BİLİŞSEL DAVRANIŞÇI TERAPİLERİN TARİHÇESİ

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "BİLİŞSEL DAVRANIŞÇI TERAPİLERİN TARİHÇESİ"

Duygu Suvari
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 BİLİŞSEL DAVRANIŞÇI TERAPİLERİN TARİHÇESİ Bilişsel-Davranışçı Terapi (Cognitive-Behavioral Therapy--CBT) Akılcı Duygusal Davranış Terapisi (Rational Emotive Behavior Therapy) Bilişsel Terapi (Cognitive Therapy) Akılcı Davranış Terapisi (Rational Behavior Therapy) Akılcı Yaşam Terapisi (Rational Living Therapy) Şema Odaklı Terapi (Schema Focused Therapy) Diyalektik Davranış Terapisi (Dialectical Behavior Therapy) Tüm yaklaşımlar kendi gelişim sürecini oluşturmuştur. 2 BDT temel olarak felsefe geleneklerinden olan Stoisizm (stoacılık) den esinlenmiştir Aaron T. Beck Bir diğer bilişsel teorisyen Albert Ellis üzerinde Stoik etkisi olan Epictetus dur. BDT nin gelişmesinde etkisi olan bir felsefik anahtar isim de Stuart Mill dir. 3 1

2 Davranış terapisinin kökleri BDT nin modern kökleri, 20. yy ın başlarında gelişerek ilerleyen davranış terapisi ile 1960 larda gelişen bilişsel terapinin sonradan birleşmesi ile atılmıştır. Davranışçılığın temelinin atılması Watson ve Rayner in 1920 lerdeki koşullanma çalışmaları ile başlar. Ivan Pavlov un öğrenmevekoşullanma çalışmasını temel alınmıştır. Davranış merkezli terapötik yaklaşımlar Mary Cover Jones un çocuklar üzerindeki öğrenilmemiş korku çalışması ile 1924 erken dönemlerinde ortaya çıkar. Bunlar, 1950 lerde Joseph Wolpe un davranış terapisinin geliştirmesindeki öncüllerdir ler ve 1960 lar süresince, Amerika Birleşik Devletleri, İngiltere ve Güney Afrika da davranış terapisi araştırmacılar tarafından yaygın olarak kullanılmıştır. Britanya da Joseph Wolpe un hayvan deneylerinde bulduğu, korku azaltma tekniklerinin öncüsü olan sistematik duyarsızlaştırma yöntemi nörotik bozukluklarda çok fazla uygulandı. Hans Eysenck and Arnold Lazarus yeni davranış terapi tekniklerini klasik koşullanma temelinde geliştirmişlerdir. 5 Benzer zamanlarda Eysenck in çalışması, Skinner ve arkadaşlarının edimsel koşullanma üzerine olan çalışmalarını da etkiledi. Skinner in çalışması, radikal davranışçılık ve bilişle ilişkili olan kaçınılmış şeylere kaynak oldu. Ancak, 1954 de Julian Rotter ve 1969 da Albert Bandura davranış değişikliği ve öğrenmeye bilişin etkilerini gösteren kendi çalışmaları ile sosyal öğrenme kuramına katkıda bulundular. Davranışsal unsurlar üzerine vurgu yapılması BDT nin «ilk dalga» sını oluşturdu. 6 2

3 Bilişsel terapinin kökleri Psikoterapide bilişi ele alan ilk terapist, «temel hataları ve onun sağlıksız ya da hoş olmayan duygular üzerindeki rolü» kavramını ileri süren Alfred Adler dir. Adler, Albert Ellis in geliştirdiği günümüzde akılcı duygusal davranışçı terapi olarak bilinen erken bilişsel temelli psikoterapilerden birini geliştirmiştir. 7 Albert Ellis, Ph.D. Rational Emotive Therapy (RET) -Akılcı Duygusal Terapi 1950 lerin ortalarında. Psikoanalizin verimli-verimsiz ve yönergeliyönergesiz doğasının hoşa gitmeyen tepki gösterme yaklaşımını geliştirdi. Stoik felsefeciler Epictetus and Marcus Aurelius. Epictetus The Enchiridion, "Men are disturbed not by things, but by the view which they take of them." Duyguların ABC modelini geliştirdi A-B-C-D-E yaklaşımını oluşturdu 1990 larda Rational Emotive Behavior Therapy 8 adını verdi. Aaron T. Beck, M.D. Cognitive Therapy, 1960 lar Akılcı Duygusal Terapi ile aynı dönemde psikoanalitik uygulamalarında serbest çağrışım oturumlarını yönetiyordu. Bu oturumlar süresince, Freud un teorisindeki düşüncelerin bilinçsiz olmadığını ğ fark etti. Düşüncenin belli tipleri duygusal sıkıntıların suçlularıydı. Düşünceleri «otomatik düşünceler» olarak adlandırdı. Depresyonun tedavisinde etkindi. 9 3

