GELİR DAĞILIMI ADALETİNİ SAĞLAMADA MALİYE POLİTİKASI

Transkript

1 GELİR DAĞILIMI ADALETİNİ SAĞLAMADA MALİYE POLİTİKASI 1

2 GELİR DAĞILIMININ ÖNEMİ Gelir dağılımı, gelir eşitsizlikleri ile sosyal ve ekonomik kurumlar arasında nasıl bir ilişki olduğunu; zengin ve yoksul arasındaki gelir farklılığının zaman içindeki değişimini ifade eder.. Gelir eşitsizliğindeki değişikliklerin servet, sermaye birikimi ve büyüme etkilerini ve kaynak dağılımına olan etkileri belirlenir.. üzerindeki Kısaca, gelir dağılımı gelir farklılaşmalarının açıklanmasına yönelik bir kavramdır.. Toplam olarak gelirin büyüklüğünden ya da gelirin üretim faktörleri arasında nasıl paylaşılacağıdan çok, önemli olan sosyal grupların MG den ne kadar pay aldığıdır.. Gelirin ne derece adil ne derece eşitse, rantiyer sınıfın o derece büyümesi engellenir.. 2

3 Gelirin hakça paylaşımındaki amaç Gelirin mutlak anlamda eşit dağılımı olmayıp, sosyal refahın en üst düzeyde gerçekleştirilmesidir.. Gelir dağılımında adaletin sağlanması, sosyal refah devletinin bir sonucudur.. Gelir grupları arasında iktisat politikası araçları kullanılarak, gelir aktarıcı ve destekleyici politikaların uygulamaya konulmasını gerekli kılmaktadır 3

4 Gelir Dağılımı Türleri 1- Bireysel Gelir Dağılımı Elde edilen gelirin toplumu oluşturan birey ve aileler arasında nasıl dağıldığı, ya da bireylerin ne kadarının ne ölçüde gelir elde ettiğini gösteren gelir dağılımı kavramıdır.. Bireysel gelir dağılımında, bireyin sosyal bakımdan hangi gelir grubuna gireceği önem kazanmaktadır.. Bireysel gelir dağılımından beklenen amaç: bireylerin arasındaki gelir eşitsizliklerinin belirlenmesidir.. Bireysel gelir dağılımı; ülkeler arası gelir dağılımı adaletsizliklerinin karşılaştırılmasında ve adaletsizliklerin belirlenmesinde kullanılmaktadır 4

5 2- Fonksiyonel Gelir Dağılımı Üretim süreci sonunda yaratılan gelirin her bir üretim faktörü arasında nasıl paylaşıldığını göstermektedir.. Üretim faktörlerinden ücret emeğin geliri; faiz sermayenin geliri; kâr/zarar girişimcinin gelirini ve rant da doğal kaynakların gelirden aldığı payı ifade etmektedir.. Fonk gelir dağılımı, gelirin farklı üretim faktörleri arasındaki dağılımını göstermektedir 5

6 3- Bölgesel Gelir Dağılımı Bir ülke sınırları içerisinde yaratılan gelirin coğrafi olarak dağılımını göstermektedir.. Ülke coğrafyası içinde bazı bölgeler daha fazla pay alırken, kimi bölgeler gerekli payı alamamaktadır Ülkedeki bölgeler arası gelir dağılımının ölçülmesinde, gelişmiş ve az gelişmiş bölgeler arasındaki gelir dağıl farklılıklarının ortaya çıkarılmasında bölgesel gelir dağılımından yararlanılır 6

7 4- Sektörel Gelir Dağılımı Her bir üretim sektörünün gelirden ne oranda pay aldığını göstermektedir. Tarım, sanayi ve hizmet sektörünün ulusal gelir içinde payı bu gelir dağılımı ile belirlenmektedir Çeşitli üretim sektörlerinin ulusal gelire ne ölçüde katkı sağladığını, üretim araçları mülkiyeti göz önünde bulundurularak yaratılan gelirin kamu-özel sektör arasındaki dağılımını göstermektedir.. 7

