Masdar (fiil isimler)

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Masdar (fiil isimler)"

Si̇mge Ergen
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Sorularlarisale.com Masdar (fiil isimler) Arapça fiiller Türkçede fiil olarak kullanılmazlar. Onun yerine masdar halleri Türkçe de genelde isim olarak kullanılırlar. Bu yüzden Arapça fiil çekimleri bu çalışmanın dışında kalmaktadır. Burada sadece değişik fiil yapılarının mastar kalıpları üzerinde durulacaktır. En kolay anlaşılacak masdar, bir kelimenin sonuna iye/ iyet getirilerek yapılan yapma masdar dır. Sonunda bu eklerin olduğu bir kelime genelde mastardır: Cahil-cahiliye, Mesulmesuliyet, Bedevi-bedeviyet, Sâfi-sâfiyet. Bunun dışındaki masdarlar, değişik fiil yapılarının bir kurala bağlı mastarlarıdır. Bunlar hakkında fikir edinmek için şu temel bilgilere ihtiyaç bulunmaktadır: Arapça kelimelerdeki kök harflerine aslî harf denir. Arapça kelime kökleri üç, dört veya beş aslî harf ihtiva ederler. Dörtlü ve beşli kökler çok azdır. Köklerin tamamına yakını üçlüdür. Fiilin herhangi bir harf ilave edilmemiş hâline mücerred (ilâvesiz) fiil denir. Arapçada pek çok kelime bu köklerden türetilerek elde edilir. Yeni kelimeler türetilirken, kelimenin kalıbına ve kurala göre bazı yeni harfler eklenir ki bunlara zâit (ilâve) harfler denir. Bunlar eklenmek suretiyle elde edilen yeni kalıptaki fiillere mezîd (ilâveli) fiil adı verilir. Mücerred (ilâvesiz) fiil masdarlar? Feâlet (????????) selâmet nedâmet nezâfet page 1 / 19

2 letâfet sadâkat sarâhat melâhet?ecâat denâet Fiâlet (????????)?ikâyet rivâyet k?râat zirâat hilâfet page 2 / 19

3 ticâret imâmet riyâset Fuûlet (????????) suhûlet suûbet hükûmet husûmet Fuûl (???????) huzûr hücûm hurûc usûl tulû page 3 / 19

4 vücûd Fa l (??????) emr kesb katl fehm zann Fealân (?????????) cereyân heyecân cevelân feyezân halecân page 4 / 19

5 Fi l (??????) ilm fikr hiss Fu l (??????) hükm?ükr zulm Faal (??????) talep ferah kerem zarar gazap Mef alet (?????????) merhamet page 5 / 19

6 maslahat mes ele Mef ilet (?????????) ma rifet mev ize Fial (??????) s?gar kiber sikal Fa let (???????) rahmet nedret kesret Fi let (???????) hidmet (hizmet) ni met page 6 / 19

7 iffet Fu let (???????) kudret sür at hürmet Faâl (???????) kemâl karâr Fiâl (???????) firâr visâl ikâb Fuâl (???????) suâl türâb Fa lûlet (??????????) gaybûbet page 7 / 19

8 beytûtet?eyhûhat Fi lân (?????????) f?kdân irfân nisyân Fu lân (?????????)?ükrân küfrân hüsrân Faîl (???????) enîn yemîn Faûl (???????) kabûl Tef âl (?????????) tekrâr page 8 / 19