4 Maxie C. Maultsby, Jr., M.D. (Ellis in öğrencisi) Akılcı Davranış Terapisi (Rational Behavior Therapy) Çeşitli akılcı istemi öz-danışmanlık becerileri ve terapötik ev ödevleri Tutumlar-Alışkanlıklar (attitudes) olarak «düşünce stenosu» Akılcı Duygusal Farzetme (Rational Emotive Imagery) Akılcı Kendini-Analiz (Rational Self-Analysis) Akılcı Davranışın 5Kit Kriterii 1.Düşünce ve davranışlarım tarafsız gerçeklik temelli mi? (Tarafsız Gerçeklik- Objective Reality, iyi veya kötü değildir, doğru veya yanlış değildir, olmalı veya olmamalı değildir). Tarafsız Gerçeklik var olmayı karşılamalıdır. 2.Düşünce ve davranışlarım sağlığımı veya hayatımı koruyor mu? 3.Düşünce ve davranışlarım hedefimi sağlıyor mu? (Kısa vadeli, orta vadeli ve uzun vadeli)? 4.Düşüncem veya davranışım duygusal çatışmayı az etkiliyor mu (tahammül etmeye daha istekli)? 5.Düşüncem veya davranışım çevreyle çatışmayı az etkiliyor mu (tahammül etmeye daha istekli)? 10 Davranış ve bilişsel terapinin birleşmesi Düşünce ve biliş gibi "mentalistik" kavramları önceki davranışçıların reddetmesine rağmen, Albert Ellis ve Aaron T. Beck in tedavi yaklaşımları davranışçı terapistler arasında popüler yarar sağlamıştır. ğ ş Günümüzde, bu sistemlerin her ikisi de davranışsal unsurları ve müdahaleleri içerir ve öncelikle sorunlar üzerinde durur. Bu iki terapi - Akılcı duygusal terapi ve Bilişsel Terapi- bilişsel unsurlar üzerinde duran BDT nin «ikinci dalga»sını başlattı. 11 İlk çalışmalarda, davranışsal tedavilerin daha etkili olduğunu göstermek için bilişsel terapilerle çelişkili tutuldu ler ve 1990 lar süresince bilişsel ve davranışçı teknikler bilişsel ve davranışçı terapi içerisinde birleştirildi. Panik bozukluk için başarılı tedaviler bu birleştirmeden geliştirildi. David M. Clark, UK David H. Barlow, US 12 4

Diğer etkili kuramcılar / uygulayıcılar: Michael Mahoney, Ph.D. Donald Meichenbaum, Ph.D. (Stress Inoculation Therapy) David Burns, M.D. 1980's best-selling book, Feeling Good.

