KİŞİSEL GÜRÜLTÜ MARUZİYETİ ÖLÇÜM METODLARI

Transkript

1 T.C. ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ KİŞİSEL GÜRÜLTÜ MARUZİYETİ ÖLÇÜM METODLARI Fatih DEĞER İSG Uzman Yardımcısı Aralık 2015 Ankara

2 TS EN ISO Akustik-Mesleki Gürültü Maruziyetinin Belirlenmesi-Mühendislik Metodu TS 2607 ISO 1999 Akustik - Mesleki Gürültü Maruziyetinin Belirlenmesi ve Gürültü Kaynaklı İşitme Kaybının Tahmini

3 Ölçüm Adımları Adım 1 - İş Analizi Adım 2 - Ölçüm Stratejisinin Seçilmesi Adım 3 - Ölçüm Adım 4 - Hata Kullanımı ve Belirsizlikler Adım 5 - Hesaplamalar ve Sonuçların Raporlanması

4 LEX,8h: A-ağırlıklı gürültü seviyesi maruziyeti 8 saatlik çalışma gününe normalize edilmiş hali Lp,A,eqT,m: Görev m için ağırlıklı eşdeğer sürekli ses basıncı seviyesi Lp,A,eqT,n: İş örneği n nin A-ağırlıklı eşdeğer sürekli ses basıncı seviyesi Lp,Cpeak: C-ağırlıklı pik ses basınç seviyesi

5 Nominal Gün Nominal bir gün, çalışma periyotlarını ve ara dinlenmeleri içeren, a) Görevler ( içerik ve süresi ) ve görevlerin içindeki değişim; b) Ana gürültü kaynakları ve gürültülü çalışma alanları; c) İş modeli ve gürültü seviyesi değişikliği ile sonuçlanan her önemli gürültü olayı; d) Ara dinlenmelerinin, toplantıların, vb., sayısı ve süresi ve bunların nominal bir günün içinde olup olmadığı Maddelerini kapsayan ölçümün yapılacağı gündür.

6 Aynı işi yapan, aynı alanda çalışan ya da fonksiyonu aynı olan ve benzer gürültüye maruz kalan çalışanlardan oluşturulur. Homojen gürültü maruziyet grubu bir ya da daha fazla çalışandan oluşturulabilir. Ölçüm çabaları homojen gürültü maruziyet gruplarının belirlenmesiyle azaltılabilir.

7 Tüm sistemin doğrulanmasını kapsar. IEC60942:2003 Standardını karşılayan bir kalibratör ile yapılır. Ölçüm öncesinde SPL değeri ölçülür. Ölçüm sonrası SPL değerleri ölçülür. Okunan değerlerle kalibratörün değeri arasında 0,5 db den fazla bir fark varsa ölçüm sonuçları iptal edilir.

8 Çalışanın Üzerine Takılan Dozimetrelerde En çok maruz kalan kulağın tarafındaki iç kulak kanalının girişinden en az 0,1 metre uzağına omuz başına takılır ve omzun yaklaşık olarak 0,04 metre yukarısında olmalıdır. Ses Seviyesi Ölçer Kullanıldığında Şahsın çalışma yerinde olması gereken durumlarda, mikrofon en çok maruz kalan kulağın tarafında ve dış kulak kanalının girişinden 0,1 ve 0,4 metre arasında bir mesafede bulunur ya da tutulur.

9 Dozimetre Koruyucu Mikrofon Klips

10 Ses Seviyesi Ölçer Uzatma Çubuğu Mikrofon Koruyucu

11

12

13 a) İşletmenin faaliyetlerini; çalışanların işlerini dikkate alarak tanımlamak; b) Eğer uygunsa homojen gürültü maruziyet gruplarını belirlemek; c) Her çalışan ya da grup için nominal bir gün ya da günler belirlemek; d) Eğer uygunsa işleri oluşturan görevleri tanımlamak; e) Mümkün olan önemli gürültü olaylarını tanımlamak; f) Ölçüm stratejisini seçmek; g) Ölçüm planı oluşturmak

