BİLDİRİ KİTABI PROCEEDING BOOK

Transkript

1 ULUSLARARASI İSTANBUL BASKIRESİM ETKİNLİKLERİ BİLDİRİ KİTABI PROCEEDING BOOK INTERNATIONAL ISTANBUL PRINTMAKING ACTIVITIES

2

3 Engravist hakkında Doç. Dr. Lütfü KAPLANOĞLU ENGRAVİST Organizasyon Kurul Bașkanı Mağara dönemiyle başlatılan insanlık tarihi, resim ve baskıresim sanatının başlangıcını da oluşturmaktadır. Yazının başlangıcından önce kullanılan baskıresim sanatı, dünyanın her yerinde ortak bir dil olarak kabul edilmektedir. Püskürtme yöntemiyle şablon baskı, boyalı ellerin bir yüzeye aktarılmasıyla yüksek baskı gravür, çukurdaki boyaların bir yüzeye aktarılmasıyla ise çukur baskı gravür sanatı tarih içinde çeşitli evre ve yöntemler geçirerek günümüze kadar gelmiştir. Güzelliği, Kültürel geçmişi ve üzerinde kurulmuş medeniyetlerle sürekli adından söz ettiren İstanbul, önce kitap sanatlarında görülen tahra basma gravürleriyle, sonradan özellikle 19. ve 20. Yüzyılda merak ve cazibe merkezi olması sebebiyle birçok sanatçıya ilham kaynağı olmuştur. Osmanlı toprakları ve kültürüne olan merak Anadolu nun hemen hemen her şehrinin gravür baskılarının yapılmasına sebep olurken; İstanbul un güzelliği, ihtişamı bu detaylı betimlemelerden fazlaca nasiplenmiştir. Gravür konusundaki geçmişe dayalı bir altyapısı olan İstanbul un Osmanlı Devleti nden sonra yapılan gravür eserlerinde azalma görülmektedir. Sanat fakültelerinde var olan atölye imkanlarının özel atölyelerde olma olasılığının az olması gibi birçok nedenle İstanbul a ait yani gravürlerin çok az üretilmesi, önce Uluslararası İstanbul Gravürleri Çalıştayı ve sergisini ortaya çıkarmış, buna ilaveten aynı konu başlığı ile geçmişten günümüze İstanbul gravürleri konulu bildirili bir sempozyum fikrinin gerçekleşmesine sebep olmuştur. İstanbul temalı Uluslararası Engravist Gravür Çalıştayı ve Sergisi, Türkiye, Balkanlar ve diğer akraba topluluklar arasında gerçekleştirilen ve özellikle günümüz İstanbul gravürlerinin üretilmesini sağlamak amacıyla Uluslararası Engravist İstanbul Baskıresim Etkinlikleri olarak 28 Şubat-4 Mart 2016 tarihlerinde İstanbul da Yıldız Teknik Üniversitesi Baskıresim atölyelerinde gerçekleştirilmiştir. Etkinlik, İngilizce engraving ve İstanbul un ilk üç harfi bir araya getirilerek oluşturulan ENGRAVIST markasıyla yapılan baskı resim etkinliğimiz, kapsam ve eylem olarak Türkiye de bir ilk olma özelliğini barındırmaktadır. Birleştirici, eğitici, öğretici, güzelleştirici, diyalog kurucu, yardımlaşmaya açık ve çoğaltılabilme özelliğine sahip olan gravür sanatının İstanbul un kendine has güzelliğinin bir araya getirilmesi şüphesiz hem eğitim bakımından, hem sanatsal, hem kültürel bakımdan birçok önemli açığın kapanmasına katkıda bulunmuştur. Desteklenmesi halinde gelenekselleştirilmesini planladığımız bu etkinliğin zaman zaman genel, zaman zaman odaklanılmış teknikler üzerinden tekrarlanması düşünülen bu etkinliklerin bienallere, trianellere, festivallere ve uluslararası etkinliklere dönüştürülmesi hedeflerimiz arasındadır. 3

