DOĞUSAN BORU SANAYİİ VE TİCARET A.Ş.

Transkript

1 TÜRKİYE KÖMÜR İŞLETMELERİ KURUMU SINIRLI SORUMLU GÜNEY EGE LİNYİTLERİ İŞLETMESİ MÜESSESESİ 2012 YILI RAPORU DOĞUSAN BORU SANAYİİ VE TİCARET A.Ş YILI RAPORU

2 Bu rapor, tarih ve 6085 sayılı Sayıştay Kanunu ile tarih ve 4046 sayılı Kanun gereğince düzenlenmiş ve Rapor Değerlendirme Kurulu nun tarih ve 71 sayılı toplantısında kabul edilmiştir.

3 Kuruluşun Adı : Doğusan Boru Sanayii ve Ticaret A.Ş. Merkezi : Erzincan İlgili Kuruluş : Özelleştirme İdaresi Başkanlığı Sermaye Tavanı : TL (kayıtlı sermaye)* SERMAYE DURUMU Ortaklar Taahhüt Edilen TL Ödenmiş Sermaye TL Ödenmemiş Sermaye TL Pay Oranı % Taahhüt Ödenmiş Özelleştirme İdaresi Başkanlığı ,09 56,09 Diğer** ,91 43,91 Toplam ,00 100,00 *Şirket 2499 sayılı Kanun Hükümlerine göre kayıtlı sermaye sistemini kabul etmiş ve Sermaye Piyasası Kurulu nun tarih ve 908 sayılı izni ile bu sisteme geçmiştir. ** Tamamı adet olan hisse senetlerinin %43,91 ini teşkil eden adedi ikinci ulusal pazarda işlem görmektedir.

4 Kuruluşun unvanı : Doğusan Boru Sanayii ve Ticaret A. Ş. Merkezi : Erzincan Bağlı olduğu kuruluş : Özelleştirme İdaresi Başkanlığı Karar organı (Yönetim Kurulu) Karar organındaki unvanı Adı ve soyadı Temsil ettiği kuruluş Kuruluştaki görevi veya mesleği Görevli bulunduğu süre Başlama tarihi Ayrılma tarihi 1-Başkan S.Ahmet EŞMEDERELİ Özelleştirme İdaresi Başkanlığı Özelleştirme İ. B. Uzman Devam ediyor 2-Üye Adnan TAYLAN Özelleştirme İdaresi Başkanlığı Özelleştirme İ. B. Uzman Devam ediyor 3-Üye Özlem ÇÖRTOĞLU Özelleştirme İdaresi Başkanlığı Özelleştirme İ. B. Avukat Devam ediyor 4-Üye Ebru AKÇAY Özelleştirme İdaresi Başkanlığı Özelleştirme İ. B. Uzman Devam ediyor 5-Üye Metin Katar Özelleştirme İdaresi Başkanlığı Özelleştirme İ. B. Uzman Devam ediyor Denetim Kurulu Sıra Denetçilerin adı ve soyadı Asıl görevleri Başlama tarihi Ayrılma tarihi Görev Süresi 1- Müzeyyen Ekmekçi ÖİB- Hukuk Müşaviri Devam ediyor 2- Özlem Cengiz ÖİB-Uzman Devam ediyor

5 KISALTMALAR A.Ş.: Anonim Şirketi ABD: Amerika Birleşik Devletleri Ad.: Adet ÇATIDER: Çatı Sanayici ve İş Adamları Derneği DIN: Deutsche Industrie Norm (Alman Endüstri Standardı) GSMH: Gayri Safi Milli Hasıla GSYİH: Gayri Safi Yurtiçi Hasıla ICR: International Certification Registrar Ltd. ISO: Uluslararası Standartlar Örgütü (International Organization for Standardization) İMKB: İstanbul Menkul Kıymetler Borsası KDV: Katma Değer Vergisi Kgf: Kilogram kuvet KİK: Kamu İhale Kurumu Kr.: Kuruş Ltd.: Limited MDV: Maddi Duran Varlıklar ÖİB: Özelleştirme İdaresi Başkanlığı ÖYK: Özelleştirme Yüksek Kurulu Paz.: Pazarlama San.: Sanayi SPK: Sermaye Piyasası Kurulu SGK: Sosyal Güvenlik Kurumu Şti.: Şirketi TBMM KİT Komisyonu: Türkiye Büyük Millet Meclisi Kamu İktisadi Teşebbüsleri Komisyonu Tic.: Ticaret TİS: Toplu İş Sözleşmesi TL: Türk Lirası TOBB: Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği TOKİ: Toplu Konut İdaresi TPE: Türk Patent Enstitüsü TSE: Türk Standartları Enstitüsü TSEK belgesi: Türk Standartları Enstitüsü Kalite Uygunluk Belgesi TTK: Türk Ticaret Kanunu VUK: Vergi Usul Kanunu YDK: Yüksek Denetleme Kurulu YPK: Yüksek Planlama Kurulu

6 İÇİNDEKİLER I. TOPLU BAKIŞ... I II. İDARİ BÜNYE... 1 A- Mevzuat... 1 B- Teşkilat... 3 C- Personel durumu... 6 III. MALİ BÜNYE A- Mali durum B- Mali sonuçlar IV. İŞLETME ÇALIŞMALARI A-İşletme bütçesinin genel durumu.. 18 B- Giderler C- Tedarik işleri D- Üretim ve maliyetler E- Pazarlama F- Sigorta işleri G- İşletme sonuçları H-İştirakler I-Kalkınma planı ve yıllık programlar V. BİLANÇO Aktif Pasif VI. GELİR TABLOSU VII. EKLER... 60

7 I I. TOPLU BAKIŞ A- Kuruluşun tarihçesi, Türkiye ekonomisindeki yeri ve gelişimi: Doğusan Boru Sanayii ve Ticaret Anonim Şirketi 1974 yılında yurt dışında çalışan 180 işçi tarafından Lira sermaye ile kurulmuştur. Modern inşaat teknolojisinin gelişmesi ölçüsünde ve amaçlarına uygun olarak her türlü yalıtım malzemeleri, prefabrike ve her türlü çatı gereçleri kısaca inşaata gerekli bütün yapı gereçlerinin imal edilmesi ve ticaretinin yapılması amacıyla kurulduktan sonra; yurtiçi gerçek kişi ortaklar, mahalli idareler, İller Bankası ve Türkiye Sınai Kalkınma Bankası nın iştirakleri sonucunda, çok ortaklı halka açık Anonim Şirket olmuştur. Şirket, Sermaye Piyasası Kurulu'na kayıtlı olup, hisseleri 1987 yılından beri İstanbul Menkul Kıymetler Borsası'nda işlem görmektedir. Şirket, kurulup üretime başladığı yıllardan itibaren genel olarak içme suyu ve kanalizasyon alt yapısının inşasında kullanılan asbest elyaflı çimento boru üretimi yapmaktayken, 2000 li yılların başından itibaren söz konusu ürüne olan talep daralması neticesinde, portlant çimento, doğal perlit agrega, demir oksit boya ve su ilavesi ile imal edilen çimento esaslı perlitli beton kiremit ve yardımcı elemanları yanında perlit yer karoları ile ilgili üretim faaliyetlerini sürdürmektedir. Dünyada 1940 lı yıllardan beri yapı malzemesi olarak kullanılmakta olan perlitin Türkiye de kullanımı 1980 li yıllara tekabül etmektedir. Hammaddesinde kum yerine perlit kullanılan beton kiremit üretimi ilk kez 1992 yılında Doğusan tarafından gerçekleştirilmiştir. Perlit, bileşiminde %75 oranında silisyum bulunan volkanik camsı dokuda bir malzeme olup, dünya perlit rezervlerinin %60 ı Türkiye dedir. Şirket 2499 sayılı Kanun Hükümlerine göre kayıtlı sermaye sistemini kabul etmiş ve Sermaye Piyasası Kurulu nun tarih ve 908 sayılı izni ile bu sisteme geçmiştir yılı itibariyle herhangi bir ana sözleşme değişikliği yapılmamıştır tarihinde yapılan olağanüstü genel kurulda Doğuser Yapı Gereçleri Sanayii ve Ticaret A.Ş. nin, TTK nın 451 ve 452 inci maddeleri gereğince ortaklık devralma yoluyla Doğusan Boru Sanayii ve Ticaret A.Ş. bünyesinde birleşmesine karar verilmiş ve SPK nın seri X No: 31 sayılı Birleşme İşlemlerine İlişkin Esaslar Tebliği gereğince yapılan işlemler ve diğer ilgili mercilerdeki yasal prosedürün tamamlanması sonucunda alınan karar aynı gün Ticaret Siciline tescil edilmiş ve yayınlanmıştır. Yönetim Kurulu tarihli toplantısının 4/3 sayılı oturumunda; kayıtlı sermaye tavanının 10 milyon TL den, 25 milyon TL ye yükseltilmesine ve bu amaçla şirket ana sözleşmesinin 7 nci maddesinin tadil edilerek geçici madde eklenmesine karar vermiştir. Kayıtlı sermaye tavanının 10 milyon TL den, 25 milyon TL ye yükseltilmesi hususu, Sermaye Piyasası Kurulu nun tarih sayılı yazısı ile uygun görülmüştür. Sermaye tavanı 25 milyon TL olan Şirket in taahhüt ettiği sermaye 11.2

