Doç. Dr. Alev GÜRGÜN Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Doç. Dr. Alev GÜRGÜN Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı"

Metin Gürsel
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 ALAN TESTLERİ Doç. Dr. Alev GÜRGÜN Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı

2 Sunum içeriği Egzersiz testi endikasyonları Egzersiz kapasitesinin değerlendirilmesinde kullanılan testler (Alan Testleri) - 6 DYT - Mekik yürüme testi Testlerin uygulanması Avantaj-Dezavantajları Klinik Kullanım alanları Sonuç 2

3 EGZERSİZ Z TESTLERİ Kalp-dolaşım Solunum Sinir-kas sitemi Metabolik * egzersizde gelişen fizyolojik değişikliklerin değerlendirilmesi * sistemlerin egzersiz rezervinin belirlenmesi 3

4 Egzersiz Testi Endikasyonları Fiziksel Kapasitenin Değerlendirilmesi - İlk değerlendirme - Egzersiz Reçetelendirmesi Egzersiz İntoleransının Değerlendirilmesi -Spesifik - Maluliyet değerlendirmesi Ayırıcı Tanı - Kardiyovasküler - Solunumsal - Kas hastalıkları -Psikolojik Tedavi Etkinliği Değerlendirmesinde - Farmakolojik - Oksijen - Rehabilitasyon - Transplantasyon Sistemik inflamasyon Akciğer Vasküler Hastalıkları Parankimal Hastalıklar Kas Hastalıkları Kardiovasküler Disfonksiyon Ventilatuar Yetersizlik Gaz Değişim Bozuklukları Semptomlar Egzersiz Kısıtlanması

5 EGZERSİZ KAPASİTESİ DEĞERLENDİRME YÖNTEMLERİ Laboratuvar bazlı testler -Treadmill -Bisiklet ergometre Alan Testleri -6DYT -Mekik yürüme testi (SWT) 5

6 ALAN TESTLERİNİN KLİNİK UYGULAMASI Pulmoner rehabilitasyon Yetersizliğin tanımlanması Cerrahiye uygunluk Egzersiz programlarının reçetelendirilmesi Oksijen tedavisinin belirlenmesi Bronkodilatör yanıtının değerlendirilmesi Prognoz tayini 6

7 PULMONER REHABİLİTASYONDAKİ YERİ Olgu değerlendirilmesi Egzersiz reçetelendirmesi Sonuçların değerlendirilmesi

8 Pulmoner Rehabilitasyonda 6DYT ve Mekik Testlerinin Kullanımı Avusturalya 1 6DYT -%94 Alan Testlerinin Kullanım Oranları Kanada 2 6DYT -%88, Mekik Testi-% 5 UK 3 Mekik Testi- %91, 6DYT-%16 Kuzey İrlanda 4 Mekik Testi-%87, 6DYT -%35 ( 1 Johnston 2008, 2 Brooks 2007, 3 Yohannes & Connolly 2004, 4 O Neill 2008) 8

6 DYT 30 m koridor Standardize edilmiş kurallar φ En az iki pratik Standardize motivasyon Geriden izleme Oksimetre/kalp hızı izlemi Egzersiz sonu BORG skalası ile dispne ölçümü Sonuçlar metre

9 6 DYT 30 m koridor Standardize edilmiş kurallar φ En az iki pratik Standardize motivasyon Geriden izleme Oksimetre/kalp hızı izlemi Egzersiz sonu BORG skalası ile dispne ölçümü Sonuçlar metre ile 6 dakika yürüme testi: hastalara izin verilen sürede, mümkün olduğunca fazla mesafeyi kat etmeleri söylenir 54 m = minimal klinik anlamlı değişim. Butland RJ et al BMJ 1982:284:

10 Optimal referans değerler henüz tam olarak oluşturulmuş değil 117 sağlıklı erkek olguda 580m 173 sağlıklı kadın olguda 500m Düşük 6DYT sonuçları: Non spesifik & Non diagnostik SFT leri Kardiyak fonksiyon testleri Kas gücü, beslenme durumu,ortopedik durum, bilişsel fonksiyonlar 10