4 Organizasyon Komitesi Engravist 2016 Sempozyum Onursal Başkanı: Rektör Prof. Dr. İsmail Yüksek Sempozyum Başkanı: Dekan Prof. Dr. Turan Sağer Organizasyon Kurul Başkanı: Doç.Dr. Lütfü Kaplanoğlu Organizasyon Kurul Başkan Yardımcısı: Öğr. Gör. Mehmet İlhan Bilim Kurulu Prof.Dr. Melihat Tüzün Namık Kemal Üniversitesi Doç.Dr. Nedret Yaşar Kemerburgaz Üniversitesi Doç.Dr. Lütfü Kaplanoğlu Yıldız Teknik Üniversitesi Doç. Musa Köksal Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Yrd.Doç.Dr. Mehmet Nuhoğlu Yıldız Teknik Üniversitesi Yrd.Doç.Dr. Mehmet Emin Kahraman Yıldız Teknik Üniversitesi Yrd.Doç. Salih Denli Kemerburgaz Üniversitesi Prof.Safet Spahiu Tetova Devlet Üniversitesi, Makedonya Prof.Nafi Jashari Tetova Devlet Üniversitesi, Makedonya Prof. Nehat Beqiri Tetova Devlet Üniversitesi, Makedonya Doç.Dr. Kenan Zekic Uluslararası Saraybosna Üniversitesi, Bosna Hersek Doç.Peno Penev St Cyril and St Methodius University of Veliko Tırnovo, Bulgaristan Sempozyum Düzenleme ve Yayın Kurulu Yrd.Doç.Dr. Mehmet Nuhoğlu Yıldız Teknik Üniversitesi Yrd.Doç.Dr. Mehmet Emin Kahraman Yıldız Teknik Üniversitesi Yrd.Doç. İsmail Tetikçi Uludağ Üniversitesi Yrd.Doç. Ali Kılıç Kemerburgaz Üniversitesi Öğr.Gör. Mehmet İlhan Yıldız Teknik Üniversitesi Öğr.Gör. Zeynep Özge Kalyoncu Plato Meslek Yüksek Okulu Arş.Gör. Çağatay Bilsel Yıldız Teknik Üniversitesi Arş.Gör. Nur Cemelelioğlu Altın Yıldız Teknik Üniversitesi Arş.Gör. Nesli Gül Yıldız Teknik Üniversitesi Arş.Gör. Tuğba Renkçi Taştan Yıldız Teknik Üniversitesi Arş.Gör. Bahadır Uçan Yıldız Teknik Üniversitesi Öğr.Gör. Murat Toprak Yıldız Teknik Üniversitesi Öğr. Gör. Ahmet Ziya Sandıkçıoğlu Basın Koordinatörü

5 Çalıştay Düzenleme Kurulu Öğr.Gör. Emrah Günay Öğr.Gör. Burak Satar Arş.Gör. Tuğba Renkçi Taştan Arş.Gör. Nur Cemelelioğlu Altın Arş.Gör. Çağatay Bilsel Arş.Gör. Nesli Gül Sergi Seçici Kurul Prof.Dr. Melihat Tüzün Doç.Dr. Nedret Yaşar Doç.Dr. Lütfü Kaplanoğlu Yrd.Doç.Dr. Mehmet Emin Kahraman Yrd.Doç. İsmail Tetikçi Öğr.Gör. Emrah Günay YTB Temsilcisi Sergi Düzenleme Kurulu Öğr.Gör. Emrah Günay Öğr.Gör. Ahmet Dolunay Arş.Gör. Tuğba Renkçi Taştan Arş.Gör. Serpil Akdağlı Arş.Gör. Çağatay Bilsel Editör Yrd.Doç.Dr. Mehmet Nuhoğlu Yapım Tablet İletişim 5 Basım Haziran 2016, İstanbul Tor Ofset ISBN Tüm hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz.

