YURTDIfiINDAN SA LANAN H ZMETLER N VERG MEVZUATI KARfiISINDAK DURUMU

Transkript

1 YURTDIfiINDAN SA LANAN H ZMETLER N VERG MEVZUATI KARfiISINDAK DURUMU Yücel BERKPINAR* 1.G R fi Globalleflen dünyada teknolojik geliflmelerin de etkisiyle s n rlar daralmakta ülkeler birbirlerine daha da yak nlaflmaktad r. Bu yak nlaflma her alanda oldu u gibi ticarette de gerçekleflmektedir. Günümüzde internet sayesinde dünyan n her yerinden tek tufl ile hem h zl hem de ekonomik bir flekilde çeflitli mal ve hizmetler al nabilmektedir. Yurt d fl ndan sat n al nan mallar gümrük rejimine tabi olmakta birlikte ayn zamanda KDV nin konusuna da girmektedir. thal edilen mallar için Gümrük Saymanl klar na ödenen KDV ler, ait oldu u döneme iliflkin verilen Katma De er Vergisi Beyannamesinde indirim konusu yap labilmektedir. ( ndirim hakk olanlar taraf ndan) Yurt d fl ndan sat n al nan hizmetler ise herhangi bir gümrük rejimine tabi tutulmamaktad r. Hizmet ithalat ; yurt d fl nda yerleflik kifli veya kurulufllar taraf ndan Türkiye ye gelinerek yada elemanlar n göndererek bir hizmetin ifa edilmesi ya da hizmetin yurt d fl nda yap lmakla beraber bu hizmetten Türkiye de faydalan lmas d r. Hizmet ithalat kapsam na giren olaylar, bu hizmeti alan ya da faydalanan Türkiye de mukim kifli ve kurulufllara KDV hesaplama ve Stopaj yapma mükellefiyetleri getirebilmektedir. * S.M.M.M. BLG Yeminli Mali Müflavirlik A.fi. 205

2 2. KDV SORUMLULU U Söz konusu sorumlulu a iliflkin 3065 Say l Katma De er Vergisi Kanunu nun ilgili maddeleri afla da belirtilmifltir. Madde 1 Türkiye'de yap lan teslim ve hizmetler katma de er vergisine tabidir. Madde 4 1. Hizmet, teslim ve teslim say lan haller ile mal ithalat d fl nda kalan ifllemlerdir. Bu ifllemler; bir fleyi yapmak, ifllemek, meydana getirmek, imal etmek, onarmak, temizlemek, muhafaza etmek, haz rlamak, de erlendirmek, kiralamak, bir fleyi yapmamay taahhüt etmek gibi, flekillerde gerçekleflebilir. Madde 6 fllemlerin Türkiye de yap lmas ; b) Hizmetin Türkiye'de yap lmas n veya hizmetten Türkiye'de faydalan lmas n, fade eder. Madde 9 1. Mükellefin Türkiye içinde ikametgâh n n, iflyerinin, kanunî merkezi ve ifl merkezinin bulunmamas hallerinde ve gerekli görülen di er hallerde Maliye Bakanl, vergi alaca n n emniyet alt na al nmas amac yla, vergiye tabi ifllemlere taraf olanlar verginin ödenmesinden sorumlu tutabilir. fleklindedir. 206

