AKUSTĠK RAPOR DEĞERLENDĠRME METODLARI

Transkript

1 T.C. ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI ÇEVRE YÖNETĠMĠ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Hava Yönetimi Dairesi BaĢkanlığı Gürültü ve TitreĢim Kontrolü ġube Müdürlüğü AKUSTĠK RAPOR DEĞERLENDĠRME METODLARI

2 Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik Çevre İzni veya Çevre İzin ve Lisans Belgesi (Çevresel Gürültü) Uzmanlık deneyimine sahip Yeterlik/Ön Yeterlik Belge Sahibi Kurum/Kuruluş Akustik Rapor EK-1 (Bakanlık) EK-2 (İl Çevre ve Orman Müdürlükleri)

3 TS ISO 8297 : Akustik Çoklu Gürültü Kaynağına Sahip Sanayi Tesislerinde Çevredeki Ses Basınç Seviyelerinin Değerlendirilmesi İçin Ses Güç Seviyelerinin Tayini Mühendislik Metodu TS EN ISO 3744: Akustik- Gürültü Kaynaklarının Ses Gücü Seviyelerinin Ses Basıncı Kullanılarak Tayini Bir Yansıtma Düzlemi Boyunca, Esas Olarak Serbest Bir Alan İçinde Uygulanan Mühendislik Metodu TS EN ISO 3746: Akustik-ses Basıncı Kullanarak, Gürültü Kaynaklarının Ses Güç Seviyelerinin Tayini- Bir Yansıtma Düzlemi Boyunca Çevreleyici Ölçme Yüzeyi Kullanılarak Yapılan Gözlem (Survey) Metodu TS ISO : Akustik Sesin Dışarıda Yayılırken Azalması Bölüm 2: Genel Hesaplama Yöntemi

4 TS EN : Binaların Akustiği Binaların Akustik Performansının Elemanların Performansından Hesaplanması Bölüm 4: İçerideki Sesin Dışarıya İletimi

5 TS ISO 4866: Mekanik Titreşim Ve Şok Binaların Titreşimi Titreşimin Ölçülmesi Ve Binalara Etkilerinin Değerlendirilmesi İçin Kılavuz

6 BELİRTİLEN STANDARDLARIN KULLANIMININ MÜMKÜN OLMADIĞI DURUMDA Kullanılamama gerekçelerinin belirtilmesi şartıyla TS ISO (TS ISO 9798 revizyon edilmiş ve bu ad ile yürürlüğe girmiştir.) ve TS 9315 (ISO ) standardlarının kullanılması, bunların yetersiz kaldığı durumlarda yerine kullanılacak uluslararası geçerliliği olan standardın açıklanarak kullanılması mümkündür.

7 AKUSTĠK RAPOR A K U S T Ġ K R A P O R GENEL BĠLGĠLER TESĠSĠN SES GÜCÜ SEVĠYESĠ HAKKINDA BĠLGĠ ÇEVRESEL GÜRÜLTÜ SEVĠYESĠ HAKKINDA BĠLGĠ ÇEVRESEL TĠTREġĠM HAKKINDA BĠLGĠ KONTROL TEDBĠRLERĠ HAKKINDA BĠLGĠ (Gürültü ve TitreĢim ) RAPOR EKĠNDE YER ALMASI GEREKEN DĠĞER BĠLGĠ VE BELGELER

8 EKLER Akustik Rapor Ön Değerlendirme Formu Akustik Rapor BaĢvuru/Değerlendirme Formu Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü Muafiyet Yazısı

9 K U L L A N I L A N M E T O T TESĠSĠN SES GÜCÜ SEVĠYESĠ HAKKINDA BĠLGĠ TS ISO 8297 TS EN 3744/TS EN 3746 uluslar arası geçerliliği olan ve Bakanlığımızca verilen ön yeterlik/yeterlik belgesi kapsamında yer alan ilgili standartlar TS EN

