BİR TIMSS SINAVININ ARDINDAN: TIMMS 2011 E KATILAN ÖĞRENCİ VE UYGULAYICI ÖĞRETMENLERİN GÖRÜŞLERİ

Transkript

1 BİR TIMSS SINAVININ ARDINDAN: TIMMS 2011 E KATILAN ÖĞRENCİ VE UYGULAYICI ÖĞRETMENLERİN GÖRÜŞLERİ Orhan KARAMUSTAFAOĞLU 1 ve Gökhan SONTAY 2 1 Doç. Dr., Amasya Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü, Fen Bilgisi Eğitimi ABD 2 Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Fen Bilgisi Eğitimi ABD Özet TIMSS, Uluslararası Matematik ve Fen Eğilimleri Araştırması olarak tanımlanmaktadır. Dünya genelinde 60 tan fazla ülkenin katıldığı bu TIMMS araştırması, katılımcı ülkelerin eğitim politikalarını etkileyen önemli bir projedir. TIMSS 2011 in verileri, ülkemizin diğer katılımcı ülkeler arasındaki başarısını göstermesi açısından oldukça önemlidir. Ancak, öğrenci ve öğretmenlerimizin TIMSS gibi uluslararası sınavlara olan farkındalığı pek fazla değildir. Bu çalışmanın amacı; TIMSS 2011 e katılan öğrencilerin ve bu sınavı uygulayan öğretmenlerin TIMMS sınavına ilişkin görüşlerini ortaya koymaktır. Bu çalışma, nitel araştırma yöntemlerinden özel durum yaklaşımı kapsamında, Amasya ili Gediksaray İlköğretim Okulu nda TIMSS 2011 e katılan öğrenci ve öğretmenlerle gerçekleştirilen yapılandırılmış ve yarı-yapılandırılmış mülakatlarla yürütülmüştür. Çalışmanın örneklemini onyedi sınıf ve yirmi sınıf öğrencisi olmak üzere toplam 37 öğrenci ve sınavın uygulayıcısı olan üç öğretmen oluşturmaktadır. Çalışmanın verileri, araştırmacılar tarafından hazırlanan ve üç uzman görüşü sonrası geçerliği sağlanan görüşme formu yardımı ile toplanmıştır. Araştırmada toplanan veriler içerik analizi yaklaşımı ile analiz edilmiştir. Anahtar Kelimeler: TIMSS, Fen Bilimleri, Öğrenci i 1. GİRİŞ Ülkelerin öğretim programlarındaki gerekli düzenlemeleri yapabilmeleri, öğretim sistemlerindeki eksiklikleri giderebilmeleri ve uluslararası düzeyde kendi başarılarını görebilmeleri amacıyla son yıllarda bazı çalışmalar gerçekleştirilmektedir (Kesercioğlu, Balım, Ceylan ve Moralı, 2001). Bu çalışmaların en önemlilerinden birisi de Uluslararası Matematik ve Fen Eğilimleri Araştırması dır (Trends in International Mathematics and Science Study TIMSS). TIMSS, merkezi Hollanda da bulunan Uluslararası Eğitim Başarılarını Değerlendirme Kuruluşu IEA nın (International Association for the Evaluation of Educational Achievement) dört yıllık aralıklarla düzenlediği bir tarama araştırmasıdır (Şişman, Acat, Aypay, ve Karadağ, 2011). İlk olarak 1995 yılında gerçekleştirilen TIMSS, bunu takip eden dört yıllık periyotlarda, 1999, 2003, 2007 ve son olarak da 2011 yılında uygulanmıştır (Mullis, Martin, Ruddock, O Sullivan ve Preuscheff, 2009) yılında TIMSS e 38 ülke, 2003 te 49 ülke, bir önceki TIMSS 2007 de 59 ülke katılırken bu sayı TIMSS 2011 de 63 ülkeye çıkmıştır (URL-1, 2011). Ülkemizin 1999 ve 2007 yıllarında katıldığı TIMSS matematik ve fen bilimleri testlerinde başarı puanı ortalamalarında matematikte 3 puanlık, fen bilgisinde ise 21 puanlık bir artış olduğu; ancak ülkeler sıralamasında Türkiye nin konumunda belirgin bir değişikliğin olmadığı anlaşılmaktadır (Ersoy, 2007) yılında rapor edilen TIMSS 95 sonuçları, bir tartışma ortamını harekete geçirmiş, reform çabalarını hızlandırmış ve dünya çapında akademisyenlere, araştırmacılara ve karar mercilerine önemli bilgiler sağlamıştır. O zamandan beri katılımcı ülkelerin çoğu kendi görüş açılarından bulguların analizlerini içeren bir veya daha fazla ulusal rapor yayımlamışlardır. Buna ek olarak, en azından 12 kitabı kapsayan uluslararası raporlar, yüzlerce makale ve yorumlar, bültenlerde, gazetelerde ve dergilerde yayımlanmıştır. (EARGED, 2003) TIMSS uygulamalarında sadece öğrencilere yönelik olarak gerçekleştirilen başarı testleri kullanılmamakta, buna ek olarak öğretmen anketi, öğrenci anketi, okul anketi ve öğretim programı anketi kullanılmaktadır (Şişman, ve ark., 2011). TIMSS başarı testleri genel olarak okul öğretim programlarında ele alınan temel beceriler üzerinde yoğunlaşmaktadır. TIMSS öğrenci anketleri; öğrencilerin matematiğe ve fen bilgisine karşı tutumları, özyeterlik inançları, akademik öz benlik algıları, matematik ve fen bilgisine verdikleri değer sınıf içi aktiviteleri, ev hayatı ve okul dışı etkinlikleri alanlarından oluşmaktadır (Gonzalez ve Miles, 2001; Foy ve Olson, 2009b). Öğretmen anketi, sınıflarda TIMSS in uygulayıcısı olan sınıf öğretmeni, sınıflarda ise TIMSS 2011 e katılan öğrencilerin fen dersi öğretmeni ve matematik öğretmeni tarafından yanıtlanır. Okul anketi ise TIMSS 2011 e katılan yöneticileri tarafından yanıtlanır. Son olarak öğretim programı anketi ise EARGED tarafından yanıtlanır (Şişman ve ark., 2011).

