Manzaray Duygularla Kaynaflt ran Ressam: Henri Matisse

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Manzaray Duygularla Kaynaflt ran Ressam: Henri Matisse"

Tolga Irmak
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Kültür ve Sanat Manzaray Duygularla Kaynaflt ran Ressam: 1903, Saçaklar n Alt ndaki Stüdyo Yaflam boyunca yirminci yüzy l sanat na büyük flekil veren ustalardan biri olmak flerefine eriflen Matisse in dolu ve tatmin edici bir meslek hayat vard. 85 senelik uzun hayat n n sonuna kadar bütün çevresini arzu ve istekle keflfetti i gibi, sanat için do ru ilham sa layan çeflitli yerler keflfetmiflti ve oralarda yaflayarak bu ilham fazlas yla kulland. Renkleri büyük bir ustal kla kullan fl yla Picasso ve Kandinsky ile birlikte, modern sanat n en büyük sanatç lar ndan biri olarak an lmaktad r. Matisse 1869 y l n n son gününde kuzey Fransa da dünyaya geldi de Paris te hukuk e itimi alan Matisse, ertesi y l Saint Quentin de bir avukat n yan nda asistanl k yapmaya bafllad. Ayn zamanda, sabah erken saatlerde École Quentin de la Tour da VIII çizim kurslar na devam etti. Ancak 1890 y l nda geçirdi i apandisit ameliyat n n ard ndan büyük ölçüde yatakta geçen bir dönem yaflad ve bu s rada resim u rafl giderek bir tutku haline dönüfltü. Böylece, 1891 y l nda hukuk alan ndaki kariyerine son vererek tamamiyle resme yöneldi ve Paris e giderek Academie Julian da William Bourgereau nun s n f na kaydoldu. Ayn zamanda k sa bir süre sonra, École des Arts Décoratifs e yaz ld, 1895 y l nda s nav kazanarak resmen Moureau nun ö rencisi oldu. Matisse bu dönemde, kendisi gibi ressam olan komflusu Emile Wery ile birlikte Fransa n n Britanya bölgesini ziyaret etti. Daha önce Gauguin gibi öncü sanatç lara esin kayna olan Britanya dan 1905, Bayan Matisse

85 senelik uzun hayat n n sonuna kadar bütün çevresini arzu ve istekle keflfetti i gibi, sanat için do ru ilham sa layan çeflitli yerler keflfetmiflti ve oralarda yaflayarak bu ilham fazlas yla

2 Resim , Terastaki Kad n dönüflünde Matisse, saf prizmatik renklere ilgi duymaya bafllad y l nda, Musée de Luxembourg da izlenimcileri keflfetmesi de onun sanat hayat aç s ndan önemli bir dönüm noktas oldu. sergisini gerçeklefltirdi. Cezanne, Van Gogh, Picasso ve modern sanat n öncüsü say lan daha birçok sanatç ya henüz tan nmadan sahip ç kan Vollard n galerisinde sergi açmak, en az ndan k s tl fakat öncü bir sanat ortam n n ilgisini uyand rm fl olmal d r. Matisse 1905 y l yaz n Derain ve bir süre Vlamick le birlikte Akdeniz k y s nda bir bal kç kasabas olan Collioure da geçirdi. Akdeniz, hayat boyunca Matisse için sanat na güç veren bir çekim merkezi oldu. Derain, Vlaminck ve Marquet ile birlikte, 1905 Paris Sonbahar Salonu sergisine kat ld. Bu sanatç grubunun birbirine paralellik gösteren çal flmalar, fliddetli bir halk tepkisinin oluflmas na neden oldu ve elefltirmen Louis Vauxcelles bir yaz s nda onlar pervas z renk seçimleri nedeniyle Fauves (Vahfliler) olarak niteledi. Bu tan m kabul ederek kendilerine Fovist diyen sanatç lar, resimlerinde rengi temel unsur olarak kullan yor ve saf rengin ifade gücün- Benim düflümde gördü üm dengeli, duru ve gururlu bir sanatt r. Henri MAT SSE 1898 y l nda, kendisine dört y l önce bir k z çocu u vermifl olan Amelie Parayre ile evlenen Matisse, Camille Pissarro nun tavsiyesi üzerine balay nda Turner n resimlerini görmek üzere Londra ya gitti. Paris e döndükten sonra ilkbahar ve yaz aylar n geçirmek üzere Korsika ya geçti ve burada Akdeniz in fl, renklerine yeni bir parlakl k kazand rd. Akdeniz in yüzy llard r sanatç lara esin kayna olan t ls ml fl, Matisse'in de sanat na yön veren önemli bir kaynak oldu y llar aras ndaki dönemde, Cezanne n Mattisse üzerinde kesin bir etkisi vard r. Matisse, bu s rada sergilere de kat lmaktayd ; 1903 te Salon d Automne a (Sonbahar Salonu) resim verdikten sonra 1904 y l nda Vollard n galerisinde ilk kiflisel D R M/Nisan-May s-haziran , K rm z Eflarp IX