14 Strateji kullanılabilir. * Tavsiye edilen strateji İşin tipi veya düzeni Ölçüm stratejisi Sabit çalışan yeri- Basit veya tek iş * Görev-tabanlı ölçüm İş-tabanlı Tam gün ölçüm - - Sabit çalışma yeri- Kompleks veya çoklu iş Gezici çalışan- Öngörülebilir düzen- Az sayıda görev * * Gezici çalışan- Öngörülebilir düzençok sayıda görev veya kompleks iş düzeni Gezici çalışan- Öngörülemeyen iş düzeni - * * Sabit veya gezici çalışan- Belirsiz görev süreli çoklu görevler Sabit veya gezici çalışan- Görev belirlenmemiş - * - *

15 Örnekler Karşılığı İş 1 İskeleciler İş 2 Kaynakçılar İş 3 Boyacılar Görev 1 Planlama Görev 2 Bileme Görev 3 Kaynak İş 4 Güvenlik

16 Yapılan iş Süre (Saat) İş planlama, ara (sessiz) 1,5 Kesim, raspa 1,5 Kaynak 5 Toplam 8 Not: Her iş için belirlenen süre, çalışanlar ve danışman tarafından belirtilen sürelerin ortalaması alınarak hesaplanmıştır.

17 İş planlama: Lp,A,eqT,11 < 70 db Kesim- Raspa: Lp,A,eqT,21 = 80,1 db Lp,A,eqT,22 = 82,2 db Lp,A,eqT,23 = 79,6 db Kaynak: Lp,A,eqT,31 = 86,5 db Lp,A,eqT,32 = 92,4 db Lp,A,eqT,33 = 89,3 db Kesim ve raspa için ilave ölçümler: Lp,A,eqT,34 = 93,2 db Lp,A,eqT,35 = 87,8 db Lp,A,eqT,36 = 86,2 db

18

19

20

21 n G 5 Maruz kalınan homojen gruptaki işçi sayısı n G Maruz kalınan homojen gruba dağıtılmış minimum toplam ölçüm süresi 5h 5 <n G 15 5h + (n G 5) x 0,5 h 15 <n G 40 10h + (n G 15) x 0,25 h n G >40 17h Veya gruba paylaştırılması

22 9 adet hat çalışanı var 5<nG=9 15, 9 kişilik homojen gürültü maruziyeti grubu için en az ölçüm süresi, 5 saat+(9-5) 0,5 saat= 7 saat Bu süre en az beş farklı ölçümden oluşmalıdır..

23 Bu örnekte 9 çalışan için yedi adet dozimetre ile ölçüm yapılmıştır. 7,5 saatlik etkin çalışma süresi 7 ye bölünerek 7 çalışana 1 er saat dozimetre bağlanmasıyla her dilimden bir adet ölçüm alınmıştır. Toplamda 7 saatlik ölçüm alınmıştır.

24

25

26 Üç adet Forklift sürücüsü mevcut Aktif çalışma süresi 9,25 saat Üç sürücü homojen gürültü maruziyet grubu olarak düşünülebilir.

27

28

29 Amaç ve Kapsam Amaç ve kapsam yazılırken valide edilecek metoda atıf yapılmalıdır. Kullanılan cihazlar Kullanılan cihazın model ve seri numaraları Çalışmaya Katılan Personel Validasyon raporunun tekrar edilmesi gereken durumlar Tekrarlanabilirlik/tekrarüretilebilirlik çalışmasının gerçekleştirildiği koşullar Ölçüm belirsizliği bütçesi İstatistiksel testler

30 Her strateji için ayrı olarak validasyon çalışması yapılmalıdır. -Görev Tabanlı ölçümler; Tekrarlanabilirlik çalışmalarının uygun bir istatistiksel test kullanılarak karşılaştırması yapılmalıdır. Her bir ölçüm sonucu, stratejinin gerektirdiği uygulamaları içermelidir. Yani her bir ölçüm için en az 5 dakikalık 3 ölçümün hesaplanmasından gelen sonuçlar olmalıdır. Her bir personelin en az 10 ölçüm sonucu olmalıdır.