2 TIMSS 2011 e katılan öğrencilerin ve uygulayıcı rehber öğretmenlerin TIMSS uygulaması hakkındaki görüşlerin alınması önemlidir. Çünkü, bu sınavla ilgili farkındalığın yaratılması, bu sınav deneyimini kazananların ileride bu sınava gireceklere fikir vermesi, ülkemizin uluslararası sınavlarda daha başarılı olabilmesi yönünden bu tür bir araştırmanın yürütülmesini gerekli kılar. Bu bağlamda yürütülen bu çalışmanın amacı; TIMSS 2011 e katılan öğrencilerin ve bu sınavı uygulayan öğretmenlerin TIMMS sınavına ilişkin görüşlerini ortaya koymaktır. 2. YÖNTEM Bu araştırmada özel durum yaklaşımı kapsamında yürütülmüştür. Özel durum çalışması yöntemi ile araştırılan olgunun bağlam içerisinde derinlemesine ancak bütüncül olarak inceleyebilmeye olanak tanır. (Yin, 2003; Merriam, 1998) Katılımcılar Bun araştırmanın katılımcılarını, TIMSS sınavına katılan Amasya ili Gediksaray İlköğretim Okulu nda öğrenim gören onyedi sınıf ve yirmi sınıf öğrencisi olmak üzere toplam 37 öğrenci ve sınavın uygulayıcısı olan 3 öğretmen oluşturmaktadır Veri Toplama Aracı Araştırmada veri toplama aracı olarak, öğrenci ve öğretmen görüşme formları kullanılmıştır. TIMSS 2011 e katılan tüm öğrencilerden kısa zamanda önemli veriler elde etmek için, tüm öğrencilerle bireysel olarak görüşmenin çok uzun zaman alacağı ve TIMSS 2011 sınavı hakkındaki bilgilerinin unutulma ihtimaline karşı öğrencilere yapılandırılmış görüşme formu uygulanmıştır. Bu görüşme formu grup mülakat şeklinde, onyedi sınıf öğrencisine 6, 6, ve 5 er kişilik gruplar halinde, yirmi sınıf öğrencisine ise 6, 6, ve 8 er kişilik gruplar halinde 20 şer dakika aralıklarla uygulanmıştır. Yapılandırılmış görüşme tekniğinin kullanılmasının en önemli üstünlüğü birden fazla görüşmeci kullanıldığında görüşmeciler arasındaki farklılığı en aza indirmek ve buna ek olarak anket çalışmalarında sıkça karşılaşılan boş bırakma ya da kullanılamaz nitelikte yanıtların ortaya çıkmasını azaltmaktadır (Türnüklü, 2000, s. 547). TIMSS 2011 in uygulayıcısı olan rehber öğretmenlere ise yarı yapılandırılmış görüşme formu uygulanmıştır. Yarı yapılandırılmış görüşmede her görüşmeciye sistematik ve uygun sorular sorulmakta olup görüşmede, görüşmeciye konunun dışına çıkma özgürlüğü ve rahatlığı sağlamaktadır. Bu durum ise, araştırmacı tarafından hazırlanmış soruların dışına çıkma izni sağlamaktadır (Berg, 1998). TIMSS 2011 sınavı uygulandıktan yaklaşık 1 hafta süre sonunda veriler toplanmıştır. Yapılandırılmış görüşme formu uygulanan öğrencilerden veriler, ilk önce sınıf öğrencilerinden alınmış olup bir sonraki gün ise sınıf öğrencilerinden alınmıştır. Yarı yapılandırılmış görüşme formu uygulanan öğretmenlerden veriler, daha önceden izinleri alınarak birer gün aralıklarla yaklaşık 20 şer dakika süren görüşmeler ile elde edilmiştir Verilerin Analizi Veriler içerik analizi yöntemi ile analiz edilmiştir. Nitel araştırma verileri dört aşamada analiz edilmektedir: (1) verilerin kodlanması, (2) temaların bulunması, (3) kodların ve temaların düzenlenmesi, (4) bulguların tanımlanması ve yorumlanması. (Yıldırım ve Şimşek, 2008) Görüşme sorularına verilen yanıtlar araştırmacı tarafından kendi içlerinde anlamlı bir bütün oluşturan kodlara ayrılmıştır. Toplanan verilerden benzer anlama sahip olanlar, aynı gruplara dahil edilerek temalar (kategoriler) oluşturulmuştur. Böylece verilerin tümünde yer alan ve anlam bakımından ilişkili olan veriler bir araya getirilerek birbirleriyle ilişkilendirilmiştir. Verilerin sınıflandırılmasında ve ilişkilendirilmesinde frekans ve yüzde kullanılmış, daha sonra elde edilen bulgular tanımlanıp yorumlanmıştır. Yapılandırılmış görüşme tekniği ile öğrencilerden elde edilen verilerde deneklere yöneltilen sorular görüşme formları üzerinde yazıya dökülmüş, gruplandırılmıştır. Gruplanan bu görüşler temalara ayrılarak cümle cümle incelenmiştir. Öğrencilerin her birisine numara verilerek görüşlerine yer verilmiştir. Dördüncü sınıf 17 öğrenciye D-1 ve D-17 arası numara verilmiş olup, sekizinci sınıf 20 öğrenciye ise S-1 ve S-20 arası numara verilmiştir.