5 Diğer etkili kuramcılar / uygulayıcılar: Michael Mahoney, Ph.D. Donald Meichenbaum, Ph.D. (Stress Inoculation Therapy) David Burns, M.D. 1980's best-selling book, Feeling Good. Yakın zamanlarda Aldo Pucci, Psy.D. (Rational Living Therapy) Michael Mahoney, Ph.D. Marsha Linehan, Ph.D. Arthur Freeman, Ed.D. Hem davranış ve hem de bilişsel terapilerden teorik ve teknik temelleri karıştırarak birleştiren BDT "üçüncü dalga" olarak şu andaki dalgayı oluşturmaktadır. Bu üçüncü dalganın en önemli tedavileri; diyalektik davranış terapisi kabul ve taahhüt terapisi 13 Akılcı Duygusal Terapi Albert Ellis ( ) Albert Ellis ( ) Pittsburg, Pennsylvania da doğdu 12 yaşındayken anne-babası boşandı (zor bir çocukluk geçirdi) NewYork Şehir Üniversitesinden iş yönetimi alanında mezun oldu Hediye ve süs eşyası firmasında çalıştı Kurgusal yazılar yazdı fakat yayınlatma konusunda sıkıntılar yaşadı 1942 de Columbia Üniversitesi klinik psikoloji master programına başladı, 1947 de doktora eğitimini de tamamladı Doktoradan sonra psikanaliz eğitimi ve süpervizyonu alarak, psikanaliz uygulamaya başladı Psikanalize karşı şüpheleri ortaya çıkmaya başlayınca, terapisinde yavaş yavaş daha aktif ve yönlendirici olmaya başladı 5

6 Bilişsel terapiyi ilk savunanlardan birisi de akılcı duygusal terapiyi geliştiren Albert Ellis tir. Akılcı-Duygusal terapi 1950 lerde psikoterapide metod ve kişilik kuramı olarak Albert Ellis tarafından geliştirildi. Akılcı-Duygusal terapinin temel hipotezi, bizim hislerimizin başlıca yaşamımızdaki inançlar,değerler,yorumlar ve hareketlerimizden kaynaklandığıdır. Bilişsel Terapi Aaron T.Beck (1921- ) Beck in Bilişsel Terapisi Beck ilk olarak depresyonun gelişimini bilişsel olarak açıklamış ve bilişsel terapiyi depresyonun tedavisinde kullanmıştır. Başlangıçta bilişsel terapinin başka bozukluklarda kullanılıp kullanılamayacağı konusunda tereddütleri olmuş Çok sonraları yöntemi başka bozukluklara da uyarlamıştır. 6

7 Bilişsel Terapide Temel Kavramlar Olumsuz Üçlü Özellikle depresyonda görülen bir durumdur. Kişinin kendisine Çevresine Geleceğine yönelik Bilişsel Terapide Temel Kavramlar Şemalar Beck e göre çocukluk çağındaki yaşantılar kişide bazı temel düşünce, varsayım ve inanç sistemlerinin oluşmasına neden olur. Bu temel düşünce ü ve varsayımlara şema denir. Bu şemalar ileride kişinin kendisine, yaşadığı dünyaya ve geleceğe ilişkin algılarını ve bunlardan yola çıkarak geleceğe ilişkin beklentilerini şekillendirir. Şemalar, katı ve değişime dirençlidirler. Ancak patoloji için tek başlarına yeterli değildirler. Bilişsel Davranışçı Terapi Tüm bilişsel temelli psikoterapileri şemsiyesi altına almıştır. Bunlar; Akılcı Bilişsel Terapi (rational emotive therapy) Bilişsel Terapi (cognitive therapy) Kabul ve Taahhüt Terapisi (acceptance and commitment therapy) Diyalektik Davranışçı Terapi (dialectical behavior therapy) Gerçekçi Terapi/Seçenek Teorisi (reality therapy/choice theory) Bilişsel Süreç Terapisi (cognitive processing therapy) EMDR (Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme) Çok modlu Terapi (multimodal therapy) 21 7

8 Aaron Beck ve Albert Ellis (2000) 8

Benzer belgeler

PROF DR. SELÇUK ASLAN yılında Prof. Dr. ünvanı aldı. Çalışma alanları: Bilişsel Davranışçı Psikoterapi uygulamaları:

PROF DR. SELÇUK ASLAN yılında Prof. Dr. ünvanı aldı. Çalışma alanları: Bilişsel Davranışçı Psikoterapi uygulamaları: PROF DR. SELÇUK ASLAN ÖZGEÇMİŞ 1969 yılında doğdu, 1993 yılında Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesinden Mezun oldu 1999 yılı sonunda Gazi Üniversitesi Psikiyatri Anabilim Dalında Psikiyatri uzmanlık eğitimini