Osteoporozun Tarifinsensus statement Osteoporoz kemiğin dayanıklılığının azalması neticesinde kırıklara eğilimin artmasıdır.

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Osteoporozun Tarifinsensus statement Osteoporoz kemiğin dayanıklılığının azalması neticesinde kırıklara eğilimin artmasıdır."

Sanaz Korkmaz
6 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Osteoporozun Tarifinsensus statement 2000 Osteoporoz kemiğin dayanıklılığının azalması neticesinde kırıklara eğilimin artmasıdır.

2 Kemik Gücü Kemik Kalitesi ve Kemik Yoğunluğu Fraktür riskini belirler 1. Mikro- mimari 2. Döngü (Turnover) 3. Hasar birikimi 4. Mineralizasyon 5. Matriks kalitesi BMD = gram/cm 2

3 Many Factors Stimulate Osteoblast Expression of RANK Ligand Glucocorticoids Vitamin D PTH PGE 2 CFU-M Pre-Fusion Osteoclast RANKL RANK IL-11 IL-6 Multinucleated Osteoclast IL-1 PTHrP TNF- Activated Osteoclast Osteoblast CFU-M = colony forming unit macrophage Adapted from Boyle WJ, et al. Nature. 2003;423: Hofbauer LC, Schoppet Ml. JAMA. 2004;292: Amgen. All rights reserved. Provided as an educational resource. Do not copy or distribute.

Osteoprotegerin (OPG) is a Decoy Receptor that Prevents RANK Ligand Binding to RANK and Inhibits

Growth factors Cytokines Osteoclast Formation, Function, and Survival Inhibited Osteoblasts In

stimulating factor Adapted from Boyle WJ, et al. Nature. 2003;423:337-342. 2007 Amgen.

4 Osteoprotegerin (OPG) is a Decoy Receptor that Prevents RANK Ligand Binding to RANK and Inhibits Osteoclast Formation, Function, and Survival CFU-M Pre-Fusion Osteoclast RANKL RANK OPG Hormones Growth factors Cytokines Osteoclast Formation, Function, and Survival Inhibited Osteoblasts In the presence of M-CSF Bone Formation CFU-M=colony forming unit macrophage M-CSF=macrophage colony stimulating factor Adapted from Boyle WJ, et al. Nature. 2003;423: Amgen. All rights reserved. Bone Resorption Inhibited Provided as an educational resource. Do not copy or distribute.

KEMİK DÖNGÜSÜNDEKİ DEĞİŞİKLİKLERİN SONUÇLARI Eğer kemik döngüsü artarsa mikrohasar birikimi artar. İntrakortikal porozite meydana gelir.

6 KEMİK DÖNGÜSÜNDEKİ DEĞİŞİKLİKLERİN SONUÇLARI Eğer kemik döngüsü artarsa mikrohasar birikimi artar. İntrakortikal porozite meydana gelir. Bu bölgelerde aşırı yüklenme stres fraktürüne yol açar. Fakat kemik döngüsünün çok yavaşlaması da mikrohasar birikimi ve kemik kırılganlığının artışı ile sonuçlanır.

7 KEMİK KİTLESİNİ BELİRLEYEN FAKTÖRLER A) Peak bone mass: Doruk kemik kitlesi (Genetik) B) Daha sonraki kemik kaybının hızı (Çevresel) C) Geride kalan kemik kitlesinin kalitesi Osteokalsinin %80 i genetik olarak belirlenir. Kollajen Tip 1 yapım ve yıkımı genetik kontrol altındadır VDR alel polimorfizmi

8 Kemik Kazanımının Belirleyicileri 1) Heredite (anne BMD si, beyaz ırk, O. imperfekta 2) Cinsiyet 3) Diyet komponentleri ve sigara (Ca, protein, Na, çay, kahve alkol, flor, fosfat) 4) Endokrin faktörler (seks steroidleri, kalsitriol, IGF-1) ÖR:gecikmiş püberte, Klinefelter, Turner 5) Mekanik kuvvetler (Fizik aktivite, ağırlık-bmi)

9 İNVOLÜSYONEL OSTEOPOROZ 1) Tip I osteoporoz: Menopozun ilk yılında (Distal ön kol, vertebrada fraktür, ayak bileği, mandibula, maksilla fraktürleri) patogenez: östrojen eksikliği 2) Tip II osteoporoz: 70 yaş üzerinde dominan form (kalça fraktürü, mid torasik vertebrada anterior kama şeklinde deformite- dul kadın kamburu) patogenez: 2 HPT, kemik formasyon azalması, nutrisyonel D vit. azalması,ca emilim azalması)

