S at fl ve kâr art rmak, dünya pazarlar ndan pay almak, sat flta iç pazara

Transkript

1 mali ÇÖZÜM 159 KONS NYE HRACAT filemler VE KDV KARfiISINDAK DURUMU Nilüfer Altundal B YAN* I. G R fi S at fl ve kâr art rmak, dünya pazarlar ndan pay almak, sat flta iç pazara olan ba ml l azaltmak, pazar dalgalanmalar n dengede tutmak, rekabet gücünü art rmak, istihdam yaratmak vb. amaçlarla ihracat yapmak, bir iflletmenin büyümesi ve rekabet gücünü art rmas bak m ndan önem arz etmektedir. Bir ülkenin ödemeler dengesi bak m ndan da son derece önemli olan ihracat çeflitli flekillerde kendisi gösterebilmektedir. Bedelsiz, kayda ba l, kredili, transit vb. pek çok türde gerçeklefltirilen ihracat flekillerinden biri de konsinye ihracat fleklidir. Konsinye sat fllar hracat Yönetmeli i, Katma De er Vergisi ve Gelir Vergisi Kanunlar nda yap lan düzenlemeler ve esas itibariyle Borçlar Kanununda yer alan komisyoncu vas tas yla yap lan sat fllara iliflkin hükümlere dayanmaktad r. Bu yaz m zda konsinye ihracat flekli ele al nacak ve yürürlükteki son hali ile ortaya konularak aç klanmaya çal fl lacakt r. II. HRACAT YÖNETMEL NE GÖRE KONS NYE HRACAT filemler Özelli i olan ihracat flekilleri aras nda yer alan konsinye ihracat, kesin sat fl daha sonra yap lmak üzere d fl al c lara, komisyonculara, ihracatç n n yurt d - fl ndaki flube veya temsilciliklerine mal gönderilmesini ifade etmektedir. hracat Yönetmeli inin( tarihli ve say l Resmi Gazete) 10. * D fl Ticaret Uzman

2 160 mali ÇÖZÜM maddesinde konsinye ihracat taleplerinin ilgili ihracatç birli ine yap laca-, madde ve/veya ülke politikas aç - s ndan Müsteflarl kça getirilebilecek düzenlemeler kapsam ndaki mallarla ilgili konsinye ihraç taleplerinin ise Müsteflarl n görüflü al nd ktan sonra ilgili ihracatç birliklerince sonuçland r laca belirtilmifltir. Madde ve/veya ülke politikas aç s ndan Müsteflarl k ça getirilebilecek düzenlemeler kapsam ndaki mallar ilgili konsinye ihraç talepleri Müsteflarl n görüflü al nd ktan sonra, bunun d fl nda kalan mallara iliflkin talepler ise do rudan ihracatç birliklerince sonuçland r l r. Konsinye ihracat talepleri ilgili ihracatç birliklerine yap l r. Konsinye ihracata izin verilmesi halinde ihracatç birliklerince gümrük beyannamesi üzerine konsinye ihracat meflruhat düflülerek onaylan r. Konsinye ihracat meflruhat düflülerek onaylanan gümrük beyannamelerinin 90 (doksan) gün içinde gümrük idarelerine verilmesi gerekmektedir. hracatç Birlikleri Genel Sekreterli ince konsinye ihracat meflruhat düflülerek onaylanm fl gümrük beyannamelerinin otuz gün içinde gümrük idarelerine sunulmas gerekir. hracatç lar, konsinye olarak gönderilen mallar n kesin sat fl n n yap lmas ndan sonraki otuz gün içinde durumu, kendileri taraf ndan düzenlenmifl kesin sat fl faturas veya örne i ve gerekli di er belgeler ile birlikte izni veren hracatç Birlikleri Genel Sekreterli ine ve arac bankaya bildirir. hracatç Birlikleri Genel Sekreterli i, verdikleri konsinye ihraç izinlerine ait bilgileri, mal n kesin sat fl n n kendilerine bildirilmesinden itibaren befl gün içinde arac bankaya bildirir. hracatç lar, konsinye olarak gönderilen mallar n kesin sat fl n n yap lmas - n müteakip 30 (otuz) gün içinde konsinye olarak sat fl gerçekleflen mallar n; - Miktar n ve sat fl bedeli ile tutar n, - Ambalaj malzemesi dahil, depolama, sat fl, bak m ve di er masraflar n, - Varsa fire miktar n ve sat fl komisyon tutar n da belirtilecek flekilde düzenlenen kesin sat fl faturas ve döviz al m belgelerini beyannamede gösterilen arac l k edecek bankaya veya finans kurulufluna ve de ihracatç birliklerine ibraz ederek gerçekleflen ifllemlerin sonucunu bildirmek zorundad rlar(mali mevzuat platform, 2005, 28). Süresi içinde sat fl yap lan mallar n kambiyo mevzuat na göre bedellerinin, sat lamamas halinde ise mallar n gümrük mevzuat çerçevesinde yurda getirilmesi gerekmektedir(ak fl k, 1999, 219). Konsinye olarak gönderilen mal n ihraç tarihinden itibaren bir y l içinde kesin sat fl n n yap lmas gerekir. Bu

