 2014 yıllarına ait bilanço ve gelir tabloları verilerinden yararlanılarak aşağıdaki karşılaştırmalı tabloya ulaşılmıştır.

18 Yüzde Yöntemi ile Analiz (Dikey Analiz) Yorum: Dönen varlıklarla, kısa vadeli yabancı kaynaklar karşılaştırıldığında, aktifin %18 sini oluşturan dönen varlıkların, pasif içindeki payı %20 olan kısa vadeli yabancı kaynaklara göre düşük kaldığı görülmektedir. Bu durum işletmenin net çalışma sermayesinin yetersiz olduğunu göstermektedir. Kısa vadeli borçlarını ödemede dönen varlıkları yetmeyecektir. Dönen varlıklar içinde stokların payının %57 olması işletmenin likit yapı açısından zayıf olduğunu göstermektedir. Ticari alacaklarının %34 olması, işletmenin satışlarını daha çok nakit ve benzerleriyle yapıldığını göstermektedir. Durum likidite açısından işletmeyi rahatlatabilecek bir sirkülasyon sağlayabilir. Duran varlıklar aktif toplamı içerisinde büyük bir paya sahiptir. Bu durum işletmenin üretim birimlerine yatırım yaptığının göstergesi olarak değerlendirilerek gelecekte pazar payının artırılması durumunda satışlarının da artabilecek kapasiteye sahip olduğunu gösterebilir. Duran varlıklarla öz kaynaklar karşılaştırıldığında, %82 oranındaki duran varlıkların edinilmesinde özkaynakların yeterli olmadığı, yabancı kaynak kullanıldığı anlaşılmaktadır. Ancak uzun vadeli banka kredisi kullanılarak duran varlık edinildiği dikkate alınırsa, devamlı sermayeden yararlanıldığı şeklinde yorumlanabilir.

19 Yüzde Yöntemi ile Analiz (Dikey Analiz) Maddi duran varlıklar ile amortismanın toplam içindeki oranı incelendiğinde maddi duran varlıkların 1/3 ünün amorti edildiği görülmektedir. Bu durum işletmenin maddi duran varlıklarını yakın dönemde edindiği aç duymayacağı şeklinde yorumlanabilir. Pasifin %57 si özkaynaklar oluşmakta olup özkaynak yabancı kaynak dengesi işletme için ideal düzeydedir. Kısa vadeli yabancı kaynaklar ile uzun vadeli yabancı kaynakların birbirine yakın olduğu görülmektedir. İşletmenin yabancı kaynak kullanımında kısa vadeli borçlanmaya daha meyilli olduğunu göstermektedir. Satışların %54 ünü satış maliyeti oluşturmaktadır. Her 100 liralık satışın 46 lirası brüt kar sağlanmaktadır. İşletmenin faaliyetleri ile ilgili giderleri satışların %18 ine karşılık gelmekte olup bu yüzde normal sınırlardadır ve maddi duran varlıklarla birlikte değerlendirildiğinde izleyen dönemlerde işletmenin satış hacminin artırılması mümkün görülmektedir. Her 100 liralık satışın 21 lirası net kar olarak işletmede kalmıştır. İşletme ortaklarına bu paydan dağıtım yapılacak ve kalan işletme içi yaratılan kaynak olarak gelecek yatırımlar için kullanılacaktır.

20 Eğilim (Trend) Yöntemi ile Analiz Finansal tablolarda bir yıl baz yıl olarak kabul edilmekte ve o yıla ait tutarlar 100 kabul edilerek bunu izleyen dönemlere ilişkin aynı tür değerlerin baz yılına göre yüzde olarak değişimi hesaplanmaktadır. Trend analizi yapılırken bilanço ve gelir tablosu kalemleri, hem kendi içinde hem de tablolar arasında bağlantı kurulabilecek kalemler incelenir. Bağlantı kurulabilecek kalemler aşağıdaki gibidir: Ticari Alacaklar Net Satışlar Stoklar Ticari Borçlar Stoklar Net Satışlar Dönen Varlıklar Kısa Vadeli Borçlar Dönen Varlıklar Net Satışlar Maddi Duran Varlıklar Öz kaynaklar