3 Yukar daki kanun maddeleri çerçevesinde, KDV nin konusuna giren ve KDV den istisna edilmeyen bir hizmet ithalinde, hizmeti ithal eden taraf ndan KDV hesaplan lmal ve hesaplan lan bu KDV sorumlu s fat yla ödenmelidir. KDV ye tabi hizmet ithalini yapan KDV sorumlusu konumuna gelmektedir. Hizmeti ithal edenin KDV indirim hakk varsa, sorumlu s fat yla beyan edece i bu KDV tutar n indirim konusu yapabilecektir. Aç klamalardan da anlafl laca üzere, hizmet ithalinden söz edilmesi için; - Bu hizmet, KDV nin konusuna girmelidir ve KDV den istisna edilmifl olmamal d r. - Bu hizmet, Türkiye de ifa edilmifl veya Türkiye de faydalan lm fl bir hizmet olmal d r, Örnekler ile ifade etmek gerekirse, Yurtd fl ndan yaz l m al nmas, Yurtd fl ndan al nan ve Türkiyede yap lan reklam tan t m faaliyeti, Yurtd fl ndan al nan ve türkiyede yap lan Pazar araflt rmas, Yurtd fl ndan al nan ve türkiyede faydalan lan ekspertiz analiz-etüd, Yurtd fl ndan teknik hizmet, montaj hizmeti veya dan flmanl k hizmeti al nmas, Yurtd fl ndan gayrimaddî hak al nmas veya kiralanmas (know-how, marka vs.), Yurtd fl ndan kiralanm fl makinan n Türkiye ye getirilip kullan lmas, Yurtd fl ndan tamir-bak m hizmeti al nmas, Bir yurtd fl firman n personeli olan kiflinin, geçici süreyle Türkiye de görev yapmas, gibi hizmetler thalat say lmaktad r. Hizmeti yapan n mukimi oldu u ülke ile Türkiye aras nda vergi anlaflmas bulunmas, vergi anlaflmalar n n KDV yi kapsamamas sebebiyle, KDV sorumlulu unu etkilemez. 3. GEL R VERG S KES NT S YAPILMASI SORUMLULU U Gerek 193 Say l Gelir Vergisi Kanunu nun 3. ve 4. maddelerinde, gerekse 5520 Say l Kurumlar Vergisi Kanunu nun 3.maddesinde Dar Mükellef 207

4 kifli ve kurumlar belirtilmifltir. Dar mükellefler Türkiye de elde etmifl olduklar kazançlar üzerinden Gelir ve Kurumlar vergisine tabi tutulurlar. Vergilendirme bu kifli ve kurumlara yap lacak ödemeler üzerinden kesilen stopajlar yoluyla olmaktad r. fiayet hizmeti sunan has lat elde eden, gerçek kifli ise ve yap lan ödeme GVK nun 94 üncü maddesi gere ince stopaj gerektiriyorsa, hizmeti alan Türkiye de mukim vergi mükellefi bu maddede yaz l stopaj sorumlular ndan biri ise, karfl ülke ile Türkiye aras nda vergi anlaflmas yoksa veya mevcut anlaflma bu stopaj önlemiyorsa, söz konusu madde kapsam nda stopaj yap lacakt r. Hizmeti veren, bir kurum ise ve yap lan ödeme 5520 Say l KVK nun 30 uncu maddesi gere ince stopaj gerektiriyorsa, karfl ülkeyle vergi anlaflmas yoksa veya mevcut vergi anlaflmas stopaj engellemiyorsa, Türkiye de mukim vergi mükellefinin bu madde uyar nca stopaj yapmas gerekir. Kurumlar Vergisi Kanununun 30 uncu maddesi dar mükellefiyette vergi kesintisi konusuna aç kl k getirmifltir. fiayet Hizmeti yapan n mukimi oldu u ülke ile Türkiye aras nda vergi anlaflmas var ise Tevkifat oranlar bu anlaflmaya göre yap l r. Bu maddeye göre, dar mükellef kurumlar n elde edecekleri afla daki kazanç ve iratlar, an lan maddeye göre vergi kesintisine tabi olacakt r KVK Madde 30 (1) Dar mükellefiyete tâbi kurumlar n afla daki kazanç ve iratlar üzerinden, bu kazanç ve iratlar avanslar da dahil olmak üzere nakden veya hesaben ödeyen veya tahakkuk ettirenler taraf ndan % 15 oran nda kurumlar vergisi kesintisi yap l r (ÇVÖA ile bu oran de iflebilir) a) Gelir Vergisi Kanununda belirtilen esaslara göre birden fazla takvim y l na yayg n inflaat ve onar m iflleri ile u raflan kurumlara bu iflleri ile ilgili olarak yap lan hakedifl ödemeleri b) Serbest meslek kazançlar. i) Petrol arama faaliyetleri dolay s yla sa lanacak kazançlardan %., ii) Di erlerinden %., 208