8 5- Birincil-ikincil Gelir Dağılımı Birincil gelir dağılımı; üretim sürecine katılan üretim faktörlerinin gelirden belirli oranlarda pay almasıdır İkincil gelir dağılımı; devletin serbest piyasa sürecine müdahale ederek, gelir dağılımında adaleti sağlamaya yönelik olarak rol üstlenmesidir. Serbest piyasa ekon tek başına adaleti sağlayamaması nedeniyle, devletin düşük gelirlilere yardım, düşük bedelli ya da maliyetin altındaki bir bedelle hizmet sunması Devletin yaptığı transfer harcamaları da gelir dağılımı adaleti için önem arz eder 8

9 6- Dikey-Yatay Gelir Dağılımı Dikey gelir dağılımı; üst ve alt gelir grupları arasındaki gelir dağılımını ifade etmektedir.. Yatay gelir dağılımı; aynı gelir düzeyindeki gruplar arasındaki gelir dağılımını ifade eder 9

10 Gelir Dağılımını Belirlemede Kullanılan Ölçütler 1- Aralık ölçütü ve değişim aralığı Aralık ölçütü; en yüksek ve en düşük gelir düzeyi arasındaki farkın ortalama gelire oranıdır Gelir dağılımın iki ucundaki değerler, en yüksek ve en düşük gelirler karşılaştırılır Değişim aralığı; Bir gelir dağılımı serisindeki en yüksek ve en düşük gelir arasındaki farkı ifade eder Bu ölçümde ise maksimum ve minimum iki uç değer dikkate alınmakta ancak arada kalan diğer terimlerin nasıl değiştikleri dikkate alınmamaktadır 10

11 2- Göreceli Ortalama Mutlak Sapma ve Standart Sapma Göreceli Ortalama Mutlak Sapma; gelir dağılımındaki bütün gelir düzeyleri ortalama gelir ile karşılaştırılmaktadır Tüm farkların toplamı bulunarak, bu farkların toplamı toplam gelire oranlanarak göreli ortalama mutlak sapma elde edilmektedir.. Aralık ölçütünden farklı olarak, göreli ort sapma tüm dağılımı vermektedir.. Standart sapma; terimlerin aritmetik ortalamadan farklarının kareleri ortalamalarını vermektedir.. Üst gelir gruplarından alt gelir gruplarına gelir transferi olduğunda, büyük değerdeki sapma azalmakta, küçük değerdeki sapma artmaktadır ve bütün gelirler birbirine eşitse standart sapma sıfır olmaktadır... 11

12 3- Değişim Katsayısı Değişim katsayısı: Serinin aritmetik ortalamasına bölünerek elde edilen sonuç 100 ile çarpıldığında elde edilir Bu katsayı ile standart sapmanın aritmetik ort içindeki payı bulunmuş olur Her düzeydeki gelirler arasındaki gelir transferlerine karşı duyarlı olma özelliğine sahiptir.. Ülkelerarası gelir karşılaştırmasına olanak verir Bütün gelirlerin eşit olması halinde katsayı sıfıra eşit olmaktadır; gelir adil olmaktadır 12

13 4- Varyans Varyans: Gelir dağılımında gözlemlerin ortalamadan ne derecede uzak olduğunu ya da dağılımın sayı ekseni üzerinde ne kadar toplu ya da dağınık biçimde olduğunu belirtir.. Varyans; gelir düzeylerinin ortalamadan farklarının kareleri toplamının kişi sayısına oranıdır 13

14 5- Yüzde paylar Yüzde paylar: Tüm hane halklarının gelirleri küçükten büyüğe doğru sıralanır.. Hane halkının gelirden aldığı paylarda sıralanır.. Yüzde paylar analizinde, haneler %1 lik 100, %5 lik 20, %10 luk 10 ve %20 lik 5 gruba ayrılır.. Her grubun toplam gelirden aldığı paylar karşılaştırılır Her yüzde gruba düşen kullanılabilir gelir toplam kullanılabilir gelire oranlanarak, hanelerin gelirine ilişkin yüzde paylara ulaşılır Yüzde paylar analizinde, her grubun gelirden aldığı pay ile toplam nüfustan aldığı pay eşit olursa, gelir eşit dağılmıştır 14