21 Eğilim (Trend) Yöntemi ile Analiz Ticari Alacaklar Net Satışlar Maddi Duran Varlıklar Net Satışlar Yabancı Kaynaklar Öz kaynaklar Net Satışlar -Brüt Satışlar Brüt Satış Karı Faaliyet Giderleri Formülü aşağıdaki gibidir: Eğilim Yüzdesi = (İlgili Yıldaki Kalemin Değeri / Baz Yılı Değeri) x 100

22 Oran Yöntemi ile Analiz (Rasyo Analizi) Finansal tablolar analizinde kullanılan en yaygın yöntemlerden biri oran analizi yöntemidir. Oran analizi yöntemi ile finansal tablolarda yer alan ve aralarında anlamlı bağlantı kurulabilen kalemler arasındaki ilişkiler incelenir. Bu kalemlerin oranlanması ile bir katsayı veya yüzdeye ulaşılır. Bulunan bu değerler işletmenin içinde bulunduğu sektör ve/veya genel kabul görmüş değerlerle karşılaştırılarak işletmenin durumu yorumlanır.

23 Analizde Kullanılan Oranlar Likidite durumunun analizinde kullanılan oranlar Finansal yapı analizinde kullanılan oranlar Faaliyet Oranları- Varlıkların ve kaynakların kullanım etkinliğini belirlemeye yönelik olarak kullanılan oranlar Karlılık durumunun analizinde kullanılan oranlar

24 Likidite Oranları İşletmenin kısa vadeli borçlarını ödeyebilme gücünü ortaya koyan, diğer bir ifade ile dönen (likit) varlıkları ile kısa vadeli yabancı kaynaklarını karşılama düzeyini ölçen oranlardır. İşletmenin net çalışma sermayesinin yeterliliği hakkında da bilgi verir. Dönen varlık içinde yer alan stok kalemin durumunu da dikkate almak gerekir. Cari Oran Asit-Test Oranı Nakit Oranı Stok Bağımlılık Oranı

25

26 Likidite Oranları Örnek 3: ABC Üretim İşletmesinin 2014 yıllarına ait bilanço ve gelir tabloları verilerinden yararlanılarak aşağıdaki karşılaştırmalı tabloya ulaşılmıştır.

27 Finansal Yapı Oranları İşletmenin finansmanında yabancı kaynaklardan mı özkaynaklardan mı yararlandığını ölçmek için kullanılan oranlardır. Finansal oranlar ile kaynaklar içinde özkaynağın veya yabancı kaynağın payı yanında özkaynak yabancı kaynak dengesi de analiz edilir. Finansal Kaldıraç Oranı: yüzde olarak varlıkların ne kadarlık kısmının borçlanılarak edinildiğini gösterir. Finansman Oranı: kaynak dengesini gösterir. Duran Varlıkların Devamlı Sermayeye Oranı: duran varlıklar grubunun hangi kaynaklar kullanılarak finanse edildiğini gösterir.

28

29 Finansal Yapı Oranları Örnek 4: ABC Üretim İşletmesinin 2014 yıllarına ait bilanço ve gelir tabloları verilerinden yararlanılarak aşağıdaki karşılaştırmalı tabloya ulaşılmıştır.

30 Faaliyet Oranları Faaliyet oranları işletmenin varlıklarının etkinliğini ölçen oranlardır. İşletme kaynak yaratmak için çaba gösterdikten sonra bu kaynakları gelecekte ekonomik fayda sağlamak üzere varlıklara bağlar. Varlıkların etkin kullanımı ile de hedeflenen kara ulaşılmaya çalışılır. Yönetimin varlıklardan yeterince ekonomik fayda sağlayıp sağlamadığı bu oranlardan anlaşılır. Alacakların Devir Hızı: İşletmenin mal veya hizmetlerini senetli veya senetsiz yapması diğer bir ifade ile kredili satışları ile ortaya çıkan alacaklarının belirli bir dönemde tahsil edilme hızını ortaya koyar.