9 ta dâd Mef il (????????) mant?k mevlid mevhib Tabloda kelimenin aslî kök harfleri renkli ve kalın yapılmıştır. Bilmiyor dahi olsak bu KÖK HARFLERİNİ BULMAK bakın ne kadar kolay: Kelimenin en sonundan sırayla 3 sessiz harfi (aradaki çiftler tek sayılır) tespit ediyoruz; işte bu kadar. Bunların baştan 1. si kelimenin ilk kök harfini, 2. si 2., 3. sü de 3. kök harfini gösterir. Bu kurala uymayan sadece şudur: Bazı masdarların sonundaki ât, et, ân ekleri kalıp gereği zâit harf olduklarından, onlar sayılmadan geçilmesi lazım. Bir de Arapça kelime kökünde aslî harflerden olan?=ayn ve?=elif harflerinin cezimli hâlleri Türkçede yazılırken genelde ( = apostrof) ile ifade edildiğinden onlar da aslî harflerden sayılmalıdır. Yanıltacak husus: Ayrıca?=Ayn ve? =Elif harfleri a, e, u, ü harfleriyle ifade edilebildiğinden aslî harf karşılığı kullanılan bu harfler hareke zannedilip hesaptan ayrı tutulursa hesap yanlış çıkar. Ama kelimenin aslını tam olarak bilmek uzman işi olduğuna göre, yapacak bir şey yok tabii ki. Mezîd (ilâveli) fiil masdarlar? Bu mastarlar üçlü köklerden bir kurala bağlı olarak türetilmiş mastarlardır. En yaygın sekiz kalıbı page 9 / 19

10 vardır. Bunlar: (???? (???? (??????????)? nf iâl (????? ) ) ) Masdar?cbâr Te?kîl Muhâre be?nk?lâb? drâk Ta hsîn Mükâle me?n?irâh?dhâl Te dîb Münâka?a?ntihâr? fti âl (????? (??????? (????? (?????? page 10 / 19

11 ??)????) ) ) Masdar?ntikâl Teke bbür Tecâhül?stihkâr?ktidâr Taha kkuk Tekâ mül?stiklâl?ftihâr Te?ekkül Temâ yül?sti mdâd Tabloda ilk bakışta dahi gözden kaçmayan bir husus şudur: Aynı kalıptaki bütün kelimelerin harf sayıları eşittir. Aslî kök harflerinin sıralaması da birbiriyle tamamen aynıdır. Kök harflerini bulma konusunda yukarıda verilen ölçü burada da aynen geçerlidir. Burada kurala uymayan sadece şu vardır: İftiâl (???????????) kalıbında sondan 3. sessiz harf olan t harfi, kalıp gereği yer alan bir zâit harf olduğundan, aslî harf o değil, onun solundakidir.?f âl (?????????) kal?b? Masdar Anlam? Yak?n kelimeler page 11 / 19

12 ?cbâr Mecbur etmek Mecburiyet?dhâl Dahil etmek Duhûl, dehâlet?hrâc Harice ç?karmak Hurûc, istihrac?hzâr Haz?r etmek Huzur?fhâm Fehmettirmek Mefhum?ntâk Nutuk att?rmak?stintak?drâk Derk etmek Müdrik, istidrâk Îmân Îmân etmek Mü min Îkâz Îkâz etmek Teyakkuz Îcâd Îcâd etmek (vücud vermek) Mûcit?fnâ Fânî yapmak Fenâ, fâni, tefânî?crâ?crâ etmek Cârî, cereyân?rzâ Râz? etmek R?za, raz??râde Murâd etmek Mürid, murad page 12 / 19

13 ?câzet Cevâz vermek Câiz, cevaz, Tef îl (?????????) kal?b? Masdar Anlam? Yak?n kelimeler Te?kîl?ekillendirmek?ekil Ta lîm?limlendirmek (ö?retmek)?lim, âlim, malum, Te dîb Edeplendirmek Edep Tasnîf S?n?fland?rmak S?n?f, musannif Tahsîn Hüsünlendirmek Hüsün (güzelle?tirmek) Tekbîr Büyük saymak, büyültmek Kebîr, ekber, kübrâ Tas?îr Küçük saymak, küçültmek Sa?îr, as?ar, su?râ Tekmîl Kemâle erdirmek Kemâl, kâmil, mükemmel page 13 / 19

14 (sonland?rmak) Takrîb Yakla?t?rmak Takrîben, karâbet Tecziye Cezaland?rmak Ceza Tesviye Seviyeyi düzeltmek Seviye Tasfiye Safla?t?rmak Sâfî Müfâale (??????????) kal?b? Masdar Anlam? Yak?n kelimeler Muharebe Harb etmek (sava?mak) Harp, muharip Mükâleme Kelâm etmek Kelime, kelâm, tekellüm Mükâtebe Kitâbetle?mek (yaz??mak) Kitap, kitabet, mektep, kütüphane Mukâtele K?tâle giri?mek (ölümüne sava?mak) Katl, k?tâl, kâtil, maktûl page 14 / 19

