1. JEOLOJĠK ARAġTIRMALAR

Transkript

1 MADEN TETKİK VE ARAMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Jeoloji Etütleri Dairesi Başkanlığı 29 Yılı İlk Altı Aylık Faaliyet Raporu Temmuz 29

2 FAALĠYETLERE ĠLĠġKĠN BĠLGĠ VE DEĞERLENDĠRMELER A- PERFORMANS BĠLGĠLERĠ 1. Faaliyet ve Proje Bilgileri Jeoloji Etütleri Dairesi'nin yaptığı çalıģmalar, I. JEOLOJĠK ARAġTIRMALAR II. HARĠTA HAZIRLAMA VE BASIMI III. BĠLĠMSEL ARAġTIRMALAR IV. ÜCRETLĠ ĠġLER V. DĠĞER FAALĠYETLER ana baģlıklarında toplanmıģtır. 1. JEOLOJĠK ARAġTIRMALAR /25. ÖLÇEKLĠ HARĠTALARIN GÜNCELLENMESĠ 196 lı yıllarda MTA Genel Müdürlüğü tarafından tüm Türkiye yi kapsayacak Ģekilde 1/25. ölçekli jeoloji haritası yapımına baģlanmıģ, bu yönde yapılan çalıģma ve üretilen projeler 9 lı yılların baģlarında büyük ölçüde tamamlanmıģtır. Ancak, yapıldığı ilk dönemlerde yeterince ayrıntıyı içermese de gereksinimleri o günün koģullarında kısmen de olsa karģılamıģtır. Ancak 1/25. ölçekli jeoloji haritaları, ülkemizin morfolojik yapısından dolayı güç ulaģılan alanlarda yer yer çok genel kaya toplulukları Ģeklinde haritalanan jeolojik birimlerinin stratigrafileri, iliģkileri, sınırları ve yapısal konumları sağlıklı ve detaylı bir biçimde ortaya konulamamıģtır. Bunun yanında, birçoğunun yapımından sonra yerbilimlerinde meydana gelen çok hızlı ve önemli geliģmeler de bu haritalara yansımamıģtır. Bu nedenle, istenen standartların gerisinde kalan 1/25. ölçekli jeoloji haritaları, günümüz koģullarında ihtiyacı karģılamamaktadır. Son yıllarda maden aramalarının hız kazanması, alt yapı ve mühendislik hizmetlerinin yaygınlaģması, jeoloji biliminin diğer bilimlerle çok disiplinli çalıģma konuları içinde büyük önem kazanması gibi nedenlerle kullanımı her geçen gün giderek artan 1/25. ölçekli jeoloji haritalarının ihtiyaca cevap verecek Ģekilde bir an önce günün koģullarına göre yeniden yapılması gerekmektedir. Bu proje; alt yapı hizmetleri üretebilmek, MTA'nın kendi temel bilgi birikimini arttırmak, Türkiye'nin çeģitli ölçekli jeoloji haritaları ihtiyacını karģılamak ve ülkenin üzerinde bulunduğu yer kabuğunun jeolojik evrimini ortaya çıkartmak için, geçmiģ yıllarda yapılmıģ ancak günün ihtiyaçlarına her alanda cevap veremeyen 1/25. ölçekli jeoloji haritalarının günün koģullarına uygun temel bilgileri içerecek Ģekilde güncelleģtirilmelerini amaçlamaktadır. 1/25. ölçekli jeoloji haritalarının güncelleģtirilmesi projesi kapsamında çalıģmaların gerçekleģtirildiği alanlar aģağıdaki haritada gösterilmiģtir. 1

3 1/25. ölçekli haritalama yapılan alanlar Proje kapsamındaki iģler ile proje ödeneğine iliģkin bilgiler aģağıdaki grafiklerde verilmiģtir %29,98 %37,78 HEDEFLENEN JD (km2) JDK (km2) GERÇEKLEġEN %67, Jeoloji Ön Etütleri Proje kapsamında 29 yılında öngörülmeyen çalıģmalar ile çeģitli kurum ve kuruluģlar tarafından ücretli olarak yapılması talep edilen iģlerin gerçekleģtirilmesi amaçlanmaktadır Doğu Karadeniz Bölgesinin Jeolojisi Yörede madencilik için yapılmıģ çok sayıda çalıģma bulunmasına karģın 1/25. ölçekli bölgesel jeolojik haritalama çalıģması yok denecek kadar azdır. YapılmıĢ çalıģmalar farklı amaçlı olduğundan günümüz ihtiyaçlarına cevap verememektedir. 2

4 Bölge içinde ve yakın çevresinde yapılan çalıģmalar bu bölgede 1/25. ölçekli jeoloji haritalarının günün bilgi birikimiyle yeniden yapılması gereğini ortaya koymuģtur. Proje çalıģmalarıyla, Bölgenin jeodinamik evriminin açıklanması. Bölgenin metalojenezine yeni yaklaģımlar sağlanması, Madencilik, çevre ve yerdinamikleri açısından bölgede yapılacak çalıģmalara altyapı bilgileri sağlanması amaçlanmıģtır. 29 yılı arazi çalıģmalarında 1/25 ölçekli G43 b1, b2, b3; H43 c1, c2, c3, c4, d2, d3; F44 c4; G44 a1, a2, a3, a4, b1, b4, c1, c4, d1, d2, d3, d4; H44 a2 a3 b1 b4 c1 c4 d1 d2 d3 d4 paftalarının yapılması planlanmıģ olup, proje kapsamında, 41 km 2 (%17,8) Detay Jeolojik Etüt çalıģması tamamlanmıģ olup, 4 km 2 (%83,33) Uzaktan Algılama gerçekleģtirilmiģtir. %83, %17, HEDEFLENEN JD 24 (km2) UA 48 (km2) GERÇEKLEġEN Orta Toroslarin Jeodinamik Evrimi Kütahya-Bolkar Dağı KuĢağı (Kütahya-Afyon-Konya Bölümü) Proje kapsamında; Yerbilimleri disiplinlerindeki yeni bilimsel ve teknolojik geliģmeler, Bölgenin stratigrafik ve tektonik konumu hakkında elde edilmiģ olan yeni bilgi ve bulgular, bölgede yapılan 1/25. ölçekli jeoloji haritalarının yeniden revize edilmesi gereğini doğurmuģtur. Bunun yanında son yıllarda artan metalik maden talepleriyle birlikte bunların oluģum mekanizmalarına ve süreçlerine ıģık tutma ihtiyacı belirmiģtir. Ayrıca, tüm yurtta enerji ihtiyacını karģılamak için yeniden baģlatılan HES barajları, yer etütleri ve diğer mühendislik yapılarına (otoyol, tünel) alt yapı hizmeti gören 1/25. ölçekli jeoloji haritalarının günün koģullarına göre güncelleģtirilmeleri gerekmektedir. Bu amaçla; 1/25 ölçekli jeoloji haritalarının günün koģullarına göre güncelleģtirmek, Kütahya-Bolkar Dağı KuĢağındaki jeolojik istifleri yeniden inceleyerek stratigrafilerini güncelleyip, haritalarda bütünlük sağlamak, Ġnceleme alanında bulunan Toros Birlikleri'ne ait birimlerin birbirleriyle iliģkileri, geçirdikleri tektonik evreler incelenerek yapısal özellikleri ayrıntılı olarak ortaya konulup litolojik ve stratigrafik deneģtirilmesinin yapılması sağlanacaktır. 29 yılı ilk altı ayında proje kapsamında; 15 km 2 (%33,33) Detay Jeoloji Etüt çalıģması gerçekleģtirilmiģtir. 3

