Son Tan klar yla Dumlup nar

Transkript

1 60 y l önce Çanakkale de yaflanan trajik kaza Son Tan klar yla Dumlup nar 953 y l n n 3 Nisan n 4 üne ba layan hafif sisli bir geceydi. Ege de kat ld NATO tatbikat ndan dönen Dumlup nar denizalt s ile stanbul dan gelen sveç band ral kuru yük gemisi Naboland n kara yazg lar yd o gece yaflanacaklar. Dumlup nar, Çanakkale Bo az ndan geçerek Gölcük teki üssüne do ru yüzeyden seyrediyordu. Naboland ise Yazan: SAVAfi KARAKAfi Dumlup nar Facias n n üzerinden 60 koca y l geçti. Tan klar n say s azald, olay n ac s hafifledi. Karanl k s r perdesinin kalkt n söylemek için ise henüz erken. Yunanistan a gitmek üzere Bo az a giriyordu. ki geminin kaderi Nara Burnu mevkiinde kesifliyordu. Her iki gemi birbirlerinin seyir fenerlerini gördüler. Fakat Bo az n en keskin dönemecinde karfl karfl ya geldiler ve duyulan tek ses Dumlup nar n müsademe (çarp flma) alarm yd. Ard ndan da k y larda yank lanan korkunç bir gürültü! 35

2 BD N SAN 2013 Çanakkale de Dumlup nar denizalt s ile yolu kesiflen gemi: Naboland Gece saat 02:15 te Naboland, Dumlup nar n sancak bafl omuzlu una çarpt, sonra yaslad, ezdi ve üzerinden geçti. Çarp flman n etkisiyle, Dumlup nar n 36 köprü üstünde bulunan seyir personeli denize savruldu. Aç - lan yaradan bafl torpido dairesine dolan sular, 95 metrelik denizalt y bafl üstüne dikti. K sa bir süre pervaneleri havada göründü ve ard ndan Çanakkale Bo az denizalt y yuttu. Deniz yüzeyinde kesif bir motorin tabakas ve Naboland dan at lan fl kl can simitleri kalm flt. Çarp flma s ras nda güvertede bulunan 8 denizciden, 2 gözcü er Naboland n pervanesine kap larak, 1 astsubay ise bo ularak flehit oldular. Sadece 5 kifli kurtar labildi. 86 mürettebat n geri kalan ise, Dumlup nar la 90 metre derinli e gömülmüfltü. 86 kiflilik mürettebattan yüzeyde 5 denizci sa kalm flt. 90 metre derinli e gömülen denizalt daysa 78 denizci vard. Hayatta kalanlar "o gece"yi anlat - yor... Bugün faciadan sa kurtulan befl kifliden sadece ikisi hayatta. Dumlup nar' n Seyir Astsubaylar Hüseyin nkaya ve Hüseyin Ak fl. Son tan klar; Dumlup nar' n Naboland' la çarp flma an n, bat fl n, nas l kurtulduklar n ve sonras nda yaflananlar art k saklam yorlar. Kazan n en trajik k sm sabah n ilk fl klar yla yaflanmaya baflland. Denizalt n n içinde sa kalan 22 kifli k ç torpido dairesine s nm fl, kurtar lmay bekliyordu. Deniz yüzeyine b rakt klar denizalt batt flamand ras ile hem yerlerini belli ediyor, hem de yüzeydekilerle haberleflebiliyorlard. Afla dan gelen son sesler... "Alo, afla dan, alo Dumlu..." "Evet Dumlu." "Ben Üste men Suad." "Evet efendim ben Selami"

3 "Selami nas ls n z, biz geldik, flimdi bana durumu anlat." "Efendim dizellerden yara ald k, manevra dairesinde yang n ç kt, bataryay s f ra alarak k ç torpido dairesine geçtik, flimdi manevra dairesi su ile dolu." "Kaç kiflisiniz orada?" "22 kifliyiz." "Di er dairelerle irtibat n z var m?" "Yar m saat evvel k ç batarya dairesi ile konufltum, flimdi cevap vermiyorlar. "Merak etmeyin 'Kurtaran' geldi biz buraday z. "Efendim manometre 267 kadem gösteriyor do ru mu?.." "Selami Kurtaran geldi flimdi kurtarma ifline bafllan yor, ben biraz sonra yine gelirim. "Peki efendim..." Zamana karfl bir yar fl bafllam flt. Denizalt n n içerisindeki oksijen tükenmeden Kurtaran gemisi kaza mahaline yetiflmeli ve denizalt lar yla diri diri sulara gömülen kazazedeleri çan vas - tas yla kurtarmal yd. Bu s rada denizalt dakilerle tekrar görüflülüyor ve onlara moral verilmeye çal fl l yordu. "Alo Dumlu Selami." "Evet Dumlu." BD N SAN 2013 "Selami nas ls n z?" "Efendim hava biraz fenalaflt." "Morallerinizi bozmay n o hava size daha iki gün yeter, sen çocuklar yat r sigara içmeyin." "Yok efendim hepsi yat yor sigara da içmiyoruz fl k da yok karanl ktay z." " htiyaç lambalar n kullanmay n ileride laz m olacak." "Kullanm yoruz zaten birinin fl çok zay flad." natla akan sular kazand! Dumlup nar'la tek ba lant olan batt flamand ras denizalt ya sadece bir telefon kablosuyla ba l yd. Kazadan 10 saat 25 dakika sonra Kurtaran gemisi Nara ya ulaflt ve denizalt nda esir 22 denizciyi kurtarmak için çal flmalara baflland. Ancak daha ilk manevrada denizalt batt flamand ras n n kablosu yanl fll kla kopar ld ve Dum- Batan Dumlup nar ve yard ma gelen Kurtaran gemisinin durumunu gösteren kroki 37