3 Yarı yapılandırılmış görüşme tekniği ile öğretmenlerden elde edilen verilerin analizinde ise, TIMSS 2011 e uygulamacı rehber öğretmen olarak katılan 3 öğretmen ile yüz yüze görüşülmüş, görüşmeler ses kayıt cihazıyla, katılımcıların onayı alınarak kaydedilmiştir. Görüşmeler sırasında öğretmenlerin isimleri alınmamış, her bir öğretmene Ö1-Ö3 arası numara verilerek birbirinden ayırt edilmiştir. sınıf öğretmeni Ö1 kodu ile, sınıf matematik öğretmeni Ö2 kodu ile ve sınıf fen ve teknoloji öğretmeni Ö3 kodu ile isimlendirilmiştir. Görüşmeler, araştırmacılar tarafından hazırlanan görüşme formuna bağlı kalınarak gerçekleştirilmiştir. Görüşmelerden sonra kaydedilen veriler, yazıya dönüştürülmüştür. Araştırmada kullanılacak olan görüşme formunun içerik geçerliliğini saptamak için görüşme formu alandan 3 uzmana verilmiş ve incelenmesi sağlanarak son biçimi verilmiştir. Güvenirliğinin sağlanması için kodlayıcıların güvenirliğine bakılmış, Miles ve Huberman ın (1994) formülü kullanılmıştır. Güvenirlik=[Görüş Birliği / (Görüş Birliği + Görüş Ayrılığı)] x 100 Öğrencilere uygulanan görüşme formunun 2 kodlayıcı arasındaki güvenirlik oranı %91 olarak bulunurken öğretmenlere uygulanan görüşme formunun 2 kodlayıcı arasındaki güvenirlik oranı %92 olarak saptanmıştır. Tablo1. Öğrenciler İle Yapılan Görüşmelerin Güvenirlik Çalışması Sonuçları lar Güvenirlik TIMSS.90 Hazırlık Süreci.94 TIMSS 2011 Sınavı.89 Karşılaştırma.92 Ortalama.91 Tablo2. Öğretmenler İle Yapılan Görüşmelerin Güvenirlik Çalışması Sonuçları lar Güvenirlik TIMSS Farkındalığı.89 Hazırlık Süreci.92 TIMSS 2011 Sınavı.95 Başarısızlık.90 TIMSS in Katkısı.92 Ortalama.92 Şencan a (2005) göre uyuşum yüzdesi, gözlemcilerin veya değerlendiricilerin uyuştukları madde sayısının toplam değerlendirme veya gözlem sayısına olan oranıdır (puanlayıcı güvenirliği) ve elde edilen değerin güvenilir kabul edilebilmesi için uyuşum yüzdesinin. 70 üzerinde olması gerekmektedir. Buna göre bulunan güvenirlik değerleri yüksek bir değer olarak kabul edilebilir. 3. BULGULAR Bu bölüm sırasıyla öğrencilerden ve öğretmenlerden elde edilen bulgular alt başlıklarından oluşturulmuştur. Görüşme verileri, tablolar şeklinde oluşturulan temalara ait frekanslar ile yüzdeleri verilerek ve bazı katılımcıların görüşlerinden doğrudan alıntılar yapılarak sunulmuştur. 3.1 Öğrencilerden Elde Edilen Bulgular Yapılandırılmış görüşme verileri 6 tema altında toplanarak ve sınıfların görüşlerine ait frekans ve yüzdeleri ilgili tablolarda sunulmuştur.

4 Tablo 3. TIMSS Hakkında Öğrenci i TIMSS Fen ve matematik ile ilgilidir ,7 40 Uluslararası bir sınavdır ,5 50 Dünya genelinde birçok ülke katılır ,6 25 Dünya ülkeleri arasındaki başarımızı belirler ve sınıfların girdiği bir sınavdır ,8 15 Bilmiyorum , yılda bir yapılır ,8 10 Öğrencilerin bilgisini ölçer ,8 5 Tablo 3 de görüldüğü gibi sınıf öğrencilerinin yaklaşık %65 i ve sınıf öğrencilerinin %40 ı TIMSS i fen ve matematik ile ilgili bir sınav olarak görmektedir. Ayrıca sınıf öğrencilerinin %50 si TIMSS i uluslararası bir sınav olarak nitelendirmektedir. Araştırmaya katılan tüm öğrencilerden dördü ise TIMSS hakkında bir şey bilmemektedir. Dördüncü sınıf öğrencilerden D-11, TIMSS in uluslararası bir sınav olduğunu ve fen ve matematikten testinden oluştuğunu biliyorum açıklaması ile TIMSS ile ilgili sahip olduğu bilgileri belirtmiştir. Sekizinci sınıf öğrencilerinden S-12 ise TIMSS bir çok ülkenin katıldığı fen ve matematikten oluşan bir sınavdır. Bu sınav fen ve matematik alanında dünyadaki yerimizi belirliyor. şeklinde görüşlerde bulunmuştur. Tablo TIMSS 2011 e Hazırlanma Sürecine Ait Öğrenci i Hazırlık Süreci ,2 70 Geçmiş yıllarda çıkan TIMSS fen ve matematik soruları çözüldü. Okulda yeterli hazırlık yapıldı ,4 20 SBS ye gireceğimiz için pek hazırlanılmadı Okul dışında çalışma yaptım Meb vitaminden deneme çözdük ,9 0 Ders kitabından çalıştım ,6 5 Tablo 4 te görüldüğü gibi tüm öğrencilerinin yaklaşık %75 i TIMSS 2011 e geçmiş yıllardaki TIMSS sorularını çözerek hazırlanmıştır. Ayrıca sınıf öğrencilerinin yaklaşık %76 sı okulda yeterli hazırlık yaptıklarını belirtirken sınıf öğrencilerinin %20 si okulda yeterli hazırlık yaptıklarını ifade etmişlerdir. Dördüncü sınıf öğrencilerinden D-14, hazırlık sürecini Daha önce TIMSS sınavında çıkan soruları çözdük. Bence TIMSS sınavı için okulumuzda yeterli hazırlık yaptık. Okul dışında da test çözerek çalışma yaptım. şeklindeki görüşleri ile açıklamıştır. Sekizinci sınıf öğrencilerinden S-15 ise Okulumuzda yeterli hazırlık yaptığımıza inanmıyorum. Çünkü SBS ye az kalmıştı SBS ye ağırlık verdik ve bu yüzden TIMSS e fazla çalışamadık Sadece geçmiş yıllardaki bazı soruları çözdük. şeklinde açıklama yaparak hazırlık sürecinin nasıl olduğunu belirtmiştir.