3 mali ÇÖZÜM 161 süre, hakl ve zorunlu nedenlere istinaden müracaat edilmesi hâlinde, izni veren hracatç Birlikleri Genel Sekreterli ince iki y l daha uzat labilir(ba r aç k, 2007, 172). Süresi içinde sat fl yap lan mal n bedelinin kambiyo mevzuat, sat lamamas hâlinde ise mal n gümrük mevzuat çerçevesinde yurda getirilmesi gerekir(apak, 2004). Öte yandan, Türk Paras n n K ymetini Koruma Hakk nda 32 say l Karar da De ifliklik Yap lmas na Dair 2008/13186 say l Bakanlar Kurulu Karar ( tarih ve say l Resmi Gazete) ile ihracat bedellerinin yurda getirilmesine iliflkin usul ve esaslarda de ifliklikler yap lm flt r. Yap lan en önemli de ifliklik ise, ticari amaçlarla ihraç edilen mallar n bedelinin tarihinden itibaren ihracatç lar taraf ndan tasarrufunun serbest b rak lmas d r. Di er bir ifade ile ihracat bedellerinin yurda getirilme zorunlulu unun kald r lmas d r. Konsinye ihracat mal bedelini getirme süresini uzatma olana sa lad ndan ötürü, çoklukla Türkiye deki firmalar n yurtd fl ndaki flubeler ya da kendi ba ms z yurtd fl birimlerine yapt ihracatlarda kullan lmaktad r. Ayr ca uygulamada konsinye ihracat n, teslim flekli DDU (Gümrük Resmi Ödenmeksizin Teslim - Delivered Duty Unpaid) olarak tercih edilmektedir. Konsinye ihracat konusu eflyan n kesin sat fl esnas ndaki fiyat n n ne olaca önceden belli olmad ndan, bir anlamda birçok masraf n yer alabilece i havuz DDU ile uyuflmaktad r. III. KDV KANUNU AÇISINDAN KONS NYE HRACAT filemler Katma De er Vergisi Kanununun 10/d maddesinde, konsinyasyon suretiyle yap lan sat fllarda vergiyi do uran olay n mal n al c ya teslim edildi- i tarihte meydana gelece i belirtilmifl, kanunun 12. maddesinde ise, bir teslimin ihracat say labilmesi için a) Teslimin yurtd fl ndaki bir müflteriye veya bir serbest bölgedeki al c ya ya da yetkili gümrük antreposu iflleticisine yap lmas b) Teslim konusu mal n Türkiye Cumhuriyeti gümrük hatt ndan geçerek bir d fl ülkeye veya bir serbest bölgeye vas l olmas ya da yurtd fl ndaki müflteriye gönderilmek üzere yetkili gümrük antreposuna konulmas, koflullar n n bir arada bulunmas gerekti ine hükmolunmufltur. Bu iki madde birlikte de erlendirildi- inde, konsinye ihracatta Katma De- er Vergisi ihracat istisnas n n mal n kesin al c s n n belirlenip, bu al c ad - na kesin sat fl faturas n n düzenlendi i tarihte uygulanaca sonucuna var lacakt r. Zira kanunun 10/d maddesinde aç k bir flekilde konsinyasyon suretiyle yap lan sat fllarda vergiyi do uran