11 Sağlıklı kişilerde 6DYT için beklenen değerler Erkek: (7.57X Boy-cm)- (5.02X Y)-(1.76X Kg)-309 Kadın : (2.11X Boy-cm)- (2.29XKg)- (5.78XYaş)+ 667 Normalin alt sınırı için erkeklerde 153, kadınlarda 139 çıkartılır Am J Respir Crit Care Med 1998;158:

12 6 DYT Avantajlar Minimum donanım gereksinimi (timer, portatif pulse oksimetre) Maliyeti düşük Sağkalımın bağımsız belirleyicisi (350 m*) Klinik olarak anlamlı değişiklikler sağlanabiliyor ( m) Desaturasyonu bisikletten daha iyi değerlendirebiliyor Bacak yorgunluğu az Pulmoner Rehab ve AC volüm azaltıcı cerrahi yanıtlılığı fazla Klinik çalışmalarda rahatlıkla kullanılabiliyor * Cote CG et al. Eur Respir J. 2008;31:571- Dezavantajlar Kısıtlı fizyolojik bilgi Yer ve koridor kısıtlılıkları Standardizasyonu düşük Bronkodilatörlere değişken yanıt Ataklarda kullanılamıyor 12

hastalıklarında endurans egzersiz eğitiminde

13 ALAN TESTLERİNİN YÜRÜME VE BİSİKLET ERGOMETRE HIZLARI İÇİN KULLANIMI Kronik akciğer hastalıklarında endurans egzersiz eğitiminde yoğunluk belirlemek amacıyla : Maksimal iş yükü >%60 (Nici et al 2006) 13

14 KOAH ın uzun dönem izleminde 6 DYT FEV 1 ile ifade edilemeyen klinik veriler sağlar Ciddi hastalık izleminde daha yararlı 5 yıllık 294 olgunun izleminde: 6 DYT inde 54m azalma gösteren olgular GOLD evre II III IV %24 %45 %63 FEV 1 deki azalma erken evrelerde daha fazla iken 6 DYT ileri evrede fazla Sistemik etkiler (Casanova et al 2007) 14

15 6 DYT ve SAĞKALIM Miyamoto et al, AJRCCM 2000; 161:

MEKİK YÜRÜME TESTİ Fonksiyonel kapasitenin ölçümü, kısıtlılığın objektif olarak ölçümünü sağlar Değişik kısıtlılık derecesi olan olgularda bile kaliteli değerlendirme sağlar duyarlı bir test

16 MEKİK YÜRÜME TESTİ Fonksiyonel kapasitenin ölçümü, kısıtlılığın objektif olarak ölçümünü sağlar Değişik kısıtlılık derecesi olan olgularda bile kaliteli değerlendirme sağlar duyarlı bir test Progresif olarak yürüme hızının artırıldığı, semptom sınırlı maksimal bir koridor testi Bir CD aracılığı ile hastaya duyurulan sesli uyaranla her dakika yürüme hızının giderek artırılması esasına dayanmaktadır. Kaygan olmayan en az 10 m. uzunluğunda zemin Dönüşler için 0.5 m mesafe bırakarak işaretleme 16

17 HAZIRLIK VE UYGULAMA Öncesinde saturasyon, kalp hızı ve dispne ölçümü 10 m. uzaklıkta iki nokta arasında gidiş-geliş turu şeklinde yapılmaktadır. Hastanın dayanabildiği en son turda metre ve tur sayısı olarak sonuç belirlenir. 17

MEKİK YÜRÜME TESTİ Sinyali duyduğu andan itibaren istenen hıza ulaşıncaya kadar yürümeye başlaması söyleniyor Her bir dakikada üç bip ile hız artırılıyor 12 seviye var (1 dk) =