6 6 BİLDİRİLER PROCEEDINGS Prof. Dr. Ahmet Şinasi İŞLER, Tarihsel Süreç İçinde Avrupa da Basılan Kitap ve Haritalarda Ağaçbaskı, Metal Gravür ve Taşbaskı Tekniği İle Çoğaltılan Panoramik İstanbul İllüstrasyonlarından Örnekler The Examples from Panoramic stanbul Illustrations with Replicated Printed Books and Maps in Wood Printing, Metal Engraving and Lithography Technique in The Historical Process in Europe Arş. Gör. Bahadır UÇAN, Gravürler Üzerinden İstanbul Efsaneleri Istanbul Legends Via Engravings Bora FER, 19. Yüzyıl İstanbul Gravürlerinde Toplu Taşıma ve Gündelik Hayat Public Transportation and Everyday Life in 19th Century stanbul Engravings Arş. Gör. Ceren ÇALIŞKAN, Osmanlı Dönemi Seyahatname ve Gravürlerinde Julia Pardoe ve William Henry Bartlett in İzlenimleri Julia Pardoe and William Henry Bartlett s Impressions on the travel book and engraving in the Ottoman Period Çağatay BİLSEL, 19. Yüzyilda Türkiye ye Gelen Yabanci Sanatçilarin Gözünden İstanbul Görünümleri, Dönemin Yaşami, Giyim Ve Kuşamini Tanitan Gravürler İncelenmesi The Examination of Engravings on the Istanbul views, life period, clothing and finery from eyes of foreign artists arriving to Turkey on 19th century Öğr. Gör. Emrah GÜNAY, Haydarpaşa Garı nın Kent Belleğindeki Yeri Haydarpasa Train Station In The Memories Of The City" Öğr. Gör. Erkan ÇİÇEK, Öğr. Gör. Ahmet DOLUNAY, İstanbul un 19. Yüzyılında Gravürlerle Yaşam Sahneleri The Living Scenes of Istanbul with Ingravings in the 19th Century" Doç. Güldane ARAZ AY, Görünümler ve Ötesi Behind The Images Arş. Gör. Gülderen GÖRENEK BEYAZ, Devrim Erbil in Sanatı ve İstanbul Temalı Gravürleri Devrim Erbil s Art and İstanbul Themed Engraving Doktora Öğrencisi Hatice KARADOĞAN, Geçmişten Günümüze Gravür Tekniğinin Resim Sanatında Yeri ve İstanbul Gravürleri Until Nowadays The Situation of Engraving Technic in the Paint Art and The Engraving of Istanbul Yrd. Doç. Dr. Mehmet Emin KAHRAMAN, Öğr. Gör. İsmail Erim GÜLAÇTI, İstanbul Temalı Gravür Çalışmalarında Ekslibris Örnekleri The Exlibris Examples on the Istanbul Themed Engravings Workigns Yrd. Doç. Dr. Mehmet NUHOĞLU, Celal ESER, Sanayi- Nefise Mektebi Hâkk (Gravür) Hocası Mösyö Napier nin Servet-i Fünun Dergisindeki Gravürleri The Fine Arts School Teacher Engravist Napier s Gravures in The Journal of Servet-i Funun" Doç. Dr. M. Sinan NİYAZİOĞLU, Tasvir Mi? Temsil Mi? 19. Yüzyıl İstanbul Gravürlerinde İkonografik Dil The Desciription or The Represent? The Iconographic Language Istanbul Engravings in the 19th Century Doktora Öğrencisi, Öğretmen, Müberra BÜLBÜL, 18. ve 19. Yüzyıl Gravürlerinde İstanbul Hipodromu Istanbul Hippodrome in The 18th and 19th Centuries Gravure Okt. Necla TOSMUR, Osmanlı Gravür Sanatında Harem Resimleri The Harem Paintings on the Ottoman Engraving Art Arş. Gör. Saliha Nesli GÜL, Aliye Berger Gravürlerinde İstanbul un İzleri Influence of Istanbul at The Engravings of Aliye Berger Nur CEMELELİOĞLU ALTIN, Tarihin Görsel Sunumu: 15. ve 16. Yüzyıl İstanbul Haritaları The Visual Presentation of History: 15th and 16th Century Istanbul Maps Öğr. Gör. Özlem ERZURUMLU JORAYEV, Doç. Dr. Lütfü KAPLANOĞLU, William Henry Bartlett in İstanbul Gravürlerinde Giyim Kuşam The Clothing and Finery on The William Bartlett s Istanbul Engravings

7 BİLDİRİLER PROCEEDINGS Doktora Programı Özlem VARGÜN, İstanbul Haliç Gravürlerinde Kentin Anlam Haritaları The Meaning Maps of The Urban on the Istanbul Golden Horn Engravings Yrd. Doç. Salih DENLİ, İstanbul Gravürleri Ve Oryantal (Doğulu) Göstergeler The Istanbul Engraving And Oriental (Eastern) Signs Doç. Dr. Seza SİNANLAR USLU, Gravürlerle Bir Meydanın Öyküsü The Story of a Square with The Engravings Yrd. Doç. Sezin TÜRK KAYA, Arş. Gör. Şerife ŞEN, Ahmet Şinasi İŞLER in Gravürlerinde İstanbul Yorumları The Istanbul Comments on The Ahmet Şinasi İŞLER s Engraving Works Arş. Gör. Tuğba RENKÇİ TAŞTAN, Ressam Melchıor Lorck un İstanbul Temalı Baskıresimleri The Painter Melchior Lorck s Istanbul Themed Printingpictures Ubeydullah BİNOL, 19. Yüzyıl İstanbul Gravürlerinde Kent Konutları The Urban Houses in The Istanbul Engravings on The 19th Century Yrd. Doç. Umut GERMEÇ, Çağdaş İstanbul Gravürleri The Contemporary Istanbul Engravings Öğr. Gör. Volkan YAVUZ, Pietercoecke Van Aelst Gravürlerinde İstanbul Istanbul In The Engravings Of Pieter Coecke Van Aelst Prof. Dr. Üzlifat ÖZGÜMÜŞ, Doç. Dr. Rabia ÖZAKIN, Öğr. Gör. Umut ÇELİK, Konservatör Serra KANYAK, Gravürlerde Ayasofya The Hagia Sophia in the Engravings Öğr. Gör. Zeynep Özge KALYONCU, Gravürlerde İstanbul da Gündelik Yaşam; Boğaz ın Güzellikleri Gravürleri Üzerine Bir Araştırma The Daily Living in Istanbul Engravings; A Research on The Bosphorus Beauty Engravings