8 II Sayıştay milyon TL olup tamamı ödenmişken, tarihinde 15.8 milyon TL ye çıkarılarak tescil edilmiş ve keyfiyet tarih 411 sayılı Ticaret Sicili gazetesinde ilan edilmiştir. Artırılan sermayenin tamamı 2008 yılında ödenmiştir. Bundan sonra Şirket Yönetim Kurulu nun tarih ve 2010/06-01 nolu kararı ile Şirket sermayesinin bin TL den bin TL ye artırılması konusunda başlatılan sermaye artırımı işlemleri, artırılan bin TL nominal değerli hisse senetlerinin bedellerinin nakden ve tamamen ödenmesi suretiyle satılarak tamamlanmıştır. Şirket, ürünleri için tarihinde TSEK belgesi almıştır, Belge, tarihi itibariyle TS EN 490/Nisan 1998 Beton Çatı Kiremitleri ve Özel Parçaları- Özellikler standardına sahip TSE belgesine dönüştürülmüştür. Şirket tarihinde TSE-EN-ISO 9001:2000 Kalite Yönetim Sistemi belgesi almıştır. Ayrıca, tarihinde özel vekil firma aracılığı ile patent başvurusu yapılmış ancak Türk Patent Enstitüsü tarafından tarihinde reddedilmiştir. Şirketin hissedarları 1 Tüzel kişi ve yurt dışında çalışan işçiler ile yurt içi ortaklar olmak üzere tamamı İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında kota edilmiş ve işlem gören hisselere göre yaklaşık hissedardan oluşmaktadır. Özelleştirme Yüksek Kurulu nun tarih ve 2007/49 sayılı kararı ile Şirketin İller Bankası Genel Müdürlüğüne ait hisseleri Özelleştirme kapsam ve programına alınmış olup tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayınlanmıştır. Böylece Şirket Özelleştirme İdaresi Başkanlığına bağlı ve 4046 sayılı kanun hükümlerine tabi hale gelmiştir. Kuruluşun çatı kaplama sektörü içinde çimento esaslı beton kiremit sektöründe faaliyetlerini yürütmektedir. Resmi istatistikler olmamasına rağmen Türkiye nin dünya pazarındaki payının çatı kaplama ürünleri bazında %1,5, çatı strüktürü ve kaplamaları ile çatı yapımı bir bütün olarak ele alındığında %3 dolayında olduğu tahmin edilmektedir. Türkiye de çatı kaplama malzemeleri toplam üretim kapasitesinin 250 milyon, pazar büyüklüğünün ise 100 milyon m2 alan ve 3 milyar TL yi bulduğu tahmin edilmektedir. Pazar payının % 36 sı bitüm esaslı, %29 u metal esaslı,% 24 ü kil esaslı, %7 si plastik esaslı,% 4 ü çimento esaslı çatı kaplama malzemelerinden oluşmaktadır. Çimento ve kil esaslı kiremit 2003 yılında Pazar payının yaklaşık yarısını oluştururken (çimento %10 + kil %40),bu oranın giderek azaldığı görülmektedir. Çimento esaslı beton kiremit üreticilerinin yıllık üretim kapasitesi 35 milyon adet iken şirketin teorik kapasitesi 12,7 milyon, gerçek kapasitesi ise 8 milyon adettir. Şirketin son beş yıllık çalışmalarına ilişkin toplu bilgiler aşağıdaki çizelgede gösterilmiştir.

9 III Toplu bilgiler Ölçü Son iki yıl farkı Artış veya azalış % Sermaye Bin TL Ödenmiş sermaye Bin TL Öz kaynaklar Bin TL (1.012) (4,36) Yabancı kaynaklar Bin TL ,04 Finansman giderleri Bin TL Maddi duran varlıklar (edinme değeri) Bin TL ,04 Maddi duran varlıklar birikmiş amortismanı Bin TL ,44 Yatırmlar için yapılan nakdi ödemeler Bin TL Yatırımlar gerçekleşme oranı (Nakdi) % İştiraklere ödenen sermaye Bin TL İştirakler temettü geliri Bin TL Tüm alım tutarı Bin TL ,30 Başlıca üretim miktarı : Kiremit, karo ve eklentileri Bin adet ,07 Tüm üretim tutarı (Üretim maliyeti) Bin TL (23) (1,79) Üretim kapasitesi: Kiremit Fabrikası Bin adet/yıl Kapasiteden yararlanma oranı: Kiremit % ,10 Net satış tutarı Bin TL ,76 Stoklar : İlk madde ve malzeme Bin TL (71) (20,23) Yarı mamul Bin TL ,76 Mamul Bin TL ,67 Ticari mallar Bin TL ,86 Diğer stoklar Bin TL ,08 İşçi (Ortalama) Adet Cari yıla ilişkin : İşçiler için yapılan giderler Bin TL ,14 İşçi başına aylık ortalama gider TL ,13 Personel için yapılan tüm giderler Bin TL (151) (9,88) Dönem karına ilişkin vergi ve diğ.yas.yük. Tahakkuk eden vergiler Bin TL (40) (23,39) GSYİH ya katkı (üretici fiyatlarıyla) Bin TL (561) ,67 GSYİH ya katkı (alıcı fiyatlarıyla) Bin TL (14) (1,92) GSMH ya katkı (alıcı fiyatlarıyla) Bin TL (14) (1,92) Faaliyet karlılığı % Mali karlılık % Zararlılık (Özkaynaklar yönünden) % Faaliyet karı veya zararı Bin TL (815) (815) (401) (846) (513) (333) 39,36 Dönem zararı Bin TL (1.138) (1.219) (1.264) (1.207) (1.013) 194 (16,07) Bilanço zararı Bin TL (4.952) (6.171) (7.435) (8.642) (9.654) (11,72)