31 Faaliyet Oranları Alacakların Ortalama Tahsil Süresi: İşletmenin kredili olarak yaptığı satışalar sonrası edindiği alacaklarının ortalama tahsil süresini diğer bir ifadeyle alacakların kaç günde bir tahsil edildiğini ortaya koyar. Stok Devir Hızı: Ticari işletmeler açısından malların belirli bir dönemde yenilenme hızını, diğer bir ifade ile malların satış hızını ortaya koyar. Dönen Varlıkların Devir Hızı: Dönen varlıklarının verimliliğini gösterir. Kısa vadeli varlıklarının, alacaklarının, menkul kıymet satışlarının hızını da ortaya koyar. Duran Varlık Devir Hızı: İşletmenin yatırım yapısını ortaya koyan bir bölüm olan duran varlıkların verimliliğini ortaya koyar.

32 Faaliyet Oranları

33 Faaliyet Oranları Örnek 5: ABC Üretim İşletmesinin 2014 yıllarına ait bilanço ve gelir tabloları verilerinden yararlanılarak aşağıdaki karşılaştırmalı tabloya ulaşılmıştır.

34 Faaliyet Oranları Yorum: İşletmenin alacakları yılda 7 kez devretmektedir. Bu da alacaklar 1,5 ayda bir tahsil edilmektedir. Diğer bir ifade ile alacakların tahsilat süresi yaklaşık 50 gündür. Bu işletmenin kısa vadeli satışlar yaptığını göstermektedir. Yine aynı şekilde stokları da her 1,5 ayda bir satılarak yenisi alınmaktadır. Stok ve alacaklarındaki yüksek devir nedeniyle işletmenin dönen varlık devir hızı da yüksek çıkmaktadır. Duran varlık devir hızı ise düşüktür. İşletme hızlı satış yapmasına rağmen kapasitesinin altında faaliyet gösterememektedir. Kapasitesini tam kullanamamaktadır.

35 Kârlılık Oranları İşletmenin elde ettiği karın (rantabilitenin) yeterli olup olmadığını gösterir. İşletme tarafından sağlanan kaynakların ne ölçüde verimli kullanıldığını, kaynakların verimli kullanımı sonucu sağlanan karın yeterliliğini ölçer. Kar kalemleri ile kaynaklar, hasılat ve işletmenin sermayesini temsil eden hisse senetlerinin getirisi arasındaki ilişkileri ortaya koyar. Mali Rantabilite: İşletmenin öz sermayesi ile net kârı arasındaki ilişkiyi ortaya koyar. Ekonomik Rantabilite: Kaynakların verimli kullanılıp kullanılmadığını gösterir. İş Hacmi Rantabilitesi: İşletmenin esas faaliyetini yürütmek için katlandığı giderler düşüldükten sonra kalan karın esas faaliyet gelirine oranını gösterir. Hisse Başına Getiri: Hisse senedinin değerini gösterir. Yüksek olması olumlu algılanır. Yatırımcının elindeki hisse senedi başına kardan ne kadar pay düştüğünü gösterir. Fiyat/Kazanç Oranı: Hisse senedinin borsa fiyatı ile işlem görüp görmediğini gösterir. Düşük olması olumlu algılanır. Hisse senedinin değerinin altında satıldığını belirtir.

36 Kârlılık Oranları

37 Kârlılık Oranları Örnek 6: ABC Üretim İşletmesinin 2014 yıllarına ait bilanço ve gelir tabloları verilerinden yararlanılarak aşağıdaki karşılaştırmalı tabloya ulaşılmıştır.