5 Tablo 5. TIMSS 2011 Sınavına İlişkin Öğrenci i TIMSS 2011 Sınavı Akıl yürütme soruları bilgi sorularından çoktu ,7 90 Sınavın çok zor geçeceğini düşünüyordum ,4 60 Başarılı olduğuma inanıyorum ,8 40 Sınavdaki sorular kolay geldi Bilgi soruları basitti ama akıl yürütme soruları ,2 55 zordu. Sınava daha iyi hazırlansaydık daha başarılı ,7 70 olurduk. Fen sınavı matematik sınavına göre daha iyi ,9 25 geçti. Sınavdaki sorular zor geldi TIMSS 2011 sınavı ile ilgili Sınavdan önce, sınav esnasında ve sınavdan sonra kendinizi nasıl hissettiniz, sınav sorularını nasıl buldunuz, sınavı nasıl değerlendirdiniz? şeklindeki sorular verilen cevaplara göre TIMSS Sınavı temasında toplanmıştır. Tablo 5 te verilen cevaplara göre 4 ve sınıf tüm öğrencilerinin yaklaşık %78 i soruların bilgi sorularından ziyade akıl yürütme tipi sorular olduğunu ve yaklaşık %66 sı uluslararası bir sınav olduğu için sınavın zor geçeceğini beklediklerini belirtmiştir. Tablo 5 ten elde edilecek önemli bir veri de sınıf öğrencilerinin %70 i TIMSS sınavına daha iyi hazırlansalardı daha başarılı olacaklarına inanmıştır. Dördüncü sınıf öğrencilerinden D-6, TIMSS 2011 sınavı ile ilgili Sınava girmeden önce soruların zor olacağını düşünüyordum çünkü uluslararası bir sınavdı ama sorular kolaydı. Başarılı olduğuma inanıyorum. Ayrıca fen sınavı matematiğe göre iyi geçti. görüşünü dile getirmiştir. Sekizinci sınıf öğrencilerinden S-11 ise Dünya genelinde bir sınavdı. Soruların zor olduğunu düşünüyordum ama zor değildi. Bilgi soruları basitti ama akıl yürütme soruları zordu. Başarılıydım. Sınava daha iyi hazırlansaydık daha da iyi geçerdi. şeklindeki görüşleri ile TIMSS 2011 sınavı hakkındaki düşündüklerini açıklamıştır. Tablo 6. TIMSS 2011 Sınavı ile Diğer Sınavların Karşılaştırılmasına İlişkin Öğrenci i Karşılaştırma Okuldaki sınavlarda sorular TIMSS 2011 deki ,4 60 sorulardan zordur. Okuldaki sorular TIMSS 2011 e göre daha çok ,7 70 bilgi sağırlıklı sorulardır. TIMSS 2011 deki sorular okulda yapılan ,8 55 sınavlardaki sorulara göre daha çok yorum gerektiren sorulardır. TIMSS 2011 sınavı TIMSS 2007 sınavına göre daha kolaydır. TIMSS 2011 sınavı TIMSS 2007 sınavına göre ,2 45 daha yorum ağırlıklı bir sınavdır. SBS, TIMSS e göre daha zordur

6 TIMSS 2011 sınavı ile okulda uygulanan sınavlar ve bir önceki TIMSS 2007 sınav sorularını karşılaştırınız? sorusuna verilen yanıtlar Tablo 4 te görülmektedir. Buna göre sınıf öğrencilerinin yaklaşık %76 sı ve sınıf öğrencilerinin %60 ı okuldaki sınavların TIMSS 2011 sınavına göre daha zor olduğunu ayrıca tüm öğrencilerin yaklaşık %68 i okuldaki soruların TIMSS 2011 sınavına göre daha bilgi ağırlıklı olduğunu, yaklaşık % 57 si TIMSS 2011 sorularının daha yorum ağırlıklı sorular olduğunu belirtmiştir. Ayrıca sınıf öğrencilerinin %55 i ise SBS nin TIMSS e göre daha zor olduğunu söylemiştir. Dördüncü sınıf öğrencilerinden D-5, Okuldaki sınavlar daha zor. TIMSS sınavı daha kolaydı. Okulda bilgi soruları var. TIMSS sınavında yorum yaptım düşünerek yazdım. Görüşünü belirterek TIMSS 2011 ile okulda uygulanan yazılı sınavlar arasındaki farkı açıkça ortaya koymuştur. Sekizinci sınıf öğrencilerinden S-19 a göre TIMSS 2011 de çıkan sorular hayatımızın içindendi, bazı görmediğimiz sorular vardı. Okuldaki sorular daha zor ve bilgi gerektiriyor. TIMSS yorum gerektiriyor.. Tablo 7. Türkiye de Uygulanan Diğer Uluslararası Sınavlar Hakkında Öğrenci