5 c) Gayrimenkul sermaye iratlar. i) 3226 say l Finansal Kiralama Kanunu kapsam ndaki faaliyetlerden sa lanacak gayrimenkul sermaye iratlar ndan %., ii) Di erlerinden %., ç) Gelir Vergisi Kanununun 75 inci maddesinin ikinci f kras n n (1), (2), (3) ve (4) numaral bentlerinde say lanlar hariç olmak üzere menkul sermaye iratlar. ça) Her nevi alacak faizlerinden; i) Yabanc devletler, uluslararas kurumlar veya yabanc banka ve kurumlardan al nan her türlü krediler için ödenecek faizlerden (kat l m bankalar n n kendi usullerine göre yurt d fl ndan sa lad klar fonlar ve benzeri kaynaklar için ödedikleri kâr paylar dahil) % 0, ii) Di erlerinden %. çb) Gelir Vergisi Kanunu'nun 75 inci maddesinin ikinci f kras n n 10 numaral bendinde yaz l menkul sermaye iratlar ndan %.. (2) Ticarî veya ziraî kazanca dahil olup olmad na bak lmaks z n telif, imtiyaz, ihtira, iflletme, ticaret unvan, marka ve benzeri gayrimaddî haklar n sat fl, devir ve temliki karfl l nda nakden veya hesaben ödenen veya tahakkuk ettirilen bedeller üzerinden bu maddenin birinci f kras nda belirtilen kiflilerce %. oran nda kurumlar vergisi kesintisi yap l r. (3) Tam mükellef kurumlar taraf ndan, Türkiye'de bir ifl yeri veya daimî temsilci arac l yla kâr pay elde edenler hariç olmak üzere dar mükellef kurumlara veya kurumlar vergisinden muaf olan dar mükelleflere da t lan (Kâr n sermayeye eklenmesi kâr da t m say lmaz.) ve Gelir Vergisi Kanununun 75 inci maddesinin ikinci f kras n n (1), (2) ve (3) numaral bentlerinde say - lan kâr paylar üzerinden bu Kanunun 15 inci maddesinin üçüncü f kras uyar nca vergi kesintisine tâbi tutulan kazançlar hariç olmak üzere %. oran nda kurumlar vergisi kesintisi yap l r. (4) Kanunun 5 inci maddesinin birinci f kras n n (c) bendinde belirtilen kurumlar vergisinden istisna edilen kazançlar ile (c) bendinde belirtilen flirket- 209