10 TESĠSĠN SES GÜCÜ SEVĠYESĠ HAKKINDA BĠLGĠ TS ISO 8297 önemli bir bölümü yapı içerisinde bulunmayan çoklu gürültü kaynağına sahip büyük sanayi tesisleri gürültü kaynağının tipi ve büyüklüğü hakkında değerlendirme yapılması En büyük yatay boyut 16 m 320 m gürültü tipi

11 TESĠSĠN SES GÜCÜ SEVĠYESĠ HAKKINDA BĠLGĠ TS ISO 8297 ölçme belirsizliği d / (Sp) 1/2 belirsizlik 0,05 +3,0-3,5 0,1 ±2,5 0,2 +2,0-2,5 0,5 +1,5-2,0

12 TESĠSĠN SES GÜCÜ SEVĠYESĠ HAKKINDA BĠLGĠ TS ISO 8297 ölçme güzergahının değerlendirilmesi

13 TESĠSĠN SES GÜCÜ SEVĠYESĠ HAKKINDA BĠLGĠ TS ISO 8297 Görüş açısı, Ф Ölçme konumları arasındaki uzaklık, Dm Ölçme konumu tesisin en büyük boyutu d1 d2 Ölçme yolunun uzunluğu,l ölçme uzaklığı, d Tesis alanı, Sp Ölçme alanı, Sm

14 TESĠSĠN SES GÜCÜ SEVĠYESĠ HAKKINDA BĠLGĠ TS ISO ,05 Sp= Sp 0. 5 S p 0,5 Sp=80 Hangisi büyükse o değer Hangisi küçükse o değer 8 d=(1/n) (d1+d2+ )

15 TESĠSĠN SES GÜCÜ SEVĠYESĠ HAKKINDA BĠLGĠ TS ISO 8297 (9.1) Ф; 180 den büyük olmamalıdır D m, 2d dan büyük olmamalıdır Ölçüm mesafesi;d Ölçüm mesafesi;d Ölçüm Mesafesi; d Ölçüm Mesafesi; d eriģilebilirlik sorunları nedeni veya akustik düzensizliklerin bulunması durumunda bazı ölçme Tesisin en büyük boyutu konumlarının atlanılması gerekiyorsa, bunlar raporda belirtilmelidir. Atlanılması gereken ölçme Tesisin en büyük boyutu konumlarının sayısı, ölçme konumları sayısının % Ölçüm mesafesi;d 10 unu aģması durumunda, bir yeni ölçme güzergâhı seçilir. Ölçüm Mesafesi; d Dm < d

16 TESĠSĠN SES GÜCÜ SEVĠYESĠ HAKKINDA BĠLGĠ TS ISO 8297 Tesis alanı (S p ), Ölçme güzergahı uzunluğu (l), Ölçme alanı (S m ), Ölçme uzaklığı (d), ortalama ölçme uzaklığı (d), Ölçme konumları arasındaki uzaklık (D m ), Mikrofon yüksekliği (h), k inci gürültü kaynağının orta noktasının yüksekliği (h k ), Tesis karakteristik yüksekliği (H), Ölçme güzergahı boyunca mikrofon konumlarının toplam sayısı (N), Tesisteki gürültü kaynakları sayısı (n)

17 TESĠSĠN SES GÜCÜ SEVĠYESĠ HAKKINDA BĠLGĠ TS ISO 8297 gündüz, akşam ve gece zaman dilimlerinde ayrı ayrı olmak üzere ölçüm sürelerinin belirlenmesi ve tüm saatleri kapsayacak şekilde ölçümlerin gerçekleştirilmesi (ölçüm süreleri belirlenirken kararlı gürültü ise minimum 5 dakikalık ölçüm, kararlı olmaması durumunda ise ünitelerin çalışma modları dikkate alınarak, en az tam bir çalışma modu periyodunu içerecek sürede ölçüm yapılmalıdır)

18 TESĠSĠN SES GÜCÜ SEVĠYESĠ HAKKINDA BĠLGĠ TS ISO 8297 L W ve L WA değerlerinin elde edilmesi. L p =10log[(1/N) 10 0,1Lpi ] L* p =10log[(1/N) 10 0,1L*pi ]