10 IV Sayıştay TBMM KİT Komisyonunun tarihli toplantısında; şirketin sürekli zarar eder bir durumda olması nedeniyle özelleştirme kapsam ve programına alınmasının, Özelleştirme Yüksek Kurulu na tavsiye edilmesi yönünde bir karar alınmıştır. İller Bankası nın %56,09 oranındaki hisselerini devralan Özelleştirme İdaresi Başkanlığınca, Şirketin "Blok Satış" ve "Pazarlık Usulü" yöntemi ile özelleştirilmesine karar verilmiş, ilk ihale ilanı tarihinde yapılmış, teklif alınmadığı için ihale iptal edilmiştir tarihinde çıkılan ihaleye de teklif verilmemiştir tarihinde üçüncü kez ihaleye çıkılmış ve 6 firmadan teklif alınmış, teklif veren firmaların dördü teminatlarını yakarak ihaleden çekilmişlerdir. Son yapılan özelleştirme ilanı tarihinde yapılmış olup, üç firma teklif vermiş, iki firma ihaleden çekilmiş, daha önce yapılan ihalede olduğu gibi, bir firma teminatını yakarak alımdan vazgeçmiştir. Özetle; denetim tarihi Haziran 2013 tarihi itibariyle Şirketin özelleştirilmesi kararından bu yana, toplam 4 ihale ilanı yapılmış, toplam 9 firma teklif vermiş ve toplam 5 firma dolardan 1,5 milyon dolar tutarındaki teminatlarını yakarak, alımdan vazgeçmişlerdir. Özelleştirme kapsam ve programında bulunan Şirketin, mevcut şartlarda karlılık ve verimlilik ilkeleri çerçevesinde işletme faaliyetlerini sürdürmesini temin amacıyla yeniden yapılandırılması mümkün olmadığı taktirde; dört defa özelleştirme ihalesi açıldığı, teklif veren firmaların toplamda 1,5 milyon dolar teminatı yakarak alımdan vazgeçmelerinin nedenlerinin de analiz edilerek bir an önce özelleştirilmesi için gerekli yeni düzenlemelerin yapılarak şirketin ülke ekonomisine kazandırılması gerekmektedir. Şirket, faaliyetlerini ana sözleşmesi doğrultusunda özel hukuk hükümlerine göre sürdürmektedir. Şirket halka açık olduğundan, Sermaye Piyasası Kanununa tabi olup, aynı zamanda, hisseleri Borsa İstanbul'da alınıp satılmaktadır. Ana sözleşmesinde mevcut olmayan hükümler hakkında ise Türk Ticaret Kanunu, Sermaye Piyasası Kanunu ve 4046 sayılı Kanun Hükümleri uygulanmaktadır. Doğusan A.Ş. de çalışan personelin tamamı işçi statüsündedir. Doğusan A.Ş. imalat sanayinin Pişmiş Kilden ve Çimentodan Gereçler Sektöründe faaliyet göstermektedir. Şirket 2012 faaliyet döneminde adet kiremit ve mahya üretimi gerçekleşmiş, 8 milyon adet bütçelenmiş üretim kapasitesine göre, kapasite kullanım oranı %17,9 olmuş, 191,5 bin lira dönem karı planlamışken, 1.012,6 bin lira dönem zararı ile sonuçlanmıştır.

11 V Şirket, 1992 yılında dünyada ilk kez perlit esaslı beton kiremit üretimini gerçekleştirmiştir. Beton kiremitin ana girdileri çimento, perlit/dere kumudur. Beton kiremit girdi kompozisyonunda, dere kumu ile perlit birbirine alternatif girdilerdir. Dere kumu yerine perlit kullanımı halinde malzemenin mukavemetinde önemli bir artış sağlanacağı gibi, 1m 3 dere kumunun 2 ton, 1 m 3 perlitin ise 1,3 ton civarında olması nedeniyle hacimde denk miktarlarda kullanılacağı esas alındığında, dere kumuna göre %40 hafif olan perlit malzeme ağırlığı, kiremitte %30 civarında hafiflik sağlamaktadır. Doğusan A.Ş, tarafından üretilen perlitli beton kiremit, kum yerine doğal perlit agregası kullanılarak üretilmektedir. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Yapı Laboratuvarı deney sonuçlarına göre; Doğusan tarafından üretilen perlitli beton kiremitin ısı iletkenliği 0,55 Kcal/mh c, toprak kiremitin ise 0,85 Kcal/mh c olup, perlitli beton kiremit toprak kiremite göre %30 oranında daha iyi yalıtım sağlamaktadır. Perlitli beton kiremitin ortalama basınç dayanımı 260 Kgf/Ad dir. Don sonrası kırılma mukavemeti ise 280 Kgf/Ad ye yükselmektedir. Toprak (kil bazlı) kiremitlerin mukavemeti ise 70 Kgf/Ad olarak ölçülmektedir. Bir metrekare çatı kaplamasında toprak kiremitten ortalama 5 Kg daha hafif olup çatı kaplamasında 0,022m 3 kereste tasarrufu sağlamaktadır. 10 den 75 ye kadar çatı eğimlerinde kullanılabilmektedir. Doğusan ürünlerinin su emme oranı ölçümler sonucu %1-2 olarak belirlenmiştir. Kesin form ve ölçülerde dünya standartlarında üretilen perlitli beton kiremit, 50 yıl garantili olup deforme olmayan bir üründür. Ürünün bu özelliği rakiplerine karşı bir avantaj sağlamaktadır. Perlit karışımlı beton kiremit ve diğer malzemeler, yüksek basınca dayanıklı, 100 yıl ömürlü, 50 yıl garantili, dekoratif görünümlü bir ürün olarak piyasaya çıkmakta ve alternatif çatı malzemelerine üstünlük sağlamaktadır. Piyasa koşullarına ayak uydurabilmenin temel şartları yüksek kalite ve düşük üretim maliyetidir. Mevcut üretim yapısında Şirket düşük üretim miktarı ve mevcut pazarlama performansı ile henüz rakipleri ile rekabet edebilecek düzeyin çok altındadır. Şirketin üretim yelpazesinde yer alan perlit esaslı beton duvar karoları, değişik renk ve desen seçeneklerinde 330x420 mm ebatlarında ve 14 mm kalınlıkta yüksek oranda ses ve ısı yalıtımı sağlayan dekoratif özelliğe sahip hafif bir duvar kaplama malzemesidir. Şirket mamullerinin üretim miktarları, piyasa talebine göre belirlenmektedir. Bu itibarla, özellikle mamullerin pazarlama ağındaki sorunlar nedeniyle satış miktarının arttırılamaması; yüksek oranda eksik kapasite ile çalışılmasının, verimliliğin düşmesinin ve işletme faaliyetlerinin zararla sonuçlanmasının temel göstergesi durumundadır.

12 VI Sayıştay Şirketin mamul satışları işletme faaliyetlerinin sürdürülebilmesi için yeterli bir seviyede bulunmamaktadır. Satış miktarının istenilen düzeyde olmaması üretim kapasitesinin düşük olarak gerçekleşmesine ve birim maliyetlerin yüksek olmasına neden olmaktadır. B-Öneriler: Doğusan Boru Sanayii ve Ticaret Anonim Şirketi nin 2012 yılındaki çalışmaları üzerinde Sayıştay tarafından yapılan incelemeler sonucunda getirilen öneriler aşağıdadır. 1-Özelleştirme Yüksek Kurulu nun tarih 2007/49 sayılı ve tarih 2008/48 sayılı kararları ile özelleştirme kapsam ve programına alınan %56,09 oranındaki hissesinin, dört defa özelleştirme ilanına çıkıldığı ve teklif veren firmalarla pazarlık aşamasına gelindiği halde, firmaların alımdan vazgeçerek teminatlarını yakma nedenlerinin de (toplam yakılan teminat miktarı 1,5 milyon ABD Doları) analiz edilerek, yapılan ihale sonrasında alımdan vazgeçilmesini önleyecek tedbirlerin alınması hususunda ilgili idare nezdindeki girişimlerin sürdürülmesi (Sayfa: 2 ) 2-Raporun ilgili bölümlerinde yer alan ve rapor ekinde (ek-11) listesi verilen diğer öneri ve tavsiyelerin de yerine getirilmesi. Sonuç: Doğusan Boru Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi nin tarihinde kendi Yönetim Kurulu nda kabul edilen 2012 yılı bilançosu ve ,88 Türk Lirası dönem zararı ile kapanan gelir tablosu genel görüşmeye sunulur.