18 MEKİK YÜRÜME TESTİ Sinyali duyduğu andan itibaren istenen hıza ulaşıncaya kadar yürümeye başlaması söyleniyor Her bir dakikada üç bip ile hız artırılıyor 12 seviye var (1 dk) = Belli sayıda shuttle (10m) içeriyor Yürünen mesafe ölçülür 1 deneme testi, cesaretlendirme yok Oksijen saturasyonu,kalp hızı, Borg skalası,sonlandırma kriteri VO 2 max hesaplanabilir

19 MEKİK YÜRÜME TESTİ Düzey 1 Düzey 2 Düzey 3 Düzey 4 Düzey 5 Düzey 6 Düzey 7 Düzey 8 Düzey 9 Düzey 10 Düzey 11 Düzey 12 19

20 TESTİN SONLANDIRILMASI Eğer bip sesi geldiğinde hasta köşelere 0.5 metre mesafede ise (sadece bir tur yakalaması için izin verilir) Hasta devam edemeyecek kadar nefes darlığı olduğunu söylüyorsa Hasta beklenen maksimum kalp hızının % 85 ine ulaşır (Maksimum kalp hızı= 220-yaş) Hastada aşağıdaki bulgulardan birisi saptanırsa: Anjinayı düşündüren göğüs ağrısı Mental konfüzyon ya da kooperasyon kaybı Başdönmesi Tolere edilemeyen dispne Bacak krampları veya aşırı kas yorgunluğu Saturasyonun % 85 in altında kalması Diğer istenmeyen klinik etkiler 20

21 SONUÇLARIN KAYDEDİLMESİ Tamamlanan düzey ve shuttle sayısı kaydedilir Örneğin hasta 4 tam düzey (180m) ve 5. seviyeden 2 shuttle yapabildi ise: 4 tam düzey= 180 m 2 ek shuttle= 20 m. Toplam 200 m. (Her shuttle 10m) 21

22 HASTA İÇİN EN UYGUN YÜRÜME HIZINI SAPTAMAK MESAFE % MESAFE %

23 VO 2 VE ENDURANS EGZERSiZ HIZININ HESAPLANMASI Beklenen VO 2 peak (ml/min/kg) = (0.025 x ISWT) mesafe 2.Endurans kapasitesi %85 3. Endurans kapasitesinin ölçümü için hızı belirle Örnek SWT mesafe = 200m 7.7ml/min/kg Beklenen VO 2 peak = 9.2ml/min/kg %85 = 7.8ml/min/kg Endurans yürüme hızı = 3.3km/hr Endurans test seviyesi= 6 3.3km /h Level 6 23

24 VO 2 max VE ENDURANS EGZERSiZ HIZININ HESAPLANMASI 24

VO 2 (maksimal O 2 tüketimi) * Aerobik egzersiz kapasitesinin en önemli göstergesi * İş yükü ile orantılı olarak x15 3.

25 VO 2 (maksimal O 2 tüketimi) * Aerobik egzersiz kapasitesinin en önemli göstergesi * İş yükü ile orantılı olarak x cc/kg/dk(istirahat) cc/kg/dk(efor) * Düşük pik VO 2 azalmış egzersiz kapasitesi. * En sık KVS hastalıkların değerlendirilmesinde sık 25

26 ENDURANS HIZINI BELİRLEMEK DÜZEY SHUTTLE (sn) HIZ km Hızı = 3.27 km/saat

ENDURANS MEKİK TESTİ Giderek artan mekik testinden sonra ikinci

maksimum hızında ne kadar yürüyebileceği hesaplanıyor Hızı

ısınma periyodu ve ardından kronometre ile hasta ne kadar

27 ENDURANS MEKİK TESTİ Giderek artan mekik testinden sonra ikinci aşama Endurans sinyal CD leri 16 seviyeli Hastanın sabit maksimum hızında ne kadar yürüyebileceği hesaplanıyor Hızı sabit, başlangıçta 2 dk. ısınma periyodu ve ardından kronometre ile hasta ne kadar yürüyebilirse Semptom sınırlı Oksijen saturasyonu, Kalp hızı, Dispne (Borg) Sonlandırma kriteri Yürüme süresi kayıt edilir 27