19 TESĠSĠN SES GÜCÜ SEVĠYESĠ HAKKINDA BĠLGĠ TS ISO 8297 Ölçülebiliyorsa tesisin arka plan gürültü seviyesinin ölçülmesi Tesis çalıģıyorken ölçülen ses basınç seviyesi ile sadece fon ses basınç seviyesi arasındaki fark Sadece tesisin ses gücü seviyesini elde etmek için tesis çalıģıyorken ölçülen ses basınç seviyesinden çıkarılacak düzeltme <6 Ölçme geçersiz ,5 10 0,5 >10 0

20 TESĠSĠN SES GÜCÜ SEVĠYESĠ HAKKINDA BĠLGĠ TS ISO 8297 L p L S L F L M L α L W =Lp+ L S + L F + L M + L α L WA =10 log 10 0,1(Lwj+Cj)

21 TESĠSĠN SES GÜCÜ SEVĠYESĠ HAKKINDA BĠLGĠ TS ISO 8297 Tesis için hesaplanan karakteristik yükseklikten daha büyük bir değerde yüksekliğe sahip bir kaynağın olup olmadığı, olması halinde hangi standart çerçevesinde ölçümlerin yapıldığının belirtilmesi, ses gücü seviyesini belirlemeye yönelik kullanılan standartta belirtilen maddelerin gerekliliklerinin yerine getirildiğine yönelik açıklamaların detaylı bir şekilde verilmesi

22 TESĠSĠN SES GÜCÜ SEVĠYESĠ HAKKINDA BĠLGĠ TS EN Her bir gürültü kaynağı ve gürültü türünün tanımlanması, Gürültü kaynağının yeri, montajı (sabit ya da hareketli olma durumu, sabitleme biçimi vb.), işletme koşulları ve karakteristik kaynak boyutu, Ölçüm yüzeyinin tanımlanması, Ölçüm mesafesi, Ölçüm yarıçapı, Mikrofon konumlarının seçimi, Fon gürültüsü ve düzeltme faktörleri (fon gürültüsü düzeltme, çevresel düzeltme), Darbeli gürültü indisi, Akustik çevre koşulları, Ölçüm güzergahı boyunca her bir noktada oktav bantlarda yapılan ortalama ses basınç seviyeleri ölçüm sonuçları, Hesaplanmış ses gücü seviyesi (L W ve L WA ),

23 TESĠSĠN SES GÜCÜ SEVĠYESĠ HAKKINDA BĠLGĠ TS EN ISO 3744 makineler, teçhizat ve alt donanımların ses basınç seviyesinin tespiti kaynağı örten bir ölçme yüzeyi üzerinde ses basınç seviyelerini ölçmek ve kaynak tarafından üretilmiş ses basınç seviyesini hesaplamak bütün gürültü tipleri

24 TESĠSĠN SES GÜCÜ SEVĠYESĠ HAKKINDA BĠLGĠ TS EN ISO 3744 Ölçme yüzeyinin seçimi Bunun için ölçme yüzeyi üzerinde mikrofon konumlarının yerini kolaylaştırmak için teorik bir referans kutu tarif edilmelidir. Bunun için iki şekilden bir tanesi kullanılmalıdır. a) Bir yarı küresel yüzey veya yarıçapı r olan küre biçimli takke yüzey b) Paralel yüz ölçme yüzeyi

25 TESĠSĠN SES GÜCÜ SEVĠYESĠ HAKKINDA BĠLGĠ TS EN ISO 3744 Yarı küresel ölçme yüzeyi

26 TESĠSĠN SES GÜCÜ SEVĠYESĠ HAKKINDA BĠLGĠ TS EN ISO 3744 Paralel yüz ölçme yüzeyi

27 TESĠSĠN SES GÜCÜ SEVĠYESĠ HAKKINDA BĠLGĠ TS EN ISO 3744 Mikrofon konumlarının seçimi Ölçme - Çevre şartları - Ölçme cihazları - Yöntem