4 Kazada hayat n kaybeden subay ve astsubaylar lup nar n yatt yerin iflareti kaybedilmifl oldu. Afla dakilerle irtibat da böylece kesildi. Denizcileri kurtarma flans vard! Arama, taramalar neticesinde, kazadan ancak 25 saat 15 dakika sonra Kurtaran Dumlup nar üzerinde tespit edildi. Dumlup nar da çan k lavuz teli yoktu. Bu nedenle de dalg çlar çan k lavuz telini denizalt ya takmaya çal fl yorlard. K lavuz telini ba layabilseler, kurtarma çan n afla ya indireceklerdi. Fakat fliddetli ak nt suya giren dalg çlar birer yaprak gibi savuruyordu. Dumlup nar' n flamand ras kopmasayd, dalg çlar buna tutunarak afla- ya inecek ve Kurtaran gemisindeki çan telini denizalt n n kurtarma kapa- na takabilecekti. 38 Bunun için 11 deneme yap ld Bütün gayretler sonuçsuz kald Radyo ve gazeteler vas tas yla facia haberleri k sa zamanda tüm yurtta duyuldu. Milli Savunma Bakanl 'n n yay nlad 7. ve son tebli ise tüm ümitleri tüketti: E er Dumlup nar' n flamand ras kopmasayd, dalg çlar buna tutunarak afla ya inecek ve Kurtaran gemisindeki çan telini denizalt n n kurtarma kapa na takabilecekti. "Çanakkale'de Nara önünde batan Dumlup nar denizalt gemisinde kalm fl olan personelin kurtar lmas ndan tamamen ümit kesilmifltir.'' Denizciler denize aittir. Dumlup nar da ölüme yatan hem Ast-

5 Bana döndü ve 'Gitmem gerek. Bir gün anlayacaks n. Vazife çok kutsald r ve ben bir askerim gitmem gerek.' dedi. BD N SAN 2013 gün anlayacaks n. Vazife çok kutsald r ve ben bir askerim gitmem gerek.' dedi. Gidifl o gidifl..." subay Selami Özben, hem de Komodor Albay Hakk Burak ölümü denizde bulacaklar ndan çok emindirler. Selami yazd fliirlerde son nefesini verirken söyleyece i sözlerle tarihe geçece inden bahseder, Hakk Burak mezar yeri istemez nas l olsa mezar - m z deniz olacakt r der. Astsubay Sait Y ld r m ise ne olmak istiyorsun dendi i zaman flehit demifltir. "Baba ne olur gitme " Berke nel-fiehit Astsubay Sait Y ld - r m' n k z : "O gün okula gidecektim. Tam ç kaca m s rada geriye döndüm ve kofla kofla babam n yan na gelip sar ld m. 'Babac m nolur gitme. Ben senin gitmeni istemiyorum.' dedim. Bana döndü ve 'Gitmem gerek. Bir Kara k z... O zaten yaral yd! 23 Nisan 1944 tarihinde, Groton - Connecticut Electric Boat tezgahlar ndan denize indirilen USS BLOWER denizalt s seyir tecrübelerini tamamlar. Blower, ilk cephe görevini almak için Florida dan Panama ya seyrederken bir Amerikan devriye botuyla çarp fl r. Sancak bafl omuzluktan a r bir yara alan denizalt Pasifik teki ilk görevi yerine, Key West'teki havuza gider ve 8 gün tamir görür. Son yaran n yeri ilk yaras yla ayn. DUMLUPINAR ismiyle Türk donanmas nda görev yapan ayn denizalt 4 Nisan 1953 tarihinde Çanakkale Nara burnu önlerinde sveç band ral Naboland gemisiyle yine ayn yerden çarp flm fl ve 1-2 dakika içerisinde batm flt r. Bu ac olayda unutulmak istenen hâlâ pek çok fley var. Gemi komutan Yüzbafl Sabri Çelebio lu ve o anda 39