15 6- Lorenz Eğrisi Lorenz Eğrisi: Nüfusun gelirden aldığı pay ile nüfusun yüzdelik payları arasındaki ilişki ile gelir dağılımını açıklayan eğridir.. Amerikalı iktisatçı Max Lorenz tarafından geliştirilmiştir Bir kare çizerek soldaki dikey eksene yüzde 20 lik bölümler halinde GSYH dan alınan payları; yatay eksene de yine yüzde 20 lik paylar halinde nüfusu yerleştirilir... Her bir yüzde 20 lik nüfus payının gelirden ne kadar pay aldığını bu eksenlerin arasında kalan alanda işaretlersek karşımıza bir eğri çıkar. Buna Lorenz Eğrisi adını verilir.. Şimdi de soldan sağa doğru karenin köşegen çizgisini çizelim. Buna da mutlak eşitlik çizgisi denir Yani bütün işaretlerimiz bu çizginin üzerine gelirse o toplumda gelir dağılımı eşittir. Lorenz eğrisi mutlak eşitlik çizgisinden ne kadar uzaklaşıyorsa gelir dağılımı o kadar bozuluyor demektir. 15

16 6- Lorenz Eğrisi 16

17 7- Gini Katsayısı Gini Katsayısı : Eşitsizlik düzeyini tek bir sayı ile ifade ederek, çeşitli gelir dağılımlarının karşılaştırılmasına olanak verir.. Lorenz eğrisinin kapladığı alanı (şekilde B alanı) mutlak eşitlik çizgisinin altında kalan alanın tamamına (şekilde A + B alanı) bölersek karşımıza bir orandır GİNİ KATSAYISI = B / A + B Gini katsayısının oranı 0 ile 1 arasında değişmektedir.. Gini katsayısı 0 ise gelir eşit olarak paylaşılmıştır; 1 ise gelir dağılımında tam eşitsizlik var demektir.. 17

18 7- Gini katsayısı - Türkiye Gini Katsayısı 0,43 0,41 0,41 0,42 0,40 Gelir Dağılımı (Gelir Grupları) Toplam 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Maaş, ücret 40,8 39,7 41,9 42,9 43,7 Yevmiye 3,7 4,0 4,1 3,5 3,6 Müteşebbis (kâr) 24,2 23,2 22,4 20,4 20,2 Tarım 7,1 6,4 6,2 5,4 6,3 Tarım dışı 17,1 16,8 16,1 15,0 13,8 Gayrimenkul (rant) 3,1 4,1 4,4 5,0 4,2 Menkul değer 6,1 7,0 4,2 5,3 4,5 Sosyal Transferler 17,8 18,2 19,1 19,6 20,5 Emekli dul yetim aylıkları 16,9 17,0 18,1 18,3 18,6 Diğer sosyal transferler 0,9 1,1 1,1 1,3 1,8 Hanelerarası transfer 2,9 2,6 3,1 3,1 3,1 Diğer gelir 1,5 1,1 0,9 0,2 0,2 18

19 8- Dalton-Atkinson Eşitsizlik Ölçütü Dalton-Atkinson eşitsizlik ölçütünde, sosyal refah fonksiyonu varsayılmakta çeşitli eşitsizlik ölçüleri bu sosyal refah fonksiyonuna göre yeniden sıralanmaktadır Bu sosyal refah fonksiyonunda toplumun eşitliğe verdiği değer 0 ile sonsuz arasında değer almaktadır Bu ağırlığın değeri sıfır olursa toplumun gelir dağılımı konusunda kayıtsız olduğunu, gelir dağılımına önem vermediğini; ağırlık sonsuz olursa toplumun sadece en düşük gelir grubuna sahip olana kişilerle ilgilenildiğini göstermektedir.. Toplumun mevcut gelir dağılımında mutlak eşitlik durumuna geçerken vazgeçmeyi kabul ettiği gelir olarak ifade edilmektedir.. 19

20 9- Pareto α katsayısı Belirli bir gelir düzeyi ile bu geliri veya daha fazlasını elde edenlerin sayısı arasında belirli bir ilişki olduğu varsayımına dayanmaktadır Bu ölçüt, gelir düzeyi yükseldikçe kişilerin üst gelir grubuna yükselme olasılığının nasıl arttığını göstermektedir.. 20