31 personel (db) 2.personel (db) 3.personel (db) 4.personel (db) 1(saat) 77,7 77,9 77,4 77,2 2 76,0 76,2 76,9 77,6 3 77,5 77,3 77,4 77,0 4 77,1 77,5 77,5 77,2 5 78,2 78,0 78,4 77,7 6 77,9 77,7 77,9 77,4 7 78,0 78,2 78,1 77,9 8 77,6 77,6 77,6 78,1 9 77,5 77,5 77,7 77, ,6 77,8 77,8 77,1

32 ANOVA Varyans Kaynağı SS df MS F P-değeri F ölçütü Gruplar Arasında 0, ,088 0, , , Gruplar İçinde 8, , Toplam 9,1 39 Fölçütü>F olduğundan personellerin ölçüm sonuçları arasında bir fark olmadığı ispat edilmiştir.

33 Ölçüm Tarihi (2. Gün) gg.aa.yy Ölçüm Tarihi (1. Gün) gg.aa.yy. Tekrarüretilebilirlik çalışmaları; 9612 görev tabanlı tekrarüretilebilirlik tablosu 1. kişi 2. kişi 3. kişi ölçüm no LeqA(dB) Lex8h (db) LeqA(dB) Lex8h(dB) LeqA(dB) Lex8h(dB) 5 dk ölçüm 1 5 dk ölçüm 8 saatlik maruziyet 5 dk ölçüm değeri 5 dk ölçüm 2 5 dk ölçüm 8 saatlik maruziyet 5 dk ölçüm değeri 5 dk ölçüm 3 5 dk ölçüm 8 saatlik maruziyet 5 dk ölçüm değeri 5 dk ölçüm 4 5 dk ölçüm 8 saatlik maruziyet 5 dk ölçüm değeri 5 dk ölçüm 5 5 dk ölçüm 8 saatlik maruziyet 5 dk ölçüm değeri 5 dk ölçüm 1 5 dk ölçüm 8 saatlik maruziyet 5 dk ölçüm değeri 5 dk ölçüm 2 5 dk ölçüm 8 saatlik maruziyet 5 dk ölçüm değeri 5 dk ölçüm 3 5 dk ölçüm 8 saatlik maruziyet 5 dk ölçüm değeri 5 dk ölçüm 4 5 dk ölçüm 8 saatlik maruziyet 5 dk ölçüm değeri 5 dk ölçüm 5 5 dk ölçüm 5 dk ölçüm 8 saatlik maruziyet değeri

34 ANOVA Varyans Kaynağı SS df MS F P-değeri F ölçütü Gruplar Arasında 0, ,003 0, , , Gruplar İçinde 1132, ,46783 Toplam 1132,851 39

35 İş tabanlı strateji için; Bu strateji de ölçümün doğası gereği tekrarlanabilirlik çalışması istenmemektedir. Tekrarüretilebilirlik çalışmaları yapılıp istatistiksel testte tabi tutularak ölçüm sonuçları değerlendirilmelidir. Bu çalışma en az 2 farklı günde ve her personel için en az 3 ölçüm sonucu içeren bir çalışma olmalıdır.

36 Ölçüm Tarihi (1. Gün) gg.aa.yy. Ölçüm Tarihi (2. Gün) gg.aa.yy. Ölçüm Tarihi (3. Gün) gg.aa.yy iş tabanlı tekrarüretilebilirlik tablosu 1. kişi 2. kişi 3. kişi ölçüm no LeqA(dB) Lex8h (db) LeqA(dB) Lex8h(dB) LeqA(dB) Lex8h(dB) saatlik ölçüm 1 saatlik ölçüm 1 saatlik ölçüm 1 saatlik ölçüm 1 saatlik ölçüm 1 saatlik ölçüm 1 saatlik ölçüm 1 saatlik ölçüm 1 saatlik ölçüm 1 saatlik ölçüm 1 saatlik ölçüm 1 saatlik ölçüm 1 saatlik ölçüm 1 saatlik ölçüm 1 saatlik ölçüm 8 saatlik maruziyet değeri 8 saatlik maruziyet değeri 8 saatlik maruziyet değeri

37 -tam gün ölçümleri Bu stratejide, iş tabanlı ölçüm stratejisine benzer şekilde ölçümün doğası gereği tekrarlanabilirlik çalışması istenmemektedir. Tekrarüretilebilirlik çalışmaları yapılıp istatistiksel teste tabi tutularak ölçüm sonuçları değerlendirilmelidir. Bu çalışma en az 3 farklı günde ve her personel için en az 3 ölçüm sonucu (hesaplanan günlük 8 saatlik maruziyet değeri) içermelidir.