8 Yrd. Doç. Sezin TÜRK KAYA- Arş. Gör. Şerife ŞEN Ahmet Şinasi İŞLER in Gravürlerinde İstanbul Yorumları 204 Ahmet Şinasi İŞLER in Gravürlerinde İstanbul Yorumları The Istanbul Comments on The Ahmet Şinasi İŞLER s Engraving Works Yrd. Doç. Sezin TÜRK KAYA Uludağ Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi Resim Bölümü Arş. Gör. Şerife ŞEN Uludağ Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi Resim Bölümü ÖZET Yüzyıllardır birçok medeniyete ve imparatorluğa ev sahipliği yapan İstanbul, pek çok sanatçıya ilham kaynağı olan bir dünya başkentidir. Çağlar boyunca farklı kültürlerden ve uygarlıklardan sanatçılar, Asya ve Avrupa kıtalarını birleştiren İstanbul u büyük bir mozaik olarak eserlerinde kullandılar. Tarihsel süreç içerisinde İstanbul u eserlerinde konu olarak ele alan sanatçılar, özgün baskı teknikleriyle de kenti yorumladılar. Bu sanatçılardan Ahmet Şinasi İşler, İstanbul un zengin ve tarihi dokusunu gravürlerine çağdaş bir yorumla yansıttı. Ahmet Şinasi İŞLER in İstanbul Gravürleri adlı çalışmada, ülkemizde geleneksel sanat anlayışından farklı olarak daha çağdaş bir çizgide İstanbul un kent dokusunu çizgileriyle gravürlerinde yorumlayan sanatçıya dikkat çekildi. Estetik bir duygu yönü ile dışavurumcu bir yaklaşımla elde ettiği gravürlerinin çıkış noktasını sanatçının çizgi ağırlıklı desen çalışmaları oluşturmaktadır. Uzun bir sürecin ve deneyimlerinin sonucu olarak, dokusal ve görsel zenginliği oldukça kuvvetli dinamik renklerle zenginleştirdiği İstanbul temalı gravürleri ortaya çıkmıştır. Bu çalışmada sanatçının desenlerinden hareketle oluşturduğu İstanbul temalı gravürlerinin üretim süreci ve sonucunda baskıresimlerinde ortaya çıkan çağdaş yorumları incelenmektedir. ABSTRACT İstanbul harbouring many civilizations and empires for centuries is one of the world s capitals being the source of inspiration for countless artists. For ages, artists from many different cultures and civilisations used İstanbul, a bridge knitting Europe and Asia together, in their works as a grand mosaic. The artists who dealt with İstanbul as a theme in their works during the historical process also portrayed the city by using printmaking methods. One of them, Ahmet Şinasi İşler, has depicted İstanbul s rich and historic fabric in his etchings with a comtemporary rendering. In this study entitled İstanbul Etchings by Ahmet Şinasi İŞLER, it has been drawn attention to the artist who, in his etchings, renders the urban fabric of İstanbul in a more modern way compared to the traditional artistic approach. The starting point of his etchings created with an expressive approach as well as an aesthetic sense of emotion is based on his linear drawings. As a result of a long process and his experiences, the İstanbul-themed etchings he embellished with the dynamic colors highly enriched both texturally and visually have been created. The production process of his İstanbul-themed etchings made on the basis of his drawings, and, accordingly, the contemporary interpretations in his prints have been discussed in this study. Anahtar Kelimeler: Özgün Baskı, İstanbul, Çağdaş, Ahmet Şinasi İŞLER Keywords: Printmaking,İstanbul,Contemporary,Ahmet Şinasi İŞLER GİRİŞ Tarihi üç bin yıl öncesine dayanan İstanbul bir kolu ile Asya ya diğeri ile Avrupa ya uzanarak iki kıtayı da kucaklayan bir kenttir.