4 162 mali ÇÖZÜM olay n, mal n al c ya teslim edildi i tarihte meydana gelece i belirtilmifltir. Esasen, Katma De er Vergisi Kanununun 1. ve 2. maddelerinin yorumundan da bu sonuç ç kmaktad r; Kanunun 1/1 maddesinde ticari, s nai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yap lan teslim ve hizmetlerin Katma De er Vergisine tabi olaca na hükmolunmufltur. 2. maddede ise, teslimin, bir mal üzerindeki tasarruf hakk n n malik veya onun ad na hareket edenlerce, al c ya veya ad na hareket edenlere devredilmesi olarak tan mlanm flt r. Buna göre, mal n konsinyatöre gönderilmesi mülkiyet, yani tasarruf hakk n n devredilmesi sonucunu do urmayaca ndan teslim olarak nitelendirilemez. Mal n konsinyatöre gönderilmesi ile mülkiyet devri gerçekleflmemekte, sadece zilyetli i konsinyatöre geçmektedir. fiu halde, teslim (mülkiyet devri) gerçekleflmeden vergi do mayaca ndan, henüz do mam fl bir vergi ile ilgili istisnadan da söz edilemeyecektir. Maliye Bakanl n n Katma De er Vergisi Kanununun 12. maddesi ile ilgili olarak yay nlad özelgede( tarih ve say l Maliye Bakanl Özelgesi), konsinye ihracat ifllemlerinde mal n ihraç edildi i s rada kesin al c ve mal n sat l p sat lmayaca belli olmad ndan, Katma De er Vergisi ihracat istisnas - n n kesin al c n n belirlenip, bu al c ad na faturan n düzenlendi i tarihte uygulanmas gerekti i yönünde karar verilmifltir. Bundan dolay, ihracatç - n n/sat c n n Katma De er Vergisi beyan nda gecikmeye düflmemesi ve zaman nda ihracat istisnas ndan yararlanabilmesi için, konsinyatörün sat fl zaman geçirmeksizin ihracatç ya bildirmesi gerekmektedir. hracatç, sat fl ile ilgili olarak düzenleyece i kesin faturada, mal n konsinyatöre gönderilmesi aflamas nda düzenledi i geçici faturaya at fta bulunacakt r(ak fl k, 1999). Dolay s yla konsinye ihracat d fl ndaki ihraç türlerinde, ihracat teslimi, mal n gümrük bölgesinden ç kt tarihte gerçekleflmifl say lacakt r. Konsinye ihracat ve uluslar aras fuarlara mal gönderme gibi, kesin sat fla dayanmayan ihracatlarda ise ihraç tesliminin gerçekleflti i tarih, kesin al c - n n belirlenip faturan n kesildi i tarihtir (Maç, 2008, 6). III. SONUÇ Konsinye ihracat kapsam ndaki sat fllar n di er sat fllardan fark, sat fl ifllemine bir konsinyatörün arac l k etmesidir. Bu tür sat fllarda sat c ve al c karfl karfl ya gelmemekte, sat fl sat c - n n vekili olan, bir baflka deyimle onun ad na hareket eden konsinyatör taraf ndan gerçeklefltirilmektedir. KDV aç s ndan konsinye ihracat kap-

5 mali ÇÖZÜM 163 sam nda yap lan teslimlerde vergiyi do uran olay kesin al c n n belirlenip faturan n düzenlendi i tarih olarak dikkate al nmas mevcut düzenlemeler aç s ndan uygun görünmektedir. KAYNAKÇA tarihli ve say l Resmi Gazete tarih ve say l Resmi Gazete tarih ve say l Maliye Bakanl Özelgesi Ak fl k, Orhan (1999). Konsinye hracat fllemleri ve Muhasebelefltirilmesi, Vergi Dünyas, 219 (1999) Apak, Talha(2004) Niçin hracat - hracat Esaslar - fiekilleri ve Özellik Arz Eden Hususlar, E-Yaklafl m, 17, (2004). Ba r aç k, Atilla (2007). Etkin hracat Yönetimi, 2.bs. Ankara: Yaklafl m Yay nc l k Maç, Mehmet. KDV Uygulamas (E-Kitap), s.6, kdv/kdv11.pdf, (Eriflim: ) Mali Mevzuat Platform(15 Mart 2005) stanbul: YMMMO

6 164