i Uluslararası TIMSS den başka diğer uluslararası sınavlar hakkında bilgim yok. TIMSS den başka diğer uluslararası sınavlar hakkında bilgim var , ,7 15 TIMSS sınavından başka ülkemizde uygulanan sınavlar hakkında bilginiz varmı? sorusuna sınıf öğrencilerinin yaklaşık %88 i ve sınıf öğrencilerinin %85 i diğer sınavlar hakkında bilgisinin olmadığını belirtirken, toplam 37 öğrenciden sadece 5 i diğer sınavlar hakkında bilgisinin olduğunu söylemiştir. Bu veriler öğrencilerin ülkemizde uygulanan uluslararası sınavlara yönelik farkındalıklarının çok düşük olduğunu göstermiştir. Tablo TIMSS 2011 Uygulamasının Türkiye nin Eğitim Sistemine Katkı Sağlayıp Sağlayamayacağına İlişkin Öğrenci i TIMSS in Katkısı TIMSS 2011 uygulaması Türkiye nin eğitim sistemine katkı sağlayacaktır. TIMSS 2011 uygulaması Türkiye nin eğitim sistemine katkı sağlamayacaktır , ,9 30 Tablo 8 e göre sınıf öğrencilerinin yaklaşık %94 ü TIMSS uygulamasının ülkemizin eğitim sistemine katkı sağlayacağını belirtirken yaklaşık %6 sı katkı sağlayamayacağını söylemiştir. sınıf öğrencilerinin %70 i TIMSS uygulamasının ülkemizin eğitim sistemine katkı sağlayacağını belirtirken %30 u katkı sağlayamayacağını söylemiştir. Bu verilere göre öğrencilerin büyük bir çoğunluğu, TIMSS in ülkemize katkısının yüksek olacağı inancındalardır.

7 3.2. Öğretmenlerden Elde Edilen Bulgular Görüşme yapılan üç öğretmenden alınan cevaplara ilişkin içerik analizi yapılarak aşağıdaki bulgular elde edilmiştir. Öğretmenlerin görüşleri 5 tema altında toplanmış olup görüşler katılımcı kodu kullanılarak birbirinden ayırt edilmesi sağlanmıştır. Tablo 9. TIMSS Farkındalığına İlişkin Öğretmen i Katılımcı Kodu TIMSS Farkındalığı TIMSS i daha önce hiç duymadım. Ö1, Ö2, Ö İlk defa okulumuzda yapılacağı için duydum. Ö1, Ö2 2 66,6 Hiç dikkatimi çekmediği için daha önce Ö1 1 33,3 duymadım. PISA yı duydum ama TIMSS i hiç duymadım. Ö3 1 33,3 TIMSS 2011 in uygulayıcı rehber öğretmenlerine sorulan TIMSS araştırmasını daha önce duydunuz mu? sorusuna verilen cevaplara göre öğretmenlerin tamamı TIMSS i daha önce hiç duymadıklarını belirtirken bir öğretmen de PISA yı duyduğunu ama TIMSS i duymadığını söylemiştir. Uygulayıcı öğretmenlerden sınıf öğretmeni Ö1, TIMSS i daha önce hiç duymadım. Okulumuzun pilot okul seçilmesi sebebiyle ilk defa burada duydum. Bu sınavlar Hiç dikkatimi çekmediği için daha önce duymadım şeklinde görüş belirtmiştir. Tablo 10. TIMSS 2011 Hazırlık Sürecine Ait Öğretmen i Katılımcı Kodu Hazırlık Süreci Hazırlık süreci yeterli olmadı. Ö1, Ö2, Ö TIMSS 2007 soruları çözüldü. Ö1, Ö2, Ö TIMSS Bilgilendirme Semineri düzenlendi. Ö1, Ö2, Ö TIMSS 2007 soruları dağıtıldı. Ö1, Ö2, Ö MEB Vitaminden TIMSS deneme sorularını çözüldü. Ö1 1 33,3 Açıklanan 1995, 1999 ve 2003 yıllarındaki TIMSS sorular çözüldü. Ö1 1 33,3 TIMSS 2011 sınavına hazırlık süreciniz nasıldı? Okulunuzda yeterli çalışmalar yaptınız mı? Bu çözülen sorular sizce yeterli oldu mu? Başka çalışmalarınız oldu mu? gibi sorular hazırlık süreci teması altında toplanmıştır. Tablo 10 a göre öğretmenlerin tamamı hazırlık sürecinin yetersiz olduğunu, zaman yettiği ölçüde dağıtılan TIMSS 2007 soruların çözdüğünü, TIMSS Bilgilendirme Toplantısı Semineri ne katıldığını belirtmiş olup, dördüncü sınıf öğretmeni Ö1 eski yıllardaki TIMSS sorularını ve Meb Vitamin den deneme sorularını çözdüğünü açıklamıştır. Uygulayıcı öğretmenlerden fen ve teknoloji