9 Yrd. Doç. Sezin TÜRK KAYA- Arş. Gör. Şerife ŞEN Ahmet Şinasi İŞLER in Gravürlerinde İstanbul Yorumları Stratejik konumu sebebiyle tarih boyunca kentte hüküm süren uygarlıklar için daima çok önemli olmuştur öyle de olmaya devam edecektir. (Kültür Varlıkları) Kent, Roma İmparatorluğu, Bizans İmparatorluğu ardından yedi yüz yıllık güçlü bir egemenlik sağlayan Osmanlı imparatorluğuna başkentlik yaptı. M.S. 4.yy da imparator Konstantin tarafından yeniden inşa edilip başkent yapıldığı günden sonrada yaklaşık 16 asır boyunca Roma, Bizans ve Osmanlı dönemlerinde başkentlik sıfatını dürdürdü. (İstanbul Tarihi) İstanbul, görkemli geçmişi ile farklı dinleri, kültürleri, toplulukları ve bunların ürünleri olan yapıtları benzersiz bir coğrafyada biraraya getirir. Kent, müzeleri, camileri, kiliseleri, Sinagogları, sarayları, hamamları, tarihe tanıklık eden nice mimari yapısı ve boğazın eşsiz manzarasıyla muhteşem bir görsellik sunmaktadır. İSTANBUL UN SANATSAL YANSIMALARI İstanbul un yaklaşık üçbin yıllık geçmişi, mimarisinden doğasına kültüründen medeniyetine yüzyıllardan beri pek çok yerli ve yabancı sanatçıya esin kaynağı oldu. Kent ressamların, edebiyatçıların düşünce hayatını derinden etkiledi. Sanatçıların elinden çıkan yazının, şiirin, fotoğrafın ve resmin ana konusu haline geldi. Yüzyıllardır İstanbul un şairane güzelliğini görmek isteyen yerli ve yabancı kişiler, ülkeler hatta kıtalar arası yolculuk yaparak şehre geldiler. Bu kişilerin çoğunluğunu da Avrupalı sanatçılar oluşturmaktadır. Sanatçılar İstanbul temasını yoğun bir şekilde çalıştı. Bu sanatçı ve edebiyatçılardan bazıları şu kişilerdir. Orhan Veli Kanık (Şair), İbrahim Safi(ressam), Ara Güler, Memduh Şevket Esendal(miras romanı), Kemal Tahir,(Esir Şehrin İnsanları), Alphonse de Lamartine(Şair), Yönetmen Atıf Yılmaz(Ah Güzel İstanbul) gibi örnekler verilebilir. İSTANBUL TEMASINI ÇALIŞAN SANATÇILAR Yüzyıllardır İstanbul teması sanatçıların eserlerine konu olmaktadır. Konu aynı olsa da her sanatçının deseni birbirinden farklıdır. Çünkü hepsi bir kent görüntüsünü ya da manzarayı kendi süzgecinden geçirmektedir. İstanbul defalarca sanatçıların resimlerine yansımasına rağmen her seferinde başka biçimlerde hayat buldu. Bu farklılığın bir sebebi de sanatçıların seçtikleri malzemeler ve ifade biçimleridir. Ressamlar, yağlı boya ve sulu boya tekniklerini, baskıresim sanatçıları gravür ve taş baskıları, fotoğraf sanatçıları fotoğraf kurgularını, heykeltıraşlar, mermer ve taş yontmalarını kendi sanatsal dilleriyle yorumladılar. Sanatçıların İstanbul izlenimlerini sanatsal olarak ifade etmek için sıklıkla tercih ettiği tekniklerden birisi gravürdür. Genellikle 1500 lü yıllardan başlayarak günümüze değin Haliç, Tophane, Saray Burnu, Galata Kulesi ve çevresinin yer aldığı gravürlerin ana temasını boğazın iki yakası oluşturur. Gravürlerde şimdilerde yakalanması imkânsız İstanbul manzaraları görünmektedir. Gravürlere konu olan sokakları, semtleri, evleri, bu gün gezdiğimizde yıllar önce gezginlerle, elçilik görevleriyle birlikte İstanbul a gelen ressamların gördükleriyle karşılaşabilmek olanaksız olsa da coğrafi çizgileriyle İstanbul yine aynı İstanbul dur. (Filoğlu, 1988) Bir İstanbul şairi Orhan Veli nin İstanbul u Dinliyorum Gözlerim Kapalı dizeleri İstanbul u dinliyorum, gözlerim kapalı Önce hafiften bir rüzgar esiyor; Yavaş yavaş sallanıyor Yapraklar, ağaçlarda; Uzaklarda, çok uzaklarda, Sucuların hiç durmayan çıngırakları İstanbul u dinliyorum, gözlerim kapalı. 205 Șekil 1: Gürdal Duyar, Güzel İstanbul Heykeltıraş Gürdal Duyar; kenti Güzel İstanbul adlı heykeli ile anlatırken, fotoğraf sanatçısı Ara Güler, İstanbul temalı birçok fotoğraf çekti.