5 HEDEFLENEN JD 45 (km2) GERÇEKLEġEN 15 %33, Karakaya KuĢağının Jeolojisi ve Jeodinamik Evrimi Bu proje ile, Karakaya Kompleksi kayaçlarının Anadolu sınırları içerisindeki yüzeylemelerinin tamamı bir program dahilinde incelemek, yeni bilgi, görüģ ve geliģen teknoloji koģulları altında jeolojik tanımlamasının yeniden yapılması, Kompleksin litoloji birimlerinin ayırtlanması, stratigrafisinin kurulması ve bölgesel ölçekte korelasyonlarının yapılması Daha önce yapılmıģ olan 1/25. ve 1/1. ölçekli haritalarda kompilasyon ve revizyonların gerçekleģtirilmesi sonucunda yaklaģık 43 adet 1/1. ölçekli paftanın tek lejand altında toplanmıģ tematik Jeoloji Haritasının hazırlanması, Bölgede bilinen ve ekonomik değere sahip olan bu kaynakların kökeninin saptanmasında ve jenetik açıdan benzer sahalarda yeni kaynakların bulunmasına katkıda bulunulması amaçlanmıģtır. 1/25. ölçekli H26-c3, c4, d3, d4, H27-d2, Ġ26-a1, a2, b1, b2, c1, c2, c3, c4, d3, Ġ27-a1, a2, a3, a4 paftalarının kapsadığı alanlarda detay haritalama, güncelleme ve revizyon çalıģmaları, kesit ölçümü, jeokronolojik, jeokimyasal, paleontolojik ve petrografik örnekleme ve yorumlama yapılacaktır. 29 yılı ilk altı ayında proje kapsamında; 95 km 2 (%38) Jeolojik Detay Etüt çalıģması ve 8 km 2 (%1,) Uzaktan Algılama çalıģması yapılmıģtır % HEDEFLENEN JD (km2) 25 8 GERÇEKLEġEN 95 8 %1 4

6 ġanlıurfa ve Çevresinin 1/25. Ölçekli Jeoloji haritası Alımı Güneydoğu Anadolu Bölgesinin jeolojisini ve jeotektoniğini aydınlatmak amacıyla bölgedeki kayaçların petrografik, petrokimyasal ve jeokronolojik sınıflamasını yaparak aralarındaki iliģkiyi kurup yaģlarına ve oluģumlarını denetleyen sistemlere çözüm getirmek ve de bölgenin 1/25 ölçekli jeoloji haritalarını yapmak projenin esas amacıdır. 29 yılı içerisinde 1/1 ölçekli O 4, O 41, O 42, O 43 ve O 44 topografik paftalara ait 3 adet 1/25. ölçekli paftanın jeolojisi çalıģılacaktır. Bölge kayaçlarının minerolojik-petrografik ve paleontolojik verileri ortaya çıkarılarak, komģu yerlerle olan iliģkileri ortaya konulacaktır. 29 yılı ilk altı ayında proje kapsamında; 85 km 2 (%31,48) Detay Jeolojik Etüt çalıģması gerçekleģtirilmiģtir JD (km2) HEDEFLENEN 27 GERÇEKLEġEN 85 %31, Kırka-Seyitgazi (EskiĢehir) Havzası ve Çevresindeki Neojen TortullaĢması ile Volkanizmasının Jeolojik Etüdü Proje, Kırka (EskiĢehir) borat havzasının stratigrafik ve paleocoğrafik evrimi ile tortullaģmayla iliģkili çok evreli volkanizmaya yönelik çalıģmalar, projenin odak noktasını oluģturmaktadır. Neojen öncesi kaya birimleri 1/1. ölçekli J24 ve J25 paftaları ile Ġ24 ve Ġ25 paftalarının güney bölümlerindeki Neojen çökelleri ile volkanitlerinin; 1:25. ölçekte (JD ve JRV olarak) haritalanmasını, Zaman-kaya stratigrafik, jeokronolojik, jeokimyasal, petrografik özelliklerinin belirlenmesini Miyosen havzalarının paleocoğrafik yorumunu amaçlar. 29 yılı ilk altı ayında proje kapsamında; 4 km 2 (%21,86) Detay Jeolojik Etüt ve 63 km 2 (%65,63) Uzaktan Algılama çalıģması gerçekleģtirilmiģtir. 5

7 1 %65, %21, JD (km2) HEDEFLENEN GERÇEKLEġEN Adana Mut (Ġçel) Arasında Yüzeylenen Tersiyer YaĢlı Kayaçların Jeolojik Ġncelenmesi Ve Deniz Düzeyi DeğiĢimlerine Bağlı Paleocoğrafik GeliĢimlerinin Kurulması Projesi Proje kapsamında; Adana Mut (Ġçel) arasında yüzeylenen Tersiyer yaģlı kayaçlarda yürütülmesi planlanan bu projede paleontoloji, stratigrafi, sedimantoloji, petrografi, jeokimya ve tektonik prensipleri esasına dayalı çalıģmaların yapılması amaçlanmaktadır. Ġnceleme alanında yüzeylenen Tersiyer yaģlı kırıntılı kayaçlarda sedimanter yapı, doku, geometri ve litoloji özelliklerinin tanımlanması ve yorumlanmasına dayalı olarak havzada taģınma ve depolanma mekanizması gibi sedimanter süreçlerin ve depolanma ortamının belirlenmesi, bu kayaçlar için kaynak kayaç ve kaynak bölgenin tespit edilmesi. Projede yapılması planlanan çalıģmalar ıģığında Mut ve Adana Miyosen havzalarının paleocoğrafyası ile jeolojik ve sedimantolojik evriminin ortaya çıkarılması amaçlanmıģtır. 29 yılı ilk altı ayında proje kapsamında; 85 km 2 (%37,78) Kompilasyon çalıģması gerçekleģtirilmiģtir. 25 %37, JDK (km2) HEDEFLENEN 225 GERÇEKLEġEN 85 6

8 Sungurlu (Çorum) Kuzeyinin Jeolojisi Çankırı Çorum Tersiyer havzasının doğu kesiminde (Sungurlu kuzeyi) yer alan Güneyden KırĢehir masifi, kuzey ve batıdan Galatya volkanik kompleksi ile Ġzmir Ankara Erzincan sütur zonuna ait ofiyolitli melanj ile çevrili yaklaģık 7-8 bin metre çökel kalınlığı ile Türkiye nin en önemli havzasın; kömür, endüstriyel hammadde ve petrol gibi çok çeģitli doğal kaynaklar bakımından da zengin olup bu nedenle ekonomik öneme sahiptirler. Nitekim son zamanlarda Genel Müdürlüğümüz tarafından yapılan sondajlarda kesilen petrol ve kömür damarları Tersiyer havzalarının önemini bir kez daha ortaya koyan güncel örneklerdir. Bu çalıģma inceleme alanının ekonomik potansiyelini ortaya çıkarmaya yönelik çalıģmalar için gerekli ve önemli olan jeolojik alt yapıyı sağlayacak ve bölgenin ekonomik potansiyelinin ortaya çıkmasına katkı koyacaktır. 29 yılı ilk altı ayında proje kapsamında; 195 km 2 (%32,5) Detay Jeolojik Etüt ve 7 km 2 (%29,17) Uzaktan Algılama çalıģması gerçekleģtirilmiģtir %29,17 15 %32,5 1 5 JD (km2) HEDEFLENEN 6 24 GERÇEKLEġEN Doğu Torosların Jeolojisi Ve Jeodinamik Evrimi Bölgenin tektonik, yapısal ve stratigrafik özelliklerinin ortaya çıkarılması, bölgede demir, kurģun, çinko vb. metalik maden potansiyellerinin belirlen-mesi amacı ile bu proje uygulamaya konulmuģtur. Doğu Toroslar'da geniģ alanları kapsayan bu çalıģma ile maden aramalarına ve mühendislik yapılarına temel teģkil edecek, Toros Birlik Sistemlerine uygun olarak 1/25. ölçekli detay jeoloji haritaları ve bölgenin yapısal, stratigrafik özelliklerinin ortaya çıkarılması amaçlanmıģtır. ÇalıĢmalar sonunda bölge ile ilgili jeolojik rapor hazırlanacaktır. 29 yılı arazi çalıģmaları; 1/25. ölçekli N37-a1, a2, a3, a4, b1, b2, b3, b4, c1, c2 paftalarında gerçekleģtirilecektir. 29 yılı ilk altı ayında proje kapsamında; 5 km 2 (%33,33) Detay Jeolojik Etüt ve 12 km 2 (%5) Uzaktan Algılama çalıģması gerçekleģtirilmiģtir. 7