öğretmeni Ö3, Hazırlık sürecimiz biraz yavaş işledi. Elimizde fazla veri olmadığı için bir önceki sınav olan TIMSS 2007 soruları dağıtıldı bize. Bu soruları boş derslerde, zaman kalırsa da kendi derslerimizde öğrencilerime anlatmaya çalıştım. ların SBS gibi önemli bir sınavı olduğu için öğrenciler motivasyon olarak TIMSS e hazırlanamadılar. Akıllarını SBS meşgul ediyordu. Ankara da TIMSS 2011 Bilgilendirme Toplantısı oldu bizi davet ettiler. Çok yararlı bir seminer oldu ama biraz geç oldu daha erken bir tarihte olsaydı daha yararlı olurdu.toplantı ile sınav arasındaki süre yaklaşık 3 aylık bir süreydi

8 Tablo 11. TIMSS 2011 Sınavına ilişkin Öğretmen i Katılımcı Kodu TIMSS 2011 Sınavı Sınavda zaman yetmedi. Ö1, Ö2, Ö Öğrenciler yorum sorularında zorlandı. Ö1, Ö2, Ö Öğrenciler sınav öncesi heyecanlıydı. Ö1, Ö2, Ö Öğrenciler okul sınavlarının daha zor olduğunu belirtti. Ö1, Ö2, Ö Öğrenciler soruları merakla bekliyordu. Ö1, Ö2 2 66,6 Öğrenciler soruların zor olacağını bekliyordu. Ö1, Ö2 2 66,6 Öğrenciler düzgün cümle kuramadıkları için ne demek Ö1, Ö3 2 66,6 istediklerini tam olarak ifade edemedi. Öğrenciler için sınav bekledikleri kadar zor geçmedi. Ö1 1 33,3 Öğrenciler soruları anlamakta güçlük çekti. Ö1 1 33,3 TIMSS 2011 sınavının uygulanmasına ilişkin uygulayıcı öğretmenlerin sınav öncesi, sınav esnasında ve sınav sonrası gözlemlerine ilişkin sorulan sorulara verilen cevaplar Tablo 11 de görülmektedir. Buna göre uygulayıcı öğretmenlerin tamamı, öğrencilerin sınav öncesi heyecanlı olduklarını, sınav esnasında yorum sorularında zorlandıklarını ve sınav sonrası da zamanın yetmediğini gözlemlemiştir. Uygulayıcı öğretmenlerden matematik öğretmeni Ö2, Öğrenciler ilk defa böyle önemli bir sınava girecekleri için son derece heyecanlıydılar. Soruları merakla bekliyorlardı. Uluslararası bir sınav olacağı için soruların okuldaki sınavlardaki sorulardan daha zor olacağına inanıyorlardı. Ağırlıklı olarak açık uçlu sorular yer almaktaydı. Test sorularında cevaplar çeldirici değildi. Sorular müfredatımızı kapsıyordu. Bazı yorum gerektiren sorularda öğrencilerin zorlandıklarına şahit oldum. gibi açıklamalarda bulunarak gözlemlerini aktarmıştır. Tablo 12. TIMSS Sınavlarında Ülkemizin Başarısızlık Nedenlerine İlişkin Öğretmen i Katılımcı Kodu Başarısızlık Öğretmenler TIMSS e gereken hazırlığı yapamıyor. Ö1, Ö2, Ö Öğrencilerde fen ve matematiğe karşı ön yargı var. Ö2, Ö3 2 66,6 Öğrenciler fen ve matematik alanında başarısız. Ö2, Ö3 2 66,6 Öğretmenler TIMSS e önem vermiyor. Ö2 1 33,3 Öğretmenlere yöneltilen Geçmiş yıllardaki TIMSS sınavlarında Ülkemiz neden TIMSS sınavlarında yüksek başarı sergileyemiyor? sorusuna ilişkin öğretmenlerden alınan cevaplara göre uygulayıcı öğretmenlerimizin tamamı, bunun en büyük nedeninin öğrencilerin fen ve matematik dersine karşı ön yargılarının olmasının ve öğretmenlerin TIMSS için çeşitli sebeplerden dolayı gerekli hazırlığı yapamamaları olduğunu söylemiştir. Uygulayıcı öğretmenlerden Ö2, Matematik ve fen dersleri öğrencilerin çok zorlandıkları derslerdir. Özellikle ülkemizdeki öğrenciler bu iki önemli derse ön yargı ile bakmakta ve başarısız olmaktadır. Ayrıca TIMSS e hazırlık yeterli olamamakta, öğrenciler TIMSS sınavına kadar güzel hazırlanamamaktadır. Müfredat çok kalabalık olduğu için öğretmenlerimiz yeterli hazırlık yapamıyor. açıklamasıyla başarısızlığımızın nedenlerini gözler önüne sermiştir.