6 BD N SAN 2013 nöbetçi vardiya subay olan Üste men Hasan Yumuk z t emirler vermifllerdir. Emirler tek bafllar na uygulansa bu kaza olmayacakt fakat köprü üstünde bir komuta çat flmas yaflan p, iki z t emir pefl pefle uygulan nca, denizalt göz göre karfl dan gelen Naboland'in alt na girmifltir. 953 y l nda askerliklerini Genel Kurmay bas n bürosunda yapmakta olan iki gazeteci Erol Simavi ve Orhan Birgit faciay yerinde izlemek için Çanakkale ye gelir. Saatler geçmifl ancak kurtarma çal flmalar henüz bir umut fl do urmam flt r. fiimdi telefon ahizesinden sadece dua ve inilti sesleri duyulmaktad r. Bu sesler de kurtarma çal flmalar nda telefon kablosuyla ba l olan flamand ran n kopar lmas sonucu kesilecektir. flte bu durumda Orhan Birgit Astsubay Selami nin son sözleri Vatan Sa olsun oldu diye yazacakt r ve bu tüm gazetelerde manflet olacakt r. Yaratt efsaneyi kendi elleriyle y kmak ad na, Birgit bu habere yalan katt n 45 y l sonra itiraf etmifltir. Oysa Birgit olay n en s cak saatlerinde Dumlup nar la ilk konuflmalar yapan 10 numaral Gümrük motorunun çarkç bafl s Selim Yoludüz ün aktard konuflmalar manflete tafl m flt r. Selim Yoludüz flamand ran n telefonunu ilk eline alan ve Dumup nar la ilk temas kuran kiflidir. Yan nda da Çanakkale Bo az Komutan Albay Zeki Adar vard r. Kaderleri ayn olan üç adafl denizalt... Ne gariptir ki bugüne kadar Türk Deniz Kuvvetleri'ne al nan denizalt lardan üçünün kaderleri ayn oldu. Farkl y llarda, farkl modellerde, farkl tersanelerde infla edilmifl olsalar da, onlar benzer k lan özellikleri, kötü kaderleri ve adlar n n Dumlup nar olmas yd... Birinci Dumlup nar talyan yap m denizalt Türk Deniz Kuvvetlerine 1931 y l nda kat ld. Karadeniz deki bir tatbikattan dönerken dümeni ar zaland, Haydarpafla da bir gaz tankeri ile çarp flt. Kazada can kayb yaflanmad ancak denizalt 1949 y l nda hizmet d fl kald. kinci Dumlup nar 1944 y l nda denize indirildikten sonra Amerikan Deniz Kuvvetlerinde U.S.S. Blower ad yla görev yapm flt. lk cep- Birinci Dumlup nar 40

7 BD N SAN 2013 filomuza kat ld ve Nara da 81 denizcimizin mezar oldu. kinci Dumlup nar Üçüncü Dumlup nar he görevine giderken yaflad kazayla ünlenmiflti y l nda denizalt Üçüncü Dumlup - nar USS Caiman denizalt s da t pk di er iki denizalt gibi, Türk Deniz Kuvvetlerin de hizmete 1972 y l nda Dumlup nar ad yla girdi. Filodaki 4. y l ndan sonra, 1 Eylül 1976'da Çanakkale Bo az 'nda Sovyet band - ral S zik Vavilov gemisi ile çarp flt. Denizalt mucize eseri batmaktan kurtuldu, ancak daha sonra tersanede tamirdeyken yand. Dumlup nar adl adafl denizalt lar n n yaflad klar ndan sonra Türk Deniz Kuvvetleri bir daha hiç bir gemisine Dumlup nar ad n koymad. Band rma Vapuru Kurtulufl Savafl tarihinde Band rma Vapuru' nun kuflkusu ayr bir yeri vard r. Büyük önder Atatürk 16 May s 1919 günü Galata R ht m ndan bir motorla ayr larak K z Kulesi aç nda bekleyen Band rma Vapuru'na geçmifl ve 9. ordu karargah mensuplar yla istanbul'dan ayr lm flt r. Atatürk Band rma Vapuru'nun K z Kulesi aç klar nda aranmas na takiben düflman z rhl lar aras ndan geçerek güvertekilere flunlar söylemifltir: "Bunlar iflte böyle yaln z demire çeli e, silah kuvvetine dayan rlar. Bildikleri fley yaln z madde. Bunlar hürriyet u runa ölmeye karar verenlerin kuvvetini anlayamazlar. Biz, Anadolu'ya ne silah, ne cephane götürüyoruz; biz ideal ve iman götürüyoruz." 41