10 Yrd. Doç. Sezin TÜRK KAYA- Arş. Gör. Şerife ŞEN Ahmet Şinasi İŞLER in Gravürlerinde İstanbul Yorumları 206 Șekil 2: Ara Güler, İstanbul Șekil 3: İbrahim Safi, Boğaz ve Tekneler, 51x65 cm,1960 Çağdaş İstanbul resimleri geçmişin görkemini yansıtırken modern dünyanın getirisini ve yeniliğini de hissettirir. İstanbul un görkemini ve muhteşem enerjisini dışarıya yansıtmasının en pratik yöntemi, çoğaltma ve yayma imkânı sağlayan baskıresim yöntemleriyle oldu. Yüzyıllardan beri kullanılan gravür tekniği sanatçılar tarafından en çok tercih edilen tekniktir. Zamana tanıklık eden ve belge niteliği taşıyan gravürler geçmişten günümüze kadar uzanmaktadır. Marmara denizinin en güzel kıyıları, kıyılarındaki görkemli yalılarıyla kentin tepelerinden yükselen cami siluetleri büyüleyici bir atmosfer oluşturur. İstanbul sembolü haline gelen Sultan Ahmet caminin silueti ile Ayasofya nın silueti bütün ihtişamı ile Marmara denizinden gözükmektedir. 400 yıl boyunca Osmanlı sultanlarına ev sahipliği yapan Topkapı sarayı boğazın serin sularını seyreder. İstanbul un bu görüntüleri bütün büyüleyiciliği ile sanatçıların eserlerinde en güzel şekliyle ifade bulmuştur. Avrupalı ressamların sayısız İstanbul gravürlerinden 1830 lu yılların İstanbul manzaralarını resmeden ve gravür çalışan İlk isimlerden birisi Thomas Allom dur. Șekil 4:Thomas Allom, Haliç Girișinden İstanbul, Gravür Șekil 5:Aliye Berger,İstanbul,Gravür Fransız ressam Leopold Levy nin gravürlerinde, halk resimlerindeki taş baskılarda İstanbul bütün görkemi ile yansıtılmıştır. Aliye Berger in İstanbul ve adaları konu alan, çağdaş kuru kazımalarında İfadeyi güçlendirmek için deformasyona başvurulmuştur. Biçim bozmacı yaklaşım ve simgesel kullanım hakimdir. Abidin Dino, Fethi karakaş, Bedri Rahmi Eyüpoğlu, Ercüment Kalmık- Liman Sergisi 28 Mart (Özsezgin, 1998, s. 52)ve Çağdaş İstanbul resimleri ile bilinen Devrim Erbil İstanbul u eserlerinde konu eden sanatçılardır. Șekil 6:Ercüment Kalmık, Liman Sergisi-1940 Șekil 7:Devrim Erbil, Serigrafi

11 Yrd. Doç. Sezin TÜRK KAYA- Arş. Gör. Şerife ŞEN Ahmet Şinasi İŞLER in Gravürlerinde İstanbul Yorumları AHMET ŞİNASİ İŞLER İN GRAVÜRLERİNDE İSTANBUL YORUMLARI Ahmet Şinasi İşler; sanat eğitimciliğinin yanında sanatsal üretimleriyle de tanınır. Özellikle son dönemlerde özgün baskı çalışmalarına ağırlık vermektedir. Baskı tekniklerinden gravür yöntemi ile çalışmayı tercih eden sanatçı son dönem İstanbul görünümlerini metale kazımak suretiyle yapmaktadır. Sanatçı yüksek lisans ve sanatta yeterlilik sürecinde İstanbul da yaşadı. Kentin en karakteristik özelliği olan büyüleyici atmosferi, orada yaşayan her bireyde bağımlılık yarattığı gibi sanatçıyı da etkiledi. Orada olmak, yaşamak, görme isteği, sanatçının kent ile arasında organik bir bağ yarattı. Bizans tan beri önemli, büyük ve zengin bir şehir olan İstanbul sanatçı için diğer şehirlere göre başka bir çekicilik barındırmaktadır. İşler; İlk İstanbul temalı çalışmalarını Beşiktaş ta bir çalıştay da yaptı. Bunun ardından çalışmaların devamı geldi. Sanatçının çalışmaları desen temellidir. Çalışmalarında İstanbul, mimarisi, doğası, denizi, örüntü içindeki detayları ile İŞLER in desen anlayışına uygun bir biçimde şekillenir. Metali oyma sürecine gelinceye değin asıl önem verdiği eskiz çalışmalarıdır. Șekil 8: Pilot Kalem ile yapımıș eskiz Șekil 9:Keçeli Kalem ile yapılmıș eskiz Șekil 10 : Eskiz Șekil 11:Eskiz Kentin dokusal zenginliği sanatçının dikkatini çeker, kaligrafik ve örüntü temelli desenler çalışır. Desene en uygun yöntem olarak çizgisel gravür tekniğini kullanır. (Ahmet Şinasi İşler ile kişisel iletişim,19 Şubat 2016) Sanatçı, gravürlerine yansıyan her detayı eskizleri yoluyla önceden deneyimlemektedir. İstanbul şehrinin tarihi dokusu ile birlikte coşkulu kalabalığı, siluet şeklinde karşıdan görülen mimari detayları sanatçının hızlı bir şekilde çizdiği eskizlerinde saklıdır. Çizgisel bir üslupla sonradan desene ilave ettiği küçük ayrıntılar resmini zenginleştirir. İlk bakışta karmaşık gibi görünen desen, renk ile gravürlerinde birleştiğinde İstanbul un güzelliğini tam olarak ortaya çıkar. Sanatçı her bir İstanbul temalı deseninde çizgi arayışlarını sürdürmektedir. 207 Șekil 12: Karıșık Teknik Renkli Eskiz Șekil 13:Karıșık Teknik Renkli Eskiz