9 Tablo 13. TIMSS 2011 in Ülkemiz Eğitimine Sağlayacağı Katkıya İlişkin Öğretmen i Katılımcı Kodu TIMSS in Katkısı Katılımcı ülkeler arasındaki yerimizi görürüz. Ö1, Ö2, Ö Eğitim politikalarımıza yön verir. Ö1, Ö2, Ö Başarılı olan ülkelerin eğitim sistemini araştırabiliriz. Ö2, Ö3 2 66,6 Başarılı ya da başarısız olduğumuz alanları görürüz. Ö1, Ö3 2 66,6 Öğrenciler fen ve matematiğe daha çok önem verir. Ö1 1 33,3 Uygulayıcı öğretmenlere yöneltilen TIMSS uygulamasının eğitim sistemimize faydası olur mu? sorusuna ilişkin verilen cevaplara göre TIMSS in çeşitli katkılarının olacağı Tablo 13 de görülmektedir. Uygulayıcı öğretmenlerin tamamı TIMSS in katılımcı ülkeler arasındaki yerimizi görmemiz ve eğitim politikamıza yön vermesi açısından katkılarının olacağını belirtmiştir. Uygulayıcı öğretmenlerden Ö1, Bence çok faydası var, çünkü diğer katılımcı ülkeler arasındaki yerimizi görüyoruz. Yani TIMSS e katılan ülkelere göre başarılı ya da başarısız olduğumuzu anlıyor, başarısız olduğumuz alanların ya da konuların hangisi olduğunu görebiliyoruz. Öğrencilere de faydası var, örneğin bu TIMSS uygulaması nedeniyle öğrencilerim fen ve matematiğe daha çok ilgi göstermeye çalıştı. TIMSS in önemini tam olmasa da anladılar. TARTIŞMA Bu araştırma, TIMSS 2011 uygulamasının bizzat uygulayıcısı olan öğretmenler ve sınava giren öğrenciler ile gerçekleşmiştir. Öğrencilerden elde edilen verilerden, TIMSS 2011 e hazırlanma sürecinde özellikle sekizinci sınıf öğrencilerinin TIMSS e yeteri kadar hazırlanamadıkları tespit edilmiştir. Karabacak a (2010) göre öğrenciler, SBS ye hazırlanmalarından dolayı sosyal, kültürel ve diğer önemli etkinliklere zaman ayıramamaktadır. Bu durum sınıf öğrencilerinin girecekleri SBS ye odaklanıp TIMSS sınavına yeteri kadar hazırlanamadığını da açıklayabilir. Ayrıca uygulayıcı öğretmenlere yönelik yapılan TIMSS Bilgilendirme Toplantısı nın sınavdan yaklaşık 3 ay önce yapılması ile TIMSS 2011 sınavına hazırlanma sürecinin yeterli olmadığını söyleyebiliriz. Araştırma kapsamında elde edilen öğretmen görüşleri bu düşünceyi destekler niteliktedir. Aynı zamanda, öğretmenlerin öğretim programındaki konuları yetiştirememe kaygısı da TIMSS e zaman ayıramadıklarına neden olabilir. Dördüncü sınıfların TIMSS e daha fazla zaman ayırdığı, MEB Vitamin deki TIMSS ile ilgili deneme sorularını ve eski yıllardaki TIMSS sorularını çözdüğü görülmüştür. Bunda sınıfların SBS gibi bir sınavlarının olmayışının bir etkisi vardır denilebilir. Araştırmaya katılan öğrencilerin büyük bir çoğunluğu TIMSS 2011 sınavının zor geçeceğini düşünmüştür. Bunun nedeni, TIMSS sınavının uluslararası ve birçok ülkeyi ilgilendiren önemli bir sınav olmasıdır. Öğretmenlerden elde edilen verilere göre, genel olarak TIMSS sınavında öğrenciler açık uçlu sorularda zorlanmış olup, düzgün cümle kuramadıklarından düşüncelerini ifade etmekte zorlanmıştır. Bu durum, ülkemizde hangi seviyede olursa olsun öğrencilerimizin açık uçlu sınavlardan çok çoktan seçmeli sınavlara yönlendirilmelerinden kaynaklanabiliyor şeklinde yorumlanabilir. Bu yorumu, Koca ve Şen (2002) TIMSS sınavlarında ilk sıralarda yer alan Çin ve Singapur ile Türkiye nin başarılarını karşılaştırdıkları bir araştırmada, Türk öğrencileri için ders sürecinde tahtadan not alması, Çin ve Singapur da öğrencilerin daha sık sınav olması ve Türk öğrencilerin matematik dersinde diğer ülkelere oranla daha az ödev yapması şeklinde ve Aslan (2005) nın bir araştırmasındaki Türkiye de yapılan genel sınavlar sadece çoktan seçmeli sorulardan oluşup, seçme ve eleme amaçlı iken, Singapur daki sınavların hem çoktan seçmeli hem de açık uçlu sorulardan oluşup öğrencileri yönlendirme amaçlı yapıldığını belirtmesi destekler niteliktedir. Bununla birlikte, araştırmaya katılan öğrencilerin TIMSS sınavının da zor olacağı yönünde görüşleri, öğrencilerimizin ulusal sınavlarda fen ve matematik sonuçlarının düşük ve bu derslerin zor olduğuna ilişkin ön-yargılarından kaynaklanabilir. Bu durumu, Baykul un (1990) yaptığı bir araştırmada, öğrencilerin fen ve matematik

10 derslerine karşı tutumlarının ilkokul beşinci sınıftan lise son sınıfa doğru sürekli olarak olumsuz yönde değiştiğini belirtmesi en iyi şekilde açıklamaktadır. TIMSS 2011 e katılan uygulayıcı rehber öğretmenlerin TIMSS gibi ülkemiz için çok önemli verilerin elde edileceği uluslararası bir sınav hakkında daha önceden herhangi bir bilgilerinin olmayışı, TIMSS e yönelik öğrenci ve öğretmenlerin farkındalıklarının düşük düzeyde olduğu dikkate alınması gereken önemli bir veridir. Ayrıca, verilerden uygulayıcı rehber öğretmenler genel olarak TIMSS hakkında kendilerine verilen semineri yararlı ama geç yapılan bir seminer olarak gördükleri anlaşılmıştır. Bu durumun eğitim politikamızın bu tür konularda istenilir etkililikte çalışmalar yapamamasından kaynaklandığı ifade edilebilir. Bununla ilgili olarak, Sarıer (2010) uluslararası sınav sonuçları bütün yönleriyle değerlendirilmeli, başarıyı artırıcı etkin çözümler MEB ve YÖK işbirliği ile geliştirilmeli, eğitim politikaları yeniden gözden geçirilerek sorunlara çözüm üretebilecek nitelikte politikalar üretilmeli şeklindeki önerileri dikkat çekmektedir. Aynı şekilde, Dünya Bankası Eğitim Raporunda (2006) PISA sınavı ve Türk Eğitim Sisteminin değerlendirmesi ile şu çarpıcı sonuçlara ulaşılmıştır: Türkiye'de eğitim sisteminin yapısı uluslararası normlara uygun değildir. Bu yargıda oldukça düşündürücüdür. 