9 25 2 %5 15 %33, JD (km2) HEDEFLENEN GERÇEKLEġEN DĠRĠFAY ve PALEOSĠSMOLOJĠ HARĠTALARI Proje kapsamında deprem jeolojisi konusunda; diri fay haritalaması, diri fayların yapısal ve geometrik özelliklerinin tanımlanması, üretebilecekleri maksimum deprem büyüklüğünün tahmini, paleosismolojik araģtırmalarla aktif fayların geçmiģteki davranıģları araģtırılmaktadır %46, %2 %28,33 RVZ (km2) JD (km2) HEDEFLENEN GERÇEKLEġEN %41, DFP (km2) HEDEFLENEN 248 GERÇEKLEġEN 12 8

10 Türkiye Diri Fay Haritasının GüncelleĢtirilmesi ve Diri Fay Veri Tabanı OluĢturulması Türkiye Diri Fay Haritası nın güncellenmesi ve Diri Fay Veri Tabanı oluģturulması doğrultusunda yapılması planlanan çalıģmalar ana baģlıklar halinde aģağıdaki gibidir. Sualtı diri faylarının haritalanması için ulusal ve uluslararası projelerle kurumsal iģbirliği, Kara alanlarındaki haritalama eksikliklerinin tamamlanması, Deprem tehlike değerlendirmesi açısından yeni bir fay sınıflaması, Fayların geometrik bölümlenmesi/segmantasyonu, Faylardaki güncel kayma hızı, oluģum yaģı ve uzun dönem kayma hızlarının araģtırılması, Son yüzyılda meydana gelen deprem yüzey kırıklarının özeliklerinin tanımlanması, Aletsel dönemde meydana gelen M > 5.5 ten büyük depremlerin dıģmerkez dağılımı-diri fay iliģkisi, Paleosismolojik veriler (kırılma uzunluğu, deprem büyüklüğü, maksimum ötelenme, deprem dönüģ periyodu vb.) Deprem tehlikesi açısından fay parametrelerinin (uzunluk, mekanizma, geometri/segmantasyon, fay düzlemi eğimi, beklenilir maksimum kayma, tekrarlanma sıklığı-sismik boģluklar) tanımı, Tarihsel deprem-diri fay iliģkilerinin araģtırılması, Kinematik açıdan tektonik bölge, alt bölge ve blokların ayırtlanması, SayısallaĢtırma, CBS ve Türkiye Diri Fay Veri Tabanının oluģturulması, Bu amaçla, 24 yılında baģlanan Türkiye Diri Fay Haritası nın Güncellenmesi projesi ülke boyutunda 211 yılında tamamlanacaktır. ÇalıĢılan alanlarda ortaya çıkan ürünler, projenin ülke genelinde tamamlanması beklenmeden basılacaktır. 29 yılında proje kapsamında; yaklaģık 24. km 2 lik bir alanda 1/25 ölçekli diri fay prospeksiyon çalıģması öngörülmektedir. 29 yılı ilk altı ayında proje kapsamında; 12 km 2 (%41,13) Diri Fay Prospeksiyonu gerçekleģtirilmiģtir %41, HEDEFLENEN 248 GERÇEKLEġEN DFP 12 (km2) 9

11 EcemiĢ Fayı Atlası Projenin amacı Projenin temel amacı, EFZ boyunca ilk hareketin baģlama zamanını (fayın yaģı) ve değiģik jeolojik dönemlerde fay zonu boyunca oluģan atımları belirleyebilmek için fay boyu jeolojisini çalıģmaktır. Yapılacak çalıģma kapsamında fayın uzanımı ve bu uzanım boyunca oluģan ayrıntılar araģtırılacaktır. Jeolojik olarak elde edilecek veriler, fayın kayma hızı, fay zonunun bölümlere (segmentlere) ayrılması, depremleri önceden kestirme ve deprem zararlarını aza indirgemede gereksinim duyulan verileri sağlayacaktır. Bu nedenle fay zonu boyunca amaca uygun olarak detay jeolojik haritalar yapılmalıdır. 29 yılı ilk altı ayında proje kapsamında; 18 km 2 (%2) Revizyon çalıģması, 17 km 2 (%28,33) Detay Jeoloji Etüt çalıģması, 7 km 2 (%46,67) Uzaktan Algılama çalıģması yapılmıģtır %46, %2 %28,33 HEDEFLENEN RVZ (km2) 9 JD (km2) 6 15 GERÇEKLEġEN KARST VE MAĞARA ARAġTIRMALARI Dünyadaki diğer ülkelere göre MAĞARA CENNETĠ ÜLKE durumunda olan yurdumuzda onbinlercesinin (yaklaģık 4. adet) bulunduğu ve büyük bir ekonomik potansiyel oluģturan mağaraları belirli bir sistem dâhilinde inceleyerek, bölge koģullarında kullanım alanlarının tespit edilmesi gerekmektedir. Günümüze kadar tüm yerli ve yabancı mağaracı gruplarının inceleyerek belgelendirdiği mağara sayısı 251 civarındadır. Bu sayının 913 adedi 1979 yılından günümüze kadar, Genel Müdürlüğümüz Mağara AraĢtırmaları Birimi tarafından gerçekleģtirilmiģtir. Bunlardan 15 mağara kurumumuz tarafından turizme kazandırılmıģ olup, ayrıca, bu mağaralara iliģkin toplam 8 adet araģtırma raporu yazılmıģtır. Bu çalıģmalarda, mağaralar jeolojik, jeomorfolojik, hidrolojik-hidrojeolojik, meteorolojik ve biyolojik özellikleri incelenerek önemlerine göre 1/1-1/25 ölçekli haritaları (plan ve kesitleri) çizilerek ekonomik olarak kullanım alanları belirlenmektedir. Daha sonraki aģamada ise kullanıma açılacak mağaraların mimari, elektrik ve çevre düzenlemelerinden oluģan Koruma ve Uygulama Projesi hazırlanmaktadır. Ayrıca mağaralardan geçen yeraltı nehirleri, hareket yönleri iliģkili oldukları yeraltı ve yerüstü akarsu havzaları, kirlenme odakları ile koruma yöntemlerine yönelik çalıģmalar yapılmaktadır. 1

12 Karst ve mağara araģtırma çalıģmaları ile; Mağaraların incelenerek jeomorfolojik, jeolojik, hidrolojik-hidrojeolojik, meteorolojik, arkeolojik-antropolojik ve biyolojik özellikleriyle ekonomik olarak kullanım alanları belirlenerek 1/1-1/25 ölçeğinde plan ve kesitlerden oluģan haritalarının çıkarılması, Kullanıma uygun mağaraların koruma, mimari, elektrik ve çevre düzenlemelerinden oluģan uygulama projesinin hazırlanması, Karstik bölgelerdeki su yapılarının (baraj, tünel, kanal ) yer seçimi ve kullanım aģamasında, karst hidroloji-hidrojeolojisi açısından karģılaģtığı sorunlar ve alınacak önlemlerin belirlenmesi, Mağaralarla bağlantılı yeraltı sularının belirlenerek açığa çıkarılması, koruma ve kullanma yöntemlerinin belirlenmesi, Türkiye Mağaraları Haritasının oluģturulması, Ender bulunan doğal ve kültürel Ģekil ve canlılara sahip mağaraların korunmasına yönelik master planların hazırlanması, Kullanıma açılan ve inģaat aģamasında olan mağaralarda denetim ve danıģmanlık hizmetlerinin verilmesi amaçlanmaktadır. 45 % %47,5 %4 % %45 %85 JD (km2) JM (km2) KYE UA HJE MJE HEDEFLENEN (km2) 1 (km2) 45 (km2) 25 (km2) 1 GERÇEKLEġEN 1187,