38 9612 tam gün tekrarüretilebilirlik tablosu 1. kişi 2. kişi 3. kişi Ölçüm Tarihi (1. Gün) gg.aa.yy. ölçüm no Lex8h (db) Lex8h(dB) Lex8h(dB) 1 8 saatlik maruziyet değeri Ölçüm Tarihi (2. Gün) gg.aa.yy. Ölçüm Tarihi (3. Gün) gg.aa.yy saatlik maruziyet değeri 8 saatlik maruziyet değeri

39

40

41

42

43

44

45

46

47

48 Gürültü, günden güne farklılık gösteriyorsa bu standart öncelikle, gürültü bakımından en kötü günde günlük eş değer sürekli A-ağırlıklı ses basınç seviyesi veya daha uzun periyotlarda (1 yılı aşmayan) eş değer sürekli A-ağırlıklı ses basınç seviyesi ortalaması 10 db den daha fazla aşmamışsa uygulanabilir. Ses basınç seviyelerinin toplam aralığı 5 db aralığında yer alıyorsa gürültünün hemen hemen kararlı olduğu var sayılır.

49

50 LAeq,Ti : Ti süre aralığında eş değer sürekli A- ağırlıklı ses basınç seviyesi ortalaması Te : Çalışma gününde etkin olarak maruz kalınan periyot, T0 : Referans maruz kalma periyodu (=8 saat)

51 Bu metot için kısa süreli ölçümler yapılarak 8 saatlik günlük maruziyet hesaplanıyorsa tekrarlanabilirlik çalışması yapılmalıdır. 8 saatlik ölçümler yapılıyorsa tekrarlanabilirlik çalışması yapılmaz. Her personel için en az 10 ölçüm sonucu* olacak şekilde elde edilecek sonuçların uygun bir istatistiksel test kullanılarak karşılaştırması yapılmalıdır. *2607 ölçüm sonucu: Kısa süreli ölçümler için gerekli hesaplar kullanılarak elde edilen 8 saatlik günlük maruziyet değeri (db), 8 saatlik ölçümler için cihazdan okunan L eq A değeri (db)

52 Ölçüm Tarihi gg.aa.yy KISA SÜRELİ ÖLÇÜMLER İÇİN TEKRARLANABİLİRLİK TABLOSU 1. kişi 2. kişi 3. kişi ölçüm no Lex8h(dB) Lex8h(dB) Lex8h(dB)

53 2607- KISA SÜRELİ ÖLÇÜMLER İÇİN TEKRARÜRETİLEBİLİRLİK TABLOSU Ölçüm Tarihi (1. gün) gg.aa.yy. Ölçüm Tarihi (2. gün) gg.aa.yy. 1. kişi 2. kişi 3. kişi ölçüm no Lex8h(dB) Lex8h(dB) Lex8h(dB)

54 SAATLİK ÖLÇÜMLER İÇİN TEKRARÜRETİLEBİLİRLİK TABLOSU 1. kişi 2. kişi 3. kişi ölçüm no Lex8h (db) Lex8h(dB) Lex8h(dB) Ölçüm Tarihi (1. Gün) gg.aa.yy. 1 8 saatlik maruziyet değeri Ölçüm Tarihi (2. Gün) gg.aa.yy. 2 8 saatlik maruziyet değeri Ölçüm Tarihi (3. Gün) gg.aa.yy. 3 8 saatlik maruziyet değeri

55 TS EN ISO Akustik-Mesleki Gürültü Maruziyetinin Belirlenmesi- Mühendislik Metodu TS 2607 ISO 1999 Akustik - Mesleki Gürültü Maruziyetinin Belirlenmesi ve Gürültü Kaynaklı İşitme Kaybının Tahmini

56 TEŞEKKÜRLER