21 10- Kuznets katsayısı Nobel ödüllü Simon Kuznets tarafından geliştirilmiştir.. Toplam üretimin sektörel yüzde dağılımı ile işgücünün yüzde dağılımına dayanan gelir dağılımı ölçütüdür.. Kuznets katsayısı, Gini katsayısı gibi sektörlere göre sınıflandırılmış bir Lorenz eğrisi ölçütüdür.. Eğer sektörel ortalama ülke ortalamasına eşitse katsayı sıfır eşit olur.. Eğer toplam çıktı tek bir sektör tarafından üretilmekte ve bu sektörün istihdam içindeki payı önemsiz derecede ise, katsayının değeri 1 olmaktadır 21

22 11- Yoksulluk oranı Belirli bir gelirin altındaki nüfusun toplam nüfusa oranı olarak hesaplanmaktadır.. Bu gelirin altındaki kesim yoksul olarak ifade edilmektedir.. Yoksulluk oranı, ülkelerin genel yaşam düzeyini yansıtmakta ve ülke içerisindeki gelir eşitsizliğini göstermektedir 22

23 12- Açlık sınırı Bir kişinin yeterince beslenmesi için alması gereken gıdaya karşılık gelen gelir düzeyi ile ölçülmektedir.. Dünya bankasının çalışmalarında bir insanın yaşamını sürdürebilmesi için gerekli minimum kalori miktarı 2400 k/cal olarak belirlenmiştir Bu besini almaya yetmeyen gelir düzeyinde olanlar mutlak yoksul olarak kabul edilir Türkiye de Kasım 2013 e göre; dört kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması gereken gıda harcaması tutarı (açlık sınırı) 1.065,42 liradır Gıda harcaması ile birlikte giyim, konut (kira, elektrik, su, yakıt), ulaşım, eğitim, sağlık ve benzeri ihtiyaçlar için yapılması zorunlu diğer harcamaların toplam tutarı (yoksulluk sınırı) ise 3.470,42 lira olmuştur. 23

24 13- İnsani Temel Gereksinimlerin Karşılanması Ortalama yaşam beklentisi, bebek ölüm oranları, okur-yazarlık oranları, kişi başına düşen eğitim-sağlık harcamaları, eğitim durumuna göre işsizlik oranları gibi göstergeler. Temiz su olanaklarına sahip olma, saplık güvencesinin varlığı, nüfusun yeterli düzeyde beslenip beslenmemesi, enerji kullanımının payı gibi pek çok unsur da dahil edilmektedir.. 24

25 GELİR DAĞILIMI ADALETİNDE MALİYE POLİTİKASI 1- VERGİ POLİTİKASI A- Dolaylı-dolaysız vergiler Dolaylı vergiler etkin olmasına rağmen adil değildir, geliri düşük olan kesim üzerinde adaleti yoktur Dolaylı vergiler özellikle gelişmekte olan ülkelerde yüksek paya sahiptir Dolaysı vergiler ise daha dar kapsamlıdır, artan oranlı tarifesi nedeniyle daha adaletlidir Dolaylı vergilerin lüks tüketim malları üzerinde uygulanması vergilerin adil dağılımını gösteren bir uygulamadır Tüketim üzerinden alınan vergiler ise, ücretli kesim üzerinde olumsuz etki yaratır 25

26 GELİR DAĞILIMI ADALETİNDE MALİYE POLİTİKASI 1- VERGİ POLİTİKASI B- Artan oranlı vergileme Mükelleflerin gelirleri arttıkça ödedikleri verginin artmasıdır Düşük gelirlilerin düşük, yüksek gelirlilerin yüksek vergi vermesi prensibine dayanır Otomatik stabilizatör görevi görür Ekonomi genişlediğinde daraltıcı, ekonomi daraldığında ise genişletici etki yapar Gelir vergisinin artan oranlı yapısı kazanarak, bireysel gelir dağılımının iyileştirilmesi için beyanname ile gelir vergisi verenlerin payının arttırılması gerekir Verginin tabanı yayılması, kayıt dışının önlenmesi gereklidir.. 26