13 %4 % HEDEFLENEN GERÇEKLEġEN T3 (ad) JFNK (nok) 4 % HEDEFLENEN 4 GERÇEKLEġEN MAG 2 (Adet) Türkiye Karst Ve Mağara AraĢtırmaları Projesi Bu proje kapsamında; Türkiye nin eriyebilir kayalarının bulunduğu bölgelerinde, yüzey ve yeraltı karst sistemlerini belirli bir program dahilinde, baģlangıcından günümüze olan oluģum ve geliģim süreçlerini incelemek, doğal kaynakların (mağara, yeraltı suyu, plaser maden yatakları) ve karst ekosistemlerinin koruma ve ekonomik olarak kullanım yöntemlerinin belirlemesi amaçlanmıģtır. 29 yılı ilk altı ayında proje kapsamında; 2 adet (%5) Mağara Etüdü ve 2 km 2 (%1) Uzaktan Algılama çalıģması gerçekleģtirilmiģtir MAG (Adet) HEDEFLENEN 4 GERÇEKLEġEN 2 % %1 HEDEFLENEN 2 GERÇEKLEġEN Konya Havzası nda Karstik Çöküntü Alanlarının Belirlenmesi Ve Tehlike Değerlendirmesi AraĢtırma alanında, obruklara bağlı çökme ve oturmalardan kaynaklanacak can güvenliği ve ekonomik kayıpları önlemek ve tarımsal planlamada uygulamacıları yönlendirmek için, obruk oluģumuna neden olan, yeraltı boģluklarının yerlerini ve konumlarını belirlemektir. ÇalıĢmalar, iki aģamada gerçekleģtirilecektir : Birinci aģamada öncelikli olarak, yoğun obruk geliģimine bağlı olarak çökme riskinin en fazla olduğu Konya Kapalı Havzası ile Tuz Gölü Havzası arasında kalan Obruk Platosu nda çalıģmalara baģlanacak ve risk haritası oluģturulacaktır. 12

14 Ġkinci aģamada ise; güneyde, Karaman- Ereğli hattından baģlayarak, kademeli olarak Afyonkarahisar-Çifteler hattına kadar, belirlenen bölgelerde çalıģmalar sürdürülecektir. Obruk geliģimine bağlı olarak potansiyel tehlike haritası hazırlanacaktır. 29 yılı ilk altı ayında proje kapsamında; 1187,5 km 2 (%47,5) Jeolojik Detay Etüt, 1 km 2 (%4) Jeomorfolojik Etüt, 45 km 2 (%45) Karstik Yüzeyde Etüt, 25km 2 (%1) Uzaktan Algılama, 1 km 2 (%4) Hidrojeolojik Etüt, 85 km 2 (%85) Mühendislik Jeolojisi Etüdü, 6 adet (%4) Topoğrafik Etüt ve 6 nokta (%4) Jeofizik Etüt çalıģması gerçekleģtirilmiģtir. 25 % %47,5 %4 %45 %4 % HEDEFLENEN 25 JD 25 JM 1 KYE 25 UA 25 HJE 1 MJE GERÇEKLEġEN 1187,5 (km2) (km2) 1 (km2) 45 (km2) 25 (km2) 1 (km2) %4 % HEDEFLENEN T3 (ad) JFNK (nok) GERÇEKLEġEN UZAKTAN ALGILAMA ARAġTIRMALARI Kurulduğu günden, günümüze kadar yenilenen teknolojiyi takip eden Uzaktan Algılama Merkezi kurum içinde oluģturulan projelere ön bilgi ve destek vermesiyle birlikte, kendi bünyesinde geliģtirdiği yurt içi ve dıģındaki projeleri de yürütmektedir. Merkezde yapılan bazı çalıģmalar özellikle bölgesel genel jeolojik oluģumların tespit edilmesi, metalik, endüstriyel ve enerji hammadde aramacılığına yönelik olarak yüzey verilerinin belirlenmesi, jeomorfolojik oluģumların tespitinde, doğal afet ve çevre kirliliği ile hidrojeolojik çalıģmalar Ģeklinde özetlenebilmektedir. 13

15 Proje kapsamında günümüzde geliģmesini hızla sürdüren UA teknolojisinin ürünleri olan uydulardan/uçaklardan alınmıģ çok bantlı (multi-spectral) görüntülerini analiz ederek, UA ve CBS (Coğrafi Bilgi Sistemi) tekniklerinin geliģtirilmesi amacıyla pilot projeler planlanarak uygulanmaktadır. 9 %62, HEDEFLENEN GERÇEKLEġEN Aster Uydu Verileri Kullanılarak Jeolojik Özelliklerin Tespiti (Ġzmir, Muğla, Aydın, Denizli, Antalya, Burdur, Isparta, Konya, Aksaray, Karaman, Adana, Mersin, Hatay, Gaziantep, K.MaraĢ) Türkiye nin maden potansiyeli açısından öneme sahip olan Batı Anadolu, Orta Anadolu ve Doğu Karadeniz bölgelerinde yılları arasında Uzaktan Algılama çalıģmaları gerçekleģtirilen bölgelere ilave olarak, Ġzmir (güneyi), Muğla, Aydın, Denizli, Antalya, Burdur, Isparta, Konya, Aksaray, Adana (güneyi), Karaman, Mersin, Hatay, Gaziantep, KahramanmaraĢ bölgelerini kapsayan alanlara ait stereoskopik görüntü eldesi, çizgisellik, mineral haritalama, kaya türü incelemesi, yüzey sıcaklığı, alterasyon alanlarının tespiti vb. uzaktan algılama analizlerinin yapılarak arģivlenmesi amaçlanmıģtır. 29 yılı ilk altı ayında proje kapsamında; 31 km 2 (%62) Uzaktan Algılama çalıģması gerçekleģtirilmiģtir. 5 4 % HEDEFLENEN 1 5 GERÇEKLEġEN Landsat Tm/Etm+ ve Aster Uydu Görüntüleri Yardımıyla Alterasyon Zonlarının Tespit Edilmesi, Utm 35. Zon-Türkiye Alterasyon haritaları maden aramacılığında kullanılan yardımcı bir öğedir. Bu haritaların hazırlanması için uzaktan algılama verilerinin kullanılması, bu çalıģmalarda 14

16 hem zaman hem de alan daraltmakta büyük yarar sağlamaktadır. Kurumumuzun yürüttüğü diğer çalıģmalara doğrudan katkı sağlayacak olan bu proje, maden ve jeotermal aramacılığında gereksinim duyulan ihtiyaca da cevap verecektir. Proje ile edinilen deneyim ve geliģtirilen yöntemler, Uzaktan Algılama Merkezindeki diğer projelere de araģtırma ve geliģtirme yönünde pozitif katkılar sağlayacaktır. Maden ve jeotermal aramaları için potansiyel olabilecek hidrotermal ve epitermal alterasyon alanlarının belirlenmesini amaçlamaktadır. Analizler sonucunda anomali veren muhtemel sahalar belirlenecektir. 29 yılı ilk altı ayında proje kapsamında; 31 km 2 (%62) Uzaktan Algılama çalıģması gerçekleģtirilmiģtir. 5 % HEDEFLENEN 1 5 GERÇEKLEġEN Uzaktan Algılama Verileri Kullanılarak Zemin Özelliklerinin AraĢtırılması (HGK-MTA Ortak Projesi) Projede; Uydu verileri kullanılarak zemin özellikleri bitki örtüsü ve jeolojik yapıların belirlenebilirliliğini araģtırmak ve ayırt edilebilir zemin türlerinin ortaya çıkarılabilmesi için yöntem geliģtirmek ve HGK ile karģılıklı iģbirliği yapmak amaçlanmıģtır. 29 yılı ilk altı ayında proje kapsamında; 1 km 2 (%1) Uzaktan Algılama çalıģması gerçekleģtirilmiģtir. % HEDEFLENEN 25 1 GERÇEKLEġEN Küçük Ölçekli Haritaların Hazırlanması ve Basımı Yeraltı kaynaklarının aranması, deprem ve diğer doğal afetler, kentleģme, yol, baraj, tünel vb. mühendislik hizmetleri ve çevreye iliģkin çeģitli çalıģmaların ana altlığı 15