28 TESĠSĠN SES GÜCÜ SEVĠYESĠ HAKKINDA BĠLGĠ TS EN ISO 3744 Ölçme yüzeyi üzerindeki ortalama ses basınç seviyesinin hesaplanması L pf = L p ' K 1 - K 2 Yüzey ses basınç seviyesinin hesaplanması K1 : Fon gürültüsü düzeltmesi K2 : Çevre düzeltmesi

29 TESĠSĠN SES GÜCÜ SEVĠYESĠ HAKKINDA BĠLGĠ TS EN ISO 3744 L w =L pf + 10 log(s/so) db Ses gücü düzeyinin hesaplanması Lpf : Ses basınç düzeyi S : Ölçme yüzeyinin alanı So : Referans alan ( 1 metrekare)

30 ÇEVRESEL GÜRÜLTÜ SEVĠYESĠ HAKKINDA BĠLGĠ TS ISO belirli mesafedeki çevresel gürültü seviyesini tahmin etmek amacıyla sesin dış ortamda yayılırken azalmasının hesaplanması uzun dönemli ortalama A-ağırlıklı ses basınç seviyesinin tahmini bir noktadan veya nokta kaynakların bir bileşiminden kaynaklanan sesin azalmasının hesaplanması

31 ÇEVRESEL GÜRÜLTÜ SEVĠYESĠ HAKKINDA BĠLGĠ TS ISO noktasal kaynaktan sesin azalması bir bölüm içindeki temsili bir noktadan kaynaklanan ses için hesaplanmış azalma, bölümün tamamındaki ses azalmasını temsil eder her birisi merkezinde noktasal kaynakla temsil edilen, doğrusal bir kaynak, doğru bölümlerine, alan kaynağı alan bölümlerine ayrılır

32 ÇEVRESEL GÜRÜLTÜ SEVĠYESĠ HAKKINDA BĠLGĠ TS ISO Kaynaklar yaklaģık aynı Ģiddette, lokal yer düzleminden aynı yüksekliğe sahip Kaynaklardan alıcı noktaya kadar aynı yayılma Ģartı mevcut Kaynaktan alıcıya olan d mesafesi, kaynakların en büyük boyutunun H max iki katını aģıyorsa d > 2H max

33 ÇEVRESEL GÜRÜLTÜ SEVĠYESĠ HAKKINDA BĠLGĠ TS ISO meteorolojik veriler uzun dönemli ortalamalar şeklinde olmalıdır tesis civarındaki yapıların dağılımı

34 ÇEVRESEL GÜRÜLTÜ SEVĠYESĠ HAKKINDA BĠLGĠ TS ISO gürültü yayılımının belirlenmesi A= Adiv + Aatm + Agr + Abar + Amisc EĢdeğer sürekli rüzgar yönünde oktav bantlı ses basınç seviyesi Adiv=[20log(d/do)+11]db Aatm=αd/1000 Agr=As+Ar+Am Agr=4,8-(2hm/d)[17+(300/d)] Abar=Dz-Agr>0 Amisc; diğer etkilerden Abar=Dz>0 kaynaklanan azalma L ft (DW) = L w + D c - A EĢdeğer sürekli rüzgar yönünde oktav bantlı ses basınç seviyesi L ft (DW) = L w + D c - A

35 ÇEVRESEL GÜRÜLTÜ SEVĠYESĠ HAKKINDA BĠLGĠ TS ISO Meteorolojik düzeltme; C met L AT (LT) = L AT (DW) - C met gürültü haritası