10 MAJÖR Risk Faktör Sorgulaması > 65 yaş Annede kalça fraktür hikayesi Vertebral fraktür Fragilite fraktür < 40 yaş Kortikosteroid >3 ay Malabsorpsiyon Primer hiperparatiroidi Düşmeye yatkınlık Radyografide osteopeni Hipogonadizm Prematür menopoz (<45 yaş) MİNÖR Romatoid artrit Düşük kalsiyum alımı Kronik antikonvülsif Sigara Geçmişte hipertiroidi Aşırı alkol Aşırı kahve Ağırlık < 57 kg (BMİ<20) 25 yaşında >%10 ağırlık kaybı Kronik heparin

Vertebra kırıklarının kliniği ani başlangıçlı, öne yayılım, paravertebral kas spazmı oturma, ayakta durma, öksürme ile ağrı şiddetlenir vertebral deformite,

11 Vertebra kırıklarının kliniği ani başlangıçlı, öne yayılım, paravertebral kas spazmı oturma, ayakta durma, öksürme ile ağrı şiddetlenir vertebral deformite, abdominal protrüzyon, hiatus hernisi, göğüs kafesi pelvise değer İleus, iştahsızlık, depresyon, günlük aktivite azalır kök ağrıları,paraparezi, boy kısalması

12 RADYOLOJİK VERTEBRA KIRIKLARI Normal Orta derece Ağır derece

13 İlk ay hastane mortalitesi %3-4, ilk yıl mortalite %20-25 Ayakkabı, çorap giyebilme %33, 1 km yürüyebilme %6, ilk 6 ayda odada yürüyebilme %15, merdiven çıkabilme %8 Hastaneden çıktıktan sonra bakımevinde kalanlar %34 Hastaların sadece %25 i kırık öncesi fonksiyonlarını geri kazanıyor, kendi başına yaşayabiliyor.

14 TANIYA YÖNELİK TESLER Kemik yoğunluğu ölçümleri Radyografik tetkikler (sessiz vertebra fraktürleri artmış fraktür riski ile karakterize) Laboratuvar testleri Kemik biyopsisi

15 Kemik kitlesi Ölçümünde Kullanılan Teknikler A) Radyografik absorsiyometri, fotodensitometri, radyogrammetri B)Tek foton absorpsiyometri (SPA), tek enerji x-ışınlı absorbsiyometri (SXA) C) Periferik DXA D) Dual foton absorpsiyometri (DPA), dual x-ray absorpsiyometri (DXA) E) Kantitatif Bilgisayarlı tomografi (QCT) F) Kantitatif ultrasonografi (QUS)

16 Osteoporoz Tanısı BMD ölçümü en iyi fraktür risk belirleyicisidir. BMD de her bir standart deviasyon azalma fraktür riskinin iki kat artması ile karakterizedir. AP ve Lateral torasik ve lomber vertebra grafileri!

17 BMD Ölçümlerinde kullanılan Dünya Sağlık Örgütü Kriterleri NORMAL: OSTEOPENİ: T-SKOR ± 1 SD T- SKOR -2,5 SD İLE -1 SD OSTEOPOROZ: T-SKOR > -2,5 SD CİDDİ-YERLEŞMİŞ OSTEOPOROZ : T-SKOR > -2,5 SD VE BİRLİKTE KIRIK BULUNMASI

19 SEKONDER OSTEOPOROZ Hipogonadal durumlar Androjen eksikliği Hiperprolaktinemi, panhipopitüitarizm, Turner, Klinefelter Yeme bozuklukları Atletlerin amenoresi Geç menarş, anoreksia nervoza, erken menopoz Endokrin Hastalıklar Cushing sendromu, hipertiroidi, hiperparatiroidi Tip 1 diabet, Addison, Romatolojik hastalıklar Ankilozan spondilit Lupus, Romatoid artrit Sarkoidoz

20 SEKONDER OSTEOPOROZ Genetik Bozukluklar Kistik fibroz İdyopatik hiperkalsiüri Ehlers Danlos Glikojen depo hast. Osteogenesis imperfekta Hipofosfatazya Marfan Porfiri Homosistinüri Gastrointestinal Düşük mide asiditesi (H2- bloker,ppi,atrofik gastrit) Emilim bozuklukları: Çöliak, bariatrik cerrahi, pankreas hastalıklarıgastrektomi Primer bilyer siroz İnflamatuvar barsak hastalığı Kronik karaciğer

21 SEKONDER OSTEOPOROZ Laktoz intoleransı Gaucher hastalığı, Hemokromatozis Fazla sayıda doğum yapmak, uzun laktasyon süresi Solid organ transplantasyonu Kronik böbrek Uzun süreli immobilizasyon Multipl skleroz Amiloidoz İdyopatik skolyoz Muskuler distrofi D vitamini eksikliği Alkolizm Kalsiyum eksikliği Magnezyum eksikliği KOAH Epilepsi

22 SEKONDER OSTEOPOROZ Hematolojik Multipl myelom Mastositoz Orak hücreli anemi Talassemi Hemofili Lösemi Lenfoma Hemokromatoz İmmunosupresifler: Glukokortikoid, siklosporin A, Tacrolimus (prograf), mycophenolat (cellcept) Hormonlar medroksiprogesteron, tamoksifen, anastrazol, letrozol, GnRH analogları, pioglitazon, roziglitazon, yüksek doz tiroid hormonu