17 olan değiģik ölçekteki jeoloji haritalarının hazırlama ve basımı çalıģmaları bu proje kapsamında yürütülmektedir. DeğiĢik ölçekli, özellikle de 1/1. ölçekli jeoloji haritalarının hazırlanması sırasında haritaların bir bütünlük içinde olması ve birbirleriyle uyumluluklarının sağlanması için bazen kısa süreli arazi çalıģmaları da yapılmaktadır. 29 yılında 36 adet harita ve kitapçığın basıma hazırlama iģlemleri devam etmektedir Jeoloji Veri Bankası Bu projede; Jeoloji Veri Tabanında eksik olan 1/25. ölçekli haritaların sayısal ortama aktarılma iģlemi gerçekleģtirilmekte, üretilen veriler SDE ortamında birleģtirilip bütünleģik Türkiye verisine dönüģtürülmekte ve Oracle veri tabanı ile iliģkilendirilmektedir. Ayrıca daha önce sayısal ortama aktarılmıģ, fakat daha sonra yeniden çalıģılmıģ ya da sözel verisinde eksiklik görülmüģ olan haritalardaki veriler güncellenmektedir. Proje kapsamında 16 adet 1/25. ölçekli paftadan oluģan M4 paftası sayısallaģtırılmıģ olup uygunluk onayı alındıktan sonra sisteme aktarılacaktır. 2. BĠLĠMSEL ARAġTIRMALAR 2.1. Bilimsel Jeolojik AraĢtırmalar Ülkemizin dünya üzerinde yerleģtiği coğrafya, jeolojisi en karmaģık olan bölgelerdendir. Yerküre oluģtuğundan bu yana yaģadığı dinamik süreçler üzerinde yaģadığımız bölgeyi jeolojik anlamda oldukça karmaģık bir hale sokmuģtur. Ülkemizin jeolojik sorunlarının çözülebilmesi için bireysel olarak özel konular üzerinde çalıģılmaktadır. Bilimsel araģtırmalar projesi altında 13 proje uygulanmaktadır %19,54 5 HEDEFLENEN GERÇEKLEġEN 17 JD (km2) 15 %73, HEDEFLENEN GERÇEKLEġEN Türkiye Stratigrafi Komitesi Litostratigrafi Adlamaları Ülkemizde jeolojik birimlerin litostratigrafik tanımlanması ve adlanması konusunda önemli bir kargaģa yaģanmaktadır. Bu karmaģayı önlemek ve Türkiye çapında ortak bir adlamayı sağlamak amacıyla Genel Müdürlüğümüz bünyesinde, üniversiteler ve diğer yerbilimci kuruluģların da katılımıyla Türkiye Stratigrafi Komitesi kurulmuģtur. Komitenin çalıģmalarında; Türkiye nin farklı bölgelerinde litostratigrafik 16

18 birimlerin tanımlanması ve adlamasına yönelik çalıģtaylar ve arazi gezileri düzenlemek, bu konudaki mevcut bilgileri değerlendirmek ve adlama kurallarına uygun kullanımların veya önerilerin belirlenerek basılı yayın haline getirmek amaçlanmıģtır. 29 yılında geçmiģ yıllarda düzenlenen çalıģtaylarda tartıģılan bildirilerin basılı hale getirilebilmesi için, oluģturulmuģ olan alt komitedeki araģtırmacılarla görüģülmekte ve çalıģtaylara iliģkin kitapçıkların basımının hızlandırılması konusunda çalıģmalar yapılmaktadır Arazi Uygulamaları GeliĢtirme ÇalıĢmaları Jeoloji Mühendisliği bölümü öğrencilerinin pratik mesleki uygulama çalıģmalarını gerçekleģtirildiği kurumların baģında MTA Genel Müdürlüğü gelmektedir. Bu çalıģmalar Jeoloji Etütleri Dairesi BaĢkanlığında bir staj programı ile yürütülmektedir. Staj programında öğrencilerin harita alımı ilkeleri, genel jeoloji, paleontoloji, hidrojeoloji, maden yatakları, endüstriyel hammaddeler ve uzaktan algılama konularında verilen kuramsal bilgileri kavramalarının yanı sıra 1/25 ölçekli harita alımı, stratigrafi ilkeleri ve temel jeoloji çalıģmalarını arazide uygulamalı olarak yapmaları amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda staj süresince Ankara çevresinde araziye yönelik olarak uygulamalı çalıģmalar yapılmıģtır. Bu proje, belirtilen arazi çalıģmalarının sağlıklı bir Ģekilde gerçekleģtirilebilmesi ve elde edilen sonuçların öğrenciler tarafından değerlendirilerek temel jeoloji bilgilerine sahip olmalarının sağlamasını amaçlamaktadır Türkiye nin Jeolojik Miras Alanları Ve Bu Alanların Koruma Kullanım Yöntemlerinin Belirlenmesi Koruma altındaki alanların ülke yüzölçümüne oranı, günümüzde, ülkeler arası geliģmiģlik göstergesi olarak kullanılmaktadır. Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü verilerine göre, ülkemizde koruma altındaki alanların toplam yüzölçümüne oranının, yaklaģık olarak % 6 düzeyinde olduğu bilinmektedir. GeliĢmiĢ ülkelerde ise bu oran %1-%15 seviyelerindedir. Ülkemizin jeolojik tarihçesinin doğal bir sonucu olarak sahip olduğumuz yerbilimsel zenginlikler, jeolojik miras açısından değerlendirilir ve uygun statülerde jeolojik koruma alanı olarak ilan edilirse, hali hazırdaki korunan alan yüzdesinin, orta vadeli bir planlamayla, en azından iki katına yükseltilebileceği tahmin edilmektedir. Proje çalıģmaları ile yurdumuzda Dünya Miras Listesi ne girecek Ģekil ve yapılar belirli bir sistem dahilinde, yerbilimsel açıdan ayrıntılı olarak incelenerek, koruma ve kullanım yöntemleri belirlenecektir. Arazide derlenen bu veriler daha sonra coğrafi bilgi sistemine aktarılarak uydu görüntüleri ve uzaktan algılama prensipleri de uygulanarak alanın jeoturizm'e yönelik haritası hazırlanacaktır. Ayrıca Karapınar Öneri Jeopark Alanı nın öncelikle Milli Park olması ve ardından Avrupa Jeopark Ağı na üye olabilmesi için gerekli çalıģmalar yapılacaktır. Protokol gereği yürütülecek çalıģmalarda, MTA Genel Müdürlüğü Bünyesinde kurulacak olan Jeolojik Miras Koordinatörlüğü tarafından, tüm Jeoloji Mühendisliği Bölümleri ile MTA Bölge Müdürlükleri bünyesinde konu uzmanlarından oluģturulacak temsilcilikler aracılığıyla Jeolojik Miras Alanları Ulusal Envanteri çalıģması baģlatılması hedeflenmiģ bulunmaktadır. 17

19 Projenin amaçlarından bir diğeri de; Jeolojik Miras Ulusal Veri Bankası nın oluģturulmasıdır. Bu amaç doğrultusunda, Coğrafi Bilgi Sistemleri kapsamında oluģturulacak olan Jeolojik Miras Alanları Ulusal Envanteri veri tabanı için, gerekli olan mekansal veri, bilgi ve dokümanlar için uygun bir format belirlenecektir. Değerlendirmeye alınacak tüm alan önerileri, bu format kapsamında Jeolojik Miras Ulusal Veri Bankası nda kayıt altına alınacaktır. 29 yılı ilk yarısında 62. Jeoloji kurultayında Genel Müdürlükte genel toplantı yapılmıģtır. Ayrıca 8 Haziranda EskiĢehir Osmangazi Üniversitesi nde bölge toplantısı yapılmıģ, yapılandırma oluģturulmuģtur. Alan öneri formu hazırlanmıģ ve WEB sayfası taslağı hazırlanmıģtır. 29 yılı ilk altı ayında proje kapsamında; 19 km 2 (%79,17) Uzaktan Algılama çalıģması gerçekleģtirilmiģtir. 25 HEDEFLENEN 2 24 GERÇEKLEġEN %79, Türkiye nin Ofiyolit Envanteri Alp-Himalaya-Tibet dağ oluģum kuģağı üzerinde bulunan Türkiye, birçok tektonik birlik ve bunlar arasında yer alan ofiyolitlerden oluģur. Bu ofiyolitlerin iç yapılarını, stratigrafik dizilimlerini, kimyasal özelliklerini ve tektonik geliģmeleri ile ilgili olarak yerleģim ve oluģum yaģını anlamak amacı ile yapılan çalıģmalar, bu birliklerin ve ofiyolitlerin günümüze kadar geçirdiği jeodinamik evrimi anlamada çok önemli rol oynar. Genelikle ofiyolit jeolojisi ve petrokimyasına ağırlık veren çalıģmaların hepsi ayrı ayrı değerli olup bir araya getirilmesi ve bir envanter çalıģmasının yapılması ileride bu konuda yapılacak çalıģmalara ıģık tutacaktır. Ayrıca, bu envanter çalıģması ile Türkiye deki ofiyolit dilimlerinin benzerlik ve farklılıkları ortaya konulacaktır. 29 yılı ilk altı ayında proje kapsamında; 19 km 2 (%79,17) Uzaktan Algılama çalıģması gerçekleģtirilmiģtir. 18