Cezanne, Van Gogh, Picasso ve modern sanat n öncüsü say lan daha birçok sanatç ya henüz tan nmadan sahip ç kan Vollard n galerisinde sergi açmak, en az ndan k s tl fakat öncü bir sanat ortam n n

3 Kültür ve Sanat 1908, K rm z Oda den yararlanmay amaçl yorlard. Elefltirilerin hedefinde Matisse ve özellikle de onun fiapkal Kad n adl resmi yer ald. Halk n ve tutucu sanat çevrelerinin tepkisini çeken bu resim, dönemin avangart sanat na ilgi duyan Stein lar (Michael) taraf ndan sat n al nd. Matisse fovism i manzaran n duygularla kaynaflmas olarak betimlerdi. Matisse in en sab rl modeli olan kar s Bayan Matisse, onun bir di er erken dönem baflyap t na da konu oldu y l nda tamamlanan Bayan Matisse saf ve yal n renkli düzlemlerle kurgulanm fl kompozisyonuyla, sanatç n n üslup e ilimini ortaya koymaktad r. Bu resimden k sa bir süre sonra Yaflama Sevinci adl büyük boyutlu ya l boya çal flmay gerçeklefltirdi. Bu resimde, belirgin kontürlerle s n rlanm fl nesne ve figürler, saf renklerle tan mlanm flt r. Matisse in sanat n n ana izle i, resimleri arac l yla yaflama sevincini yans tmakt r ve bu do rultuda renk, fl k ve resmin konusundan yararx lanmay amaçlar. Yaflama Sevinci, 1906 y l nda Salon des Indépentants da sergilendi ve yine tepkileri üzerine çekti. Paul Signac bile onun yanl fl yönde ilerledi i görüflündedir. Buna karfl l k Leo Stein, resmi modern zamanlar n baflyap t olarak nitelendirerek sat n ald y l nda Matisse tekrar Akdeniz in ça r s na cevap verdi ve Cezayir e giderek Biskra Vahas n ziyaret etti. Buradan resimlerinde faydalanaca çiniler, k yafetler ve di er yöresel nesnelerle döndü. slam ve do u sanat onun üzerinde belirgin bir etkiye sahip oldu. Matisse sadece çinilere de il, do u hal lar na da ilgi duymufltur. Matisse için do u hal lar ndaki dekoratif unsurlar, saf renkler, soyut biçimler ve düzeyler önem tafl maktayd. Matisse in resimlerindeki iki boyutluluk ve dekoratif unsurlar n artan önemi Gauguin in 19. yüzy l sonunda ortaya koydu u tavr n bir devam niteli indeydi y l nda yapt

Matisse fovism i manzaran n duygularla kaynaflmas olarak betimlerdi. Matisse in en sab rl modeli olan kar s Bayan Matisse, onun bir di er erken dönem baflyap t na da konu oldu.

4 Resim , Yeflil Gözlü K z K rm z Uyum onun do u sanat na ve dekoratif unsurlara verdi i önemin bir sonucudur. Resimde masa örtüsü ve duvar n k rm z renkte olmas ve mavi k vr ml motiflerin hem masada hem de duvar yüzeyinde tekrar etmesi, resim yüzeyinin iki boyutlulu unu vurgular. Sanatç y llar aras nda ders verdi i bir resim okulu da açt fakat daha sonra sanat çal flmalar na yo unlaflabilmek amac yla bu okulu kapatt y l nda, Moskoval bir ifl adam olan ve Matisse in resimlerini toplayan Shchukin ona resim siparifl etmifltir. Matisse in Rus koleksiyoner için yapt Dans ve Müzik adl büyük boyutlu çal flmalar; saf renk kullan m, belirgin d fl çizgilerle s n rlanm fl figürleri ve yaflama sevincini yans tan temalar yla Matisse in baflyap tlar aras nda yer ald lar. D R M/Nisan-May s-haziran 2007 Dans ta elele tutuflmufl daire fleklinde dans eden figür grubu ilginç bir flekilde Ambroggio Lorenzetti nin Siena da Palazzo Pubblico nun duvarlar nda yer alan iyi yönetim freskindeki dans eden figürleri an msat r. Matisse, 1907 y l nda bu flehri ziyaret etti inde Lorenzetti nin büyük boyutlu freskini görmüfl ve dans eden figürleri dikkatle incelemifl olmal d r. Müzik ise her biri izleyiciye dönük düz mavi-yeflil bir fon üzerindeki befl adet k rm z figürden oluflmufl oldukça sade bir kompozisyondur. Figürlerin diziliflleri belirgin bir biçimde notalar n dizilifllerini and r r. Her iki resim de 1910'da Sonbahar Salonu nda sergilendi y l nda Berlin e giderek burada Alman d flavurumcular n çal flmalar n görme olana n bulan Matisse, 1910 y l nda bu kez Marquet ile birlikte Münih i ziyaret etti ve slam Sergisi ni gezdi. Sergide özellikle hal lardan etkilendi tarihli Ressam n Ailesi, bu etkilenmenin boyutlar n aç k bir flekilde ortaya koyar. Resimde sanatç n n kar s, k z ve iki o lu; kanepelerin, duvar ka d n n ve hepsinden önemlisi yerdeki hal n n dekoratif 1909, Mavi Masa Örtüsü XI