27 GELİR DAĞILIMI ADALETİNDE MALİYE POLİTİKASI 1- VERGİ POLİTİKASI C- Kurumlar vergisi: Kurumlar vergisinin gelir dağılımını iyileştirici etkisi old söylenebilir.. Yüksek gelirli grupların marjinal tük düşük olması nedeniyle, genişletici bir yapıya sahip olan kurumlar vergisi, vergiden sonraki gelir dağılımını eşitsizlik yönünde etkilemektedir.. D- Veraset-intikal vergisi: Düşük gelir gruplarının ortalama ve marjinal tük eğilimleri yüksek olduğundan, bu kesimlerin tasarrufları düşük düzeyde kalır Yüksek gelirliler ise, marjinal tüketim eğilimleri düşük, marjinal tasarruf eğilimleri yüksek olduğundan servet dağılımı yüksek gelirliler lehine olmaktadır Yaratılan yüksek gelirler, servet sahipleri elinde toplanmaktadır.. Bu dengesizliği önlemenin en iyi yolu ise veraset intikal vergisi uygulamaktır 27

28 GELİR DAĞILIMI ADALETİNDE MALİYE POLİTİKASI 1- VERGİ POLİTİKASI E- Harcama üzerinden alınan vergiler: Bu vergiler üretilen, satılan ve tüketilen mal ve hizmetler üzerinden alınan dolaylı vergilerdir.. KDV, ÖTV gibi mal ve hizmetin fiyatı içerisine gizlenmiş vergilerdir.. Kişisel gelirin durumunu dikkate almayan bu vergiler, tersine artan oranlıdır.. Düşük gelirlerin yüksek; yüksek gelirlilerin ise düşük vergi vermesine neden olur Bu nedenle zorunlu tüketim ürünlerinden daha düşük; lüks tüketim ürünlerinden ise yüksek vergi alınması ile adalet sağlanabilir 28

29 GELİR DAĞILIMI ADALETİNDE MALİYE POLİTİKASI 1- VERGİ POLİTİKASI F- En az geçim indirimi: Bireylerin kendi bedeni ve fizyolojik ihtiyaçlarını karşılayacak maddi kaynaklarının vergiden istisna tutulması esasına dayanmaktadır Çalışan bireylerin ve ailelerinin asgari düzeydeki geçimlerini karşılayacak kadar zorunlu görülen gelir miktarının vergi dışında tutulması adaletlidir.. Cinsiyet, yaş, çalışma şekli gibi unsurlara bakarak, yoksul halkın ve geliri düşük kesimin temel ihtiyaçlarını karşılayabilmesine fırsat veren bir vergilendirme mekanizması adildir.. 29

30 GELİR DAĞILIMI ADALETİNDE MALİYE POLİTİKASI 1- VERGİ POLİTİKASI G- Ayırma nazariyesi: Emek ve sermaye geliri elde edenlerin vergilendirmede adaletin sağlanabilmesi için ayrı vergilendirilmesi esasına dayanır Vergilemede emek kesimini korumak, ödeme gücü bakımından daha sabit gelire sahip olan ücret geliri elde edenlerin hastalık, yaşlılık ve işsizlik durumlarında gelirlerinde azalma görülmektedir Emek geliri elde edenlerin daha az vergilendirilmesi ile adalet sağlanmaya çalışılır 30

31 GELİR DAĞILIMI ADALETİNDE MALİYE POLİTİKASI 1- VERGİ POLİTİKASI H- Özel mülkiyet haklarının sınıflandırılması: Gelir dağılımındaki adaletin savunulmasında gelir getiren servetin özel mülkiyete konu olmaktan çıkarılması ve devleti gelir getiren servetin sahibi haline getirmesi önerilir Veya özel mülkiyet haklarının sınırlandırılması önerilmektedir.. Eğer sınır getirilmezse, servet sahiplerinin servetsizlere nazaran daha fazla kaynaklarını arttırma eğilimi içerisine girmeleridir Ancak bu durumun demokratik olarak savunulması olanaksızdır 31

32 GELİR DAĞILIMI ADALETİNDE MALİYE POLİTİKASI 1- VERGİ POLİTİKASI I- Negatif gelir vergisi: Gelir seviyesi asgari düzeyin altına düşen ailelere yardım amacına yönelik olarak devletin geliri düşük kişilere yardımda bulunmasıdır Devlet böylece bu kişilere belirli bir gelirin altına düşürmeden gelir olanağı sağlar.. Ve adalet sağlanmış olur 32