28 ENDURANS MEKİK TESTİ SONUÇLARINA GÖRE EGZERSİZ REÇETELENDİRİLMESİ ESWT Giderek hızlanan test performanısının maksimum iş yükünün % 85 ine göre hesaplanan hız (VO 2peak ) (Revill et al 1999) PR da klinik uygulamaları 1. Gözetimli ve gözetimsiz yürüme egzersizi reçetelendirilmesi (Ringbaek et al 2008) 28

29 MEKİK K YÜRÜME Y TESTLERİNİN Avantajları Donanım gereksinimi az 6 DYT inden daha duyarlı Maksimal oksijen tüketim kapasitesi ile çok iyi korelasyonu var Bacak yorgunluğu az Dezavantajları Fizyolojik verileri az Minimum klinik anlamlı değişiklikler henüz tam net değil Farmakolojik çalışmalarda kullanımı kısıtlı Ataklarda kullanılamaz Klinik çalışmalarda kullanılabilir 29

30 Rehabilitasyon ve kontrol grubunun ortalama shuttle mesafesi (m) önce son Rehabilitasyon Kontrol 30

31 YAŞIN MEKİK TESTİ SONUÇLARI ÜZERİNDEKİ ETKİSİ olgu <70 yrs. (n=98) >70 yrs. (n=102) p: NS 0 Pre PR Post PR Mekik yürüme testi 31 Griffiths et al, Lancet 2000

32 BİSİKLET ERGOMETREDEKİ EGZERSİZ YOĞUNLUĞUNU BELİRLERME KOAH da Wmax belirlenmesi Wmax (W) R 2 = R2 = Wmax (W) DYT (m) ISWT yürüme iş yükü (km x kg) Beklenen iş yükünün %60-80 i ( 1 Hill et al 2008, 2 Arnadottir et al 2006) 32

33 6 DYT ve Mekik Testi Ne kadar test yapılmalı? 6DYT ve Mekik Testi sonuçları KOAH da tekrarlarla anlamlı olarak artmakta (ATS 2002, Singh et al 1992, Eiser et al 2003) Pre-rehab genellikle 2 test gerekli (Eiser et al 2003) Post-rehab Test sayısı program süresine göre değişir (Cockram et al 2006, Spencer et al 2008) 33

34 Yöntem Teknik Donanım Yoğunluk Değerlendirm e Standardizasyon Tekrar Edilebilirli k Maliyet Merdiven Çıkma 6 DYT 0 ~mak/mak Postop risk Fonk. kapasite + ubmak/mak Fonk kapasite Shuttle test ++ Max Fonk kapasite Egzersiz provokasyo n +++ Submak. Havayolu duyarlılığı Kardiyak stres test +++ Submak İskemi aritmi KPET ++++ Mak Fonk. kapasite Birden çok sistem değerlendirilir

35 SONUÇ Alan testlerinin klinik pratikte çok kullanım alanı var Özellikle KOAH da birçok alanda kullanımı sözkonusu Submaksimal egzersiz performansı için 6 DYT Maksimal egzersiz kapasitesi ve pik oksijen tüketimi hesaplanması için daha objektif olan MEKİK YÜRÜME testi En ideal yürüme testi için yeni verilere gereksinim var Daha fazla kullanım alanı? Uzun süreli oksijen tedavisi, hastalık prognozu, FEV 1 yerine? 35

Benzer belgeler

EGZERSİZ TESTLERİ TİPLERİ ve KPET ENDİKASYON ve KONTRENDİKASYONLARI. Dr. Füsun Öner Eyüboğlu Başkent Üniversitesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı

EGZERSİZ TESTLERİ TİPLERİ ve KPET ENDİKASYON ve KONTRENDİKASYONLARI Dr. Füsun Öner Eyüboğlu Başkent Üniversitesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı Statik Testlerin tanıda kısıtlayıcı özellikleri: İstirahat