Sanatç 1907-1909 y llar aras nda ders verdi i bir resim okulu da açt fakat daha sonra sanat çal flmalar na yo unlaflabilmek amac yla bu okulu kapatt.

5 Kültür ve Sanat 1910, Rüya kalabal içerisinde adeta kaybolmaktad r. Ayn y l yapt K rm z Stüdyo ise, tek bir k rm z n n iki boyuta indirgedi i bir mekana yerlefltirilmifl ve sadece kontürleriyle tan mlanm fl nesnelerden oluflmaktad r ve 1912 k fl aylar n Fas da geçiren Matisse, bu co rafyan n ve iklimin etkisiyle daha canl ve fl kl renkler kullanmaya bafllad. Ancak 1914 y l nda Birinci Dünya Savafl n n patlak vermesi sanat nda yepyeni bir evreyi gündeme getirdi. Resimlerinde biçimler giderek soyutlafl rken renkler koyulaflmaya ve siyah gölgeler artmaya bafllad tarihli NotreDame Görünümü ve Collioure da Frans z Penceresi bu dönemin baflyap tlar olarak gösterilir. Matisse, savafl n ard ndan zaman n n büyük bölümünü Nice flehrinde geçirmeye bafllad. 1918/19 tarihli Keman Kutulu ç Mekân onun yeniden canlanan renk ve fl k ilgisini yans t r. Bu dönemde ayr ca, dekoratif yönü a r basan bir dizi Odal k resmi gerçeklefltirmifltir. XII 1930 lu y llar ile birlikte resimlerinde biçimler iyice yal nlaflmaya ve dekoratif unsurlar önem kazanmaya bafllad y llar nda gerçeklefltirdi i ve üç parçadan oluflan büyük Dans frizi bunun en somut örne idir. Dans la birlikte 1935 tarihli Pembe Nü ve 1939 tarihli Müzik onun yinelenen temalar n n farkl ele al n fllar d r l y llar kinci Dünya Savafl na ve onu giderek yata a ba ml hale getiren hastal na ra men 1910, Konuflma

1911 ve 1912 k fl aylar n Fas da geçiren Matisse, bu co rafyan n ve iklimin etkisiyle daha canl ve fl kl renkler kullanmaya bafllad.

6 Resim , Müzik Dersi yo un bir flekilde üretmeye devam etti i bir dönem oldu. Jazz adl kitap için 1947 y l nda gerçeklefltirdi i, kesilmifl kâ t üzerine guaj tekni indeki çal flmalar Matisse in yerleflmifl sanat anlay fl n n farkl bir sunumunu oluflturur. karus bu çal flmalardan belki de en tan nm fl olan d r. lerlemifl yafllar nda gerçeklefltirdi i çal flmalar ndan biri de 1943 y l ndan beri yaflamakta oldu u Vence deki Rosarie fiapeli için yapt tasar mlard r. Kesilmifl renkli kâ tlarla haz rlad taslaklar flapelin vitraylar olarak uygulanm flt r. Ayr ca beyaz seramik yüzeyler üzerine siyah çizgilerle gerçeklefltirdi i büyük ölçeklerde Meryem ve Çocuk sa, Aziz Dominik ve Kutsal haçla ilgili desenler yer al r. Matisse hayat n n son dönemlerinde kesilmifl renkli kâ tlarla gerçeklefltirdi i çal flmalara yo unlaflt. lerleyen yafl ve onu neredeyse yata a ba layan hastal klar eserlerini bu farkl teknikte uygulamas na neden olmufl olabilir tarihli Mavi Nü bu eserlerden en tan nm fl olan d r. 1939, Müzik D R M/Nisan-May s-haziran 2007 XIII

karus bu çal flmalardan belki de en tan nm fl olan d r.

Benzer belgeler

Manzarayı Duygularla Kaynaştıran Ressam: Henri Matisse

Kültür ve Sanat Manzarayı Duygularla Kaynaştıran Ressam: Henri Matisse çizim kurslarına devam etti. Ancak 1890 yılında geçirdiği apandisit ameliyatının ardından büyük ölçüde yatakta geçen bir dönem yaşadı