13 1 A - Mevzuat: II. İDARİ BÜNYE Doğusan Boru Sanayii ve Ticaret A.Ş. (Doğusan A.Ş.) yurt dışında çalışan 180 işçi tarafından 940 bin lira sermaye ile halka açık anonim şirket olarak kurulmuştur. Erzincan Ticaret Siciline tescili tarihinde yapılmış, şirket ana sözleşmesi, tarih ve 5148 sayılı Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi nde yayımlanmıştır yılları arasında gerçek kişi ortak sayısı 3500 e ulaşmıştır. İller Bankası (yeni adı İLBANK A.Ş); 1974 yılında şirkete %30 oranında iştirak etmiş olup, sermaye arttırmalarında, kullanılmayan diğer rüçhan haklarını da kullanarak, 2007 yılında hisse oranını %56,09 seviyesine yükseltmiş, dolayısıyla şirket İller Bankası nın bir iştiraki olmuştur. Sermayesinin %50 den fazlası kamuya ait olduğundan 3346 ve 6085 sayılı kanunlara göre TBMM dolayısiyle Sayıştay denetimine girmiştir. Sermaye Piyasası Kurulu nun tarih ve 147 sayılı kararı ile Şirketin, Kayıtlı Sermaye Sistemine geçmesine izin verilmiştir. Şirketin; tarihi itibariyle 25 milyon TL kayıtlı sermayesi, 20 milyon TL ödenmiş sermayesi bulunmaktadır. Şirketin halka açık olan hisseleri; İMKB (İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (yeni adı Borsa İstanbul -BİST), İkinci Ulusal Pazarında işlem görmektedir. TBMM KİT Komisyonunun tarihli toplantısında; şirketin sürekli zarar eder bir durumda olması nedeniyle, istihdam yapısı bozulmadan, üretim faaliyetini sürdürmesi ve bölge ekonomisine katkı yapmaya devam etmesi kaydıyla, mevcut pay sahiplerinin hakları da gözetilerek, özelleştirme kapsam ve programına alınmasının Özelleştirme Yüksek Kurulu na tavsiye edilmesi yönünde bir karar alınmıştır. TBMM KİT Komisyonu nun tavsiye kararı doğrultusunda, Özelleştirme Yüksek Kurulu nun (ÖYK) tarih ve 2007/49 sayılı kararında; 1-İller Bankası Genel Müdürlüğü nün Doğusan Boru Sanayii ve Ticaret A.Ş. deki %56,09 oranındaki hissesinin özelleştirme kapsam ve programına alınması, 2- Söz konusu hisselerin satış yöntemi ile özelleştirilmesi, 3- Özelleştirme işlemlerinin bir yıl içinde tamamlanması kabul edilmiştir. İller Bankası nın %56,09 oranındaki hisselerini devralan Özelleştirme İdaresi Başkanlığı (ÖİB), 4046 Sayılı Kanun hükümleri çerçevesinde özelleştirilmesine ilişkin tarih 2008/3 sayılı kararı ile "Blok Satış" ve "Pazarlık Usulü" yöntemi ile özelleştirilmesine karar verilmiş, bu durumun basın yayın organlarında yayınlanacağı,

14 2 Sayıştay Sermaye Piyasası Kurulu nun Seri:VII, No.39 sayılı Özel Durumların Kamuya Açıklanmasına İlşkin Esaslar tebliği uyarınca İMKB ile SPK ya da bildirilmiştir. İlk ihale ilanı tarihinde verilmiş, teklif alınmadığı için ihale iptal edilmiştir tarihinde çıkılan ihaleye de teklif verilmemiştir tarihinde üçüncü kez ihaleye çıkılmış ve 6 firmadan teklif alınmış, teklif veren firmaların dördü teminatlarını yakarak ihaleden çekilmişlerdir. Son yapılan özelleştirme ilanı tarihinde yapılmış olup, son teklif verme tarihi olarak belirlenmiştir. Üç firma teklif vermiş, iki firma ihaleden çekilmiş, daha önce yapılan ihalede olduğu gibi, bir firma teminatını yakarak alımdan vazgeçmiştir. Özetle; Şirketin özelleştirilmesi kararından bu yana (incelenmenin yapıldığı tarih ) toplam 4 ihale ilanı yapılmış, toplam 9 firma teklif vermiş ve toplam 5 firma dolardan 1,5 milyon dolar tutarındaki teminatlarını yakılarak, alımdan vazgeçmiştirlerdir. Özelleştirme kapsam ve programında bulunan Şirketin, mevcut şartlarda karlılık ve verimlilik ilkeleri çerçevesinde işletme faaliyetlerini sürdürmesini temin amacıyla yeniden yapılandırılması mümkün olmadığı taktirde; bir an önce özelleştirilerek ülke ekonomisine kazandırılması gerekmektedir. Bu nedenle; Özelleştirme Yüksek Kurulu nun tarih 2007/49 sayılı ve tarih 2008/48 sayılı kararları ile özelleştirme kapsam ve programına alınan %56,09 oranındaki hissesinin, dört defa özelleştirme ilanına çıkıldığı ve teklif veren firmalarla pazarlık aşamasına gelindiği halde, firmaların alımdan vazgeçerek teminatlarını yakma nedenlerinin de (toplam yakılan teminat miktarı 1,5 milyon ABD Doları) analiz edilerek, yapılan ihale sonrasında alımdan vazgeçilmesini önleyecek tedbirlerin alınması hususunda ilgili idare nezdindeki girişimlerin sürdürülmesi önerilir. Şirket, faaliyetlerini ana sözleşmesi doğrultusunda özel hukuk hükümlerine göre sürdürmektedir. Şirket halka açık olduğundan, Sermaye Piyasası Kanununa tabi olup, aynı zamanda, hisseleri Borsa İstanbul'da alınıp satılmaktadır. Ana sözleşmesinde mevcut olmayan hükümler hakkında ise Türk Ticaret Kanunu, Sermaye Piyasası Kanunu ve 4046 sayılı Kanun Hükümleri uygulanmaktadır. Doğusan A.Ş. de çalışan personelin tamamı işçi statüsündedir. İşçilerin özlük ve sosyal hakları; 4857 sayılı İş Kanunu, 2821 sayılı Sendikalar Kanunu, 2822 sayılı Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanunu, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, bunların ek ve değişiklikleri ile bu kanunlara göre düzenlenen tüzük, yönetmelik ve toplu iş sözleşmeleri hükümleri çerçevesinde yürütülmektedir. Şirketin; Personel, Mal ve Hizmet Alımları, Harcırah, Kasa İşlemleri, Sabit Kıymet, Yangın Afet, Muhasebe, Ambar ve İşçi Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili

15 3 yönetmelikleri bulunmaktadır ve 1988 yıllarında yürürlüğe girmiş olan bu yönetmelikler, güncelliğini yitirmiş, Şirket in yeni faaliyet, üretim, piyasa payı ve pazar arayışlarına yanıt veremez olmuştur. Ayrıca, 2007 yılından itibaren Şirket sermayesindeki kamu payının %50 nin üstüne çıkması ile kamu hukukuna tabi olması sonucunda yönetmeliklerin yenilenmesi ihtiyacı daha da belirginleşmiştir. Yönetim Kurulu nun tarih, 2009/5/03 sayılı kararıyla Satınalma ve İhale Yönetmeliği başta olmak üzere yönetmeliklerin güncelleştirilmesine başlanılmış olup yönetmeliklerle ilgili son durum aşağıda özetlenmiştir. Mal ve Hizmet Alımları Hakkında Yönetmelik; güncellenmiş, uyulamaya konulması için, Özelleştirme İdaresi Başkanlığı nın onayı beklenmektedir. Personel Yönetmeliği; güncellenmiş ve Devlet Personel Dairesi Başkanlığına gönderilmiş olup, uygun görüş beklenmektedir. Harcırah yönetmeliğinde herhangi bir değişiklik ihtiyacı olmadığından mevcut yönetmelik uygulanmaya devam edilmektedir. Diğer adı geçen yönetmeliklerin güncellenmesi hususunda yapılan çalışmalar sürdürülmektedir. Özelleştirme süreci, Şirket in hukuki ve mali yapısı ve değişen yasalar da dikkate alınarak, 1986 ve 1988 yıllarında yürürlüğe giren ve güncelliğini kaybeden yönetmelikler üzerinde başlatılan güncelleştirme çalışmalarının biran önce sonuçlandırılması önerilir. B - Teşkilat: 1-Teşkilatın yapısı: Ana Sözleşmesine göre Şirketin teşkilat yapısı; karar organı olarak Genel Kurul ve Yönetim Kurulu, yürütme organı olarak da Genel Müdür ve bağlı alt birimlerden oluşmaktadır. Yürürlükte olan teşkilat şemasında belirtilmiş olan birimlerde çalışan personel sayısı yetersiz ve bazı birimler ise tamamen boştur. Şirket özelleştirme sürecinde olduğundan, mevcut personel boşluğunun giderilmesi gerçekleşmemiştir. Dolayısıyla teşkilat şeması fiili durumu yansıtmamaktadır. Şirkette mevcut durumu yansıtan bir teşkilat şeması yapılması ve görev yetki ve sorumlulukların da şemaya uygun olarak yeniden düzenlenmesi önerilir. Teşkilat şeması raporun ekleri arasında (Ek:1) yer almaktadır. 2-Genel kurul ve denetçiler: Şirketin Genel Kurulu; ana sözleşmesi ve Türk Ticaret Kanunu nun ilgili hükümlerine göre, yılda bir defa toplanmakta, Şirket in yıllık genel işlemleri ve hesapları incelenerek gerekli kararlar alınmaktadır. Olağanüstü Genel Kurul gerektiği takdirde her zaman toplanabilmektedir. Genel Kurul, Şirketin en yetkili karar organıdır.