36 Modelleme İle Hesaplamalar Alana ait bilgiler Kaynağa ait bilgiler Model tarafından yayılımın hesaplanması

37 ÇEVRESEL GÜRÜLTÜ SEVĠYESĠ HAKKINDA BĠLGĠ TS ISO haritalanacak alan ÇGDY Yönetmeliğinde tanımlanan ve en az 3 yöndeki en yakın çok ve orta derecede hassas kullanım alanlarını kapsamalı hazırlanan gürültü haritasında hesaplanan çevresel gürültü seviyesi doğruluk payının tespitinin yapılması Tesis/işletmenin noktasal kaynak olarak değerlendirilebileceği uygun bir mesafede seçilen (farklı yönlerde olmak üzere) en az 3 noktada teyit ölçümlerinin (gündüz-akşam-gece zaman dilimleri için ayrı ayrı) yapılması ve teyit ölçüm sonuçları ile her bir gürültü haritasında aynı konumlara karşılık gelen noktalardaki hesaplanan gürültü değerlerinin karşılaştırılarak bir tabloda sunularak yorumlanması gerekmektedir, Tesisten etkilenecek en yakın çok ve orta derecede hassas kullanımların bulunduğu yerde en az 3 noktada teyit ölçümlerinin yapılması ve gürültü haritasında aynı yere karşılık gelen noktalardaki hesaplanan değerlerin karşılaştırılması.

38 ÇEVRESEL GÜRÜLTÜ SEVĠYESĠ HAKKINDA BĠLGĠ TS ISO en yakın çok hassas yapının bulunduğu alanın, ÇGDYY Madde 22 Tablo-4 te yer alan kategori bazında belirlenmesi, hesaplama sonucu elde edilen değerin bu kategoriye karşılık gelen sınır değerlerle karşılaştırılarak değerlendirilmesi.

39 ÇEVRESEL TĠTREġĠM HAKKINDA BĠLGĠ titreşim bir denge noktası etrafındaki mekanik salınımdır istenmeyen bir harekettir, çünkü boşa enerji harcar ve istenmeyen ses ve gürültü oluşturur Ses, basınç dalgaları, ses telleri gibi yapıları titreştirerek oluşturulur ve basınç dalgaları da kulak zarı gibi yapıların titreşimine sebep olur. Bu yüzden, gürültüyü azaltmaya çalışmak sıklıkla bir titreşimi azaltma problemidir.

40 ÇEVRESEL TĠTREġĠM HAKKINDA BĠLGĠ Rezonans, bir sistemin (genellikle doğrusal bir sistemin) bazı frekanslarda diğerlerine nazaran daha büyük genliklerde salınması eğilimidir. Bunlar, o sistemin rezonans (tınlaģım) frekansları olarak adlandırılır. Bu frekanslarda küçük periyodik kuvvetler bile çok büyük genlikler üretebilir Eğer uygulanan kuvvetin frekansı sistemin doğal frekansına eģitse rezonans gerçekleģir. Salınımlar binanın doğal frekansına eģit olduğunda, bina artan genliğe ve bunun neden olduğu gerilime dayanamayarak yıkılır.

41 ÇEVRESEL TĠTREġĠM HAKKINDA BĠLGĠ TS ISO 4866 titreşimin bina üzerindeki etkisinin değerlendirilmesi sıklıkla insanların oturduğu zemin üzerindeki herhangi bir bina

42 ÇEVRESEL TĠTREġĠM HAKKINDA BĠLGĠ TS ISO 4866 transdüserlerin konumları binanın temeli Zemin katta ana yük taģıyan dıģ duvarın alt kısmında bir nokta Trafik, kazık çakma, patlatma tarafından özellikle büyük uzaklıklarda oluģan titreģim bina içinde aynı anda bir çok noktada Temelde ve bina dıģında zeminde aynı anda yapılan ölçümler

43 ÇEVRESEL TĠTREġĠM HAKKINDA BĠLGĠ TS ISO 4866 mevzuatta öngörülen şartlarla karşılaştırılması amacıyla titreşim şiddetini değerlendirmek için sınırlı sayıda titreşim ölçme konumunda yapılan ölçmeler

44 ilginiz ve sabrınız için teşekkürler AYġĠN BÜTÜN Fizik Mühendisi abutun@cob.gov.tr gurultu.cevreorman.gov.tr