20 %79, HEDEFLENEN 24 GERÇEKLEġEN Jeolojik Unsurlar ve Halk Sağlığına Etkileri (Tıbbi Jeoloji) Projenin amacı, ülkemizde lifsi mineral tozları, içme suyundaki flor, arsenik, ağır metaller, kayaçlar bünyesindeki toksik ve ağır metaller, doğal radyoaktivite vb. gibi insan sağlığı üzerinde etkileri bulunmakta olan jeolojik unsurları saptamak ve halk sağlığı yönünden çözüm önerilerinde bulunmaktır. Bir ön çalıģma olarak yapılan bu araģtırmanın derinleģtirilerek yapılması, asbest ve eriyonit mineral dağılım haritasının çıkartılması, ortam koģullarının açıklanması, inorganik arsenik sorunu ve kaynağının ortaya konulması, içme suyunda flor düzeyleri ve bunun kaynağının ortaya konulması gerekmektedir Olası Kömür Sahalarının Belirlenmesinde Coğrafi Bilgi Sistemlerinin Kullanımı Maden yatakları değiģik jeolojik özelliklere bağlı olarak oluģmakta ve Yer in içine yerleģmektedir. Maden yatakla-rının aranması sırasında yapılacak olan yer seçiminde karģılaģılan en önemli problem maden yatağının jeolojik özellikleri ile ortamları ve bunların ekonomik özellikleri arasındaki iliģkilerin tanımlan-masıdır. Bu konuda CBS kullanılarak yapılan en fazla çalıģma metalik madenlerin aranması ve yer seçimi üzerine yoğunlaģmak-tadır. Bu tür çalıģmalara maden yataklarının ön keģif aramaları ile fizibilite aģamalarında baģlanmaktadır. CBS çalıģma-larını yapan arama grupları değiģik ölçeklerdeki farklı mekansal veri setlerini kullanarak arama için uygun maden potansiyeline sahip sahaların seçimine yönelik tahminler yapabilmektedirler. Bu proje kapsamında; kömür yataklarının aranması ve yer seçiminde Coğrafi Bilgi Sistemlerinin kullanımına yönelik çalıģmaların yapılması amaçlanmıģtır. Projede gerçekleģtirilecek çalıģmalar CBS uygulamaları Ģeklinde bilgisayar ortamında yapılacaktır. Projenin 29 yılı için öngörülen aģamaları tamamlanmıģ olup içerikleri aģağıdaki gibidir. I. Literatür taraması; Dünyada yapılan benzer çalıģmalar incelenerek ve bu çalıģmalarda izlenen yol ve yöntemler belirlenecek, II. Parametrelerin belirlenmesi; Uygulamada kullanılacak kömür yatakları belirlenecek ve bunların jeolojik ve diğer özellikleri çıkarılarak, hangi parametrelerin kullanılacağına karar verilecektir, 19

21 III. Katmanların oluģturulması; Belirlenen kömür yataklara ait seçilen parametrelerin CBS mantığına göre katmanlarının oluģturulması, IV. Yöntem geliģtirme; OluĢturulan yeni katmanlar ve mevcut olan katmanların (örneğin Türkiye Jeoloji Veri Tabanı) üzerinde belirlenen kriterlere göre sorgulamalar yapılarak seçilen parametrelerin uygunluğu test edilecek, V. GeliĢtirilen yöntemin test edilmesi; Belirlenen parametreler kullanılarak geliģtirilen yöntem bilinen diğer kömür yatakları üzerinde test edilecektir Küresel Isınmaya Bağlı Deniz Seviyesi DeğiĢimlerinin Türkiye Kıyıları Üzerindeki Etkilerinin UA ve CBS Teknikleri Ġle AraĢtırılması Son yıllarda küresel ısınmaya bağlı olarak iklimsel değiģiklikler olmakta, bunun sonuçlarından da tüm insanlar zarar görmektedirler. Özellikle deniz seviyelerinde meydana gelen yükselmeler Türkiye nin alçak kıyı yapısına sahip bölgelerini önemli ölçülerde etkileyecektir. Bu noktadan hareketle özellikle kıyılarımızda Kuvaterner de oluģan eski kıyı çizgilerinin belirlenmesini; harita, hava fotoğrafı ve uydu görüntüleri kullanarak kara ile denizin karģılıklı etkileģiminin (kıyı çizgisi değiģmelerini) ortaya konmasını; Global ısınmanın etkisindeki kıyı çizgisi değiģmelerini ve bunun etkili olacağı alanların belirlenmesini; kıyı alanındaki arazi kullanımının/arazi örtüsünün belirlemesi ve zaman içindeki değiģimini ortaya koyacak haritalamalar gerekmektedir. Türkiye nin alçak kıyı yapısına sahip olan tüm kıyı alanlarında çalıģmayı hedefleyen bu projede yılları arasındaki çalıģma için Mersin-Ġskenderun arası pilot saha olarak seçilmiģtir. Bilindiği gibi bu saha Berdan, Seyhan ve Ceyhan nehirleri tarafından oluģturulan Çukurova Deltası nın Akdeniz ile etkileģim alanıdır. Delta tarım için verimli topraklara ve Tuzla, Akyatan ve Yumurtalık gibi lagünleri ile önemli bir kıyı ekosistemine sahiptir. Ayrıca, son yıllarda, Ceyhan-Yumurtalık Orta Asya petrollerinin uç noktası özelliği kazanmıģtır. 29 yılı ilk altı ayında proje kapsamında; 28 km 2 (%93,33) Uzaktan Algılama çalıģması gerçekleģtirilmiģtir. %93, HEDEFLENEN 3 GERÇEKLEġEN 28 2

22 2.2. Ulusal ve Uluslararası AraĢtırmalar Ulusal Ve Uluslararası AraĢtırmalar ve Teknik ĠĢbirliği ÇalıĢmaları Uluslararası araģtırma ve teknik iģbirliği çalıģmalarını desteklemek, yurt dıģı üniversite ve bilimsel kuruluģlarla ortak projeler yürütmek, bu kapsamda ülkemize gelecek yabancı araģtırıcıların arazi giderlerini karģılamak ve daire personelinin kurs, kongre, sempozyum, seminer, çalıģtay ve toplantılara katılımını sağlamak üzere oluģturulmuģtur GeliĢmekte Olan Ülkeler, Kafkaslar ve Orta Asya Türk Cumhuriyetleri Jeoloji AraĢtırmaları ve Maden Kaynaklarının Değerlendirilerek ĠĢbirliği Olanaklarının OluĢturulması Genel Müdürlüğümüz geliģmekte olan ülkelerde, çalıģma konuları kapsamında çeģitli ölçekte jeolojik haritaların yapımı, metalik madenler, endüstriyel hammaddeler, enerji hammaddeleri ile ilgili arama ve araģtırma çalıģmaları, fizibilite etütleri, jeofizik çalıģmalar, maden analizleri konularında iģbirliği için projeler hazırlamak üzere ön etüt yapmayı amaçlamaktadır. Genel Müdürlüğümüz görev ve sorumluluk alanına giren konularda geliģmekte olan ülkeler, Kafkasya ve Orta Asya Türk Cumhuriyetleri ile iģbirliği geliģtirilmesine yönelik olarak baģlatılacak proje kapsamında 29 yılında coğrafik, jeolojik, ekonomik vs. konumları değerlendirilerek seçilecek bir ülkede Türk ĠĢbirliği ve Kalkınma Ġdaresi BaĢkanlığının katkıları ile geçici bir ofis açılması düģünülmektedir. 29 yılının ilk altı ayında proje kapsamında herhangi bir harcama yapılmamıģtır II.Uluslararası Karadeniz Bölgesi Jeolojisi Sempozyumu Genel Müdürlüğümüz, TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası ile ortak olarak 1992 yılında çok sayıda yerli ve yabancı katılımcının iģtirak ettiği Karadeniz Bölgesi Jeolojisi Uluslararası Sempozyumunu düzenlemiģtir. Öncelikle Karadeniz'e komģu veya yakın ülkelerde yapılan bilimsel araģtırmaların tartıģıldığı bu platformda; söz konusu ülkelerin jeolojileri, her çeģit yeraltı kaynakları; doğal afetler, kentleģme, mühendislik jeolojisi, çevre sorunları vb. konular gündeme getirilmiģ, karģılıklı bilgi alıģveriģinde bulunulmuģ, ortak projelerin gerçekleģtirilmesine ortam sağlanmıģ, yapılan teknik ve bilimsel amaçlı geziler ve kültürel etkinliklerle de arzulanan hedeflere ulaģılmıģtır. Sonuçta sempozyumun baģarılı geçmesi ve yeni iģbirliği olanaklarına ortam hazırlanması nedeniyle katılımcı ülkelerin istekleri doğrultusunda, söz konusu etkinliğin belirli periyotlarla tekrarlanmasına yönelik ilke kararı alınmıģtır. Ancak bugüne kadar birtakım imkansızlıklar nedeniyle sempozyumun ikincisi gerçekleģtirilememiģtir. Sempozyumun ikincisinin yine aynı kapsamda; TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası ile birlikte 5-9 Ekim 29 tarihleri Genel Müdürlüğümüz Kültür Sitesinde gerçekleģtirilecektir. Sempozyumun ilk duyurusu ve afiģleri basılarak yurt içi ve yurt dıģı dağıtımı yapılmıģtır. 29 yılının ilk altı ayında proje kapsamında herhangi bir harcama yapılmamıģtır. 21