16 4 Sayıştay Şirketin olağan genel kuruluna, Özelleştirme İdaresi Başkanlığını temsilen bir kişi dışında, diğer ortaklar katılmamakta ve kararlar bir temsilcinin oyu ile alınmaktadır yılı Olağan Genel Kurulu, tarihide yapılmıştır sayılı yeni Türk Ticaret Kanununa uyum sağlamak üzere; tarihinde Şirket Ana Sözleşmesinin 3, 20, 32 ve 58 inci maddelerinin değiştirilmesi ile Kurumsal Yönetim İlkelerinin Belirlenmesine ve Uygulamasına İlişkin Tebliğ (Seri:IV No:56 ) esasları doğrultusunda yönetim kurulunun yeniden teşkili amacıyla, olağanüstü genel kurul yapılmıştır. 3-Karar organı: Şirketin politikasını saptama yetki ve sorumluluğu yönetim kurulundadır sayılı Kanuna uyum sağlanması için ana sözleşmede yapılan değişiklikle, 2007 yılı Şirket Olağan Genel Kurulunda, Yönetim Kurulu 5 üyeye, denetim kurulu ise 2 üyeye çıkartılmıştır. Ayrıca, Yönetim ve Denetim Kurulu üyelerinin görev süresi de 2 yıldan 1 yıla indirilmiştir. Şirketin Yönetim ve Denetim Kurulu üyeleri, Genel Kurulca, diğer bir ifadeyle ÖİB belirlenen bir temsilci tarafından seçilmektedir. Yönetim Kurulu, 2012 yılı içinde çeşitli konularda 32 adet karar almıştır. Yönetim ve denetim kurulunda görev alanlar, raporun giriş kısmındaki çizelgede gösterilmiştir. 4-Yürütme organı: Yönetim kurulunun tarihli kararıyla yeniden düzenlenen teşkilat şemasına göre şirketin yürütme organı, yönetim kurulu tarafından atanan bir genel müdür, iki genel müdür yardımcısı ile yeteri kadar birim müdürü ve alt kadrolarından oluşmaktadır. Yönetim Kurulunun tarih ve 09/02 sayılı kararıyla genel müdürün görevine son verildiğinden, Sayıştay denetiminin sürdüğü tarihte (Haziran 2013) şirkette idari genel müdür yardımcısı, aynı yönetim kurulu kararı ile genel müdürlük görevini de vekaleten yürütmektedir. Teşkilat şemasında ifadesini bulan kadrolardan; yönetici pozisyonunda bulanan genel müdür, teknik genel müdür yardımcısı, personel müdürü, ticaret müdürü, muhasebe müdürü, teknik müdür kadroları boş bulunmakta, daha alt kadrolarda çalışan personel sayısının ise yetersiz kaldığı görülmektedir. Şirketin faaliyet gösterdiği sektördeki rekabet karşısında özellikle iş hacmi ve pazarlama ağındaki sorunların mevcut yapılanma ile işlerin yürütülebilirliğinin mümkün olmadığı; şirket yönetici personel kadrolarının, şirket yönetim kuruluna, Özelleştirme İdaresi Başkanlığı na, Sermaye Piyasası Kuruluna, BİST te ve diğer ilgili kurum ve kuruluşlara evrak üretimi ve sevk işlemleri ile uğraşan ve istatistiki veriler düzenleyen birimlere

17 5 dönüştüğü ve bu durumda Şirketin ana faaliyet konusu işlerinin ikinci planda kaldığı olgusu bu yıl da devam etmektedir. Ayrıca 5188 sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine dair kanun ve uygulanmasına ilişkin yönetmelik gereğince fabrikanın güvenliğinin, şirket içinde özel güvenlik birimi oluşturmak veya dışarıdan özel güvenlik teşkilatı hizmeti veren bir firmadan hizmet alımı yapmak suretiyle sağlanması gerekmektedir. Yönetmeliğin 7 nci maddesinde Kanun kapsamında özel güvenlik, kişiler tarafından özel güvenlik görevlisi istihdam edilerek; kurum veya kuruluş bünyesinde özel güvenlik birimi kurularak veya özel güvenlik şirketlerinden hizmet satın alınmak suretiyle sağlanabilir. Özel güvenlik hizmetinin ne şekilde sağlanacağı kişi veya kuruluşlar tarafından belirlenir derken, 8 inci maddesinde Kişi ve kuruluşlar, özel güvenlik izni için valiliğe yapacakları başvuruda özel güvenlik hizmetinin konusunu, özel güvenlik hizmetinin ne şekilde yerine getirileceğini, hizmetin azami olarak kaç personel eliyle yürütüleceğini, ihtiyaç duyulacak silah ve teçhizatın miktar ve niteliğini belirtir denilmektedir. Şirketin özelleştirme kapsam ve programına alındığı tarihinden sonra şirket nizamiyesinde güvenlik görevini yürüten geçici statüdeki personelin işten ayrılması ve 4046 sayılı yasa gereğince kamu kurum kuruluşlarına gönderilmesi sonucunda, şirketin güvenlik işleri, kiremit fabrikası ünitesinden elemanların nizamiyede geçici görevlendirilmesi vasıtasıyla yürütülmüştür. Ancak bu elemanlar olması gereken özel güvenlik sertifikası ve özel güvenlikçi özeliklerine sahip olmayan elemanlardır. Şirkette herhangi bir güvenlik problemi yaşanması durumunda ilgili kanun ve yönetmeliklere göre işlemler yapılmadığı için şirketin tüzel kişiliği ve yetkilileri bir takım cezai müeyyidelerle karşılaşabilecektir. Ayrıca şirketin özelleştirme kapsam ve programına alınmasından itibaren işten ayrılan veya emekli olan personelin yerine herhangi bir personel alımı yapılmadığı için üretim faaliyetinin sürdürülmesi çok zorlaşmış, neredeyse imkansız hale gelmiştir. Geçici olarak bir elemana birden fazla görev verilerek veya fazla mesai yaptırılmak suretiyle sürdürülmeye çalışılan üretim faaliyetlerinde, üretim aksamaları, işçilerin dikkat dağınıklığı, iş kazaları ve verim düşmesi doğabilecektir. Personel ihtiyacının giderilmesi hususunda Özelleştirme İdaresi Başkanlığı na tarih, 2011/ 115 sayılı yazı ile durum iletilmiş, gerekli olan personel ihtiyacının giderilmesi için talepte bulunulmuştur. Fakat denetim tarihi (Haziran 2013) itibariyle Özelleştirme İdaresi tarafından herhangi bir cevap verilmemiştir. Şirketin piyasada rekabet edecek düzeyde yeniden yapılandırılmasına yönelik olarak, işletmenin temel faaliyetlerinin etkin ve verimli bir şekilde sürdürülebilmesi ve kâra geçilebilmesi için, başta personel ve idari işler, ticaret ve satış, özel güvenlik ve üretim birimleri olmak üzere tüm birimlerin görev yetki ve sorumluluk kriterleri doğrultusunda