15 Müsâvât Ayn? seviyeye gelme Seviye, müsavi, tesviye?nfiâl (???????????) kal?b? Masdar Anlam? Yak?n kelimeler?ncizâp Cezbeye kap?lmak Cezbe, câzibe, meczup?nk?sâm K?s?mlara ayr?lmak K?s?m, taksîm?nfitâh Fetholmak, aç?lmak Fetih, fâtih?n?ikâk?akkolmak (yar?lmak)?akk-? kamer?ftiâl (???????????) kal?b? page 15 / 19

16 Masdar Anlam? Yak?n kelimeler?nti?âr Ne?r olmak (yay?lmak) Ne?ir, nâ?ir?ctimâ Cem olmak (toplanmak) Câmi?ctihâd Cehd etmek (çabalamak) Cihâd, müctehid?ktidâr Kudret sahibi olmak Kudret, kâdir, muktedir?ftihâr Fahirlenmek (övünmek) Fahir, müftehir, tefahhur?ttihâd Vahdet (birlik) sa?lamak Vâhid, vahdet, tevhid?ttifâk Vifâk (uyum) sa?lamak Vifak, muvafakat?btidâ Ba?lamak Mübtedi?ntihâ Bitirmek Müntehi?htiyâc Muhtaç olmak Muhtaç Izt?râr Muztarr (çaresiz) kalmak Zarar, muztarr Tefe ul (?????????) kal?b? page 16 / 19

17 Masdar Anlam? Yak?n kelimeler Tekebbür Kibirlenmek Kibir, mütekebbir Tahakkuk Gerçekle?mek Hak, hakikat, muhakkak Te?ekkül?ekillenmek?ekil Ta allüm?lme ula?mak (ö?renmek)?lim, malum, âlim Tahattur Hat?rlatmak Hat?r Temennî Temenni etmek Tefâul (?????????) kal?b? Masdar Anlam? Yak?n kelimeler Temâyül Meyletmek Meyil page 17 / 19

18 Tecâhül Câhil görünmek Cahil, cehalet Tekâmül Kemâl bulma, olgunla?ma Kâmil, mükemmel Tenâsüp Münasip olma Nasip, münasip, tensip Telâzum Biri di?erine lâz?m olmak Laz?m, lüzûm, iltizam Tedâvî Devâ için çal??mak Devâ?stif âl (?????????????) kal?b? Masdar Anlam? Yak?n kelimeler?stihkâr Hakir görme Hakir, hakaret?stihsâl Hâs?l etme Hâs?l, mahsul?stintâc Netice ç?karma Hâs?l, mahsul?stihrâc Ç?kar?mda bulunma Hâriç, hurûc?stimdâd Meded isteme Medet, imdat page 18 / 19

19 Powered by TCPDF ( Hafife alma Hafif, tahfîf?stintâk Nutka zorlama (sorgulama) Nutuk, nât?k?stimlâk Birinin mülkünü sat?n alma Mülk, mülkiyet, temlik, müstemleke?stifâde Faydalanmak Fayda, müstefîd?stibkâ Bekâs?n? istemek Bâki, bekâ?stîfâ Aff?n? istemek Aff, mustafî page 19 / 19

Benzer belgeler

Arapça Dersleri-17: Mezîd Fiiller - İlyas Uçar - Ebû Rudeyha - Evvâh - Kişisel Bilgi Sitesi

Arapça Dersleri-17: Mezîd Fiiller - İlyas Uçar - Ebû Rudeyha - Evvâh - Kişisel Bilgi Sitesi Değerli kardeşlerim bir arapça dersi ile yine sizlerle beraberiz. Malum 2012-2013 yılı eğitim-öğretim yılı başladı açık öğretim ilahiyat dersleri de Kasım ayı itibariyle başlıyor. Özellikle bugüne kadar