23 Türkiye Ulusal Fotogrametri Ve Uzaktan Algılama Birliği (TUFUAB) V.Teknik Sempozyumu Kurumumuzun komisyon baģkanı olarak temsil edildiği TUFUAB adına bilimsel bir sempozyumun MTA Genel Müdürlüğünde düzenlemesi kararlaģtırılmıģtır. Bu amaç doğrultusunda MTA Genel Müdürlüğü, Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistemleri konularındaki çalıģmaları Harita Genel Komutanlığı ile birlikte 4 6 ġubat 29 tarihleri arasında bilimsel bir sempozyum çerçevesinde organize etmek üzere çalıģmalara baģlamıģtır. Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistemleri konusunda ülkemizde yürütülen çalıģmaların paylaģılması ve duyurulması amacıyla 2 yılda bir, Türkiye Ulusal Fotogrametri ve Uzaktan Algılama Birliği (TUFUAB) çatısı altında sempozyumlar düzenlenmektedir. Sempozyuma, kamu kurumları, üniversite ve özel sektörden uzaktan algılama, coğrafi bilgi sistemleri ve fotogrametri konularında çalıģan araģtırmacılar bildiri, poster ve çağrılı konuģmacı olarak katılması öngörülmektedir. Ulusal bir sempozyum olmasına rağmen konusunda uzman yabancı katılımcılar da bu kapsamında çağrılı konuģmacı olarak davet edilmesi planlanmaktadır. Sempozyumun 4 6 ġubat 29 tarihleri arasında MTA Genel Müdürlüğü salonlarında 5. si gerçekleģtirilmiģtir Istranca Masifinin Tektono-Stratigrafik Özellikleri ve Bulgaristan daki Ġstiflerle Korelasyonu Istranca masifi tarihsel dönemlerden beri maden yatakları kapsaması nedeniyle ilgi çekmiģ ve bu yüzden değiģik amaçlı jeolojik araģtırmalar yapılmıģ ve halen değiģik kurum ve üniversitelerdeki araģtırmacılar tarafından çalıģılmaktadır. Istranca masifinin Türkiye ve Bulgaristan bölümünde oluģturulan stratigrafilere göre yapılan jeolojik haritalar sınır bölgesinde farklılıklar sunmakta, Bulgaristan tarafından gelen detaylı Ģekilde çalıģılan ve detaylı yaģlandırılan birimlerin Türkiye bölümünde karģılıklarının olmadığı görülmektedir. Ancak detaylı olarak yapılacak biyostratigrafi, stratigrafi ve bunun sonucunda yapılacak olan haritalama ile bu sorunlar giderilebilecektir. Projenin ana amacı Bulgaristan bölümünde ayrıntılı olarak ayırtlanan yapısal istiflerin Istranca masifindeki yanal devamlılıklarını tesbit ederek, stratigrafilerini ortaya koymak ve bu birimleri haritalamaktır. Bölgede geniģ yayılımlı olarak bulunan gerek Paleozoyik yaģlı metagranitler, gerek Jura yaģlı metagranitlerin ve gerekse Üst Kretase granitoyidlerinin sokulum yaģları konusundaki görüģ ayrılıklarına son vermeye çalıģılacaktır. Metamorfik temelin stratigrafisinde ve yaģlandırmalardaki farklılıklardan dolayı, bu temel kayalarının stratigrafileri ayrıntılı çalıģılarak yeni gözlemler ıģığında değerlendirilecektir. 29 yılında baģlanılan proje kapsamında, Istranca masifinin Türkiye bölümündeki istifleri ile Bulgaristan bölümü korele edilecektir. Bu kapsamda Bulgar tarafı uzman danıģmanlar ile masifin Bulgaristan tarafı ve Türkiye tarafı beraber gezilerek ve çalıģılarak fasiyesler tanınacak/tanımlanacak ve buna göre sınır korelasyonu sağlanabilecektir. Bölgeden; jeokronolojik yaģ amaçlı örnekler alınacak, yapılabilecek jeokimyasal çalıģmalarla da magmatik kayaçların petrolojik özellikleri hakkında da bilgiler ortaya konulmaya çalıģılacaktır. 22

24 29 yılı ilk altı ayında proje kapsamında; 26 km 2 (%54,17) Uzaktan Algılama çalıģması ve 17 km 2 (%19,54) Jeolojik Detay Etüt çalıģması gerçekleģtirilmiģtir. 5 4 %54, %19,54 1 HEDEFLENEN JD (km2) GERÇEKLEġEN Kuzey Anadolu Fay Sisteminin Orta ve Doğu Bölümünün Paleosismolojisi (Japonya Ortak Proje) Proje MTA Genel Müdürlüğü ile Japonya Jeolojik AraĢtırma Kurumu Aktif Fay AraĢtırma Merkezi/ AFR AIST arasında imzalanan protokol kapsamında uluslararası ortak araģtırmadır. Projenin amacı; Kuzey Anadolu Fay Sistemi nin Orta ve Doğu bölümünde 1/25. ölçeğinde aktif fay haritalaması yaparak son yüzyıldaki deprem kırıklarının detay geometrik özelliklerinin ortaya çıkarılması, fayın segment yapısının ortaya konulması, yapılacak olan palaeosismolojik hendek kazıları ile fayın yakın jeolojik geçmiģteki deprem davranıģlarının araģtırılarak gelecekteki depremlerin yeri ve büyüklüğü için jeolojik veri toplamak ve iki kurum arasında önceki yıllarda yapılan ortak araģtırma sonuçlarıyla birlikte Kuzey Anadolu Fay Sisteminin geneline iliģkin deprem davranıģlarını araģtırmaktır. AraĢtırma kapsamında yapılacak çalıģmalar Detay aktif fay haritalaması, Paleosismolojik araģtırmalar olmak üzere esas olarak iki temel konuyu kapsamaktadır. 29 yılı ilk altı ayında proje kapsamında; 15 km (%1) Deprem Kırığı Haritalaması gerçekleģtirilmiģtir. 23