18 6 Sayıştay personel yapısı bakımından güçlendirilmesi hususunda Özelleştirme İdaresi Başkanlığı nezdinde girişimlerin sürdürülmesi önerilir. Raporun ilgili bölümlerinde yer almayan servislerin çalışmalarına aşağıda kısaca değinilmiştir. 5-Servisler : Şirketin muhasebe müdürlüğü, ticaret müdürlüğü, personel ve idari işler müdürlüğü ve işletme müdürlüğü kadrolarının tamamı boştur. Denetim tarihi (Haziran 2013) itibariyle işletme mühendisi kadrosunda görev yapan iki kişi, şef kadrosunda görev yapan iki kişi olmak üzere toplam dört personel, Şirket in personel, ticaret, muhasebe üretim ve sair idari işlemlerine ilişkin tüm faaliyetlerini yürütmektedir. Kalite kontrolden sorumlu kimya mühendisi de tarihinde istifa ederek ayrılmıştır. Şirketin hukuk müşavirliği bulunmamaktadır. Şirket lehinde ve aleyhinde açılmış olan davaları takip etmek ve şirketi savunmak üzere, Erzincan Barosuna kayıtlı bir avukat ile Avukatlık asgari ücret tarifesi üzerinden tarihli bir sözleşme imzalanmıştır tarihi itibariyle; şirket tarafından açılmış ve halen devam eden dört alacak davasının parasal tutarı ,64 lira, şirket tarafından yürütülen 27 icra takibinin parasal tutarı ise ,45 liradır. Şirket aleyhine açılmış ve halen devam eden 14 davanın parasal tutarı ,61liradır. C - Personel durumu : 1 - Personel kadroları ve personele ilişkin işlemler: Şirketin 2012 yılı personel kadroları ile yılsonu ve ortalama çalışan kişi sayıları aşağıdaki çizelgede gösterilmiştir. Personel Çalışan personel Norm Program Çalışan personel Ortalama Kişi Yıl sonu Kişi Kadro Sayı Kadro Sayı Ortalama Kişi Yıl sonu Kişi C-İşçiler 1.Sürekli işçiler - Kapsam dışı Kapsam içi Geçici işçiler Toplam (C) Yüklenici işçileri - -

19 7 Şirket te istihdam edilen personelin tamamı 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında işçi statüsündedir. Şirkette 2012 yıl sonu itibariyle, 16 kişi toplu iş sözleşmesi çerçevesinde kapsam içi, 4 kişi kapsam dışı olmak üzere tamamı işçi statüsünde toplam 20 personel çalışmaktadır. Yıl sonu mevcudu 16 işçinin; 9 adedi esas üretim yeri olan kiremit, dış yer ve duvar karoları fabrikasında, 6 adedi yardımcı işletmelerde, 1 adedi Genel Müdürlük idari servislerinde görevlendirilmiş bulunmaktadır. Şirket personelinin servislere dağılımı, rapor ekleri arasındadır. (Ek:2) 2012 yılında bir personel istifa ederek ayrılmış, 2013 yılına 20 personel devretmiştir yılında ortalama çalışan personel sayısı 21 kişidir. İşçi personelin yıl içerisindeki hareketi, rapor ekleri arasında (Ek:3) gösterilmiştir. 2-Personele yapılan harcamalar: Şirkette 2012 yılında personele yapılan harcamalar, işletme bütçesi ve önceki yıl değerleri ile mukayeseli olarak aşağıdaki çizelgede gösterilmiştir.

20 8 Sayıştay 2011 yılı 2012 yılı Personele yapılan harcamalar A-Yönetim kurulu üyeleri ve denetçiler(kuruluş dışı) Toplam Harcama Bin TL Harcanan Kişi başına ayda düşen TL Ödeneğin Son durumu Bin TL Esas ücretler Bin TL Ek ödemeler Bin TL Sosyal Giderler Bin TL Harcanan Cari yıl Toplamı Bin TL Geçmiş yıllarla ilgili ödeme ve geri alışlar Bin TL Toplam Harcama Bin TL Kişi başına ayda düşen TL D-İşçiler , ,03 -Kapsam içi , ,58 -Kapsam dışı , ,33 Genel toplam Geçen yıl toplamı Fark

21 9 Şirkette çalışan personele yapılan harcamalar toplamı; 2012 yılı için bin liradır. Personel harcamalarının; 182 bin lirası kuruluş dışı yönetim kurulu üyeleri ve denetçiler, bin lirası da işçilere yapılan harcamalar toplamıdır. Cari yılla ilgili personel harcamaları, 2011 yılına göre, %4,8 oranında 63 bin lira tutarında bir artış göstermiştir yılında kişi başına düşen aylık ortalama harcama tutarı, kapsam içi personel için 4.489,58 lira, kapsam dışı personel için de 6.958,33 liradır. Ayrıntılar yukarıdaki harcama tablosunda gösterilmiştir.. İşçiler, 4857 sayılı İş Kanunu ve Toplu İş Sözleşmesi (TİS) hükümlerine göre istihdam edilmektedirler. Yönetici unvanlı personel, TİS kapsamı dışında tutulmakla birlikte, Yönetim Kurulu kararlarına istinaden TİS teki tüm sosyal hak ve yan ödemelerden yararlandırılmaktadır. Ancak, Doğusan A.Ş. deki kamu hisselerinin özelleştirme kapsam ve programına alınması ile Şirketin 2007 yılı Olağan Genel Kurulunda ana sözleşmede yapılan değişiklik gereği (Geçici Madde 2) Şirket sermayesindeki kamu payı %50 nin altına düşünceye kadar, Yönetim ve Denetim Kurulu üyeleri ile ilgisine göre çalışan personelin ücret ve diğer özlük hakları,yüksek Planlama Kurulu kararları çerçevesinde belirlenmektedir. Şirket ile Kristal-İş Çimento, Cam, Seramik ve Toprak Sanayi İşçileri Sendikası arasında dönemini kapsayan Toplu İş Sözleşmesi takip eden iki yıl için, iş yeri ile sendika arasında anlaşmazlık çıkmış olup, Toplu İş Sözleşmesi, Yüksek Hakem Kurulunun tarih, 2011/80 kararı ile dönemini kapsayan Toplu İş Sözleşmesi yürürlüğe konmuştur. Şirket sermayesindeki çoğunluk hisse kamu payı olduğu halde yapılan toplu iş sözleşmesi görüşmeleri kamu işveren sendikaları dışında, doğrudan şirket yetkilileri tarafından yürütülmüştür. Toplu İş Sözleşmesinde, işçi ücret artışları, verimlilik ve karlılık göstergeleriyle ilişkilendirilmeyip, geçmiş yıllarda olduğu gibi seyyanen verildiğinden, toplu iş sözleşmelerinde ücret zamlarının, verimlilik ve karlılık ilkelerine dayandırılması için Kamu İşletmeleri İşverenleri Sendikası nezdinde girişimlerde bulunulması önerilir. 3- Sosyal konular ve giderleri: 2012 yılında tamamı işçi statüsünde olan Şirket personeline yapılan sosyal nitelikli giderler aşağıdaki çizelgede gösterilmiştir.