12 Yrd. Doç. Sezin TÜRK KAYA- Arş. Gör. Şerife ŞEN Ahmet Şinasi İŞLER in Gravürlerinde İstanbul Yorumları Ahmet Şinasi; genellikle İstanbul şehrine karşıdan bakar buna rağmen resimlerinde bir içtenlik ve yakınlık duyulur. Çizgilerin sağlamlığı ve dinamikliği denizdeki gemilerin acele ile limana ulaşmaya çalıştığı izlenimi verir. İstanbul un simgelerinden Sultanahmet i, Galata Kulesini, camilerini, gemilerini ve dar sokaklarını çizgisel bir bütünlükle yansıtır. Șekil 14:Renkli Gravür Șekil 15:Renkli Gravür Sanatçı üslubunun oluşmasında herhangi bir sanatçıdan değil de, geçmişteki görkemden, dekoratif ve kaligrafik biçim dilinden etkilendi. Yazının da resim gibi olduğunu ifade eden sanatçı kaligrafik etkilerin olduğu desenleri ve gravür çalışmaları ile ön plana çıkar. Çalışmalarında kent olarak İstanbul u merkeze alıp kendi tecrübelerinden yola çıkarak yorumlamaktadır. Sanatçı eserlerine imza atmadığında bile eserlerin ona ait olduğunun anlaşıldığını düşünmektedir. (Ahmet Şinasi İşler ile kişisel iletişim,19 Şubat 2016) İşler in yıllar boyunca hazırladığı kısa süreli eskizleri daha iyiye ve özgün bir çizgiye ulaşma amacı taşımaktadır. Eskizlerinden resimlerine ve baskılarına doğru uzanan yolda dil birliği hakimdir. Bulduğu ile yetinmeyip yenilikçi ve deneysel bir süreklilik içerisinde çizim serüvenini sürdürmektedir. Sanatçı desen çalışmalarındaki arayışı ve yakaladığı yeniliği çok farklı malzemeleri birarada kullanarak elde etmektedir. Sadece sanatsal malzemeler ile sınırlı kalmayıp gündelik hayattaki malzemeleri de eskiz sürecinde kullanmaktadır. Bu yaklaşımı sanatçının eserlerindeki etkiyi güçlendirir. Sanatçı İstanbul konulu eskizlerinden yola çıkıp, çalışmalarını gravür tekniğinde yorumlayarak bilinen bir konuya çağdaş ve özgün bir yaklaşım getirdi. Bu özgünlüğü ifade dili olarak baskıresmi tercih etmesinde ve kullandığı çizgilerin niteliğinde belirgindir. Renkli çalıştığı gravürlerinde tek baskıda en az iki kalıp kullanmaktadır. İstanbul gravürlerine kendine özgü akıcı bir çizgi üslubu ile yeni bir bakış açısı getirdi. Pek çok fotoğraf karesine ve kartpostallara yansıyan İstanbul un boğaz manzarası İşler in eserleri ile gravür baskılarda adeta yeniden canlandı. Herkesin bildiği o eski İstanbul atmosferi gravürlerdeki çizgi, renk, leke, yorum ve üslup açısından hem eski İstanbul görüntüsü hem de çağa uyum sağlayan ileri ve modern bir sanat eserine dönüştü. Sanatçının İstanbul temalı gravürlerinde, serbest çizgisel anlayışı, metal gravürün dokusal zenginliği ile bütünleşir. Gravürlerde; açık-koyu, boş-dolu dengesi üzerine temellenen çözümlemelerden oluşan soyut arayışları da görmek mümkündür. (Anadolu Üniversitesi Çağdaş Sanatlar Müzesi, 2011) 208 Șekil 16:Renkli Gravür Șekil 17:Renkli Gravür Șekil 18:Renkli Gravür Zamanında İstanbul çok çalışılmış bir temadır. Günümüz resminde peyzaj resmine geleneğin aşıldığı daha arkaik bir iş olarak bakılabilir. İşler in amacı, peyzajları 21.yüzyılda yapabilmek. Bu yüzyılda da peyzaj yapılabildiği ve çalışmalarının da günümüze yani çağa uygun olabildiğini göstermektir. (Ahmet Şinasi İşler ile kişisel iletişim,19 Şubat 2016)