23 OSTEOPOROZA NEDEN OLAN İLAÇLAR Heparinler (fraksiyone olmayan > düşük molekül ağırlıklı heparinler) Antikonvülsifler: fenobarbital, karbamazepin, valproik asit Diğer: Lityum, SSRİ, antipsikotikler (risperidon PRL ile), topiramat, PPİ

24 OSTEOPOROZDA TARAMA TESTLERİ Kalsiyum (albümine göre düzeltilmiş) Hemogram Kreatinin Alkali fosfataz 25 OHD 3 TSH Serum protein elektroforezi PTH Testosteron (ERKEKLER) 24 saatlik idrarda kalsiyum

25 KEMİK YIKIM GÖSTERGELERİ Açlık üriner kalsiyum/kreatinin oranı Üriner hidroksiprolin Hidroksilizin glikozidler (GHYL, GGHYL) Kemik sialoproteini (BSP) Plazma tartrat rezistan asit fosfataz (TRAP) Kollajen Piridinyum Crosslinks -Piridinolin, deoksipiridinolin -N-telopeptid (NTX), C-telopeptid (crosslaps)

26 KEMİK YAPIM GÖSTERGELERİ Serum total ve kemik alkali fosfatazı Serumda osteokalsin (BGP) Prokollagen I Extension peptid - PICP: Karboksi terminal peptid - PINP: Aminoterminal peptid

27 Mutlak riskin belirlenmesi gerekliliği 50 yaşında t-skoru -2,5 olan kişinin kırık riski %5 65 yaşında t-skoru -2,5 olan kişinin kırık riski % 20 Başka risk faktörleri varsa, örneğin frajilite fraktürü geçirmiş olmak kırık riskini 8 kat artırır. Z-skor <-2 ise sekonder osteoporoz araştırmayı gerektirir.

1. Yaş, 2. seks, 3. BMİ, 4. glukokortikoidler, 5. sigara, 6. günde 3 ünite veya daha fazla alkol, 7. ebeveynlerde kalça kırığı, 8. sekonder osteoporoz, 9. romatoid artrit, 10.

28 1. Yaş, 2. seks, 3. BMİ, 4. glukokortikoidler, 5. sigara, 6. günde 3 ünite veya daha fazla alkol, 7. ebeveynlerde kalça kırığı, 8. sekonder osteoporoz, 9. romatoid artrit, 10. geçirilmiş frajilite fraktürü, 11. femur boynu BMD veya t skor FRAX is a simple web-based tool that integrates clinical information in a quantitative manner to predict a 10-year probability of major osteoporotic fracture for both women and men in different countries International Osteoporosis Foundation

30 Osteoporozun Önlenmesi Osteoporozla ilgili farkındalığın artırılması Uygun kalsiyum ve D vit alımının sağlanması Sigaranın bırakılması Alkol alımının sınırlanması Düzenli egzersiz Düşmelerin önlenmesi Sekonder osteoporoz nedenlerinin tanınıp tedavi edilmesi

31 FİZİKSEL AKTİVİTE 9-12 Yaş arası çocuklarda aerobik egzersiz püberte öncesi ve sonrası BMD yi artırır. premenopozal kadınlarda aerobik egzersiz kemik kaybını %1.5 azaltır. Postmenopozal kadınlarda fiziksel egzersiz kemik kaybını yılda %1 azaltır. Ağırlık egzersizi yapan erkeklerde kalça fraktürü daha az (9012 erkek 7 yıl takip) 31

32 Hastalara 800 İÜ /gün D vitamininin yanı sıra 50 yaşından daha büyük olanlara 1000 mg elemanter kalsiyum verilmelidir.

33 OSTEOPOROZDA YENİ TEDAVİLER ANTİKATABOLİK Bisfosfonatlar: - zoledronik asit - ibandronat - risedronat Selektif östrojen modülatörler - raloksifen - lasofoxifene - arzoxifene RANKL monoklonal antikoru -denosumab Katepsin K inhibitörleri - odanacatib (MK-0822) - balicatib -relacatib

34 OSTEOPOROZDA YENİ TEDAVİLER ANABOLİK PTH analogları - PTH PTH PTHrP analogları Sklerostin antikoru Karışık etkili Diğerleri - stronsiyum ranelat - c-src inhibitörleri - integrin inhibitörleri - klor kanal inhibitörleri

Benzer belgeler

oporoz Tanı ve Tedavi Prensipleri

Osteoporoz Tanı ve Tedavi oporoz Tanı ve Tedavi Prensipleri Prensipleri Dr. Ümit İNCEBOZ Balıkesir Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum AD Dr. Ümit İNCEBOZ Balıkesir Üniversitesi Tıp