22 10 Sayıştay A-Cari yılla ilgili : Sosyal giderler 2011yılı Bin TL Kapsam dışı Bin TL 2012 yılı Kapsam içi Bin TL Toplam Bin TL Fark Bin TL 1-Aile ve çocuk yardımı Evlenme, doğum ve ölüm yardımı 3-Sosyal yardım zammı 4-Barındırma giderleri 5-Yedirme yardımı Giydirme yardımı Taşıma giderleri (1) 8-T.C.Emekli San.Kur. karş. ve ek karş. 9-Emekli ikramiyesi, işten ayrılma taz. 10-Sosyal Sigortalar. primi işveren payı İşsizlik sigortası primi işveren payı Sağlık giderleri 13-Eğitim giderleri Spor giderleri 15-Dinlenme kamplarına yap.harca. 16-Personel dernek ve vakıflara yard. 17-Ayni ve nakdi başkaca sosyal gid Toplam (A) B-Geçmiş yıllarla ilgili : 0 1-Emekli ikramiyesi, işten ayrılma tazminatı 214 Toplam (B) 214 Genel toplam (A+B) Şirket personeli için 2012 yılında yapılan sosyal nitelikli harcamaların toplamı 433 bin liradır. Bu tutarın tamamı cari yıl sosyal giderlerine aittir dönemi için akdedilen Toplu İş Sözleşmesi ile tespit edilen ücretler dışında yılda (4) brüt maaş tutarında ikramiye ve ayrıca her ay maaşla birlikte yakacak yardımı, yılda bir takım yazlık, bir takım kışlık iş elbisesi ve ayakkabısı öğrenim yardımı, ölüm yardımı, yılda bir takım harici elbise bedeli, 3 yılda bir palto, çocuk yardımı, evlenme izni ve yardımı, doğum izni ve yardımı, yemek yardımı gibi hak ve menfaatler sağlanmıştır. İşçi sağlığı ve İş Güvenliği konusunda gerekli olan ve öngörülen tedbirler alınmıştır.

23 11 A - Mali durum: III. MALİ BÜNYE Doğusan Boru Sanayii ve Ticaret A.Ş. nin incelemesine esas olarak 2012 yılı bilançosunun aktif ve pasif değerleri 2011 yılı sonuçlarıyla karşılaştırmalı olarak aşağıdaki çizelgede gösterilmiştir. Mali durum 2011 yılı 2012 yılı Fark Bin TL % Bin TL % Bin TL Varlıklar ( Aktif ) : 1-Dönen varlıklar a) Hazır değerler 467 1,9 92 0,4 (375) b) Kısa sürede paraya çevrilebilir değ , ,8 (29) Toplam(1) , ,2 (404) 2-Duran varlıklar a) Uzun sürede paraya çevrilebilir değ. 13 0,1 12,6 0,1 (0) b) Bağlı değerler , ,7 (88) Toplam (2) , ,8 (88) Varlıklar toplamı , ,0 (492) Kaynaklar (Pasif) : 1-Yabancı kaynaklar a)kısa süreli 275 1,1 714,5 3,0 440 b)uzun Süreli 932 3, ,2 80 Toplam (1) , , Öz kaynaklar , ,8 (1.012) Kaynaklar toplamı , ,0 (492) Şirketin 2012 yılı faaliyetleri sonucunda; 2011 yılına göre varlık ve kaynakları %2,01 oranında 492 bin lira azalarak liraya düşmüştür. Varlıkların %10,2 oranında 2.448bin lirası dönen, %89,8 oranında bin lirası da duran değerlerden, kaynakların %7,2 oranında 1.727bin lirası yabancı, %92,8 oranında bin lirası da öz kaynaklardan oluşmaktadır. Şirket bilançosunun aktif ve pasifinde yer alan 2012 yılına ait varlık ve kaynakların ayrıntılarına rapor ekleri arasında (Ek: 4, 5) yer verilmiş olup, Şirketin kaynak ve varlıkları arasındaki ilişkiler çeşitli oranlar aracılığıyla aşağıda incelenmiştir.

24 12 Sayıştay 1-Mali Yapı: a)mali kaldıraç: Yabancı kaynaklar x X 100 = Varlıklar toplamı % 2011 % 7,22 4,94 Şirket varlıklarının %7,22 oranı, yabancı kaynaklarla temin edilmiştir. Özelleştirme kapsamında olan Şirket için %7,22 dolaylarında seyreden mali kaldıraç oranı, şimdilik risk teşkil etmemektedir. Ancak; doğabilecek finansman sıkıntıları nedeniyle, son beş yıldır faaliyet dönemini zararla kapattığından, faiz yükü olan yabancı kaynak kullanacak bir ekonomik rantabilitesi bulunmamaktadır. b) Mali yeterlilik (finansman) : Öz kaynaklar x X 100 = Yabancı kaynaklar % 2011 % 1.285, ,28 Şirket öz kaynaklarının, yabancı kaynaklara oranı %1.285,58 olup, önceki döneme göre %18,7 oranında 637,7 puan azalma görülmektedir. Bu durum şirketin öz kaynaklarının, yabancı kaynaklara oranla azaldığını ifade etmektedir. Öz kaynak yaratma hususunda çaba gösterilmelidir. Şirket finansman ihtiyacını, tarihine kadar İller Bankası ve tarihinden itibaren de özelleştirme kapsam ve programına alınmış olmasından dolayı Özelleştirme İdaresi Başkanlığınca, sermaye artırarak aktarılan kaynaklarla karşılamış, son olarak da sermayesini 2008 yılında 15,8 milyon lira ve 2010 yılında liraya çıkartmış ve kaynak ihtiyacını karşılamıştır. Şirketin ilave nakit desteğinden kurtulabilmesi için pazarlama faaliyetlerine ağırlık verilmesi ve satışların artırılması gerekli görülmektedir. c) Oto finansman (iç kaynaklar) : 2012 % 2011 % Yedekler x 100 0,8 X 100 = Ödenmiş sermaye ,004 0,004 Yasal yedekler; kardan ayrılan yedekler olup, geçmiş yıllardan gelmekte ve %00,4 oranındadır. Şirketin ayrıca öz kaynakları içinde 6.734,3 bin lira tutarında birleşme yedeği bulunmaktadır. Bu tutarda dikkate alındığında ödenmiş sermayeye göre yedekler oranı %33,7 seviyesine yükselmektedir.

25 13 d) Bağlı değerlerin finansmanında kullanılan kaynaklar ve bu değerlerin kaynakların içindeki yeri: 2012 % 2011 % Bağlı değerler x X 100 = Öz kaynaklar ,69 92,86 Maddi duran varlıklar (net)x X 100 = Öz kaynaklar ,11 75,10 Dönem sonu itibariyle bağlı değerlerin tamamı öz kaynaklardan karşılandığı gibi ayrıca öz kaynakların kalanı diğer uzun ve kısa vadeli varlıkların finansmanında kullanılmış olduğu görülmektedir. Şirketin sahip olduğu maddi duran varlıklarının tamamı Şirket öz kaynaklarıyla finanse edilmiştir. Bağlı değerlerin varlıklar içerisindeki yeri aşağıdaki formülde gösterilmiştir % 2011 % Bağlı değerler x X 100 = Varlıklar toplamı ,91 88,27 Bağlı değerlerin varlıklar içindeki payı % 87,91 oranındadır yılına göre 0,36 puan azalmıştır Rasyo değeri sanayi işletmeleri için kabul edilebilir düzeylerde olmasına karşın, varlıklar toplamının büyük bir kısmı, Şirkete herhangi bir kaynak sağlamayan iştiraklerdeki sermaye payları ile yapılmakta olan yatırım hesaplarında izlenen, demonte halindeki makine ve cihazlara ait bulunmaktadır. e) Paraya çevrilebilir ve hazır değerlerin varlıklar içindeki yeri: 2012 % 2011 % Paraya çevrilebilir ve hazır değ.x100 = X ,23 11,73 Varlıklar toplamı Bağlı değerler x 100 = X ,96 752,39 Paraya çevrilebilir ve hazır değerler 2.448