6 lerin (b) bendindeki flartlar tafl yan ifltirak kazançlar ndan anonim veya limited flirket niteli indeki dar mükellef kurumlara da t lan kâr paylar ndan yap lacak kesinti oran, bu maddenin üçüncü f kras uyar nca uygulanan oran n yar s n aflamaz. (5) Türkiye'de ifl yeri ve daimî temsilcisi bulunmayan mükelleflerin, yetkili makamlar n izniyle aç lan sergi ve panay rlarda yapt klar ticarî faaliyetlerden elde ettikleri kazançlar üzerinden, kurum bünyesinde %. oran nda kurumlar vergisi kesintisi yap l r. (6) Y ll k veya özel beyanname veren dar mükellef kurumlar n, indirim ve istisnalar düflülmeden önceki kurum kazanc ndan, hesaplanan kurumlar vergisi düflüldükten sonra kalan k s mdan ana merkeze aktard klar tutar üzerinden, kurum bünyesinde %. oran nda kurumlar vergisi kesintisi yap l r. (7) Kazanc n elde edildi i ülke vergi sisteminin, Türk vergi sisteminin yaratt vergilendirme kapasitesi ile ayn düzeyde bir vergilendirme imkân sa lay p sa lamad ve bilgi de iflimi hususunun göz önünde bulundurulmas suretiyle Bakanlar Kurulunca ilan edilen ülkelerde yerleflik olan veya faaliyette bulunan kurumlara (tam mükellef kurumlar n bu nitelikteki ülkelerde bulunan ifl yerleri dahil) nakden veya hesaben yap lan veya tahakkuk ettirilen her türlü ödemeler üzerinden, bu ödemelerin verginin konusuna girip girmedi ine veya ödeme yap lan kurumun mükellef olup olmad na bak lmaks z n %. oran nda vergi kesintisi yap l r. a) Emsaline uygun fiyatlarla sat n al nan mal ve ifltirak hisseleri için yap lan ödemeler, emsaline uygun fiyatlarla deniz ve hava ulaflt rma araçlar n n kiralanmas için yap lan ödemeler ile yap lan iflin tamamlanabilmesi bak m ndan zorunluluk arz eden geçifl ücreti, liman ücreti gibi ödemeler üzerinden yap lacak kesinti oran n ; her bir ödeme türü, faaliyet konusu ya da sektör itibar yla ayr ayr belirlemeye, s f ra kadar indirmeye veya kanunî seviyesine kadar getirmeye Bakanlar Kurulu yetkilidir. b) Yurtd fl ndaki finans kurulufllar ndan temin edilen borçlanmalara iliflkin ana para, faiz ve kâr pay ödemeleri ile sigorta ve reasürans ödemeleri üzerinden bu f kra uyar nca vergi kesintisi yap lmaz. 210

7 c) Bu f kraya göre vergi kesintisine tâbi tutulan ödemeler, Gelir ve Kurumlar Vergisi kanunlar na göre ayr ca vergi kesintisine tâbi tutulmaz. (8) Bakanlar Kurulu yukar daki f kralarda belirtilen vergi kesintisi oranlar n, gelir unsurlar veya faaliyet konular itibar yla ayr ayr belirlemeye, s - f ra kadar indirmeye veya yukar daki f kralarda belirtilen oran n bir kat na kadar art rmaya yetkilidir. (9) Ticari ve zirai kazançlar hariç olmak üzere bu maddeye göre vergisi kesinti yoluyla al nan kazanç ve iratlar için Kanunun 24 veya 26 nc maddelerine göre beyanname verilmesi veya bu madde kapsam na girmeyen kazanç ve iratlar için verilecek beyannamelere söz konusu kazanç ve iratlar n dahil edilmesi ihtiyaridir. fiu kadar ki, Gelir Vergisi Kanununun 75 inci maddesinin ikinci f kras n n (5), (7) ve (14) numaral bentlerinde yer alan menkul sermaye iratlar ile fonlar n kat lma belgelerinden ve yat r m ortakl klar n n hisse senetlerinden elde edilen kâr paylar n n verilecek beyannamelere dahil edilmesi zorunludur. (10) Bu maddede geçen hesaben ödeme deyimi, kesintiye tâbi kazanç ve iratlar ödeyenleri hak sahiplerine karfl borçlu durumda gösteren her türlü kay t ve ifllemleri ifade eder. (11) Yap lacak vergi kesintisinde kazanç ve iratlar gayrisafi tutarlar üzerinden dikkate al n r. Kesilmesi gereken verginin ödemeyi yapan taraf ndan üstlenilmesi halinde vergi kesintisi, fiilen ödenen tutar ile ödemeyi yapan n yüklendi i verginin toplam üzerinden hesaplan r. (12) Bu Kanuna göre vergi kesintisi yapanlar, yapt klar vergi kesintisini kay t ve hesaplar nda ayr ca gösterirler. fieklindedir. Buna göre Yurtd fl nda mukim kifli veya kurulufllara yap lan, ticarî nitelikli ödemeler stopaj kapsam na girmemektedirler. 211