33 GELİR DAĞILIMI ADALETİNDE MALİYE POLİTİKASI 2- HARCAMA POLİTİKASI A- Transfer harcaması: Devletin karşılıksız olarak yapmış olduğu harcamalardır Öğrencilere burs, yaşlılık maaşları, emekli maaşları, işsizlik maaşları, vergi iadeleri, içdış borç faizleri Gelir adaletini sağlamada önemli yer tutarlar Ancak iç-dış borç faiz ödemeleri ise gelir dağılımını bozucu etki yapar.. 33

34 GELİR DAĞILIMI ADALETİNDE MALİYE POLİTİKASI 2- HARCAMA POLİTİKASI B- Fırsat eşitliği sağlayıcı eğitim-sağlık harcamaları: Devletin gelir dağılımı daha adil hale getirebilmek için ve yoksullukla mücadele etmek için eğitim, sağlık gibi kamusal malları eşit şekilde sunması önemlidir.. Altyapı, eğitim, sağlık, konut ihtiyacı gibi ihtiyaçların dengeli dağılımı gelir adaleti açısından gereklidir.. Yoksul öğrencilere burs vermek, parasız eğitim materyalleri sunmak, kırsal alandaki öğrencilerin eğitim-sağlık ihtiyaçlarının parasız karşılanması gibi 34

35 GELİR DAĞILIMI ADALETİNDE MALİYE POLİTİKASI 2- HARCAMA POLİTİKASI C- Tarımsal ürünleri destekleme alımları: Tarım sektöründeki çalışanların gelir düzeylerini güvence altına almaya yönelik sosyal amaçlı politikaları kapsar Tarımsal piyasaların sisteme yapısal uyumu için destekleme alımlar, fiyat müdahaleleri, taban fiyat belirlemeleri, girdi sübvansiyonları, düşük faizli ucuz kredi imkanı, doğrudan gelir desteği gibi.. D- KOBİ lerin özendirilmesi: Gelirin daha adil paylaşılması için emek yoğun ve dolayısıyla istihdam yaratıcı özelikleri nedeniyle Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin (KOBİ) gelir dağılımı açısından desteklenmesi önemlidir.. E- Konut olanaklarının iyileştirilmesi: İnsanların en temel ihtiyacı olan konut alanlarının özendirilmesi, gelir dağılımı ve yoksulluğun önlenmesi bakımından önem taşımaktadır 35

36 GELİR DAĞILIMI ADALETİNDE MALİYE POLİTİKASI 2- HARCAMA POLİTİKASI F- Sosyal yardım: Hiçbir geliri olmayanlara yada düşük gelirli olanlara yönelik yardımlardır.. Bu yardımlar direkt ödeme şeklinde olabileceği gibi ayni mal ve hizmet olarak sunulur.. Devletin yardım görmek isteyen kişiler için yardıma muhtaç olduklarını belirlemesi yeterlidir 36

37 GELİR DAĞILIMI ADALETİNDE MALİYE POLİTİKASI 3- BORÇLANMA POLİTİKASI Devletin gelir kaynağı olarak borçlanmaya gitmesi, faizleri artırıcı etki yapar, özel sektörü dışlar.. Borçlanma düşük gelirliden yüksek gelirlilere doğru yapılan transferlerdir.. Borçlanma özelden kamuya, fakirden zengine, içerden dışarıya kaynak akışı olur.. Borçlanma beraberinde faiz ödemelerini getirir, bu durum ekonomiye yük getirir, gelir dağılımı adaletini bozar 37

38 GELİR DAĞILIMI ADALETİNDE MALİYE POLİTİKASI 4- KAYIT DIŞININ KAYIT ALTINA ALINMASI Sosyo ekonomik yaşamı düzenleyen unsurların yönetmeliklere göre belirlenmesi Kamu kesiminde savurganlık, politik rantlar artmakta, bürokrasi düzgün çalışmamaktadır, yargı hizmetleri yavaş yürümektedir.. Devlet kayıt dışını kayda almazsa vergi gelirleri azalmakta, rekabet dengesizliği oluşarak kaynaklar verimsiz kullanılmaktadır Kayıt dışı arttıkça, ekonomi küçülmekte.. GSYH azalmaktadır Yolsuzluklarla mücadele edilerek yoksulluk önlenir.. İç-dış borç artar, yatırımlar azalır, borç faiz kısır döngüsünde borçlar artar 38