5. SONUÇ ve ÖNERİLER Araştırmaya dayalı olarak; uluslararası boyutta gerçekleştirilen TIMSS 2011 sınavına genel olarak öğrencilerin istenilir düzeyde hazır olmadığı, özellikle de sınıf öğrencilerinin SBS sınavlarından dolayı sınıf öğrencileri kadar hazırlanamadıkları, TIMSS sorularının bilgiden çok yoruma dayalı olduğu, uygulayıcı öğretmenlerin TIMSS sınavı hakkındaki farkındalıklarının düşük düzeyde olduğu, öğretmenlerin müfredatı yetiştirme kaygısından TIMSS 2011 sınavına öğrencileri hazırlanmaya fazla zaman ayıramadıkları sonucuna varılmıştır. Bu sonuçlara göre bu araştırma ile ilgili aşağıdaki öneriler sunulabilir: Öğrencilere ve öğretmenlere eğitim-öğretim yılı başında TIMSS, PISA gibi uluslararası sınavlar hakkında genel tanıtıcı bilgi verilmelidir. öğretmenlerine, fen ve matematik öğretmenlerine TIMSS gibi uluslararası sınavlar hakkında detaylı eğitici seminerler düzenlenmelidir. MEB ve ilgili eğitim kurumları aracılığı ile TIMSS e daha organize olarak hazırlanılmalıdır. TIMSS uygulamasına seçilen pilot okulların sınava hazırlık süreci daha erken başlatılmalı. Fen ve matematik derslerinde, öğrencilerin konu ve kavramları daha kolaylıkla öğrenmelerini sağlayacak ve başarılarını arttıracak etkinliklere daha fazla yer verilmelidir.

11 KAYNAKLAR Aslan, F. (2005). Türkiye ve Singapur Fen Bilgisi Öğretim Programlarının TIMSSR ye Göre Karşılaştırılması, Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara. Baykul, Y. (1990). İlkokul Beşinci tan Lise ve Dengi Okulların son larına kadar Matematik ve Fen Derslerine karşı Tutumda Görülen Değişmeler ve Öğrenci Seçme Sınavındaki Başarı ile İlişkili olduğu Düşünülen Bazı Faktörler. Ankara: ÖSYM Yayınları. Dünya Bankası Eğitim Raporu (2006). Türkiye-Eğitim Sektörü Çalışması. Rapor No TU. EARGED, (2003). Üçüncü Uluslararası Matematik Ve Fen Bilgisi Çalışması: Ulusal Rapor. Milli Eğitim Bakanlığı, Ankara. Ersoy, Y. (2007). TIMSS 2007: Uluslararası Matematik ve Fen araştırması I-: Öğrencilerin Başarısıyla İlgili Bazı Göstergeler. Erişim tarihi: 10 Mart 2012: ogretmen.com/dagarcigimiz/f2e2-522.pdf Foy, P. ve Olson, J.F. (2009). TIMSS 2007 user guide for the international database. Chestnut Hill, MA: TIMSS & PIRLS International Study Center, Boston College. Gonzalez, E. J. ve Miles J. A. (2001) User Guide for the International Database. International Association for the Evaluation of Educational Achievement. Boston, MA. Karabacak, K. (2010). Seviye Belirleme Sınavları nın Eğitimde Ortaya Çıkardığı Açmazlar. Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Bolu. Kesercioğlu, T., Balım, A.G., Ceylan, A. ve Moralı, S. (2001). İlköğretim Okulları 7. larda Uygulanmakta Olan Fen Dersi Konularının Öğretiminde Görülen Okullar arası Farklılıklar. IV. Fen Bilimleri Eğitimi Kongresi, Ankara: Milli Eğitim Basımevi. Koca, A. ve Şen, İ. (2002). Evaluation of The Results of Third International Mathematics and Science Study for Turkey, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Merriam, S. B. (1998). Qualitative Research and Case Study Applications in Education, (2nd Ed.). Jossey-Bass A Wiley Imprint, San Francisco, USA. Miles, M. B. ve Huberman, A. M. (1994). Qualitative Data Analysis: An Expanded Sourcebook. California: SAGE. Mullis, I.V.S., Martin, M.O., Ruddock, G.J., O Sullivan & Preuscheff, C. (2009). TIMSS 2007 Assessment Frameworks. TIMSS & PIRLS International Study Center, Lynch School of Education, Boston College. Sarıer, Y. (2010). Ortaöğretime giriş sınavları ve PISA sonuçları ışığında eğitimde fırsat eşitliğinin değerlendirilmesi, KEFAD, 11(3), Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenilirlik ve geçerlilik. (1.Baskı) , , , Ankara: Seçkin Yayınevi. Şişman, M., Acat, M. B., Aypay, A. ve Karadağ, E. (2011). TIMSS 2007 ulusal fen raporu: lar. Ankara: EARGED Yayınları. Türnüklü, A. (2000). Eğitim bilim Araştırmalarında Etkin Olarak Kullanılabilecek Nitel Bir Araştırma Tekniği: Görüşme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 24: URL-1 (2011). Countries Participating in TIMSS Erişim tarihi: 10.Kasım.2011, Uzun, N.B., Gelbal, S. ve Öğretmen, T. (2010). TIMSS-R Fen Başarısı ve Duyuşsal Özellikler Arasındaki İlişkinin Modellenmesi ve Modelin Cinsiyetler Bakımından Karşılaştırılması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 18(2), Yin, R. K. (2003). Case Study Research: Design and Methods. (3rd Ed.), Sage Publications, London. Yıldırım, A. ve Şimşek H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.