8 4. KDV VE STOPAJ MATRAHININ OLUfiUMU VE MUHASEBELEfiT R LMES Yurtd fl ndan al nan bir hizmetin ithalat say lmas halinde KDV sorumlulu u do maktad r. Ayn zamanda al nan hizmet, iki ülke aras nda yap lan ÇVÖA gere i yada anlaflma yok ise niteli ine göre stopaj kapsam nda da olabilmektedir. Stopaj sorumlulu unun do mas durumunda yurt d fl nda mukim firmaya yap lan ödemenin stopaj tutar n n eksiltilerek yap lmas ya da yurt d fl ndaki firma ile yap lan anlaflma gere i stopaj maliyetine Türkiye deki firman n katlanmas durumlar olabilir. Konu ile ilgili örnekler ve muhasebe kay tlar afla dad r. Örnek 1 Yurd fl ndan Euro bedelli bir makine kiralanm fl ve bu makine Türkiye de bulunan bir üretim firmas nda kullan lm flt r. lgili ülke ile yap lan ÇVÖA gere i stopaj yoktur. (Döviz Kuru: 1,50 TL) Kdv Matrah ( x 1,50) TL Sor.S f.öd. KDV ( x %18) TL Muhasebe Kayd 730 GENEL ÜRET M G DERLER H.S ND R LECEK KDV H.S D ER T CAR BORÇLAR HS ÖDENECEK VER.FON. H.S

9 Örnek 2 Yurd fl ndan Euro bedelli bir makine kiralanm fl ve bu makine Türkiye de bulunan bir üretim firmas nda kullan lm flt r. lgili ülke ile yap lan ÇVÖA gere i stopaj %10 dur. Yurtd fl firmas stopaj kabul etmemifltir. (Döviz Kuru : 1,50 TL) Kdv Matrah ( / [1-0,10]) ,66 TL (Brütlendirme) Sor.S f.öd. KDV (16.666,66 x %18) 2.999,99 TL Stopaj Kesintisi (16.666,66 x %10) 1.666,66 TL Muhasebe Kayd 730 GENEL ÜRET M G DERLER H.S ,66 TL 191 ND R LECEK KDV H.S ,99 TL 336 D ER T CAR BORÇLAR HS ,00 TL 360 ÖDENECEK VER.FON. H.S ,65 TL. Gelir Vergisi Stopaj 1.666,66 TL. Kdv 2.999,99 TL Örnek 3 Yurd fl ndan Euro bedelli bir makine kiralanm fl ve bu makine Türkiye de bulunan bir üretim firmas nda kullan lm flt r. lgili ülke ile yap lan ÇVÖA gere i stopaj %10 dur. Yurtd fl firmas stopaj kabul etmifltir. (Döviz Kuru : 1,50 TL) Kdv Matrah ( x 1,50) TL Sor.S f.öd. KDV ( x %18) TL Stopaj Kesintisi ( x %10) TL 213

10 Muhasebe Kayd 730 GENEL ÜRET M G DERLER H.S TL 191 ND R LECEK KDV H.S TL 336 D ER T CAR BORÇLAR HS TL 360 ÖDENECEK VER.FON. H.S TL. Gelir Vergisi Stopaj TL. Kdv TL Not : Yurt d fl ndaki bu firmadan kesilen stopaj, y l sonunda vergi dairesinden al nacak bir yaz ile karfl tarafa bildirilip, karfl firman n mukimi oldu u ülke vergi mevzuat na göre ödeyece i y ll k vergiden indirim konusu yapmas sa lanabilir. KAYNAKÇA T.C. Yasalar ( ) say l Katma De er Vergisi Kanunu. Ankara: Resmi Gazete (18563 say l ) T.C. Yasalar ( ) say l Kurumlar Vergisi Kanunu. Ankara: Resmi Gazete (26205 say l ) 214