39 GELİR DAĞILIMI ADALETİNDE MALİYE POLİTİKASI 5- SOSYAL GÜVENLİK İŞÇİ SAĞLIĞI VE EMEĞİN KORUNMASI: Çağdaş ekonomide yaşlıların, çalışanların, işsizin, hastaların, emeklilerin korunması temeldir Gelir dağılımı ve ücret politikası bakımından, amaç işçi sağlığı ve güvenliğini korumak ve kollamaktır.. Toplu pazarlık sürecinde alt sınır belirleyerek asgari ücreti belirlemek, emek rekabetini korumak ve düzenlemektir.. Hastalık, yaşlılık, işsizlik, kaza ve sakatlık geliştirmek gibi tehlikelere karşı sigorta sistemini 39

40 GELİR DAĞILIMI ADALETİNDE MALİYE POLİTİKASI 6- ASGARİ ÜCRET UYGULAMASI: Çalışma yaşantısında emek geliri olan ücretin kişilerin asgari yaşamlarını sürdürebilecek şekilde belirlenmesi ve enf karşısında satın alma gücüne uygun olması gereklidir.. Ekonomik ve sosyal hayatın uygun koşullarda sürebilmesi için önemlidir.. Gelir adaletinin sağlanabilmesi için çalışanların düşük ücretlere karşı korunması şarttır.. 7- TOPRAK VE TARIM REFORMU: Tarım kesiminin ekonomide ağırlıklı bir yere sahip olduğu az gelişmiş ülkelerde toprak sahibi olma gelir dağılımının adaletli olması açısından belirleyicidir.. Yapıla etkin bir toprak ve tarım reformu ile büyük toprakların sınırlı sayıda azınlığın eline geçmesi engellenebilir Aşırı parçalanmış topraklar birleştirilerek üretimin optimal olması sağlanabilir.. Toprak reformu ile çiftçilere yeterli toprak verilmeli, çiftçiler ödeyemeyecekleri borç altına sokulmamalı, yeterli makine, teçhizat sağlanabilmeli 40

41 GELİR DAĞILIMI ADALETİNDE MALİYE POLİTİKASI 8- DİĞER POLİTİKALAR a- Rekabeti engelleyici uygulamaları kaldırma: Gelir dağılımı için kamu kesimi tarafından rekabet kontrol edilmeli, aksi halde piyasada söz sahibi olanlar tekel oluşturarak fiyatları belirleyebilmektedir b- Bölgelerarası dengesizlikleri giderme: Geri kalmış bölgeler varlığı bölgesel dengesizlikler ve sorunları beraberinde getirmektedir.. Giderilebilmesi için ekonomideki hedeflerin öngörülen şekilde tasarlanması ve planlanması gereklidir.. Kalkınma planları, bölgesel kalkınma programları, politika ve çözüm öneriler gereklidir.. 41

42 GELİR DAĞILIMI ADALETİNDE MALİYE POLİTİKASI 8- DİĞER POLİTİKALAR c- Yüksek oranlı enflasyonun dizginlenmesi: Yüksek oranlı ve sürekli enf gelir dağılımını bozar.. Hanehalkı satın alma gücünü düşürür, Enf nedeniyle hane halkı artan oranlı tarife ile üst gelir diliminde vergilendirilir.. Enf dönemlerde düşük gelirliden yüksek gelirlilere gelir aktarılır Gelir dağıl adaleti için enf önlenmesi azaltılması zorunludur d- İşsizliğin önlenmesi ve istihdam olanaklarının arttırılması Ekonomide sosyal olmanın ilk kuralı işsizliği önlemek, herkese uygun iş bulabilmektir.. İşsizlik olursa, kaynakların etkinliği bozulur Sosyal politikaların istihdama yönelik olması hem toplumsal hem de kişisel geliri etkiler.. İş-işçi bulma kurumlarının etkin hale getirilmesi, adaleti sağlayıcı unsur oluşturabilir.. 42