26 14 Sayıştay Şirketin paraya çevrilebilir ve hazır değerleri toplamı varlıklar toplamının %10,23 oranını oluşturmaktadır. Önceki döneme göre 1,5 puan azalma olmuştur. Bağlı değerler ise paraya çevrilebilir ve hazır değerlerin %876,96 oranında olup önceki döneme göre 124,57 puan artış olmuştur. Bu durum paraya çevrilebilir ve hazır değerlerin önceki döneme göre azalmış olmasının bir sonucudur. 2 Likidite: Şirketin kısa süreli borçlarını ödeyebilme kabiliyetinin yanı sıra işletme sermayesi ihtiyacı olup olmadığının belirlenmesi amacıyla düzenlenen likidite rasyoları aşağıda gösterilmiştir. 2-Likidite: Cari oran 2012 % 2011 % Dönen varlıklar x 100 = X , ,09 Kısa vadeli yabancı kaynaklar 715 Likidite (Dönen varlıklar-stoklar)x100 = 497 X ,51 342,91 Kısa vadeli yabancı kaynaklar 715 Nakit oranı (Hazır değerler+çok kısa sürede paraya çevrilebilir d.) x 100 = 462 X ,62 330,91 Kısa vadeli yabancı kay. 715 Şirket kaynak üreten değil de kaynak tüketen bir konumda olduğundan, devamlı olarak sermaye enjekte edilmesi yoluyla faaliyetlerini sürdürmektedir. Bu kısır döngünün önüne geçmek bakımından Şirketin satışlarının arttırılması ve atıl kapasitesini de kullanarak daha fazla kaynak oluşturması zorunluluk haline gelmektedir. 3 Varlık ve kaynakların net satışlara göre devir hızları: Net satışlar tutarı = Ortalama ticari alacaklar 403 Net satışlar tutarı = Dönen varlıklar Net satışlar tutarı = Maddi duran varlık(net) ,80 3,10 0,63 0,49 0,09 0,08

27 15 Net satışlar tutarı = Net duran varlıklar Net satışlar tutarı = Varlıklar toplamı Net satışlar tutarı = Net işletme sermayesi Net satışlar tutarı = Öz kaynaklar toplamı ,07 0,06 0,06 0,06 0,88 0,54 0,07 0,06 Varlık ve kaynakların net satışlara göre devir hızlarında 2011 yılına göre önemli bir değişiklik görülmemektedir. Şirket kaynaklarının rasyonel kullanılması ve devir hızlarının artırılması için; -Mamullerin pazarlanmasında, ürün tanıtımına ağırlık verilmesi ve mevcut pazar dışında yeni pazarlar bulunması ile sektördeki pazar payını artırmaya yönelik çalışmalar yapılması, - Güçlü bir bayilik sistemi kurulmasına yönelik tedbirlerin alınması, -Satışların arttırılmasına bağlı olarak Yapılmakta olan yatırım hesaplarında izlenen ve montajı yapılmamış makine ve cihazların ülke ekonomisine kazandırılması hususunda gerekli çözümün üretilerek uygulamaya konulması gerekmektedir. B - Mali sonuçlar : Şirket, faaliyet dönemini bin lira dönem zararı ile kapatmıştır. Bu döneme ait mali sonucun işletmeye tahsis edilen sermaye, öz kaynaklar ve kullanılan sermaye ile ilişkisi aşağıda incelenmiştir 1 - Zararlılık (İrrantabilite) : - Öz kaynak yitirilişi: 2012 % 2011 % % Dönem zararı x 100 = X 100 (5,07) (6,04) Ödenmiş sermaye Dönem zararı x 100 = X 100 (4,56) (5,20) Öz kaynaklar Faaliyet zararı x 100 = -513 X 100 (2,31) (3,65) Öz kaynaklar

28 16 Sayıştay Şirket dönem sonu itibariyle öz kaynaklarının %4,56 oranını yitirmiş bulunmaktadır. Şirketin sağlıklı bir mali yapıya kavuşması, işletme faaliyetleri yoluyla kaynak yaratmasına bağlı bulunmaktadır. - Hisse senedi zararlığı: Dönem net zararı x 100 = X 100 = 2012% 2011% Hisse senedi sayısı ,06 6,03 Faaliyet döneminde şirketin dönem zararı sonucu hisse başına %5,06 oranında değer kaybına uğramış olması gerekir. 2 - Mali sonucu ilgilendiren diğer etkenler: 2012 % 2011 % Net satışlar x 100 = X 100 Kullanılan sermaye ,39 5,71 Şirketin faaliyet döneminde net satışları, kullanılan sermayenin %6,39 oranına tekabül etmektedir. Diğer bir ifadeyle her 100 liralık kullanılan kaynağa karşılık yılda 6,39 liralık satış yapılmıştır. Şirketin üretim seviyesini yükseltebilme kabiliyeti açısından herhangi bir sorunu bulunmamaktadır. Şirkette en büyük sorun üretmiş olduğu malların satışında ortaya çıkmaktadır. Şirketin etkin bir pazarlama birim ve politikasının olmaması, ürettiği mamullerin satışında sıkıntıya yol açmaktadır. Satış miktarının az olması Şirketin kaynak oluşturamayıp, finansman darboğazına düşmesi sonucunda karlılıktan uzak, zararlı bir şekilde faaliyetlerine devam etmesine neden olmaktadır. Şirketin zararlılıktan kurtulabilmesi için; -Etkin bir pazarlama politikası oluşturulması, -Ürün tanıtımına ağırlık verilmesi ve mevcut pazar dışında yeni pazarlar bulunması ile sektördeki pazar payını artırmaya yönelik çalışmalar yapılması, -Bayilik sisteminin etkinleştirilmesine yönelik tedbirlerin alınması, -Kapasite kullanım oranı ve verimliliğin artırılarak maliyetlerin düşürülmesi, önerilir.

29 17 IV. İŞLETME ÇALIŞMALARI A-İşletme bütçesinin genel durumu: Şirketin 2012 yılı bütçesine göre; 8 milyon adet/kiremit üretim kapasitesinin, %34 oranı kullanılarak 2,7 milyon adet/kiremit üretileceği ve satılacağı, 191,5 bin lira dönem karı sağlanacağı öngörülmüştür. Şirket 2012 faaliyet döneminde adet kiremit ve mahya üretimi gerçekleşmiş, 8 milyon adet bütçelenmiş üretim kapasitesine göre, kapasite kullanım oranı %17,9 olmuş, 191,5 bin lira dönem karı planlamışken, 1.012,6 bin lira dönem zararı ile sonuçlanmıştır. Teknik üretim kapasitesi bin adet/yıl dır. Teknik üretim kapasitesine göre kapasite kullanım oranı ise %11,3 oranındadır. Yukarıdaki ifadeden de anlaşılacağı üzere, bütçede öngörülen tahminler ile gerçekleşme verileri arasında çok önemli farklar görülmektedir. Karlılık ve verimlilik ilkeleri bakımından en uygun seçenekleri planlayan, işletme çalışmalarını disipline eden ve planlanan hedeflere ne derecede ulaşıldığını gösteren en önemli yönetim ve kontrol aracı olan işletme bütçesinden, beklenen faydaların sağlanabilmesi için, işletme bütçesinin; geçmiş yıl sonuçları ve muhtemel gelişmeler de dikkate alınarak daha gerçekçi hazırlanmasına çalışılması önerilir. B-Giderler: Şirketin 2012 yılı giderleri, önceki yıl değerleri ile karşılaştırmalı olarak aşağıdaki çizelgede gösterilmiştir yılı işletme bütçesinde giderler üretim maliyetleri ve işletme faaliyetleri içerisinde dağıtılmış olduğundan ödenek tutarlarına yer verilmemiştir. Giderler 2011 Yılı Gerçekleşen Bin TL 2012 Yılı Gerçekleşen Bin TL Önceki yıla göre fark Bin TL Önceki yıla göre % 0-İlk madde ve malzeme giderleri İşçi ücret ve giderleri (115) (8) 2-Memur ve sözleşmeli personel ücret ve gid. 3-Dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler (14) (6) 4-Çeşitli giderler (41) (23) 5-Vergi resim ve harçlar Amortismanlar ve tükenme payları (1) (1) 7-Finansman giderleri Toplam Şirketin 2012 yılı giderlerini oluşturan harcama kalemleri, ana gruplar itibariyle yukarıdaki tabloda verilmiş, ayrıntıları ise raporun ilgili bölümlerinde açıklandığından burada tekrarından kaçınılmış olup, giderler toplamında önceki yıla göre %5 oranında 116 bin lira artış olmuş ve 2012 yılı giderler toplamı bin lira olarak gerçekleşmiştir.