13 Yrd. Doç. Sezin TÜRK KAYA- Arş. Gör. Şerife ŞEN Ahmet Şinasi İŞLER in Gravürlerinde İstanbul Yorumları Șekil 18:Pleksiglas üzerine küçük boyutlu baskı Șekil 19:Pleksiglas üzerine küçük boyutlu baskı Sanatçı: Bir çalışmaya başlanıldığında tek şey üzerine yoğunlaşmak gerektiğini vurgulamaktadır. Ona göre sanatçı bir bilim adamı gibi derinlemesine çalışmalı yaptığı işi özümsemelidir. Bu şekilde bir çalışma prensibi kazanıldığında, geçmiş deneyimlerle birlikte özümsenir ve çalışmalar kişiselleşerek kendine has bir kimlik kazanır. Sanatçı, desen ve özellikle de gravür çalışmalarında İstanbul yorumlamalarına devam etmektedir. İşler in İstanbul gravürleri serisinin yansıra yirminin üzerinde küçük boyutlu baskıresim çalışması bulunmaktadır. İşler in eserlerinde İstanbul un görkemli geçmişi ile modern geleceği çağdaş yorumlarla sunulmaktadır. Bu çağdaşlığı çizgilerindeki renk ile zenginleştirdiği gravürlerinde saklıdır. SONUÇ İlk sur dışına yapılan yaşam alanları, İstanbul un Fethi olan 1453 yılından sonra başladı. İkinci dünya savaşından sonra bu alan giderek genişledi ve İstanbul kıyı boyunca gelişme eğilimi gösterdi. Kıyıları ile var olan şehir sanatçıların eserlerine yansırken de hep denizi ve kıyı boyunca uzanan yalıları, doğa güzellikleri ve mimarisi ile yansıtıldı. İstanbul un berrak mavi denizi hemen hemen her eserde mutlaka var oldu. Geçmişten günümüze kadar yapılan gravürler aracılığıyla kentin tarihine ışık tutuldu. Boğazın her iki yakasını bir birbirine bağlayan saat başı seferleriyle vapurların geçtiği İstanbul un manzaraları Ahmet Şinasi İşler in gravürlerinde yeniden hayat buldu. İşler in gravürleri de İstanbul un günümüzdeki görünümünü geleceğe taşırken aynı zamanda ileride tarihi birer vesika olacaklardır. Sanatsal duruşunu ifade etme şekli olarak desen ve çoğunlukla gravürü tercih eden Ahmet Şinasi İşler, İstanbul gravürleri ile Türk Özgün Baskı Sanatına katkı sağlamasının yanısıra ortaya çıkardığı çağdaş yorumlarıyla İstanbul u tanımayanlara kenti tanıtıp hayranlık uyandırmaktadır. Sonuç olarak, bu çalışmada günümüz özgün baskı sanatçılarından birisi olan Ahmet Şinasi İşler in yerel değerlerden yola çıkarak, gravür yoluyla yaptığı İstanbul yorumlamaları incelendi. Bu inceleme sonunda sanatçının çalışmalarının estetik değerinin yanı sıra günümüz Türk Baskı Resim sanatı tarihine katkı sağladığı sonucuna varıldı. KAYNAKÇA Anadolu Üniversitesi Çağdaș Sanatlar Müzesi. (2011). Türkiye de Baskı Resme Bakmak. Eskișehir: Anadolu Üniversitesi Basımevi Tesisleris.248. Filoğlu, L. (1988, 10 25). Gravrlerle İstanbul un 400 yılı. İstanbul, TÜRKİYE. İstanbul. (tarih yok). Șubat 7, 2016 tarihinde adresinden alındı Kültür Varlıkları. (tarih yok). Șubat 9, 2016 tarihinde Kültür Varlıkları: ( TR,44425/istanbulun-tarihi-alanlari.html adresinden alındı Özsezgin, K. (1998). Cumhuriyetin 75.Yılında Türk Resmi. İstanbul: Türkiye İș Bankası Kültür Yayınları. Tarihi:26 Șubat

14

15