25 % DHK (km) HEDEFLENEN 15 GERÇEKLEġEN ÜCRETLĠ ĠġLER 3.1. Mağara Ön Etütleri Türkiye de bulunan mağaraların Resmi kurumlar ve Ģahıslar tarafından talep edilen mağara etütleri ücretli olarak bu proje kapsamında yürütülmektedir. Mersin Ġl Kültür ve Turizm Müdürlüğü nün talebi üzerine Bozyazıda 1 adet mağarada ayrıntılı etüt çalıģmaları yapılmıģtır. 4. DĠĞER FAALĠYETLER Maden Etüt ve Arama Dairesinin 9 projesine, Enerji Hammadde Etüt ve Arama Dairesinin 1 projesine ve Tabiat Tarihi Müze Müdürlüğünün 3 projesine, arazi çalıģmalarında 7 deneyimli eleman desteği ile katkıda bulunulmuģtur. CBS biriminde 1/1. ölçekli jeoloji haritalarının sayısallaģma iģlemlerine devam edilmiģtir. Dairemiz personelinin çeģitli bilimsel toplantılara (kongre, sempozyum ve seminerlere) katılımı sağlanmıģ, çeģitli kurum ve kuruluģlar tarafından düzenlenen toplantılara katılınarak görüģ bildirilmiģtir. Kültür Bakanlığı, Valilikler, Belediyeler vb. kurum ile muhtelif özel Ģirketlere harita ve jeolojik bilgi talepleri ile e-bilgi Edinme taleplerinin teminine yönelik yazıģmalar yapılmıģtır. 12 adet rapor yazılarak Bilimsel Dokümantasyon ve Tanıtma Dairesi BaĢkanlığı Derleme Servisine intikal ettirilmiģtir. Bu raporlar: 1194, 1198, 1199, 1111, 11116, 11144, 11148, 1115, 11157, 11163, 11164, derleme numarası ile arģive alınmıģtır. Harita Genel Komutanlığı için mağara envanteri çalıģması tamamlanmıģtır. Enerji Hammadde Etüt ve Arama Dairesi BaĢkanlığı nca istenen 81 vilayete ait linyit haritalarıyla ilgili çıktılar alınmıģ ve teslim edilmiģtir. Ayrıca daire 24

26 baģkanlıklarına ve bölgelere 362 adet 1/1. ölçekli, 665 adet 1/25. ölçekli, 16 adet 1/5. ölçekli sayısal ve kâğıt çıktı Ģeklinde jeoloji haritaları temin edilmiģtir. Paleontoloji Birimi çalıģmaları kapsamında, 83 adet rapor yazılmıģ bu raporlarda 1493 adet örneğin paleontolojik tayini yapılmıģtır adet örnek yıkanarak, 255 adet örnek nannoplankton tanımlama için hazırlanmıģtır adet ince kesit yapımı gerçekleģtirilmiģtir. Dairemizde tarihi itibarıyla; kurum, özel Ģirket ve Ģahıslara, madencilik, ulaģım, enerji, inģaat, çevre, bilimsel amaçlı konuları içeren 237 harita talebi baģvurusu, 1128 adet renkli kağıt çıktı ve 249 adet sayısal (CD) Ģeklinde karģılanmıģtır Ocak 29 tarihleri arasında, 28 yılı içerisinde Dairemiz koordinatörlüğünde gerçekleģtirilen projelerle ilgili seminerler düzenlenmiģ ve Genel Müdürlüğümüz çalıģanlarına aktarılmıģtır. Meslek Ġçi Eğitim kapsamında; 1 ġubat 29 tarihinde KTÜ Jeoloji Mühendisliği Bölümünden Dr. Ġbrahim UYSAL Üst Manto peridotileri ve bunlara bağlı geliģen kromit ve platin grubu element zenginleģmeleri konulu sunum Genel Müdürlüğümüz bazında katılımla gerçekleģtirilmiģtir. Jeoloji Etütleri Dairesi çalıģanlarına ġubat 29 tarihinde iki hafta süresince Coğrafi Bilgi Sistemleri (ArcGIS) kursu verilmiģtir. Heyelan Haritası çalıģmaları kapsamında 1/5. ölçekli haritaların sayısallaģtırılması, bunlara ait 5 adet açıklama kitabının hazırlanması ve rapor yazımı devam etmektedir. Uzaktan algılama Koordinatörlüğü, özgün projelerinin dıģında Jeoloji, Maden Etüt, Enerji ve MAT Dairelerinin gerçekleģtirdiği toplam 2 projeye destek sağlamaktadır. Harita arģiv biriminde; 717 adet 1/25. ölçekli, 396 adet 1/1. ölçekli toplam 7413 adet jeoloji haritası arģivde mevcut olup; 246 adet jeoloji haritası senet karģılığı daire çalıģanlarına verilmiģtir. 954 adet jeoloji haritası da daire çalıģanları tarafından arģive iade edilmiģtir adet 1/25. ölçekli ve 1/1. ölçekli 752 adet toplam 8191 adet topoğrafya haritası arģivde mevcut olup 214 adet topoğrafik harita daire çalıģanları tarafından iade edilmiģtir. 29 yılı ilk altı ayı içerisinde Harita ArĢivinde; senet karģılığı verilen jeolojisi iģlenmiģ haritalar 12 adet olup, iade edilen jeolojisi iģlenmiģ haritalar ise 954 adettir. Senedi yapılan topografik haritalar 8191 adet olup, iade edilen topografik haritalar ise 214 adettir. Genel Müdürlüğümüz merkezi ile 4 Bölge Müdürlüğünde bulunan Harita ArĢivlerinde harita sayımları gerçekleģtirilmiģtir. 25

27 CİNS KODU BİRİMİ ÖNERİLEN GERÇEKLEŞEN YÜZDE Performans Sonuçları Tablosu CİNSİ Jeolojik Etüt JD km ,5 % 31,66 Prospeksiyon P km % 36,45 Revizyon RVZ km % 4,56 Kompilasyon JDK km % 29,82 Uzaktan Algılama UA km % 65,28 Jeofizik Etüt JFNK Nokta 15 6 % 4, Yarma Y m Mağara Etüdü MAG Adet 4 2 % 5, Deprem Kırığı Haritası DKH km % 1, Haritalama JH km Yarmada Jeolojik Etüt YJD m Topoğrafik Etüt T4 m Topoğrafik Etüt T3 adet 15 6 % 4, Harita Basım HRB Adet Jeolojik Harita Hazırlama HRH Adet Açıklama Kitapçığı AÇK Adet Harita Sayısallaştırma HRS Pafta Jeomorfolojik Etüt JM km % 4, Karstik Yüzeyde Etüt KYE km % 45, Hidrojeolojik Etüt HJD km % 4, Mühendislik Jeolojisi MJE km % 85, 29 yılında yapılan iģ performansını gösterir tablo Jeoloji Etütleri Dairesinin 29 yılında yapılan çalıģmalara iliģkin özet bilgiler yukarıda sunulmuģtur. Performans Sonuçlarının Değerlendirilmesi Jeoloji Etütleri Dairesi 29 yılının ilk altı aylık dönemi içinde makine ve teçhizat alımları yanı sıra, yıl içinde uygulanması planlanan 34 adet araģtırma projesinden 25 adedinde faaliyette bulunulmuģ olup, diğerlerinin faaliyetleri 29 yılının ikinci altı aylık diliminde gerçekleģecektir. Faaliyet raporu 29 yılının ilk altı aylık dönemini kapsamasına karģın, projeler arazi faaliyetlerine Mayıs ayı ve Haziran ayı dönemlerinde baģlamıģlardır. Bu nedenle projelerin büro çalıģmaları daha ağırlıklı olup, ödeneklerindeki asıl harcamalar arazi ve laboratuar çalıģmalarının ağırlık kazandığı yılın ikinci yarısında gerçekleģecektir. 26

28 Deprem Kırığı Haritası (DHK) Kilometre (km) Jeolojik Det. Komp. (JDK) Karstik Yüzeyde Etüt (KYE) Jeomorfoloj ik Etüt (JM) Mühendislik Jeo. Etüdü (MJE) Kilometrekare (km2) Jeolojik Detay (JD) Revizyon (RVZ) Hidrojeolojik Etüt (HJD) Kilometrekare (km2) 2. Toplam Önerilen Gerçekleştirilen Yüzdesi % 31,66 % 4,56 % 4, % 4, % 85, % 29,82 % 45, % 1,

29 Adet Adet Prospeksiyon (P) Uzaktan Algılama (UA) Kilometrekare (km2) Toplam Önerilen Gerçekleştirilen Yüzdesi % 36,45 % 65, % 4, 2 % 5, 3 1 Topografik Etüt (T3) ĠĢ performansını gösterir grafik Mağara Etüdü 28